Konu Özeti

Problemler

OLMAZSA OLMAZ ANAHTAR BİLGİLER

 Problem çözümlerinde önemli olan sorunun iyi an- İşçi ve Havuz Problemlerini Matematiksel İfade Etme
laşılıp verilenler ve istenilenin belirlenmesidir.
 Bir işin tamamını A işçisi tek başına x günde, B işçi-
 Verilenlerden faydalanarak istenilen durum için ma- si ise aynı işin tamamını tek başına y günde bitirsin.
tematiksel ifade ya da denklem yazılmalıdır.
Buna göre,
 Matematiksel İfade Etme 1
A işçisi 1 günde işin 'ini
x
 Bir sayı x olsun. Bu sayının 3 fazlası : x + 3
1 1
B işçisi 1 günde işin + 'sini bitirirler.
 2 katının 5 eksiği : 2x – 5 x y

 4 eksiğinin 3 katı : 3 . (x – 4)  İkisi birlikte bir işin tamamını t günde bitirsin.

 1 1
x Buna göre;     t  1 olur.
 Yarısının 1 fazlası : +1
2 x y

3 3 3x  6
 2 fazlasının 'ü :  x  2     Bir işi A, B ve C işçileri sırasıyla x, y ve z günde bi-
4 4 4
tirsinler. Üçü birlikte t gün çalıştıktan sonra C işçisi
1 x 4x ayrılsın. Kalan işi A ve B işçileri k günde bitirsin.
düzeyli sorularla hedefe doğru

 Sayı oranında artırılırsa : x  

3 3 3
Buna göre;
1 x 4x
 Sayı oranında eksiltilirse : x  
5 5 5  1 1 1  1 1
     t      k  1 olur.
x y z x y
şeklinde yazılır.

 Havuz problemleri de işçi problemleri gibi düşünü-

Yaş Problemlerini Matematiksel İfade Etme lür.

 Bir kişinin bugünkü yaşı x olsun.

t yıl sonraki yaşı : x + t  Bir havuzun tamamını A musluğu tek başına x sa-
atte, B musluğu y saatte doldursun. C musluğu ise
t yıl önceki yaşı : x – t
aynı havuzu tek başına z saatte boşaltsın.

 n kişinin bugünkü yaşları toplamı x olsun. Buna göre;

t yıl sonraki yaşları toplamı : x + nt 1
A musluğu 1 saatte havuzun 'ini
x
t yıl önceki yaşları toplamı : x – nt
1
B musluğu 1 saatte havuzun 'sini doldurur.
 İki kişinin yaşları farkı daima sabittir, değişmez. y

İki kişinin bugünkü yaşları farkı x olsun.

C musluğu ise 1 saatte dolu havuzun 1 sini boşal-
t yıl sonraki yaşları farkı : x z
tır.
t yıl önceki yaşları farkı : x

55
TYT Matematik
 Konu Özeti

Problemler

OLMAZSA OLMAZ ANAHTAR BİLGİLER

 Boş havuzu 3 musluk birlikte t saatte doldursun.  Bir tüccarın aldığı ürün için ödediği paraya alış fi-
yatı denir.
Buna göre,
 Bir ürünün satıldığı fiyata satış fiyatı veya etiket
 1 1 1 fiyatı denir.
     t  1 olur.
x y z
 Ürün satılıncaya kadar tüccarın yaptığı masrafların
 Bir işin bitiş süresi, işi yapma hızı ve işçi sayısı ile alış fiyatına eklenmesi ile oluşan fiyata maliyet fi-
ters orantılıdır. yatı denir.

 Akan su miktarı ile havuzun dolma süresi ters oran-  Maliyet Fiyatı = Alış Fiyatı + Masraflar
tılıdır.
 Bir ürün satılırken maliyet fiyatına eklenen parçaya
 Yapılan iş miktarı ile gün sayısı doğru orantılıdır. kâr denir.

 Bir x sayısının % a sı :  Satış Fiyatı = Maliyet Fiyatı + Kâr

a Kâr Miktarı
x⋅  Kâr Yüzdesi = . 100
100 Maliyet Fiyatı
Bir x sayısının % a fazlası :
düzeyli sorularla hedefe doğru


 Bir ürünün maliyeti x olsun. Buna göre, %25 kârla
100  a 125
x satış fiyatı : x ⋅ olur.
100 100

 Bir x sayısının % a eksiği :

 Bir ürünün maliyet fiyatından daha düşük fiyata sa-
100  a
x tılırsa oluşan farka xarar denir.
100
 Satış Fiyatı = Maliyet Fiyatı – Zarar
120 Zarar Miktarı
 x sayısının %20 fazlası : x ⋅  Zarar Yüzdesi = . 100
100 Maliyet Fiyatı
70
 x sayısının %30 eksiği : x ⋅
100
 Bir ürünün maliyeti x olsun. Buna göre, %25 za-
75
 Bir x sayısının % a sının % b si : rarlı satış fiyatı : x ⋅ olur.
100
a b
x⋅ ⋅
100 100

 x in % y si z ise,

y
x  z dir.
100

56
TYT Matematik
 Konu Özeti

Problemler

OLMAZSA OLMAZ ANAHTAR BİLGİLER

FAİZ PROBLEMLERİ KARIŞIM PROBLEMLERİ

 Konunun iyi anlaşılabilmesi için faiz problemlerini;  a gram bir karışımdaki şeker yüzdesi % x olsun.
yıllık faiz, aylık faiz ve günlük faiz bağıntıları ile ve-
receğiz. Ayrıca faiz problemlerini basit faiz ve bile- Buna göre, karışımdaki şeker miktarı :
şik faiz adı altında farklı iki kavramla da öğrenmiş x
olacağız. a⋅ dür.
100

 Bankara yatırılan bir para için ana para değişme-  Bir karışımdan bulunan saf maddenin karışım ora-
mek şartı ile elde edilen faize basit faiz denir. nını bulmak için saf madde miktarı toplam karışım
miktarına bölünür.
 Bankaya yatırılan para her yıl getirdiği faiz ile bir-
likte tekrar faize yatırılırsa elde edilen toplam faize Saf Madde Miktarı
Karışım Oranı =
bileşik faiz denir. Toplam Karışım Miktarı

 Aksi belirtilmedikçe faiz problemlerinde verilen faiz  5 gram şeker ile 15 gram su karıştırılsın.
oranı, basit faiz oranıdır.
5 5
Karışım Oranı =  olup kesri paydası
15  5 20
 Yıllık Faiz
100 olacak şekilde genişletirsek,
düzeyli sorularla hedefe doğru

F : Faiz geliri
5 25
A : Ana para = = %25 şeker yüzdesidir.
20 100
(5)
n : Yıllık faiz oranı (%)

t : Zaman
 a gram karışımda bulunan bir saf maddenin oranı
A n t % x, b gram karışımda bulunan aynı saf maddenin
F dür.
100 oranı % y olsun. Bu iki karışım birlikte karıştırıldı-
ğında elde edilen a + b gram karışımdaki saf mad-
 Aylık Faiz de oranı % z ise;

A n t A n t
F  olur.
100  12 1200

 Günlük Faiz %x %y %z
a gram b gram a + b gram
A n t A n t
F  olur.
100  12  30 36000
A kabı B kabı C kabı

 Faiz problemlerinde, 1 ay 30 gün ve 1 yıl 360 gün

x y z
olarak kanul edilir. a  b  (a  b )  olur.
100 100 100

Buradan kısaca,

ax + by = (a + b) . z elde edilir.

57
TYT Matematik
 Konu Özeti

OLMAZSA OLMAZ ANAHTAR BİLGİLER

 Saatte v km hızla hareket eden aracın, t saatte al-  Zıt Yönde Dairesel Hareket
dığı yol x km ise,
x  V1  t A
Yol = Hız x Zaman olup
y  V2  t
x = v . t dir.
y
 Bu bağıntıdan hız ile zaman ters orantılı, hız ile yol
ya da zaman ile yol doğru orantılıdır. x

 Zıt Yönde Hareket
V1
A C
B
Bir dairesel pist üzerinde aynı noktadan aynı anda
V2 ve zıt yönde iki hareketli harekete başlayıp t saat
B sonra B noktasında karşılaşsınlar. Buna göre, kar-
şılaşma süreleri,

Saatteki hızları V1 ve V2 olan iki hareketli aynı anda Pistin Çevresi

birbirlerine doğru hareket ederek t saat sonra C t dir.
V1  V2
noktasından karşılaşsınlar. Buna göre, karşılaşma
süresi,
düzeyli sorularla hedefe doğru

Aynı Yönde Dairesel Hareket

AB
t= dir.
V1 V2 A
V2
V1
 Aynı Yönde Hareket

V1 V2
A B C

V1 > V2 olmak üzere, A ve B noktalarından saatteki
hızları V1 ve V2 olan iki hareketli aynı anda ve aynı
yönde hareket ederek t saat sonra hızlı olan C nok-
tasında yavaş olana yetişsin. Buna göre, arkadaki
aracın öndekine yetişme süresi,
Bir dairesel pist üzerinde aynı noktadan aynı anda
ve aynı yönde iki hareketli harekete başlayıp hızlı
olan diğerine t saat sonra ilk kez yetişsin.
Buna göre;

AB Pistin Çevresi
t dir. t dir. (V1 > V2)
V1  V2 V1  V2

Bir hareketli A ile B noktaları arasındaki yolu saatte

 Ortalama Hız
V1 km hızla gidip saatte V2 km hızla dönerse gidiş
Bir hareketlinin iki nokta arasında aldığı toplam yo- dönüş boyunca ortalama hızı,
lun, toplam zaman oranına ortalama hız denir. 2 2V1  V2
Vort  
1 1 V1  V2 dir.
Toplam Yol 
Ortalama Hız = V1 V2
Toplam Zaman

58
TYT Matematik