BÀI GIẢNG: NHÂN TỐ TRAO ĐỔI NƯỚC VÀ KHOÁNG Ở THỰC VẬT

CHUYÊN ĐỀ: TRAO ĐỔI CHẤT VÀ CHUYỂN HÓA NĂNG LƯỢNG Ở SINH VẬT
MÔN: SINH HỌC 11
GIÁO VIÊN: VŨ MINH CHÂU

MỤC TIÊU

✓ Phân tích được một số nhân tố ảnh hưởng đến trao đổi nước. Trình bày được các nhân tố ảnh
hưởng đến quá trình dinh dưỡng khoáng ở cây. Ứng dụng kiến thức vào thực tiễn.
✓ Giải thích được sự cân bằng nước và việc tưới tiêu hợp lí; các phản ứng chống chịu hạn,
chống chịu sự ngập úng, chống chịu mặn của thực vật và chọn giống cây trồng có khả năng
chống chịu.
✓ Phân tích được vai trò của phân bón đối với năng suất cây trồng.

I. NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TRAO ĐỔI NƯỚC, DINH DƯỠNG KHOÁNG Ở THỰC VẬT

Kể tên một số yếu tố ảnh hưởng đến trao đổi nước và khoáng ở thực vật?

Trả lời:

Nhiệt độ

- Nhiệt độ của đất ảnh hưởng đến sinh trưởng, phát triển và trao đổi chất của rễ nên ảnh hưởng đến sự
hấp thụ nước, khoáng ở rễ cây.
Ví dụ:
+ Nhiệt độ thấp làm tăng hấp thụ và vận chuyển K+ ở rễ cà chua.
+ Nhiệt độ không khí tăng trong ngưỡng nhất định sẽ làm tăng tốc độ thoát hơi nước, tạo động lực
đầu trên cho sự hấp thụ và vận chuyển nước, dinh dưỡng khoáng.

1
 Ánh sáng

- Ánh sáng tác động đến quá trình hấp thụ khoáng của thực vật thông qua ảnh hưởng đến quang hợp,
trao đổi nước của cây.
Ví dụ:
+ Cường độ ánh sáng trong ngưỡng làm tăng cường độ quang hợp
→ tăng sự hấp thụ và vận chuyển nước và dinh dưỡng trong cây.
+ Ánh sáng cường độ cao làm tăng hấp thụ P, K, Mg ở dưa chuột.

Nước trong đất

- Hàm lượng nước trong đất thấp làm giảm sự xâm nhập của nước vào rễ, thậm chí rễ cây sẽ không hút
được nước khi quá khô, do đó hạn chế sự thoát hơi nước ở lá.
- Độ ẩm đất thấp làm giảm độ hòa tan của các chất khoáng trong đất, làm giảm sự hút các ion khoáng
của rễ.

Độ thoáng khí của đất

- Giảm độ thoáng khí trong đất dẫn đến giảm sự xâm nhập của nước vào trong rễ cây, giảm hấp thụ các
ion khoáng vào rễ.

Hệ vi sinh vật vùng rễ

- Tham gia vào quá trình khoáng hóa các hợp chất hữu cơ cũng như có ảnh hưởng đến độ hòa tan của
các chất khoáng.
- Một số nấm rễ giúp cây hấp thụ nước và khoáng; một số vi sinh vật khác gây bệnh ở rễ hoặc cạnh
tranh dinh dưỡng với thực vật.

2
 II. ỨNG DỤNG TRONG THỰC TIỄN

1 Cân bằng nước và tưới tiêu hợp lí cho cây trồng

- Cân bằng nước là tương quan giữa lượng nước do rễ cây hút vào và lượng hơi nước thoát ra.
- Tưới nước hợp lí (thời gian tưới, lượng nước cần tưới và phương pháp tưới phù hợp) giúp cây sinh
trưởng, phát triển tốt.

- Khi cây chịu tác động của hạn, mặn hoặc ngập úng sẽ hình thành phản ứng chống chịu. Đặc điểm trao
đổi nước của cây có thể là một căn cứ chọn giống và sử dụng giống cây trồng chống chịu với điều kiện
hạn, mặn, ngập úng trong thực tiễn sản xuất.

2 Vai trò của phân bón đối với năng suất cây trồng

- Phân bón cung cấp dinh dưỡng bổ sung cho cây trồng, cải tạo đất.
- Phân bón có tác dụng thúc đẩy sinh trưởng phát triển và tăng năng suất cây trồng.