ДЭЛХИЙН ТУЛГАМДСАН

АСУУДЛУУД
 ДҮНГИЙН ЗАДАРГАА

• Явцын шалгалт 20
• Улирлын шалгалт 20
• Семинарын ганцаарчилсан илтгэл 10
• Семинарын багийн илтгэл 10
• Эссэ (танхимын сургалт хүртэл) 10
• Семинарын медиа ажил 20
• Ирц 10
• НИЙТ 100
 ХИЧЭЭЛИЙН ХУВААРЬ

• Манай хичээл лекцийн 2 бүлэг, семинарын 6 бүлэгт хуваагдаж байна.

• Шалгалтуудыг МУИС-ийн хуваарийн дагуу авна.
• Медиа ажлын даалгаварыг жич зарлах болно.

• bayartsengel@num.edu.mn
• МУИС, Хичээлийн 5-р байр, 403 өрөө
ДЭЛХИЙН ТУЛГАМДСАН
АСУУДЛУУД: ӨЛСГӨЛӨН
МУИС ОУХНУС-ийн багш Б.Баярцэнгэл
 ӨЛСГӨЛӨН ГЭЖ ЮУ ВЭ?

• Өлсгөлөн буюу Hunger: Оксфорд болон Мериам-Вэбстэрийн толинд байгаа тодорхойлолт:

“Хоол хүнсний дутагдлаас болж тамирдах, хоол идэх хүсэлд автагдсан байх, хоол
хүнсгүй байх, тэжээл яаралтай хэрэгтэй байх...”
• ДЭМБ-аас тогтоосноор хүмүүс өдөрт 1200-аа доошгүй калори ичлэг авч байх ёстой.
• Орчин үед дэлхийн хүнсний үйлдвэрлэл өсөн нэмэгдэж буй хүн амын хэрэгцээг бүрэн хангах
хэмжээтэй болсон ч НҮБ-ын ХХААБ-ын тооцоогоор 1 тэр бум гаруй хүн өлсгөлөнгийн
байдалтай байсаар байна.
• Өлсгөлөн тайлбарлах 2 янзын тайлбар байдаг, нэгт уламжлалт буюу ортодокс тайбар, хоёрт
нийгэм төвтэй тайлбар байдаг.
ГУРАВДАГЧ ЕРТӨНЦИЙН ОНОЛ
1990-ЭЭД ОНЫ АФРИКЫН ӨЛСГӨЛӨН

Кэвин Картэр гэдэг зурагчин

1993 онд Судан улсад авсан
зураг.
Зураг дээрх жаал өлсгөлөнгөөр
үхээгүй ч 14 жилийн дараа
халуун хумхаа өвчинөөс болж
амь насаа алдсан гэж хожим
тогтоожээ.
1994 онд гэрэл зурагчин Картэр
амиа хорлосон байна.
 ӨЛСГӨЛӨНД
НЭРВЭГДСЭН БАЙДАЛ
БҮС НУТГААР
Улаан: Ази, Номхон далайн

Бүдэг ногоон: Төв болон Өмнөд Африк

Тод ногоон: Латин Америк, Карибын тэнгис

Улбар шар: Ойрхи дорнод болон Хойд Африк

Шар: Хөгжиж буй орнууд

 УЛАМЖЛАЛТ БУЮУ БАЙГАЛЬ ТӨВТЭЙ
ТАЙЛБАР
• Анх 1798 онд Томас Роберт Малтус “Хүн амын журам” нэртэй өгүүлэлдээ анх гаргаж ирж
байжээ. Энэ тайлбар нь хүн амын өсөн нэмэгдэж буй тоо болон хүнсний нөөцийг харилцан
хамааруулж үздэг.
• Энэ үзлийн дагуу бол хүн ам өсөн нэмэгдсээр хүнсний нөөцийг давах нь зайлшгүй үйл явц
бөгөөд үйлдвэрлэл ч мөн ижил буурна. Гэвч өлсгөлөн болон бусад үр дагавараас болж хүн
амын тоо эргээд байгалийн тэнцвэрт хэмжээнд эргээд хүрнэ гэж үздэг.
• Хүн амын өсөлт нь асуудлын гол шалтгаан тул хүн амын өсөлтийг асууруулах, үгүй бол
ядуу хэрнээ хүн нь хурдан өсч буй хэсгийн өсөлтийг зогсоох арга замуудыг судалдаг.
 НИЙГЭМ ТӨВТЭЙ ТАЙЛБАР

• Байгаль төвтэй онол нь хэт хялбаршуулсан ойлголт гэж шүүмжилдэг.

• Хүсний үйлдвэрлэл ихээр өссөн ч өлсөгөн буурахгүй байгаа парадоксыг тайлбарлаж
чадахгүй байна гэж үздэг.
• Гуравдагч ертөнцийн орнуудад хүнсний үйлдвэрлэлийн ихэнх нь байгаа ч тухайн хүнсний
ихэнхийг барууны орнуудад хэрэглэж байна.
• Хамгийн том жишээ бол мах. Өрхийн амжиргаа ихсэхэд махны хэрэглээ ч нэмэгддэг. Гэтэл
дэлхийн буудайн 3/2-ийг идэшний зориулалтаар тэжээж буй малын тэжээл болгож
хэрэглэдэг байна.
• Энэ үзэлд хүний тооноос илүү нийгмийн хуваарьлалт өлсгөлөнг үүсгэж байна, зарим
өлсгөлөнгүүд хүнсний үйлдвэрлэл маш өндөр жилүүдэд гарсан байдаг гэж үздэг байна.
 ДАЯАРШИЛ БА ӨЛСГӨЛӨН

• Даяаршил дэлхий даяар хурдацтай тэлж буй нь

• 1. Хүнсний үйлдвэрлэл улам ихсэхэд,
• 2. Барууны орнуудын баялаг ихсэх, гуравдагч ертөнций орнуудад баялаг бага ноогдох
• Гэсэн үр нөлөөтэй байна.
• Дэлхий зах зээл газар авсанаар тариалангийн талбай, хүнсний үйлдвэрлэл нэмэгдсэн ч
нэгж хүнд ноогдох хүнсний хэмжээ, үнэ өмнөхөөс ихсэхгүй байна.
GLOBAL HUMAN POPULATION: 2000 BC – 2010 AD
2050: 9.3 bln

2019: 7.6 bln

1950: 2.6 bln

App. 1850
 THE
UNITE
D
NATIO
NS
SYSTE
M
FAO Strategic Objectives
FOOD INSECURITY EXPERIENCE SCALE
 ХҮН АМААР ТЭРГҮҮЛЭГЧ, ТЭРГҮҮЛЭХ
ОРНУУДЫГ ХАРЬЦУУЛАХ НЬ
• 2011 онд • 2100 онд Өөрчлөлт

1. Хятад 1,347,565 1. Энэтхэг 1,550,899 +24.92

2. Энэтхэг 1,241,492 2. БНХАУ 941,042 -30.17

3. АНУ 313,085 3. Нигери 729,885 +349.24

4. Индонези 242,326 4. АНУ 478,026 +52.68

5. Бразил 196,655 5. Танзани 316,338 +584.44

6. Пакистан 261,271 +47.82
6. Пакистан 176.745
7. Индонези 254,178 +4.89
7. Нигери 162.471
8. Конго 212,113 +213.05
8. Бангладеш 150,494
9. Филлипин 177,803 +87.45
9. ОХУ 142,836
10. Бразил 177,349 -9.82
10. Япон 126,497
 ЯДУУРАЛ ӨЛСГӨЛӨН ХАРИЛЦАН УЯЛДАХ
НЬ
• Хүн ам өсөхийн хирээр улс орнуудын хөгжлийн болон чадавхийн ялгаа улам ихсэж ядуу
буурай орнуудад ядуурал улам газар авч, баян хөгжингүй орнуудад баялаг нь улам ихсэж
байна гэж зарим шүүмжлэгчид үздэг.
• Их Британид гарсан кейс:
• https://
www.theguardian.com/society/2020/jan/28/disabled-man-starved-to-death-after-dwp-stopped-his
-benefits
• Зарим тохиолдролд хүмүүс зохиомлоор өлсгөлөн өөртөө үүсгэж байна.
• Anoroexia – хоол хүнсний буруу хэрэглээ үүсгэдэг сэтгэл зүйн өвчин.
• Кэйрэн Карпэнтэр энэ өвчнөөр нас барсан.
• Мөн дайн байлдааны үед өлсгөлөнг зэвсэг болгож ашигладаг.
• Цайз бэхлэлтийг бүслээд хүнс нь дуусаж, өлсөгөлөнд нэрвэгдээд бууж өгтөл нь бүслэлтээ
үргэлжлүүлдэг байжээ.
• Дэлхийн 2-р дайны үед Ленинград хотыг Германы арми 900 хоног бүрэн бүслэснээс хотын
1.5 сая орчим иргэн өлсгөлөнгөөр амь насаа алдсан байдаг.
 ЯДУУРАЛД НЭРВЭГДСЭН ХҮН АМЫН
ХУВИАР ТЭРГҮҮЛЖ БУЙ УЛСУУД
1. Төв Африкын БН Улс 62.0% 10. Энэтхэг 29.8%
2. Мозамбик 54.7% 11. Балба 25.2%
3. Мексик 51.3% 12. Гүрж 24.7%
4. Өмнөд Судан 50.6% 13. Уганда 24.5%
5. Буркина Фасо 46.7%
6. Тажикистан 46.7%
7. Руанда 44.9%
8. Зааны Ясан Эрэг 42.7%
9. Бангладеш 31.5% • Эх сурвалж: НҮБ-ийн статистик мэдээ
 БАРУУН АФРИКЫН САХЕЛ БҮСИЙН КЕЙС
ИОРДАНЫ КЕЙС
• Баруун Африкын Сахел бүсэд нийт 17 сая орчим хүн өлсгөлөнд нэрвэгдсэн байдалтай
байна. Үүний шалтгаан нь олон талтай. Мали болон Нигерт үүссэн мөргөлдөөнөөс зугтсан
300,000 дүрвэгч хөрш зэргэлдээ орнуудад очисноор угаас хүнд байсан нөхцөлийг улам
дордуулсан байдаг.
• Сирийн иргэний дайнаас дайжсан 4 сая орчим дүрвэгчид хөрш Иорданы нутагт очиж
дүрвэгсдийн хуарангуудад байрласнаар хүмүүнлэгийн тэр дундаа өлсгөлөнгийн байдал
үүсэхэд хүргэв.
 0
10
20
30
40
50
60
70
80
Tonga

Samoa

Tuvalu

Kiribati

Fiji

Vanuatu

Oceania
New Zealand

Australia

PNG

Solomon Isl
Obesity

Maldives

Bhutan

Sri Lanka

Pakistan
Overweight

India

South Asia
Bangladesh

Nepal

Afghanistan

Mongolia

China
East Asia

Korea Rep.

Korea DPR

Brunei

Malaysia

Singapore
OVERWEIGHT AND OBESITY

Thailand

Indonesia
to meet WHA target

Philippines
South-East Asia

Viet Nam
No Asian country is on course
Prevalence of overweight (25<BMI<30) and obesity (BMI>30) in percentage

Lao PDR

Cambodia

Myanmar
21

Timor–Leste
 OVERWEIGHT AND OBESITY -- MONGOLIA
50

Overweight & obese Obese

40

30
Percent

20

10

0
Children under 5 years Children 6-11 years Mothers 15-49 years Men 15-49 years

Source: Mongolia Fifth National Nutrition Survey

 CLIMATE-RELATED EVENTS ARE NEGATIVELY IMPACTING AGRICULTURAL LIVELIHOODS IN
THE REGION

60
Share of agriculture in total damage and loss
49.3 48.1
50
46

40 37
Percent

30 29 28

20 18 17

10

0
Pakistan Philippines Vietnam Myanmar Nepal Floods Lao PDR Fiji Cyclone Sri Lanka
Floods (2011) Typhoon Floods (2016) Floods (2014) (2017) Typhoon (2016) Floods (2017)
(2013) (2011)
 ДЭЛГЭРҮҮЛЖ УНШИХ МАТЕРИАЛУУД

• Dreze,J., Sen,A., and Hussain, A. (eds) (1995), The Political Economy of Hunger (Oxford:
Clarendon Press).
• Sen, A. (1981), Poverty and Famines (Oxford: Clarendon Press).
• Yohannes, Y., e al. (2010), Global Hunger Index 2010: The Challenges of Hunger: Focus on the
Crisis of Child Under nutrition (Washington, DC: IFPRI)