ÇEMBER ve DAİRE

20.
ÇEMBER VE DAİRE
bö lü m
1. Birbirine içten teğet iki çemberin merkezler arası 4. Şekildeki [AB] çaplı
uzaklığı 10 cm ve büyük çemberin çapı 22 cm dir. yarı çemberin T T
Buna göre, küçük çemberin çapı kaç cm dir? noktasındaki teğeti,
1200
ABD doğrusunu C 
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 de kesiyor. A B C D
(1990 ÖSS)
m(D C 
ˆ T) = 120  olduğuna göre, m(TAB) =  kaç
derecedir?

A) 5 B) 15 C) 20 D) 25 E) 30
(1992 ÖSS)

2. Yandaki şekilde
T
[AB] çaplı
çemberin bir T 6 5. ABCD bir dikdörtgen D C
noktasından 0 IABI = a T
60 P
çizilen teğet A
B IADI = b
doğrusu AB yi P b
O merkezli çember üç O
de kesiyor.
kenara teğet
A a B
mB 
  60 0 , BT  6 cm ise, PB
AT
değeri nedir?
Şekilde A noktasından çizilen teğet doğru O
merkezli çembere T noktasında değiyor.
3 1 3 a
A) 3 B) 2 C) D) E) IADI = IATI olduğuna göre, oranı kaçtır?
2 2 3 b
(1990 ÖSS)
3 5
A) B) C) 2 D) 2 E) 3
2 2
(1992 ÖSS)

3. ABCD bir kirişler dörtgeni D


m(BCD) = 130 0 1300
 = 10 0 C 6. Şekildeki çemberde,
m(CBD)
kesişen [AB] ve [CD]
A x 100 kirişlerinin oluşturduğu
B
dört yayın derece
türünden ölçüleri
Yukarıdaki verilere göre, m(BAC)=x kaç verildiğine göre,  açısı
derecedir? kaç derecedir?

A) 20 B) 25 C) 30 D) 35 E) 40 A) 32 B) 35 C) 36 D) 40 E) 45
(1991 ÖSS) (1992 ÖSS)
RAMAZAN ACAR 132 1990 - 2003 ÖSS SORULARI ve ÇÖZÜMLERİ
 MATEMATİK

7. 
m(DAO) = 55 0
 10. CB  CD
m(CBO) = 80 0
IOBI = 5 birim  
m BĈD  100 0
ICDI = x birim m A B̂C   

Şekilde O merkezli ve [AB] çaplı yarıçember

üzerinde C ve D noktaları alınmıştır.
Buna göre , ICDI = x kaç birimdir? Şekilde, O merkezli çemberin [AB] çapı ile birbirine
eşit [BC] ve [CD] kirişleri çizilmiştir.
A) 3 B) 4 C) 5 D) 5 2 E) 5 3
(1992 ÖSS)

Buna göre, m ABC  
  kaç derecedir?

A) 40 B) 50 C) 60 D) 70 E) 80
(1994 ÖSS)

8. Kenar uzunlukları 4
birim ve 3 birim olan bir
dikdörtgende, şekildeki 11. Yeryüzündeki denizlerin
gibi A merkezli, 1 birim alanları toplamının, karaların Denizler
yarıçaplı çember yayı 7
alanları toplamına oranı ?
çizilmiştir. 3
Karalar
olarak veriliyor.
C nin, bu yay üzerinde kendisine en yakın olan Buna göre, yeryüzünün toplam alanında
nokta ile arasındaki uzaklık kaç birimdir? denizlerle karaların payını gösteren bir dairesel
grafikte karaların alanı kaç derecelik merkez açı
A) 4,3 B) 4,2 C) 4 D) 2 3 E) 3 ile gösterilir?
(1993 ÖSS)
A) 95 B) 100 C) 105 D) 106 E) 108
(1995 ÖSS)

9. O merkezli çember 12. [AD], O merkezli

LA, A noktasında çembere çemberin çapı
teğet A, D, C doğrusal
[CB, B noktasında
 
 = 600
m LAB
çembere teğet
AB = 12 birim  
 = 300
m DAB
Yukarıdaki verilere göre, çemberin yarıçapı kaç
birimdir? CB  14 3 birim

Yukarıdaki verilere göre, DC kaç birimdir?

A) 6 B) 6 2 C) 3 2 D) 4 3 E) 2 3
(1993 ÖSS) A) 14 B) 15 C) 16 D) 17 E) 18
(1995 ÖSS)
RAMAZAN ACAR 133 1990 - 2003 Ö SS SORULARI ve Ç ÖZÜMLERİ
ÇEMBER ve DAİRE

13. B, C çember üzerinde 16. Merkezleri arasındaki uzaklık 15 birim olan, r ve R

T, C, B doğrusal yarıçaplı eş düzlemli iki çember farklı iki noktada

 
m A Ô B  130 0
kesişmektedir.
r 1
m AT̂ C   x 0  olduğuna göre, r için aşağıdakilerden
R 4
Şekildeki [TE ışını O hangisi doğrudur?
merkezli çembere A
noktasında teğettir. A) 1 < r < 3 B) 3 < r < 5 C) 5 < r < 6
D) 6 < r < 7 E) 7 < r < 8

(1997 ÖSS)
[AC] // [OB] olduğuna göre, m(A T C)  x kaç
derecedir?

A) 50 B) 60 C) 65 D) 70 E) 75
(1996 ÖSS)

17. O merkezli, [AB] çaplı D C

14. B, C çember üzerinde T
çember 
[DH]  [AC] D, C çember üzerinde
AD  10 cm D
A
14 m(D ĈB )   O
B
DC  14 cm x C
10 7
DB  7 cm
H
B
DH  x cm A Şekilde IADI = a cm, IABI = 2a cm olduğuna
ˆ B) =  kaç derecedir?
göre, m(D C
Şekildeki [AT ışını çembere D noktasında teğettir.
25
ABD üçgeninin alanı cm2 olduğuna göre, A) 120 B) 110 C) 100 D) 90 E) 80
2
IDHI = x kaç cm dir? (1998 ÖSS)

A) 3 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
(1996 ÖSS)

18.
15. O merkezli, [AB] çaplı C
yarım çember D
x
D, C çember üzerinde
E r r
m(DC )  2 
A B
m(B Ô C )  90 
ı
O A A
2
40c
m
m(DÊ C )  x
A noktasından yuvarlanmaya başlayan r yarıçaplı
bir çember 5 tam dönme yaparak şekildeki gibi A’

Yukarıdaki verilere göre, m(DEC)  x derece noktasında durmuştur.
türünden aşağıdakilerden hangisine eşittir? AA'  240  cm olduğuna göre, çemberin
yarıçapı r kaç cm dir?
A)  B) 2 C)  + 45
D)  + 90 E) 2 + 45 A) 30 B) 26 C) 24 D) 20 E) 18
(1997 ÖSS) (1998 ÖSS)
RAMAZAN ACAR 134 1990 - 2003 ÖSS SORULARI ve ÇÖZÜMLERİ
 MATEMATİK

19. [CD] çap 22. Bir saat kulesindeki saatin akrebinin uzunluğu 72
 cm’ dir.
m(B M̂ D )  124
Bu akrebin ucu 1 saatte kaç cm yol alır?
m(O Â B )  
A) 12 B) 10 C) 8 D) 6 E) 4
(1999 ÖSS)

Şekildeki M ve O merkezli çemberler B noktasında

dıştan teğet ve [AO] // [CD] dir.
Buna göre, m(O Aˆ B)   kaç derecedir?

A) 33 B) 30 C) 28 D) 26 E) 21
(1999/İpt. ÖSS)

23.
20. IKTI = ITLI = 8 cm
IBMI = 2 cm
IOPI = r
Şekilde yarıçapı 2 cm
olan M merkezli çember,
O merkezli [BC] çaplı yarım çemberin PD keseni,
O merkezli r yarıçaplı
BC doğrusunu şekildeki gibi A noktasında
çembere, B noktasında
kesmektedir.
içten teğet ve O merkezli
çember içindeki [KL] IADI = IBOI ve m(PAC) = 18 olduğuna göre,
kirişine de T noktasında m(ACP) =  kaç derecedir?
teğettir.
Buna göre, O merkezli çemberin yarıçapı IOPI=r A) 51 B) 54 C) 57 D) 60 E) 63
kaç cm dir? (1999 ÖSS)

A) 10 B) 11 C) 12 D) 13 E) 14
(1999/İpt. ÖSS)

21.

24. IACI = 20 cm
IBDI = 9 cm
ICDI = x cm

O merkezli çember içine çizilen yukarıdaki

düzgün altıgende K, L ve M bölgelerinin alanları
hangi sayılarla orantılıdır?

K L M Şekildeki [AC] çaplı çemberin, A daki teğetine ait

A) 1 3 6 noktasını C ye birleştiren doğru, çemberi D de
B) 1 5 6 kesmektedir.
C) 2 3 6 Buna göre, ICDI = x kaç cm dir?
D) 3 4 5 A) 18 B) 16 C) 15 D) 14 E) 12
E) 3 4 6 (1999 ÖSS)
(1999/İpt. ÖSS)
RAMAZAN ACAR 135 1990 - 2003 Ö SS SORULARI ve Ç ÖZÜMLERİ
ÇEMBER ve DAİRE

25. IDCI = 9 cm
IBCI = 8 cm 28. Şekilde, O merkezli, A

Kenarları 9 cm ve 8 cm yarıçapları 3 cm ve 5
olan ABCD cm olan iki çember
dikdörtgeninin, A verilmiştir. ABC O
köşesinden geçen O ikizkenar üçgeninin A
merkezli çember bu köşesi dıştaki çemberin
dikdörtgenin [BC] ve [DC] üzerinde, kenarları da B C
kenarlarına şekildeki gibi içteki çembere teğettir.
teğettir. AB = AC olduğuna göre, BC kaç cm dir?

A) 6 3 B) 8 2 C) 9 D) 10 E) 12
Buna göre, çemberin yarıçapı aşağıdakilerden
hangisidir? (2000 ÖSS)

A) 2 3 B) 2 2 C) 6 D) 5 E) 2
(1999 ÖSS)

29. Şekildeki [BO] çaplı

A
çember, O merkezli ve D
[BC] çaplı çembere B
noktasında içten B
O
C
teğettir.
26.

AB doğrusu her iki çembere B noktasında teğet,

AC doğrusu da içteki çembere D noktasında
| AB |
teğet olduğuna göre, oranı kaçtır?
| AC |

A, B, C ve D bir düzlemin dört noktası olmak üzere, 1 1 1 2 2

merkezleri bu noktalar olan 3 cm yarıçaplı dört A) B) C) D) E)
2 3 4 5 7
makara, şekildeki gibi bir iple sıkıca çevrelenmiştir.
ABCD dörtgeninin çevresi 47 cm olduğuna (2000 ÖSS)
göre, ipin uzunluğu kaç cm dir?

A) 50 B) 51 C) 53 D) 56 E) 60

(1999 ÖSS)

30. IFCI = 2 cm
A IABI = 8 cm
27. A, B, C, D noktaları
çember üzerinde 30
   D
m( ABD )  m( ADB )  m(CAD )

m(BAC )  30  B x Şekildeki [AB] çaplı yarım çember, ABCD
 dikdörtgeninin [DC] kenarını E ve F noktalarında
m( ACD )  x C kesmektedir.
 Buna göre, ABCD dikdörtgeninin alanı kaç cm2
Yukarıdaki verilere göre, m( ACD )  x kaç dir?
derecedir?
A) 32 B) 32 3 C) 16 3
A) 40 B) 50 C) 60 D) 70 E) 80
(2000 ÖSS) D) 16 2 E) 8 6
RAMAZAN ACAR 136 1990 - 2003 ÖSS SORULARI ve ÇÖZÜMLERİ
 MATEMATİK

(2001 ÖSS) (2001 ÖSS)

31. m(CAB) = 1200 34. IFCI = IFDI = 3 cm
IABI = 1 cm A, H, E doğrusal
Şekildeki [AB ışını O B, H, G doğrusal
merkezli çembere B
noktasında, [AC ışını
da C noktasında
teğettir.

Buna göre, A noktasının çembere uzaklığı (en Yukarıdaki ABCD karesinde D ve C merkezli
kısa) kaç cm dir? çemberler F noktasında birbirine teğettir.
Buna göre, taralı bölgenin alanı kaç cm2 dir?
1 3
A) 2  3 B) C) 3 5 5
2 2 A) (5   ) B) (7   ) C) (9   )
2 2 2
3 7 9
D) 3 1 E) 1  D) (3   ) E) (5   )
2 2 2
(2001 ÖSS) (2001 ÖSS)

32. ABCD kare 35. [TB Teğet

m(ECB) = x
[TA teğet
Şekildeki E noktası, 
A ve B merkezli IABI m(BDA ) = 3
yarıçaplı çember 
yaylarının kesim m(BTA ) = 
noktasıdır.

Şekildeki verilere göre,  kaç derecedir?

Buna göre, x kaç derecedir?
A) 45 B) 36 C) 34 D) 32 E) 30
A) 55 B) 60 C) 65 D) 70 E) 75 (2002 ÖSS)
(2001 ÖSS)

36. KL  AT
33. Şekildeki O merkezli
KC = CM = r
çember ABC
eşkenar üçgeninin iç
teğet çemberi ve
[KL] bu çembere T
noktasında teğettir.

Şekildeki M ve N merkezli çemberler T noktasında

birbirlerine teğettir.
ABC eşkenar üçgeninin çevresinin uzunluğu 24
cm olduğuna göre, AKL üçgeninin çevresinin M merkezli çemberin yarıçap uzunluğu r
uzunluğu kaç cm dir? olduğuna göre, ABC üçgeninin alanı kaç r2 dir?

A) 4 B) 6 C) 8 D) 10 E) 12 A) 2,5 B) 3 C) 3,5 D) 4 E) 4,5

RAMAZAN ACAR 137 1990 - 2003 Ö SS SORULARI ve Ç ÖZÜMLERİ

ÇEMBER ve DAİRE

(2002 ÖSS)
37. Şekildeki M 40. [AC], O merkezli
merkezli çember, O çemberin çapı,
merkezli ve 1 cm
yarıçaplı çeyrek 
m(DBA ) = 40
çembere T
noktasında, Ox ve 
Oy eksenlerine de m(CAB ) = 25
sırasıyla A ve B 
noktalarında m(ODB ) = x
teğettir.
Yukarıdaki verilere göre, x kaç derecedir?
Buna göre, M merkezli çemberin yarıçapı kaç
cm dir? A) 25 B) 22 C) 20 D) 18 E) 15
(2003 ÖSS)
A) 2 B) 2 1 C) 2 2
D) 2 E) 4
(2002 ÖSS)

41.

38. D C

Şekildeki [AB] çaplı yarım çemberin içinde, [AC] ve

[CB] çaplı yarım çemberlerin dışında kalan taralı P
A B bölgesinin alanı p cm2, kenar uzunlukları CB cm
Şekildeki çember ABCD kenarlarına teğettir. ve CD cm olan dikdörtgensel bölge K nin alanı k
cm2 dir.
Çember üzerinde alınan bir P noktasının [AB]
ve [AD] kenarlarına uzaklıkları sırasıyla 2 cm ve p
AC = CD olduğuna göre, oranı kaçtır?
1 cm olduğuna göre, çemberin yarıçapının k
alabileceği değerler toplamı kaç cm dir?
  
A) 7 B) 6 C) 5 D) 4 E) 3 A) B) C) D)  E) 2
4 3 2
(2003 ÖSS)
(2003 ÖSS)

42. [AB], O merkezli D

C
39. ABCD bir kare D C 4
çemberin çapı x E
[AC] ve [BD] K
|AE| = |EC| = 4 cm 4
köşegenler
|AO| = 5 cm A B
5 O
|DE| = x

A B

Yukarıdaki şekilde, K noktası A merkezli, AB Yukarıdaki verilere göre, x kaç cm dir?
yarıçaplı çember ve [AC] köşegeni üzerindedir.
ABCD karesinin alanı 64 cm2 olduğuna göre, A)
4 13
B)
8 13
C)
4 17
BKD üçgeninin alanı kaç cm2 dir? 13 13 17

A) 18 B) 16 C) 12 8 17 17
D) E)
17 13
D) 32( 2  1) E) 16 ( 2  1)
(2003 ÖSS)
(2003 ÖSS)
RAMAZAN ACAR 138 1990 - 2003 ÖSS SORULARI ve ÇÖZÜMLERİ
 MATEMATİK

ÇÖZÜMLER 4.
T


1. Küçük çemberin
merkezi O1, yarıçapı 120
r1 ve büyük çemberin  2
merkezi O2, yarıçapı A A O B C
O1 O2
r2 olsun. Çemberde merkezden teğetin değme noktasına
çizilen doğru teğeti dik keser.
[OT]  [TC] dir.
22  
O2A = r2 = ve O1A = r1 , O1O2 = 10 AO = OT ve m( TAO )  m( ATO ) =  dır.
2
ATO üçgeninde iki iç açının toplamı, komşu
 O2A = O1O2 + O1A
olmayan bir dış açıya eşittir.
 11 = 10 + r1   
 r1 = 1 bulunur. m( TAO )  m( ATO )  m( TOC )
Küçük çemberin yarıçapı 1 cm ise çapı 2 cm olur. 
Cevap A’dır.  m( TOC ) = 2 olur.
TOC üçgeninde aynı özellikten;
2 + 90 = 120  2 = 30   = 15 bulunur.
Cevap B’dir.
2. Çemberde
T
çapı gören
çevre açı 90 6 3 30
6
dir.
Buna göre, A
30 60 30
5. AD= AT D E C
6 O 6 B 6 P
 olduğundan
T
m( ATB ) = 90 AT = b dir. r
Teğet b
olur. b O
r
H
ATB üçgeni (30 - 60 - 90) üçgeni olduğundan, parçalarının
eşitliğinden; r
30 yi gören IBTI = 6 cm ise,
AT = AF = b
AT = 6 3 ve AB = 12 dir. dir.
A b F b B
Aynı yayı gören çevre açı ile teğet - kiriş açı eşit 2
  a
olduğundan, m( TAB )  m(BTP ) = 30 dir. AFED dörtgeninde EF= AD olduğundan
TBP üçgeninde bir dış açı kendisine komşu b
olmayan iki iç açının toplamına eşit olduğundan 2r = b  r  dir.
2
  
m( ABT )  m(BTP )  m( TPB ) b
OFBH karesinde OH = FB r  olur.
  2
60 = 30 + m( TPB )  m( TPB ) = 30 olur. b 3b
Buna göre, a = b  a=
Öyleyse TBP üçgeni ikizkenar üçgendir. 2 2
TB = BP = 6 cm olacaktır. a 3
  olarak bulunur.
| PB | 6 1 3 b 2
Buna göre,    bulunur.
| AT | 6 3 3 3 Cevap A’dır.
Cevap E’dir.

6. Bir çemberin çevresi 4x

360 olduğundan A
3. Çemberde aynı yayı gören çevre açılar eşittir. Buna 4x + 3x + x + 2x = 360
 10x = 360  x = 36  2x
göre, DC yayını gören DAC ve DBC açıları eşittir. dir.
C
  ACD açısının ölçüsü
m(DAC )  m(DBC ) = 10 olur. gördüğü AD yayının
D
3x
Kirişler dörtgeninde karşılıklı açılar bütünlerdir. yarısına eşittir. x
  B
Buna göre, m( A )  m( C ) = 180 
m( AD ) 2x
 10 + x + 130 = 180      = 36 bulunur.
 x = 40 dir. 2 2
Cevap E’dir. Cevap C’dir.
RAMAZAN ACAR 139 1990 - 2003 Ö SS SORULARI ve Ç ÖZÜMLERİ
ÇEMBER ve DAİRE

7. Şekilde [AB] C x 10. [DB] çizildiğinde ve 80

C
D
çaplı O merkezli
55
DC = CB olduğundan 100 80
çemberin D
80   40

yarıçapları 5 5 m(CDB )  m(CBD ) = 40 20 40


55 70 20 80 dir. A B
O
A 5 O 5 B Çevre açılar gördüğü
AO = OB = OC = OD = 5 br yayların yarısına eşittir.

OBD ve OAC ikizkenar üçgenlerinde m(BOD ) = 20  
 CDB ve CBD çevre açılarının gördüğü CB ve CD
ve m( AOC ) = 70 bulunur. yayları 80 er derecedir. Çapı gören yay 180
 
[AB] çap olduğundan m(COD ) = 90 olur. olduğundan m( AD ) = 20 olur.
COD ikizkenar dik üçgeninde hipotenüs dik 
 m( ADC )
kenarların 2 katına eşittir. Buna göre, m( ABC ) 
2
Buna göre, x = 5 2 dir.  20   80 
Cevap D’dir.  m( ABC )    = 50 bulunur.
2
Cevap B’dir.

Denizler 7
11.  ise Denizler
Karalar 3
7k
Denizlerin alanı = 7k
Karaların alanı = 3k
3k
olur.
Karalar
8. C noktasının, yay D 4 C
üzerinde en yakın Denizlerin ve karaların alanlar oranı ile bu bölgeleri
olduğu nokta, gösteren merkez açılar orantılıdır.
dikdörtgenin köşegeni 3
K 7k + 3k = 360  10k = 360  k = 36
üzerindeki noktasıdır.
Karaların alanını gösteren merkez açı
istendiğinden; 3k = 3.36 = 108 bulunur.
A B
Cevap E’dir.
ABC dik üçgeninde AC= 5 br bulunur. (3-4-5
üçgeni)
A merkezli çemberin yarıçapı AK = 1 br olduğuna
göre, KC = 5 – 1 = 4 br bulunur. 12. Çemberin
Cevap C’dir. merkezinden
teğetin
değme O D C
A
30
noktasına 60 30

çizilen doğru 30

14 3
parçası teğeti
dik keser. B
[OB]  [BC]
O merkezli çemberin yarıçapları AO= OB dir.
Buna göre AOB ikizkenar üçgendir ve
9. Aynı yayı gören merkez A  
açı teğet-kiriş açının iki L m(OAB )  m( ABO ) = 30 dir.
60
katına eşittir. 30 r AOB üçgeninde iki iç açının toplamı komşu
  12 olmayan bir dış açıya eşit olduğundan
m( AOB )  2.m(LAB ) 120
O   

30
r m(OAB )  m( ABO )  m(BOC )
 m( AOB ) = 120 dir. B 
 m(BOC ) = 60 olur.
  BOC dik üçgeni (30–60–90) üçgeni olduğundan
AOB ikizkenar üçgen ve m( A )  m(B ) = 30 olur.
60 yi gören IBCI = 14 3 birim ise 30 yi gören
(30 - 30 - 120) üçgeninde, AB = AO. 3 dir. OB = 14 ve hipotenüs OC = 28 br olur.
 12 = r 3  r 
12
 r = 4 3 br bulunur. Buna göre, DC + OD = 28  DC = 14 br
3 bulunur.
Cevap D’dir. Cevap A’dır.
RAMAZAN ACAR 140 1990 - 2003 ÖSS SORULARI ve ÇÖZÜMLERİ
 MATEMATİK

13. [AC] // [OB] T Cevap B’dir.

olduğundan; 17. ADO üçgeni D C
x
  
80
m( AOB ) = 130 ise C eşkenardır. m( AOD ) = a a
40
 A
50 60 ise merkez açı A B
m(CAO ) = 50 dir. 130 B a O a

Çemberin O olduğu için m ( AD ) =
230
merkezinden teğetin 60 olur. DCB açısının
değme noktasına gördüğü yay
çizilen doğru parçası 230 m(DAB) = 60 + 180 = 240 dir.
teğeti dik kestiğinden, DCB açısı çember açı olduğu için ölçüsü gördüğü
  240 
m( TAC ) = 40 olur. m( TAC ) = 40 teğet kiriş yayın yarısı yani = 120 dir.
2
açısının gördüğü AC yayı 80 dir.
Cevap A’dir.
Merkez açısı gördüğü yayın ölçüsüne eşittir. O

halde m( AB ) = 230 olur.
Bir çemberde bir dış açının ölçüsü gördüğü yaylar
farkının yarısına eşittir.
18. Çember 5 tam dönme yaptığında çevresinin 5 katı
230   80 
Buna göre x   75  bulunur. kadar yol alır. O halde aldığı yol 5.2r dir.
2
5.2r = 240
Cevap E’dir. 10r = 240  r = 24 cm olur.
Cevap C’dir.
14. BU SORU ÖSYM TARAFINDAN İPTAL
EDİLMİŞTİR.

19.
 C C
2
15. m( AOC ) = 90 D A
merkez açının x
E
gördüğü yayın 90–2
x O M
ölçüsü B 124
 45–
m( ADC ) = 90 dir. A O B L
 D
m(DC )  2 olduğundan AO doğrusunun uzantısını çizelim. BOL açısı, BMD
 açısı ile karşı konumlu açı olduğundan,
m( AD ) = 90 – 2 dir. 
ABD çevre açı gördüğü yayın yarısının eşit m(BOL ) = 180 – 124 = 56 olur.
 OAB açısı ile BOL açısı aynı yayı gören iki açı.
olduğundan, m( ABD ) = 45 –  dır. OAB çember açısı olduğuna göre ölçüsü BOL
EOB dik üçgeninde; x + 45 –  = 90 merkez açısının yarısına eşittir. Buna göre,

 x =  + 45 bulunur.  m(BOL ) 56 
Cevap C’dir. m(OAB )   = 28 olur.
2 2
Cevap C’dir.
16. O1 merkezli çemberin
yarıçapı O1C = R, C
O2 merkezli çemberin R = 4r r
yarıçapı O2C = r 20. TO = x dersek K

olsun.
O1 A B O2 OM = x + 4 olur. P

r 1 Büyük çemberde iç 8 r
 olarak kuvvet teoremini M
R 4 x 4+x
uygularsak, B M
2 2 T O
verildiğinden R = 4r
CO1O2 üçgeninde bir kenar uzunluğu diğer iki 8
kenarın toplamından küçük mutlak farkından
büyük olduğundan, L
R – r < O1O2 < r + R 4.(4 + 2x) = 82
3r < 15 < 5r 16 + 8x = 64  8x = 48
r < 5 ve 3 < r dir.  x = 6 cm olur.
Bu iki eşitsizliği birlikte değerlendirdiğimizde Bu durumda büyük çemberin yarıçapı
3 < r < 5 olur. OP = OB= r = 4 + 6 = 10 cm olur.
RAMAZAN ACAR 141 1990 - 2003 Ö SS SORULARI ve Ç ÖZÜMLERİ
ÇEMBER ve DAİRE

21. Şekildeki düzgün
altıgeni kesikli çizgilerle
alanları eşit üçgenlere
bölelim ve her birinin
alanına S diyelim. K
bölgesinin alanı 3S, L
bölgesinin alanı 4S, M
bölgesinin alanı 5S
olur.
Buna göre, K, L, M bölgelerinin alanları 3, 4, 5 ile
orantılıdır.
Cevap A’dır.
24. Çemberin merkezinden C
K indirilen doğru teğete
değme noktasında x
diktir. Dış kuvvet
M O teoreminden, 20 D
L AB2 = 9.(9+x)=81+9x 9
dir.
A B
ABC üçgeninde pisagor teoremini uygularsak,
202 + AB2 = (9 + x)2
400 + 81 + 9x = 81 + 18x + x2
Cevap D’dir.
x2 + 9x – 400 = 0
(x + 25) (x – 16) = 0
 x = 16 cm olur.
Cevap B’dir.

22. Akrep 1 saatte 60 dakikanın 12’de biri kadar, başka

bir deyişle 360 nin 12’de biri yani 30 lik yol alır.
Bize sorulan, şekildeki AD
yayının uzunluğudur. Yani 25. Şekilde KB = r D 9 C
çemberin çevresinin 12’de biri O olduğuna göre
alınan yoldur. O halde akrebin 72 cm AK = 9 – r r r
ucunun aldığı yol, 30
olmalıdır. M r
30 1 A
2..r. = 2..72.
360 12 D r
AKM üçgeninde pisagor 8–r 8–r
= 12 cm olur. teoremini uygularsak,
Cevap A’dır. (8 – r)2 + (9 – r)2 = r2 A 9–r K B
64 – 16r + r + 81 – 18r + r = r2
2 2

r2 – 34r + 145 = 0
(r – 29) (r – 5) = 0
Yarıçap 8 den büyük olmayacağına göre r = 5 cm
olur.
Cevap D’dir.

23.
P
36 
D
36
18 18 
A B O C
Yarıçap uzunlukları eşit olduğundan POD, POC ve
ADO üçgenleri ikizkenar üçgenlerdir. Buna göre, 26. Kesikli çizgi ile
A D
 gösterilen çember
m( AOD ) = 18 olur. ADO üçgenin bir dış açısı yayları dışında
kendisine komşu olmayan iki iç açının toplamına kalan ipin
 uzunluğu ABCD
eşit olduğundan m(PDO ) = 36 dir. POD üçgeni dörtgeninin
 çevresine eşit ve
ikizkenar olduğuna göre, m(DPO ) = 36 olur. APC 47 cm dir. B C

üçgeninin iç açıları toplamını 180 ye eşitleyelim. Çember yaylarının uzunlukları toplamı da bir tam
18 + 36 +  +  = 180 çember oluşturur.
2 + 54 = 180 Oluşan bu çemberin çevresi de 2r = 2.3 = 6 olur.
2 = 126   = 63 olur. O halde ipin toplam uzunluğu 47 + 6 = 53 olur.
Cevap E’dir. Cevap C’dir.

RAMAZAN ACAR 142 1990 - 2003 ÖSS SORULARI ve ÇÖZÜMLERİ

 MATEMATİK

27. B ve C açıları aynı yayı A

| AB | 2r 2r 1
görüyorlar. Bu durumda x    olur.
ölçüleri eşittir. 30 x D | AC | 2r  2 2r 3 2r 3
m(ABD) = m(ADB) = Cevap B’dir.
x
m(CAD)= x olduğundan 30.
ABD üçgeninin iç açıları B D E F 2 C
x
toplamını da 180 ye
eşitlersek,
C 4 2 3
3x + 30 = 180 2 3
2 3
3x = 150  x = 50 bulunur. 2 3
Cevap B’dir. A 4 O 2 H 2 B
[AB] çaplı yarım çemberde AB= 8 cm ise
yarıçapı AO = OB= OF = 4 cm dir.
[FH] dikmesi çizildiğinde FC = HB = 2 cm ve
OH = 2 cm olur.
FOH dik üçgeninde pisagor bağıntısından;
FH = 2 3 cm bulunur.
28. Merkezden A FH = BC= 2 3 cm dir.
teğetlerin değme 4
noktalarına çizilen O halde A(ABCD) = 8 .2 3 = 16 3 cm2 dir.
K 5
doğrular teğete Cevap C’dir.
diktir. Küçük 3 O
çemberin yarıçapı 3, 3
büyük çemberin
yarıçapı 5 B H C
olduğundan bir AKO L
(3, 4, 5) üçgeni 31. Dış açının kolları
oluştu. çembere teğet ise B
Bu durumda AK = 4 cm dir. dış açının 3
BK = BH= HC = x deyip, ABH üçgeninde açıortayı çemberin
merkezinden 60 30
pisagor teoremini uygulayalım. A O
geçer. O ve B yi 60 E 3
82 + x2 = (4 + x)2
64 + x2 = 16 + 8x + x2 birleştirirsek OB 
8x = 48  x = 6 cm olur. AB ve ABO dik
C
BC = 2x = 2.6 = 12 cm olarak bulunur. üçgeninde 30 yi
Cevap E’dir. gören
AB= 1 cm ise 60 yi gören BO = 3 cm ve
hipotenüs AO= 2 cm olur.
Çemberin yarıçapı BO= 3 cm ise
EO= 3 cm dir.
O halde AE + EO = AO
29. MDC üçgeninde A
 AE + 3 =2
pisagor teoremini D  AE= ( 2  3 ) cm bulunur.
uygularsak r Cevap A’dır.
DC2 + r2 = (3r)2 B C
r M r O 2r
DC = 2 2 r olur.

AB = AD = x deyip, ABC üçgeninde pisagor

teoremini uygulayalım. 32. [AE] ve [BE] doğru D C
parçalarını çizelim. E x
x2 + (4r)2 = (x + 2 2 r)2 x
60
x2 + 16r2 = x2 + 4 2 xr + 8r2
a a
8r2 = 4 2 xr.
a a
2
x r  x= 2 r olur. 30
2 60 60
O halde, A a B
AD = AB = AE= BE= BC= a ve

RAMAZAN ACAR 143 1990 - 2003 Ö SS SORULARI ve Ç ÖZÜMLERİ

ÇEMBER ve DAİRE

ABE eşkenar üçgen BCE ikizkenar üçgen olur. 9  9 45 9 


= 18    
2 2 2 2
m(EBC ) = 30 ise BCE üçgenin iç açılar toplamı
9
180 olduğundan  ( 5   ) cm2 bulunur.
2
x + x + 30 = 180  2x = 150  x = 75 dir.
Cevap E’dir. Cevap E’dir.
33. ABC eşkenar üçgen A 35.
olduğundan D, E ve F
4–x
orta noktalardır. ABC 4–y
eşkenar üçgeninin K x T
y L
çevresi 24 cm ise bir x 6
y
kenar uzunluğu 8 cm D E
ve
4 4

[TB ve [TA teğet olduğundan

B 4 F 4 C  
BD = DA = AE = EC= 4 cm dir.  + m( ADB )  180  m( ADB )  180 –  dır.
Teğet parçalarının eşitliğinden; Çevre açı gördüğü yayın yarısına eşittir.
DK = KT = x ve TL= LE= y olsun.  
AK = 4 – x ve AL= 4 – y olur.  m( AB ) m( AB )
O halde AKL üçgeninin çevresi m( ADB )   3 
2 2
Ç(AKL) = 4 – x + 4 – y + x + y = 8 cm bulunur.

Cevap C’dir.  m( AB )  6 olur.
Çemberin çevresi 360 olduğundan;
 
m( ADB )  m( AB )  360
180 –  + 6 = 360
5 = 180
 = 36 bulunur.
Cevap B’dir.

36.
34. [GE] nin çizilmesiyle D 3 F 3 C
taralı bölge A1 ve A2
olmak üzere iki 3 3
parçaya bölünüyor. A1
G E r
A2 r
3 3 r
H

A 6 B M merkezli çemberde;
GECD dikdörtgeninde; MC = MB = MT = r dir.
1
A1 = A(GECD) – [32 + 32] N merkezli çemberde KL  AT olduğundan
4
MK=ML = 2r ve MT.MA = MK.MT dir.
9
A1 = (18  ) cm2 (İç kuvvet bağıntısı)
2
r.MA = 2r.2r  MA = 4r
ABEG dikdörtgeninde;
Buna göre, ABC üçgeninin alanı;
1 9
A2 = .6 .3  cm2 | MA | . | BC |
4 2 A ( ABC ) 
Taralı bölge = A1 + A2 2
RAMAZAN ACAR 144 1990 - 2003 ÖSS SORULARI ve ÇÖZÜMLERİ
 MATEMATİK

4r.2r = 4 2 (8  4 2

2
= 32 2  32
= 4r2 dır.
= 32( 2  1) cm2 dir.
Cevap D’dir.
Cevap D’dir.
37. Şekilde eksenlere
teğet olan M 40. Aynı yayı gören D
C
merkezli çember O merkez açı çevre x
merkezli çeyrek
r açısının iki katına
çembere T
r eşittir.
noktasında teğettir. 1 80
O 40 B

m( AOD ) = 80 olur. 25
r
ABDO konkav A

MB = MT= MA= r ve BM = OA= r ve çokgende;

OT = 1 cm olduğu açıktır. MOA bir ikizkenar dik    
üçgen olduğunu OA= MA = r den söyleyebiliriz. m( AOD )  m( A )  m(B )  m(D )
O halde MOA ikizkenar dik üçgeninde; 80 = 25 + 40 + x  x = 15 bulunur.
1 Cevap E’dir.
MO= r 2  1  r  r 2  r   2 1
2 1
olur. 41. Verilenleri şekilde
Cevap B’dir. yerine
yazdığımızda, y y
x x

38. Çember üzerinde alınan 1

P 2x 2x 2x
D C
bir P noktasının [AB] ve 2x 2y
[AD] kenarlarına
uzaklıkları sırasıyla 2 cm  
P= [(x + y)2 – (x2 + y2)] = 2 xy  xy
ve 1 cm olacak şekilde r O 2 cm 2 2
[DC] nin orta noktasını r K = 2x . 2y = 4xy
aldığımızda çemberin r–1 p xy 
   olarak bulunur.
yarıçapı 1 cm olur. k 4 xy 4
A H B Cevap A’dır.
r
[AB] ve [AD] kenarlarına uzaklıkları sırasıyla 2 cm
ve 1 cm olacak şekilde EH yayı üzerinde olan bir P
noktası alalım.

42. Çapı gören çevre D
C
4
Oluşan OPN dik üçgeninde kenar uzunlukları açı 90 olduğundan x E

ardışık olduğundan, r nin alabileceği yalnız bir 2a
m( A C B )  90  dir. 4
değeri vardır. r = 5 dir. O halde; r nin alabileceği a
değerler toplamı 1 + 5 = 6 dır. O ve E noktaları A 5 5
B
O
Cevap B’dir. bulundukları
kenarların orta
noktaları
39. ABCD karesinin alanı 64 D C olduğundan
cm2 olduğuna göre, bir K [OE] // [BC] olur.
kenar uzunluğu 8 cm dir.
4 2 
Karenin köşegenleri Bu yüzden m( A E O )  90  olur. AEO üçgeninde
8
birbirini ortalar ve dik
4 2 pisagor teoreminden |OE| = 3 cm olur.
keser. Buradan 8
4 2 [OE] // [BC] olduğuna göre ABC üçgeninde thales
AE=BE=DE= 4 2 teoremine göre |BC| = 2. |OE| dir.
A 8 B
cm bulunur.
|BC| = 2. |OE|  |BC| = 2. 3 = 6 cm
A merkezli çemberin yarıçapı olan
AB=AD=1AK = 8 cm dir. Buna göre, EK = ECB üçgeninde pisagor teoremini uygularsak
(8 – 4 2 ) cm olur. |BE|2 = |EC|2 + |BC|2  |BE|2 = 42 + 62
O halde, BKD üçgeninin alanı  |BE|2 = 16 + 36  |BE|2 = 52
| BD | . | EK | 8 2 .( 8  4 2 )
A (BKD )    |BE| = 2 13
2 2
Çemberde içkuvvet formülüne göre,
RAMAZAN ACAR 145 1990 - 2003 Ö SS SORULARI ve Ç ÖZÜMLERİ
ÇEMBER ve DAİRE

|AE| . |EC| = |DE| . |EB|

4 . 4 = x . 2 13  16 = x . 2 13

8 8 13
 x 
13 13

Cevap B’dir.

RAMAZAN ACAR 146 1990 - 2003 ÖSS SORULARI ve ÇÖZÜMLERİ