2
3
RNI APTEL / 2010 /34567
dü+|ü⁄{Ï : 10 dü+∫ø£ : 3 Ä>∑wüߺ, 2019
m&ç≥sY
@\÷] kÕ+ã•esêe⁄,
XÊdüq düuÛÑT´\T, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ
dü+bÕ<äø£ eT+&É*
@≥T≈£L] øÏs¡DY ≈£îe÷sY, B.Sc. (Ag), M.B.A
jÓTì>∑fi¯fl lø±+‘Y, B.Sc. (Ag), M.B.A
düj·T´<é bòÕõ˝Ÿ nVü≤à<é, M.Sc. (Ag)
nk˛dæj˚T{Ÿ m&ç≥sY
yÓ’.$. qs¡dæ+Vü‰sêe⁄
&çC…’ì+>¥ &ç.{Ï.|æ.
yÓ÷≥÷] Ä~Hêsêj·TD (u≤ãT)
y˚T&çø=+&É÷s¡T eT<ÛäTu≤\
ø£eT÷´ìπøwüHé‡ e÷¬sÿ{Ï+>¥
m*$TXË{Ϻ sê+u≤ãT
Printer, Publisher, and Owned by :
Yeluri Sambasiva Rao, M.Sc., (Hort)
MLA, Andhra Pradesh
Printed at Prajasakthi Daily Printing Press
M.B. Bhavan, RTC 'X' Roads, Hyderabad - 20.
Published at :
Plot No. 5, MJR Residency, Vittal Nagar,
Chinatokatta, New Bowenpally,
Secunderabad - 11. Telangana, India
Editor :
Yeluri Sambasiva Rao, M.Sc., (Hort)
MLA, Andhra Pradesh
Editorial & Marketing Office :
Agri ClinicTelugu Monthly
Plot No. 5, MJR Residency, Vittal Nagar,
Chinatokatta, New Bowenpally,
Secunderabad - 11. Telangana, India
Phone : 040-40206238
E-mail : agriclinic.org@gmail.com
No Part of this magazine can be reproduced, limited or transmitted
in any form, including electronic, mechanical, photo copying, recording
or any information stage retrieval system or extracted in any way
without permission from the publisher. Views expressed in the
magazine need not necessarly be those of the Editor / Publisher
#·<äe+&ç! #·~$+#·+&ç!!
Visit us at : www.agriclinic.org
dü+bÕ<äø°j·T+
kÕ~Û+∫q <ëì‘√ dü+‘·è|æÔì bı+~...
bÕ&Éy√sTT uÛ≤s¡rj·TT&Ü....Ä&çbÕ&Éy√sTT $»j·T^‹ø£... nì
$»j·T &ÛÉ+ø± yÓ÷–+#˚ |ü]dæú‹ eTq <˚XÊìøÏ Ç+ø± sê˝Ò<äT.
eTVü‰ø£$ ll>±s¡T yÓ\T>∑T ˙&É\T ∫Á‘·+ ø=s¡≈£î sêdæq á
bÕ≥ Ç+ø± mH√ï <äXÊu≤∆\T bÕ&ÉTø√e\dæ+<˚..kÕ«‘·+Á‘·´+ e#ÓÃqì dü+ãs¡|&ü bç ˛ø√jYT
nì ôV≤#·Ã]+∫q Ä eTVü≤˙j·TT&ç eT¨|ü<˚XÊ\T eT÷>∑uÀsTTq ø√{≤¢~ ¬s’‘·T\T,
M.Sc., (Hort), ù|<ä\T, ø£wüºJe⁄\ ø£+sƒê\˝À Ç+|ü⁄>± |ü\ø£&É+˝Ò<äT. Äø£*, <ë]Á<ä´+, ìs¡ø£å´sêdü´‘·,
nC≤„q+ Ç+ø± á <˚X¯|ü⁄ eT÷˝≤\ qT+&ç ø£<ä\qì ;Ûwæà+#·T≈£î ≈£Ls¡TÃHêïsTT. <ëìøÏ
‘√&ÉT m˝…¢&É˝≤ <ë– ñqï HÓ’sêdü´+ M&Éì dæú‹˝À eT∞fl |ü+Á<ë>∑düTº e#˚Ãdæ+~.
¬sø±ÿ&ç‘˚>±ì &=ø±ÿ&Éì ã&ÉT>∑TJe⁄˝§ø£yÓ’|ü⁄.... \ø£å\ ø√≥¢ s¡÷bÕj·T\T <√#·T≈£îì
ã*dæq ø±s√Œπs{Ÿ ÄkÕeTT˝§ø£yÓ’|ü⁄ @eTÚ‘·T+B <˚X¯+.. m≥Tb˛‘·T+B <˚X¯+ nH˚
ìdüèŒVü≤‘√ uÛ≤s¡+>± s√E\T, HÓ\\T, dü+e‘·‡sê\T <=]¢b˛‘·THêï eTq Jeq $<Ûëq+˝À
e÷s¡TŒ˝Ò<äT... e÷s¡TŒ edüTÔ+<äqï qeTàø£+ ø£\T>∑&É+ ˝Ò<äT. kÕ«‘·+Á‘·´+ e∫Ãq ø=‘·Ô˝À
ø£s¡Te⁄ ø£sêfi¯ s¡ø£ÿdæì m<äTs¡TÿH˚+<äT≈£î, yÓTT<ä{Ï düdü´$|ü¢e+ <ë«sê &=ø£ÿ\ ø£s¡Te⁄qT
n~Û>$∑ T+∫ <˚X¯ Á|ü»\ ÄVü‰s¡ uÛÁÑ <ä‘≈· î£ mq˝Òì ø£èwæ #˚dqæ ø√{≤¢~ eT+~ s¬ ‘’ ê+>±ìøÏ
ì»yÓTqÆ s¡TD≤ìï á <˚X+¯ rs¡TÃø√˝Ò<Tä . ô|ô’ |#·Tà ì$TcÕìø=ø£ Ä‘·àVü≤‘·´ #˚dTü ≈£îH˚≥≥T¢>±
ø±s√Œπs{Ÿ ø£ã+<Ûä Vü≤kÕÔ\T Áù|πs|ædüTÔ+&É&É+, »HêuÛ≤˝Àq÷, Ä<ëj·T eqs¡T˝À¢q÷,
ÄVü‰s¡ uÛÑÁ<ä‘·˝Àq÷ u≤<Ûä´‘êj·TT‘·+>± q&ÉT#·T≈£î+≥Tqï ¬s’‘ê+>∑ kÕ~Ûø±s¡‘·qT ø±<äì
|üsêqïuÛÑT≈£îÿ\ #˚‘·T˝À¢ sêC≤´~Ûø±s¡+ πø+ÁBø£è‘·+ ø±e&É+, #·≥º düuÛÑ˝À¢, bÕ\Hê
j·T+Á‘ê+>∑+˝À ¬s’‘·T _&ɶ\ ÁbÕ<Ûëq´‘· ‘·–Zb˛e&É+ Çe˙ï e÷qe‘·«|ü⁄ $\Te\qT
eT+≥>∑*ù| #·s¡´\≈£î bÕ\Œ&˚ ˙s√#·Áø£es¡TÔ\ bÕ\q≈£î <√Vü≤<ä+ ø±e&É+ $#ês¡ø£s¡+.
@ <˚X¯ #·]Á‘· #·÷dæHê @eTT+~ >∑s«¡ ø±s¡DeTì uÛ≤$+#·e\dæ edüT+Ô ~ ‘·bÕŒ nqï+ô|fÒº
nqï<ë‘·qT Ä<äT≈£îH˚ ~X¯>± Á|üj·T‘·ï+ kÕ>∑&É+ ˝Ò<äT. –≥Tºu≤≥T <Ûäs¡\T Á|üXÊïs¡∆ø£yÓTÆ,
|ü+≥ Ks¡TÃ\T Çã“&çeTTã“&ç>± ô|]–b˛sTT, Á|üøè£ ‹ Á|ü‹ |ü+≥ô|q’ $ø£è‘·+>± |ü]Vü‰dü+
#˚j·T&É+, C≤rj·T e´ekÕj·T $<Ûëq+ ˝Òø£b˛e&É+, mìïø£\ düeTj·T+˝À ‘·|üŒ ¬s’‘·T
u≤<Ûä\T >∑Ts¡TÔ≈£î sêø£b˛&É+ $#ês¡ø£s¡+. uÛ≤s¡‘· sê»ø°j·T e´edüú˝À ˇø£ $cÕ<äø£s¡
|ü]D≤eT+>± e÷]q z≥T u≤´+≈£î sê»ø°j÷· \qT s¬ ‘’ T· \ô|q’ Á|üj÷Ó –+#·&+É ... mes√
ekÕÔs¡ì @<√ #˚kÕÔs¡ì m<äTs¡T#·÷dæ yÓ÷düb˛e&É+ Ç|üð&ÉT ¬s’‘·T\ e+‘Ó’+~. mìïø£˝À¢
|üã“+ >∑&TÉ |ü⁄≈£îH˚+<äT≈£î yê>±∆Hê\ yÓ\T¢eqT Á|üj÷Ó –+#·&+É , _#·Ã>±fi¯fl˝≤>± s¬ ‘’ T· \≈£î
‘êsTT˝≤\T #·÷|æ+∫ $XÊ\yÓTqÆ z≥T u≤´+≈£îqT ø=\¢>=≥º&+É <äfi≤Ø bÕ\≈£î\ e+‘Ó+’ ~.
ˇø£ ¬s’‘·T _&ɶ≈£î Ç+ø=ø£ ¬s’‘·T |æ\¢ìe«ø£b˛e&É+, Ä‘·àVü≤‘·´\T #˚düT≈£îqï dü+<äs¡“¤+˝À
ø£˙dü+ ˇø£ ø√‹ #·ìb˛‘˚ mH√ï yêqsê\T eT÷>∑>± s√~ÛdüTÔqï dü+|òüT≥q\T #·÷ôd’Hê
¬s’‘·T\ |ü≥¢ düe÷» <äèø£Œ<ä+ e÷s¡ø£b˛e&É+, ¬s’‘·T ôd+{ÏyÓT+≥T |ü+&ç+∫ dæìe÷
yêfi¯ófl ôd’‘·+ <ÛäHês¡®q #˚düTø√e&É+, n<˚ e÷¬sÿ{Ÿ dü+düÿè‹ ô|’kÕ≈£î ≈£L&Ü ¬s’‘·T\≈£î
$ìjÓ÷>∑|ü&Éø£ b˛e&É+ Ç≥Te+{Ï <äTs¡<äèwüºø£s¡yÓTÆq |ü]dæú‘·T\T Çø£HÓ’Hê e÷sê*.
mH√ï dü+e‘·‡sê\T>± mÁs¡ø√≥ ãTs¡TE\ kÕøÏå>± ¬s’‘·T Ä<ëj·÷ìï ¬s{Ϻ+|ü⁄ #˚kÕÔeTì
Á|üø£≥q\T #˚dæ yÓ÷dü|ü⁄#˚à bÕغ\T, Á|üuÛÑT‘ê«\T ∫es¡≈£î eT<Ûä´Á|ü<˚XŸ˝Àì e÷+&ÉdüsY˝À
¬s’‘·T\qT $#·ø£åD≤s¡Væ≤‘·+>± ø±*ÃbÕπsdæ Ä X¯yê\ô|’ ù|˝≤\eTTà≈£îH˚ dæú‹˝À uÛ≤s¡‘·
sêC≤´+>∑ e´edüú ¬s’‘·T\ bÕ*≥ #·÷|ædüTÔqï $eø£å‘· Çø£HÓ’Hê Ä>∑T‘·T+<ë? &Ûç©¢˝À
bÕs¡¢yÓT+≥T≈£î düMT|ü+˝À »+‘·sY eT+‘·sY eT<ä› ˇø£ sê»|ü⁄Á‘· ¬s’‘·T Ms¡T&ÉT <˚X¯ $<˚o
MT&çj·÷ kÕøÏå>± ñ]y˚düT≈£î+fÒ bò˛{À\T, M&çj·÷\T rdæ πs{Ï+>¥ ô|+#·T≈£îH˚ MT&çj·÷
e´edüú\T, yÓTT≈£îÿã&ç>± dü+‘êbÕ\T Á|üø£{Ï+#˚ Á|üC≤Á|ü‹ì<ÛäT\Tqï á <˚X¯ kÕ«‘·+Á‘·´+
¬s’‘·T\πø$T∫Ã+<äì Á|ü•ï+#·&É+˝À ‘·|üð˝Ò<˚yÓ÷...
4
$wüj·T dü÷∫ø£
n+&ÉTø=Ás¡\T düeTo‘√wüí yê‘êes¡D
|ü]dæú‘·T\≈£î nqT≈£L\yÓTÆq |ü+≥. Ç~ 1. ôV’≤f…ø˘ e´ekÕj·T+... e+<˚fi¯¢˝À m+‘· e÷]+~? 5
u…≥º |ü]dæ‘ú T· \qT #ê˝≤ düeTs¡e∆ +‘·+>±
‘·≥Tºø√>∑\<äT. 70`85 s√E˝À¢ ø√‘·≈î£ 2. n+&ÉTø=Ás¡\ kÕ>∑T`esê¸uÛ≤e |ü]dæú‘·T\≈£î dü¬s’q düe÷<Ûëq+ 8
edüT+Ô ~. nìï s¡ø±\ H˚\˝À¢ eTTK´+>± 3. ¬s’‘·T Á|üjÓ÷»Hê˝Ò eTTK´+ 12
yÓT<Æ ëq ÁbÕ+‘ê\T, @≥yê\T ÁbÕ+‘ê\T Á|üuÛÑT‘·«y˚T<Ó’Hê s¡TDe÷|ò” ø=qkÕ–+#ê* - XÊdüqdüuÛÑ˝À @\÷]
eT]j·TT m‘Ó’Ôq ÁbÕ+‘ê\≈£î ≈£L&Ü
nqT≈£L\yÓTÆq |ü+≥. 4. KØ|òt yÓTTø£ÿC§qï˝À N&É|”&É\T`ìyês¡D #·s¡´\T 14
n+&ÉTø=Ás¡\ kÕ>∑T`esê¸uÛ≤e |ü]dæú‘·T\≈£î dü¬s’q düe÷<Ûëq+ 5. d”&é ø£+ |òü]º˝…’»sY u≤´>¥\T ` yê{Ï Á|üjÓ÷»Hê\T 18
8
6. |ü‹Ô˝À s¡dü+ |”˝Òà |ü⁄s¡T>∑T\ düdü´ s¡ø£åD #·s¡´\T 19
ˇø=ÿø£ÿ CÒãT˝À 1.5 qT+&ç 2 øÏ˝À\
es¡≈£î ˇø£ CÒãT˝À $‘·ÔHê\T eT]j·TT 7. |ü‹Ô˝À >∑T˝≤_ s¡+>∑T |ü⁄s¡T>∑T ` rdüTø√e\dæq C≤Á>∑‘·Ô\T 22
¬s+&Ée CÒãT˝À ms¡Te⁄\qT y˚düTø=ì 8. $$<Ûä |ü+≥˝À¢ ø£\T|ü⁄ ìyês¡D |ü<ä∆‘·T\T 26
ˇπø kÕ] ˇπø eTìwæ $‘·HÔ ê\T eT]j·TT 9. düeTdü´ ` |ü]cÕÿs¡+ 30
ms¡Te⁄qT kÕfi¯fl˝À y˚düTø√e&ÜìøÏ
düT\Te⁄>± ñ+≥T+~. ˝Ò<ë ¬s+&ÉT 10. ˙s¡T+fÒH˚ ì+&ÉT‘·q+ 33
CÒãT˝À¢ ˇø£ eTìwæ ¬s+&ÉT Hê>∑* ˙{Ïì ˇ&çdæ|ü&ç‘˚ ã+>±s¡T |ü+≥˝Ò
kÕfi¯fl˝À ˇπøkÕ] y˚düTø√e#·TÃ. 11. ≈£Ls¡>±j·T\˝À \_Û+#˚ b˛wüø±\T ` Äs√>∑´ ˝≤uÛ≤\T 38
20 d”&é ø£+ |òü]º˝…’»sY u≤´>¥\T ` yê{Ï Á|üjÓ÷»Hê\T 12. e÷$T&ç˝À ø√‘· nq+‘·s¡+ #˚|ü≥ºe\dæq ø°\ø£ j·÷»e÷q´ |ü<ä∆‘·T\T 46
düø±\+˝À ø£\T|ü⁄ j·÷»e÷q´ #·s¡´\T 13. esê¸\T Ä\dü´yÓTÆq |ü]dæú‘·T˝À¢ ø£+~kÕ>∑T düdü´s¡ø£åD 50
#˚|ü≥ºø£ b˛e&É+ e\¢ j˚T{≤ düTe÷s¡T
25-30 XÊ‘·+ |ü+≥ qwüº+ yê{Ï˝Ò¢ 14. øö\T ¬s’‘·T\≈£î ÄX¯\T ∫>∑T]+|ü#˚dæq e´ekÕj·T ã&Ó®{Ÿ 52
neø±X¯+ ñ+~. ø£\T|ü⁄ ìyês¡D s¬ ‘’ T· ≈£î <Ûäs¡\ dæúØø£s¡D≈£î ì<ÛäT\ eT+ps¡T
uÛ≤s¡+>± e÷]+<äì, düø±\+˝À ø£\T|ü⁄ 15. yÓÁ] qTe⁄«˝Ò ø£<ë nqTø√ø£+&ç Äs√>±´ìøÏ ñ‘·ÔeTyÓTÆq$ 53
ìs¡ ÷ à*ùdÔ ¬ > \T|ü ⁄ kÕ~Û + #· e #· Ã ì
@s¡Tyêø£ πø+Á<ä XÊgy˚‘·Ô\T ‘Ó*j·T 16. ‘Ó\+>±D≈£î ns¡T<Ó’q >ös¡e+ 56
#˚düTÔHêïs¡T. n+‘·sê®rj·T $‘·Ôq dü+düú yÓ’dt Áô|dæ&Ó+{Ÿ>± &܈ˆ ¬ø. πøX¯e⁄\T
28 $$<Ûä |ü+≥˝À¢ ø£\T|ü⁄ ìyês¡D |ü<ä∆‘·T\T 17. øö\T ¬s’‘·T\ s¡ø£åD≈£L z #·≥º+ 58
Ä\dü´+>± ≈£îs¡TdüTÔqï esê¸\≈£î ø£+~ 18. Áb˛ÁfÒ\˝À $Ts¡|ü Hês¡T ô|+#·&É+˝À yÓTfi¯≈£îe\T 59
|ü+≥qT @ø£ ˝Ò<ë n+‘·s¡ |ü+≥\T>± 18. ã+‹‘√ uÛÑ˝Ò ˝≤uÛ≤\T 61
Ä>∑wüߺ˝À ≈£L&Ü $‘·TÔø√e#·TÃ. á
e÷dü+˝À $‘·TÔ≈£îH˚ ¬s’‘·T\T á øÏ+<ä
#Ó | æ Œ q C≤Á>∑ ‘ · Ô \ T >∑ T ]+∫
‘Ó \ Tdü T ø√e\dæ q ÄeX¯ ´ ø£ ‘ · m+‘√
ñ+~.

48 esê¸\T Ä\dü´yÓTÆq |ü]dæú‘·T˝À¢ ø£+~kÕ>∑T düdü´s¡ø£åD

Á|ü|+ü #·+˝À ñ‘·Œ‹Ô ne⁄‘·Tqï ˇ&çd\ü T
/ ˇ*dü \ T q÷HÓ ˝ À 50 XÊ‘· +
á<∏√|æj·÷˝ÀqT, eTq<˚X¯+˝À 3-5
XÊ‘·+ es¡≈£î ñ‘·Œ‘·Ôe⁄‘·T+~. q÷HÓ, |ü‹Ôì kÕ>∑T #˚ùd ¬s’‘·T\T m<äTs¡TÿH˚ ˇø£ eTTK´yÓTÆq N&É|”&É\ düeTdü´˝À
bÕ*b˛sTTq |üdüT|ü⁄ ˝Ò<ë Äπs+õ >∑T˝≤_ s¡+>∑T |ü⁄s¡T>∑T Á|ü<ÛëqyÓTÆq~. >∑‘· @&Ü~ |ü+≥ yÓTT<ä≥ eT]j·TT
s¡+>∑T˝À ñ+&ç eT+∫s¡T∫ eT]j·TT eT<Ûä´ <äX¯˝À á |ü⁄s¡T>∑T jÓTTø£ÿ ñ<Ûäè‹ ‘·≈£îÿe>± ñqï ‘·s¡Tyê‘· <äX¯˝À á
yêdüq ø£*– ñ+&ÉTqT. |ü⁄s¡T>∑T jÓTTø£ÿ ñìøÏì >∑eTì+#·&yÉ TÓ +Æ ~. Bì jÓTTø£ÿ ñ<Ûèä ‹ô|’ düs¬ q’ ne>±Vü≤q
ô|+#·Tø=ì düø±\+˝À eT+∫ yÓTfi¯≈£îe\T eT]j·TT j·÷»e÷q´
51 yÓÁ] qTe⁄«˝Ò ø£<ë nqTø√ø£+&ç Äs√>±´ìøÏ ñ‘·ÔeTyÓTÆq$ |ü<ä∆‘·T\T bÕ{ÏùdÔ eT+∫ ~>∑Tã&ÉT\T kÕ~Û+#·e#·TÃ. 22
 5

ôV’≤f…ø˘ e´ekÕj·T+... e+<˚fi¯¢˝À m+‘· e÷]+~?

2050 Hê{ÏøÏ Á|ü|ü+#· »HêuÛ≤ yÓsTT´ ø√≥¢≈£î #˚s¡T‘·T+<äì n+#·Hê. eT],

n+‘·eT+~ ÄVü‰s¡ nedüsê\T m˝≤ rs¡‘êj·TH˚~ | Á |
ü +ü #·yê´|ü+Ô >± m+‘√eT+~ yÓT<äfiq ¢¯ T ‘=*#˚ |
Á Xü ï̄. »HêuÛ≤ |
ô s¡T>∑T‘√+~.
ÄVü‰s¡ |ü<ësêú\≈£î &çe÷+&é ô|s¡T>∑T‘√+~. Ä &çe÷+&é≈£î nqT>∑TD+>± ÄVü‰s¡ <ÛëHê´\ ñ‘·Œ‹Ôì ô|+#·&É+˝À f…ø±ï\J
n‘·´+‘· ø°\ø£ bÕÁ‘· b˛wæk˛Ô+~. >∑‘· ø=ìï X¯‘êu≤›\ >∑D≤+ø±\qT |ü]o*ùdÔ Ä $wüj·T+ düŒwüº+>± ns¡úeTe⁄‘·T+~.
1930˝À ˇø£ nyÓT]ø£Hé ¬s’‘·T, dü>∑≥Tq q\T>∑Ts¡T e´≈£îÔ\≈£î >∑&ç∫q ø=ìï <äXÊu≤›\ ø±\+˝À kÕ+πø‹ø£ $|ü¢e+ ø±s¡D+>±
dü]|ü&Ü ÄVü‰s¡ <ÛëHê´\T |ü+&ç+#˚yês¡T. Ä ‘·sê«‘· Hê\T>∑T $q÷‘·ïyÓTÆq j·T+Á‘ê\T n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ e#êÃsTT. <ë+‘√,
<äXÊu≤›\ ø±\+˝À.. n+fÒ 1970 Hê{ÏøÏ Ä dü+K´ q\T>∑T] Á|ü|ü+#·yê´|üÔ+>± e´ekÕj·T+˝À j·÷+Árø£s¡D uÛ≤Ø>± ô|]–+~.
qT+∫ 73 eT+~øÏ ô|]–+~. Á|üdüTÔ‘· &çõ≥˝Ÿ j·TT>∑+˝À kÕ+πø‹ø£‘· ø=‘·Ô|ü⁄+‘·\T ‘=≈£îÿ‘√+~.
ôV’≤f…ø˘ j·T+Á‘ê\T n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ e#˚ÃdüTÔHêïsTT. Ç|üŒ{Ïπø ø=ìï
ÁbÕ+‘ê˝À¢ |ü+≥\ |üs¡´y˚ø£åD ø√dü+ Á&√q¢qT $ìjÓ÷–düTÔHêïs¡T.
n+‘˚ø±<äT, bÕ]ÁXÊ$Tø£, kÕ+πø‹ø£ ùde\ s¡+>±˝À¢ dü+#·\q+
düwæºdüTÔqï ø£Á‹eT y˚T<Ûä (Ä]º|òæwæj·T˝Ÿ Ç+f…*C…Hé‡), &˚{≤
mq*{Ïø˘‡... e´ekÕj·T+˝Àq÷ ø°\ø£+>± e÷s¡T‘·THêïsTT.
n+<äTø√dü+ Á|ü|ü+#·yê´|üÔ+>± |ü\T f…ø±ï\J dü+düú\T rÁe+>±
ø£düs¡‘·TÔ\T #˚düTÔHêïsTT.
Ä ‘·sê«‘· e´ekÕj·T s¡+>∑+˝À f…ø±ï\J $ìjÓ÷>∑+ s√uÀ ¬s’‘·T\T
X¯s¡y˚>∑+>± $düÔ]+∫+~. <ë+‘√, 1970 qT+∫ 2019 Hê{ÏøÏ
e#˚Ãdü]øÏ Ä dü+K´ 73 qT+∫ 155 eT+~øÏ #˚]+~.

e´ekÕj·T+˝ÀøÏ s√uÀ ª¬s’‘·T\Tµ Á|üy˚•düTÔHêïs¡T. e#˚à ¬s+&ÉT

eT÷&ÉT <äXÊu≤›\ ø±\+˝À e´ekÕj·T+ #ê˝≤es¡≈£î &çõ≥˝Ÿ
nsTTb˛j˚T neø±X¯+ ñ+<äì ì|ü⁄DT\T n+#·Hê y˚düTÔHêïs¡T.
6
¬s’‘·T>±.. ≈£L©>±.. e´ekÕj·T XÊÁdüÔy˚‘·Ô>±.. Ç˝≤ nìï |üqT\÷ N&É|”&É\qT ‘Ó*ù| s√uÀ
n\y√ø£>± #˚ùd s√uÀ\T sêqTHêïj·Tì #ÓãT‘·THêïs¡T. Ç|üŒ{Ïπø
|ü\T dü+dü\ú T s√uÀ\ |üìrs¡TqT Á|üj÷Ó >±‘·àø£+>± |ü]o*düTHÔ êïsTT.

á s√uÀ <ëq+‘·≥ n<˚ |ü+≥ bı˝≤˝À¢ ‹s¡T>∑T‘·÷ ‘·q

Ä s√uÀ\T bı\+˝À ø£\T|ü⁄ yÓTTø£ÿ\qT >∑T]Ô+∫, ‘=\–+#·&É+
yÓTT<ä\T≈£îì.. |ü+≥ ø√‘· es¡≈£î nìï |üqT\÷ #˚j·T>∑\eì
ì|ü⁄DT\T n+≥THêïs¡T. n$ n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ eùdÔ ¬s’‘·T bı˝≤ìøÏ
yÓfi≤¢*‡q |üqT+&É<äT. Ç+{À¢ ñ+&ç kÕàsYº bò˛Hé‘√ ø£e÷+&é Ç∫Ã
s√uÀ\‘√ |ü+≥\qT |üs¡´y˚øÏå+#=#·TÃ.
es¡TÃe˝Ÿ ]j·÷*{°
ø¬ yÓTsê\‘√ yÓTTø£ÿ\qT ∫Árø£]düT+Ô ~. Ä]º|wæò jæ T· ˝Ÿ Ç+f…*C…H‡é ‘√
Ä bòı{À\qT $X‚w¢ +æ ∫ yÓTTø£ÿ\ Äs√>∑´ |ü]dæ‹ú m˝≤ ñ+<√ n+#·Hê
y˚düTÔ+~. <ëì Ä<Ûës¡+>± ¬s’‘·T |ü+≥≈£î N&É|”&É\ >∑T]+∫,
yÓTTø£ÿ\≈£î @j˚T b˛wüø±\T nedüs+¡ nqï $wüj÷· \qT ‘Ó\TdüT≈£îH˚
M\T+≥T+<äì á s√uÀ ‘·j·÷Ø dü+düú ìsê«Vü≤≈£î&ÉT #ÓbÕŒs¡T.
Á|üdüTÔ‘·+ j·T÷πø˝Àì 25,000 mø£sê\ |ü+≥#˚\˝À á s√uÀqT
Á|üjÓ÷>±‘·àø£+>± $ìjÓ÷–düTÔHêïs¡T.

es¡ T Ãe˝Ÿ ]j· ÷ *{° f… ø ±ï\J ≈£ L &Ü e´ekÕj· ÷ ìøÏ

ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·T+<äì nyÓT]ø±≈£î #Ó+~q $Hé|ò”˝Ÿ¶ nH˚ dü+düú≈£î Ç~ eTs√ s¡øy£ TÓ qÆ s√uÀ. BìøÏ n‘ê´<ÛTä ìø£ ø¬ yÓTsê\T, ôdHê‡s¡T¢
#Ó+~q N|òt f…ø±ï\J Ä|ò”düsY f…&û _ø±*Hé n+≥THêïs¡T. ˇø£ ñ+{≤sTT. @ uÛ÷Ñ $T˝À @ ms¡Te⁄qT, @ |ü+≥≈£î m+‘· yÓ÷‘ê<äT˝À
yÓTTø£ÿ Á|ü‹ nDTeDTe⁄q÷ |üØøÏå+∫, <ëì Äs√>∑´ dæú‹ì yê&Ü˝À Ç~ #Óù|ŒdüTÔ+<ä≥. Bìe\¢ ms¡Te⁄\ô|’ ô|&ÉT‘·Tqï Ks¡TÃ
‘Ó\TdüT≈£îH˚+<äT≈£î ñ|üjÓ÷>∑|ü&˚ MÄsY kÕ+πø‹ø£‘·qT n_Ûe~∆ 90 XÊ‘·+ ‘·>∑TZ‘·T+<äì Bì s¡÷|üø£s¡Ô\T #ÓãT‘·THêïs¡T.
#˚ùd |üì˝À ñ+~ á dü+düú. |ü+≥\ ñ‘·Œ‹Ôì ô|+#·T‘ê+
ªªá Á&√q¢‘√ |ü+≥#˚\qT Ár&û bòı{À\T rjÓTT#·TÃ. Ä ∫Á‘ê\qT ‘˚HÓ{°>∑\T, d”‘êø√ø£ ∫\Tø£˝≤¢+{Ï $TÁ‘· ø°≥ø±\T |ü+≥\
ôdHê‡s¡¢‘√ |üØøÏå+∫ yÓTTø£ÿ\ Äs√>∑´ dæú‹ì ‘Ó\TdüTø√e#·TÃ. ñ‘·Œ‹Ô˝À ø°\ø£ bÕÁ‘· b˛wækÕÔsTT. |ü⁄bıŒ&ç πsDTe⁄\qT ˇø£ |ü⁄e⁄«
N&É|”&É\qT düŒwüº+>± >∑T]Ô+#˚ M\T+≥T+~. n˝≤π>, Ä yÓTTø£ÿ\≈£î qT+∫ eTs√ |ü⁄e⁄«≈£î #˚sy¡ k˚ ÕÔsTT. nsTT‘˚, e÷s¡T‘·Tqï yê‘êes¡D
m˝≤+{Ï b˛wüø±\T nedüs¡yÓ÷ ≈£L&Ü ‘Ó\TdüTø√e#·TÃ. Ç˝≤+{Ï
kÕ+πø‹ø£‘· sêqTqï ø±\+˝À m+‘·>±H√ ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·T+~µµ
nì f…&û _ø±*Hé #ÓãT‘·THêïs¡T.
ªª–≥Tºu≤≥T ø±e&É+ ˝Ò<+ä ≥÷ e´ekÕj·÷ìï e~˝Òdqæ s¬ ‘’ T· \qT
#·÷XÊ+. ø±˙, f…ø±ï\J $ìjÓ÷>∑+ ô|s¡T>∑T‘·Tqï+<äTq >∑‘·+˝À
e´ekÕj·T+ n+fÒ yÓqø£&ÉT>∑T y˚dæq yês¡T ≈£L&Ü Ç|ü⁄Œ&ÉT á
s¡+>∑+˝ÀøÏ ÄdüøÏÔ>± edüTÔHêïs¡T. j·TTe‘· kÕ>∑Tô|’ ÄdüøÏÔ
#·÷|ü⁄‘·T+&É≥+ eT+∫ |ü]D≤eT+µµ nì Äj·Tq nHêïs¡T.

|ü]dæú‘·T\T, ø±\Twü´+ ø±s¡D+>± mH√ï ø°≥ø±\T n+‘·]+∫
b˛‘·THêïsTT. |ü]dæú‹ Ç˝≤π> ø=qkÕ–‘˚ |ü+≥ ~>∑Tã&ÉT\ MT<ä
rÁe Á|üuÛ≤e+ |ü&˚ Á|üe÷<ä+ ñ+≥T+~. nsTT‘˚, á düeTdü´≈£î
|ü]cÕÿs¡+>± Á&Ü|t ø±|üºsY nH˚ kÕºs¡º|t dü+düú ˇø£ |ü]cÕÿs¡+
#·÷|æk˛Ô+~. á dü+düú ˇø£ Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq Á&√HéqT s¡÷bı+~+∫+~.
n~ |ü+≥ #˚\ MT<ä 10 n&ÉT>∑T\ m‘·TÔ˝À ‹s¡T>∑T‘·÷ |ü⁄bıŒ&ç
πsDTe⁄\qT #·\T¢‘·T+~. >∑+≥≈£î 40 mø£sê\ #ÓÁØ ‘√≥qT
|üP]Ô#˚j·T>∑\<äT.
ªª$$<Ûä ø±s¡D≤\‘√ $TÁ‘· ø°≥ø±\T ø£qTeTs¡T>∑e⁄‘·THêïsTT.
n˝≤π>, n‘·´+‘· #·*>± ˝Ò<ë n‘·´+‘· y˚&ç>± ñ+&˚ ÁbÕ+‘ê˝À¢
‘˚HÓ{°>∑\T ñ+&Ée⁄. á düeTdü´≈£î |ü]cÕÿs¡+ #·÷ù|+<äT≈£î á
Á&√HéqT ‘·j·÷s¡T #˚XÊ+µµ nì Á&Ü|tø±|üºsY N|òt f…ø±ï\J Ä|ò”düsY
Ä&ÉyéT ô|ò’Hé #ÓbÕŒs¡T. ªªbı˝≤˝À¢ ‘˚HÓ{°>∑\T ‘·≈£îÿe>± ñ+fÒ |ü+≥
~>∑Tã&ÉT\T ‘·–bZ ˛j˚T neø±X¯+ ñ+≥T+~. n˝≤+≥|ü⁄Œ&ÉT s¬ ‘’ T· \T
e÷ e<ä›≈£î eùdÔ Á&√q¢ kÕj·T+‘√ ~>∑Tã&ÉT\T ô|+#˚ Á|üj·T‘·ï+
#˚kÕÔ+. n˝≤ Ç|üŒ{Ïøπ eT+∫ |ò*ü ‘ê\T kÕ~Û+#ê+. e÷ kÕ+πø‹ø£‘·
‘˚HÓ{°>∑\≈£î Á|ü‘ê´e÷ïj·T+ nì #Ó|üŒ&É+ ˝Ò<äT. ø±˙, Ç<=ø£
neø±X¯+>± |ü]>∑DÏ+#=#·Tõµ nì Äj·Tq nHêïs¡T.
Á&√Hé‘√ |æ∫ø±Ø
m˝Ÿ kÕ\«&√sY <˚X+¯ ˝Àì #Ós≈¡ î£ ‘√ bÕ≥T $$<Ûä s¡ø±\ ‘√≥\ô|’
Á&√qT¢ m>∑Ts¡T‘·THêïsTT. á Á&√qT¢ 20 ©≥s¡¢ {≤´+≈£î\‘√ |ü+≥\ô|’
ms¡Te⁄\qT, |ü⁄s¡T>∑TeT+<äT\qT |æ∫ø±Ø #˚düTÔHêïsTT. á Á&√q¢qT
ôV’≤*j·÷ nH˚ dü+düú s¡÷bı+~+∫+~. Á{≤ø£ºs¡T¢, ù|¢Hé\T |æ∫ø±Ø
#˚j·T˝Òì ÁbÕ+‘ê˝À¢ ôd’‘·+ á Á&√q¢ kÕj·T+‘√ ms¡Te⁄\qT,
eT+<äT\qT |æ∫ø±Ø #˚j·T>∑\T>∑T‘·THêïeTì á $<ÛëHêìï
Á|üjÓ÷>±‘·àø£+>± #˚|ü{Ϻq Ä dü+düú Á|ü‹ì~Û ìø˘ qÁe‹˝Ÿ
$e]+#ês¡T.
á $<Ûëq+‘√ |ü+≥\ ~>∑Tã&ç ≈£L&Ü ô|s¡T>∑T‘·T+<äì Äj·Tq
n+≥THêïs¡T. á Á&√Hé‘√ ˇø£ |üP≥˝À <ë<ë|ü⁄ 40 ôV≤ø±ºs¡¢
bı˝≤ìøÏ |ü⁄s¡T>∑TeT+<äT |æ∫ø±Ø #˚j·T>∑\T>∑T‘·THêïeTì Äj·Tq
‘Ó*bÕs¡T. uÛ≤s¡‘Y˝Àì |ü‹Ô |ü+≥\ô|’ ≈£L&Ü Ç˝≤+{Ï Á&√q¢qT
Á|üjÓ÷>±‘·àø£+>± |üØøÏå+#ês¡T.
7
10% n~Ûø£ ~>∑Tã&ç
ÁbòÕHé‡≈£î #Ó+~q msTTsYH√yé dü+düú s¡÷bı+~+∫q Á&√q¢≈£î
¬øyÓTsê\T neT]Ã ñ+{≤sTT. á ¬øyÓTsê\ kÕj·T+‘√ yÓTTø£ÿ\
ô|s¡T>∑T<ä\ düeTj·T+˝À yê{ÏøÏ HÓÁ’ {À»Hé @ kÕúsTT˝À n+<äT‘√+<√
‘Ó\TdüTø√e#·TÃ. Bìï ã{Ϻ, |ü+≥≈£î @ düeTj·T+˝À ms¡Te⁄\T
yê&Ü*? |ü+≥˝À @ ÁbÕ+‘·+˝À ms¡Te⁄\T m≈£îÿe nedüs¡+?
˝≤+{Ï $wüj·÷\T ‘Ó\TdüTø√e&É+ düT\uÛÑeTe⁄‘·T+~.
á $<Ûëq+ <ë«sê.. ms¡Te⁄\T, eT+<äT\T e <Ûë ne«e⁄.
Ks¡Tà ≈£L&Ü ‘·>∑TZ‘·T+~. Bìe\¢ ‘·eT≈£î 10% n~Ûø£ ~>∑Tã&ç
e∫Ã+<äì ÁbòÕH釽À uÛ≤Ø m‘·TÔq e´ekÕj·T+ #˚ùd düVü≤ø±s¡ dü+düú
ªˇd”*j·÷µ ‘Ó*|æ+~. M{ÏøÏ neT]Ãq eT©º ôdŒÁø£º˝Ÿ ôdHê‡sY\T
ø£+{ÏøÏ ø£q|ü&ìÉ ÇÁHꌤs¬ &é, sπ &çjT˚ wüH,é nÁ˝≤ºejÓTT˝…{Ÿ øÏsD¡ ≤\qT
≈£L&Ü ]ø±s¡T¶ #˚j·T>∑\e⁄. <ë+‘√ |ü+≥\≈£î b˛wüø±\ ˝À|ü+,
|ü⁄s¡T>∑T |ü≥º&É+, ˙s¡T dü]>± n+<äø£b˛e&É+ ˝≤+{Ï |ü]dæú‘·T\qT
ÇfÒº >∑T]Ô+#·e#·TÃ.
ñbÕ~ÛøÏ >∑+&ç |ü&ÉT‘·T+<ë?
nsTT‘˚, f…ø±ï\J ô|s¡>∑&É+ e\¢ ¬s’‘·T\≈£î Ks¡TÃ\T, ÁX¯eT,
düeTj·T+ Ä<ë nj˚T´ neø±X¯+ ñ+≥T+~. ø±˙, Ç<˚ düeTj·T+˝À
ø=ìï Á|ü‹≈£L\ Á|üuÛ≤yê\T ≈£L&Ü m<äTs¡j˚T´ Á|üe÷<ä+ ñ+~.
eTTK´+>± ¬s’‘·T ≈£L©\≈£î ñbÕ~Û neø±XÊ\T ‘·–Zb˛j˚T Á|üe÷<ä+
ñ+≥T+<äì $X‚¢wü≈£î\T #ÓãT‘·THêïs¡T. ≈£L©\ ø=s¡‘· ñqï #√≥
s√uÀ\ e\¢ Çã“+~ ñ+&Éø£b˛e#·TÃ. ø±˙, e´ekÕj·Ty˚T Á|ü<Ûëq
ñbÕ~Û eqs¡T>± ñqï ÁbÕ+‘ê˝À¢ s√uÀ{Ïø˘ kÕ>∑T‘√ á düeTdü´
ñ ‘·ŒqïeTj˚T´ neø±X¯+ ñ+≥T+~.
` __dæ q÷´dt ‘Ó\T>∑T k»q´+‘√...
8

n+&ÉTø=Ás¡\ kÕ>∑T`esê¸uÛ≤e |ü]dæú‘·T\≈£î dü¬s’q düe÷<Ûëq+

j·T+. Á‹y˚DÏ, &܈ˆ {Ï.mdt.¬ø bÕÁ‘√, &܈ˆ mHé. nq÷sê<Ûä, |æ. CÀ>±sêe⁄, mdt. sêCŸ≈£îe÷sY, _. ~e´düT<Ûä, e´ekÕj·T |ü]XÀ<ÛäHê kÕúq+, $»j·Tq>∑s¡+
kÕ<Ûës¡D HêeT+ ÁuÖHé {≤|t $T˝…¢{Ÿ, e´eVü‰]ø£ HêeT+ n+&ÉTø=Ás¡\T, Á>±$TH˚ ≈£î≥T+u≤ìøÏ #Ó+~q |ü+≥. n+&ÉTø=Ás¡\T >∑&ç¶ C≤‹øÏ
#Ó+~q~. Ç~ kÕúìø£+>± uÛ≤s¡‘·<˚XÊìøÏ #Ó+~q |ü+≥. ÄÁ|òæø±, uÛ≤s¡‘·<˚X¯+, #Ó’Hê, ÄÁùdº*j·÷, nπs_j·÷, |ü•ÃeT Ädæj·÷˝À –+»
eT]j·TT >∑&ç¶ ø=s¡≈£î á |ü+≥qT kÕ>∑T#˚düTÔHêïs¡T. Ç~ 1915 dü+e‘·‡s¡+˝À nyÓT]ø± <˚XÊìøÏ |ü]#·j·T+ #˚j·T&É+ »]–+~. n|üŒ{Ï
qT+&ç m≈£îÿe>± á |ü+≥qT |ü≈£åî\≈£î y˚T‘·>± y˚j·T&É+ »]–+~.
uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À eTTK´+>± <äøÏåD uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À ø£sêí≥ø£, dües¡D≈£î ≈£L&Ü yê&É‘ês¡T.
Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ eT]j·TT ‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝À |ü+&çdüTÔHêïs¡T. ø£sêí≥ø£˝À n+&ÉTø=Ás¡\qT u≤‘·T\T, ˝Ò$|ü≈£åî\T, ≥Øÿ |ü≈£åî\T, bÕe⁄sê\T
∫Á‘·<äTs¡Z, sêj·T#·÷sY ÁbÕ+‘ê˝À¢, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À nq+‘·|ü⁄s¡+˝À e+{Ï |üø£å\≈£î ÄVü‰s¡+>± yê&ÉT‘ês¡T. n+‘˚ø±≈£î+&Ü Ç~ |üX¯ó
á |ü+≥qT |ü+&ç+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. Á>±dü+>± Á|üdæ~∆ #Ó+~q |ü+≥. Bì jÓTTø£ÿ n‹‘·≈£îÿe ¬>¢dæ$Tø˘
n+&ÉTø=Ás¡\T düeTo‘√wüí yê‘êes¡D |ü]dæ‘ú T· \≈£î nqT≈£L\yÓTqÆ Ç+&Óø˘‡, b˛wüø£ $\Te\T eT]j·TT n~Ûø£ |”#·T|ü<ës¡ú+ e\¢ Bìï
|ü+≥. Ç~ u…≥º |ü]dæ‘ú T· \qT #ê˝≤ düeTs¡e∆ +‘·+>± ‘·≥Tºø√>∑\<äT. eT<ÛTä y˚TVü≤+ yê´~ÛÁ>∑dTü \Ô ≈£î n<äT“¤‘y· TÓ qÆ ÄVü‰s¡+>± |ü]>∑DdÏ Tü HÔ êïs¡T.
70`85 s√E˝À¢ ø√‘·≈£î edüTÔ+~. nìï s¡ø±\ H˚\˝À¢ eTTK´+>± j·÷»e÷q´ |ü<ä∆‘·T\T :
yÓT<Æ ëq ÁbÕ+‘ê\T, @≥yê\T ÁbÕ+‘ê\T eT]j·TT m‘ÓqÔ’ ÁbÕ+‘ê\≈£î nqT≈£L\ yê‘êes¡D+ :
≈£L&Ü nqT≈£L\yÓTqÆ |ü+≥. düTe÷s¡T>± 2000`2500 MT. m‘·T˝Ô À
≈£L&Ü ô|s¡T>∑T‘·T+~. Ç~ 400 `1500 $T.MT. es¡¸bÕ‘·+ >∑\
ÁbÕ+‘ê˝À¢ ≈£L&Ü |ü+&ç+#·ã&ÉT‘·T+~. Bì ø±\ e´e~Û ‘·≈£îÿe>±
ñ+&ç u…≥qº T ‘·≥Tºø√>∑\>∑&+É e\¢ nqT≈£L\ yê‘êes¡D |ü]dæ‘ú T· ˝À¢
Bìï ø£+{Ï+C…+{Ÿ Áø±|t>± ñ|üjÓ÷–+#·e#·TÃ.
Ç$ ì{≤s¡T>± >±˙ ˝Ò<ë H˚\ô|’ bÕ≈£î‘·÷ ô|s¡T>∑T‘·T+~. H˚\
‘·–*q#√≥ y˚s¡T¢, |æ\ø£\T ô|&ÉT‘·T+~. á |ü+≥ y˚s¡T¢, |æ\ø£\T
ô|&ÉT‘·T+~. á |ü+≥ y˚sT¡ ¢ H˚\qT n\T¢≈î£ +≥÷ ô|s¡T>∑T‘·÷b˛e&É+
e\¢ ø£esYÁø±|t>± @≥yê\T ÁbÕ+‘ê˝À¢ U≤∞ Á|ü<˚XÊ˝À¢ H˚\ø√‘·
>∑T]ø±≈£î+&Ü ø±bÕ&ÉT‘·T+~. n+‘˚ø±≈£î+&Ü düeTkÕ´‘·àø£ uÛ÷Ñ eTT˝À¢
M{Ïì y˚dæq≥¢sTT‘˚ H˚\˝À n~Ûø£+>± ñqï uÛ≤s¡˝ÀVü‰˝…’q≥Te+{Ï n+&ÉTø=Ás¡\T y˚&ç eT]j·TT bı&ç yê‘êes¡D+˝À nqT≈£L\
˝…&é e+{Ï <Ûë‘·Te⁄\qT ‘·>∑T yÓ÷‘ê<äT˝À M{Ï ø±+&É+ eT]j·TT |ü+≥>± eT]j·TT ˙{Ï m<ä›&çì ≈£L&Ü u≤>± ‘·≥Tº≈£îH˚ >∑TD+
y˚s¡¢˝À <ë#·>∑\<äT. n+<äTe\¢ á |ü+≥qT ø£\Twæ‘·yÓTÆq H˚\˝À¢ ñ+&É&É+ e\¢ ‘·≈£îÿe es¡¸bÕ‘· ÁbÕ+‘ê˝À¢ (400`500 $T.MT.)

|ü+&ç+#·e#·TÃ. ˙&É˝À ≈£L&Ü ô|]π> >∑TD+ ñ+&É&É+ e\¢ Bìï
ñ<ë´q ‘√≥˝À¢ (e÷$T&ç, J&ç, ∫+‘·) n+‘·s¡ |ü+≥>± y˚jT· e#·TÃ.
H˚\\T :
‘˚*ø£bÕ{Ï ÇdüTø£ H˚\˝À¢, ˇ+Á&ÉT H˚\˝À¢ u≤>± ô|s¡T>∑T‘·T+~.
H˚\˝À ñ<ä»ì dü÷∫ø£ 5`6.5 ñqï uÛ÷Ñ eTT˝À¢ u≤>± |ü+&ÉT‘·T+~.
u≤>± ˙s¡T ñ+&˚ ÁbÕ+‘ê˝À¢ ˝Òø£ m&Ü] ÁbÕ+‘ê˝À¢ ô|s¡>∑&É+ e\¢
|ü+≥ø±\+˝À ¬s+&ÉTkÕs¡T¢ yêq|ü&ç‘˚ düs¡b˛‘·T+~.
ø±\+ :
Bìï dü+e‘·‡s¡+ bı&Ée⁄Hê |ü+&ç+#·e#·TÃ. pHé`E˝…’˝À
esê¸<Ûës¡+>± ˙{ÏbÕs¡T<ä\ dü<äTbÕj·T+ >∑\ yês¡T s¡;˝ÀqT,
y˚dü$˝Àq÷ |ü+&ç+#·e#·TÃ.
s¡ø±\T :
n&ÉT¶ø=Ás¡˝À¢ ¬s+&ÉT s¡ø±\qT >∑eTì+#·e#·TÃ. ˇø£ s¡ø£+˝À
|ü⁄wüŒ>∑T#·Ã¤+ ‘Ós¡#·Tø=ì ñ+≥T+~. eTs√ s¡ø£+˝À |ü⁄wüŒ>∑T#·Ã¤+
≈£î#·TÃe˝… ñ+≥T+~.
$‘˚Ô <ä÷s¡+ :
es¡Tdü\ eT<Ûä´ 45`60 ôd+.MT. yÓTTø£ÿ\ eT<Ûä´ 10 ôd+.MT.
<ä÷s¡+ ñ+&˚≥≥T¢ $‘·TÔø√yê*. ˝Ò<ë yÓ<ä»\T¢≈£îH˚ |ü<ä∆‹˝À ≈£L&Ü
y˚j·÷* ø±˙ $‹Ôq 15 s√E˝À¢>± ˇ‘·TÔ>± ñqï #√≥ ø=ìï
yÓTTø£ÿ\T |”øÏ |ü\T#·q #˚j·÷* eT]j·TT U≤∞>± ñqï Á|ü<˚X¯+˝À
yÓTTø£ÿ\T Hê{≤*. á |ü<‹∆ä #˚ùd≥|üð&ÉT ˙{Ï‘&· ç Çe«&É+ nedüs+¡ .
9
$‘·Ôq yÓ÷‘ê<äT :
es¡Tdü˝À¢ Hê≥&ÜìøÏ mø£sêìøÏ 2`2.5 øÏ˝À\ $‘·Ôq+
dü]b˛‘·T+~. yÓ<ä»\T¢≥≈£î 3`3.5 øÏ˝À\ $‘·Ôq+ nedüs¡+.
ms¡Te⁄\T :
mø£sê≈£î |üX¯óe⁄\ ms¡Te⁄ 2 ≥qTï\T $‘·Ô&ÜìøÏ 2`3 yêsê\
eTT+<äT>± y˚düTø√yê*. 16 øÏ˝À\ qÁ‘·»ì, 8 øÏ˝À\ uÛ≤dü«s¡+
ms¡Te⁄qT yê&Ü*. qÁ‘·»ìì ¬s+&ÉT düeTuÛ≤>±\T>± #˚dæ ÄK]
<äTøÏÿ˝À dü>∑+, $T–*q dü>∑uÛ≤>∑+ 25`30 s√E\ ‘·s¡Tyê‘·
y˚düTø√yê*.
˙{Ï j·÷»e÷q´+ :
esê¸<Ûës¡ |ü+≥≈£î ˙{Ï nedüs¡+ ñ+&É<äT. ø±˙ <äTãT“#˚ùd
<äX˝¯ À ø£sT¡ e⁄ |ü]dæ‘ú T· \T @s¡Œ&çq≥¢sTT‘˚ ˇø£ ˙{Ï‘&· ç ô|≥Tºø√yê*.
s¡;˝À y˚dü$˝À |ü+&ç+#˚ |ü+≥≈£î ˙{Ï‘·&ÉT\T ô|{≤º*. |üP‘·<äX¯
qT+&ç –+»ø£fÒº <äX¯ es¡≈£î ˙{Ï m<ä›&çøÏ >∑T]ø±≈£î+&Ü #·÷&Ü*.
ø£\T|ü⁄ j·÷»e÷q´+ :
$‘·Ôq+ Hê{Ïq ‘·s¡Tyê‘· 25 s√E\ es¡≈£î ø£\T|ü⁄ sê≈£î+&Ü
ìyê]+∫q≥¢sTT‘˚ n~Ûø£ ~>∑Tã&ç kÕ~Û+#·e#·TÃ. Ä ‘·s¡Tyê‘·
|ü+≥ yÓTT‘·Ô+ H˚\ô|’ n\T¢ø=ì ô|s¡>∑&É+ e\¢ m≥Te+{Ï ø£\T|ü⁄
düeTdü´ ñ+&É&É+.
|ü+≥ ø√‘· :
n+&ÉT ø=Ás¡ |ü+≥ 70`85 s√E\≈£î ø√‘·≈î£ edüT+Ô ~. ø£+øÏ˝À
nìï –+»\T ˇπøkÕ] |üø±«ìøÏ sêe⁄. n<˚ $<Û+ä >± ˇø£ yÓTTø£ÿô|q’
≈£+≈£î\˙ï ˇπøkÕ] |üø±«ìøÏ sêe⁄. n<˚$<Ûä+>± ˇø£ yÓTTø£ÿô|’q
ø£+≈£î\˙ï ˇπøkÕ] |üø±«ìøÏ sêe⁄. n+<äTe\¢ düTe÷s¡T 70`80
XÊ‘·+ ô|s’ T¡ |üø±«ìøÏ e∫Ãq|üð&ÉT ø√‘· ø√düTø√yê*. ø√‘· Ä\dü´+
#˚dæq≥¢sTT‘˚ ø£+øÏ qT+&ç –+»\T sê*b˛e&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. ñ
<äj·T+ |üP≥ ‘˚eT‘√ ≈£L&çq yê‘êes¡D+˝À (n+fÒ m+&Üs¡ø£
eTTqT|ü⁄) |ü+≥ø√‘· #˚|ü{Ϻq≥¢sTT‘˚ –+»sê\&É+ ‘·>∑TZ‘·T+~.
|ü+≥qT yÓTTø£ÿ\ yÓTT<äfi¯fl <ä>∑Zs¡ ø√düTø=ì, m+&Éu…{Ϻ e÷]Œ&ç
#˚düTø√yê*. –+»qT ‘·–q+‘· ‘˚eTXÊ‘·+ e#˚à es¡≈£î m+&É˝À
ñ+#ê*.
10
|ü⁄s¡T>∑T\T`‘Ó>∑Tfi¯ófl : øÏ˝À $‘·ÔHêìøÏ 2.5 Á>±. e÷+ø√C…uŸ‘√ $‘·ÔqX¯ó~∆ #˚j·÷*.
Ä≈£îeT#·Ã ‘Ó>∑T\T : e÷+ø√C…uŸ 3 Á>±. ˝Ò<ë Áf…Æ&çe÷sYŒ¤ 1 $T.©. ©≥s¡T ˙{Ï˝À ø£*|æ
˙{Ï m<ä›&ç eT]j·TT b˛wüø£ |æ∫ø±] #˚j·÷*.
|ü<ësêú\T yÓTTø£ÿ≈£î n+~q|üð&ÉT n+&ÉTø=Ás¡\ ~>∑Tã&ç :
á ‘Ó>∑T\T ñ<Ûäè‹ m≈£îÿe>±
ñ+≥T+~.
\ø£åD≤\T :
á •©+Á<ä+ yÓTTø£ÿ nìï
uÛ≤>±\qT Ä•düTÔ+~. Ä≈£î\ô|’
∫qï ∫qï >√<ÛTä eT s¡+>∑T eT#·Ã\T
@s¡Œ&É‘êsTT. >±*˝À ‘˚eT XÊ‘·+
n~Ûø+£ >± ñqï|üð&ÉT á eT#·Ã\T
ô|<ä›yÓ’ ˇø£<ëì‘√ ˇø£{Ï ø£\dæ
Ä≈£î\T m+&ç sê*b˛‘êsTT. yÓqTïô|’ –+» ì+&ÉTø√ø£ ‘ê\T –+»\T
@s¡Œ&É‘êsTT.
ìyês¡D :
e÷+ø√C…uŸ 2.5 Á>±. ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±] #˚j·÷*. –+» ~>∑Tã&ç 7`8 øÏ«+{≤fi¯ófl / mø£sêìøÏ, |üXó¯ Á>±dü+ ~>∑Tã&ç
bÕeTTbı&É ‘Ó>∑T\T : 30`40 øÏ«+{≤fi¯ófl / mø£sêìøÏ
á yê´~Û s¬ C’ Àø√ºìj·÷ kı˝≤ì $\Tyê<Ûë]‘· ñ‘·Œ‘·TÔ\T :
nH˚ •©+Á<ä + <ë«sê yê´|æ Ô
#Ó+<äT‘·T+~. á ‘Ó>∑T\T <äTãT“
#˚ùd <äX¯ qT+&ç @ <äX¯˝ÀHÓ’Hê
Ä•+#· e #· T Ã. Ä≈£ î \ MT<ä ,
ø±+&É+ MT<ä ∫qï ∫qï >√<ÛäTeT
s¡+>∑T eT#·Ã\T @s¡Œ&ç n$ Áø£yT˚ |æ
ô|<ä › y Ó ’ bÕeTTbı&É e+{Ï
eT#·Ã\T>± e÷s¡‘êsTT.
ìyês¡D :
ôV≤ø±‡ø£qCÀ˝Ÿ 2 $T.©. ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ˝Ò<ë Ábı|æø=qCÀ˝Ÿ 1
$T.©. ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±] #˚düTø√yê*.
‘·T|üð ‘Ó>∑T\T : n+&ÉT ø=Ás¡\‘√ Ç&û¢, n≥T¢, bÕj·Tdü+, n|üŒ+, |ü⁄˝≤e⁄ nqï+
Ä≈£ î \ n&É T >∑ T uÛ ≤ >∑ + ˝À e+{Ï nH˚ø£ |ü<ësêú\qT ‘·j·÷s¡T #˚j·Te#·TÃ.
eT]j·TT ô|u’ ≤Û >±\ô|’ |üdTü |ü⁄ ˝Ò<ë n+&ÉTø=Ás¡˝À¢ì b˛wüø£ $\Te\T (100 Á>±eTT˝À¢) :
Hê]+» s¡+>∑T˝À ñ+&˚ u§ã“\ ø±s√“ôV’≤Á&˚{Ÿ\T (Á>±.) 71.3
e+{Ï eT#·Ã\ @s¡Œ&É‘êsTT.á e÷+düø£è‘·TÔ\T (Á>±.) 11.5
eT#·Ã\T Áø£eT+>± >√<ÛäTeT s¡+>∑T ø=e⁄« (Á>±.) 1.8
qT+&ç eTT<äTs¡T >√<ÛäTeT s¡+>∑T≈£î X¯øÏÔ (øÏ˝À πø\Ø\T) 338
e÷s¡‘êsTT. ô|’ Ä≈£î\ô|’ ‘Ó>∑T\T |”#·T|ü<ës¡∆+ (Á>±.) 12.5
ñ<Ûäè‹ m≈£îÿe. ‘Ó>∑T\T ñ<Ûäè‹ Kì» |ü<ësêú\T (Á>±.) 4.2
m≈£îÿe. #·\{¢ Ï yê‘êes¡D+, n~Ûø£ ø±*¸j·T+ ($T.Á>±.) 0.01
‘˚eT u≤>± nqT≈£L\+. bÕdüŒ¤s¡dt ($T.Á>±.) 276
ìyês¡D : ◊s¡Hé ($T.Á>±.) 0.65
bı\+ >∑≥¢ô|’ ø£\T|ü⁄ ˝Ò≈£î+&Ü X¯óÁuÛÑ+ #˚j·÷*. $‘˚ÔeTT+<äT j
11
12

¬s’‘·T Á|üjÓ÷»Hê˝Ò eTTK´+

Á|üuÛÑT‘·«y˚T<Ó’Hê s¡TDe÷|ò” ø=qkÕ–+#ê*
XÊdüqdüuÛÑ˝À @\÷]

Á|üC≤ Á|üjÓ÷»Hê˝Ò \ø£å´+>± Á|üuÛÑT‘ê«\T |üì#˚dæq|üð&˚ Á|ü»˝À¢ eT+∫ kÕs¡∆ø£‘· ñ+≥T+<äì ªnÁ–øÏ¢ìø˘µ dü+bÕ<ä≈£î\T, |üs¡÷Ãs¡T
ìjÓ÷»ø£es¡Z XÊdüq düuÛÑT´\T @\÷] kÕ+ã•esêe⁄ nôd+;¢˝À ¬s’‘·T düeTdü´\ô|’ ‘·eT >∑fi≤ìï $ì|æ+#ês¡T. ¬s’‘·T |üøå±q ‘·q
yêDÏì Á|üuÛÑT‘·«+ <äèwæºøÏ rdüT≈£î yÓfi¯fl&É+˝À @\÷] #˚dæq ø£èwæ mq˝Òì~. ø±\+ ø£\dæsêø£, ô|{Ϻq ô|≥Tºã&ÉT\T rs¡ø£ ¬s’‘·T\T
nqTì‘·´+ düeTdü´\ e\j·÷\˝À ∫øÏÿb˛‘·THêïs¡ì Ç≥Te+{Ï s¬ ‘’ ê+>±ìøÏ |Á uü TÑÛ ‘·«+ uÛsÑ √kÕqT n+~+#˚+<äT≈£î düŒwüyº TÓ qÆ Vü‰MT\qT
Ç∫à ¬s’‘ê+>±ìï Ä<äTø√e\dæq nedüs¡+, ÄeX¯´ø£‘· á düuÛÑ˝À #√≥T#˚düT≈£î+<äì á y˚~ø£ <ë«sê á sêh ¬s’‘ê+>±ìøÏ H˚{Ï
Á|üuÛÑT‘·«+ düŒwüºyÓTÆq Á|üø£≥q Çdü÷Ô ¬s’‘·T |üøå±q ì\ã&ÉT‘·T+<äH˚ nuÛÑj·÷ìï n+~düTÔ+<äì j·÷e‘Y ¬s’‘ê+>∑+ m<äTs¡T#·÷düTÔqï
‘·s¡TD+˝À á düuÛÑ eTT–ùdHê{ÏøÏ ¬s’‘ê+>±ìøÏ düŒwüºyÓTÆq Vü‰MT‘√≈£L&çq ìs¡íj·÷ìï Á|üø£{Ï+#ê\ì @\÷] Á|üuÛÑT‘ê«ìï &çe÷+&é
#˚XÊs¡T. Á|üuÛÑT‘ê«\T e÷]Hê ¬s’‘·T\ |ü≥¢ $eø£å‘· ˝Òì düT|ü]bÕ\q n+~+∫q Hê&˚ ¬s’‘·T\≈£î y˚T\T »s¡T>∑T‘·T+<äì nHêïs¡T.
sêh+˝À ∫qï düqïø±s¡T ¬s’‘ê+>∑+‘√ bÕ≥T øö\T ¬s’‘·T\T Bs¡Èø±*ø£ düeTdü´\qT |ü]wüÿ]+#·T≈£îH˚+<äT≈£î Á|üD≤[ø£\qT dæ<ä∆+
düTe÷s¡T 80 XÊ‘·+ ô|’>± e´ekÕj·T+ ô|’H˚ Jeq+ kÕ–düTÔHêïs¡ì #˚j·T&É+ »]–+<äì #·+Á<äu≤ãT eTT+<äT#·÷|ü⁄‘√ »\j·TC≤„ìï
Á|üø±X¯+ õ˝≤¢˝Àì |üs÷¡ Ãs¡T ìjÓ÷»ø£es¡+Z |üP]Ô>± e´ekÕj·T+ô|H’ ˚ ìs¡«Væ≤+#·&É+ e\¢ á ÁbÕ+‘· ¬s’‘ê+>±ìøÏ kÕ>∑T, ‘ê>∑T ˙s¡T
Ä<Ûës¡|ü&ç J$düTÔ+<äì nHêïs¡T. |üs¡÷Ãs¡T ìjÓ÷»ø£es¡Z Á|ü»\T düeTdü´qT ø=+‘· y˚Ts¡≈£î |ü]cÕÿs¡+ #·÷bÕeTì ‘Ó*bÕs¡T. ¬s’‘·T\T
kÕ>∑T, ‘ê>∑T ˙s¡T ø√dü+ ì‘·´+ Çã“+<äT\T m<äTs¡Tÿ+≥THêïs¡ì m<äTs=ÿ+≥Tqï –≥Tºu≤≥T <Ûäs¡qT ø£*Œ+#·&É+˝À n|üŒ{Ï Á|üuÛÑT‘·«+
ñeTà&ç Ä+Á<ÛäÁ<˚XŸ>± ñqïHê{Ï qT+&˚ á ÁbÕ+‘·+ kÕ>∑T ˙s¡T s¬ ‘’ T· \ |üø±å q ì\ã&É&+É »]–+<äì $e]+#ês¡T. ÄHê{Ï Á|üuTÑÛ ‘·«+
˝Òø£ nwüºø£cÕº\T |ü&ÉT‘·Tqï ¬s’‘ê+>∑+ ‘·eT >√&ÉTqT yÓ\¢uÀdü÷ÔH˚ nH˚ø£ Ä]úø£ Çã“+<äT\qT m<äTs=ÿ+≥Tqï|üŒ{Ïø° ¬s’‘·T\qT
ñHêïs¡T. H˚{Ïø° kÕ>∑T ˙{Ï düeTdü´ |ü]cÕÿs¡+ ø±≈£î+&ÜH˚ ñ+~. s¡TD$TeTTøÏÔ #˚j·÷\H˚ dü+ø£\Œ+‘√ sêh yê´|üÔ+>± 54 \ø£å\
Ç{°e\ ø±\+˝À sêh+ @sêŒ≥T nq+‘·s+¡ ìjÓ÷»ø£es¡+Z ˝Àì eT+~øÏ s¡÷. 24 y˚\ ø√≥¢≈£î ô|’>± s¡TDe÷|ò” #˚dæ+<äHêïs¡T.
Á|ü<Ûëq düeTdü´ nsTTHê kÕ>∑T, ‘ê>∑T ˙{Ï düeTdü´ |ü]cÕÿs¡+ Á|üuTÑÛ ‘·«+ rÁe Ä]∆ø£ ˝À≥T ø±s¡D+>± s¬ ‘’ T· \≈£î s¡TDe÷|ò” ˇπøkÕ]
ø√dü+ n|üŒ{Ï eTTK´eT+Á‹ Hêsê #·+Á<äu≤ãT Hêj·Tø£‘·«+˝À #Ó*¢+|ü⁄ kÕ<Ûä´+ø±ø£b˛e&É+‘√ 5 @fi¯fl˝À 5 $&É‘·\T>± e&û¶‘√

düVü‰ #Ó*¢+#ê\ì ìs¡ísTT+∫+~. ‘·<äqT>∑TD+>±H˚ eT÷&ÉT
$&É‘\· T>± s¡÷. 16 y˚\ ø√≥¢≈î£ ô|>’ ± #Ó*+¢ ∫+<äì 4`5 $&É‘\· ≈£î
dü+ã+~Û+∫ eTs√ s¡÷ 7.50 ø√≥T¢ ô|+&ç+>¥˝À ñHêïj·Tì
yê{Ïø√dü+ Á|üuÛÑT‘·«+ Á|ü‘˚´ø£ Jy√ Ç∫à ø=+‘· düs¡T›u≤≥T #˚dæ+<äì
sê»ø°j·T bÕغ\≈£î nr‘·+>± bÕs¡<äs¡Ùø£+>± {Ï&ç|æ Á|üuÛÑT‘·«+
¬s’‘·T\≈£î s¡TDe÷|ò” neT\T #˚dæ+<äì >∑Ts¡TÔ #˚XÊs¡T.
Á|üdTü ‘Ô · Á|üuTÑÛ ‘·«+ n~Ûø±s¡+˝ÀøÏ e#êÃø£ s¬ ‘’ T· s¡TD≤\ ô|+&ç+>¥\
}ùd |ü{Ϻ+#·Tø√˝Ò<äì ‘·ø£åDy˚T ¬s’‘·T\≈£î #Ó*¢+#ê*‡q ô|+&ç+>¥
s¡TD≤\qT e&û¶‘√ düVü‰ #Ó*¢+#ê\ì myÓTà˝Ò´ @\÷] #·≥ºdüuÛÑ˝À
‘·q yêDÏì ã\+>± $ì|æ+#ês¡T. á Á|üuTÑÛ ‘·« $<ÛëHê\T #·÷düT+Ô fÒ
¬ s ’ ‘ · T \T Ä+<√fi¯ q #Ó + <ä T ‘· T Hêïs¡ ì s¡ T De÷|ò ” ãø±sTT\T
#Ó*¢+#·πsyÓ÷qH˚ nqTe÷q+ ¬s’‘·T˝À¢ πs¬ø‘·TÔ‘·T+<äì Á|üuÛÑT‘·«+˝À
@ bÕغyês¡T ñHêï ¬s’‘·T\ |üøå±q ì\yê*‡q nedüs¡+ m+‘√
ñ+<äì Á|üuÛÑT‘ê«\T e÷]Hê @ bÕغ n~Ûø±s¡+˝À ñHêï ¬s’‘·T\
|üøå±q ñ+&ç rsê*‡+<˚. ¬s’‘·T\qT $düà]+∫q Á|üuÛÑT‘ê«\T m+‘√
13
ø±\+ eTqT>∑&É kÕ–+#·˝Òeì #·]Á‘· #ÓãT‘·+<äì nHêïs¡T. H˚&ÉT
¬s’‘ê+>∑+ kÕ>∑T qT+&ç yÓ’<=\π> |ü]dæú‘·T\T HÓ\ø=ì ñHêïj·Tì
Ç<˚ ø=qkÕ–‘˚ sêqTqï s√E˝À¢ e´ekÕj·T s¡+>∑+ ≈£î+≥Tã&˚
|ü]dæú‹ ñ+<äì nHêïs¡T. <˚XÊìøÏ nqï+ ô|fÒº<˚ ¬s’‘·ì n≥Te+{Ï
¬s’‘·T≈£î nìï $<Ûë˝≤ Áb˛‘ê‡Vü‰ìï n+~+∫ düeTT∫‘· >ös¡e+
ø£ * Œ+∫q Hê&˚ sêh+, <˚ X ¯ + nìï s¡ + >±˝À¢ n_Û e è~∆
kÕ~Û+#·>∑\T>∑T‘·T+<äì @\÷] ‘Ó*bÕs¡T. >∑‘· ø=ìï dü+e‘·‡sê\
qT+&ç ¬s’‘ê+>±ìï bÕ\≈£î\T $düà]dü÷Ô sêe&É+ e\¢ Ä•+∫q
y˚Ts¡ e´ekÕj·T ñ‘·Œ‘·T\Ô ñ‘·Œ‹Ô ô|]–q »HêuÛ≤≈£î nqT≈£L\+>±
ô|s¡>∑˝Òø£b˛sTT+<äì »HêuÛ≤ nedüsê\≈£î nqT>∑TD+>± H˚&ÉT
ñ‘·Œ‘·TÔ\T ˝Òø£b˛e&É+‘√ Ç‘·s¡ sêÁcÕº\, <˚XÊ\ qT+&ç ~>∑TeT‹
#˚düT≈£îH˚ <äTdæú‹ @s¡Œ&ç+<äì ˇø£|üð&ÉT nqï|üPs¡í>± |æ\eã&çq
Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ sêqT sêq÷ e´ekÕj·T s¡+>∑+ qT+&ç yÓ<’ =*π> |ü]dæ‹ú øÏ
HÓ{Ϻy˚j·Tã&ÉT‘·T+<äì Äy˚<äq e´ø£Ô+#˚XÊs¡T. e´ekÕj·T s¡+>±ìï
ñ‘êŒ<äø£ s¡+>∑+>± r]Ã~<ë›*‡q nedüs¡+ ñ+<äì e´ekÕj·T
s¡+>∑+˝ÀøÏ j·TTe‘·q Áb˛‘·‡Væ≤+#˚ $<Ûä+>± q÷‘·q |ü<∏äø±\qT
@sêŒ≥T#˚j·÷\ì ¬s’‘·T\≈£î |ü+≥ s¡TD≤\‘√ bÕ≥T q÷‘·q
e´ekÕj·T |ü<ä∆‘·T\≈£î nqT>∑TD+>± s¡TD kÂø£s¡´+ ø£*Œ+#ê\ì
–≥Tºu≤≥T <Ûäs¡ ø=s¡≈£î Á|ü‘˚´ø£ $<Ûëq+ rdüT≈£îsêyê\ì Ç|üŒ{Ï
es¡≈î£ s¬ ‘’ T· \ô|’ ñqï s¡TD≤\qT s¡<Tä #› d˚ æ s¬ ‘’ T· \qT s¡TD $eTT≈£î\Ô qT
#˚dæ bÕغ\≈£î nr‘·+>± ¬s’‘ê+>±ìøÏ n+&É>± ì\yê\ì Äj·Tq
&çe÷+&é #˚XÊs¡T. @\÷] n&ç–q Á|üXï¯ ≈£î e´ekÕj·T XÊU≤ eT+Á‹
ø£qïu≤ãT kÕqT≈£L\+>± düŒ+~+#ês¡T. 4`5 $&É‘·˝À¢ ñqï
s¡TDe÷|ò”ì Á|üuÛÑT‘·«+ |ü]o*düTÔ+<äì $e]+#ês¡T.
` nÁ–øÏ¢ìø˘ &Ódtÿ
14

KØ|òt yÓTTø£ÿC§qï˝À N&É|”&É\T`ìyês¡D #·s¡´\T

j·Tdt. z+Á|üø±XŸ, XÊgy˚‘·Ô (m+≥e÷\J), õ. eTùV≤wtu≤ãT, j·TyéT. sêCÒ+Á<äÁ|ükÕ<é, &܈ˆ ÄsY. ñe÷¬s&ç¶,
ÁbÕ+rj·T e´ekÕj·T |ü]XÀ<ÛäHê kÕúq+, bı˝≤dü, »–‘ê´\
eT q sêh+˝À yÓTTø£ÿC§qï kÕ>∑T $d”Ôs¡í+ s√Es√E≈£L ô|s¡T>∑T‘·÷ ñ+~. yÓTTø£ÿC§qïqT eTq+ ÄVü‰s¡+>±H˚ ø±≈£î+&Ü <ëD≤s¡÷|ü+˝À,
$$<Ûä |ü]ÁX¯eT˝À¢ eTT&çdüs¡T≈£î>± ñ|üjÓ÷–+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. eTqsêh+˝À yÓTTø£ÿC§qïqT kÕ>∑T #˚düTÔHêï|üð&ÉT yÓTTø£ÿ jÓTTø£ÿ $$<Ûä
<äX¯˝À¢ $$<Ûä s¡ø±\ N&É|”&É\T Ä•+∫ qcÕºìï ø£\T>∑#˚düTÔHêïsTT. ø±ã{Ϻ ¬s’‘·T\T dü¬s’q düeTj·T+˝À ‘·–q≥Te+{Ï C≤Á>∑‘·Ô\T bÕ{ÏùdÔ
N&É|”&É\ e\¢ ø£*π> qcÕºìï ‘·–Z+#·Tø√e#·TÃ.
yÓTTø£ÿC§qïqT Ä•+#˚ N&É|”&É˝À¢ eTTK´yÓTÆq$ (bòÕ˝Ÿ ÄØàyêsYà) yÓTTø£ÿC§qï ÁôdºsTTHéqT yÓTT≥ºyÓTT<ä≥>± ø£sêí≥ø£
ø£‘ÓÔs¡ |ü⁄s¡T>∑T : sêh+˝Àì •eyÓTT>∑Z õ˝≤¢˝À >∑T]Ô+#·&ÉyÓTÆq~.
eTq sêh+˝Àì Ç‘·s¡ |ü+≥˝…q’ e], |ü‹,Ô C§qï, sê–, >√<ÛTä eT,
#Ós¡≈£î, y˚s¡TX¯q>∑, k˛j·÷∫≈£îÿ&ÉT eT]j·TT ≈£Ls¡>±j·T |ü+≥\qT
≈£L&Ü Ä•+#˚ neø±X¯+ ñ+~. |ü+≥\‘√ bÕ≥T ø=ìï s¡ø±\
ø£\T|ü⁄ yÓTTø£ÿ\ MT<ä ≈£L&Ü ‘·q J$‘· #·Áø±ìï |üP]Ô #˚dTü ≈£î+≥T+~.
ø±ã{Ϻ ¬s’‘·T\T C≤Á>∑‘·Ô>± ñ+&ç ø£‘ÓÔs¡|ü⁄s¡T>∑TqT >∑T]Ô+∫q yÓ+≥H˚
‘·–q düdü´s¡ø£åD #·s¡´\T #˚|ü{≤º*.

eTq sêh+˝À yÓTTø£ÿC§qïqT \<Ó› |ü⁄s¡T>∑T C≤‹øÏ #Ó+~q ø=‘·Ô

|ü⁄s¡T¬>’q kÕŒCÀôdŒsêÁ|üPõô|sêº Ä•+∫ qcÕºìï ø£\T>∑#˚düTÔ+~.
á |ü⁄s¡T>∑TqT Ç+^¢wt˝À bòÕ˝ŸÄØàyêsYà nì ˝Ò<ë ‘Ó\T>∑T˝À
ø£‘ÓÔs¡|ü⁄s¡T>∑T>± |æ\e&ÉyÓTÆ+~. bòÕ˝ŸÄØàyêsYà yÓTT≥ºyÓTT<ä≥>±
nyÓT]ø±˝Àì C≤]®j·÷˝À 1797e dü+e‘·‡s¡+ >∑T]Ô+#ês¡T.
Ç+&çj·÷˝À @dæ@ÄsY`\Tdt_@◊ÄsY yês¡T k˛Œ&=ô|ºsêÁ|üPõô|sê¶
‘·*¢¬sø£ÿ\ |ü⁄s¡T>∑T Ä≈£î øÏ+<ä uÛ≤>∑+˝À 100`200 >∑T&É¢qT
düeT÷Vü≤+>± ô|&ÉT‘·T+~. >∑T&É¢ qT+&ç yÓ\Te&çq |æ\¢ |ü⁄s¡T>∑T\T
(˝≤sê«\T) ‘=*<äX˝¯ À Ä≈£î˝À¢ kıs¡+>±\qT @s¡Œs¡TkÕÔsTT. ‘·sT¡ yê‹
<äX˝¯ À Ä≈£î\ô|’ s¡+Á<ë\T #˚dæ Ä≈£î\qT |üP]Ô>± ‹H˚kÕÔsTT. |ü⁄s¡T>∑T
u≤>± m~–q <äX˝¯ À ø£+øÏì Ä•+∫ ≈£L&Ü qcÕºìï ø£\T>∑#d˚ Tü +Ô ~.
 15
j·÷»e÷q´+ : ø±+&É+ ‘=\T#·T |ü⁄s¡T>∑T :
v bı\+ #·T≥÷º ø£\T|ü⁄, #Ó‘·Ô #Ó<ës¡+ ˝Ò≈£î+&Ü #·÷düTø√yê*.
v ms¡Te⁄\qT n~Ûø£ yÓ÷‘ê<äT˝À yê&Ésê<äT.
v yÓTTø£ÿC§qï˝À n+‘·s¡ |ü+≥\T y˚düTø√yê*.
v $‘· Ô q X¯ ó ~∆ : Ç$T&Üø√¢ Á |æ & é 600 m|ò t . mdt (˝Ò < ë)
düj·÷+Á‹ì*Áb˛˝Ÿ G ‘Ó’j·÷$T‘ê>±®+‘√øÏ˝À yÓTTø£ÿC§qï
$‘·ÔHêìøÏ 4 Á>±. #=|üðq $‘·Ôq X¯ó~∆ #˚düTø√yê*.
v mø£sêìøÏ 10 |üøÏåkÕúesê\qT @sêŒ≥T #˚düTø√yê*.

yÓTTø£ÿC§qïqT s¬ +&ÉT s¡ø±\ ø±+&É+ ‘=\T#·T |ü⁄s¡T>∑T\T Ä•+∫

qwüº|üs¡TkÕÔsTT. n$ eT#·Ã\ ø±+&É+ ‘=*#˚ |ü⁄s¡T>∑T m≈£îÿe>±
KØ|ò˝t À Ä•düT+Ô ~. >∑T˝≤_s¡+>∑T ø±+&É+ ‘=*#˚ |ü⁄s¡T>∑T m≈£îÿe>±
s¡; yÓTTø£ÿC§qïqT Ä•düTÔ+~. Ç$ yÓTT\¬ø‹Ôq 10`12 s√E\≈£î
ô|s’ T¡ qT Ä•kÕÔsTT. ‘·*|¢ ⁄ü s¡T>∑T Ä≈£î\ ô|u’ ≤Û >±q >∑T&ÉT¢ ô|&ÉT‘·T+~.
>∑T&É¢ qT+&ç e∫Ãq |æ\¢|ü⁄s¡T>∑T\T Ä≈£î\ô|’q |üÁ‘·Vü≤]‘êìï >√øÏ
‹+{≤sTT. ‘·sT¡ yê‘· eTT&ÉT#·Tø=ì ñqï Ä≈£î <ë«sê ø±+&É+˝À|ü*øÏ
#˚s¡‘êsTT.

v |ü⁄s¡T>∑T ñ<Ûèä ‹ì >∑eTì+#·&ÜìøÏ mø£sêìøÏ 8`10 *+>±ø£s¸¡ ø£

ãT≥º\T ô|{≤º*.
v >∑ T &É T ¢ |ü s êqïJ$ nsTTq Áf… Æ ø √Á>±eT |ü s êqïJe⁄\qT
|ü+≥bı\+˝À $&ÉT<ä\ #˚j·÷*.
v |ü⁄s¡T>∑T\qT ‘=*<äX˝¯ À >∑eTì+∫q≥¢sTT‘˚ y˚|qü ÷HÓ 5 $T.©.
/ ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ˝Ò<ë _.{Ï bı&ç eT+<äT 2 Á>±. / ©≥s¡T ˙{ÏøÏ
ø£*|æ |æ∫ø±] #˚j·÷*.
v |ü⁄s¡T>∑T ñ<Ûèä ‹ ‘·≈î£ ÿe>± >∑eTì+∫q≥¢sTT‘˚ ø√¢]ô|]’ bòÕdt 2.5
$T.©. ˝Ò<ë øÏ«Hê˝ŸbòÕdt 2 $T.©. /©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ
yÓTTø£ÿdüT&ç˝À |ü&˚≥≥T¢>± |æ∫ø±] #˚j·÷*.
v |ü⁄s¡T>∑T ñ<Ûäè‹ m≈£îÿe>± ñqï≥¢sTT‘˚ ôd’ŒH√kÕ&é 0.3 $T.©.
˝Ò<ë me÷yÓTøÏHº é u…+CÀj˚T{Ÿ 0.4 Á>±. ˝Ò<ë ø√¢sê+Á<Ûëì*Áb˛˝Ÿ
0.3 $T.©. ˝Ò<ë Ç+&Üø±‡ø±sY“ 1 $T.©. / ©≥s¡T ˙{ÏøÏ
ø£*|æ yÓTTø£ÿdüT&ÉT˝À¢ |ü&˚≥≥T¢ |æ∫ø±] #˚j·÷*.
v m~–q ˝≤sê«\ ìyês¡D≈£î $wü|ü⁄ ms¡qT yÓTTø£ÿ düT&ÉT˝À¢
y˚düTø√yê*.
$wü|ü⁄ ms¡ ‘·j·÷Ø :
mø£sêìøÏ 10 øÏ˝À\ ‘·e⁄&ÉT, 2 øÏ˝À\ u…\¢+ rdüTø=ì u…˝≤¢ìï
2 øÏ˝À\ u…˝≤¢ìï rdüTø=ì u…\¢+qT 2`3 ©≥s¡¢ ˙{Ï˝À ø£]–+∫
‘·s¡Tyê‘· ‘·e⁄&ÉT˝À ø£*|æ Ä $TÁX¯e÷ìï 24 >∑+≥\T |ü⁄*j·Tì∫Ã
ns¡>+∑ ≥ eTT+<äT á $TÁX¯e÷ìøÏ 100 Á>±.\ <Ûj ä ÷Ó &çø±sY“ eT+<äT
ø£*|æ $wü|ü⁄ ms¡qT yÓTTø£ÿdüT&ç˝À y˚düTø√yê*.
Ç$ >±j·T|üs¡∫q Ä≈£î\T $#·TÃ≈£îqï ‘·s¡Tyê‘· >∑T+&ÉTdü÷~
yÓ&É\TŒ s¡+Á<Ûë\T ˝Ò<ë bı&Éyê{Ï ∫\T¢\T es¡TdüÁø£eT+˝À
ø£ì|ækÕÔsTT. ˝≤sê«\T m~π> n+≈£îsêìï ‹q&É+e\¢ yÓTTe⁄«
#·ìb˛sTT m+&çb˛‘·T+~. n+‘˚ø±≈£î+&Ü ø±+&É+˝À|ü\ >∑T+Á&Éì
˝Ò<ë S Äø±s¡+˝À kıs¡+>±\qT @s¡Œs¡TdüTÔ+~.
ìyês¡D :
v bı\+˝À #Ó‘·Ô, #Ó<ës¡+ ˝Ò≈£î+&Ü #·÷düTø√yê*.
v |ü⁄s¡T>∑T Ä•+∫q yÓTTø£ÿ\qT |”øÏ HêX¯q+ #˚j·÷*.
v bı\+ #·T≥÷º 3`4 es¡Tdü˝À¢ C§qïqT ms¡|ü+≥>± y˚dæ 45
s√E\ ‘·s¡Tyê‘· rdæy˚j·÷*.
v $‘·Ôq+ yÓTT\¬ø‹Ôq 10`12 s√E\≈£î yÓ÷H√Áø√{ÀbòÕdt 1.6
$T.©. ˝Ò<ë ø√¢sê+Á<Ûëì*Áb˛˝Ÿ 0.3 $T.©. ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ
|æ∫ø±] #˚düTø√yê*.
16
v |ü⁄s¡T>∑T ñ<Ûäè‹ ñqï≥¢sTT‘˚ ø±s√“¤|òüP´sêHé 3õ >∑T[ø£\T
mø£sêìøÏ Ä≈£î\ düT&ÉT˝À¢ yÓTT\¬ø‹Ôq 30`35 s√E\
eT<Ûä´ø±\+˝À y˚düTø√yê*.
s¡dü+ |”\TÃ |ü⁄s¡T>∑T\T :
s¡d+ü |”\Tà |ü⁄sT¡ >∑T˝À¢ eTTK´yÓTqÆ ~ ù|qTã+ø£.bı&ç yê‘êes¡D+˝À
M{Ï ñ<Ûäè‹ m≈£îÿe>± ñ+≥T+~. 30 s√E\T ô|’ã&çq ô|’s¡TqT
ù|qTã+ø£ Ä•düTÔ+~. ‘·*¢, |æ\¢ |ü⁄s¡T>∑T\T ˝Ò‘· ø±+&É+, Ä≈£î\
qT+&ç s¡kÕìï |”\Ã&É+ e\¢ Ä≈£î\T |üdTü |ü⁄ s¡+>∑T˝ÀøÏ e÷s¡‘êsTT.
yÓTTø£ÿ –&Édüu≤]b˛‘·T+~. Ç$ ‘˚HÓe+{Ï õ>∑≥ |ü<ësêúìï
$düsê®+#·&É+ e\¢ <ëì MT<ä •©+Á<ë\T @s¡Œ&ç eTdæ‘Ó>∑T\T
Ä•+#·&É+ e\¢ øÏs¡D»q´ dü+jÓ÷>∑ÁøÏj·T≈£î n+‘·sêj·T+
@s¡Œ&ÉT‘·T+~.
ñ<Ûäè‹ m≈£îÿe>± >∑eTì+∫q≥¢sTT‘˚ &Ó’$T<∏√j˚T{Ÿ 2.0 $T.©.
˝Ò<ë yÓ÷H√Áø√{ÀbòÕdt 1.6 $T.©. ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±]
#˚düTø√yê*.
‘Ó>∑Tfi¯ófl :
Ä≈£î m+&ÉT ‘Ó>∑T\T :
á ‘Ó>T∑ \T Ä•+∫q Ä≈£î\ô|’ ø√˝≤s¡|⁄ü ã÷&ç<sä +¡ >∑T‘√ ≈£L&çq
Ä≈£î|ü#·Ã ˝Ò<ë >√<ÛäTeT s¡+>∑T ∫qï eT#·Ã\T @s¡Œ&É‘êsTT. ‘Ó>∑T\T
rÁe‘· e\¢ eT#·Ã\ |ü]e÷D+ ô|]– áHÓ\ eT<Ûä´ ã+~+#·ã&ç,
Bs¡È#·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡+>± e÷s¡‘êsTT.
‘·T|üð ‘Ó>∑T\T :
á ‘Ó>∑T\T Ä•+∫q Ä≈£î\ô|’ ¬s+&ÉT yÓ’|ü⁄˝≤ >∑T+Á&Éì ˝Ò<ë
bı&Éyê{Ï >√<ÛäTeT es¡í|ü⁄ bı≈£îÿ\ e÷~]>± ‘Ó>∑T\T \ø£åD≤\T
ø£ì|ækÕÔsTT. n~Ûø£ ‘˚eT >∑\ #·\¢ì yê‘êes¡D+˝À |üP‘·
düeTj·T+˝À ‘Ó>∑T\T ñ<Ûäè‹ yê´|æÔ m≈£îÿe>± ñ+≥T+~.
ìyês¡D :
Ä≈£î m+&ÉT ‘Ó>∑T\T eT]j·TT ‘·T|üð ‘Ó>∑T\T ìyês¡D≈£î $‘˚Ô
eTT+<äT øÏ˝À $‘·ÔHêìøÏ 2.5 Á>±. e÷+ø√C…uŸ‘√ $‘·ÔqX¯ó~∆
#˚düTø√yê*. n+‘˚ø±≈£î+&Ü e÷+ø√C…uŸ 2.5 Á>±. ©≥s¡T ˙{ÏøÏ
ø£*|æ |æ∫ø±] #˚düTø√yê*.
u§>∑TZ ≈£îfi¯ófl/ø±+&É+ ≈£îfi¯ófl ‘Ó>∑T\T :
H˚\˝À ñ+&˚ •©+Á<Ûä+ e\¢ á ‘Ó>∑T\T edüTÔ+~. |üP‘·<äX¯
‘·s¡Tyê‘· H˚\˝À ‘˚eTXÊ‘·+ ‘·>∑Z&É+ e\¢ yê‘êes¡D+˝À ñc˛íÁ>∑‘·
ô|s¡>∑&É+ e\¢ á ‘Ó>∑T\T rÁe‘· m≈£îÿe>± k˛≈£î‘·T+~. Bìe\¢
|ü+≥ ø√‘·≈£î sêø£eTT+<˚ ø±+&É+ $]– yÓTTø£ÿ\T H˚\ô|’
|ü&çb˛‘êsTT. yÓTTø£ÿ\qT N*à #·÷|æq|üð&ÉT ˝À|ü\ u…+&ÉT uÛ≤>∑+
≈£î[fl q\T|ü⁄s¡+>∑T≈£î e÷s¡T‘·T+~.
ìyês¡D :
‘Ó>∑T\T ìyês¡D≈£î |üP‘·<äX¯˝À H˚\˝À ‘˚eTXÊ‘·+ ‘·>∑Z≈£î+&Ü
#·÷düTø√yê*. Áf…Æø√&Ésêà •©+Á<ëìï |üX¯óe⁄\ ms¡Te⁄˝À eè~∆
#˚dæ H˚\˝À ø£\T|ü⁄ø√yê*.
bÕeTTbı&É ‘Ó>∑T\T :
eTT<äTs¡T Ä≈£î\ô|’ ã÷&ç<äes¡í+˝À eT#·Ã\T @s¡Œ&ç Áø£y˚T|æ
ø±+&ÜìøÏ yê´|æ+∫ #·÷&É{≤ìøÏ bÕeTTbı&É e÷~]>± ø£ì|ækÕÔsTT.
ìyês¡D :
Áb˛|æø=qCÀ˝Ÿ 1 $T.© ˝Ò<ë ø±s¡“+&ç»yéT 1 Á>±. ©≥s¡T
˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±] #˚j·÷*. j
17
18

d”&é ø£+ |òü]º˝…’»sY u≤´>¥\T ` yê{Ï Á|üjÓ÷»Hê\T

m+. $T˝≤ÿ bÕ˝Ÿ, d”ìj·TsY ØôdsYÃô|ò˝À (>∑èVü≤$C≤„q XÊg $uÛ≤>∑+), &܈ˆ õ. Ms¡qï, d”ìj·TsY XÊgy˚‘·Ô (nÁ>√q$T) eT]j·TT b˛Á>±+ ø√` Ä]¶H˚≥sY,
ø£èw” $C≤„q πø+Á<ä+, uÛÑÁ<ëÁ~ ø=‘·Ô>∑÷&Ó+, bò˛Hé : 99896 33364
sêh+˝À ∫qï eT]j·TT düqïø±s¡T ¬s’‘ê+>∑+ yÓTTø£ÿC§qï, ø£+~, ô|düs¡, y˚s¡TXËq>∑ e+{Ï |ü+≥\qT Hê>∑* <ë«sê
>=Ás¡T kÕfi¯fl˝À eTVæ≤fi¯\T ˇ&ç˝À CÀ* ø£≥Tºø=ì (˝Òø£ &Éu≤“˝À) $‘·ÔHê\T y˚düTø=ì kÕfi¯fl yÓ+ã&ç ˇø£ #˚‹‘√ $‘·ÔHê\T
y˚düT≈£î+≥÷ yÓfi¯ó‘·T+fÒ. eTs√ eTìwæ n<˚ kÕfi¯fl˝À $‘·Ôq+‘√ bÕ≥T y˚ùd uÛ≤dü«s¡+ ms¡Te⁄\qT y˚dü÷Ô ñ+{≤s¡T. Ç~
kÕ<Ûës¡D+>± ¬s’‘·T yêØ>± nqTdü]düTÔqï $<Ûëq+. Bìï <äèwæº˝À ô|≥Tºø=ì d”&é ø£+ |òü]º˝…’»sY u≤´>∑TqT ‘·j·÷s¡T
#˚j·T&É+ »]–+~.
Ç~ ˇø£ #=ø±ÿ˝≤ ñ+≥T+~. <ëìøÏ eTT+<äT uÛ≤>∑+˝À øÏ+<ä ñ|üjÓ÷>±\T :
|üø£ÿ ¬s+&ÉT CÒãT\T ñ+{≤sTT. ˇø=ÿø£ÿ CÒãT˝À 1.5 qT+&ç 2 1. ˇø£ eTìwæ ¬s+&ÉT #˚‘·T\‘√
øÏ˝À\ es¡≈£î ˇø£ CÒãT˝À $‘·ÔHê\T eT]j·TT ¬s+&Ée CÒãT˝À ¬ s +&É T kÕfi¯ fl ˝À ˇπ ø kÕ]
ms¡Te⁄\qT y˚düTø=ì ˇπø kÕ] ˇπø eTìwæ $‘·ÔHê\T eT]j·TT $‘·qÔ + $‘·TøÔ √e#·TÃ. Bì e\¢
ms¡Te⁄qT kÕfi¯fl˝À y˚düTø√e&ÜìøÏ düT\Te⁄>± ñ+≥T+~. ˝Ò<ë q&É ø £ , XÊØs¡ ø £ ÁX¯ e T
¬s+&ÉT CÒãT˝À¢ ˇø£ eTìwæ ¬s+&ÉT Hê>∑* kÕfi¯fl˝À ˇπøkÕ] ‘·>∑TZ‘·T+~.
y˚düTø√e#·TÃ. Bìe\¢ düeTj·T+ Ä<ë ne⁄‘·T+~. q&Éø£ ≈£L&Ü 2. ˇø£ eTìwæ ˇø£ #˚‹‘√ $‘·qÔ +
‘·>∑TZ‘·T+~ eT]j·TT ø=~›bÕ{Ï XÊØs¡ø£ ÁX¯eT ≈£L&Ü ‘·>∑TZ‘·T+~. eT]j· T T ¬ s +&É e #˚ ‹ ‘√
á d”&é ø£+ |òü]º˝…’»sY u≤´>∑TqT $‘·ÔHê\T y˚dæ |üì˝À ø±≈£î+&Ü uÛ≤dü«s¡+ e+{Ï ms¡Te⁄\qT
|ü‹,Ô $Ts¡|,ü yÓTTø£ÿC§qï e+{Ï |ü+≥\ô|’ m≈£îÿe kÕs¡T¢ ms¡Te⁄\qT ˇø£ kÕfi¯ fl ˝À ˇπ ø kÕ]
¬s’‘ê+>∑+ y˚dü÷Ô ñ+{≤s¡T. ø±ã{Ϻ ms¡Te⁄\qT y˚ùd≥|üð&ÉT ≈£L&Ü y˚düTø√e#·TÃ. Bì e\¢ ≈£L©
yê&ÉTø√e#·TÃ. d”&é ø£+ |òü]º˝…’»sY u≤´>∑TqT ñ|üjÓ÷–+∫ ¬s+&ÉT Ä<ë ne⁄‘·T+~.
CÒãT˝À¢ ms¡Te⁄qT y˚düTø=ì yÓTTø£ÿ≈£î <ä>∑Zs¡ ˝Òø£ kÕfi¯fl yÓ+ã&ç 3. uÛÑT»eTT, q&ÉTeTT yÓTT‘·Ô+>± X¯Øs¡+ n+‘·{≤ ÁX¯eT/ ˇ‹Ô&ç/
‘·≈î£ ÿe ÁX¯eT‘√ düs¬ q’ yÓ÷‘ê<äT˝À ms¡Te⁄\T y˚dTü ø√e#·TÃ. yÓTTø£ÿ˝À¢ H=|æŒ >±ì ‘·>∑TZ‘·T+~. eTìwæøÏ XÊØs¡ø£ ÁX¯eT ‘·≈£îÿe>±
ms¡Te⁄\ $ìjÓ÷>∑+ ≈£L&Ü ô|s¡T>∑T‘·T+~. d”&é ø£+ |òü]º˝…’»sY ñ+≥T+~ eT]j·TT |üì düT\uÛÑ+>± ne⁄‘·T+~.
u≤´>∑T KØ<äT 250`300 s¡÷bÕj·T\T $TÁ‘·y˚T ˝Ò<ë U≤B/ ø±≥Hé d”&é ø£+ |òü]º˝…’»sY u≤´>∑TqT ¬s’‘ê+>∑+ yê&ç X¯Øs¡ø£ ÁX¯eTqT
ã≥º‘√ ≈£î{Ϻ+#·Tø√e#·TÃ. Bìï eT∞fl ñ‘·Tø=ÿì eT∞fl eT∞fl ‘·–Z+#·Tø=ì düeTj·T+ eT]j·TT ˇø£ ≈£L©ì Ä<ë #˚düT≈£î+{≤s¡ì
yê&ÉTø√e#·TÃ. Ä•<ë›+... g
 19

|ü‹Ô˝À s¡dü+ |”˝Òà |ü⁄s¡T>∑T\ düdü´ s¡ø£åD #·s¡´\T

&Ü.õ.∫{Ϻu≤ãT, XÊÁdüÔy˚‘·Ô, &Ü.|æ.yÓ+ø£Á{≤e⁄, XÊÁdüÔy˚‘·Ô, &Ü.&ç.∫qï+ Hêj·TT&ÉT, d”ìj·TsY XÊÁdüÔy˚‘·Ô,

@s¡Tyêø£ πø+Á<ä+, ÄeTT<ë\e\dü, bò˛Hé : 9849035068
eT q <˚X¯+˝À |ü+&ç+#˚ yêDÏ»´|ü+≥˝À¢ |ü‹Ô #ê˝≤ Á|ü<ÛëqyÓTÆq~ eT]j·TT |ü‹Ô ñ‘·Œ‹Ô, q÷\T m>∑TeT‘·T˝À¢ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+
Á|ü<Ûëq bÕÁ‘·b˛wædüTÔqï~. ‘Ó\T>∑T sêÁcÕº˝À¢ ≈£î&Ü n~Ûø£ $d”Ôs¡í+˝À |ü‹Ô kÕ>∑T˝À ñ+~. Áoø±≈£îfi¯+ õ˝≤¢˝À düTe÷s¡T>±
9,000 ôV≤ø±ºs¡¢˝À |ü‹Ô |ü+≥ kÕ>∑T˝À ñ+~. kÕ<Ûës¡D+>± |ü‹Ô $‹Ôq 60`80 s√E\ es¡≈£î s¡dü+ |”˝Òà |ü⁄s¡T>∑T˝…’q
ù|qTã+ø£, |ü#·Ã<√eT, ‘êeTs¡ |ü⁄s¡T>∑T\T Ä•+∫ m≈£îÿe qwüº+ ø£\T>∑ #˚düTÔHêïsTT. nsTT‘˚ Á|üdüTÔ‘·+ @s¡Œ&çq esê¸uÛ≤e
|ü]dæú‘·T\ e\¢, |ü>∑{Ï ñc˛íÁ>∑‘·\T u≤>± ô|s¡>∑&É+ e\¢ s¡dü+ |”˝Òà |ü⁄s¡T>∑T\ ‘êøÏ&ç |ü‹Ô |ü+≥˝À m≈£îÿe>± ñ+~. á
düeTj·T+˝À s¡dü+ |”˝Òà |ü⁄s¡T>∑T\ ìyês¡D≤ #·s¡´\T n~Ûø£ ÁbÕeTTK´‘· dü+‘·]+#·T≈£îHêïsTT.
s¡dü+ |”˝Òà |ü⁄s¡T>∑T\T qwüº |ü]#˚ $<Ûëq+ : m≈£îÿe⁄>± Ä•+∫q|üð&ÉT yÓTî>∑Z\T sê*, ø=‘·Ô yÓTî>∑Z\T @s¡Œ&Éø£
1. ù|qT ã+ø£ : ~>∑Tã&ÉT\T ‘·>∑TZ‘êsTT.
2. ‘êeTs¡ |ü⁄s¡T>∑T\T :

ù|qTã+ø£ ‘·*¢, |æ\¢ |ü⁄s¡T>∑T\T Ä≈£î\ n&ÉT>∑T uÛ≤>∑+ qT+∫
ø=ìïkÕs¡T¢ ø=eTà\ ∫e] uÛ≤>±\ qT+∫ s¡kÕìï |”\Ã&É+ <ë«sê
yÓTîø£ÿ\T –&Éduü ≤]b˛‘êsTT. n+‘˚ >±≈£î+&Ü á |ü⁄s¡T>∑T\T õ>∑Ts¡T
|ü<ësê∆ìï Ádü$+#·&É+ <ë«sê Bì MT<ä q\¢ì ã÷E @s¡Œ&É‘êsTT.
Bì e\¢ øÏsD¡ »q´ dü+jÓ÷>∑ÁøÏjT· ≈£î n+‘·sêj·T+ @s¡Œ&ÉT‘·T+~.á
|ü⁄s¡T>∑T Ä•+∫q yÓTîø£ÿ\T eTT<äTs¡T Ä≈£î|ü#·Ã>± ø£qã&É‘êsTT.
Ä≈£î\T n&ÉT>∑T uÛ≤>±q <=HÓ\T>± eT÷düT≈£î+{≤sTT. ù|qTã+ø£
á |ü⁄s¡T>∑T\T |ü+≥ ‘=* <äX˝¯ À eè~∆ #Ó+~ |æ\,¢ ô|<ä› |ü⁄s¡T>∑T\T
Ä≈£î n&ÉT>∑T uÛ≤>±q >∑T+|ü⁄\T>± #˚] Ä≈£î˝Àì s¡kÕìï |”\Ã&É+
e\¢ Ä≈£î\T ô|’øÏ eTT&ÉT#·T≈£îb˛e&Éy˚T ø±ø£ ô|fi¯ódüTu≤] b˛‘êsTT.
Ä≈£î n&ÉT>∑T uÛ≤>∑+ yÓ+&ç #ês¡\qT ø£*– ñ+≥T+~. yÓTîø£ÿ\T
–&Édüu≤]b˛‘êsTT. M{Ï ñìøÏì düqïì ù|qT |ü⁄s¡T>∑T\qT Ä≈£î
n&ÉT>∑T uÛ≤>±q #·÷dæ ìsê∆]+#·e#·TÃqT. u…≥º |ü]dæ∆‘·T˝À¢ Bì
ñ<Ûäè‹ u≤>± ô|s¡T>∑TqT.
20
3. |ü#·Ã<√eT :
|ü#·Ã<√eT |æ\¢, ô|<ä› |ü⁄s¡T>∑T\T >∑T+|ü⁄\T >∑T+|ü⁄\T>± Ä≈£î
n&ÉT>∑T uÛ≤>∑+ qT+∫ s¡kÕìï |”\Ã&É+ e\¢ Ä≈£î eTT&ÉT#·Tø=ì
Áø£y˚T|æ ˝Ò‘· |üdüT|ü⁄ s¡+>∑T≈£î e÷] yÓTîø£ÿ\T –&Édüu≤]b˛‘êsTT.
Ä ‘·s¡Tyê‘· <äX¯˝À Ä≈£î\T ms¡T|ü⁄ s¡+>∑T≈£î e÷] m+&çb˛‘êsTT.
Ä≈£î\ n+#·T\ qT+&ç m+&ÉT‘·÷ mÁs¡>± e÷s¡‘êsTT.
4. ‘Ó\¢ <√eT :
|æ\,¢ ô|<ä› |ü⁄s¡T>∑T\T Ä≈£î\T n&ÉT>∑T qT+∫ s¡kÕìï |”\Ã&É+e\¢
Ä≈£î\T n|ü]|üø£« <äX¯˝ÀH˚ sê*b˛‘êsTT. Ä≈£î\T <ä>∑Zs¡>±
eTT&ÉT#·T≈£îì yÓTTø£ÿ\T –&Éduü ≤]b˛‘êsTT. Bì ‘êøÏ&ç m≈£îÿyÓq’ |üð&ÉT
|ü⁄e⁄«\T, ø±j·T\T ≈£L&Ü sê*b˛‘êsTT. yÓTTø£ÿ m<äT>∑T<ä\ ø√˝ÀŒsTT
–&Édüu≤] Áø£y˚T|æ #·ìb˛j˚T neø±X¯+ ñ+~.
5. |æ+&ç q*¢ :
|æ+&çq*¢ Ä≈£î\T, ø±+&É+, yÓTî>∑Z\T, ø±j·T\T MT<ä ‘Ó\¢ì
ã÷E |ü<ës¡∆+‘√ø£|üŒã&ç ñ+≥T+~. Ä≈£î\T eTT&ÉT#·Tø=ì
m+&çb˛‘êsTT. |æ+&çq*¢ Ä•+∫q yÓTîø£ÿ\T–&Édüu≤]b˛sTT, ∫qï
|æ+<Ó\T ø£*– ø±j·T\T yê&çb˛‘êsTT. ø±j·T\T |üø±«ìøÏ sê≈£î+&Ü
|ü–*b˛‘êsTT. á eT<Ûä´ ø±\+˝À Á|ü‹ |ü+≥qT rÁekÕ∆sTT˝À
qwüº|ü]#˚ s¡dü+|”˝Ò¢ |ü⁄s¡T>∑T˝À¢ Ç~ Á|ü<ÛëqyÓTÆq~. kÕ<Ûës¡D+>±
ù|qTã+ø£ Ä•+∫q yÓTîø£ÿ\T 10`20 XÊ‘·+, |ü#÷ <√eT\T Ä≈£î≈£î
2, ‘Ó\¢<√eT ‘·*¢ |ü⁄s¡T>∑T\T Ä≈£î≈£î 6, ˝Ò<ë |æ\¢ |ü⁄s¡T>∑T\T 20,
‘êeTs¡ |ü⁄s¡T>∑T ‘·*¢ |ü⁄s¡T>∑T\T Ä≈£î≈£î 10 ñHêï, nj·÷ |ü⁄s¡T>∑T\
e\¢ |ü+≥≈£î qwüº+ n~Ûø£+>± ñ+≥T+~.
düdü´s¡ø£åD #·s¡´\T :
yê‘êes¡D+˝Àì e÷s¡TŒ\ ø±s¡D+>± s¡dü+ |”˝Òà |ü⁄s¡T>∑T\
‘êøÏ&ç yÓTîø£ÿ yÓTî\∫q qT+&ç |ü+≥ ∫e] <äX¯ es¡≈£î Ä•+∫
qcÕºìï ø£*–düTHêïsTT. á |ü]dæú‘·T˝À¢ ¬s’‘ê+>∑+ á s¡dü+ |”˝ÒÃ
|ü⁄s¡T>∑T\ ìyês¡Dô|’ dü¬s’q ne>±Vü≤q˝Òø£ |ü⁄s¡T>∑T eT+<äT\qT
$∫ø£D å ≤ s¡V≤æ ‘·+>± yê&ÉT‘·THêïs¡T. Bì e\¢ s¡d+ü |”˝ÃÒ |ü⁄s¡T>∑T\T
|ü⁄s¡T>∑T eT+<äT\øÏ ìs√<äø£ X¯øÏÔì ô|+#·T≈£îH˚ Á|üe÷<äeTT+~.
n+‘˚ø±≈£î+&Ü á s¡d+ü |”˝ÃÒ |ü⁄s¡T>∑T\qT n<äT|ü⁄˝À ñ+#˚ |üsêqï
Je⁄\T, |üsêqï uÛTÑ ≈£îÿ\T dü+K´ ‘·–bZ ˛‘·T+~. yê‘êes¡D ø±\Twü´+
n~Ûø£eT>∑TqT, |ü⁄s¡T>∑T eT+<äT\ô|’ ô|fÒº Ks¡Tà ô|]–b˛‘·T+~. á
düeTj·T+˝À ¬s’‘ê+>±ìøÏ ˝≤uÛÑkÕ{Ï>± ñ+&˚ ø±+&ÜìøÏ eT+<äT
|üPùd |ü<ä∆‹ô|’ ne>±Vü‰q ô|+#·Tø√e&É+ m+‘Ó’Hê nedüs¡+.
kÕ<Ûës¡D+>± s¡dü+ |”˝Òà |ü⁄s¡T>∑T\T yÓTîø£ÿ ‘=* <äX¯˝À (XÊFj·T
<äX¯˝À) m≈£îÿe>± |ü+≥qT Ä•kÕÔsTT. ø±e⁄q |ü+≥ ‘=* 80`90
s√E\ es¡≈£î |ü+≥qT >∑eTì+∫ ø±+&ÜìøÏ eT+<äT |üP‘·
#·s¡´\TbÕ{Ï+#ê*.

ø±+&ÜìøÏ eT+<äT |üPùd |ü<ä∆‹ :
H á |ü<ä∆‹˝À yÓ÷H√Áø√{ÀbòÕdt (˝Ò<ë) Ç$T&Üø√¢Á|æ&é eT+<äTqT
yÓTîø£ÿ ø±+&ÜìøÏ |üP‘· |üPkÕÔs¡T.
H yÓ÷H√Áø√{ÀbòÕdt eT]j·TT ˙s¡T 1' 4 ìwüŒ‹Ô˝À yê&Ü* (n+fÒ
1 $T.©. eT+<äT≈£î 4 $T.©. ˙s¡T ø£*|æ yê&Ü*)
H n<˚ $<Ûä+>± Ç$T&Üø√¢Á|æ&é yê&çqf…Æ¢‘˚ 1 '20 ìwüŒ‹Ô‘√
yê&ÉTø√yê*‡ ñ+≥T+~ (1 $T.©. eT+<äT eT]j·TT 20 $T.©.
˙s¡T)
H ô|’ eT+<äT\qT $‹Ôq 25, 40 eT]j·TT 55- 60 s√E\≈£î
yÓTîø£ÿ ø±+&ÜìøÏ Áãwt‘√ |üPùdÔ s¡d+ü |”˝ÃÒ |ü⁄s¡T>∑T\T n<äT|ü⁄˝À
ñ+#·T‘·T+~.
H á |ü<ä∆‹˝À eT+<äT Á<ëeD+ yÓTîø£ÿ˝À|ü\øÏ yÓfi¯ófl≥≈£î ‘·≈£îÿe
düeTj·Ts dü]b˛‘·T+~. es¡¸+ e∫ÃHê eT+<äT eè<Ûë ø±<äT.
H á |ü<ä∆‹˝À ‘·≈£îÿe eT+<äT, ˙s¡T dü]b˛‘·T+~. ø±ã{Ϻ Ks¡TÃ
‘·–Z ¬s’‘ê+>±ìøÏ ˝≤uÛÑkÕ{Ï>± ñ+≥T+~ eT]j·TT |üì uÛ≤s¡+
‘·>∑TZ‘·T+~.
H á |ü<ä∆‹˝À |ü⁄s¡T>∑T eT+<äT Ks¡Tà ‘·>∑Z&Éy˚Tø±ø£ yê‘êes¡D
ø±\Twü´+ ≈£L&Ü ‘·>∑TZ‘·T+~.
21
H $TÁ‘· |ü⁄s¡T>∑T\≈£î m≥Te+{Ï Vü‰ì ø£\T>∑<äT.
H á |ü<ä∆‹˝À eT+<äTqT |üP‘· |üPj·TT≥≈£î |ü]ø£sêìï eTq
kÂ\uÛÑ´‘·qT ã{Ϻ kÕ∆ìø£+>± ‘·j·÷s¡T #˚düTø√e#·TÃqT.
s¡kÕj·Tq |ü<ä∆‹˝À |æ∫ø±]
H ∫e]>± nedüsêìï ã{Ϻ s¡dü+ |”˝Òà |ü⁄s¡T>∑T\T ©≥s¡T ˙{ÏøÏ
yÓ÷H√Áø√{ÀbòÕdt 1.5 $T.©. ˝Ò<ë $T<ÛÓ’˝Ÿ &ÓyÓ÷{≤Hé 2 $T.©.
˝Ò<ë Ç$T&Üø√¢Á|æ&é 200 j·Tdt.j·T˝Ÿ. 0.4 $T.©. ˝Ò<ë
mdæ{≤$TÁ|æ&é 0.2 Á>±. ˝Ò<ë <∏äjÓ÷$T<∏ëø±‡yéT 0.2 Á>±. ˝Ò<ë
bò˛¢ìø£$T&é 0.5 $T.©. ˝Ò<ë mdæù|ò{Ÿ 1.5 Á>±. ø£*|æ |æ∫ø±]
#˚j·÷*.
H ‘êeTs¡ |ü⁄s¡T>∑T\T ìyês¡D≈£î ˙* s¡+>∑T ‘Ó\¢<√eT ìyês¡D≈£î
|üdüT|ü⁄ s¡+>∑T õ>∑Ts¡T Äø£s¡¸ø£ ms¡\qT mø£sêìøÏ 10 ñ+∫‘˚
dü]b˛‘·T+~.
H ø=~›bÕ{Ï <√eT rÁe‘· ñ+fÒ…, Áf…ÆCÀbòÕdt 2.0 $T.©. eT]j·TT
y˚|üq÷HÓ 5 $T.©. ø£*|æ |æ∫ø±]
H |æ+&ç |ü⁄s¡T>∑T j·÷»e÷q´+ ø=s¡≈î£ ø£\T|ü⁄ yÓTîø£ÿ\T rdæyj
˚ ÷· *
H Ábı|òæH√bòÕdt 2 $T. ©. ˝Ò<ë Áf…ÆCÀbòÕdt 2 $T. ©. ˝Ò<ë
mdæù|ò{Ÿ 1.5 Á>±. (1 $T.©. XÊ+&√${Ÿ ˝Ò<ë {°bÕ˝Ÿ‘√) ˇø£
©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±] #˚j·÷*.
a
22

|ü‹Ô˝À >∑T˝≤_ s¡+>∑T |ü⁄s¡T>∑T ` rdüTø√e\dæq C≤Á>∑‘·Ô\T

C…. ùV≤eT+‘·≈£îe÷sY, b˛Á>±+ ø√`Ä]¶H˚≥sY, ¬ø$¬ø, yÓ’sê, KeTà+, bò˛Hé : 9989623831

KeTà+ õ˝≤¢˝À |ü‹Ô kÕ>∑T $d”Ôs¡í+ düTe÷s¡T 97, 863 ôV≤ø±ºs¡¢˝À ñ+~. á ‘·s¡TD+˝À |ü‹Ôì kÕ>∑T #˚ùd ¬s’‘·T\T
m<äTs¡TÿH˚ ˇø£ eTTK´yÓTÆq N&É|”&É\ düeTdü´˝À >∑T˝≤_ s¡+>∑T |ü⁄s¡T>∑T Á|ü<ÛëqyÓTÆq~. >∑‘· @&Ü~ |ü+≥ yÓTT<ä≥ eT]j·TT
eT<Ûä´ <äX¯˝À á |ü⁄s¡T>∑T jÓTTø£ÿ ñ<Ûäè‹ ‘·≈£îÿe>± ñqï ‘·s¡Tyê‘· <äX¯˝À á |ü⁄s¡T>∑T jÓTTø£ÿ ñìøÏì >∑eTì+#·&ÉyÓTÆ+~.
Bì jÓTTø£ÿ ñ<Ûäè‹ô|’ dü¬s’q ne>±Vü≤q ô|+#·Tø=ì düø±\+˝À eT+∫ yÓTfi¯≈£îe\T eT]j·TT j·÷»e÷q´ |ü<ä∆‘·T\T
bÕ{ÏùdÔ eT+∫ ~>∑Tã&ÉT\T kÕ~Û+#·e#·TÃ.
>∑T˝≤_ s¡+>∑T |ü⁄s¡T>∑T \ø£åD≤\T :
‘·*¢ |ü⁄s¡T>∑T ˝Ò‘· Ä≈£î\ n&ÉT>∑T uÛ≤>±q, ˝Ò‘· ø=eTà\ô|’q ˝Ò‘·
ø±j·T\ô|’q s¡ø£åø£ |üÁ‘ê\ô|’q >∑T&É¢qT >∑T+|ü⁄\T>± ˝Ò<ë $&ç$&ç>±
150`200 es¡≈£î >∑T&É¢qT ô|&ÉT‘·T+~.

|ü⁄s¡T>∑T ø±j·T˝ÀH˚ ñ+&ç –+»\qT ‹+≥÷ <ä÷~ì u≤>±

>∑T&É¢ qT+&ç ãj·T≥≈£î e∫Ãq ø£+{ÏøÏ ø£ì|æ+#·ì ∫qï ˝≤sê«\T
|üPyÓTT>∑Z˝ÀìøÏ ‘=\T#·T≈£îb˛sTT ˝À|ü* |ü<ësêú\qT ‹ì M{Ïì
>∑T&ç¶ |üP\T>± e÷s¡TkÕÔsTT.
∫qï ˝≤sê«\T ø±j·T\ô|’ ø£ì|æ+#·q+‘· ∫qï s¡+Á<Ûë\T #˚dæ
˝ÀìøÏ Á|üy$˚ kÕÔsTT. ‘·sT¡ yê‘· ø±j·T\≈£î #˚dqæ s¡+Á<Û+ä |üP&çb˛sTT
qwüº|üs¡TdüTÔ+~. <ä÷~ s¡+>∑T, HêD´‘· |üP]Ô>± <Óã“‹+≥T+~.
|ü⁄s¡T>∑T ˝≤sê« <äX¯ yÓTT‘·Ô+ ø±j·T˝ÀH˚ >∑&É|ü&É+ e\¢ ø±j·T
|ü–*q ‘·sT¡ yê‘· e÷Á‘·yT˚ qcÕºìï >∑T]Ô+#·>\∑ +. |ü⁄s¡T>∑T Ä•+∫q
ø±j·T\T |üP]Ô>± eè~∆ #Ó+<äø£ ‘·«s¡>± |üø±«ìøÏ ekÕÔsTT.
>∑T˝≤_s¡+>∑T |ü⁄s¡T>∑T |ü‹Ô |ü+≥qT qwüº|üs¡T#·T $<Ûëq+ :
>∑T˝≤_ s¡+>∑T |ü⁄s¡T>∑T e\¢ »]π> qwü+º ô|ø’ Ï ø£qã&É<Tä . ø±j·T\T
|ü–*q|üð&ÉT e÷Á‘·y˚T ‘Ó\TdüTÔ+~. m+<äTø£+fÒ >∑T&É¢ qT+&ç
yÓ\Te&çq yÓ+≥H˚ ∫qï ˝≤sê«\T yÓTT>∑Z\ô|’q ˝Ò<ë ø±j·T\ô|’q
ø£+{ÏøÏ ø£ì|æ+#·ì düqïì s¡+Á<Ûë\T #˚dæ ˝À|ü*øÏ Á|üy˚•+∫ ‘·eT
J$‘·ø±\+ yÓTT‘·Ô+ ø±j·T˝À¢H˚ >∑&ÉT|ü⁄‘êsTT.

˝Ò‘· yÓTT>∑Z\qT Ä•+∫ m~π> |ü⁄e⁄«˝À¢ì |ü<ësê∆\qT ‹q&É+
e\¢ Äø£s¸¡ D |üÁ‘ê\T $|üðø√≈£î+&Ü eTT&ÉT#·T≈£îH˚ ñ+{≤sTT. M{Ïq
>∑&ç¶|üP\T n+{≤s¡T.
m~–q yÓTT>∑Z\qT Ä•+∫q|üð&ÉT |ü⁄e⁄«\T $#·TÃø√q|üŒ{Ïø°
˝À|ü\ n+&ÜX¯j÷· \qT |ü⁄bıŒ&çì ‹q&É+ e\¢ qwü+º ø£\T>∑T‘·T+~.
á $<Ûä+>± ‘=*<äX¯˝À Ä•+#·q≥¢sTT‘˚ yÓTT>∑Z\T, |üP\T
sê*b˛‘êsTT.
˝Ò‘· ø±j·T\qT Ä•+#·q|üð&ÉT n$ sê*b˛e&É+ ø±ì, ø±j·T
|ü]e÷D+ ô|s¡>ø∑ b£ ˛e&É+ >±ì ø±j·T\T dü]>± |ü>\∑ ø£ m+&çb˛sTT
>∑T&ç¶ ø±j·T\T>± ms¡Œ&É&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.
á |ü⁄s¡T>∑T qcÕºìï >∑T]Ô+#·&ÜìøÏ bı\+˝Àì >∑T&ç¶|üP\qT,
ø±j·T\qT ‘Ós¡∫ ˝À|ü* uÛ≤>±ìï #·÷dæq≥¢sTT‘˚ ø±j·T ˝À|ü\
∫qï ˝Òø£ ô|<ä› >∑T˝≤_ s¡+>∑T |ü⁄s¡T>∑T\qT >∑eTì+#·e#·TÃ.
>∑T˝≤_ s¡+>∑T |ü⁄s¡T>∑T Ä•+∫q |ü‹Ô˝À <ä÷~ s¡+>∑T, HêD´‘·
<Óã“‹ì ãs¡Te⁄ ‘·–Zb˛e&É+ e\¢ ~>∑Tã&ç u≤>± ‘·>∑TZ‘·T+~.
ìyês¡D #·s¡´\T :
düeTÁ>∑ j·÷»e÷q´ |ü<ä∆‘·T\qT nqTdü]+∫ >∑T˝≤_ s¡+>∑T
|ü⁄s¡T>∑TqT ìyê]+#·Tø√yê*. Ç$ Á|ü<ëÛ q+>± |ü+≥˝Òì düeTj·÷q,
23
$‘·Ô&ÜìøÏ eTT+<äT |ü+≥ ø±\+˝À eT]j·TT |ü+≥ rdæq ‘·s¡Tyê‘·
#˚|ü≥ºe\dæq $$<Ûä #·s¡´\T...
v |ü‹Ô $‘·Ô&ÜìøÏ eTT+<äT eT]j·TT |ü+≥ø±\+˝À #˚|ü≥ºe\dæq
j·÷»e÷q´ |ü<ä∆‘·T\T
v |ü+≥ e÷]Œ&ç |ü<ä∆‹ì ¬s+&ÉT`eT÷&ÉT dü+e‘·‡sê\ø=ø£kÕ]
$~Û>± bÕ{Ï+#ê*.
v ‘·≈î£ ÿe ø±\ |ü]$T‹ >∑\ s¡ø±\qT m+|æø£ #˚dTü ø=ì düø±\+˝À
$‘·TÔø√e&É+ <ë«sê >∑T˝≤_ s¡+>∑T |ü⁄s¡T>∑T ñ<Ûäè‹ì #ê˝≤
es¡≈£î ‘·–Z+#·Tø√e#·TÃ.
v _.{Ï |ü‹Ôì $‘˚Ô≥|üð&ÉT |ü‹Ô #·T≥÷º 5 es¡Tdü˝À¢ HêHé _.{Ï
|ü‹Ô $‘·ÔHê\qT $~Û>± $‘·TÔø√yê*.
v |ü‹Ô bı\+˝À eT]j·TT #˚qT #·T≥÷º ‘·T‘·TÔs¡T u…+&É ˝≤+{Ï
ø£\T|ü⁄ yÓTTø£ÿ\T ˝Ò≈£î+&Ü #·÷düTø√yê*.
v |ü‹Ô |ü+≥ <ä>∑Zs¡˝À u…+&É |ü+≥ ˝Ò≈£î+&Ü #·÷düTø√yê*.
v |ü‹Ô |ü+≥ $‹Ôq 45 s√E\ qT+&ç >∑T˝≤_ s¡+>∑T |ü⁄s¡T>∑T
ñìøÏì >∑eTì+#·&ÜìøÏ mø£sêìøÏ 4 *+>±ø£s¡¸ø£ ãT≥º\qT
neT]à es¡Tdü>± ãT≥º˝À¢ eT÷&ÉT s√E\T 7 ˝Ò<ë 8 ‘·*¢
¬sø£ÿ\ |ü⁄s¡T>∑T\qT |ü&É&É+ >∑eTì+∫q≥¢sTT‘˚ ˝Ò<ë 10 XÊ‘·+
>∑T&ç¶ |ü⁄e⁄«\T ˝Ò<ë 10 XÊ‘·+ |ü⁄s¡T>∑T Ä•+∫q ø±j·T\qT
>∑eTì+∫q yÓ+≥H˚ düdü´s¡ø£åD #·s¡´\T #˚|ü{≤º*.
v >∑T˝≤_ |ü⁄s¡T>∑T Ä•+∫q >∑T&ç¶ |üP\qT @] HêX¯q+ #˚j·÷*.
v >∑T˝≤_ s¡+>∑T |ü⁄s¡T>∑T ñ<Ûäè‹ e\¢ |ü+≥qT n~Ûø£+>±
qwü|º sü T¡ kÕÔsTT. |ü⁄s¡T>∑T\ ñ<Ûèä ‹ì ‘·–+Z #·&ÜìøÏ ìyês¡D #·s´¡ \T
rdüTø√yê*.
v ‘=*<äX¯˝À 5 XÊ‘·+ y˚|ü –+»\ ø£cÕj·T+ ˝Ò<ë 5 $T.©.
y˚|üq÷HÓqT (nC≤&çs¡øϺHé 1500 |æ.|æ.j·T+) ©≥s¡T ˙{Ï˝À
ø£*|æ |æ∫ø±] #˚j·÷*.
v |üP‘· <äX¯˝À øÏ«Hê˝ŸbòÕdt 2.0 $T.©. ˝Ò<ë <∏äjÓ÷&çø±sY“ 1.5
Á>±. ˝Ò<ë Ábıô|òH√bòÕdt 2.0 $T.©. ˝Ò<ë Çe÷yÓTøϺHé
u…+CÀj˚T{Ÿ 5 XÊ‘·+ mdt.õ. 0.5 Á>±. ˝Ò<ë ø√¢]ô|’]bòÕdt
2.5 $T.©. ˇø£ ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±] #˚düTø√yê*.
24
v ∫qïø±j·T <äX¯˝À |ü+≥ ø±\+˝À ˇø£{Ï ˝Ò<ë ¬s+&ÉT kÕs¡T¢
e÷Á‘·y˚T dæ+<∏ä{Ïø˘ ô|’]Á‘êsTT&é eT+<äT˝…’q ôd’|üsYyÓTÁ‹Hé 25
XÊ‘·+ Ç.dæ 1.0 $T.© ˝Ò<ë ˝≤e÷¶ôd’Vü≤˝ÀÁ‹Hé 5 XÊ‘·+ Ç.dæ
1.0 $T.©. ˇø£ ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±] #˚düTø√e#·TÃ.
v dæ+<∏ä{Ïø˘ ô|’]Á‘êsTT&é eT]j·TT |ü‹Ô |ü+≥ô|’ m≈£îÿekÕs¡T¢
|æ∫ø±] #˚dæq≥¢sTT‘˚ s¡dü+|”˝ÒÃ |ü⁄s¡T>∑T\ ñ<Ûäè‹ ô|]π>
neø±X¯eTT+~.
v >∑ T ˝≤_ s¡ + >∑ T |ü ⁄ s¡ T >∑ T ñ<Û ä è ‹ eTØ m≈£ î ÿe>± ñ+fÒ
ø√¢sê+Á{≤ì*Áb˛˝Ÿ 9.3 XÊ‘·+ G ˝≤e÷¶ôdV’ ≤ü ˝ÀÁ‹Hé 4.6 XÊ‘·+
0.5 $T.©. / ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±] #˚j·÷*.
v ô|’ eT+<äT˝Òø±ø£ ø=ìï kÕs¡T¢ >∑T˝≤_ s¡+>∑T |ü⁄s¡T>∑T‘√bÕ≥T
‘Ó\¢<√eT ìyês¡D≈£î &Ó˝≤ºyÓTÁ‹Hé 1 XÊ‘·+ G Á≥j·TCÀbòÕdt
35 Ç.dæ 2.0 $T.©. ˝Ò<ë ô|’]Áb˛øχô|òHé G ô|òHéÁb˛bÕÁ~Hé
15 Ç.dæ 1.25 $T.©. ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±] #˚j·÷*.
v >∑T˝≤_ s¡+>∑T |ü⁄s¡T>∑T‘√ bÕ≥T ù|qTã+ø£, ‘êeTs¡|ü⁄s¡T>∑T\T,
‘Ó\¢<√eT ìyês¡D≈£î ø√¢]ô|’]bòÕdt 50 XÊ‘·+ G ôd’|üsY yÓTÁ‹Hé
5 XÊ‘·+ Ç.dæ 2.5 $T.©. ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±] #˚j÷· *.
|ü+≥ rdæq ‘·s¡Tyê‘· #˚|ü≥ºe\dæq j·÷»e÷q´ |ü<ä∆‘·T\T :
v |ü+≥ rdæq ‘·s¡Tyê‘· #˚qT˝À >=Á¬s\T, y˚Tø£\T, |üX¯óe⁄\qT
y˚TbÕ*.
v |ü‹Ô yÓ÷fi¯flqT Á{≤ø£sº T¡ s√{≤y˚≥s¡T‘√ uÛ÷Ñ $T˝À ø£*j·T<äTHêï*.
v ˙{Ï edü ‹ ñqï|ü Œ {Ï ø ° |ü ‹ Ô ì Äs¡ T HÓ \ \≈£ î $T+∫
bı&ç–+#·≈î£ +&Ü rdæyj ˚ ÷· *. |ü+≥ø±\+ bı&ç–+#·T≥ <ë«sê
sêuÀj˚T |ü+≥˝À |ü⁄s¡T>∑T ñ<Ûäè‹ ‘=*<äX¯˝ÀH˚ m≈£îÿej˚T´
neø±X¯+ ñ+≥T+~.
v ˙{Ï edü‹ ñqï#√≥ ¬s+&√ |ü+≥>± Ç‘·s¡ Äs¡T‘·&ç |ü+≥*ï
kÕ>∑T #˚düTø√yê*.
v |ü ‹ Ô yÓ ÷ fi¯ fl qT Çfi¯ fl e<ä › bısTT´˝À yê&˚ + <ä T ≈£ î ì\«
#˚j·T≈£L&É<äT.
v |ü‹Ô rdæq ‘·s¡Tyê‘· m+&çq yÓ÷fi¯flqT, $#·TÃø√ì ø±j·T\qT
uÛ÷Ñ $T˝À ø£*j·T<äTqï&É+ <ë«sê |ü⁄s¡T>∑T ø√X¯dúü <äX\¯ qT HêX¯q+
#˚j·Te#·TÃ.
|ü+≥ ˝Òì düeTj·T+˝À #˚|ü≥ºe\dæq j·÷»e÷q´ |ü<ä∆‘·T\T :
v m+&Üø±\+˝À ˝À‘·T <äT≈£îÿ\T #˚düTø√e&É+ <ë«sê |ü⁄s¡T>∑T
jÓTTø£ÿ ø√X¯düú <äX¯\qT düeTs¡úe+‘·+>± HêX¯q+ #˚j·Te#·TÃ.
v >∑T˝≤_s¡+>∑T |ü⁄s¡T>∑T Ä•+∫q |ü‹Ôì õìï+>¥ #˚j·T>± e∫Ãq
$‘·HÔ ê\qT ì\« #˚jT· ≈£î+&Ü HêX¯q+ #˚j÷· *. ˝Òì#√ ‘·sT¡ yê‘·
|ü+≥ø±\+˝À Bì ñ<Ûäè‹ m≈£îÿej˚T´ neø±X¯+ ñ+≥T+~.
v >∑T˝≤_ s¡+>∑T |ü⁄s¡T>∑T Ä•+∫q |ü‹Ôì ¬s’‘·T\ Çfi¯ófl e<ä› >±ì
˝Ò<ë õìï+>¥ $T\T¢\ e<ä› >±ì ñ+#·≈£L&É<äT.
q
25
26
$$<Ûä |ü+≥˝À¢ ø£\T|ü⁄ ìyês¡D |ü<ä∆‘·T\T

&Ü. õ. ∫{Ϻu≤ãT, XÊÁdüÔy˚‘·Ô, &Ü. ∫qï+ Hêj·TT&ÉT, d”ìj·TsY XÊÁdüÔy˚‘·Ô, &Ü. |æ. yÓ+ø£Á{≤e⁄, XÊÁdüÔy˚‘·Ô,
@s¡Tyêø£ πø+Á<ä+, ÄeTT<ë\e\dü, bò˛Hé : 9849035068
l ø±≈£îfi¯+ õ˝≤¢˝À n~Ûø£XÊ‘·+ kÕ>∑j˚T´ |ü+≥ e]. e+X¯<Ûës¡, Hê>±e[ q<äT\ <ë«sê eT]j·TT Ç‘·s¡ #Ós¡Te⁄\T,
u≤e⁄\ øÏ+<ä düTe÷s¡T 2 \ø£å\ ôV≤ø±ºs¡¢˝À e] kÕ>∑e⁄‘·T+~. H˚s¡T>± yÓ<ä»˝Ò¢|ü<䛋˝À, <äeTTà #˚ùd $<Ûëq+˝À, Hê≥T¢ y˚ùd
$<Ûëq+˝À Ç˝≤ s¡ø£s¡ø±\ |ü<ä∆‘·T˝À¢ e] |ü+≥ |ü+&çkÕÔs¡T. $‘·Ôq+ y˚dæ+~ yÓTT<ä\Tø=ì ¬s’‘·TqT u≤~Û+#˚ yÓTT<ä{Ï
düeTdü´ ø£\T|ü⁄. düø±\+˝À ø£\T|ü⁄ j·÷»e÷q´ #·s¡´\T #˚|ü≥ºø£ b˛e&É+ e\¢ j˚T{≤ düTe÷s¡T 25-30 XÊ‘·+ |ü+≥
qwüº+ yê{Ï˝Ò¢ neø±dü+ ñ+~. e´ekÕj·T ≈£L©\ ø=s¡‘· rÁe‘·s¡yÓTÆq Á|üdüTÔ‘· |ü]dæú‘·T˝À¢ ø£\T|ü⁄ ìyês¡D ¬s’‘·T≈£î uÛ≤s¡+>±
e÷]+<äì, düø±\+˝À ø£\T|ü⁄ ìs¡÷à*ùdÔ ¬>\T|ü⁄ kÕ~Û+#·e#·Ãì @s¡Tyêø£ πø+Á<ä XÊgy˚‘·Ô\T ‘Ó*j·T#˚düTÔHêïs¡T.
ø£\T|ü⁄ e\¢ |ü+≥≈£î ø£*π> qcÕº\T :
zx |ü+≥ ~>∑Tã&ç ‘·>∑TZ<ä\
zx HêD´‘·˝À ‘·s¡T>∑T
zx b˛wüø£ |ü<ësê∆\ qwüº+
zx yÓT≥º |ü+≥\˝À ˙{Ï ø√dü+ b˛{Ï.
zx e´ekÕj·T Ks¡TÃ ô|s¡T>∑T<ä\
|ü+≥˝À¢ ø£\T|ü⁄ ñ<Ûäè‹øÏ ø±s¡D≤\T :
zx y˚dü$ ˝À‘·T <äT≈£îÿ\T #˚j·Tø£b˛e&É+
zx ô|’s¡T, ø£\T|ü⁄ ˇπøkÕ] yÓTT\¬ø‘·TÔ≥
zx |ü+≥ ø£Hêï ø£\T|ü⁄ ô|s¡T>∑T<ä\ y˚>∑+>± ñ+&É≥+
zx ‘˚eT XÊ‘·+ m≈£îÿe ñ+&É≥+
zx dü¬s’q ms¡Te⁄\ j·÷»e÷q´+ bÕ{Ï+#·ø£b˛e&É+
H˚s¡T>± $‘˚Ô e]˝À ø£\T|ü⁄ j·÷»eTq´+ : ˝Ò<ë ô|’s¡CÀ dü\TŒ¤sêHé á<∏Ó’˝Ÿ 10 XÊ‘·+ (kÕ~∏) 0.4 Á>±. eT+<äT
$‘·ÔHê\T yÓTT\eø£ eTT+<äT ($‹Ôq 2 ˝Ò<ë 3 s√E\ ˝À|ü⁄): ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±] #˚j·÷*. ø£\T|ü⁄ eT+<äT |æ∫ø±]
ô|+&ç$T<∏ë*Hé 30 XÊ‘·+ Á<ëeD+ (kÕº+|t, ô|+&ç kÕºs,Y >∑<sä ,Y düeTj·T+˝À ‘·|üŒìdü]>± H˚\ |ü<äTqT>± ñ+&Ü*.
<Ûqä T{≤|t, ô|+&É$T˝Ÿ) ©≥s¡T ˙{ÏøÏ 5 MT.*.(mø£sêìøÏ ˇø£ ©≥s¡T $‹Ôq 15-20 s√E\ eT<Ûä´ :
eT+<äT) ˝Ò<ë Áù|{Ï˝≤ø√¢sY 50 XÊ‘·+ Á<ëeø£+ (m¬s’dt, k˛|òæ{Ÿ, bı\+˝À }<ë yÓTT<ä\>∑T >∑&ç¶ C≤‹ ø£\T|ü⁄ yÓTTø£ÿ\T m≈£îÿe>±
πs|òæ{Ÿ, ˝≤πs{Ÿ) ©≥s¡T ˙{ÏøÏ 2 MT.©.(mø£sê≈£î (400 MT.*.) ñqï|üð&ÉT, ˙{Ïì rdæ $‹Ôq 15-20 s√E\ eT<Ûä´ mø£sê≈£î
 27
400 MT.©. ôd’Vü≤˝ÀbòÕ|t ãT´f…Æ˝Ÿ 10 XÊ‘·+ Á<ëeø£+ (øÏ¢+∫sY) $‹Ôq HÓ\ s√E\ ‘·s¡Tyê‘·..
200 ©. ˙{Ï˝À ø£*|æ |æ∫ø±] #˚j·÷*. bı\+˝À yÓ&É˝≤Œ≈£î yÓTTø£ÿ\T }<ë
>∑&ç¶ C≤‹, yÓ&É˝≤Œ{Ï yÓTTø£ÿ\T düe÷q+>± ñqï|ü⁄&ÉT mø£sêìøÏ m≈£îÿe>± ñqï|üð&ÉT mø£sêìøÏ
100 -120 MT.*. _dt ô|’]u≤ø˘ k˛&çj·T+ 10 XÊ‘·+ Á<ëeø£+ 400 Á>±. 2,4 &ç k˛&çj·T+ kÕ˝Ÿº
(Hê$Tì >√˝Ÿ¶, Ä&Üs¡, ‘ês¡ø˘) eT]j·TT ø√¢]eTT´sêHé Ç<∏Ó’˝Ÿ + 80 XÊ‘·+ (ô|sò ï¡ ø√‡Hé, M&é e÷sY,
yÓT{Ÿ dü\TŒ¤sêHé $T<∏Ó’˝Ÿ (Ä*àø˘‡) 8 Á>±. eT+<äTqT 200 ©. ˙{ÏøÏ kÕ*ø˘‡) bı&ç eT+<äT 200 ©.
ø£*|æ |æ∫ø±] #˚j·÷*. ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±] #˚j·÷*. á
$‹Ôq HÓ\ s√E\ ‘·s¡Tyê‘· : eT+<ä T |æ ∫ ø±] #˚ d æ q |ü ð &É T
∫ô|Œs¡ bı\+˝À ˙s¡ T ‘· ≈ £ î ÿe>±
ñ+#·e˝…qT. bı\+ mÁs¡u≤]‘˚ ô|’
bÕ≥T>± qÁ‘· » ì ms¡ T e⁄qT
n+~+#ê*. ˝Ò<ë $‹Ôq 30
s√E\≈£î mø£sêìøÏ 50 Á>±. Ç<∏ëøχ dü\TŒ¤sêHé bı&ç (düHé ¬s’dt)
eT+<äT 200 ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±] #˚ùdÔ bı\+˝À ñqï
yÓ&˝É ≤Œ{Ï ø£\T|ü⁄ yÓTTø£ÿ\qT ìs¡÷à*+#·e#·TÃ. düqïC≤‹ >∑&¶ç (}<ë,
∫ô|Œs¡, Ä]ø£, qø£ÿ‘√ø£ e+{Ï >∑&ç¶ C≤‹) ìs¡÷à\q≈£î ô|òHêøχ
ÁbÕ|t- |æ- Ç<∏Ó’˝Ÿ 6.9 XÊ‘·+ (¬s’dt kÕºsY) eT+<äT mø£sê≈£î 250
$T.©. #=|üðq 200 ©. ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±] #˚j·÷*.
bı\+˝À yÓ&É˝≤Œ≈£î yÓTTø£ÿ\T m≈£îÿe>± ñqï|üð&ÉT mø£sêìøÏ Hê≥T¢ y˚dæq e] |ü+≥˝À :
400 Á>±. 2,4 &ç k˛&çj·T+ kÕ˝Ÿº 80 XÊ‘·+ (ô|òs¡ïø√‡Hé, M&é e] Hê{Ïq yÓ+≥H˚ (3 - 5 s√E˝À¢)
e÷sY, kÕ*ø˘‡) bı&ç eT+<äT 200 *. ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±] #˚j÷· *. Áô|{Ï˝≤ø√¢sY 400 $T.©. ˝Ò<ë ãT´{≤ø√¢sY 1-1.5 $T.©. @<√
á eT+<äT |æ∫ø±] #˚dæq|ü⁄&ÉT bı\+˝À ˙s¡T ‘·≈£îÿe>± ˇø£ eT+<äTqT 200 ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ bı\eT+‘ê düe÷q+>±
ñ+#·e˝…qT. bı\+ mÁs¡u≤]‘˚ ô|’ bÕ≥T>± qÁ‘·»ì ms¡Te⁄qT |æ∫ø±] #˚j·÷*.
n+~+#ê*. ˝Ò<ë $‹Ôq 30 s√E\≈£î mø£sêìøÏ 50 Á>±. Ç<∏ëøχ Hê{Ïq 20 s√E\ ‘·s¡Tyê‘· :
dü\÷Œ¤sêHé bı&ç (düHé s¬ d’ )t eT+<äT 200 ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±]
#˚ùdÔ bı\+˝À ñqï yÓ&É˝≤Œ{Ï ø£\T|ü⁄ yÓTTø£ÿ\qT ìs¡÷à*+#·e#·TÃ.
düqïC≤‹ >∑&ç¶ (}<ë, ∫ô|Œs¡, Ä]ø£, qø£ÿ‘√ø£ e+{Ï >∑&ç¶ C≤‹)
ìs¡÷à\q≈£î ô|Hò êøχ ÁbÕ|t-|æ- Ç<∏˝’Ó Ÿ 6.9 XÊ‘·+ (¬sd’ kt Õºs)Y eT+<äT
mø£sê≈£î 250 MT.*. #=|üðq 200 ©. ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±]
#˚j·÷*.
<äeTTà #˚dæ H˚s¡T>± $‹Ôq e]˝À..
$‹Ôq 2 ˝Ò<ë 3 s√E\ ˝À|ü⁄ bı\+˝À ˙s¡T |ü\T#·>± ñ+∫
mø£sêìøÏ 35-50 Á>±. nø±‡&Éj·÷]®˝Ÿ 80 XÊ‘·+ ({≤|t kÕºsY)
bı&ç eT+<äT ˝Ò<ë ô|’s¡CÀ dü\TŒ¤sêHé á<∏Ó’˝Ÿ 10 XÊ‘·+ (kÕ~∏)
0.4 Á>±. eT+<äT 200 ©. ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±] #˚düTø√yê*.
$‹Ôq 15-20 s√E\≈£î }<ë yÓTT<ä\>∑T >∑&ç¶ C≤‹ ø£\T|ü⁄
yÓTTø£ÿ\T m≈£îÿe>± ñqï|üð&ÉT mø£sê≈£î 400 $T.©. ôd’Vü≤˝ÀbòÕ|t }<ë yÓTT<ä\>∑T >∑&¶ç C≤‹ ø£\T|ü⁄ yÓTTø£ÿ\T m≈£îÿe>± ñqï|üð&ÉT
ãT´f…Æ˝Ÿ 10 XÊ‘·+ Á<ëeø£+ (øÏ¢+#êsY) Á<ëeø£+ 200 ©. ˙{Ï˝À mø£sê≈£î 400 $T.©. ôd’Vü≤˝ÀbòÕ|t ãT´f…Æ˝Ÿ 10 XÊ‘·+ Á<ëeø£+
ø£*|æ |æ∫ø±] #˚j·÷*. (øÏ¢+#·sY) Á<ëeø£+ 200 ©. ˙{Ï˝À ø£*|æ |æ∫ø±] #˚j·÷*.
>∑&¶ç C≤‹, yÓ&˝É ≤Œ{Ï yÓTTø£ÿ\T düe÷q+>± ñqï|üð&ÉT mø£sêìøÏ >∑&¶ç C≤‹, yÓ&˝É ≤Œ{Ï yÓTTø£ÿ\T düe÷q+>± ñqï|üð&ÉT mø£sêìøÏ
100 -120 $T.©. _dt ô|’]u≤ø˘ k˛&çj·T+ 10 XÊ‘·+ Á<ëeø£+ 100 -120 $T.©. _dt ô|’]u≤ø˘ k˛&çj·T+ 10 XÊ‘·+ Á<ëeø£+
(Hê$Tì >√˝Ÿ¶, Ä&Üs¡, ‘ês¡ø˘) eT+<äTqT 200 ©. ˙{ÏøÏ ø£*|æ (Hê$Tì >√˝Ÿ¶, Ä&Üs¡, ‘ês¡ø˘) eT+<äTqT 200 ©. ˙{ÏøÏ ø£*|æ
|æ∫ø±] #˚j·÷*. |æ∫ø±] #˚j·÷*.
28
Hê{Ïq HÓ\ s√E\ ‘·s¡Tyê‘· :
bı\+˝À yÓ&É˝≤Œ≈£î yÓTTø£ÿ\T m≈£îÿe>± ñqï|üð&ÉT mø£sêìøÏ
400 Á>±. 2,4 &ç k˛&çj·T+ kÕ˝Ÿº 80 XÊ‘·+ (ô|òs¡ïø√‡Hé, M&é
e÷sY, kÕ*ø˘‡) bı&ç eT+<äT 200 ©. ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±] #˚j÷· *.
á eT+<äT |æ∫ø±] #˚dæq|üð&ÉT bı\+˝À ˙s¡T ‘·≈£îÿe>±
ñ+#·e˝…qT. bı\+ mÁs¡u≤]‘˚ ô|’ bÕ≥T>± qÁ‘·»ì ms¡Te⁄qT
n+~+#ê*. ˝Ò<ë $‹Ôq 30 s√E\≈£î mø£sêìøÏ 50 Á>±. Ç<∏ëøχ
dü\TŒ¤sêHé bı&ç (düHé ¬s’dt)eT+<äT 200©. ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±]
#˚ùdÔ bı\+˝À ñqï yÓ&É˝≤Œ{Ï ø£\T|ü⁄ yÓTTø£ÿ\qT ìs¡Tà*+#·e#·TÃ.
düqïC≤‹ >∑&ç¶ (}<ë, ∫ô|Œs¡, Ä]ø£, qø£ÿ‘√ø£ e+{Ï >∑&ç¶ C≤‹)
ìs¡÷à\q≈£î ô|Hò êøχ ÁbÕ|t- |æ- Ç<∏˝’Ó Ÿ 6.9 XÊ‘·+ (¬sd’ t kÕºs)Y eT+<äT
mø£sê≈£î 250 $T.©. #=|üðq 200 ©. ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±]
#˚j·÷*.
y˚s¡TX¯q>∑ :
$‹Ôq ¬s+&ÉT s√E\ ˝À|ü⁄ ô|+&ç$T<∏ë*Hé mø£sêìøÏ 1 *.
#=|üðq 200 ©. ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±] #˚j·÷*. |ü+≥ 25-30
s√E\˝À n+‘·s¡ ø£èwæ #˚j·÷*. n+‘·s¡ ø£èwæ M\T ø±ì |üø£å+˝À
Çe÷õ‘·ô|sY 250 $T.©. mø£sêìøÏ 200 ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ
|æ∫ø±] #˚j·÷*.
yÓTTø£ÿC§qï :
|ü+≥ $‹Ôq ‘·s¡Tyê‘· ¬s+&ÉT, eT÷&ÉT s√E\ ˝À|ü⁄ nÁ{≤õHé
ø£\T|ü⁄ eT+<äT ‘˚*ø£ H˚\˝À mø£sêìøÏ 800 Á>±, ãs¡Te⁄ H˚\˝À
nsTT‘˚ mø£sêìøÏ 1200 Á>±. eT+<äT 200 ©. ˙{ÏøÏ ø£*|æ ‘·–q+‘·
‘˚eT ñqï|üð&ÉT |æ∫ø±] #˚j·÷*. $‹Ôq 20 s√E\≈£î ø£\T|ü⁄
ìyês¡D ø=s¡≈£î, f…yÓ÷“Á≥j·÷Hé 115 $T.©. 200 ©. ˙{ÏøÏ
ø£*|æ |æ∫ø±] #˚j·÷*. $‹Ôq HÓ\ s√E\≈£î bı\+˝À yÓ&É˝≤Œ≈£î
yÓTTø£ÿ\T m≈£îÿe>± ñqï|ü⁄&ÉT mø£sêìøÏ 500 Á>±. 2,4 &ç k˛&çjT· +
kÕ˝Ÿº bı&ç eT+<äT 200 ©. ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±] #˚j·÷*.
|ü‹Ô :
|ü‹Ô |ü+≥qT $‹Ôq yÓ+≥H˚ s¬ +&ÉT s√E\˝À|ü⁄ ô|+&ç$T<∏ë*Hé
1.25-1.5 $T.©. eT+<äT 200 ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±]
#˚j·÷*. |ü+≥ 25-30 s√E˝À¢ n+‘·s¡ ø£èwæ #˚j·÷*. n+‘·s¡
ø£èwæ M\T ø±˙ |üø£å+˝À >∑&ç¶ C≤‹ yÓTTø£ÿ\T m≈£îÿe>± ñ+fÒ 400
$T.©. øÏ«»˝ÀbÕ|òt Ç<∏˝’Ó Ÿ (≥sêZ dü÷|üs)Y , yÓ&˝É ≤Œ{Ï ø£\T|ü⁄ yÓTTø£ÿ\T
m≈£îÿe>± ñ+f… ô|’]<∏äjÓ÷u≤ø˘ k˛&çj·T+ (Væ≤{Ÿ M&é, B∏yéT) 250
$T.©. eT+<äTqT 200 ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±] #˚düTø√yê*.
bı\+˝À düqïC≤‹, yÓ&É˝≤Œ≈£î ø£\T|ü⁄ düe÷q+>± ñ+fÒ 400
$T.©. øÏ«»˝ÀbÕ|t Ç<∏˝’Ó Ÿ G ô|]’ <∏jä ÷Ó u≤ø˘ k˛&çjT· + 250 $T.©.
eT+<äTqT 200 ©. ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±] #˚düTø√yê*.
n|üsê\T :
|ü+≥qT $‹Ôq yÓ+≥H˚ ¬s+&ÉT s√E\˝À|ü⁄ ô|+&ç$T<Ûë*Hé
1.25-1.5 $T.©. eT+<äT 200 ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±]
#˚j÷· *. $‹Ôq 25-30 s√E˝À¢ ñ<ë >∑&¶ç ìs¡÷à\q≈£î ô|Hò êø£‡ÁbÕ|t
á<∏Ó’˝Ÿ 250 $T.©. eT+<äT 200 ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±]
#˚j·÷*. }<ë‘√ bÕ≥T ∫ô|Œs¡, >∑]ø£ ˝≤+{Ï >∑&ç¶ C≤‹ ø£\T|ü⁄
yÓTTø£ÿ\T ñ+ 400 $T.©. øÏ«»˝ÀbÕ|t á<∏Ó’˝Ÿ ˝Ò<ë yÓ&É˝≤Œ≈£î
ø£\T|ü⁄ yÓTTø£ÿ\T m≈£îÿe>± ñ+fÒ Çe÷õ‘êô|òsY 250 $T.©.
mø£sêìøÏ 200 ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±] #˚j·÷*. a
29
30
düeTdü´ ` |ü]cÕÿs¡+
xz $Ts¡|ü˝À eTT&É‘· ìyês¡D ‘Ó\Œ+&ç ?
\U≤sY j·÷<äyé, nes¡ø£ (Á>± ), ≈£îÁkÕyê&é (eT+),
Ks√ÈHé (õ˝≤¢), eT<Ûä´Á|ü<˚XŸ
bò˛Hé : 9926544342
- |ü+≥˝À yÓTTø£ÿ XÊFj·Tô|s¡T>∑T<ä\ <äX¯˝À s¡dü+|”\TÃ
|ü⁄s¡T>∑T\ u…&É<ä m≈£îÿe>± ñ+≥T+~. á s¡dü+|”\TÃ
|ü⁄s¡T>∑T\T Ä≈£î\ qT+&ç s¡kÕìï |”\Ã&É+ e\¢ Ä≈£î\T
eTT&ÉT#·T≈£î+{≤sTT. $Ts¡|ü |ü+≥˝À ‘êeTs¡|ü⁄s¡T>∑T e\¢ ô|’
eTT&É‘·, q*¢ e\¢ øÏ+<ä eTT&É‘· m≈£îÿe>± ekÕÔsTT. Bì
ìyês¡D≈£î H√yê nÁ–f…ø˘ yê] ôdï’ |sü Y mø£sêìøÏ 250 $T.©.,
Bì‘√ bÕ≥T H√yê q÷´Á{Ï ã÷dtº 250 $T.©., mø£sêìøÏ
ø£*|æ |æ∫ø±] #˚düT≈£îqïf…Æ¢‘˚ ô|’eTT&É‘·, øÏ+~eTT&É‘·qT
ìyê]+#·&yÉ T˚ ø±≈£î+&Ü yÓTTø£ÿ ô|s¡T>∑T<ä\ eT]j·TT n~Ûø+£ >±
|üP‘· sêe&É+ e\¢ ~>∑Tã&ç ô|s¡>&∑ ÜìøÏ düV‰ü j·T|ü&TÉ ‘·T+~.
xz e]˝À ø±+&É+ ‘=\T#·T |ü⁄s¡T>∑T ìyês¡D ‘Ó\Œ+&ç?
qπswt ¬s&ç¶, øÏs¡TZ˝Ÿ`_ (Á>±eT+)
eTT<∏√˝Ÿ (eT+), ìs¡à˝Ÿ (õ˝≤¢)
bò˛Hé : 9640282406
- e] Hê≥T¢ KØ|òt˝À Ä\dü´+>±q÷, s¡;˝À eTT+<äT>± y˚dæq
bı˝≤˝À¢ á |ü⁄s¡T>∑T m≈£îÿe>± Ä•düTÔ+~. á |ü⁄s¡T>∑T
Hês¡TeT&ç <äX¯ qT+&ç áìø£ <äX¯ es¡≈£î Ä•düTÔ+~. á
|ü⁄s¡T>∑T Ä•+#·&É+ e\¢ |æ\ø£ <äX¯˝À yÓTTe⁄« #·ìb˛‘·T+~.
áìø£ <äX¯˝À ‘Ó\¢ ø£+≈£î\T ekÕÔsTT. á |ü⁄s¡T>∑TqT
ìyê]+#·&ÜìøÏ eTT+<äT>± Hês¡T HêfÒ≥|üð&ÉT Ä≈£î\ ø=q\T
‘·T+∫ Hê{Ï*. m+<äTø£+fÒ á |ü⁄s¡T>∑T Ä≈£î\ ø=q\ MT<ä
>∑T&ÉT¢ ô|&ÉT‘·T+~. á |ü⁄s¡T>∑TqT ìyê]+#·&ÜìøÏ H√yê yê]
j·T÷ì Áôd’ºø£sY >∑T[ø£\T 4 øÏ˝À\T / mø£sêìøÏ ô|’s¡T Hê{Ïq
20 s√E˝À¢|⁄ü y˚dTü ø√yê*. ˝Ò<ë H√yê yê] ø±k˛à|ü¢dt 100
$T.©. / mø£sêìøÏ |æ∫ø±] #˚dæq≥¢sTT‘˚ ø±+&É+ ‘=\T#·T
|ü⁄s¡T>∑TqT ìyê]+#·e#·TÃ.
xz k˛j·÷∫≈£îÿ&ÉT˝À |ü#·Ã |ü⁄s¡T>∑T ìyês¡D ‘Ó\Œ+&ç?
Hê>∑qï, eTø√&É (Á>±)
C…’Hê<∏é (eT+), Ä~˝≤u≤<é (õ˝≤¢)
bò˛Hé : 9949040798
- k˛j·÷ |ü+≥˝À ‘·*¢ |ü⁄s¡T>∑T Ä≈£î\ n&ÉT>∑T uÛ≤>±q >∑T&Éq¢ T
ô|&ÉT‘·T+~. >∑T&É¢ qT+&ç e∫Ãq ∫qï ˝≤sê«\T >∑T+|ü⁄\T
>∑T+|ü⁄\T>± #˚] Ä≈£îMT<ä |üÁ‘·Vü≤]‘êìï >√øÏ ‹+{≤sTT.
ø±j·T ‘·j·÷s¡j˚T´ <äX¯˝À |ü⁄s¡T>∑T\T, ø±j·T\qT Ä•+∫
˝À|ü* –+»\qT ‹ì qwüº|üs¡TkÕÔsTT. Ä≈£î\T, |ü⁄e⁄«\T
eT]j·TT ø±j·T\qT Ä•+∫ qwü|º sü #¡ &· +É e\¢ |ü+≥≈£î n~Ûø£
qwüº+ ø£\T>∑T‘·T+~. ø±e⁄q k˛j·÷˝À |ü⁄s¡T>∑T ìyês¡D≈£î
H√yê dü«s¡í mø£sêìøÏ 50 $T.©. yê&Ü*.
xz |ü‹Ô |ü+≥˝À s¡d+ü |”\Tà |ü⁄s¡T>∑T\ ìyês¡D≈£î @ eT+<äT\T yê&Ü*?
∫qï m\¢|üŒ, ô|’ bÕ&ÉT (Á>±eT+)
ñ+&ÉyÓ*¢ (eT+), CÀ>∑Tfi≤+ã >∑<ë«˝Ÿ (õ˝≤¢)
bò˛Hé : 9491856997
- |ü‹Ô˝À s¡dü+|”\Tà |ü⁄s¡T>∑T˝…’q ‘Ó\¢<√eT, |ü#·Ã<√eT, ‘êeTs¡
|ü⁄s¡T>∑T\ u…&É<ä m≈£îÿe>± ñ+≥T+~. á |ü⁄s¡T>∑T\T Ä≈£î\
qT+&ç s¡kÕìï |”\Ã&É+ e\¢ Ä≈£î\T eTT&ÉT#·Tø√e&É+‘√bÕ≥T
Ä≈£î\T |üdüT|ü⁄ s¡+>∑T˝ÀøÏ e÷] |üP‘·, ø±‘· sê\T‘·T+~.
Bìe\¢ |ü+≥ ~>∑Tã&ç ‘·>∑TZ‘·T+~. n+<äTe\¢ s¡dü+|”\TÃ
|ü⁄s¡T>∑T\qT ìyê]+∫, |üP‘· sê\≈£î+&Ü H√yê nÁ–f…ø˘
yê] mHé`f…ÆdüsY mø£sêìøÏ 250 $T.©. eT]j·TT H√yê
ôd’ï|üsY G H√yê kÕºsY 250 $T.©./ mø£sêìøÏ |æ∫ø±]
#˚j·T&É+ e\¢ s¡dü+|”\TÃ |ü⁄s¡T>∑T\qT ìyê]+∫, |üP‘·,
|æ+<Ó sê\&Üìï ìyê]+#·e#·TÃ.
xz ≥e÷≥ |ü+≥˝À |ü#·Ã|ü⁄s¡T>∑T, eTT&É‘· ìyês¡D ‘Ó\Œ+&ç ?
_. mÁ]kÕ«$T , u…’s¡ düeTTÁ<ä+ (Á>±eT+),
ãTø£ÿsêj·T düeTTÁ<ä+ (eT+), nq+‘·|ü⁄s¡+ (õ˝≤¢),
bò˛Hé : 7995645168
- |ü+≥˝À yÓTTø£ÿ XÊFj·Tô|s¡T>∑T<ä\ <äX˝¯ À s¡d+ü |”\Tà |ü⁄s¡T>∑T
eT]j·TT |ü#·Ã|ü⁄s¡T>∑T u…&É<ä m≈£îÿe>± ñ+≥T+~. á
s¡dü+|”\Tà |ü⁄s¡T>∑T\T Ä≈£î\ qT+&ç s¡kÕìï |”\Ã&É+e\¢
Ä≈£î\T eTT&ÉT#·T≈£î+{≤sTT. ≥e÷{≤ |ü+≥˝À ‘êeTs¡ |ü⁄s¡T>∑T
e\¢ ô|’ eTT&É‘·, q*¢ e\¢ øÏ+<ä eTT&É‘· m≈£îÿe>± ekÕÔsTT.
eT]j·TT |ü#·Ã|ü⁄s¡T>∑T Ä•+#·&É+ e\¢ Ä≈£î\ô|’, ø±j·T\ô|’
s¡+Á<Ûë\T @s¡Œ&É‘êsTT. Bìe\¢ |ü+≥≈£î qwü+º »s¡T>∑T‘·T+~.
|ü⁄s¡T>∑T ìyês¡D≈£î H√yê nÁ–f…ø˘ yê] $TÁ‘Y mø£sêìøÏ 100
$T.©. |æ∫ø±] #˚düT≈£îqï≥¢sTT‘˚ |ü#·Ã|ü⁄s¡T>∑T, ‘êeTs¡
|ü⁄s¡T>∑T, q*¢\qT ìyê]+#·e#·TÃ. n+‘˚ø±≈£î+&Ü H√yê kÕºsY
mø£sêìøÏ 250 $T.©. |æ∫ø±] #˚dTü ≈£îqH˚≥≥¢sTT‘˚ s¡d+ü |”˝ÃÒ
ìyê]+∫ Ä≈£îeTT&É‘· sê≈£î+&Ü |ü+≥qT ø±bÕ&ÉT‘·T+~.
xz $Ts¡|ü, |ü‹Ô |ü+≥˝À yÓTTø£ÿ ô|s¡T>∑T<ä\ dü]>± ˝Ò<äT @+ #˚j·÷*?
n+»j·T´, q\¢e*¢ (Á>±)
sêj·Tø√&é (eT+), dü+>±¬s&ç¶ (õ˝≤¢)
bò˛Hé : 9705675036
- |ü‹Ô, $Ts¡|ü |ü+≥˝À¢ ‘=*<äX¯˝À ô|s¡T>∑T<ä\ nH˚~ #ê˝≤
eTTK´+. |ü+≥ u≤>± m<ä>±\+fÒ yÓTTø£ÿ≈£î ø±e*‡q
b˛wüø±\˙ï dü¬s’q düeTj·T+˝À n+<˚˝≤ #˚j·÷*. yÓTTø£ÿ
ô|s¡T>∑T<ä\≈£î nedüsy¡ TÓ qÆ b˛wüø±\qT n+~+#˚+<äT≈£î H√yê

yê] z+`¬ø nH˚ ùd+ÁBj·T mø£sêìøÏ 25 øÏ˝À\T ˝Ò<ë H√yê
Áb˛yéT mø£sêìøÏ 40 øÏ˝À\T y˚düT≈£îqï≥¢sTT‘˚ yÓTTø£ÿ≈£î
ø±e\dæ q b˛wü ø ±\T dü ø ±\+˝À n+<˚ ˝ ≤ #˚ d ü T Ô + ~.
n+‘˚ø±≈£î+&Ü H√yê Áb˛yéT ùd+ÁBj·T uÛ≤dü«sêìï ø£*–
ñ+&É&É+e\¢ yÓTTø£ÿ y˚s¡T e´edüúqT eè~∆ #˚dæ uÛÑ÷$T qT+&ç
n~Ûø£ yÓ÷‘ê<äT˝À b˛wüø±\qT Á>∑Væ≤+#˚˝≤ #˚düTÔ+~. á
$<Ûä+>± H√yê Áb˛yéT ˝Ò<ë z+`¬ø n&ÉT>∑T eT+<äT\‘√ ø£*|æ
y˚düTø√e&É+ e\¢ |ü+≥ HêD´‘· eT]j·TT ~>∑Tã&ÉT\qT
ô|+#·e#·TÃ.
xz yÓTTø£ÿC§qï |ü+≥˝À ø£‘ÓÔs¡ |ü⁄s¡T>∑T ìyês¡D ‘Ó\|ü+&ç?
<ä‘·TÔ, eõ®|ü*¢ (Á>±eT+)
dü<ë•eq>∑sY (eT+), ø±e÷¬s&ç¶ (õ˝≤¢),
bò˛Hé : 9702182244
- á |ü⁄s¡T>∑T jÓTTø£ÿ ¬sø£ÿ\ |ü⁄s¡T>∑T >∑T&ÉT¢ ô|≥º&É+ e\¢ >∑T&ÉT¢
|ü–* |æ\¢\T>± e÷]q \<Ó› |ü⁄s¡T>∑T\T >∑T+|ü⁄\T>± Ä≈£î\
31
MT<ä |üÁ‘·Vü≤]‘êìï >√øÏ ‹+{≤sTT. ¬s+&Ée <äX¯˝À á
|ü⁄s¡T>∑T\T ø±+&É+ yÓTTe⁄«˝À #˚] ˝À|ü\ ø±+&Üìï ‹+{≤sTT.
Ä≈£î\ MT<ä ô|<ä› ô|<ä› s¡+Á<Ûë\T @s¡Œ&É‘êsTT. XÊFj·T <äX˝¯ À
Ä•+∫q|üð&ÉT yÓTTe⁄«qT |üP]Ô>± ‹q&É+ e\¢ yÓTTe⁄«
#·ìb˛j˚T Á|üe÷<ä+ ñ+~. |ü⁄s¡T>∑T ‹ì $dü]®+∫q eT\
|ü<ës¡+ú ‘√ yÓTTe⁄« n+‘ê ì+&ç ñ+≥T+~. |üP‘· yÓTT<ä\j˚T´
düeTj·T+˝À Ä•ùdÔ yÓTTe⁄« ˝À|ü\ ñqï |üP‘·qT ≈£L&Ü
s¡+Á<Ûë\T #˚dæ qwüº|üs¡TkÕÔsTT. |üP‘· #·ìb˛sTT ø£+øÏ
‘·j·÷s¡e«<äT. ø£+øÏ ‘·j·÷s¡j˚T´ düeTj·T+˝À ≈£L&Ü á
|ü⁄s¡T>∑T Ä•+∫ ø£+≈£î\qT ‹ì qwüº|üs¡TdüTÔ+~. á |ü⁄s¡T>∑T
m≈£îÿe>± yÓTTø£ÿ C§qï |ü+≥qT Ä•düTÔ+~. |ü+≥ ˝Òq|üð&ÉT
e], C§qï, #Ós¡≈£î, |ü‹Ô, ≈£Ls¡>±j·T\T e+{Ï Ç‘·s¡ 80
s¡ø±\ |ü+≥\ MT<ä ≈£L&Ü ‹ì Áã‘·T≈£î‘·T+~. ø£‘sÔÓ ¡ |ü⁄s¡T>∑T
ìyês¡D≈£î H√yê yê] ≥]àH˚≥sY |ü¢dt mø£sêìøÏ 250 $T.©
ø£*|æ |æ∫ø±] #˚düTø√yê*. o

#·+<ë $es¡eTT\T
$&ç Á|ü‹ s¡÷. 30/`
dü+e‘·‡s¡ #·+<ë :
dü+düú\T, ø£+ô|˙\T s¡÷. 360/`
¬s’‘·T\T, XÊgy˚‘·Ô\T, $<ë´s¡T∆\T s¡÷. 300/`
3 dü+e‘·‡s¡eTT\ #·+<ë :
dü+düú\T, ø£+ô|˙\T s¡÷. 1,000/`
¬s’‘·T\T, XÊgy˚‘·Ô\T, $<ë´s¡T∆\T s¡÷. 850/`
J$‘· #·+<ë :
dü+düú\T, ø£+ô|˙\T s¡÷. 5,000/`
¬s’‘·T\T, XÊgy˚‘·Ô\T, $<ë´s¡T∆\T s¡÷. 3,500/`
#·<äe+&ç! #·~$+#·+&ç!! H˚&˚ #·+<ë<ës¡T\T ø£+&ç.
&ç&ç/#Óø˘\T nÁ–øÏ¢ìø˘, ôV’≤<äsêu≤<é ù|s¡TMT<ä á ÁøÏ+~ ∫s¡THêe÷≈£î |ü+|ü>∑\s¡T.
nÁ–øÏ¢ìø˘ düeTÁ>∑ e´ekÕj·T e÷dü|üÁ‹ø£
bòÕ¢{Ÿ HÓ+. 5, M.J.R. ¬sdæ&Óì‡, $sƒ¡˝Ÿq>∑sY, ∫qï‘√ø£≥º,
q÷´ uÀsTTq|ü*¢, dæøÏ+Á<ëu≤<é ` 500 011.
Phone : 040-40206238, Fax : 040-27957081
Email : agriclinic.org@gmail.com
32
 33

˙s¡T+fÒH˚ ì+&ÉT‘·q+
˙{Ïì ˇ&çdæ|ü&ç‘˚ ã+>±s¡T |ü+≥˝Ò
kÕ>∑T˙{Ï ÁbÕC…≈£îº\T $»j·Te+‘·y˚THê

&܈ˆ |æ.Á|üXÊ+‘Y, ¬ø. X‚KsY, &܈ˆ $. \ø°ÎHêsêj·TDeTà, m\Áø±ºìø˘ $+>¥, m.ÄsY.◊, sêCÒ+Á<äq>∑sY, bò˛Hé : 8008888962, 9553153149
˙s¡T nqTÁ>∑Væ≤ùdÔ düT»˝≤+.. düT|òü˝≤+.. ÄÁ>∑Væ≤ùdÔ $fi¯j·T+... Á|üfi¯j·T+... eTq bıs¡T>∑Tq ñqï ‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝À esê¸uÛ≤e+ sê»kÕúHé˝À
ø£sT¡ e⁄, ‘Ó\+>±D˝À $TwüHé ø±ø£rj·T, ø±fi‚X«¯ s¡+ bÁ ÕC…≈î£ \º T, Ä+Á<|ÁäÛ <ü X˚ ˝Ÿ À b˛\es¡+, ‘Ó\T>∑T sêÁcÕº˝À¢ ø£ècÕí, >√<ëe] q<äT\ nqTdü+<Ûëq+.
uÛÖ>√[ø£ dü«s¡÷bÕ\qT eTq+ e÷s¡Ã˝Ò+ ø±ì ñqï eqs¡T\qT ˇ&çdæ|ü{Ϻ nqTe⁄>± ô|≥Tºø√>∑\+. ‘Ó\T>∑T sêÁcÕº˝À¢ |ü⁄wüÿ\+>± ñqï eqs¡T
˙s¡T. Bìï ˇ&çdæ|ü{Ϻ n<äT|ü⁄˝À ô|{Ϻ eTq≈£î ø±e\dæq≥T¢ ñ|üjÓ÷–+#·Tø√e&ÜìøÏ #˚düTÔqï eTVü‰ Á|üj·T‘·ïy˚T $TwüHé ø±ø£rj·T <ë«sê >=fi¯ó
düT ø£≥Tº #Ós¡Te⁄\ nqTdü+<Ûëq+.
es¡¸y˚T Ä<Ûës¡yÓTÆq ‘Ó\+>±D ùd<ë´ìøÏ ∫qï ˙{Ï eqs¡T˝Ò
Ä<äs¡Te⁄. $TwüHé ø±ø£rj·TqT n<Ûä´j·Tq+ #˚dæq ˙‹ njÓ÷>¥,
Hêu≤sY¶, n+‘·sê®rj·T ˙{Ï j·÷»e÷q´ dü+düú Bì |ü⁄s√>∑‹ô|’
dü+‘·è|æÔ e´ø£Ô+ #˚XÊs¡T. Bìe\¢ 2013`14 ˝À 51.5 XÊ‘·+˝À
n<äq+>± kÕ>∑TuÛ÷Ñ $T n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ e∫Ã+~. e] kÕ>∑T $d”sÔ +í¡
49.2 XÊ‘·+ `62.1 XÊ‘êìøÏ ô|]–+~, s¡; e]˝À $d”Ôs¡í+ 7.2
XÊ‘·+, ~>∑Tã&ç 19.6 XÊ‘·+ ô|]–+~. Á|ü‹Ô˝À 11.6 XÊ‘·+
~>∑Tã&ç ô|]–+~. 12`14e X¯‘êã∆+˝À ø±ø£rj·TT\ ø±\+ qT+&ç
‘Ó˝+>±D˝À y˚\ø=\~ >=fi¯ódüTø£≥Tº #Ós¡Te⁄\T ì]à+#ês¡T. Á|ü‹
˙{Ï u§≥TºqT ˇ&çdæ|ü{Ϻ #Ós¡Te⁄\qT ì+|ü⁄ø=ì, #Ós¡Te⁄ n\T>∑Tô|’ ìs¡«Vü≤DqT Ç+ø± yÓTs¡T>±Z ø=qkÕ–+#ê\+fÒ Á|ü»\ uÛ≤>∑kÕ«eT´+
qT+∫ bÕπs ˙{Ïì ÁøÏ+<ä qTqï >=\TdüTø£≥Tº #Ós¡Te⁄\≈£î ‘·|üŒìdü]. #ê˝≤es¡≈£î á #Ós¡Te⁄˝À¢ Á|üuÛÑT‘·« Ä]úø£ düVü‰j·T+
‘·s¡*+#·T≈£î+≥÷ Á‘ê>∑T, kÕ>∑T˙{Ï nedüsê\qT rs¡TÃø√e#·TÃ. n+~q+‘· es¡πø düeTs¡úe+‘·+>± ìs¡«Væ≤düTÔHêïs¡T. ‘·s¡Tyê‘· á
2013`14 ˝…ø£ÿ\ Á|üø±s¡+ ‘Ó\+>±D sêÁwüº+˝À >∑\ 46,531 #Ós¡Te⁄˝À ø£\T|ü⁄ ì+&É&É+, ø±\Te\T |üP&ÉTø£ b˛e&É+, ìs¡«Vü≤D
#Ós¡Te⁄\ ≈£î+≥\ øÏ+<ä 10.17 \ø£å\ ôV≤ø±ºs¡¢ kÕ>∑T uÛÑ÷$T ø£*– ˝ÀbÕ\ e\¢ #ÓsT¡ e⁄ bÕ&Ée⁄‘·T+~. ‘·<qä +‘·s+¡ ìs¡«Vü≤D ˝ÀbÕ\qT
265 _*j·THé ≈£L´_ø˘ |ò”{Ÿ\ ì\« kÕeTsêú´ìï ø£ècÕí, >√<ëe] dü]~<ä›&ÜìøÏ Á|ü»\ uÛ≤>∑kÕ«eT´+‘√ dü«#·Ã¤+<Ûä+>±, Á|üC≤
uÒdæHé˝À ø£*– ñ+~. Á|ü‹ì<ÛäT\T, $<ë´s¡Tú\T, j·TTe‘·, eT‘·‡´ø±s¡T\T, uÛÑ÷>∑s¡“¤ »\
Ç|üŒ{Ïπø $$<Ûä #Ós¡Te⁄\ n_Ûeè~∆ |ü<∏äø±\ <ë«sê Á|üuÛÑT‘·«, $ìjÓ÷>∑<ës¡T\T, ø£\T¢^‘· ø±]à≈£î\T, |üX¯óe⁄\ ø±|üs¡T\T, Ç≥Tø£
Á|ü|ü+#· u≤´+≈£î, »bÕHé Ç+≥πsïwüq˝Ÿ u≤´+≈£î, Hêu≤sY¶, πø+Á<ä ‘·j·÷Ø <ës¡T\T, u≤‘·T\T ô|+#˚yês¡T, ¬s’‘·T ≈£L©\T, eTVæ≤fi¯\qT
sêÁwüº Á|üuÛÑT‘ê«\ <ë«sê ì<ÛäT\T bı+~q Á>±eT #Ós¡Te⁄˝À¢ dü+|òüT{Ï‘·+ #˚dæ düTdæús¡ n_Ûeè~∆ kÕ~Û+#ê*.
34
#Ós¡Te⁄ n_Ûeè~∆ eT]j·TT j·÷»e÷q´ <äX¯˝…’q eTT+<ädüTÔ
Á|üD≤[ø£ ‘·j·÷Ø <äX¯, Á|üD≤[ø£ ‘·j·÷Ø <äX¯, Á|üD≤[ø£ neT\T
<äX¯, |ü+≥ Á|üD≤[ø£ <äX¯˝À¢ ˙{Ï $ìjÓ÷>∑<ës¡T\qT e÷Á‘·y˚T
ø±ø£ \_›<ës¡T\+<ä]ì uÛ≤>∑kÕ«eT´+ #˚j·T&É+ e\¢ bÕs¡<äs¡Ùø£‘·
ô|]– #Ós¡Te⁄qT düeTs¡∆e+‘·+>± $ìjÓ÷–+#·Tø√e#·TÃqT.
n+‘˚>±≈£î+&Ü \_›<ës¡T\T dü«#·Ã¤+<Ûä dü+düú\ bÕÁ‘·\qT Á|üD≤[ø£
<äX¯˝ÀH˚ yê&ÉTø√e&É+ e\¢ \_›<ës¡T\+<äs¡T dü«‘·Vü‰>± bÕ˝§Zì
‘·eT #Ós¡Te⁄ nH˚ uÛ≤eqqT ô|+bı+~+#·T≈£î+{≤s¡T.
#Ós¡Te⁄\ ˙{Ï yê&Éø£+ :
2014˝À ÁbÕs¡+_Û+∫q $TwüHé ø±ø£rj·T e\¢ 27,713
#ÓsT¡ e⁄\qT |ü⁄q]«ìjÓ÷>∑+˝ÀøÏ ‘Ó∫à 2.88 \ø£\å ø=‘·Ô Äj·Tø£≥TºqT
dæúØø£]+#·&É+ »]–+~. n+‘˚>±≈£î+&Ü ¬s’‘·T\T |üP&çø£ rdæq
#Ós¡Te⁄ eT{Ϻì yê&É≥+ e\¢ 35`50 XÊ‘·+ s¡kÕj·Tìø£ ms¡Te⁄\
yê&Éø£+ ‘·–Z+~. n<˚ $<Ûä+>± uÛÑ÷>∑s¡“¤C˝≤\ \uÛÑ´‘· 6.91 qT+&ç
9.02 ≈£î ô|]–+~. #˚|ü\T ñ‘·Œ‹Ô 36`39 XÊ‘·+ ô|]–+~. á
$TwüHé ø±ø£rj·T Á|üdüTÔ‘·+ |ü+≥ ~>∑Tã&ÉT\T, uÛÑ÷>∑s¡“¤ »˝≤\
\uÛÑ´‘·, |ü+≥ $d”Ôs¡í+, #˚|ü\ ñ‘·Œ‹Ô˝À >∑D˙j·TyÓTÆq e÷s¡TŒ
düèwæº+∫q|üŒ{ÏøÏ uÛÑ$wü´‘·TÔ˝À á ÁøÏ+~ #·s¡´\T rdüTø√yê*.
e´ekÕj·T Á|üD≤[ø£ :
v Á|ü‹ #Ós¡Te⁄˝Àì eT{Ϻì |üØø£å #˚dæ bı˝≤˝À¢ ‘√\{≤ìøÏ
nqT≈£L\+>± ñqï |üP&çπø bı˝≤\≈£î ‘·s¡˝Ò˝≤ ≈£≥Tº~≥ºyÓTÆq
#·s¡´\T #˚|ü{≤º*. Á|ü‹ #Ós¡Te⁄ >∑≥Tº MT<ä |üP&çø£ eT{Ϻ
ÁbÕ<Ûëq´‘·qT ‘Ó*j·TCÒùd˝≤ eT{Ϻ >∑TD>∑D≤\qT ‘Ó*j·T|ü]#˚˝≤
uÀs¡T¶qT @sêŒ≥T #˚j·÷\ì Á>±eT düuÛÑ\ <ë«sê ¬s’‘·T\≈£î
$e]+#ê*.
v kÕ<Ûës¡D+>± KØ|òt d”»Hé˝À p˝…’ qT+∫ qe+ãsY es¡≈£î
300`450 $T.MT. es¡¸bÕ‘·+ ñqï ÁbÕ+‘ê˝À¢ #Ós¡Te⁄ düMT|ü
ÁbÕ+‘ê˝À¢ uÀs¡T u≤e⁄\ kÕ+Á<ä‘· ‘·>∑Z&É+ e\¢, ˙{Ï \uÛÑ´‘·
‘·>T∑ ‘Z T· +~. ø±ã{Ϻ á ÁbÕ+‘ê˝À¢ yê˝≤º j·÷ø˘qº T ñ|üj÷Ó –+∫
#Ós¡Te⁄ ˙{Ï yê&Éø£+ô|’ ìj·T+Á‘·D ô|+#ê*.
v #ÓsT¡ e⁄ $ìjÓ÷>∑<ës¡T\ dü+|ò÷ü ˝À¢ s¬ ‘’ T· \qT e÷Á‘·yT˚ düuTÑÛ ´\T>±
ø±≈£î+&Ü #Ós¡Te⁄ Ä<Ûë]‘· eT‘·‡´ø±s¡T\T, ã≥º\T ñ‹πøyês¡T,
uÛÑ÷>∑s¡“¤»\ $ìjÓ÷>∑<ës¡T\T, ¬s’‘·T ≈£L©\T, |üX¯óe⁄\T
ô|+#˚yês¡T, eTVæ≤fi¯\T, –]»qT\T, <ä[‘·T\T, ø£\T¢^‘·
ø±]à≈£î\T, u≤‘·T\T ô|+#˚ yê]øÏ ÁbÕ‹ì<ä´+ ø£*Œ+#ê*.
v uÛÑ÷$T ˝Òì ¬s’‘·T\T≈£î #Ós¡Te⁄ •K uÛÑ÷eTT˝À¢ |ü{≤º*e«&É+
ìs¡÷à*+#ê*. n+‘˚>±≈£î+&Ü #˚|ü\ dü+|òü÷\ yês¡T ˙{Ï
$&ÉT<ä\qT n&ÉT¶ø√e&Üìï ≈£L&Ü Áø£eTãB›ø£]+#ê*. #Ós¡Te⁄
|üØyêVü≤ ÁbÕ+‘ê˝À¢ n≥M $d”Ôsêíìï ô|+#·&É+, ]j·T˝Ÿmùdº{Ÿ
yÓ+#·s¡¢qT, Á>±HÓ’{Ÿ ø±«Ø\≈£î #Ós¡Te⁄ |üØyêVü≤ø£ ÁbÕ+‘ê˝À¢
nqTeT‹ Çe«≈£L&É<äT.
XÊK\ düeTq«j·T+ :
v kÕ>∑T ˙{Ï XÊK, |ü+#êsTTr sêCŸ, Á>±MTD n_Ûeè~∆,
e´ekÕj·T, eT‘·‡´, ñ<ë´qeq+, yÓ≥s¡ïØ XÊK\ eT<Ûä´
düeTq«j·÷ìï @s¡Œs¡∫ ¬s’‘·T\‘√, dü«#·Ã¤+<Ûä dü+düú\‘√
m|ü Œ {Ï ø £ | ü ð &É T dü e ÷#ês¡ e÷]Œ&ç »]π > ≥≥T¢ #· s ¡ ´ \T
rdüTø√yê*. á $<Ûä+>± düeTs¡úe+‘·yÓTÆq ˙{Ï düe÷#ês¡
e´edüúqT @s¡Œs¡#·Tø√e&É+ e\¢ uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\T n&ÉT>∑+{Ï
b˛e⁄≥≈£ î ø±s¡ D ≤\T, #Ó s ¡ T e⁄\ ìs¡ « Vü ≤ D ˝ÀbÕ\qT
m|üŒ{Ïø£|üð&ÉT |üs¡´y˚øÏå+#˚+<äT≈£î M\e⁄‘·T+~.
yê‘êes¡D Á|üD≤[ø£ :
v Á>±HÓ’{Ÿ ø±«Ø\ e\¢ #Ós¡Te⁄\ Äj·Tø£≥Tº ÁbÕ+‘·+˝À k˛&çj·T+,
bı{≤wæj·T+, ø√¢]Hé, bò˛¢¬s’&é‡ e\¢ ˙{Ï øå±s¡‘·«+ ô|s¡>∑&É+‘√
bÕ≥T ˙{Ï Á|üyêVü≤ y˚>∑+ ‘·–Z #Ós¡Te⁄\ øÏ+<ä ¬s’‘·T\T ‘·≈£îÿe
|ü+≥ ~>∑Tã&çì bı+<äT‘·THêïs¡T.

v yê˝≤º #·≥º+ (yê≥sY n+&é ˝≤´+&é Á{°dt j·÷ø˘º)qT ø£]ƒq+>±
neT\T |üs#¡ &· +É e\¢ #ÓsT¡ e⁄ |ü]yêVü≤ø£, Äj·Tø£≥Tº ÁbÕ+‘ê˝À¢
uÀs¡T u≤e⁄\ dü+K´qT ‘·–Z+∫ uÛÑ÷>∑s¡“¤ »\ eT{≤º\qT
ô|+#·e#·TÃqT. Bìe\¢ #Ós¡Te⁄ Äj·Tø£≥Tº ÁbÕ+‘ê˝À¢ 20`30
XÊ‘·+ uÀs¡Tu≤e⁄˝À¢ ˙{Ï eT≥º+ ô|]π> neø±X¯+ ñ+~.
kÕe÷õø£, Ä]úø£ Á|üD≤[ø£ :
v #ÓsT¡ e⁄\ |ü⁄qs¡T<äs∆ D¡ ≈£î dü«#·Ã+¤ <Û+ä >± uÛ÷Ñ $sêfi≤\qT düsêÿs¡T≈£î
n+~+#ê\qT≈£îH˚, $<˚XÊ˝À¢ ìedædüTÔqï Ä ÁbÕ+‘· e´≈£îÔ\T
‘·eT Á>±e÷˝À¢ì #Ós¡Te⁄\ n_Ûeè~∆ ø√dü+ Ä]úø£ düVü‰j·T+
#˚dæ <ä‘·Ô‘· rdüTø√e&É+ e\¢ yê] Çwüº Á|üø±s¡+ Ä #Ós¡Te⁄≈£î
ù|s¡T ô|≥ºe#·TÃqT. Bìe\¢ yê] ≈£î≥T+ã düuTÑÛ ´\≈£î düe÷»+˝À
dü¬s’q >∑T]Ô+|ü⁄ \_ÛdüTÔ+~.
v #Ós¡Te⁄\ n_Ûeè~∆˝À Á|üuÛÑT‘·«, Áô|’y˚{Ÿ uÛ≤>∑kÕ«e÷´\qT
@s¡Œs¡#ê*.
v ¬s’‘·T\ qT+∫ edü÷\T nj˚T´ •düTÔ‘√ dü+ã+<Ûä+ ˝Ò≈£î+&Ü
Á|üuÛÑT‘·«+ Áø£eTã<ä∆+>± ø=+‘· ã&Ó®{Ÿ #Ós¡Te⁄ n_Ûeè~›øÏ
πø{≤sTT+#ê*.
v ˙{Ï dü+|òü÷\≈£î mìïø£\T Áø£eTã<ä∆+>± ¬s+&ÉT dü+e‘·‡sê\
ø=ø£kÕ] 1/3 düuÛÑT´\qT mqTïø=H˚≥≥T¢ #˚j·T&É+ ˝Ò<ë 5
dü+e‘·‡sê\ ø=ø£kÕ] mìïø£\T »]ù|≥≥T¢ #·≥º+˝À e÷s¡TŒ\T
‘˚yê*. Á|üuTÑÛ ‘·«+ #ÓsT¡ e⁄ $ìjÓ÷>∑<ës¡T\ ˝Ò<ë ˙{Ï dü+|ò÷ü \≈£î
mìïø£\T ‘·ø£åDy˚T ìs¡«Væ≤+∫ yê]øÏ yÓTs¡T>±Z n~Ûø±sê\T,
Ä]úø£ eqs¡T\T ø£*Œ+#ê*.
35
v ˙{Ï dü+|òü÷\≈£î ø±sê´\j·T+‘√ bÕ≥T, ø£+|üP´≥sY, |òüØï#·sY,
˙s¡T ø£+{Ï, MT{Ï+>¥Vü‰˝Ÿ, ]ø±s¡T¶\ ìs¡«Vü≤D ø√dü+ ã&Ó®{Ÿ
πø{≤sTT+#ê*.
v #Ós¡Te⁄\ ìs¡«Vü≤DqT |üP]Ô>± Á>±eT |ü+#êsTTr\≈£î Çe«&É+
e\¢ ìs¡«Vü≤D düT\uÛÑ‘·s¡eTe⁄‘·T+~.
v #Ós¡Te⁄ ìs¡«Vü≤D≤ ø±s¡´Áø£e÷˝À¢ dæ$˝Ÿ |üqT\πø ø±≈£î+&Ü ˙{Ï
j·÷»e÷q´+, Á|üC≤uÛ≤>∑kÕ«eT´+, Jeq Á|üe÷D≤\ ô|+|ü⁄,
ne>±Vü≤q •ø£åD≤ ø±s¡´Áø£e÷\T, e´ekÕj·T yê´bÕs¡
ø±s¡´Áø£e÷\qT ÁbÕ<Ûëq´‘· Çe«&É+‘√ bÕ≥T dü«#·Ã+¤ <ä dü+dü\ú qT
≈£L&Ü uÛ≤>∑kÕ«eT´+ #˚j·÷*.
v esê¸<Ûë]‘· #Ós¡Te⁄\qT ]»sê«j·Ts¡T\≈£î, ø±\Te\≈£î,
m‹Ôb˛‘·\ |ü<∏äø±\≈£î ø£\|ü&É+ e\¢ ˙{Ï $ìjÓ÷>∑+ ô|]–
#Ós¡Te⁄\ <ë«sê n_Ûeè~∆ düTdæús¡eTe⁄‘·T+~.
v ∫qï ‘·{≤ø£eTT\T, »˝≤X¯j÷· \ ìs¡«Vü≤D˝À Á|üuTÑÛ ‘·«+, Á|ü»\T
ìs¡ø¢ ´å£ + eVæ≤+#·&+É e\¢ #ÓsT¡ e⁄˝À |üP&çø£ eT{Ϻ ô|]–b˛sTT+~.
n+‘˚ >±≈£î+&Ü yêDÏ»´ nedüsê\ ø√dü+ #Ós¡Te⁄ uÛÑ÷eTT\qT
<äT]«ìjÓ÷>∑+ #˚kÕs¡T.
v ì<ÛäT\qT dü¬s’q düeTj·T+˝À Á>±eT |ü+#êsTT‘·T\≈£î,
ø±+Á{≤ø£sº T¡ \≈£î, dü«#·Ã+¤ <Ûä dü+dü\ú ≈£î, ˙{Ï dü+|ò÷ü \≈£î $&ÉT<ä\
#˚j·÷*. ø±+Á{≤ø£ºs¡T\ bÕÁ‘·qT M˝…’q+‘· es¡≈£î ‘·–Z+∫
$ìjÓ÷>∑<ës¡T\ dü+|òü÷\≈£î Çyê«*.
v kÕe÷õø£ eHê\qT #Ós¡Te⁄ ø£≥º, #Ós¡Te⁄ •K uÛÑ÷eTT˝À¢
@s¡Œs¡#ê*.
v ¬syÓq÷´ XÊK n~Ûø±s¡T\ <ë«sê Á>±eTdüTÔ\T #Ós¡Te⁄ yêdüÔe
dü]Vü≤<äT›\qT õ.◊.j·Tdt (õjÓ÷ b˛õwüq˝Ÿ ÇHé|òüsYy˚TwüHé
dædyºü Té ) <ë«sê >∑T]Ô+∫ ø£u≤® <ës¡T\ô|,’ nÁø£eT<ës¡T\ô|’ ìs¡+‘·s¡
|üs¡´y˚ø£åD #˚j·Te#·TÃqT.
|ü+≥ Á|üD≤[ø£ :
v kÕ<Ûës¡D+>± #Ós¡Te⁄ Äj·Tø£≥Tº ÁbÕ+‘·+˝À 90 XÊ‘·+ es¡≈£î
e] e÷Á‘·y˚T kÕ>∑T #˚düTÔHêïs¡T. #Ós¡Te⁄\ düeTs¡ú $ìjÓ÷>∑+
e\¢ #Ós¡Te⁄ ÇHé|òü⁄¢jÓTHé‡ CÀHé˝À uÛÑ÷>∑s¡“¤ »˝≤\ ô|s¡T>∑T<ä\
36
ñ+&É&É+ e\¢ $\Te Ä<Ûë]‘· |ü+≥˝…’q ≈£Ls¡>±j·T\ kÕ>∑T,
|ü+&É¢ kÕ>∑T, yêDÏ»´ |ü+≥˝…’q Á|ü‹Ô, yÓTTø£ÿC§qï kÕ>∑T
ô|+#·e#·TÃ.
v #Ós¡Te⁄\ düeTs¡ú j·÷»e÷q´+ e\¢ ˙{Ï ì\Te kÕeTs¡ú´+
ô|]–, ˙{Ï ©πøõ\T ‘·–Z, |üX¯ódü+|ü<ä, qs¡‡Ø, e´ekÕj˚T‘·s¡
Ä<ëj·T+, e÷¬sÿ{Ï+>¥ dü<Tä bÕj·÷\T yÓTs¡T>∑e&É+ »s¡T>∑T‘êsTT.
Bìe\¢ n+‹eT+>± ¬s’‘·T\≈£î ìø£sê<ëj·T+ ô|s¡T>∑T‘·T+~.
v q÷‘·q kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„q+ ñ|üjÓ÷–+∫ uÛÑ÷>∑s¡“¤ »˝≤\
ô|+|ü⁄<ä\‘√ bÕ≥T, dü÷ø£Îùd<ä´+, ‘·T+|üs¡ ùd<ä´+, dü$Twæº
uÛÑ÷>∑s¡“¤ »\ j·÷»e÷Hê´ìï #Ós¡Te⁄ ÇHé|òü⁄j·THé‡CÀHé˝À
neT\T|üs¡#·≥+ e\¢ #Ós¡Te⁄ |üP]Ô kÕúsTT eT≥º+ ô|+#·e#·TÃ.
v #Ós¡Te⁄ |ü⁄s¡Ts¡T<ä∆s¡D ø±s¡´Áø£e÷\T Á|ü»\ uÛ≤>∑kÕ«eT´+‘√
#˚j·T&É+ e\¢ ˙{Ï ì\« kÕeTs¡ú´+ ô|]– ˙{Ï d”ù|CŸ qcÕº\qT
‘·–Z+∫ #Ós¡Te⁄ |üP]Ô kÕúsTT eT≥º+ bÕ{Ï+#·&É+ e\¢ Äj·Tø£≥Tº
~>∑Te ¬s’‘·T\≈£î |ü+≥ ô|s¡T>∑T<ä\≈£î ø±e\dæq ø£˙dü ˙{Ï
dü<äTbÕj·÷ìï ø£*Œ+#·e#·TÃ. á $<Ûä+>± Äj·Tø£≥Tº ~>∑Te
¬s’‘·T\≈£î qeTàø£+ ø£*Œ+∫q|üð&ÉT ¬s’‘·T dü+|òü÷\T $$<Ûä
ø±s¡´Áø£e÷˝À¢ bÕ˝§Zì $XÊ«dü+ #·÷s¡>=ì #·Ts¡T>±Z bÕ˝§Z+{≤s¡T.
Bìø√dü+ ø±\Te\≈£î dæyÓT+{Ÿ ˝…’ì+>¥, yê≥sY Vü≤j·Tdæ+<∏é,
s¡ã“s¡T, ‘·T+>∑, ø£\T|ü⁄ yÓTTø£ÿ\qT ‘=\–+∫ Á>±e÷˝À¢ yÓTs¡T>¬ q’
yê‘êes¡D≤ìï ø£*Œ+#·e#·TÃ.
v y˚d$ü øÏ eTT+<äT |üP&çø£ rdæq eT{Ϻ qeT÷Hê˝À¢ \eD°jT· ‘·qT,
øå±s¡‘ê«ìï >∑eTì+∫q ‘·s¡Tyê‘·H˚ ¬s’‘·T\T #Ós¡Te⁄ eT{Ïºì ‘·eT
bı˝≤˝À¢ yê&˚≥≥T¢ Áb˛‘·‡Væ≤+#ê*. ˇø£y˚fi¯ #Ós¡Te⁄ eT{Ϻ
\eD°jT· ‘· n~Ûø+£ >± ñ+&ç e´ekÕj·÷ìøÏ ñ|üj÷Ó >∑|&ü øÉ b£ ˛‘˚
Ç≥Tø£\ ‘·j·÷Ø˝À yê&ÉT≈£îH˚≥≥T¢ Á>±eT j·TTe‘·qT, ∫s¡T
bÕ]ÁXÊ$Tø£ y˚‘·Ô\qT, eTVæ≤fi¯\qT Áb˛‘·‡Væ≤+#ê*.
v Á|ü»\ uÛ≤>∑kÕ«eT´+‘√H˚ Á|üuÛÑT‘·« ø±s¡´Áø£e÷\T $»j·Te+‘·+
ne⁄‘êsTT. ø±e⁄q #ÓsT¡ e⁄ <ë«sê \_› bı+<˚ s¬ ‘’ T· \T, eTVæ≤fi¯\T,
>=Á¬s\, y˚Tø£\ ø±|üs¡T\T, #êø£*yês¡T, Ç≥Tø£ ã{°º ‘·j·÷Ø
<ës¡T\T, dü«‘·Vü‰>± #Ós¡Te⁄ j·÷»e÷q´+˝À uÛ≤>∑kÕ«eTT´\T
nj˚T´≥≥T¢ #˚j÷· *. n+‘˚ø±≈£î+&Ü dü«#·Ã+¤ <ä dü+dü\ú qT, Á|üC≤
Á|ü ‹ ì<Û ä T \qT ≈£ L &Ü |ü + ≥ Á|ü D ≤[ø£ ˝ À, n_Û e è~∆ ˝ À
uÛ≤>∑kÕ«eTT\qT #˚dæ ø±+Á{≤ø£ºs¡T\ bÕÁ‘·qT $düÔè‘·+>±
‘·–+Z #ê*. ˙{Ï dü+s¡øD å£ , uÛ÷Ñ >∑s“¡ ¤ C˝≤\ |ü]s¡øD
å£ , nqT≈£L\
Jeq+, düTdæsú ¡ n_Ûeè~∆ |ü≥¢ Á|ü»\qT #Ó‘’ q· ´ |üs#¡ ê*. f…+&És¢¡
$<ÛëHê˝À¢ bÕs¡<äs¡Ùø£‘· ñ+&˚˝≤ #·÷&Ü*.
v s ¬ ‘’ T· \≈£î e´ekÕj·T dü+ã+~Û‘· &Ü≈£î´yÓT+≥Ø\T, cÕsYº |ò*æ yéT‡,
πs&çjÓ÷ <ë«sê n+~+#˚ Á|ü‘˚´ø£ ø±s¡´Áø£e÷\T, ø£fi≤ãè+<ë\
<ë«sê C≤q|ü<ä π>j·÷\qT Ä<ÛäTìø£ f…ø±ï\J‘√ $T[‘·+ #˚dæ
n+~+#ê*. Bìe\¢ ˇø£ Á|üC≤ ñ<ä´eT+e˝Ò ¬s’‘·T\T,
$<ë´s¡Tú\T, eTVæ≤fi¯\T #Ós¡Te⁄ n_Ûeè~∆˝À uÛ≤>∑kÕ«eTT´\T
ne⁄‘ês¡T.
á $<Ûä+>± Á|ü»\ J$‘ê\qT Á|üuÛ≤$‘·+ #˚ùd >=fi¯ódüTø£≥Tº
#Ós¡Te⁄\ nqTdü+<ÛëHêìï Á|ü»\ uÛ≤>∑kÕ«eT´+‘√ uÛÑ$wü´‘·TÔ˝À
eTT+<äT≈£î rdüT¬ø[flq≥¢sTT‘˚ $TwüHéø±ø£rj·T $»j·Te+‘·+
ne⁄‘·T+~. q
37
38

≈£Ls¡>±j·T\˝À \_Û+#˚ b˛wüø±\T ` Äs√>∑´ ˝≤uÛ≤\T

&܈ˆ j·T+. uÛÑe´eT+»], &܈ˆ s¡e÷e‘Y u≤˝≤J Hêj·Tø˘, &܈ˆ _. yÓ+ø£≥ sêCŸ ≈£îe÷sY, _. Áø±+‹ ≈£îe÷sY,
|æ. $»jYT ≈£îe÷sY, &܈ˆ j·T+. X‚«‘·, ø£wæ $C≤„q πø+Á<ä+, s¡TÁ<ä÷s¡T, bò˛Hé : 99896 23830, 94401 04717
e sê¸ ø±\+ ÁbÕs¡+uÛÑeTsTT´ ‘=\ø£] ∫qT≈£î\T |ü&É>±H˚ H˚\qT ¬ø e+{Ï $≥$TqT¢, ø±*¸j·T+, yÓT^ïwæj·T+, ◊s¡Hé, bòÕdüŒ¤s¡dt,
‘·j÷· s¡T #˚dæ $$<Ûä s¡ø±\ ≈£Ls¡>±j·T\qT |ü+&ç+#·≥+ bÁ Õs¡+_ÛkÕÔ+. bı{≤wæj·T+, k˛&çj·T+, õ+ø˘ e+{Ï Kì» \eD≤\T ñ+{≤sTT.
eTq+ ì‘·´+ ‹H˚ ≈£Ls¡>±j·T˝À¢ m≥Te+{Ï b˛wüø±\T ñ+{≤sTT Äs√>∑´ ˝≤uÛ≤\T :
yê{Ï e\¢ eTq≈£î ø£*π> Á|üjÓ÷»Hê\T ‘Ó\TdüTø√e≥+ <ë«sê |æ\¢\T, >∑TeTà&ç Áb˛ùdº{Ÿ yê|ü⁄qT ‘·–ZdüTÔ+~. >∑TeTà&ç –+»\T
ô|<ä›\T yê] ÄVü‰s¡+˝À ≈£Ls¡>±j·T\ ÁbÕeTTK´‘·qT >∑T]Ô+∫ s√p eT\ã<äø› ±ìï ìyê]+∫, Áù|>∑T\qT X¯óÁuÛ|Ñ sü T¡ kÕÔsTT. >∑T+&Ó »ãT“\T,
yê{Ïì $ìjÓ÷>∑+˝ÀøÏ rdüT≈£îekÕÔs¡T. }|æ]‹‘·TÔ\ düeTdü´\qT ‘·–ZdüTÔ+~. s¡ø£Ô+˝À #·¬øÿs¡ ì\«\qT
>∑TeTà&ç : Áø£eTã<ä+› #˚dTü +Ô ~. Äj·TTπs«<ä+˝Àq÷ >∑TeTà&çì s¡øs£ ø¡ ±\ ∫øÏ‘‡· ˝À¢
ñ|üjÓ÷–kÕÔs¡T.
bı≥¢ø±j·T :

‘Ó\T>∑T yê]øÏ ÇwüºyÓTÆq, X¯óuÛÑ Á|ü<äyÓTÆq ≈£Ls¡>±j·T >∑TeTà&ç.

Bìï Á|ü|ü+#· yê´|üÔ+>± kÕ>∑T#˚kÕÔs¡T. >∑TeTà&ç‘√ uÛ≤s¡rj·TT\T
≈£Ls¡\T, |ü⁄\TdüT\T e+{Ï$ ‘·j·÷s¡T #˚düT≈£î+{≤s¡T. >∑TeTà&ç
–+»\qT ≈£L&Ü y˚sTT+#·T≈£îì ‹+{≤s¡T. bÕXÊÑ·T´\T >∑TeTà&ç‘√
|üP´Ø, dü÷|t, dü˝≤&é‡, ø=ìï s¡ø±\ $TsƒêsTT\T ‘·j·÷s¡T
#˚düT≈£î+{≤s¡T. >∑TeTà&ç –+»\ qT+∫ rdæq q÷HÓqT ≈£L&Ü
bÕXÊÑ·T´\T $ìjÓ÷–kÕÔs¡T.
b˛wüø±\T :
>∑TeTà&ç˝À |”#T· |ü<ësê∆\T, #·ø¬ ÿs¡, |æ+&ç |ü<ësê∆\T, dü«\Œ+>±
Áb˛{°qT¢ ñ+{≤sTT. Ç+<äT˝À $≥$THé`m, ;{≤ ¬øs√{°Hé,
$≥$THé`_1, _2, _3, _6,$≥$THé`dæ, $≥$THé`Ç, $≥$THé`
bı≥¢ø±j·T\T uÛ≤s¡‘· düVü‰ nìï Ädæj·÷ <˚XÊ˝À¢q÷, ÄÁ|òæø±,
ÄÁùdº*j·÷˝À¢q÷ yê&ÉTø£˝À ñHêïsTT. uÛ≤s¡‘Y˝À bı≥¢ø±j·T\‘√
s¡ø£s¡ø±\ ≈£Ls¡\T e+&ÉT≈£î+{≤s¡T. ø=ìï <˚XÊ˝À¢ bı≥¢ø±j·T\T
u≤>± |ü + &ç q ‘· s ¡ T yê‘· yê{Ï >∑ T E® q T ≥e÷{≤ >∑ T E® ≈ £ î
Á|ü‘ê´e÷ïj·T+>± ≈£L&Ü ñ|üjÓ÷–kÕÔs¡T. ÄÁ|òæø±˝Àì ø=qï
ÁbÕ+‘ê˝À¢ bı≥¢ yÓTT\ø£\qT, Ä≈£î\qT ≈£L&Ü ‹+{≤s¡T.
 39
b˛wüø±\T :
bı≥¢ø±j·T˝À¢ |”#·T |ü<ësê∆\T, dü«\Œ+>± Ábı{°qT¢, |æ+&ç
|ü<ësê∆\T, $≥$THé`m, ;{≤ ¬øs√{ÏHé, $≥$THé`_1, _2, _3,
_6, _9, $≥$THé-dæ e+{Ï $≥$TqT¢, ø±*¸j·T+, yÓT^ïwæj·T+,
◊s¡Hé, bòÕdüŒ¤s¡dt, bı{≤wæj·T+, k˛&çj·T+, õ+ø˘ e+{Ï Kì»
\eD≤\T ñ+{≤sTT.
Äs√>∑´ ˝≤uÛ≤\T :
bı≥¢ø±j·T\T ø£&TÉ |ü⁄ ñã“sêìï ‘=\–kÕÔsTT. M{Ï˝À |ü⁄wüÿ\+>±
ñ+&˚ |”#T· |ü<ësê∆\T eT\ã<äø› ±ìï ìyê]kÕÔsTT. Ç$ eT<ÛTä y˚TVü‰ìï
n<äT|ü⁄˝À ñ+#·T‘êsTT.
ø±ø£s¡ø±j·T :
ø£*–, ‘˚*ø£>± Js¡íeTe⁄‘·T+~. ;s¡ø±j·T\‘√ ≈£Ls¡\T, |ü#·Ãfi¯ófl
#˚düT≈£î+{≤eTT. ø=ìï #√≥¢ ;s¡ø±j·T |ü∫à eTTø£ÿ\H˚ dü˝≤&É¢˝À
yê&É‘ês¡T.
b˛wüø±\T :
;s¡ ø±j·T˝À¢ |ü⁄wüÿ\+>± |”#·T |ü<ësê∆\T, $≥$THé`m, ;{≤
¬øs√{ÏHé, $≥$THé`_1, _2, _3, _6, _9, $≥$THé`dæ e+{Ï
$≥$TqT¢, õ+ø˘, ◊s¡Hé, yÓT^ïwæj·T+ e+{Ï Kì» \eD≤\T
ñ+{≤sTT.
Äs√>∑´ ˝≤uÛ≤\T :
;s¡ ø±j·T\T dü÷ú\ø±j·÷ìï ìyê]kÕÔsTT. mdæ&ç{°, n\‡s¡T¢
e+{Ï düeTdü´\qT ìyê]düTÔ+~. eT]j·TT Js¡íø√XÊìï Äs√>∑´+>±
ñ+#·T‘·T+~. s√>∑ìs√<Ûäø£ X¯øÏÔì ≈£L&Ü ô|+bı+~düTÔ+~.
uÛ≤s¡‘· ñ|üK+&É ÁbÕ+‘·+‘√ bÕ≥T <äøDåÏ ≤dæj÷· , Äπ>ïj·÷dæj÷· , <=+&Éø±j·T :
ÄÁ|ò æ ø ± ÁbÕ+‘ê˝À¢ ø±ø£ s ¡ ø ±j· T \qT $]$>± |ü + &ç k ÕÔ s ¡ T .
ø±ø£s¡ø±j·T\‘√ s¡ø£s¡ø±\ ≈£Ls¡\T, |ü⁄\TdüT\T, dü÷|t‡, dü˝≤&é‡,
e+{Ï$ ‘·j·÷s¡T #˚düT≈£îì ‹+{≤s¡T. ∫s¡ø±\+>± yê&ÉTø£˝À ñqï
ø±ø£sø¡ ±j·TqT Äj·TTπs«<ä ‘·~‘·s¡ dü+Á|ü<ëj·T ∫øÏ‘ê‡ |ü<‘›ä T· ˝À¢q÷
$$<Ûä yê´<ÛäT\qT qj·T+ #˚j·T&É+ ø√dü+ $ìjÓ÷–kÕÔs¡T.
b˛wüø±\T :
ø±ø£s¡ø±j·T˝À $≥$THé`m, ;{≤¬øs√{ÏHé, $≥$THé`_1, _2,
_3, _6,_9, $≥$THé`dæ, $≥$THé`Ç, $≥$THé`¬ø e+{Ï
$≥$TqT¢, ø±*¸j·T+, yÓT^ïwæj·T+, ◊s¡Hé, bòÕdüŒ¤s¡dt, bı{≤wæj·T+,
k˛&çjT· +, õ+ø˘ e+{Ï Kì» \eD≤\T, |”#T· |ü<ësê∆\T ñ+{≤sTT.
Äs√>∑´ ˝≤uÛ≤\T : <=+&Éø±j·T Ädæj·÷, ÄÁ|òæø± <˚XÊ˝À¢ $]$>± |ü+&ÉT‘·T+~.
ø±ø£ s ¡ ˝ Àì ôV’ ≤ b˛¬ > ¢ d æ $ Tø˘ |ü < ës¡ ∆ + ÇqT‡*Hé kÕú s TTì uÛ≤s¡‘˝Y À <=+&Éø±j·T\‘√ ≈£Ls¡\T, y˚|⁄ü fi¯ófl e+&ÉT≈£î+{≤s¡T. e+≥\
ìj·T+Á‹+∫, #·¬øÿs¡ »ãT“qT n<äT|ü⁄ πødüTÔ+~. k˛]j·÷dædt düVü‰ ø√dü+ kÕ<Ûës¡D+>± eTq <˚X¯+˝À ˝Ò‘· <=+&Éø±j·T\qT
|ü\T #·s¡àyê´<ÛäT\ ìyês¡D≈£î ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·T+~. &Éj˚T]j·÷ ñ|üj÷Ó –kÕÔsT¡ . ø=ìï <˚XÊ˝À¢ u≤>± |ü+&çq <=+&Éø±j·T\qT ≈£L&Ü
e+{Ï Js¡íø√X¯ yê´<ÛäT\ ∫øÏ‘·‡˝Àq÷ Äj·TTπs«<ä yÓ’<äT´\T ø±ø£s¡qT e+≥˝À¢ ñ|üj÷Ó –kÕÔsT¡ . Ç+&√H˚dj æ ÷· , <ÛëjYT˝≤+&é e+{Ï <˚XÊ˝À¢
ñ|üjÓ÷–kÕÔs¡T. mÁs¡>± |ü+&çq <=+&Éø±j·T\‘√ bÕ≥T, <=+&É Ä≈£î\qT ≈£L&Ü
;s¡ø±j·T : ‹+{≤s¡T.
uÛ≤s¡‘Y düV‰ü nìï Ädæj÷· <˚XÊ˝À¢q÷, ø=ìï ÄÁ|òøæ ± <˚XÊ˝À¢q÷ b˛wüø±\T :
;s¡ ø±j·T\T $]$>± |ü+&ÉT‘êsTT. |ü⁄wüÿ\+>± |”#·T |ü<ësê∆\T <=+&Éø±j·T˝À¢ |”#·T |ü<ësê∆\T, ;{≤ ¬øs√{°Hé, $≥$THé`_1,
40
_2, _3, _6, _9, $≥$THé`dæ, e+{Ï $≥$TqT¢ ñ+{≤sTT.
dü«\Œ+>± |æ+&ç |ü<ësê∆\T, |ü⁄wüÿ\+>± |”#T· |ü<ësê∆\T ñ+{≤sTT.
ø±*¸j·T+, yÓT^ïwæj·T+, ◊s¡Hé, bòÕdüŒ¤s¡dt, bı{≤wæj·T+, k˛&çj·T+,
õ+ø˘ e+{Ï Kì» \eD≤\T ñ+{≤sTT.
Äs√>∑´ ˝≤uÛ≤\T :
<=+&Éø±j·T\T s¡ø£ÔV”≤q‘·qT ìyê]kÕÔsTT. s√>∑ ìs√<Ûäø£ X¯øÏÔì
yÓTs¡T>∑T|üs¡TkÕÔsTT. Js¡íø√XÊìøÏ y˚T\T #˚kÕÔsTT. s¡ø£Ô+˝À #·¬øÿs¡
kÕúsTTì n<äT|ü⁄ #˚kÕÔsTT.
kıs¡ø±j·T :
bÕ\≈£Ls¡ e÷~] Ä≈£î≈£Ls¡˝≤ ñ|üj÷Ó –kÕÔsT¡ . Áb˛{°qT¢ |ü⁄wüÿ\+>±
ñ+&É≥+‘√ ≈£Ls¡>±j·T˝À¢ ∫≈£îÿ&ÉT ø±j·T\T ã\es¡∆ø£yÓTÆq$.
b˛wüø±\T :
∫≈£îÿ&ÉTø±j·T˝À¢ |æ+&ç |ü<ësê∆\T, Áb˛{°qT¢, dü«\Œ+>± ø=e⁄«\T,
|”#T· |ü<ësê∆\T, $≥$THé`_1, _ 2, _3, _5, _6, _9, $≥$THé-
dæ, $≥$THé `¬ø e+{Ï $≥$TqT¢, ø±*¸j·T+, ◊s¡Hé, yÓT^ïwæj·T+,
õ+ø˘, e÷+>∑˙dt, bı{≤wæj·T+, bòÕdüŒ¤s¡dt e+{Ï Kì» \eD≤\T
ñ+{≤sTT.
Äs√>∑´ ˝≤uÛ≤\T :
s¡øVÔ£ ≤” q‘·qT n]ø£{,ºÏ s√>∑ìs√<Ûøä £ X¯øìÔÏ ô|+#·T‘êsTT. ø±´q‡s¡Tï
ìs√~ÛkÕÔsTT. ø£+&Ésê\≈£î, meTTø£\≈£î ã˝≤ìïkÕÔsTT. yês¡∆ø£´
\ø£åD≤\qT n]ø£&É‘êsTT. ø£+{Ï#·÷|ü⁄qT yÓTs¡T>∑T|üs¡TkÕÔsTT.
kıs¡ø±j·T ˙{Ï XÊ‘·+ m≈£îÿe>± ñ+&˚ ≈£Ls¡>±j·T. Bìï yÓT<ä&ÉT≈£î y˚T\T #˚kÕÔsTT. |üø£åbÕ‘·+, >∑T+&Ób˛≥T e+{Ï »ãT“\
Äq|üø±j·T nì ≈£L&Ü n+{≤s¡T. Ädæj·÷, ÄÁ|òæø±, j·T÷s¡|t, eTT|üðqT ‘·–ZkÕÔsTT.
nyÓT]ø± ÁbÕ+‘ê˝À¢ Bìï $]$>± |ü+&çkÕÔs¡T. eTq <˚X¯+˝À >√s¡T ∫≈£îÿ&ÉT :
kıs¡ø±j·TqT H˚s¡T>± ≈£Ls¡>± e+&ÉTø√e&Éy˚T ø±≈£î+&Ü kÕ+u≤s¡T,
|ü⁄\TdüT, |ü|üð e+{Ï e+≥ø±˝À¢ $]$>± yê&É‘ês¡T. ñ‘·Ôsê~˝À
Bì‘√ $TsƒêsTT\T ≈£L&Ü ‘·j÷· s¡T #˚kÕÔsT¡ . |ü\T <˚XÊ˝À¢ kıs¡ø±j·T
p´dtqT ùd$kÕÔs¡T.
b˛wüø±\T :
kıs¡ø±j·T˝À dü«\Œ+>± |æ+&ç |ü<ësê∆\T, |”#·T |ü<ësê∆\T,
HêeT e÷Á‘·+>± Áb˛{°qT¢ ñ+{≤sTT. M{Ï˝À $≥$THé`_1, _ 2,
_3, _5, _6, _9, $≥$THé- dæ e+{Ï $≥$TqT¢, ø±*¸j·T+,
◊s¡Hé, yÓT^ïwæj·T+, õ+ø˘, e÷+>∑˙dt, bı{≤wæj·T+, bòÕdüŒ¤s¡dt uÛ ≤ s¡ ‘ · <˚ X ¯ + ˝Àì |ü • ÃeT, yêj· T Te´ ÁbÕ+‘ê˝À¢ q ÷,
e+{Ï Kì» \eD≤\T ñ+{≤sTT. bÕøÏkÕúHé˝Àq÷ >√s¡T ∫≈£îÿ&ÉT $]$>± |ü+&ÉT‘·T+~. Bìï
Äs√>∑´ ˝≤uÛ≤\T : >√ø£s¡ø±j·T nì ≈£L&Ü n+{≤s¡T. <˚X¯+˝Àì Ç‘·s¡ ÁbÕ+‘ê˝À¢q÷
ãs¡ T e⁄ ‘· > ±Z \ qT≈£ î H˚ yê]øÏ kıs¡ ø ±j· T #· ø £ ÿ >± Bì kÕ>∑T »s¡T>∑T‘√+~. nyÓT]ø±, yÓTøχø√, ÄÁ|òæø±, ÄÁùdº*j·÷
ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·T+~. Ç~ ‘˚*ø£>± Js¡íeTe⁄‘·T+~. JsêíX¯j·÷ìï e+{Ï ÁbÕ+‘ê˝À¢q÷ >√s¡T ∫≈£îÿ&ÉT |ü+≥ $kÕÔs+¡ >±H˚ |ü+&ÉT‘√+~.
Äs√>∑´+>± ñ+#·T‘·T+~. øÏ&ûï düeTdü´\qT ìyê]düTÔ+~. ø£s¡Te⁄ |ü]dæú‘·T\qT ‘·≥Tº≈£îì eTØ >√s¡T ∫≈£îÿ&ÉT yÓTTø£ÿ\T
∫≈£îÿ&ÉTø±j·T : ô|s¡T>∑T‘êsTT. >√s¡T ∫≈£îÿ&ÉTqT ≈£Ls¡\T ‘·~‘·s¡ e+≥\‘√ bÕ≥T,
∫≈£îÿ&ÉT ø±j·T\qT <ë<ë|ü⁄ Á|ü|ü+#·eT+‘·{≤ kÕ>∑T #˚kÕÔs¡T. >√s¡T ∫≈£îÿ&ÉT õ>∑Ts¡TqT s¡øs£ ø¡ ±\ ÄVü‰s¡ ñ‘·Œ‘·T˝Ô À¢ ñ|üj÷Ó –kÕÔsT¡ .
∫≈£îÿ&ÉTø±j·T\T ˝Ò‘·>± ñ+&É>±H˚ ø√dæ, e+≥˝À¢ yê&É‘ês¡T. b˛wüø±\T :
eTT~]q ∫≈£îÿ&ÉT ø±j·T\ qT+&ç –+»\qT y˚s¡T#˚dæ, yê{Ïì >√s¡T ∫≈£îÿ&ÉT˝À Áb˛{°qT¢, dü«\Œ+>± |æ+&ç |ü<ësêú\T, |”#·T
m+&Éu…≥Tº≈£îì e+≥ø±˝À¢ yê&É‘ês¡T. Çø£ ˝Ò˝Ò‘· ∫≈£îÿ&ÉT Ä≈£î\qT |ü<ësêú\T, $≥$THé`@, $≥$THé`_1, _ 2, _3, _5, _6, _9,

$≥$THé- dæ, $≥$THé`¬ø e+{Ï $≥$TqT¢, ø±*¸j·T+, ◊s¡Hé,
yÓT^ïwæj·T+, bòÕdüŒ¤s¡dt e+{Ï Kì» \eD≤\T ñ+{≤sTT.
Äs√>∑´ ˝≤uÛ≤\T :
s¡ø+Ô£ ˝À #·ø¬ ÿs¡ kÕúsTTì ìj·T+Á‹kÕÔsTT. s¡øbÔ£ ˛≥TqT n<äT|ü⁄˝À
ñ+#·T‘êsTT. meTTø£\≈£î, ø£+&Ésê\≈£î ã˝≤ìïkÕÔsTT. s¡øVÔ£ ≤” q‘·qT
ìyê]kÕÔsTT. Js¡øí √XÊìï Äs√>∑´+>± ñ+#·T‘êsTT. dü÷\ú ø±j·÷ìï
n]ø£&É‘êsTT.
ø±´uÒJ :
ø±´uÒJ <ë<ë|ü⁄ Á|ü|ü+#· yê´|üÔ+>± \_ÛdüTÔ+~. Ä≈£î|ü#·Ã,
eTT<äTs¡T }<ës¡+>∑T˝À¢ <ä≥ºyÓTÆq Ä≈£î\ ãT≥º˝≤ ñ+&˚ ø±´uÒJ˝À
b˛wüø£ $\Te\T |ü⁄wüÿ\+>± ñ+{≤sTT. ø±´uÒõ‘√ s¡ø£s¡ø±\
e+≥ø±\T ‘·j·÷s¡T #˚düTø√e&Éy˚T ø±≈£î+&Ü, ø±´uÒJ ‘·Ts¡TeTTqT
|üøÏÿ>±H˚ dü˝≤&ÉT¢ e+{Ï yê{Ï˝À ø£*|æ ‹+{≤s¡T. ø=ìï ÁbÕ+‘ê˝À¢
ø±´uÒJì }s¡y˚kÕÔs¡T.
b˛wüø±\T :
|æ + &ç |ü < ësêú \ T, #· ¬ ø ÿs¡ , Áb˛{° q T¢ , |” # · T |ü < ësêú \ T,
$≥$THé`_1, _ 2, _3, _5, _6, _9, $≥$THé- dæ, $≥$THé
- ¬ø e+{Ï $≥$TqT¢, ø±*¸j·T+, ◊s¡Hé, yÓT^ïwæj·T+, õ+ø˘,
e÷+>∑˙dt, bı{≤wæj·T+, bòÕdüŒ¤s¡dt e+{Ï Kì» \eD≤\T
ñ+{≤sTT.
Äs√>∑´ ˝≤uÛ≤\T :
ø±´uÒJ Js¡øí √kÕìøÏ y˚T\T #˚dTü +Ô ~. eT\ã<äø› ±ìï ìyê]düT+Ô ~.
s¡øbÔ£ ˛≥TqT n<äT|ü⁄˝À ñ+#·T‘·T+~. dü÷\ú ø±j·÷ìï n]ø£&TÉ ‘·T+~.
s√>∑ìs√<Ûäø£ X¯øÏÔì ô|+#·T‘·T+~. meTTø£\≈£î ã˝≤ìïdüTÔ+~.
#·sêàìøÏ, ø£+{ÏøÏ y˚T\T #˚düTÔ+~.
≥e÷{≤ :
≥e÷{≤ kÕ+πø‹ø£+>± |ü+&ÉT nsTTq|üŒ{ÏøÏ eTq <˚X¯+˝À
≈£Ls¡>±j·T>±H˚ yê&É≥+ n\yê≥T. n+<äTe\¢ Bìï ≈£Ls¡>±j·TH˚
41
|ü]>∑DÏkÕÔs¡T. ≥e÷{≤\T <ë<ë|ü⁄ Á|ü|ü+#·yê´|üÔ+>± |ü+&ÉT‘êsTT.
M{Ïì ≈£Ls¡\T, |ü#·Ãfi¯ófl, dü˝≤&É¢‘√ bÕ≥T m≈£îÿeø±\+ ì\«
ñ+&˚ kÕdt, øπ #·|t e+{Ï yê{Ï ‘·j÷· Ø˝Àq÷ yê&É‘ês¡T. $$<Ûsä ø¡ ±\
e+≥ø±\≈£î n\+ø£s¡D ø√dü+ ≈£L&Ü ≥e÷{≤ eTTø£ÿ\qT
yê&É‘ês¡T.
b˛wüø±\T :
≥e÷{≤˝À dü«\Œ+>± |æ+&ç |ü<ësêú\T, #·¬øÿs¡, $≥$THé`@,
$≥$THé`_1, _3, _6, $≥$THé-dæ, $≥$THé`Ç, $≥$THé- ¬ø,
;{≤¬øs={°Hé e+{Ï $≥$TqT¢, ø±*¸jT· +, ◊s¡H,é yÓT^ïwæjT· +, õ+ø˘,
e÷+>∑˙dt, bı{≤wæj·T+, bòÕdüŒ¤s¡dt e+{Ï Kì» \eD≤\T
ñ+{≤sTT.
Äs√>∑´ ˝≤uÛ≤\T :
≥e÷{≤\T >∑T+&˚ »ãT“\qT, #·¬øÿs¡ »ãT“qT, s¡ø£ÔV”≤q‘·qT
ìyê]kÕÔsTT. E≥TºqT, #·sêàìï Äs√>∑´+>± ñ+#·T‘êsTT.
s√>∑ìs√<Ûäø£ X¯øÏÔì ô|+#·T‘êsTT. dü÷∆\ø±j·÷ìï n]ø£&É‘êsTT.
<√düø±j·T :
<√düø±j·T\T Ädæj·÷, ÄÁ|òæø±, nyÓT]ø± ÁbÕ+‘ê˝À¢ $]$>±
|ü+&ÉT‘êsTT. M{Ï˝À #ê˝≤ s¡ø±\T ñHêïsTT. Ä≈£î|üø£ÿ s¡+>∑T˝À
bı&Ée⁄>± ø£ì|æ+πø ø°s¡ <√düø±j·T\qT kÕ<Ûës¡D+>± |ü∫Ã>±H˚
‹+{≤s¡T. M{Ïì dü˝≤&ÉT¢ e+{Ï yê{Ï˝À yê&É‘ês¡T. bÕXÊÑ·´ <˚XÊ˝À¢
M{Ïì ñ|üð ˙{Ï˝À ñs¡yd˚ æ ≈£L&Ü ‹+{≤s¡T. |üdTü |ü⁄>± >∑T+Á&É+>±
ñ+&˚ <√düø±j·T\qT $$<Ûä s¡ø±\ e+≥ø±˝À¢ ñ|üjÓ÷–kÕÔs¡T.
b˛wüø±\T :
<√dü ø ±j· T ˝À¢ dü « \Œ+>± |æ + &ç |ü < ësêú \ T, Áb˛{° q T¢ ,
$≥$THé`_1, _ 2, _3, _5, _6, _9, $≥$THé- dæ, $≥$THé`dæ,
$≥$THé` ¬ø e+{Ï $≥$TqT¢, ø±*¸j·T+, ◊s¡Hé, yÓT^ïwæj·T+,
õ+ø˘, e÷+>∑˙dt, bı{≤wæj·T+, bòÕdüŒ¤s¡dt e+{Ï Kì» \eD≤\T
ñ+{≤sTT.
Äs√>∑´ ˝≤uÛ≤\T :
<√düø±j·T˝À¢ ˙{Ï XÊ‘·+ m≈£îÿe. Ç$ &ûôV’≤Á&˚wüqT¢ <ä÷s¡+
#˚kÕÔsTT. yÓT<ä&ÉT≈£î y˚T\T #˚kÕÔsTT. ø£&ÉT|ü⁄ eT+≥, n\‡s¡T¢ e+{Ï
42
u≤<Ûä\qT ‘·–ZkÕÔsTT. dü÷ú\ø±j·÷ìï n]ø£&É‘êsTT. s¡ø£Ôb˛≥TqT
n<äT|ü⁄ #˚kÕÔsTT. >∑T+&Ó düeTdü´\qT ìyê]kÕÔsTT.
u…+&Éø±j·T :
u…+&Éø±j·T\qT uÛ≤s¡‘Y‘√ bÕ≥T <ë<ë|ü⁄ Á|ü|ü+#·+˝Àì n˙ï
ÁbÕ+‘ê˝À¢q÷ kÕ>∑T #˚kÕÔs¡T. u…+&Éø±j·T\‘√ ≈£Ls¡\T, y˚|ü⁄fi¯ófl,
|ü⁄\TdüT\T e+{Ï e+≥ø±\qT ‘·j·÷s¡T #˚kÕÔs¡T. ø=ìï ÁbÕ+‘ê˝À¢
u…+&Éø±j·T\qT |ü∫Ã>±qT, }s¡y˚düT≈£îì ≈£L&Ü ‹+{≤s¡T.
b˛wüø±\T :
u…+&Éø±j·T˝À¢ dü«\Œ+>± |æ+&ç |ü<ësêú\T, Ábı{°qT¢ ñ+{≤sTT.
$≥$THé`m, $≥$THé`_1, _ 2, _3, _9, $≥$THé- dæ,
$≥$THé`Ç, $≥$THé`¬ø e+{Ï $≥$TqT¢, ø±*¸j·T+, ◊s¡Hé,
yÓT^ïwæj·T+, õ+ø˘, bı{≤wæj·T+, bòÕdüŒ¤s¡dt e+{Ï Kì» \eD≤\T
ñ+{≤sTT.
Äs√>∑´ ˝≤uÛ≤\T :
u…+&Éø±j·T\T s¡ø£ÔV”≤q‘·qT ìyê]kÕÔsTT. Js¡íø√kÕìøÏ y˚T\T
#˚kÕÔsTT. s¡ø£Ô+˝À #·¬øÿs¡ kÕúsTTì ìj·T+Á‹kÕÔsTT. ø£+{Ï#·÷|ü⁄qT,
meTTø£\ X¯øÏÔì yÓTs¡T>∑T|üs¡TkÕÔsTT.
e+ø±j·T :
e+ø±j·T\qT <ë<ë|ü⁄ Á|ü|ü+#·yê´|üÔ+>± $ìjÓ÷–kÕÔs¡T.
e+ø±j·T˝À¢ HêHê s¡ø±\T ñHêï, b˛wüø£ $\Te\T nìï+{À¢q÷
<ë<ë|ü⁄ ˇπø˝≤ ñ+{≤sTT. e+ø±j·T\‘√ uÛ≤s¡rj·TT\T s¡ø£s¡ø±\
≈£Ls¡\T, |ü#÷ fi¯ó,¢ |ü⁄\TdüT\T e+{Ï$ #˚dTü ≈£î+{≤s¡T. H˚sT¡ >± yê{Ïì
ø±\TÃ≈£îì ≈£L&Ü ‹+{≤s¡T. Ç‘·s¡ <˚XÊ˝À¢q÷ e+ø±j·T\‘√
s¡ø£s¡ø±\ e+≥ø±\T #˚düT≈£î+{≤s¡T. yê{Ïì }s¡u…{Ϻ ≈£L&Ü
‹+{≤s¡T.
b˛wüø±\T :
e+ø±j·T˝À¢ dü«\Œ+>± |æ+&ç |ü<ësêú\T, #·ø¬ ÿs¡, |”#T· |ü<ësêú\T
|ü⁄wüÿ\+>± ñ+{≤sTT. $≥$THé- _1, _2, _3, _6, _9,
$≥$THé`dæ, $≥$THé- Ç, $≥$THé`ø¬ e+{Ï $≥$TqT¢, ø±*¸jT· +,
◊s¡Hé, yÓT^ïwæj·T+, e÷+>∑˙dt, bòÕdüŒ¤s¡dt, bı{≤wæj·T+ e+{Ï
Kì» \eD≤\T ñ+{≤sTT.
Äs√>∑´ ˝≤uÛ≤\T :
e+ø±j·T\T s√>∑ìs√<Ûäø£ X¯øÏÔì ô|+#·T‘êsTT. Js¡íø√XÊìï
Äs√>∑´+>± ñ+#·T‘êsTT. s¡ø£Ô+˝Àì #Ó&ÉT ø=˝…ÁkÕº˝ŸqT ‘·–ZkÕÔsTT.
|òü*‘·+>± dü÷ú\ø±j·÷ìï, >∑T+&Ó »ãT“\T, s¡ø£Ô b˛≥T eTT|üðqT
ìyê]kÕÔsTT.
ø±©|òü¢esY :
ø±©|òü¢esY <ë<ë|ü⁄ Á|ü|ü+#·yê´|üÔ+>± kÕ>∑T‘√+~. Ç+<äT˝À
m≈£îÿe>± ˝Ò‘· |üdüT|ü⁄ s¡+>∑T˝Àìy˚ ø£ì|ækÕÔsTT. nsTT‘˚, ñ<ë,
Hê]+», Ä≈£î|ü#·Ã s¡+>∑T˝À¢ ≈£L&Ü ø±©|òü¢esY s¡ø±\T ñHêïsTT.
ø±©|òü¢esY s¡ø£s¡ø±\ e+≥ø±˝À¢ ñ|üjÓ÷–kÕÔs¡T. ø=ìï #√≥¢
ø±©|òü¢esY ‘·Ts¡TeTTqT |ü∫Ã>±H˚ dü˝≤&É¢˝À yê&É‘ês¡T.
b˛wüø±\T :
|æ+&ç |ü<ësêú\T, #·ø¬ ÿs¡, Ábı{°qT¢, |”#T· |ü<ësêú\T $≥$THé`_1,
_ 2, _3, _5, _6, _9, $≥$THé- dæ, $≥$THé`¬ø e+{Ï
$≥$TqT¢, ø±*¸j·T+, ◊s¡Hé, yÓT^ïwæj·T+, õ+ø˘, e÷+>∑˙dt,
bı{≤wæj·T+, bòÕdüŒ¤s¡dt e+{Ï Kì» \eD≤\T ñ+{≤sTT.
Äs√>∑´ ˝≤uÛ≤\T :
>∑T+&Ó≈£î, yÓT<ä&ÉT≈£î y˚T\T #˚düTÔ+~. ø±´q‡sYqT ìyê]düTÔ+~.
Js¡íø√kÕìøÏ s¡ø£åD ÇdüTÔ+~. nø±\ yês¡úø±´ìï ìyê]düTÔ+~.
s√>∑ìs√<Ûäø£ X¯øÏÔì ô|+#·T‘·T+~. dü÷ú\ø±j·÷ìï n]ø£&ÉT‘·T+~.
ã+>±fi≤ <äT+|ü :
ã+>±fi≤ <äT+|ü nH˚~ <äT+|ü C≤‹øÏ #Ó+~q ˇø£ s¡ø£+
≈£Ls¡>±j·T. 17 e X¯‘êã∆+ es¡≈î£ <äøD åÏ nyÓT]ø± $TqVü‰ Á|ü|+ü #·
<˚XÊ˝≤+‘·{øÏ ° ã+>±fi¯<Tä +|ü |ü]#·jT· + ˝Ò<Tä . uÛ≤s¡‘<· X˚ ÊìøÏ Á_{°wt

yês¡T ã+>±fi¯ <äT+|üqT rdüT≈£î e#êÃs¡T. Ä\T>∑&ɶ nì, ñs¡¢>∑&ɶ
nì sêø£s¡ø±\ ù|s¡¢‘√ ã+>±fi¯ <äT+|üqT |æ\Tdü÷Ô ñ+{≤s¡T.
Á|ü|ü+#·yê´|üÔ+>± ñ‘·Œ‘·Ôe⁄‘·Tqï ÄVü‰s¡ |ü+≥˝À¢ e], >√<ÛäTeT,
yÓTTø£ÿC§qï ‘·s¡Tyê‘· ã+>±fi¯ <äT+|ü Hê\T>√ kÕúq+˝À ñ+~.
ã+>±fi¯ <äT+|ü\‘√ e+≥˝À¢ mH√ï s¡ø±\ Á|üjÓ÷>±\T #˚dü÷Ô
ñ+{≤s¡T. Áô|,’ò ≈£Ls¡\T, ∫|t‡, Ç+<äT˝À ø=ìï. &Éj÷· u…{øÏ ˘ ù|ôw+{Ÿ‡
ã+>±fi≤ <äT+|üqT ‘·≈£îÿe>± rdüT≈£î+fÒ eT+∫~.
b˛wüø±\T :
ã+>±fi¯ <äT+|ü˝À |æ+&ç |ü<ësêú\T, e÷+düø£ ‘·T\T m≈£îÿe.
$≥$THé dæ, _6, ¬ø ˝≤+{Ï $≥$TqT¢ ã+>±fi≤<äT+|ü˝À m≈£îÿe>±
\_ÛdüTÔHêïsTT. bı{≤wæj·T+ Ç+<äT˝À m≈£îÿe>± \_Û+#˚ Kì»
\eD+. ø±*¸j·T+, bòÕdüŒ¤s¡dt ˝≤+{Ï$ ≈£L&Ü ‘·>∑T yÓ÷‘ê<äT˝À¢
\_ÛkÕÔsTT.
Äs√>∑´ ˝≤uÛ≤\T :
ã+>±fi¯ <äT+|ü˝À düeT~∆>± \_Û+#˚ $≥$THé`dæ, bı{≤wæjT· +
˝≤+{Ï b˛wüø£ |ü<ësêú\T s√>∑ìs√<Ûäø£ X¯øÏÔì ô|+#·&É+˝À u≤>±
‘√&ÉŒ&É‘êsTT. s¡ø£Ôb˛≥TqT ìj·T+Á‹#·&É+˝À, >∑T+&Ó Äs√>±´ìøÏ.
yÓT<ä&ÉT |üìrs¡T #·Ts¡T>±Z ñ+&É{≤ìøÏ ≈£L&Ü ã+>±fi≤<äT+|ü ñ
|üj÷Ó >∑|&ü TÉ ‘·T+~. Áø°&Üø±s¡T\T ‘·øDå£ X¯øÔÏ ø√dü+ ã+>±fi¯ <äT+|üqT
‘·eT &Ó’{Ÿ˝À #˚s¡TÃ≈£î+≥÷ ñ+{≤s¡T.
ø£+<ä :
ø£+<ä uÛÑ÷$T˝À|ü\ ô|]π> ˇø£ s¡ø£+ <äT+|ü. |üPs¡«+ ø£+<ä
eT÷˝≤\qT Á|ü<Ûëq ÄVü‰s¡+>± rdüT≈£îH˚ yês¡ì ‘˚˝≤Ãs¡T. ø£+<ä
>∑&¶É nqï ù|s¡T‘√ Bìï m≈£îÿe>± |æ\TdüT+Ô {≤s¡T. uÛ≤s¡‘<· X˚ e¯ T+‘·{≤
ø£+<ä <ä&ɶ kÕ>∑T $düÔ]+∫ ñ+~. Ç+<äT˝À düTe÷s¡T 14 C≤‘·T\T
43
ñHêïsTT. M{Ïì m≈£îÿe>± ≈£Ls¡\ ø√dü+ yê&ÉT‘·THêïs¡T.
n<˚$<Ûä+>± ∫|t‡ ≈£L&Ü ‘·j·÷s¡T #˚düTÔHêïs¡T.
b˛wüø±\T :
ø£+<ä˝À |æ+&ç, |”#·T |ü<ësêú\T m≈£îÿe. $≥$THé`dæ,
$≥$THé`¬ø m≈£îÿe>± \_Û+#˚ $≥$TqT¢, b˛{≤wæj·T+, bòÕdüŒ¤s¡dt,
ø±*¸j· T +, yÓ T ^ïwæ j · T + ˝≤+{Ï Kì» \eD≤\T ø£ + <ä ˝ À
\_ÛdüTÔHêïsTT.
Äs√>∑´ ˝≤uÛ≤\T :
ø£+<ä˝À $≥$THé`dæ m≈£îÿe. »«s¡+, |üP\¢ ‘√ bÕ≥T ÇHÓŒø¤ qå£ ≈¢ î£
Ç~ eT+∫ Wwü<Ûä+>± |üì#˚düTÔ+~. ‘·ø£åD X¯øÏÔì Çe«&É+‘√ bÕ≥T
s√>∑ìs√<Ûøä £ X¯øìÔÏ ô|+bı+~+#·&+É ˝À ø£+<ä u≤>± ñ|üj÷Ó >∑|&ü TÉ ‘·T+~.
E≥Tº u≤>± ô|s¡>∑{≤ìøÏ Ç~ ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·T+~.
;{Ÿ s¡÷{Ÿ :
j·T÷s¡|t˝À |ü⁄{Ϻq ;≥T <äT+|ü Á|üdüTÔ‘·+ Á|ü|ü+#·yê´|üÔ+>±
$düÔ]+∫ ñ+~. Äø£‹ì ã{Ϻ Ç+<äT˝À #ê˝≤ s¡ø±\THêïsTT.
ms¡T|ü⁄ s¡+>∑T˝À ñ+&˚ á <äT+|üqT ≈£Ls¡>±j·T>±, p´dt>±
m≈£îÿe>± yê&ÉT‘·÷ edüTÔHêïs¡T. ;{Ÿs¡÷{Ÿ <äT+|ü\T ø=+#Ó+ r|æ,
ø=+#Ó+ e>∑s¡T s¡T∫ì ø£*– ñ+{≤sTT.
b˛wüø±\T :
;{Ÿs¡÷{À¢ |æ+&ç, #·¬øÿs¡ |ü<ësêú\T m≈£îÿe. $≥$THé`@, dæ
Ç+<äT˝À m≈£îÿe>± \_Û+#˚ $≥$TqT¢. bı{≤wæj·T+, bòÕdüŒ¤s¡dt,
yÓT^ïwæj·T+, ø±*¸j·T+ ˝≤+{Ï$ ;{Ÿs¡÷{Ÿ˝À m≈£îÿe>± \_Û+#˚
Kì» \eD≤\T.
Äs√>∑´ ˝≤uÛ≤\T :
ø±˝Ò j · T + |ü ì rs¡ T u≤>∑ T +&É { ≤ìøÏ ;{Ÿ s ¡ ÷ {Ÿ u≤>±
ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·T+~. s¡ø£ÔHêfi¯˝À¢ s¡ø£Ô+ >∑&ɶø£≥º≈£î+&Ü ñ+&É{≤ìøÏ
u≤>± ‘√&ÉŒ&ÉT‘·T+~. ˇ+{À¢ s¡ø£Ô+ ‘·≈£îÿe ñqïyês¡T ;{Ÿ s¡÷{Ÿ
rdüT≈£î+fÒ |òü*‘·+ ø£ì|ædüTÔ+~. ø=˝…ÁkÕºfi¯ófl, s¡ø£Ôb˛≥TqT
‘·–Z+#·&É+˝À ≈£L&Ü ;{Ÿ s¡÷{Ÿ u≤>± ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·T+~.
ø£Ás¡ ô|+&É\+ :
ø£Ás¡ ô|+&É\+ #˚<äT>±, ‹j·T´>± ñ+&˚ s¡ø£+ <äT+|ü\T. <äøÏåD
nyÓT]ø±˝À |ü⁄{Ïqº á <äT+|ü\T Á|üdTü ‘Ô +· Á|ü|+ü #·eT+‘·{≤ $dü]Ô +∫
ñHêïsTT. eTTK´+>± nyÓT]ø±˝À @{≤ ˇø£ |ü+≥>± ø£Ás¡
ô|+&É\+qT kÕ>∑T #˚dü÷Ô edüTÔHêïs¡T. ø£Ás¡ ô|+&É\+‘√ d”«≥T¢,
≈£Ls¡\T #ê˝≤H˚ #˚düTÔHêïs¡T.
44
b˛wüø±\T :
ø£Ás¡ô|+&É\+˝À |æ+&ç, |”#T· |ü<ësêú\T m≈£îÿe. #·ø¬ ÿs¡ |ü<ësêú\T
≈£L&Ü ‘·>∑T yÓ÷‘ê<äT˝À¢ \_ÛkÕÔsTT. ø£Ás¡ ô|+&É\+˝À $≥$THé`dæ
m≈£îÿe yÓ÷‘ê<äT˝ÀH˚ \_ÛdüTÔ+~. bı{≤wæj·T+, õ+ø˘, ø±*¸j·T+
˝≤+{Ï Kì» \eD≤\T ø£Ás¡ ô|+&É\+˝À \_ÛdüTÔHêïsTT.
Äs√>∑´ ˝≤uÛ≤\T :
‘· ø £ å D X¯ ø Ï Ô ì n+~+#· ≥ +˝À ø£ Á s¡ ô |+&É \ + u≤>± ñ
|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·T+~. ø=\ÁkÕº˝ŸqT ‘·–ZdüTÔ+~. meTTø£\T, <ä+‘ê\T
ã\+>± ñ+&É{≤ìøÏ, eT\ã<ä›ø£+ ‘·>∑Z&ÜìøÏ, ãs¡Te⁄ ‘·>∑Z&ÜìøÏ,
s¡ ø £ Ô b ˛≥TqT ìj· T +Á‹+#· { ≤ìøÏ ø£ Á s¡ ô |+&É \ + u≤>±
ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·T+~.
#êeT <äT+|ü :
Ädæj÷· <˚XÊ˝À¢H˚ |ü⁄{Ïqº #êeT <äT+|ü Á|üdTü ‘Ô +· Á|ü|+ü #·eT+‘·{≤
$düÔ]+∫ ñ+~. uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À ô|<ä› m‘·TÔq #êeTqT kÕ>∑T
#˚dTü HÔ êïs¡T. #êeT yÓTTø£ÿ≈£î ø±+&É+ n+≥÷ ñ+&É<Tä . ∫‘·&Ô ç HÓ\˝À¢,
ø±\Te\ yÓ+≥ #êeT m≈£îÿe>± |ü+&ÉT‘·T+~. >∑T‘·TÔ\T >∑T≥Tº\T>±
#êeT <äT+|ü\T ô|s¡T>∑T‘êsTT. #êeTqT H˚s¡T>± ‹+fÒ H√s¡T
bÕ&Ée⁄‘·T+~. ñ&Éøu£ {… ,ºÏ ≈£Ls¡\T>± e+&ç #êeTqT yê&ÉT‘·T+{≤s¡T.
b˛wüø±\T :
#êeT <äT+|ü˝À |æ+&ç, |”#·T |ü<ësêú\T m≈£îÿe. $≥$THé`dæ,
_6, á m≈£îÿe>± \_Û+#˚ $≥$TqT¢, ø±*¸j·T+, ◊s¡Hé, bòÕdüŒ¤s¡dt
˝≤+{Ï Kì» \eD≤\T #êeT <äT+|ü˝À¢ \_ÛdüTÔHêïsTT.
Äs√>∑´ ˝≤uÛ≤\T :
Áø°&Üø±s¡T\≈£î ‘·ø£åD+ X¯øÏÔ ì#˚à ÄVü‰s¡+>± #êeT<äT+|üqT
#Ó|üðø√e#·TÃ. ‘·≈£îÿe ø±´\Ø ÄVü‰s¡+ ne«&É+ e\¢ #êeT
<äT+|ü\qT ãs¡Te⁄ ‘·>±Z\qT≈£îH˚ yês¡T ‘·eT &Ó’{Ÿ˝À #˚s¡TÃ≈£î+fÒ
eT+∫ |òü*‘·+ ø£ì|ædüTÔ+~. nJ]Ô, ôV’≤|üsY f…q¸Hé, ø£+&Ésê\T
ã\V”≤q‘·≈£î Ç~ eT+∫ Wwü<Ûä+>± |üì #˚düTÔ+~.
ø±´¬s{Ÿ :
ø±düÔ ‹j·T´{Ï s¡T∫ ñ+&ç H˚s¡T>± rdüTø√>∑*π> <äT+|ü ø±´¬s{Ÿ.
ø±´¬s{ŸqT |ü+&É¢ C≤_‘ê˝ÀH˚ ø£*ù|j·T&É+ m≈£îÿe>± #·÷dü÷+Ô {≤+.
Hê]+» s¡+>∑T˝À ñ+&˚ ø±´¬s{Ÿ j·T÷s¡|t <˚XÊ˝À¢ |ü⁄{Ϻ Á|üdüTÔ‘·+
Á|ü|+ü #·eT+‘·{≤ $dü]Ô +∫~. ø±´¬s≥T¢ ≈£Ls¡˝À¢, d”«{Ÿ‡˝À, s¡øs£ ø¡ ±\
e+≥ø±˝À¢ yê&ÉT‘·÷ edüTÔHêïs¡T.
b˛wüø±\T :
ø±´¬s{Ÿ˝À |æ+&ç, |”#·T |ü<ësêú\‘√ bÕ≥T #·¬øÿs¡ ≈£L&Ü m≈£îÿy˚
b˛˝Ò{Ÿ, ìj·÷dæHé, $≥$THé`m eT]j·TT dæ, Ç+<äT˝À m≈£îÿe>±
\_Û+#Û˚ $≥$TqT¢. k˛&çj·T+, bòÕdüŒ¤s¡dt, ø±*¸j·T+ ˝≤+{Ï$
ø±´¬s{Ÿ˝À \_Û+#˚ Kì» \eD≤\T.
Äs√>∑´ ˝≤uÛ≤\T :
ñ&Éøu£ {… ºÏ ‹H˚ ø±´¬s{Ÿ‘√ ø±´q‡s¡Tï ìs√~Û+#·e#·TÃ. ø£+{Ï #·÷|ü⁄
yÓTs¡T>∑e«&ÜìøÏ ø±´¬s{Ÿ n<äT“¤‘·+>± |üì#˚düTÔ+~. |üø£åyê‘·+,
ø=˝…ÁkÕº˝Ÿ ‘·–Z+#·{≤ìøÏ ≈£L&Ü Ç~ ‘√&ÉŒ&ÉT‘·T+~. eT>∑yê]˝À
Ms¡ ´ ø£ D ≤\ ø£ < ä * ø£ q T y˚ > ∑ e +‘· + #˚ j · T &ÜìøÏ ø±´¬ s {Ÿ
ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·T+~.
∫\ø£&É <äT+|ü :
nìïy˚fi¯˝À¢, #·eø£ <Ûäs¡˝À¢ \_Û+#˚ <äT+|ü˝À¢ ∫\ø£&É <äT+|üqT
#Ó|üðø√e#·TÃ. ‹j·T´{Ï s¡T∫ ø£*– ñ+&˚ Ç$ s¡ø£s¡ø±\ s¡+>∑T˝À¢
\uÛÑ´eTe⁄‘·÷ ñ+{≤sTT. nyÓT]ø±˝À ∫\ø£&É <äT+|ü eT÷˝≤\T
ñHêïsTT. Á|ü|ü+#·eT+‘·{≤ M{Ï kÕ>∑T $düÔ]+∫ ñ+~. M{Ï‘√
#ê˝≤ s¡ø±\ e+≥\T #˚düTÔHêïs¡T.
b˛wüø±\T :
∫\ø£&É <äT+|ü˝À |æ+&ç, #·ø¬ ÿs¡ |ü<ësêú\T m≈£îÿe. $≥$THé`m,
dæ, _6, &ç Ç+<äT˝À u≤>± \_Û+#˚ $≥$TqT¢. bı{≤wæjT· + ∫\ø£&É
<äT+|ü˝À¢ m≈£îÿe>± \_Û+#˚ Kì» \eD+. Ç$ ø±ø£ ø±*¸j·T+,
yÓT^ïwæj·T+, bòÕdüŒ¤s¡dt ˝≤+{Ï$ ≈£L&Ü u≤>±H˚ \_ÛdüTÔHêïsTT.
Äs√>∑´ ˝≤uÛ≤\T :
n\‡sY q T ‘· – Z + #· { ≤ìøÏ ∫\ø£ & É <ä T +|ü u≤>±
ñ|üj÷Ó >∑|&ü TÉ ‘·T+~. &ç $≥$THé ˝À|ü+ ñqïyês¡T ∫\ø£&É <äT+|üqT
&Ó’{Ÿ˝À #˚s¡TÃø√e#·TÃ. s√>∑ìs√<Ûäø£ X¯øÏÔì ô|+#·&É+˝À, »\TãT‘√
düVü‰ ø=ìï |òüP¢\qT ìs√~Û+#·{≤ìøÏ ≈£L&Ü ∫\ø£&É <äT+|ü
|üìø=düTÔ+~. h
45
46

e÷$T&ç˝À ø√‘· nq+‘·s¡+ #˚|ü≥ºe\dæq ø°\ø£ j·÷»e÷q´ |ü<ä∆‘·T\T

&܈ˆ b˛#· ô|<ä› Hê–¬s&ç¶, ñ<ë´q XÊÁdüÔy˚‘·Ô, &܈ˆ m+. eT*¢ø±s¡T®Hé, ùd<ä´ XÊÁdüÔy˚‘·Ô, &܈ˆ m+.¬s&ç¶ ≈£îe÷sY, ø±s¡´Áø£eT düeTq«j·T ø£s¡Ô,
ø£wæ $C≤„q πø+Á<ä+, ø£*øÏ], Ä#ês¡´ mHé.õ. s¡+>± e´ekÕj·T $X¯«$<ë´\j·T+, bò˛Hé : 7382129799, 7013261826
Ä+ Á<äÁ|ü<˚XŸ˝À e÷$T&ç $d”Ôs¡í+ eT]j·TT ñ‘·Œ‹Ô˝À <˚X¯+˝À ¬s+&Ée kÕúq+˝À ñqï~. Ä+Á<äÁ|ü<˚XŸ˝À <ë<ë|ü⁄>± eT÷&ÉT
\ø£å\ ôV≤ø±ºs¡¢˝À e÷$T&ç |ü+≥ kÕ>∑T˝À ñ+~. Á|ü‹ @&Ü~ <ë<ë|ü⁄>± 28 \ø£å\ yÓTÁ{Ïø˘ ≥qTï\ ~>∑Tã&ç edüTÔ+~.
Á|üdüTÔ‘·+ e÷s¡T‘·Tqï yê‘êes¡D |ü]dæú‘·T\ e\¢ >∑‘· @&Ü~ sêÁwüº+˝À |üP‘· Ä\dü´+>± e∫Ã, nø±\ esê¸\ ø±s¡D+>±
|ü+≥ qwü+º yê{Ï\& ¢ +É ‘√ á @&Ü~ ~>∑Tã&ç u≤>± ‘·–+Z ~. e÷$T&ç s¬ ‘’ T· \T ø√‘· ‘·sT¡ yê‘· düs¬ q ’ j·T»e÷q´+ bÕ{Ï+#·&+É
<ë«sê e#˚à @&Ü~ |üP‘· düÁø£eT+>± sêe&É+‘√ bÕ≥T n~Ûø£ ~>∑Tã&ÉT\T bı+<ä{≤ìøÏ neø±X¯+ ñ+≥T+~. e÷$T&ç˝À
ø√‘· nq+‘·s¡+ E˝…’-Ä>∑düTº˝À ø=eTà\ ø£‹Ô]+|ü⁄\T, ms¡Te⁄\ j·÷»e÷q´+, ˙{Ï j·T»e÷q´+ eT]j·TT nedüsêìøÏ
nqT>∑TD+>± düdü´ s¡ø£åD #·s¡´\T #˚|ü≥º&É+ <ë«sê n~Ûø£ ~>∑Tã&çì bı+<äe#·TÃ.
#Ó≥¢øÏ $ÁXÊ+‹ : ñ+{≤sTT. ø±e⁄q #Ó≥¢øÏ ˙{Ïì düeT~›>± Çe«≥+ <ë«sê #Ó≥T¢
e÷$T&ç |ü+≥ ø√‘· ‘·s¡Tyê‘· #Ó≥T¢ #ê˝≤ X¯øÏÔì |ü+&É¢ <ë«sê ø√\T≈£î+{≤sTT.
ø√˝ÀŒ&É+ e\¢ ã\V”≤q+>±, ô|s¡T>∑T<ä\ ˝Ò≈£î+&Ü ìÁ<ëedüú˝À ø=eTà ø£‹Ô]+|ü⁄\T :
ñ+{≤sTT. ø±ã{Ϻ e÷$T&ç ø±j·T\T ø√dæq ‘·s¡Tyê‘· 15-20
s√E\ es¡≈£î ‘√≥˝À m˝≤+{Ï ùd<ä´ |üqT\T #˚j·T≈£î+&Ü #Ó≥¢≈£î
$ÁXÊ+‹ìyê«*.
˙{Ï ‘·&ç Çe«≥+ :

e÷$T&ç ø±j·T\T ø√dæq ‘·sT¡ yê‘· #Ó≥T¢ #ê˝≤ X¯øìÔÏ ø√˝ÀŒ‘êsTT $ÁXÊ+‹ nq+‘·s+¡ m+&çq, n&É~¶ &É+¶ >± ô|]–q, H˚\ u≤s¡T>±
n<˚$<Ûä+>± esê¸uÛ≤e |ü]dæú‘·T\ ø±s¡D+>± #Ó≥T¢ ã\V”≤q|ü&ç ñqï ø=eTà\qT rdæy˚j·÷*. n˝≤π> ø±|ü⁄ ø±dæq ø=eTà\qT ˇø£

ø£DT|ü⁄ yÓqø£≈î£ ø£‹]Ô +#ê*. >∑TãTs¡T>± ô|]–q #Ó≥˝¢ À dü÷s¡´s¡•à,
>±* ˝À|ü*øÏ Á|üd]ü +#˚˝≤>± ‘·\ô|q’ 3-4 n+>∑Tfi≤\ eT+<äeTTqï
ø=eTà\qT ø√dæ yê{ÏeT<ä´ U≤∞ @s¡Œs¡#ê*. á $<Ûä+>±
ø£‹Ô]+∫q+<äTq eT<Ûë´Vü≤ï+ düeTj·T+˝À m+&É #Ó≥¢ yÓTT<äfi¯fl ô|’
|ü&ÉT‘·T+~. nedüs¡yÓTÆ‘˚ ‘·÷s¡TŒ, |ü&ÉeTs¡ ~X¯˝À¢ ≈£L&Ü 2-3
n+>∑Tfi≤\ eT+<äeTTqï ø=eTà\qT ø£‹Ô]+∫ ø=eTà\ eT<Ûä´˝À
U≤∞ @s¡Œ&˚˝≤ #˚dæqf…Æ¢‘˚, dü÷s¡T´&ÉT ‘·÷s¡TŒq |ü⁄{Ϻ |ü&ÉeTs¡ ~X¯≈£î
Á|üj·÷DÏ+#˚≥|üð&ÉT dü÷s¡´s¡•à U≤∞ Á|ü<˚XÊ\ >∑T+&Ü ˝À|ü*øÏ
Á|üdü]düTÔ+~.
á ø£‹Ô]+|ü⁄\T ø=eTà\T, Ä≈£î\T m≈£îÿe>± |ü⁄fÒº s¡ø±˝…’q
Ä˝≤Œ¤H√‡ (U≤<äsY), ã+–q|ü*¢ (u…ìwüHé), ˙\+ ˝≤+{Ï s¡ø±\≈£î
‘·|üŒìdü]>± #˚j·÷*. Á|üPì+>¥ kÕ, Á|üPì+>¥ HÓ’|òt, Á|üPì+>¥
dæøπ #·sY e+{Ï |ü]ø£sê\T ø=eTà eT+<ëìï ã{Ϻ ñ|üj÷Ó –+#·e#·TÃ.
e÷$T&ç ø=eTà\qT ô|’qT+∫ øÏ+<äøÏ eT÷&Ée ø£DT|ü⁄ es¡≈£î
ø£‹Ô]+∫q ‘·s¡Tyê‘· BìøÏ ‘·ø£åD #·s¡´>± 10 Á>±. j·T÷]j·÷ G
5 Á>±eTT\ õ+ø˘ dü˝ÒŒ¤{ŸqT ©≥sY ˙{ÏøÏ ø£*|æq Á<ëeD+ |æ∫ø±]
#˚dæqf…Æ¢‘˚ ‘·«s¡>± #Ó≥T¢ ø√\Tø=ì ø=‘·Ô ∫>∑Ts¡T\T ô|&É‘êsTT.
n˝≤π> ø£‹Ô]+|ü⁄\T #˚dæq ‘·s¡Tyê‘· u§s√¶ù|düTº ˝Ò<ë ø±|üsY
Äø°‡ ø√¢¬s’&é ù|dtºqT |üPdæ ‘·s¡Tyê‘· eT∞fl ø±|üsY Äø°‡ø√¢¬s’&é 3 Á>±.
©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æq Á<ëeD≤ìï #Ó≥¢ô|’ |æ∫ø±] #˚j·÷*. á
$<Ûä+>± ø=eTà\qT Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ ø£‹Ô]+|ü⁄\T #˚j·T&É+ e\¢
#Ó≥Tº˝À Áø£eT+ ‘·|üŒ≈£î+&Ü ø±|ü⁄ ì\ø£&É>± edüTÔ+~. n+‘˚>±ø£
47
>±* eT]j·TT yÓ\T‘·Ts¡T düÁø£eT+>± n+<ä&É+ e\¢ $$<Ûä N&É
|”&É\T, ‘Ó>∑Tfi¯ófl Ä•+#·≈£î+&Ü ìyê]+#·ã&É‘êsTT.
‘√≥˝À¢ <äTqïø£+ :
‘=\ø£] esê¸\T |ü&çq ‘·s¡Tyê‘· ‘√≥˝À¢ yê\TøÏ n&ɶ+>± #Ó≥¢
eT<Ûä´q 2-3 kÕs¡T¢ <äTHêï*. Bìe\¢ es¡¸|ü⁄ ˙s¡T Ç+øÏb˛e⁄qT
eT]j·TT |ü⁄s¡T>∑T\ jÓTTø£ÿ >∑T&ÉT¢ eT]j·TT |üP´bÕ <äX\¯ T dü÷s¡´s¡•à
‘·–* #·ìb˛e⁄qT.
ms¡Te⁄\ j·T»e÷q´+ :
e÷$T&ç ø=eTà ø£‹Ô]+|ü⁄\ nq+‘·s¡+ Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+
ùd+ÁBj·T eT]j·TT s¡kÕj·Tq ms¡Te⁄\qT ‘·|üŒìdü]>± y˚dæ
~>∑Tã&çì ô|+#·e#·TÃ. ‘√≥qT <äTH˚ï düeTj·T+˝À mø£sê≈£î 4-5
≥qTï\ u≤>± e÷–q |üX¯óe⁄\ ms¡Te⁄, 200 øÏ˝À\ õ|ü‡+qT
#Ó≥¢ eT<ä´ #·\T¢ø=ì ø£*j·T<äTHêï*. #Ó≥¢ eT<ä´ <äTqïø£+ |üPs¡sÔ TTq
‘·s¡Tyê‘· #Ó≥Tº ej·TdüTqT ã{Ϻ ms¡Te⁄\ yÓ÷‘ê<äTqT ¬s+&ÉT
düeTuÛ≤>±\T>± #˚dæ, ø=eTà ø£‹Ô]+|ü⁄\T #˚dæq ‘·s¡Tyê‘· ˇø£kÕ]
eT]j·TT ø±j·T ãsƒê˙ –+» |ü]e÷D+˝À ñqï|üð&ÉT ˇø£kÕ]
y˚j·÷*. ms¡Te⁄\ yÓ÷‘ê<äTqT 1 dü+ˆˆ ej·TdüT ñqï Á|ü‹ #Ó≥Tº≈£î
25 øÏ˝À\T |üX¯óe⁄\ ms¡Te⁄, 217 Á>±. j·T÷]j·÷, 625 Á>±.
dæ+>∑˝Ÿ dü÷|üsY bòÕùdŒ¤{Ÿ eT]j·TT 167 Á>±. eT÷´πs{Ÿ Ä|òt bı{≤wt
#=|üðq y˚j·÷*. 5 dü+e‘·‡sê\T ej·TdüT ñqï #Ó≥Tº≈£î 50
πøJ\T |üX¯óe⁄\ ms¡Te⁄, 1085 Á>±. j·T÷]j·÷, 3125 Á>±.
dæ+>∑˝Ÿ dü÷|üsY bòÕùdŒ¤{Ÿ eT]j·TT 1000 Á>±eTT\T eT÷´πs{Ÿ
Ä|òt bı{≤wt #=|üðq y˚j·÷*. n˝≤π> 10 dü+ˆˆ ˝Ò<ë n+‘·ø£+fÒ
48
m≈£îÿe ej·TdüT ñqï #Ó≥Tº≈£î 60- 70 πøJ\T |üX¯óe⁄\ ms¡Te⁄,
2170 Á>±. j·T÷]j·÷, 6250 Á>±. dæ+>∑˝Ÿ dü÷|üsY bòÕùdŒ¤{Ÿ
eT]j·TT 1670 Á>±. eT÷´πs{Ÿ Ä|òt bı{≤wt. ø=‘·Ô ∫>∑Ts¡T\T ‘=&ç>π
düeTj·T+˝À, n+fÒ ôdô|+º ãsY-nø√ºãsY˝À dü÷ø£Îb˛wüø£ $TÁX¯e÷˝…q’
bòÕs¡Tà˝≤-4 ˝Ò<ë Äs¡ÿ e÷´+>√ ôdŒwü˝Ÿ e+{Ï yê{Ïì 5 Á>±.
©≥s¡T ˙{ÏøÏ #=|üðq ø£*|æ #Ó≥¢ô|’ |æ∫ø±] #˚ùdÔ eT+∫ |òü*‘·+
ñ+≥T+~.
ms¡Te⁄\T y˚dæq nq+‘·s¡+ ‘·<äT|ü] #Ó≥¢ eT<Ûä´ U≤∞ düú\+˝À
J\T>∑, »qTeTT, |æ*¢ ô|düs¡ e+{Ï |ü∫à s=≥º ms¡Te⁄\ $‘·ÔHê\qT
#·*¢ |ü∫à s=≥º ô|’s¡T |üP‘· düeTj·T+˝À ‘√≥˝À ø£*j·Tu…≥º&É+
e\¢ ùd+ÁBj·T ø£s¡“¤q+ eT]j·TT Ç‘·s¡ b˛wüø±\ \uÛÑ´‘·
ô|s¡T>∑T‘·T+~. |ü∫à s=≥ºqT <äTH˚ï düeTj·T+˝À Á|ü‹ #Ó≥Tº≈£î 500
Á>±. õ+ø˘ dü˝…Œ¤{Ÿ, 500 Á>±. yÓT^ïwæj·T+ dü˝ÒŒ¤{Ÿ, 100 Á>±.
uÀsêHé y˚dæ ø£*j·T<äTqTïø√e&É+ e\¢ |üP‘· n~Ûø£+>± sêe{≤ìøÏ
ÄkÕÿs¡+ ñ+≥T+~.
˙{Ï j·T»e÷q´+ :
kÕ<Ûës¡D+>± ¬s’‘·T\T ø±|ü⁄ ˝Òq|üð&ÉT e÷$T&çøÏ ˙s¡T ô|≥ºs¡T.
ø√‘·\T |üPs¡ÔsTTq ‘·s¡Tyê‘· nø√ºãsY- qe+ãsY es¡≈£î s¡T‘·T|üeq
esê¸\ ø±s¡D+>± uÛ÷Ñ $T˝À ø±e*dæq+‘· ‘˚eT ñ+≥T+~. esê¸\T
˝Òø£ uÛÑ÷$T u…≥º |ü]dæú‘·T\T >∑T¬s’q|üð&ÉT nedüs¡yÓTÆq y˚Ts¡≈£î ˙{Ï
‘·&ç Çyê«* ˝Ò<ë _+<äT |ü<ä∆‹˝À ˙s¡T ô|{≤º*. e÷$T&ç #Ó≥T¢
|üP‘·≈£î e#˚à eTT+<äT ø£˙dü+ ¬s+&ÉT HÓ\\T u…≥º |ü]dæú‘·T\T
ñ+&Ü*. ø±ã{Ϻ nø√ºãs¡T ÄKs¡T qT+∫ |üP‘· e#˚à es¡≈î£ e÷$T&ç
#Ó≥¢≈£î ˙s¡T bÕ]+#·≥+ |üP]Ô>± Äù|j·÷*. |üP‘·≈£î eTT+<äT
uÛ÷Ñ $T˝À ‘·&ç ñ+fÒ, #Ó≥˝¢ À |üP‘·≈î£ ã<äT\T Ä≈£î ∫>∑Ts¡T¢ e#˚kÕÔsTT.
ø±˙ áXÊq´ ãTT‘·T |üeHê\T Á|üuÛ≤$‘· ÁbÕ+‘ê˝À¢ esê¸\T
qe+ãsY˝À ≈£L&Ü |ü&ÉT‘·T+{≤sTT. Ç˝≤+{Ï |ü]dæú‘·T˝À¢ esê¸\T
Ä–q ‘·s¡Tyê‘· e÷$T&ç ‘√≥˝À¢ ‘˚*ø£>± <äTqTïø√yê*. Bìe\¢
uÛÑ÷$T˝Àì ‘˚eT Ä$¬s’ u…≥º |ü]dæú‘·T\T @s¡Œ&ç |üP‘· j·T<∏ë$~Û>±
sêe{≤ìøÏ M\T+≥T+~. á düeTj·T+˝À #Ó≥¢ eT<ä´ ˝À‘·T>±
<äTqï&É+ eT+∫~ ø±<äT.
áXÊq´ ãTT‘·T|üeq esê¸\T qe+ãs¡T HÓ\≈£î $T+∫
bı&ç–+#·ã&çq|üð&ÉT |üP‘· j·T<∏ë$~Û>± sêe&É+ ø√dü+ ©≥s¡T
˙{ÏøÏ eT©º`¬ø (bı{≤wæj·T+ HÓ’ÁfÒ{Ÿ) 10 Á>±. G j·T÷]j·÷ 10
Á>±. #=|üðq ø£*|æ &çôd+ãsY ¬s+&√ |üø£å+˝À |æ∫ø±] #˚j·Te#·TÃ.
düdü´ s¡ø£åD |ü<䛑·T\T :
e÷$T&ç ø±j·T\ ø√‘· ‘·s¡Tyê‘· kÕ<Ûës¡D+>± ø±+&É+ ‘=*#˚
|ü⁄s¡T>∑T, u…s&¡ TÉ ‘=*#˚ |ü⁄s¡T>∑T, Ä≈£î\qT >∑Tfi¯ófl>± #˚dTü ø=ì |ü⁄s¡T>∑T,
Ä≈£î\qT ø£‹Ô]+#˚ |ü⁄s¡T>∑T, Ä≈£î\ô|’ ãT&çô|\qT #˚ùd |ü⁄s¡T>∑TqT
Ä•+#˚ qwüº|üs¡TkÕÔsTT. á <äX¯˝À e÷$T&ç #Ó≥¢qT #ê˝≤ eT+~
¬s’‘·T\T |ü{Ϻ+#·Tø√ø£ ìs¡¢ø£å´+ #˚düTÔ+{≤s¡T. n+<äTe\¢ |ü⁄s¡T>∑T\
ñ<Ûä‹ m≈£îÿe>± ñ+fÒ yÓTTø£ÿ\T ã\V”≤q|ü&ÉT‘êsTT. e÷$T&ç
‘√≥\qT |ü]X¯óÁuÛÑ+>± ñ+#·Tø√e&É+ <ë«sê á |ü⁄s¡T>∑T\qT
rÁe‘·qT #ê˝≤ es¡≈£î ‘·–Z+#·e#·TÃ.
ø±+&É+, u…s¡&ÉT ‘=*#˚ |ü⁄s¡T>∑T\T Ä•+#˚ uÛ≤>±\qT X¯óÁuÛÑ+>±
#˚dæ, nedüs¡yÓTÆ‘˚ yê{Ïì C≤Á>∑‘·Ô>± ø£‹Ô]+∫ HêX¯q+ #˚j·÷*.
ø±+&É+, ø=eTà\ô|’ |ü⁄s¡T>∑T\T #˚dæq s¡+Á<Ûë˝À¢ &Ó’ø√¢s√edt eT+<äT
Á<ëeD+qT (©≥s¡T ˙{ÏøÏ 10 MT.© ) <ä÷~˝À n~› s¡+Á<Ûë˝À¢
ñ+∫ eT{Ϻ‘√ ø£|æŒ ñ+#ê*. Bìe\¢ ˝À|ü\ ñqï |ü⁄s¡T>∑T\T
#·ìb˛‘êsTT. Ä≈£î >∑÷&ÉT |ü⁄s¡T>∑T\T, Ä≈£î ã÷&çô|’ |ü⁄s¡T>∑T\T,
Ä≈£î #·T≥÷º |ü⁄s¡T>∑T ìyês¡D≤≈£î ø√¢s√ô|’]bòÕdt 2 MT.* ˝Ò<ë
Çe÷yÓTøϺHé u…+»jÓ÷{Ÿ 0.5 Á>±. ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±]
#˚j·÷*.
e÷$T&ç˝À Á|ü<Ûëq+>± e#˚à ã+ø£ø±s¡T ‘Ó>∑T\T, ø=eTà\ô|’
q\¢ø≥£ Tº ‘Ó>T∑ \T ≈£L&Ü Ä•+∫ qwü|º sü T¡ kÕÔsTT. á ‘Ó>T∑ fi¯ó¢ Ä•+∫q
ø=eTà\qT ø£‹Ô]+∫ HêX¯q+ #˚j·÷*. $T–*q ø=eTà˝À¢ ã+ø£,
q\¢ø£≥ºqT >√HÓdü+∫ >∑T&ɶ‘√s¡T~› X¯óÁuÛÑ|üs¡∫ ø±|üsY Äø°‡ ø√¢¬s’&é 3
Á>±. ©≥s¡ T ˙{Ï ø Ï ø£ * |æ |æ ∫ ø±] #˚ d æ ‘Ó > ∑ T fi¯ fl yê´|æ Ô ì
ìyê]+#·e#·TÃ. ô|’q ù|s=ÿqï |ü<䛑·T\qT e÷$T&ç ¬s’‘·T\T ø√‘·
nq+‘·s¡+ #˚|ü{Ϻ n~Ûø£ |òü\kÕj·T+ bı+<ä>∑\s¡T. j
49
50

esê¸\T Ä\dü´yÓTÆq |ü]dæú‘·T˝À¢ ø£+~kÕ>∑T düdü´s¡ø£åD

&܈ˆ n]XËq|ü*¢ $»j·TuÛ≤düÿsY sêe⁄, d”ìj·TsY XÊgy˚‘·Ô, ø£Ø+q>∑sY, |æ.C….{Ï.j·Tdt.j·TT, bò˛Hé : 9849817896
Ç s¡T ‘Ó\T>∑T sêÁcÕº˝À¢ |
Á d
ü Tü ‘Ô +· esê¸\T |ü&e
É \dæq es¡¸bÕ‘·+ ø£Hêï ‘·≈î£ ÿe es¡¸bÕ‘·+ ]ø±s¡s¶ TT+~. Ä\dü´+>± ≈£îs¡TdüTq Ô ï
esê¸\≈£î ø£+~ |ü+≥qT @ø£ ˝Ò<ë n+‘·s¡ |ü+≥\T>± Ä>∑wüߺ˝À ≈£L&Ü $‘·TÔø√e#·TÃ. á e÷dü+˝À $‘·TÔ≈£îH˚ ¬s’‘·T\T á
øÏ+<ä #Ó|æŒq C≤Á>∑‘·Ô\T >∑T]+∫ ‘Ó\TdüTø√e\dæq ÄeX¯´ø£‘· m+‘√ ñ+~.
H˚\\T : v ‘=*kÕ]>± y˚ùd uÛÑ÷eTT˝À¢ 200 Á>±. ¬s’CÀ_j·T+ ø£\ÃsYqT
˙s¡T u≤>± Ç+øÏ eTTs¡T>∑T˙s¡T ì\« ˝Òì eT<Ûä´dü∆ ãs¡TyÓ’q mø£sêìøÏ dü]|ü&˚ $‘·ÔHêìøÏ ø£*|æ $‘·TÔø√yê*.
H˚\\T nqT≈£L\+. #Í&ÉT H˚\\T |üìøÏ sêe⁄. s¡ø±\T :
$‘˚Ô düeTj·T+ :
pHé 15 qT+&ç E˝…’ 15 es¡≈£î $‘·TÔø√e#·TÃ. ø±ì esê¸uÛ≤e
|ü]dæú‘·T˝À¢ ªªÄ>∑wüߺµµ˝À ≈£L&Ü ø£+~ |ü+≥qT $‘·TÔø√e#·TÃ.
$‘·Ôq yÓ÷‘ê<äT :
2`3 øÏ˝À\ $‘·Ôq+ ˇø£ mø£sêìøÏ dü]b˛‘·T+~.
$‘·Ôq X¯ó~∆ :
ÁbÕ+‘ê\ yê]>± eT+∫ s¡ø±\qT mqTïø=ì m≈£îÿe kÕ+Á<ä‘˝· À
yÓTTø£ÿ\T ñ+&˚≥≥T¢ $‘·TÔø√yê*. &ÉãT¢´.ÄsY.õ`53, 65,
myéT.ÄsY.õ`1004. m˝Ÿ.ÄsY.õ`41`52, ÄX¯, e÷s¡T‹,
|æ.ÄsY.õ`158, ÄsY.õ.{Ï`1, {Ï.&ç.ÄsY.õ`4&ÉãT¢´.ÄsY.õ.Ç`93,
&ÉãT¢´.ÄsY.õ.Ç`97
$‘˚Ô <ä÷s¡+ :
H˚\\T s¡ø±\qT ã{Ϻ yÓTTø£ÿ\ kÕfi¯fl eT<Ûä´ <ä÷s¡+ ‘·–Z+∫
m≈£îÿe kÕ+Á<ä‘·˝À yÓTTø£ÿ\T ñ+&˚≥≥T¢ $‘·TÔø√yê*. kÕ\T≈£î,
kÕ\T≈£î eT<Ûä´ 90 ôd+.MT., yÓTTø£ÿ\ eT<Ûä´ 15 ôd+.MT. ñ+&˚˝≤
$‘·TÔø√yê*.
v 2.5 Á>±. <∏Ó’sêyéT eT+<äTqT ‘Ó>∑Tfi¯ófl sê≈£î+&Ü, Ç$T&Üø√¢Á|æ&é ms¡Te⁄\T :
5 Á>±. ø°≥ø£Hê•ì eT+<äTqT ˇø£ øÏ˝À $‘·ÔHêìøÏ |ü+&ç+∫ ÄK] <äTøÏÿ˝À ¬s+&ÉT ≥qTï\ |üX¯óe⁄\ ms¡Te⁄, 8 øÏ˝À\
$‘·TÔø√yê*. qÁ‘·»ì, 20 øÏ˝À\ uÛ≤dü«s¡+ ms¡Te⁄\qT ˇø£ mø£s+¡ ˝À y˚dTü ø√yê*.
 51
n+‘·s¡ |ü+≥\T : |ü⁄s¡T>∑T\T :
‘·≈£îÿe ø±\|ü]$T‹ >∑\ C§qï eT]j·TT y˚s¡TX¯q>∑ |ü+≥\qT e÷s¡Tø£ eT#·Ã\ |ü⁄s¡T>∑T :
ÁbÕ+‘ê\ yê]>± m+|æø£ #˚düTø=ì $‘·TÔø√yê*. á |ü⁄s¡T>∑T ø£+~ Ä≈£î\qT, |üP‘·qT >∑T+Á&É+>± #·T≥Tºø=ì
ø£+~ : C§qï : 1 : 4 ˝À|ü\ ñ+&ç >√øÏ ‹+≥T+~. á eT#·Ã\ |ü⁄s¡T>∑T ìyês¡D≈£î 5
ø£+~ : y˚s¡TX¯q>∑ : 1 : 7 XÊ‘·+ y˚|üq÷HÓ ˝Ò<ë 2.5 $T.©. ø√¢]ô|’]bòÕdtqT ø£*|æ |æ∫ø±]
ø£\T|ü⁄ j·÷»e÷q´+ : #˚j·÷*.
ø£+~ $‘·ÔHê\T $‹Ôq 1 qT+&ç 2 s√E\ ˝Àù| ô|+&ç$T<∏ë*Hé X¯q>∑|ü#·Ã |ü⁄s¡T>∑T :
(30 XÊ‘·+) 1.25`1.5 ©≥s¡¢ eT+<äTqT ˇø£ mø£sêìøÏ, $‹Ôq
20`40 s√E˝À¢ >∑T+≥ø£ ‘√* ø£\T|ü⁄ ˝Ò≈£î+&Ü #˚j·÷*. n~Ûø£
esê¸\ e\¢ >∑T+≥ø£ sêø£b˛‘˚ Çe÷õ‘Y|sæò Y (|üswY ßü ´{Ÿ) 250`300
$T.©. eT+<äTqT ˇø£ ©≥s¡T ˙{ÏøÏ 1.5 $T.©. 200 ©≥s¡¢˝À
ø£*|æ bı\+˝À |æ∫ø±] #˚j·÷*.
˙{Ï j·÷»e÷q´+ :
esê¸\T n+‘·>±˝Òø£b˛sTTq|üŒ{Ïø° ø±j·T, |üP‘· <äX¯˝À
˙{Ï‘·&ÉT\T Ç∫Ãq≥¢sTT‘˚ á |ü+≥˝À m≈£îÿe ~>∑Tã&ÉT\qT
bı+<ä·e#·TÃ. ˙{Ï edü‹ ˝Òìm&É\ 2 XÊ‘·+ j·T÷]j·÷ ˝Ò<ë 1
XÊ‘·+ eT*º`¬øqT ©≥s¡T ˙{Ï˝À ø£*|æ ô|’s¡Tô|’ |æ∫ø±] #˚j·÷*. á |ü⁄s¡T>∑T |üP‘·, |æ+<Ó <äX¯˝À m≈£îÿe qwüº+ #˚düTÔ+~. á
düdü´s¡ø£åD : |ü⁄s¡T>∑T rÁe‘· e\¢ düTe÷s¡T 70`80 XÊ‘·+ qwüº+ #˚ùd neø±X¯+
‘Ó>∑Tfi¯ófl : ñ+~ ø±ã{Ϻ á |ü⁄s¡T>∑T e#˚à ÁbÕ+‘ê˝À¢ ‘·≥Tº≈£îH˚ s¡ø±˝…’q
m+&ÉT ‘Ó>∑T\T : m˝ŸÄsYõ`41, &ÉãT¢´ÄsYõ`65 eT]j·TT nuÛÑj·T mqTïø=ì
á ‘Ó>∑T\T k˛øÏq yÓTTø£ÿ˝À¢ì ø=+‘·uÛ≤>∑+ ˝Òø£ |üP]ÔuÛ≤>∑+ $‘·TÔø√yê*.
e&É* m+&çb˛‘·T+~. á ‘Ó>∑T\T e#˚à ÁbÕ+‘·+˝À $‘·ÔHê\qT
10 Á>±. Áf…Æø√&Ósêà $TÁX¯eT+ |ü{Ϻ+∫ $‘·TÔø√yê*. á ‘Ó>∑T\TqT
‘·≥Tº≈£îH˚ s¡ø±˝…’q ÄX¯, e÷s¡T‹, |æõÄsY`158, &ÉãT¢´ÄsYõ`65,
&ÉãT¢´ÄsYõÇ`93, &ÉãT¢´ÄsYõÇ`97, ÄsYõ{Ï`7, {Ï&çÄsYõ`4,
m˝ŸÄsYõ`52 mqTïø=ì $‘·TÔø√yê*.
yÓÁ] ‘Ó>∑T\T :

á |ü⁄s¡T>∑T\ >∑T&Éq¢ T ‘=*<äX˝¯ ÀH˚ >∑T]Ô+∫ 5 XÊ‘·+ y˚|–ü +»\

á ‘Ó>T∑ \T rÁe‘· m≈£îÿyÓq’ |üð&ÉT Ä≈£î\T >∑T+|ü⁄\T >∑T+|ü⁄\T>±
ø£qã&ç |üP‘· |üPj·T<äT. á ‘Ó>T∑ \T q*¢ <ë«sê yê´|æÔ #Ó+<äT‘·T+~.
á q*¢ yê´|æÔì ‘·–Z+#·&ÜìøÏ 4 $T.© &Ó’ø√bòÕ˝Ÿ ˇø£ ©≥s¡T ˙{ÏøÏ
ø£*|æ |æ∫ø±] #˚j÷· *. ÄX¯, m˝ŸÄsYõ`52, _mdtmyéTÄsY`736,
_mdtmyéTÄsY`853 ‘·≥Tº≈£îH˚ s¡ø±\qT mqTïø=ì $‘·TÔø√yê*.
ø£cÕj·T+qT |æ∫ø±] #˚j÷· *. X¯q>∑|#ü ÷ |ü⁄s¡T>∑T ∫qï>± ñqï|üð&ÉT
1.6 $T.© yÓ÷H√Áø√{ÀbòÕdt ˝Ò<ë 2.5 $T.©. ø√¢]ô|’]bòÕdt ˝Ò<ë
0.3 $T.©. ôd’ŒH√kÕ&é eT+<äT\qT ˇø£ ©≥s¡TøÏ ø£*|æ |æ∫ø±]
#˚j·÷*. mø£sê≈£î 4 *+>±ø£s¡¸ø£ ãT≥º\qT bı\+˝À ñ+#ê*.20
|üøÏåkÕúesê\qT / ø£Ás¡\qT ˇø£ mø£s¡+˝À ô|≥º&É+ e\¢ |ü≈£åî\T
yê* ˝≤sê« / |ü⁄s¡T>∑T\qT ‹+{≤sTT. á |ü⁄s¡T>∑T ñ<äè‹‘·–qZ ≥¢sTT‘˚
ô|’ eT+<äT\qT e÷]Ã eTs=ø£kÕ] |æ∫ø±] #˚j·÷*.
ô|’q #Ó|æŒq $<Ûä+>± esê¸uÛ≤e |ü]dæú‘·T˝À¢ eT+∫ s¡ø±\qT
mqTïø=ì m≈£îÿe kÕ+Á<ä‘·˝À yÓTTø£ÿ\qT es¡Tdü\ eT<Ûä´ <ä÷s¡+
‘·–Z+∫ $‘·Ôq X¯ó~∆ #˚dæ N&É|”&É\qT ‘·≥Tº≈£îH˚ s¡ø±\qT mqTïø=ì
dü¬s’q düeTj·T+˝À ‘Ó>∑Tfi¯flqT, |ü⁄s¡T>∑T\qT >∑T]Ô+∫ düdü´s¡ø£åD
#·s´¡ \qT #˚|{ü qºÏ ≥¢sTT‘˚ eT+∫ ~>∑Tã&ÉT\qT s¬ ‘’ T· \T bı+<äe#·TÃ.
h
52

øö\T ¬s’‘·T\ s¡ø£åD≈£L z #·≥º+

øö\T ¬s’‘·T\ $<Ûëq+ nHê~>± uÛ≤s¡rj·T e´ekÕj·T s¡+>±ìï Á|üuÛ≤$‘·+ #˚dü÷Ô ek˛Ô+~. uÛÑ÷$Tô|’ j·÷»e÷q´|ü⁄
Vü≤≈£îÿ\T ˝Òì ø√{≤¢~ eT+~ s¬ ‘’ T· \T øö\T $<Ûëq+˝À kÕ>∑T#˚dæ uÛ≤s¡rj·T e´ekÕj·÷ìøÏ eT÷\ dü+ú u≤\T>± ì\TdüTH Ô êïsT¡ .
>∑‘· ¬s+&ÉT <äXÊu≤›\T>± e´ekÕj·T s¡+>∑+ rÁeyÓTÆq dü+øå√uÛÑ+˝À ñ+&É&É+ –≥Tºu≤≥T <Ûäs¡\T ˝Òø£, Á|üø£è‹ yÓ’|üØ‘ê´\T M]
ÄX¯\ô|’ ˙fi¯ófl»\¢&É+‘√ m≥÷ s¡ø£åD ˝Òì dæú‹˝À m≈£îÿe eT+~ ¬s’‘·T\T Ä‘·àVü≤‘·´\≈£î bÕ\Œ&ÉT‘·THêïs¡T. M] u≤<Ûä\T
‘Ó*dæ≈£L&Ü uÛÑ÷$T j·T»e÷qT\‘√ m<äTs¡j˚T´ Á|ü‹≈£L\‘·≈£î uÛÑj·T|ü&ç düTìï‘·yÓTÆq á n+X¯+ô|’ CÀø£´+ #˚düTø√e&ÜìøÏ
@ Á|üuÛÑT‘·«+ ≈£L&Ü eTT+<äT≈£î sêø£b˛e&É+‘√ n&Éø£‘ÓÔs¡˝À b˛ø£#Óø£ÿ˝≤ øö\T ¬s’‘·T\T q*– b˛‘·THêïs¡T.
<˚X+¯ ˝À s¬ ‘’ T· \ |ü]dæ‹ú ì #·øÿ£ ~<˚+› <äT≈£î øπ +Á<ä, sêh Á|üuTÑÛ ‘ê«\T uÛ÷Ñ j·T»e÷qT\T m˝≤+{Ï uÛj Ñ ÷· +<√fi¯q\qT >∑T]ø±≈£î+&Ü #·≥+º
nH˚ø£ sêsTTr\T, Á|üø£{ÏdüTÔHêï ≈£L&Ü @ ˇø£ÿ \_› øö\T<ës¡T≈£î s¡ø£åD ø£*ŒdüTÔ+<äì ‘Ó*bÕs¡T. πøe\+ 11 HÓ\\ ø±\+ es¡πø á
#Ó+<äø£b˛e&É+ >∑eTìdüTÔHêïeTT. yê] |ü]dæú‘·T\qT <Ó’Hê´ìï |üÁ‘·+ düJe+>± ñ+≥T+<äì Ä ‘·sT¡ yê‘· #Ó\<¢ ìä düŒwü‘º · Ç#êÃs¡T.
#·ø£ÿ~<˚›+<äT≈£î eTs√ e÷s¡Z+ ˝Òø£ ¬s’‘·T\T ~≈£îÿ‘√#·ì dæú‹˝À ñqï Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ øö\TqT |ü⁄qs¡T<ä∆]+#·T≈£îH˚+<äT≈£î j·T»e÷ì `
H˚|ü<ä´+˝À düeTdü´ ìyês¡D≈£î ø=‘·Ô>± »>∑H√àVü≤q¬s&ç¶ Á|üuÛÑT‘·«+ øö\T <ës¡T ø=‘·Ô>± |üÁ‘ê\T ˇ|üŒ+<ë\T #˚düTø√e\dæ ñ+≥T+<äì
ˇø£ #·{≤ºìï ÄyÓ÷~+|ü#˚düT≈£î+~. $e]+#ês¡T.
á #·≥º+ neT\T uÛÑ÷j·T»e÷qT\T`øö\T<ës¡T\ eT<Ûä´ ñqï _\T¢ ÄyÓ÷<ä+ nq+‘·s¡+ á #·≥º+ô|’ eTTK´eT+Á‹ »>∑Hé
düTìï‘·‘·«+ H˚|ü<Ûä´+˝À #·≥ºyÓTÆ‘˚ #˚XÊs¡T>±ì <ëì neT\Tô|’ ñqï {Ï«≥ºsY˝À yê´K´#˚dü÷Ô mìïø£\ yê>±∆Hê˝À¢ uÛ≤>∑+>± á #·{≤ºìï
dü+<˚V‰ü \T, #·≥㺠<ä‘∆ · >∑T]+∫ m˝≤ ñHêï Ä #·≥+º ˝Àì $esê\qT rdüT≈£îe#êÃeTì, \ø£å˝≤~ eT+~øÏ ñ|üjÓ÷>∑|ü&˚ #·≥º+ e\¢
Ç|üð&ÉT eTq+ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+... ì»yÓTÆq uÛÑ÷j·T»e÷qT\≈£î m˝≤+{Ï nuÛÑÁ<ä‘êuÛ≤e+ ø£\>∑<äì
|ü+≥ kÕ>∑T<ës¡T\ Vü≤≈£îÿ\ s¡ø£åD _\T¢qT nH˚ø£ #·s¡Ã\T, $XÊ«dü+ e´ø£Ô+ #˚XÊs¡T.
yê<√|üyê<ë\ eT<Ûä´ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ nôd+;¢ ÄyÓ÷~+∫+~. sêh kÕ>∑T≈£î düVü≤ø±s¡$T#˚à e´ekÕj·T $TwüHé :
¬syÓq÷´ eT+Á‹ |æ*¢ düTuÛ≤wt#·+Á<äuÀdt Á|üy˚X¯ô|{Ϻq á _\T¢ Ä+Á<Û ä Á |ü < ˚ X Ÿ ˝ À e´ekÕj· ÷ _Û e è~∆ ø Ï , ¬ s ’ ‘ · T |ü ⁄ s√>∑ ‹ øÏ
ÄyÓ÷<ä+ bı+~ #·≥º+>± s¡÷bı+~q H˚|ü<Ûä´+˝À e÷eT÷\T ‘√&ÉŒ&˚+<äT≈£î yÓ’.mdt. »>∑H√àVü≤Hé ¬s&ç¶ kÕs¡<Ûä´+˝Àì q÷‘·q
¬s’‘·T\‘√bÕ≥T |ü+≥\T |ü+&ç+#˚ 16 \ø£å\ eT+~ øö\T ¬s’‘·T\≈£î Á|üuTÑÛ ‘·«+ ˇø£ e´ekÕj·T $TwüHqé T @sêŒ≥T #˚d+æ ~. eTTK´eT+Á‹
Á|üdüTÔ‘·+ ô|≥Tºã&ç düVü‰j·T+ n+<äqT+&É&É+ ‘·ø£åD Á|üjÓ÷»qy˚T. kÕs¡<Ûä´+˝À e÷J ◊dæmÄsY &Ó’¬sø£ºsY, myéT.$.mdt. Hê–¬s&ç¶
ô|≥Tºã&ç kÕj·T+ øÏ+<ä @{≤ ˇø=ÿø£ÿ]ø° s¡÷.12,500 \_Û+#·qTHêïsTT. ñbÕ<Ûä´≈£åî&ç>±, Á|üeTTK »s¡ï*düTº, yÓT>∑ôdùd nyês¡T¶ Á>∑V”≤‘·,
ñ|üeTTK´eT+Á‹ ≈£L&Ü nsTTq |æ*¢ düTuÛ≤wt#·+Á<äuÀdt _\T¢ Á>±MTD≤_Ûeè~∆ ì|ü⁄DT\T &܈ˆ bÕ\>∑T$Tà kÕsTTHê<Ûé düuÛÑT´ì>±,
Á|üy˚X¯ô|fÒº dü+<äs¡“¤+>± e÷{≤¢&ÉT‘·÷ πøe\+ øö\T ¬s’‘·T\ Ç+ø± nH˚ø£ eT+~ ì|ü⁄DT\T, e´ekÕj·T eT+Á‹, dü∫e⁄\T, e÷J
Á|üj÷Ó »Hê\ ø√düyT˚ _\T¢ rdüTø=#êÃeTì, ndü\T uÛ÷Ñ j·T»e÷qT\≈£î ñ|ü≈£î\|ü‹ düuÛÑT´\T>± á ø£MTwüHé e´ekÕj·T s¡+>∑+ rs¡T
Bìe\¢ m˝≤+{Ï Çã“+~ sê<äì düŒwüº+ #˚XÊs¡T. Á|üuÛÑT‘·« ‘ÓqTï\qT |ü]o*+∫, düeTdü´\ |ü]cÕÿsêìøÏ e÷sêZ\qT
Á|üjÓ÷»Hê\T bı+<˚+<äT≈£î ø±e\dæq |üÁ‘ê\T Çe«&ÜìøÏ Çø£ #·÷|ædüTÔ+~. `nÁ–øÏ¢ìø˘ &Ódtÿ
 53

yÓÁ] qTe⁄«˝Ò ø£<ë nqTø√ø£+&ç Äs√>±´ìøÏ ñ‘·ÔeTyÓTÆq$

&ç. |ü⁄wüŒ, _. ñcÕøÏs¡DY, uÛ≤s¡rj·T q÷HÓ–+»\ |ü]c˛<Ûäq dü+düú, ôV’≤<äsêu≤<é

yÓÁ] qTe⁄«\ì >∑&ç¶ qTe⁄«\T ˝Ò<ë ˇ&çdü\T / ˇ*dü\T nì ≈£L&É n+{≤s¡T. ˇ*dü\T yÓTTø£ÿ jÓTTø£ÿ yÓTT<ä{Ï |ü⁄≥Tºø£
kÕúq+ ÄÁ|òæø±˝Àì Ç~∏jÓ÷|æj·÷ ÁbÕ+‘·+. $<˚XÊ˝À¢ yÓÁ] qTe⁄«\T |ü+≥ kÕ>∑T#˚j·TT <˚XÊ\T Ç~∏jÓ÷|æj·÷, uÛ≤s¡‘·<˚X¯+,
H˚bÕ˝Ÿ, yÓdºt Ç+&çjT· Hé, u Á õ
… ˝Ÿ, yÓTøÏø‡ √, NHê, H˚bÕ\T eT]j·TT eTj·THêàsY. uÛ≤s¡‘< · X˚ +¯ ˝À ø£sêï≥ø£, eT<Û´ä |
Á <
ü X˚ ,Ÿ eTVü‰sêÁw,ºü
s¡a≤s¡+â &é eT]j·TT ˇ&çcÕ. Ä+Á<äÛ | Á <
ü X˚ À¢ $XÊK|ü≥Dº +, $»j·Tq>∑s+¡ , oÁ ø±≈£îfi¯+ bÁ Õ+‘·+˝À á|ü+≥qT u≤>± kÕ>∑T#˚kÕÔsT¡ .
Á|ü|ü+#·+˝À ñ‘·Œ‹Ô ne⁄‘·Tqï ˇ&çdü\T / ˇ*dü\T q÷HÓ˝À
50 XÊ‘·+ á<∏√|æj·÷˝ÀqT, eTq<˚X¯+˝À 3-5 XÊ‘·+ es¡≈£î ñ
‘·Œ‘·Ôe⁄‘·T+~. q÷HÓ, bÕ*b˛sTTq |üdüT|ü⁄ ˝Ò<ë Äπs+õ s¡+>∑T˝À
ñ+&ç eT+∫s¡T∫ eT]j·TT yêdüq ø£*– ñ+&ÉTqT. q÷HÓ˝À @ø£
ã+<Ûä, ãVüQ ã+<Ûä ndü+‘·|üÔ ø=e⁄« Äe÷¢˝…’q ˇ*ø˘ eT]j·TT
*H=*ø˘ ø=e⁄« Äe÷¢\T n~Ûø£XÊ‘·+˝À ñ+&É≥+ e\¢ Äs√>∑´ìøÏ
y˚T\T #˚düTÔ+~. yÓÁ] qTe⁄«\T q÷HÓ˝À ø£]π> #·¬øÿs¡\T (12-18
XÊ‘·+), e÷+düø£‘·TÔ\T (10-25 XÊ‘·+), ø=e⁄« (32-40 XÊ‘·+)
eTT&ç|”#·T (10-20 XÊ‘·+), ‘˚eT (10-11 XÊ‘·+) ñHêïsTT.
n+‘˚ ø±≈£î+&É q÷HÓ˝À #ê˝≤ >=|üŒ KìC≤˝…’q k˛&çj·T+,
yÓT^ïwæjT· +, õ+ø˘, ø±*¸jT· +, sê–, bı{≤wæjT· + eT]j·TT dæj º T· ]ø˘
ÄeT¢+, ¬s’u§ù|ò¢$Hé, @kıÿ]“ø˘ ÄeT¢+ eT]j·TT j·÷+{°Væ≤düºyÓTÆHé‡
m≈£îÿe>± ñ+{≤sTT.
yÓÁ] qTe⁄«\ q÷HÓ - ñ|üjÓ÷>±\T : X¯ØsêìøÏ nedüsy¡ TÓ qÆ s√E yê] ~q #·s´¡ \qT düeTs¡e∆ +‘·+>±
>∑T+&Ó Äs√>±´ìøÏ : ìs¡«Væ≤+#·{≤ìøÏ <√Vü≤<ä|ü&É‘êsTT eT]j·TT á eT÷\ø±˝À¢ì
á q÷HÓ˝À ˇy˚T>± -3 ø=e⁄« Äe÷¢\T eT]j·TT *H=*ø˘ yÓT^ïwæjT· + eTq s¡ø+Ô£ ˝ÀøÏ q÷´s√Á{≤ì‡à≥sY‡ nH˚ s¡kÕj·THê\T
j·÷dæ&é ñ+&É≥+ e\¢ X¯Øs¡+˝À ø=˝…ÁkÕº˝ŸqT düeT‘·T\´+>± $&ÉT<ä\ #˚dæ X¯ØsêìøÏ ø±e\dæq $ÁXÊ+‹ì Çe«≥+˝À
ñ+#·≥+˝À düVü‰j·T|ü&ÉT‘·T+~. ‘·<ë«sê >∑T+&Ó b˛≥T eT]j·TT düVü‰j·T|ü&ÉT‘·T+~.
Ç‘·s¡ Vü≤Á<√>±\T sê≈£î+&Ü s¡øÏådüTÔ+~. 2. >±j·÷\T e÷qŒ≥+ : á q÷HÓ˝À >∑\ j·÷+{°Äøχ&Ó+≥T¢ ‘·–*q
1. á q÷HÓ˝À yÓT^ïwæjT· +, bı{≤wæjT· + eT]j·TT õ+ø˘ yÓTT<ä˝q’… eT]j· T T ø±*q >±j· ÷ \T ‘=+<ä s ¡ > ± e÷q≥+˝À
ñ|üj÷Ó >∑øs£ y¡ TÓ qÆ eT÷\ø±\T |ü⁄wüÿ\+>± ñ+{≤sTT. n$ eTq düV‰ü j·T|ü&‘É êsTT. á q÷HÓ˝À e÷+düø£ ‘·T\T, |”#T· |ü<ësê∆\T
54
eT]j·TT ]uÀbòÕ¢$Hé, ªdæµ $≥$TqT¢ n~Ûø£+>± ñ+&É≥+ e\¢
>±j·÷\T ‘·«s¡>± e÷q≥+˝À düVü‰j·T|ü&ÉT‘·T+~.
3. X¯Øs¡+˝À eT+≥ eT]j·TT yê|ü⁄\qT ‘·–Z+#·≥+ : á q÷HÓ˝À
j·÷+{° Äøχ&Ó+≥T¢ eT]j·TT X¯Øs¡|ü⁄ eT+≥\qT ‘·–Z+#˚
eT÷\ø±\T n~Ûø£+>± ñ+&É≥+ e\¢ Ç~ ø°fi¯fl H=|ü\T,ø°fi¯¢
yê|ü⁄\qT, y˚fi¯fl eT<Ûä´˝À @s¡Œ&˚ |ü⁄+&ÉT¢, ø°fi¯¢ yê‘·+, »«sê\qT
eT]j·TT n~Ûø£ s¡ø£Ô b˛≥TqT ‘·–Z+#·≥+˝À ñ|üø£]düTÔ+~.
4. Js¡í düeTdü´\≈£î |ü]cÕÿs¡+ : á q÷HÓ≈£î eT\ã<ä∆ø£+, bı≥º
ñã“s¡+, bı≥º˝À $ø±s¡+>± ñ+&É≥+ yÓTT<ä˝q’… Js¡í düeTdü´\qT
ìyê]+#·>∑*π> X¯øÏÔ ø£*– ñ+≥T+~. á q÷HÓ˝À>∑\ Wwü<Ûä
>∑TD≤\T bı≥º˝Àì #Ó&ÉT u≤´ø°º]j·÷\qT ìyê]+#·&É+˝À
‘√&ÉŒ&É‘êsTT.
5. á q÷HÓ˝À e÷+düø£ ‘·T\T, |æ+&ç |ü<ësê∆\T eT]j·TT X¯ØsêìøÏ
ø±e\dæq eT÷\ø±\T n~Ûø£+>± ñ+&ç X¯Øs¡ JeÁøÏj·T\T
düÁø£eT+>± »s¡>∑&É+˝À ‘√{≤Œ≥TqT n+~kÕÔsTT á q÷HÓ≈£î
X¯Øs¡+˝À >∑\ ñ<ä»ì düeT‘·T\´+>± ñ+∫ X¯Øsêìï
ìs¡®©ø£s¡D+ qT+&ç ø±bÕ&˚ X¯øÏÔ ñ+≥T+~
6. H=|üð\ ìyês¡D≈£î : á q÷HÓqT X¯Øs¡+˝À H=|üð\T ñqï #√≥
|üPdæHê ˝Ò<ë H√{Ï <ë«sê rdüT≈£îHêï H=|üð\T ìyê]+#·ã&É‘êsTT.
7. ãs¡Te⁄ ô|s¡T>∑T≥≈£î : á q÷HÓqT yê&É≥+ e\¢ nedüs¡yÓTÆq X¯Øs¡
ãs¡Te⁄ ô|s¡>∑≥+˝À düVü≤ø£]düTÔ+~ eT]j·TT nHês√>∑´+
ø±s¡D+>± ø√˝ÀŒsTTq ãs¡Te⁄qT ô|+∫ ‘·«s¡>± ø√\T≈£îH˚˝≤
düVü‰j·T+ #˚düTÔ+~.
8. yÓTT‘·+Ô >± á q÷HÓ≈î£ »\TãT, »«s¡+, >∑T+&Ó dü+ã+<Ûä yê´<ÛTä \T
‘·–+Z #·≥+, n~Ûø£ s¡øbÔ£ ˛≥TqT n<äT|ü⁄˝À ñ+#·≥+, s¡øÔ£ Á|üdsü D¡
dü]>± »]π>˝≤ #·÷&É≥+, ø°fi¢¯ H=|üð\ ìyês¡D, X¯Øs¡ H=|üð\T
eT]j·TT eT+≥\qT ‘·–Z+#·≥+ eT]j·TT yê´~Û H√s√<Ûäø£‘·qT
ô|+∫ >±j·÷\qT ‘=+<äs¡>± e÷H˚≥≥T¢ #˚dæ X¯Øs¡ yê´<ÛäT\T
sê≈£î+&Ü ø±bÕ&˚ X¯øÏÔ ñ+≥T+~.
yÓÁ] qTe⁄«\ –+»\qT yê&˚ $<Ûëq+ :
1. M{Ï –+»\qT ˇø£ bÕÁ‘·˝À ñ+∫ bısTT´ MT<ä ô|{Ϻ düqïì
eT+≥‘√ y˚sTT+∫ , yê{Ïì yÓT‘·ìÔ bı&ç #˚dæ @<ÓH’ ê e⁄&çø+Ï ∫q
|ü|ü⁄Œ‘√ ø£*|æ yê&ÉTø√e#·TÃ.
2. á q÷HÓqT HÓsTT´øÏ Á|ü‘´· e÷ïj·T+>± e+≥˝À¢ eT]j·TT dü˝≤&É¢
‘·j·÷ØøÏ ñ|üjÓ÷–+#·e#·TÃ.
3. M{Ï –+»\qT ÁX‚wy˜ü TÓ qÆ ÄVü‰s¡|<ü ësê∆\qT ‘·j÷· s¡T #˚jT· {≤ìøÏ,
düT>∑+<Ûä Á<äyê´\T>±qT ˝Ò<ë n˝≤ŒVü‰s¡+ (kÕïø˘‡) >±q÷
ñ|üjÓ÷–+#·e#·TÃ
Ç‘·s¡ ñ|üjÓ÷>±\T :
1. M{Ï –+»\ yÓTT\ø£\qT yÓ\T¢*¢ eT]j·TT ‘˚HÓ‘√ ø£*|æ <ä>∑TZ
ìyês¡D≈£î ñ|üjÓ÷–+#·e#·TÃ
2. q÷HÓqT ø°fi¢¯ H=|üð\T eT]j·TT ø°fi¢¯ yê‘· ìyê]DÏ>± yê&Ée#·TÃ
3. ø±*q >±j·÷\ ìyês¡D≈£î ñ|üjÓ÷–+#·e#·TÃ
yÓÁ] qTe⁄«\T dü+ã+~Û+∫ eT] ø=ìï ñ|üjÓ÷>±\T :
1. á yÓTTø£ÿ\qT >=Á¬s\T ‹+{≤sTT ø±˙ Äe⁄\T eT]j·TT m<äT\› T
ÄVü‰s¡+>± rdüTø√e⁄
2. H˚\ kÕsêìï ô|+#˚ ms¡Te⁄>± á yÓTTø£ÿ\qT ñ|üj÷Ó –+#·e#·TÃ.
3. á –+»\ q÷HÓqT e+≥≈£î, <˚e⁄ì n_Ûùwø±ìøÏ, j·T+Á‘·
|ü]ø£sê\T eT]j·TT j·T+Á‘ê\qT X¯óÁuÛ|Ñ sü #¡ {· ≤ìøÏ, ô|sTT+{Ï+>¥
y˚j·T{≤ìøÏ ñ|üjÓ÷–kÕÔs¡T.
4. eT+<äT\ eT]j·TT düãT“\ ‘·j·÷Ø˝À qTe⁄«\ q÷HÓ≈£î
ã<äT\T>± á q÷HÓqT ñ|üjÓ÷–kÕÔs¡T
5. á q÷HÓqT e+≥\ ø=s¡≈î£ e÷Á‘·yT˚ ø±≈£î+&Ü |ü≈îå£ \ <ëD≤>±
nyÓT]ø± eT]j·TT ◊s√bÕ ˝≤+{Ï <˚XÊ\≈£î m>∑TeT‹ #˚dTü HÔ êïs¡T.
6. á –+»˝À¢ q÷HÓ rj·T>± $T–*q bı≥TºqT Ç~∏jÓ÷|æj·÷
˝À |üX¯óe⁄\ <ëD≤>± ñ|üjÓ÷–kÕÔs¡T eT]j·TT á –+»\qT
q÷s¡ > ± e∫Ãq eTT<ä › q T #· s êà\ X¯ ó ~∆ #˚ j · T {≤ìøÏ
ñ|üjÓ÷–kÕÔs¡T. h
55
56

‘Ó\+>±D≈£î ns¡T<Ó’q >ös¡e+

n+‘·sê®rj·T $‘·Ôq dü+düú yÓ’dt Áô|dæ&Ó+{Ÿ>± &܈ˆ ¬ø. πøX¯e⁄\T

n+‘·sê®rj·T $‘·Ôq dü<ädüT‡˝À yÓTT≥ºyÓTT<ä{ÏkÕ]>± ‘Ó\+>±D sêÁcÕºìøÏ #Ó+~q &܈ˆ ¬ø. πøX¯e⁄\qT ÇcÕº yÓ’dt Áô|dæ&Ó+{Ÿ>±
mqTïø√e&É+ »]–+~. Ç{°e\ ø±\+˝À n+‘·sê®rj·T $‘·Ôq dü+düú ôV’≤<äsêu≤<é˝À ìs¡«Væ≤+∫q dü<ädüT‡˝À $$<Ûä <˚XÊ\
Á|ü‹ì<ÛäT\‘√ ìs¡«Væ≤+∫q ø£$T{° mìïø£ ‘Ó\+>±D sêh $‘·Ôq <ÛäèMø£s¡D dü+düú &Ó’¬sø£ºsY &܈ˆ πøX¯e⁄\qT dü+düú yÓ’dt
Áô|dæ&Ó+{Ÿ>± m+|æø£ #˚XÊs¡T. Ç|üŒ{Ï es¡≈£î uÛ≤s¡‘·<˚XÊìøÏ yÓ’dt Áô|dæ&Ó+{Ÿ kÕúq+ \_Û+#·˝Ò<äT. ákÕ] »]–q mìïø£˝À¢
yÓTT≥ºyTÓ T<ä{kÏ Õ]>± ‘Ó\+>±D sêÁcÕºìøÏ n+‘·sê®rj·T $‘·q Ô dü+dü˝ú À ns¡T<Óq ’ >ös¡e+ \_Û+∫+~. á kÕúq+ kÕ~Û+#·&+É
uÛ≤s¡‘·<˚XÊìπø ‘·\e÷ìø£+>± ‘Ó\+>±D ì*∫+<äq&É+˝À dü+<˚Vü≤+ ˝Ò<äT.
$‘·Ôq s¡+>∑+˝À <äXÊã› ø±\+ qT+&ç ‘Ó\+>±D sêh+ $$<Ûä j·T÷ìe]‡{° Ábıô|òdüs¡¢‘√ ø£\dæ |üì#˚XÊs¡T. j·TTmdtm◊&ç
<˚XÊ\≈£î BÛ≥T>± Á|üuÛÑT‘·«, Áô|’y˚≥T dü+düú\ <ë«sê $‘·ÔH√‘·Œ‹Ô uÛ≤>∑kÕ«eT´ düuÛÑT´\T>± ñ+&ç ádtº ÄÁ|òæø£Hé, k‘Y Ädæj·÷ <˚XÊ˝À¢
#˚dæ eTq <˚X¯ nedüsê\≈£î dü]|ü&Ü ñ‘·Œ‹Ô #˚dü÷Ô $$<Ûä <˚XÊ\≈£î $‘·Ôq n_Ûeè~∆ô|’ n<Ûä´j·Tq+ #˚XÊs¡T. n<˚ $<Ûä+>± $‘·Ôq ì\«˝À
≈£L&Ü m>∑TeT‹ #˚düTÔqï ‘·s¡TD+˝À Ç≥Te+{Ï kÕúq+ kÕ~Û+#·&É+ ÄVü‰s¡ <ÛëHê´\ qcÕºìï ‘·–Z+∫ n+‘·sê®rj·T+>± n+^ø£]+∫q
m+‘√ ÁbÕ<Ûëq´‘·qT dü+‘·]+#·T≈£î+~. ‘Ó\+>±D qT+&ç $$<Ûä $q÷‘·ï kÕ<Ûës¡D $‘·Ôq ì\« |ü<ä∆‘·T\qT ø£qT>=q&É+ »]–+~.
<˚XÊ\≈£î eT]+‘· HêD´‘·‘√ ≈£L&çq $‘·ÔHê\qT s¡÷bı+~+∫ $$<Ûä H˚wüq˝Ÿ d”&é dü+düú\‘√ ø£\dæ $‘·Ôq s¡+>∑+˝À q÷‘·q
Á|ü|ü+#· e÷¬sÿ{ŸøÏ m>∑TeT‹ #˚düTø√e&ÜìøÏ <√Vü≤<ä|ü&ÉT‘·T+~. n<Ûä´j·THêìøÏ lø±s¡+ #·T≥º&É+ »]–+~. yÓT+&Ó’q nqTuÛÑe+
‘Ó\+>±D sêh $‘·qÔ <Ûèä Mø£sD ¡ dü+düú &Ós¬’ ø£sº Y &܈ˆ ø¬ . øπ X¯e⁄\T >∑\ &܈ˆ πøX¯e⁄\≈£î ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·« düVü≤ø±s¡+ n+<ä&É+‘√
ˇø£ kÕ<Ûës¡D e´ekÕj·T ≈£î≥T+ã+˝À »ìà+∫ es¡+>∑˝Ÿ õ˝≤¢˝À <˚X¯ $<˚XÊ˝À¢ $‘·ÔHê_Ûeè~∆ô|’ ‘·q |ü≥TºqT ô|+#·T≈£îHêïs¡T. sêh
$<ä´quÛÑ´dæ+#ês¡T. e´ekÕj·T s¡+>∑+ô|’ ÄdüøÏÔ‘√ ‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝Àì $‘·ÔH√‘·Œ‹Ô˝À nH˚ø£ q÷‘·q |ü<ä∆‘·T\qT y˚>∑e+‘·+>± #˚|ü{Ϻ
ø√j·T+ã‘·÷Ôs¡T˝À >∑\ nÁ–ø£\ÃsY j·T÷ìe]‡{° qT+&ç e´ekÕj·T HêD´yÓTÆq $‘·ÔHê\T ¬s’‘·T\≈£î n+~+#·&Éy˚T ø±≈£î+&Ü $‘·Ôq
XÊg+˝À |æôV≤#Y&ç |ü{≤ºqT bı+<ës¡T. nÁø£e÷\qT n]ø£≥º&É+˝À πøX¯óe⁄\T #˚dæq ø£èwæ sêh ¬s’‘ê+>±ìøÏ
j·T÷ìe]‡{° Ä|òt ø±*bò˛]ïj·÷˝À $‘·Ôq XÊg+˝À n‘·´+‘· m+‘√ ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·T+~.
nqTuÛÑe+ >∑&ç+#ês¡T. Ábıô|òdüsY »j·TX¯+ø£sY ‘Ó\+>±D sêh $‘·Ôq m>∑TeT‘·T\T :
e´ekÕj·T $X¯«$<ë´\j·T+˝À $‘·Ôq XÊg $uÛ≤>∑+˝À n~Û|ü‹>± $‘·qÔ <Ûèä Mø£sD¡ øÏ+<ä ‘Ó\+>±D sêh+ 17.50 \ø£\å øÏ«+{≤fi¯fl
|üì#˚XÊs¡T. Á|üdTü ‘Ô +· sêh $‘·qÔ <Ûèä Mø£sD¡ dü+dü˝ú À, $‘·qÔ n_Ûeè~∆ qT+&ç 22 \ø£å\ øÏ«+{≤fi¯fl es¡≈£î $‘·ÔH√‘·Œ‹Ô ô|+#ês¡T. <ë<ë|ü⁄
dü+dü˝ú À dü+#ê\≈£î\T>± |üì#˚dTü HÔ êïs¡T. $‘·qÔ XÊgy˚‘>Ô· ± >∑T]Ô+|ü⁄ 4 dü+e‘·‡sê\T>± <˚X¯+˝À, Ç‘·s¡ 10 sêÁcÕº\≈£î ‘Ó\+>±D
bı+~q &܈ˆ ¬ø. πøX¯e⁄\≈£î n+‘·sê®rj·T $‘·Ôq dü+düú˝À yÓ’dt $‘·ÔHêìï düs¡|òüsê #˚j·T&É+˝Àq÷ q÷‘·q+>± ÄHé˝…’Hé $‘·Ôq
Á|üd&æ +Ó {Ÿ>± mìïø£e«&É+ ‘Ó\+>±D sêÁcÕºìøπ @+‘√ >∑s«¡ ø±s¡D+. <Ûèä Mø£sD¡ |ü<‹∆ä ì Á|üyX˚ ô¯ |{Ϻ <˚X+¯ ˝ÀH˚ ‘Ó\+>±D $‘·qÔ <Ûèä Mø£sD¡
&܈ˆ πøX¯e⁄\T $‘·Ôq s¡+>±ìøÏ n+~+∫q ùde\T : dü+düú≈£î yÓ÷&É˝Ÿ $‘·Ôq <ÛäèMø£s¡D dü+düú>± ù|s¡T‘Ó#êÃs¡T.
C≤rj·T n+‘·sê®rj·T kÕúsTT˝À $•wüº nqTuÛÑe+ ø£*– ñ+&ç bÕs¡<äs¡Ùø£‘·‘√ y˚>∑e+‘·yÓTÆq ùde\qT ¬s’‘·T\≈£î n+~+#˚+<äT≈£î
$‘·Ôq |ü]XÀ<Ûäqô|’ n+‘·sê®rj·T $‘·Ôq Á|üeTTKT˝…’q ¬øHéº uÀsê¶|òt $‘·Ôq <ÛäèMø£s¡D |ü<ä∆‹ì H˚&ÉT nqTdü]düTÔqï kÕ+πø‹ø£ |ü<ä∆‹øÏ
 57
CÀ&ç+∫ ÄHé˝H’… é <ë«sê s¬ ‘’ T· \≈£î ‘·eT ùde\qT n+~+#˚+<äT+<äT≈£î
@sêŒ≥T¢ #˚|ü{≤ºs¡T. 55 dü+e‘·‡sê˝À¢ uÛ≤s¡‘· $‘·Ôq <ÛäèMø£s¡D˝À
»s¡>∑ì $<Ûä+>± yÓTT≥ºyÓTT<ä{ÏkÕ]>± &܈ˆ πøX¯e⁄\ Ä<Ûä«s¡´+˝À
‘Ó\+>±D $‘·Ôq <ÛäèMø£s¡D dü+düú rdüT≈£îsêe&É+ »]–+~.
2008˝À Ç+&çj·÷ ˇÇdæ&ç uÛ≤>∑kÕ«eT´ <˚X¯+>± #˚]q ‘·s¡Tyê‘·
<˚X¯+˝À yÓTT≥ºyÓTT<ä{ÏkÕ]>± n+‘·sê®rj·T $‘·Ôq <ÛäèMø£s¡D øÏ+<ä
720 ≥qTï\ $$<Ûä s¡ø±\ |ü+≥ $‘·ÔHê\qT áõ|tº, düT&ÜHé,
|òæ*|”ŒHé‡, s¡cÕ´ yÓTT<ä\>∑T <˚XÊ\≈£î m>∑TeT‹ #˚ùd n+‘·sê®rj·T
$‘·Ôq yêDÏC≤´ìï ô|+bı+~+#·&É+ »]–+~.
94 dü+e‘·‡sê\ ÇcÕº #·]Á‘·˝À yÓTT<ä{ÏkÕ]>± uÛ≤s¡‘·<˚XÊìøÏ
Ç+≥πsïwüq˝Ÿ d”&é f…dæº+>¥ nk˛dæj˚TwüHé (Çwüº) yÓT+ãs¡T>±
mìïø£ø±e&É+ 1924˝À dæ«≥®sê¢+&é˝À kÕú|æ+#·ã&çq á dü+düú ‘Ó\+>±D $‘·ÔHêìøÏ Á|ü|ü+#· e÷¬sÿ{Ÿ˝À eT+∫ &çe÷+&é
$‘·Ôq |ü]ø£å\≈£î dü+ã+~Û+∫ n+‘·sê®rj·T ÁbÕe÷DÏø£ |ü<ä∆‘·T\qT #˚≈£Ls¡qT+~. HêD´‘ê Á|üe÷D≤\‘√ q÷‘·q e+>∑&Ü\ ‘·j·÷ØøÏ
n_Ûeè~∆ |üs¡Tdü÷Ô <ë<ë|ü⁄ 70 <˚XÊ˝À¢ uÛ≤>∑kÕ«eT´ n+‘·sê®rj·T ôV’≤<äsêu≤<é˝À 600 ø√≥¢‘√ n+‘·sê®rj·T Á|üe÷D≤\≈£î
$‘·qÔ |üØø£å øπ +Á<ë\qT ø£*– ñ+&ç Á|ü|+ü #· yÓTT‘êÔìøπ ˇπø s¡øy£ TÓ qÆ nqT≈£L\+>± $‘·Ôq |üØø£å Á|üjÓ÷>∑XÊ\\qT &܈ˆ πøX¯óe⁄\T #˚dæq
$‘·qÔ |üØøå± Á|üe÷D≤\qT bÕ{Ï+#·&+É e+{Ï n+XÊ\ô|’ á dü+düú ø£èwæ |òü*‘·+>± H˚&ÉT <˚X¯+˝ÀH˚ yÓTT<ä{ÏkÕ]>± ôV’≤<äsêu≤<é˝À
ìs¡+‘·s¡+ |üì#˚düTÔ+~. Ç≥Te+{Ï dü+düú≈£î ‘Ó\+>±D qT+&ç ì]à+#·uÀ‘·THêïs¡T. &܈ˆ øπ X¯e⁄\T ìã<ä‘∆ · |ü≥Tº<\ä ø£w|ºü &ü ˚ dü«uÛ≤e+
Á|üeTTKbÕÁ‘· b˛wæ+#˚ kÕúsTT˝À ñ+&É&É+ e\¢ á ÁbÕ+‘· e\H˚ n‘·T´qï‘· |ü<ä$ \_Û+∫+~. uÛ≤s¡‘·<˚XÊìøÏ Ç˝≤+{Ï
¬ s ’ ‘ ê+>±ìøÏ m+‘√ ñ|ü j Ó ÷ >∑ ø £ s ¡ + >± e÷s¡ q T+~. $‘· Ô q eT+∫ù|s¡T rdüT≈£îsêe&É+ ‘Ó\+>±Dπø >∑s¡«ø±s¡D+>± ì*∫+~.
uÛ≤+&Ü>±s¡+>± ‘Ó\+>±D sêÁcÕºìï @sêŒ≥T #˚düTÔqï ‘·s¡TD+˝À ` m*$TXË{Ϻ sê+u≤ãT, bò˛Hé : 9949285691
58

øö\T ¬s’‘·T\≈£î ÄX¯\T ∫>∑T]+|ü#˚dæq e´ekÕj·T ã&Ó®{Ÿ

<Ûäs¡\ dæúØø£s¡D≈£î ì<ÛäT\ eT+ps¡T
j·÷+Árø£s¡D≈£î ô|<ä›|”≥ y˚dæq @|æ Á|üuÛÑT‘·«+

Ç{°e\ »]–q kÕs¡«Á‹ø£ mìïø£˝À¢ |òüTq $»j·T+ kÕ~Û+∫q yÓ’.mdt. »>∑H√àVü≤q ¬s&ç¶ Hêj·Tø£‘·«+˝Àì
@|æ Á|üuÛÑT‘·«+ Á|üy˚X¯ô|{Ϻq e´ekÕj·T ã&Ó®{Ÿ˝À ¬s’‘·T\ dü+πøåe÷ìøÏ ô|<ä›|”≥ y˚XÊs¡T. e´ekÕj·T XÊU≤
eT+Á‹ ø£qïu≤ãT nôd+;¢øÏ Vü‰»s¡Tø±˝Òì H˚|ü<Ûä´+˝À XÊdüq düuÛÑ˝À Äj·Tq |üøå±q eTTì‡|ü˝Ÿ |ü]bÕ\q XÊU≤ eT+Á‹ u§‘·‡ dü‘·´Hêsêj·TD
nôd+;¢˝Àq÷, eT‘·‡´XÊU≤ eT+Á‹ yÓ÷|æ<˚$ yÓ+ø£≥ s¡eTD XÊdüq eT+&É*˝Àq÷ ã&Ó®{Ÿ\qT Á|üy˚X¯ô|{≤ºs¡T. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ Ä]úø£ eT+Á‹ ãT>∑Zq
sêCÒ+<Á Hä ê<é s¬ &ç¶ ‘·q ‘=* ã&Ó{® Ÿ |Á dü +ü >∑+˝ÀH˚ bÁ Õ<Ûëq´‘ê s¡+>∑yTÓ qÆ e´ekÕj·÷ìøÏ ì<ÛTä \ øπ {≤sTT+|ü⁄ô|’ kÕ<Ûës¡D ã&Ó{® ˝Ÿ À |Á kü Õú$+#·>±,
eT+Á‘·T\T e´ekÕj·T ã&Ó®{Ÿ˝À $esê\qT |üP]Ô kÕúsTT˝À ñuÛÑj·T düuÛÑ˝À¢ düuÛÑT´\ eTT+<äT ñ+#ês¡T. eTTK´eT+Á‹ »>∑Hé ‘·q $kÕÔs¡yÓTÆq
bÕ<äj·÷Á‘· dü+<äs¡“¤+˝À |ü\T#√≥¢ Á|üø£{Ï+∫q, >∑eTì+∫q n+XÊ\‘√ bÕ≥T, mìïø£\ Á|üD≤[ø£˝À qes¡‘êï\ ù|]≥ s¡÷bı+~+∫ Á|ü»\
eTT+<äT+∫q n+XÊ\≈£î nqT>∑TD+>± á ã&Ó®{Ÿ Á|üy˚X¯ô|{Ϻq≥T¢ <ëì˝À ñqï ÁbÕ<Ûëq´‘· n+XÊ\ <ë«sê ns¡∆eTÚ‘·Tqï~.
yÓTT‘·Ô+ s¡÷. 28,866,23 y˚\ ø√≥¢ yÓTT‘·Ô+‘√ s¡÷bı+~+∫q ìs¡ísTT+∫q≥T¢ eT+Á‘·T\T ñuÛÑj·T düuÛÑ˝À¢ ‘Ó*bÕs¡T. <ëì˝À
á ã&Ó®{Ÿ˝À ¬s’‘·T\≈£î ô|≥Tºã&ç düVü‰j·÷ìøÏ Á|üuÛÑT‘·«+ ô|<ä›|”≥ uÛ≤>∑+>± uÛ≤s¡rj·T ñ<ë´q sê»<Ûëì>± Á|ü‹cÕº‘·àø£+ uÛ≤$düTÔqï
y˚dæ+~. eT]ø=~›ø±\+˝À ¬s’‘·T\ nøö+≥¢˝À ô|≥Tºã&ç øÏ+<ä ø£&çj·T+ qs¡‡Ø\≈£î Ç‘·s¡ ñ<ë´qeq n_Ûeè~∆øÏ Ä ÁbÕ+‘·+˝À
yÓTT‘êÔ\qT y˚jT· &É+‘√bÕ≥T, düeTÁ>∑yTÓ qÆ dü+øπ eå T ø±sê´#·sD¡ <ë«sê ˇø£ |ü]XÀ<ÛäHê πø+Á<ëìï HÓ\ø=\ŒqTqï≥T¢ Á|üø£{Ï+#ês¡T.
¬s’‘·T dü+πøåe÷ìøÏ Á|üuÛÑT‘·«+ ø£≥Tºã&ç ñ+<äì eT+Á‹ u§‘·‡ ‘·÷s¡TŒ>√<ëe] õ˝≤¢˝Àì kÕeTs¡ø¢ √≥˝À øπ +Á<ä yÓTTø£ÿ\ |ü+≥\
dü‘·´Hêsêj·TD ‘·q Á|üdü+>∑+˝À ù|s=ÿHêïs¡T. <ëì˝À uÛ≤>∑+>± |ü]XÀ<ÛäHê πø+Á<ëìï @sêŒ≥T #˚j·TqTï≥T¢ yÓ\¢&ç+#ês¡T. n<˚
s¬ ‘’ T· \≈£î ñ∫‘· ;e÷ |ü<øäÛ∏ +£ , e&û˝¶ ìÒ |ü+≥ s¡TD≤\T, Ä‘·àVü≤‘·´\T $<Ûä+>± $»j·Tyê&É˝À uÛ≤s¡‘· yÓTTø£ÿ\ |ü]XÀ<Ûäq`j·÷»e÷q´
#˚düT≈£îqï ¬s’‘·T\≈£î mø˘‡Áπ>wæj·÷ #Ó*¢+|ü⁄ e+{Ï ø±s¡´Áø£e÷\≈£î dü+düúqT @sêŒ≥T#˚ùd Á|ü‹bÕ<äq ñ+<äì yÓ\¢&ç+#ês¡T. πøs¡fi¯˝Àì
ÁbÕ<Ûëq´‘·ì∫Ã+~. ø√Jø√sY˝À HÓ\ø=ì ñqï C≤rj·T düT>∑+<Ûä Á<äyê´\ |ü]XÀ<ÛäHê
∫s¡ø±\+>± bÕ\≈£î\ ìs¡ø¢ ±å ´ìøÏ >∑Ts¬ q’ øö\T s¬ ‘’ T· \ dü+øπ eå ÷ìøÏ dü+düú düVü≤ø±s¡+‘√ n\¢+ |ü+≥ n_Ûeè~∆øÏ ‘√&ÉŒ&˚ eT+∫ $‘·Ôq
ÁbÕ<Ûëq´‘·ì#êÃs¡T. Á|ü‹≈£L\ yê‘êes¡D dæú‹>∑‘·T\‘√ |ü+≥ ‘·j·÷ØøÏ düHêïVü‰\T #˚düTÔqï≥T¢ yÓ\¢&ç+#ês¡T.
bÕ&Ób’ ˛sTT, |ü+&ç+∫q <ÛëHê´ìï –≥Tºu≤≥T <Ûsä ¡ ˝Ò≈î£ +&Ü neTTà≈£îH˚ <˚X¯+˝ÀH˚ n‘·´~Ûø£+>± õ9 s¡ø£+ ns¡{Ïì |ü+&ç+#˚ ø£&É|ü
<äTdæ‹ú qT+&ç ø±bÕ&˚+<äT≈£î #ê˝≤ ø±\+>± m<äTs¡T#·÷düTqÔ ï <Ûsä \¡ õ˝≤¢˝Àì |ü⁄*yÓ+<äT\˝À ˇø£ Ä<ÛäTìø£ ns¡{Ï |ü]XÀ<ÛäHê πø+Á<ëìï
dæúØø£s¡D ì~ÛøÏ ‘=*kÕ]>± s¡÷. 3 y˚\ ø√≥¢qT πø{≤sTT+∫+~. @sêŒ≥T #˚ùd ~X¯>± sêh Á|üuÛÑT‘·«+ ìs¡íj·T+ rdüT≈£î+<äì
e´ekÕj·T nqTã+<Ûä s¡+>±˝…’q ‘√≥\ ô|+|üø£+, |ü≥Tº yÓ\¢&ç+#ês¡T. sêÁcÕºìøÏ, <˚XÊìøÏ Á|ü‘ê´e÷ïj·T Ä]∆ø£ eqs¡T>±
ô|+|üø£+, bÕ&ç|ü]ÁX¯eT eT‘·‡´ s¡+>±\≈£î #˚j·T÷‘·ì#˚Ã+<äT≈£î Á|üd~æ ∆ #Ó+~q, düT$XÊ\yÓTqÆ düeTTÁ<ä rs¡+ ø£*–q Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ˝À
nH˚ø£ |ü<∏äø±\qT s¡÷bı+~+#ês¡T. e´ekÕj·÷ìï Ä<ÛäT˙ø£]+∫ eT‘·‡´|ü]ÁX¯eT n_Ûeè~∆øÏ Á|üuÛÑT‘·«+ á ã&Ó®{Ÿ˝À ô|<ä›|”≥ y˚dæ+~.
‘·≈£îÿe Ks¡TÑ√ m≈£îÿe ~>∑Tã&ç kÕ~Û+#˚+<äT≈£î eP´Vü‰‘·àø£+>± HÓ\÷¢sT¡ õ˝≤¢ Ee«\ ~HÓï, Á|üø±X¯+ õ˝≤¢ z&Ésπ e⁄, ‘·÷s¡TŒ>√<ëe]
eTT+<äT≈£î yÓfi‚fl+<äT≈£î ø±sê´#·s¡D Á|üø£{Ï+∫+~. j·÷+Árø£s¡D≈£î õ˝≤¢ ñbÕŒ&É˝À¢ |òæwæ+>¥ Vü‰s¡“s¡T¢ HÓ\ø=\Œ&É+, n<˚ $<Ûä+>±
ÁbÕ<Ûëq´$Tdü÷Ô, ‘·≈£îÿe ˙{Ï‘√ m≈£îÿe ~>∑Tã&ç kÕ~Û+#˚+<äT≈£î ìC≤+|ü≥ï+, eT∫©|ü≥ï+˝Àì z&Éπse⁄\ n_Ûeè~∆øÏ Á|ü‘˚´ø£ ÁX¯<ä∆
_+<äT, ‘·T+|üs¡\ ùd<ë´ìøÏ ô|<ä›|”≥ y˚dæ+~. rdüTø√qTHêïs¡T.
e´ekÕj·T s¡+>±ìøÏ Á|ü<Ûëq nes√<Ûä+>± ì\TdüTÔqï ≈£L©\ Á|ü‘ê´e÷ïj·T Ç+<Ûäq eqs¡T\ $ìjÓ÷>∑+ <ë«sê ¬s’‘·T\qT
düeTdü´qT n~Û>∑$T+#˚+<äT≈£î eTVü‰‘êà>±+BÛ C≤rj·T ñbÕ~Û Ä<ÛäTìø£ e´ekÕj·T+ yÓ’|ü⁄ eT[fl+#˚+<äT≈£î k˛˝≤sY $<äT´‘YqT
|ü<Ûäø±ìï e´ekÕj·÷ìøÏ nqTdü+<Ûëq+ #˚j·÷\ì ìs¡ísTT+∫+~. $ìjÓ÷–+∫ dü_‡&ûô|’ ¬s’‘·T\≈£î n+<ä#˚ùd+<äT≈£î |ü<Ûäø±ìï
sêh+˝À e´ekÕj·T $düÔs¡D≈£î nH˚ø£ #·s¡´\qT Á|üø£{Ï+∫+~. s¡÷bı+~+#ês¡T. 2019`20 eT<Ûä´ 50 y˚\ k˛˝≤sY |ü+|ü⁄ôd≥¢qT
¬s’‘·T\≈£î y˚T˝…’q e´ekÕj·T |ü<ä∆‘·T\qT n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ rdüT≈£î ¬s’‘·T\≈£î n+<ä#˚kÕÔs¡T.
e#˚Ã+<äT≈£î nH˚ø£ |ü]XÀ<ÛäHê πø+Á<ë\qT @sêŒ≥T #˚ùd+<äT≈£î ` nÁ–øÏ¢ìø˘ &Ódtÿ
 59

$Ts¡Áb|˛Áü ˇø£
fÒ\˝À $Ts¡T|qÆ ü Hês¡
eTTK´yÓ yêDÏT»ô|´ |ü+#·
yÓTfi¯≈£îe\T +≥.&É+$Ts¡
˝À|˝ü À
$‘·Ôq |ü]e÷D+ #ê˝≤ ∫qï>± ñ+≥T+~.
ø±ã{Ϻ H˚sT¡ >± |Á <ü ëÛ q bı\+˝À $‘·TøÔ √e&É+
#ê˝≤ ø£ w ü º + . eTT+<ä T >± Hês¡ T qT
ô|+#·Tø=ì ‘·s¡Tyê‘· e÷Á‘·y˚T Á|ü<Ûëq
bı\+˝À Hê≥Tø√yê*.
Á|üdüTÔ‘· yê‘êes¡D |ü]dæú‘·T˝À¢ Hês¡TqT
ô|+#·&+É e\¢ Hês¡TeT&ç˝À ˙s¡T m≈£îÿyÓq’ |üð&ÉT
y˚s¡T≈£îfi¯ófl ˝≤+{Ï ‘Ó>∑Tfi¯ó¢ sêe&É+ eT]j·TT
s¡dü+ |”˝ÒÃ |ü⁄s¡T>∑T\T Ä•+#·&É+ e\¢
nqT≈£L\ yê‘êes¡q |ü]dæú‘·T\ e\¢ Hês¡T
Äs√>∑ ´ e+‘· + >± ô|s¡ > ∑ < ä T . Ç˝≤+{Ï |ü ] dæ ú ‘ · T \T
n~Û>∑$T+#·&ÜìøÏ ˙{Ïedü‹ ñ+&ç Hês¡TeT&ç ‘·j·÷ØøÏ dü¬s’q >∑T+‘· øÏ+~ uÛ≤>∑+˝À s¬ +&ÉT ∫qï s¡+Á<Ûë\T ñ+&˚˝≤
H˚\ ˝Òq|üð&ÉT Áb˛ÁfÒ\˝À Äs√>∑´e+‘·yTÓ qÆ Hês¡TqT ô|+#·Tø√e#·TÃ. #·÷düTø√yê*. Áb˛ÁfÒ\qT yê&ÉT≈£îH˚ eTT+<äT ø±bÕºHé ˝Ò<ë
$Ts¡|˝ü À n~Ûø£ ~>∑Tã&çì kÕ~Û+#ê\+fÒ Hês¡TeT&ç j·÷»e÷q´+ e÷+ø√C…uŸ •©+Á<äHêX¯ø£ eT+<äT\qT 3 Á>±. ˇø£ ©≥s¡T ˙{ÏøÏ
#ê˝≤ eTTK´+. á eT<Ûä´ø±\+˝À Áb˛ÁfÒ\˝À $Ts¡|üHêqTs¡T #=|üðq ø£*|æ á ˙{Ï˝À Áb˛ÁfÒ\qT eTT+∫ Äs¡u…{≤º*. Ç˝≤ X¯ó
ô|+#·&ÜìøÏ #ê˝≤ eT+~ ¬s’‘·T\T eT≈£îÿe #·÷|ædüTÔHêïs¡T. á ÁuÛÑ|üs¡∫q 120 ÁfÒ\T ˇø£ mø£sê Hês¡T ô|+#·&ÜìøÏ dü]b˛‘êsTT.
$<Ûä+>± ô|+∫q Äs√>∑´e+‘·yÓTÆq Hês¡TqT Á|ü<Ûëqbı\+˝À eè~∆ $TÁX¯eT+ ‘·j·÷Ø :
Hê{Ïq|üð&ÉT yÓTT\ø£#·ìb˛j·TT XÊ‘·+ ‘·–Z Hês¡T Äs√>∑´e+‘·+>±
ô|s¡T>∑T‘·T+~. y˚sT¡ e´edüú ã\+>± uÛ÷Ñ $T˝ÀøÏ ô|]– ˙{Ïì eT]j·TT
Ç∫Ãq dü÷ú\ eT]j·TT dü÷ø£Îb˛wüø±\qT u≤>± $ìjÓ÷–+#·Tø=ì
N&É|”&É\qT ‘·≥Tºø=ì ø£\T|ü⁄ u…&É<ä ≈£L&Ü ‘·–Z n~Ûø£ ~>∑Tã&çì
bı+<äe#·TÃ.
ÄdüøÏÔ ñqï Á>±MTD, j·TTe≈£î\T Áb˛ÁfÒ\ |ü<ä∆‹˝À Hês¡TqT
ô|+#·&É+ ˇø£ ñbÕ~Û>± ≈£L&Ü m+#·Tø=ì Á>±eT+˝À ñqï Ç‘·s¡
¬s’‘·T\≈£î Hês¡TqT düs¡|òüs¡ #˚j·Te#·TÃ. Áb˛ÁfÒ\˝À $Ts¡|ü Hês¡TqT
ô|+∫q|üð&ÉT Äs√>∑´e+‘·yÓTÆq Hês¡TqT bı+<ä&ÜìøÏ ø=ìï
yÓTfi¯≈£îe\T bÕ{Ï+#ê*.
Áb˛ÁfÒ\ m+|æø£ : Áb˛ÁfÒ\˝À yê&˚ eè~∆$TÁX¯e÷˝À¢ ø√ø√|”{Ÿ eTTK´yÓTÆq~. u≤>±
∫$øÏq ø√ø√|”{Ÿ e÷Á‘·y˚T ñ|üjÓ÷–+#ê*. ˇø£ ≥qTï ø√ø√|”{Ÿ
$TÁX¯e÷ìøÏ 100 øÏ˝À\ y˚|ü|æ+&ç, 1 øÏ˝À Áf…Æø√&Ósêà $]&ç
ø£*|æq≥¢sTT‘˚ ‘Ó>T∑ fi¯fl u≤] qT+&ç Hês¡T yÓTTø£ÿ\qT ø±bÕ&ÉTø√e#·TÃ.
ø√ø√|”{Ÿ‘√ bÕ≥T e]àø£+b˛düTºqT yê&ç‘˚ yê{Ïì düeTbÕfi¯fl˝À
yê&Ü*. ˇø£ Áb˛ÁfÒqT ì+|ü&ÜìøÏ 1`1.25 øÏ˝À\ ø√ø√|”{Ÿ
nedüs¡+ ne⁄‘·T+~.
$‘·Ôq yÓ÷‘ê<äT :
dü÷{Ïs¡ø±\≈£î 650 Á>±. eT]j·TT ôV’≤Á_&é s¡ø±\≈£î 75`100
54 ôd+.MT. bı&Ée⁄ eT]j·TT 28 ôd+.MT. yÓ&\É TŒ, 98 >∑T+‘·\T Á>±. $‘·Ôq+ dü]b˛‘·T+~. Áb˛ÁfÒ\˝À $‘·ÔqX¯ó~∆ #˚dæq $‘·ÔHê\qT
ø£*–q ÁfÒ\qT $Ts¡|üHês¡TqT ô|+#·&ÜìøÏ ñ|üjÓ÷–+#ê*. Á|ü‹ e÷Á‘·y˚T $‘êÔ*.
60
$‘·Ôq X¯ó~∆ : yÓTwtHÓ’˝≤Hé HÓ{ŸqT ø£{≤º*. Bìe\¢ yÓ’s¡dt yê´|æÔ #˚ùd s¡dü+|”˝ÒÃ
•©+Á<Ûä ˝Ò<ë ø°≥ø£ Hê•ì ù|s¡T : Ç$T&ÜÁø√Á|æ&é |ü⁄s¡T>∑T\ ñ<Ûäè‹ ‘·>∑TZ‘·T+~. bÕ*Vü≤Ödt ø£|üð øÏ+<ä dü÷s¡´s¡•à
yÓ÷‘ê<äT : eTT+<äT>± $‘·ÔHêìøÏ ‘·TeTà õ>∑Ts¡T |ü{Ϻ+∫ ‘·s¡Tyê‘· rÁe‘·, ñc˛íÁ>∑‘·qT ‘·–Z+#·&ÜìøÏ ùw&éHÓ{Ÿì @s¡Œs¡T#·Tø√yê*.
8 Á>±. bı&çì øÏ˝À $‘·ÔHêìøÏ ø£*|æ 15 숈 ˙&É˝À Äs¡ìyê«*. ùw&éHÓ{Ÿ Vü≤Ödt :
ìyê]+#·ã&˚ N&É|”&É\T : s¡dü+|”˝Òà |ü⁄s¡T>∑T\T ùw&éHÓ{Ÿ≈£î d”º\Tb˛\T‡ ˝Ò<ë sê‹ düú+u≤\‘√ düb˛s¡Tº Ç∫Ã
•©+Á<Ûä ˝Ò<ë ø°≥ø£ Hê•ì ù|s¡T : ø±bÕºHé/e÷+ø√C…uŸ nìïyÓ|’ ⁄ü ˝≤ 50 XÊ‘·+ ˙&Éì#˚à ùw&éH{Ó Ÿ‘√ ø£|ðü ø√yê*. Bì˝À|ü\
yÓ÷‘ê<äT : 3 Á>±. / øÏ˝À $‘·ÔHêìøÏ ø°≥ø£ìs√<Ûøä £ HÓ{ŸqT ø£|Œæ ‘˚ s¡d+ü |”˝ÃÒ |ü⁄s¡T>∑T\ ñ<Ûèä ‹ ‘·>T∑ ‘Z T· +~.
ìyê]+#·ã&˚ N&É|”&É\T : $‘·Ôq+ <ë«sê dü+Áø£$T+#˚ ‘Ó>∑Tfi¯ófl bÕ*f…HÓï˝Ÿ‡ :
•©+Á<Ûä ˝Ò<ë ø°≥ø£ Hê•ì ù|s¡T : Áf…Æø√&Ósêà $]&ç (Je•©+Á<Ûä esê¸ø±\+˝À Áb˛ÁfÒ\˝À ô|+∫q Hês¡T esê¸\ u≤]q |ü&≈É î£ +&Ü
HêX¯ø£+) ñ+&É&ÜìøÏ ˇø£ MT≥s¡T yÓ&É\TŒ eT]j·TT ˇø£ MT≥s¡T m‘·TÔ˝À 3/
yÓ÷‘ê<äT : 5`10 Á>±. øÏ˝À $‘·ÔHêìï 20 숈\ bÕ≥T Hêqu…{Ϻ 4 ôV≤#Y.&ç.|æ.Ç ô|’|ü⁄\‘√ Äs¡Tà Äø±s¡+˝À ì]à+∫q yê{Ïô|’q
‘·s¡Tyê‘· eT+∫ ˙{Ï˝À ø£&ç– ˙&É˝À Äs¡u…{≤º*. bÕ*B∏Hé bıs¡qT ø£|üðø√yê*.
ìyê]+#·ã&˚ N&É|”&É\T : yÓ’s¡dt ‘Ó>∑Tfi¯ófl ø°≥ø£ ìs√<Ûäø£ HÓ{Ÿ Vü≤Ödt :
Áb˛ÁfÒ\˝À Hês¡TqT ô|+#˚$<Ûëq+ : ‘êeTs¡ |ü⁄s¡T>∑T\T, ‘Ó\¢<√eT u≤] qT+&ç ‘·«s¡>± yÓ’s¡dt qT+&ç
Hês¡TqT ø±bÕ&É&ÜìøÏ 20I10I8 n&ÉT>∑T\ bı&Ée⁄, yÓ&É\TŒ,
m‘·TÔ 40/50 yÓTwtHÓ’˝≤Hé HÓ{Ÿ‘√ Hês¡TqT ô|+#·Tø√yê*.
˙{Ï j·÷»e÷q´+ :
$‘·Ôq+ Hê{Ïq Hê{Ï qT+&ç Hês¡TqT Á|ü<Ûëq bı\+˝À HêfÒ
es¡≈£î Áø£eT+ ‘·|üŒ≈£î+&Ü ˙{Ïì n+~+#ê*. yê‘·es¡D
|ü]dæ∆‘·T\qT ã{Ϻ Á|ü‹s√E s√CŸø±´Hé <ë«sê ø±˙ ˝Ò<ë yÓTÆÁø√C…{Ÿ
<ë«sê >±˙ ˙s¡T n+~+#ê*.
ms¡Te⁄\ j·÷»e÷q´+ :
$Ts¡|ü Hês¡T s¬ +&ÉT kÕs¡T¢ n+fÒ $‘·qÔ + Hê{Ïq s¬ +&ÉT eT]j·TT
eT÷&ÉT yêsê\≈£î 3 Á>±. bÕ*B∏Hé ˇø£ ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ Áb˛ÁfÒ\˝À
ñqï Hês¡TqT u≤>± ‘·&ÉbÕ*.
Áb˛ÁfÒ\˝À eTT+<äT>± eè~∆ $TÁX¯e÷ìï ì+|ü⁄ø√yê*. ‘·sT¡ yê‘· Hês¡T yÓTTø£ÿ\ düdü´s¡ø£åD :
>∑T+≥ eT<Ûä´ uÛ≤>∑+˝À y˚*‘˚ 0.5 ôd+.MT. ˝À‘·TqT #˚düTø√yê*. N&É|”&É\T eT+<äT ù|s¡T yÓ÷‘ê<äT ñ|üjÓ÷–+#˚
ˇø=ÿø£ÿ >∑T+‘·˝À ˇø=ÿø£ÿ $‘·ÔHêìï y˚dæ eè~∆ $TÁX¯eT+‘√ $<Ûëq+
ø£|Œæ y˚j÷· *. $‹Ôq ‘·sT¡ yê‘· eè~∆$TÁX¯e÷ìï s√CŸø±´Hé‘√ C≤Á>∑‘>Ô· ± Hês¡T≈£îfi¯ófl ø±|üsY 3 Á>±./ Áb˛ÁfÒ
˙{Ïì n+~+#ê*. Áb˛ÁfÒ\˝À $‘·Ôq+ Hê{Ïq ‘·s¡Tyê‘· 8`10 Äø°‡ø√¢¬s’&é ©.˙{ÏøÏ >∑T+‘·\qT
ÁfÒ\qT ˇø£<ëìô|’ ˇø£{Ï neT]à 3`6 s√E\ es¡≈£î bÕ*B∏Hé ˝Ò<ë ˝Ò<ë ‘·&ÉbÕ*
ø£es¡T‘√ ø£bÕŒ* ˝Ò<ë yê{Ïì ˝À≥HÓï˝Ÿ‡˝À ≈£L&Ü ñ+#·e#·TÃ. ø±¬s“+&ç»yéT 1 Á>±./©.˙{ÏøÏ
Bìe\¢ ‘˚eT ãj·T≥≈£îb˛≈£î+&Ü $‘·Ôq+ ‘·«s¡>± yÓTT\¬ø‘·TÔ‘·T+~. yÓ’s¡dt s√>±\qT Ç$T&Üø√¢Á|æ&é 0.2 $T.©. |æ∫ø±]
$Ts¡|ü 6`7 s√E˝À¢ yÓTT\¬ø‘·T‘Ô T· +~. $‘·qÔ + yÓTT\¬ø‹Ôq Áb˛ÁfÒ\qT yê´|æÔ #˚ùd / ©. ˙{ÏøÏ #˚j·÷*
Äs¡Tãj·T≥ ˙&É˝À ˝Ò<ë düTs¡øÏå‘· ø£≥º&Ü\˝À|ü\ ñ+#ê*. ø°≥ø±\T
yÓTT\¬ø‹Ôq Hê{Ï qT+&ç s√E≈£î ¬s+&ÉTkÕs¡T¢ Áø£eT+ ‘·|üŒ≈£î+&Ü Hês¡T yÓTTø£ÿ\qT <Ûäèe|üs¡#·&É+ :
˙s¡T #·˝≤¢*. $Ts¡|üHês¡T 35`40 s√E\≈£î Hê≥&ÜìøÏ dæ<ä∆eTe⁄‘·T+~.
b˛ÁfÒ\qT ô|fÒº düTs¡øÏå‘· ø£≥º&Ü\T : Á|ü<Ûëq bı\+˝À Hê≥&ÜìøÏ yês¡+ s√E\ eTT+<äT Áb˛ÁfÒ\˝À
$Ts¡|ü Hês¡TqT bÕ*Vü≤Ödt, ùw&éHÓ{Ÿ, HÓ{ŸVü≤Ödt eT]j·TT ˙]e«&É+ ‘·–+Z #ê*. Bìe\¢ Hês¡T u≤>± <Ûèä &É|&ü ç Á|ü<ëÛ q bı\+˝À
˝À≥e⁄˝Ÿ‡˝À ô|+#·Tø√e#·TÃ. u≤>± Hê≥T≈£î+≥T+~. ‘·<ë«sê s¬ ‘’ T· k˛<äsT¡ \T $Ts¡|qü T Áb˛ÁfÒ\˝À
bÕ*Vü≤Ödt : düeTÁ>∑ Hês¡T j·÷»e÷q´+ #˚|{ü qºÏ ≥¢sTT‘˚ Äs√>∑´e+‘·yTÓ qÆ Hês¡T‘√
Bì ìsêàD≤ìøÏ 6`8 n&ÉT>∑T\ m‘·TÔ>∑\ d”º\Tô|’|ü⁄\T yÓ<äTs¡T n~Ûø£ ~>∑Tã&ÉT\T bı+<äe#·TÃ.
ø£ f … º \ T, dü s ¡ T >∑ T &É T ø£ \ |ü q T >±ì yê&É e #· T Ã. ô|’ ø £ | ü ð >± ` &܈ˆ j·T+. ÄsY. uÛ≤qTl, &܈ˆ j·Tdt. e÷\‹, &܈ˆ |æ. »>∑Hé yÓ÷Vü≤qsêe⁄,
bÕ*B∏Héw”≥TqT ñ|üjÓ÷–+#ê*. BìøÏ |üø£ÿuÛ≤>±\≈£î 40/50 ÁbÕ+rj·Te´ekÕj·T |ü]XÀ<ÛäHê kÕúq+, es¡+>∑˝Ÿ, bò˛Hé : 9989625223
 61

ã+‹‘√ uÛÑ˝Ò ˝≤uÛ≤\T

¬ø.dæ. uÛ≤qTeT÷]Ô, &ç. eTH√Vü≤s¡ Á|ükÕ<é, &܈ˆ mdt. Ä<äs¡Ù, |æ. sê»X‚KsY, ø£èw” $C≤„q πø+Á<ä+, |ü+~]e÷$T&ç, bò˛Hé : 08864-243099
eTq sêh+˝À kÕ>∑T #˚ùd |üP\˝À ã+‹ #ê˝≤ eTTK´yÓTÆq~. ã+‹ì nìï ø±˝≤˝À¢ düT\Te⁄>± kÕ>∑T#˚j·Te#·TÃ. ã+‹˝À
#ê˝≤ Äø£s¡¸D°j·TyÓTÆq s¡+>∑T\T, ôd’E\T, Äø±sê\‘√ u≤≥T m≈£îÿe ø±\+ ì\« ñ+&˚ dü«uÛ≤e+ ñqï+<äTq yêDÏ»´|üs¡+>±
sêheT+‘·{≤ eT+∫ e÷¬sÿ{Ÿ ñ+≥T+~.
sêh+˝À ã+‹ì @&Ü~ bı&Ée⁄Hê ô|+#·T≥≈£î M\THêï
eTTK´+>± $Hêj·Tø£ #·$‹, <ädüsê, BbÕe[, ø±ØÔø£ e÷dü+˝À
|üP»\ ø=s¡≈£î n‘·´~Ûø£+>± $ìjÓ÷>∑+ ñqï+<äTq á |ü+≥qT
m≈£îÿe>± »qe] ∫e] es¡≈£î e#˚à $<Ûä+>± Hê{Ï*. n+fÒ Hês¡T
ô|s¡T>∑T≥≈£î 20`25 s√E\T, bı\+˝À Hê{Ïq ‘·s¡Tyê‘· 45`50
s√E\≈£î yÓTTø£ÿ\T yÓTT<ä{Ïø√‘·≈£î ‘·j·÷s¡e⁄‘êsTT. n+<äT≈£î
nqT>∑TD+>± ñqï bı˝≤ìï 3`4 uÛ≤>±\T>± #˚dæ y˚s¡T y˚s¡T
düeTj·÷˝À¢ Hê≥T≈£î+fÒ |üP\qT 4 HÓ\\bÕ≥T e÷¬sÿ{Ÿ≈î£ düs|¡ süò ê
#˚j·Te#·TÃ.

e÷¬sÿ{Ÿ˝À $$<Ûä ø£+ô|˙\T yÓTT<ä≥ dü+Áø£eTD $‘·ÔHê\qT

e÷¬sÿ{Ÿ˝À Hê]+» s¡+>∑T≈£î ñqï –sêøÏ ø£+fÒ |üdTü |ü⁄ s¡+>∑T≈£î
‘·≈£îÿe. n+<äTe\¢ ¬s’‘·T\T eT÷&ÉT e+‘·T\T Hê]+» s¡+>∑T s¡ø£+,
ˇø£ e+‘·T |üdüT|ü⁄ s¡+>∑T s¡ø±\qT |ü+&ç+∫ eT+∫ ˝≤uÛ≤\qT
>∑&ç+#·e#·TÃ.
n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ rdüT≈£îe#êÃs¡T. yê{Ï˝À dæ+C…+{≤ ø£+ô|˙ qT+&ç
e∫Ãq n+{Ï>∑Tyê, |òüsYô|òø£åHé, \THêdæ, eT÷HékÕ+>¥, eT÷HéÁdüºø˘,
ÇHéø±`2 eT]j·TT ádtºyÓdtº ø£+ô|˙ Mqdt, m˝À¢ s¡ø±\T, eTVæ≤ø√
s¡ø±\T M{Ï‘√ bÕ≥T ø£\ø£‘êÔ s¡ø±\T ≈£L&Ü u≤>± ÁbÕ#·Ts¡´+
bı+<ësTT.
ã+‹ ˙s¡T Ç+πø >∑s|¡ ü H˚\\T, mÁs¡H\˚ \T nqT≈£L\+. |ü>\∑ T,
sêÁ‹ ñc˛íÁ>∑‘·\‘√ e´‘ê´dü+ m≈£îÿe>± ˝Òì ø±\+ u≤>±
nqT≈£L\+. >±*˝À ‘˚eT n~Ûø+£ >± ñHêï |üP\T u≤>± $#·TÃø=qï
‘·s¡Tyê‘· ø√j·T≈£îHêï ≈£î[fl b˛j˚T neø±X¯+ m≈£îÿe. n+<äTe\¢
˙{ÏkÂø£s¡´+ ñqï bı&ç yê‘êes¡D+ y˚T\T.
62
Hês¡T ô|+|üø£+ :
yÓTTø£ÿ Hê≥T≥≈£î 20`25 s√E\T eTT+<äT>± ‘·j÷· s¡T #˚dTü ≈£îqï
ÁfÒ˝À¢ $‘·qÔ + $‘·TøÔ √yê*. $‘·qÔ + n‘·´+‘· KØ<äT ø±ã{Ϻ Áb˛ÁfÒ\˝À
Hês¡T ô|+|üø£+˝À C≤Á>∑‘·Ô eVæ≤+#ê*.
Hês¡T ô|+#˚ düeTj·T+˝À Hês¡T ≈£îfi¯ófl ‘Ó>∑T\T Ä•+∫q≥¢sTT‘˚
yÓTT\¬ø‘·TÔ‘·Tqï ˝Ò‘·yÓTTø£ÿ\T #·ìb˛‘·T+{≤sTT. yê{Ï ìyês¡D≈£î
1 Á>±. ø±s¡“+&ç»yéT ˝Ò<ë 3 Á>±. ø±|üsYÄø°‡ø√¢¬s’&é ˇø£ ©≥s¡T
˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±] #˚düTø√yê*.
bı\+ ‘·j·÷Ø :
Hês¡T b˛dæq ‘·s¡Tyê‘· bı˝≤ìï u≤>± <äTìï ∫e] <äTøÏÿ˝À
M\Tqï+‘· m≈£îÿe (10`15 ≥qTï\T) |üXó¯ e⁄\ ms¡Te⁄, 50 øÏ˝À\
20.20.0 ms¡Te⁄, 100 øÏ˝À\ dü÷|üsYbòÕùdŒ{Ÿ y˚dæ <äTqTïø√yê*.
yÓTTø£ÿ\≈£î yÓTTø£ÿ\≈£î kÕfi¯fl eT<Ûä´ 45 ôd+.MT., yÓTTø£ÿ\ eT<Ûä´
45 ôd+.MT. <ä÷s¡+˝À Á‹uÛTÑ C≤ø±s¡+˝À Hê≥Tø√yê*. 10 kÕfi¯fl≈£î
ˇø£ kÕ\T 50 ôd+.MT. <ä÷s¡+˝À Hê{Ï‘˚ eT+<äT\T |æ∫ø±]
#˚jT· &É+ düT\uÛ+Ñ . Á&ç|t <ë«sê ˙s¡T n+~+∫ eT*Ã+>¥ w”{Ÿ ≈£L&Ü
ñ|üjÓ÷–+∫ Ks¡TÃ 20`25 XÊ‘·+ ‘·–Z+#·e#·TÃ.
ø£‹Ô]+|ü⁄\T :
<˚X¯yê∞ s¡ø±˝…’q |üPkÕ Hês¡+– ¬>’+&Ü, &ÉãT˝ŸÄ¬s+õ, |üPkÕ
ã+‹, j·T+.&ç.j·TT`1, nsêÿ ã+‹ s¡ø±\qT Hê{Ïq 35`40
s√E\≈£î, ˝Òø£ yÓTTø£ÿ\T 30`40 ôd+.MT. m‘·TÔ ô|]–q ‘·s¡Tyê‘·
‘·\ø=eTà ø£‹Ô]+#ê*. Bìe\¢ yÓTTø£ÿ øÏ+~ qT+&ç |üø£ÿø=eTà\T
eè~∆ #Ó+~ |üP\ ~>∑Tã&ç ô|s¡T>∑T‘·T+~. BH˚ï |æ+∫+>¥ n+{≤s¡T.
XÊÁd”Ôj·T |ü]XÀ<Ûäq\qT >∑eTìùdÔ yÓTTø£ÿ Hê{Ïq 40 s√E\
‘·sT¡ yê‘· ø£‹]Ô +|ü⁄\T »]|æ, ô|b’ Õ≥T ms¡Te⁄\T y˚ùdÔ |üP\ ~>∑Tã&ç
Hê{Ï HêD´‘·, ì\« ñ+&˚ >∑TD+ ≈£L&Ü u≤>± ô|s¡T>∑T‘·T+~.
yÓTT<ä≥ dü+Áø£eTD $‘·HÔ ê\T Hê{Ï‘˚ M{ÏøÏ ø£‹]Ô +|ü⁄\T nedüs+¡
˝Ò<äT. á yÓTTø£ÿ\T 40 ôd+.MT. m‘·TÔ ô|s¡>∑ø£ eTT+<äT>±H˚ yÓTTø£ÿ
yÓTT<ä{Ï qT+&ç |üø£ÿ ø=eTà\T @|ü⁄>± ô|s¡T>∑T‘êsTT.
ms¡Te⁄\T`˙{Ï j·÷»e÷q´+ :
qÁ‘·»ì, bı{≤wt ms¡Te⁄\qT Á&ç|t <ë«sê Çe«e#·TÃ.
ø£‹Ô]+|ü⁄\T nsTTq ‘·s¡Tyê‘· 20 øÏ. qÁ»ìì j·T÷]j·÷ ˝Ò<ë
nyÓ÷àìj·÷ s¡÷|ü+˝À 35 øÏ˝À\ bı{≤wtì#˚à j·T+.z.|æ ˝Ò<ë
dü˝ÒŒ¤{Ÿ Ä|òt bı{≤wt>± Çyê«*.
|üP\ HêD´‘·, ì\« XÊ‘·+ ô|+#·T≥≈£î dü÷ø£Î<Ûë‘·T ms¡Te⁄\qT
ø£‹+Ô ]+|ü⁄\T nsTTq ‘·sT¡ yê‘· 15`20 s√E\≈£î ˇø£kÕ] |æ∫ø±]
#˚j·T&É+ e\¢ eT+∫ |òü*‘ê\T bı+<äe#·TÃ.
düdü´s¡ø£åD :
ã+‹˝À Ä•+#˚ ù|qT ìyê]+#·T≥≈£î &Ó$’ T<Û√j˚T{Ÿ / |òÁæ b˛ì˝Ÿ
2 $T.©. 15 s√E\ e´e~Û˝À |æ∫ø±] #˚düTø√yê*. Ä≈£î\T,
|üP\qT Ä•+#˚ ‘êeTs¡ |ü⁄s¡T>∑T\ ìyês¡D≈£î &Ó’$T<Û√j˚T{Ÿ 2
$T.©. (˝Ò<ë) Ç$T&Üø√¢Á|æ&é 0.3 $T.© ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±]
#˚düTø√yê*. •©+Á<Ûä+ <ë«sê Ä•+#˚ Ä≈£îeT#·Ã ‘Ó>∑Tfi¯flqT
ìyê]+#·T≥≈£î ©≥s¡T ˙{ÏøÏ 2.5 Á>±. e÷+ø√C…uŸ ˝Ò<ë 2 Á>±.
kÕ|òtqT y˚dæ |æ∫ø±] #˚düTø√yê*.
|üP\ ø√‘· :
ã+‹ |üP\qT u≤>± $#·TÃø=qï ‘·s¡Tyê‘· ø√j·÷*. |üP\
ø√‘·≈£î eTT+<äT s√E ‘·&ç Ç∫à ø√j·T&É+ e\¢ ø√‘· ‘·s¡Tyê‘·
|üP\T m≈£îÿe ø±\+ ‘êC≤>± ì\« ñ+{≤sTT. |üP\qT ñ<äj·T+
>±ì , kÕj·T+Á‘·+ >±ì ø√j·÷*. düø±\+˝À |üP\ ø√‘·\T #˚dü÷Ô
ñ+fÒ mø£sê≈£î 6`7 ≥qTï\T |üP\ ~>∑Tã&çì bı+<äe#·TÃ.
|üP\ HêD´‘· #Ó&É≈£î+&Ü ñ+&˚+<äT≈£î |üP\ ‘=&çeT ˇø£{Ïqïs¡
n+>∑Tfi≤\ bı&Ée⁄‘√ ø√j·÷*. Bìe\¢ |üP\ HêD´‘· u≤>∑T+≥T+~.
|üP\T ø√dæq ‘·s¡Tyê‘· ˙s¡T #·\¢≈£L&É<äT. ñ*¢bÕj·T\ dü+#·T\˝À
ì+|æ‘˚ u≤>± >±*k˛øÏ ‘êC≤>± ñ+{≤sTT. |üP\ø√‘· |üPs¡ÔsTTq
‘·s¡Tyê‘· |ü+≥ e÷]Œ&ç #˚düTø√e#·TÃ. ˝Òø£ eTs¡\ bı\+
‘·j·÷s¡T#˚dæ HÓ\ s√E˝À¢ ‹]– ã+‹ Hê≥Tø√e#·TÃ. h
63