Trước hết là giáo viên dạy văn, người trực tiếp giảng dạy và đánh giá năng lực

học tập của

học sinh. Người thầy dạy như thế nào để học sinh hiểu được văn mẫu chỉ là phương tiện

tham khảo, không phải là mục đích. Nếu giáo viên nào cũng hiểu sâu sắc rằng, việc lệ thuộc

vào văn mẫu sẽ làm giảm năng lực tư duy và diễn đạt bằng ngôn ngữ của học sinh, có thể

các em sẽ đạt điểm cao trong các kỳ thi, nhưng sẽ làm giảm đi sự năng động và sáng tạo

trong cuộc sống, họ sẽ biết điều chỉnh cách dạy.

Ngoài giáo viên, để thực sự đổi thay, ngành giáo dục cũng cần thay đổi cách kiểm tra, đánh

giá, ra đề, chấm điểm môn ngữ văn. Thực tế, đề thi môn văn dành cho các cấp học vẫn chưa

có sự đột phá lớn, đa số vẫn xoay quanh các đề tài quen thuộc. Và cũng luôn sẵn có một kho

văn mẫu phong phú trên Internet, học sinh chỉ cần gõ là ra.

Những năm gần đây, đề thi môn văn đã theo hướng gợi mở nhiều hơn, đã tạo không gian

lớn hơn cho học sinh bày tỏ quan điểm của mình. Đáp án đưa ra cũng ghi rõ rằng, giám khảo

cần tôn trọng quan điểm của học sinh và khuyến khích sự sáng tạo. Tuy nhiên, có lẽ người

học trông chờ nhiều hơn thế, đó có thể là những đề văn hay, lạ, thậm chí là ngoài sách giáo

khoa để phát huy vai trò tự học, tự nghiên cứu, mạnh dạn trình bày quan điểm và sự sáng

tạo của các em.

Đâu phải riêng Việt Nam có văn mẫu. Tôi đã đọc các đề thi văn và bài làm đạt điểm cao trong

các kỳ thi của nước khác, được công khai để tham khảo như văn mẫu. Chúng hầu hết là

những đề thi không có trong sách giáo khoa, yêu cầu tư duy khác biệt của mỗi thí sinh, và vì

thế bài làm không ai giống ai. Rất nhiều học sinh đã thích thú, có em còn thử giải đề văn của
nước ngoài hoặc tranh luận rất hăng say. Điều đó chứng tỏ rằng học sinh của chúng ta vẫn

rất thích học văn, vẫn rất hứng thú khi được trình bày quan điểm và lập luận của bản thân.

Và việc ngưỡng mộ những bài văn đó cũng chứng tỏ rằng, nhu cầu thưởng thức cái hay từ

văn mẫu sẽ còn tồn tại mãi. Điều ta cần thay đổi chính là quy cách sử dụng văn mẫu trong

giáo dục để chúng sẽ chỉ góp công chứ không còn là tội đồ.

Phạm Minh Phương Hằng