EĞİTİME GİRİŞ

Dr. Öğr. Üy. Burcu ALTUN

Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Eğitim Bilimleri Bölümü, Eğitim Yönetimi ABD.
E posta: burcu.altun@adu.edu.tr 1
İÇERİK
 Eğitimin Ekonomik Temelleri
 Ekonominin Tanımı
 Fırsat Maliyeti
 Eğitim Yatırımlarının Özellikleri
 Eğitim Arzı ve Talebi
 Eğitim, Ekonomi, Kalkınma, Büyüme
 Eğitim Finansmanı
 Eğitimin Maddi ve Maddi Olmayan Getirileri
EĞİTİMİN EKONOMİK TEMELLERİ
Açık sistem olarak eğitim, toplumsal, siyasal ve ekonomik sistemler ve
bunların alt sistemleri ile sürekli etkileşim içindedir
Eğitimin ekonomik sorunlarının önemi, ikinci dünya savaşından sonra
hemen hemen bütün ülkelerce benimsenen planlı kalkınma
politikasında, insan etmenine özel bir yer verilmesinden ileri
gelmektedir
Ekonomi Nedir? Ekonominin Temel Özellikleri
 Ekonomi, sınırsız olan gereksinimler ile sınırlı olan mal (hizmet) arasında
en uygun dengenin sağlanması için insanların yaptığı seçimler ve
etkinlikleri inceleyen bir bilim dalıdır
 Ekonominin temel sorunları; üretim, bölüşüm ve tüketimdir.

 Ne, ne kadar ve nasıl üretilecek? Üretim nasıl artırılacak? Soruları üretim

aşamasında sorulmaktadır.

 Bölüşümde adil ya da adil olmayan bir dağılımdan söz edilebilir.

 Tüketiciler sınırlı bir geliri en çok tatmin olacağı ya da en çok gereksinim

duyduğu bir mala harcayacaktır
Ekonominin temel kavramları
 Gereksinme  Sunum (arz)

 Mal  İstem (talep)

 Üretim  Fayda (yarar)

 Tüketim  Maliyet
 Gereksinme: Eksikliğinde bireye acı, mutsuzluk, hoşnutsuzluk veren güdü ve
dürtüler.

 İnsanlar tüm yaşamları boyunca gereksinmelerini karşılamaya çalışırlar.

Acıkınca bir şeyler yemek, susayınca içecek içmek, üşüyünce sıcak bir yer
bulmak ya da giyinmek, barınmak, yorulunca dinlenmek gibi sayısını
çoğaltabileceğimiz gereksinimler vardır.
 Mal: İnsanların gereksinimlerini doğrudan doğruya karşılamaya elverişli olan,
üretilebilen veya doğada belirli miktarda bulunan maddi ve maddi olmayan
araçlara mal denir.
 Üretim: İnsanların gereksinimlerini karşılamak için gerekli malın yapılması ve
çoğaltılmasıdır.

 Üretimin doğa, emek, para, teknoloji (teknik bilgi) ve girişimci gibi temel
unsurları vardır.

 Bunlardan doğa, emek ve sermaye (para) klasik üretim faktörleridir. Girişimci

ve teknik bilgi ise modern üretim faktörleridir
 Tüketim: İnsanların gereksinimlerini doyurmak için mal, hizmet ve diğer
araçlardan yararlanmalarıdır.

 Dayanıklı ve dayanıksız tüketim mallarından bahsedilebilir.

 Sunum (arz): Mal üreticilerinin insanların isteklerini karşılamak üzere belli bir
fiyatla, belli bir zamanda ve belli bir miktarda malı satmaya hazır olmalarıdır.
 İstem (talep): Satın alma gücü ile desteklenen satın alma isteğidir. Tek tek
bireylerin isteminin toplamı piyasa istemini oluşturur.
 Fayda (yarar): Fayda, malların gereksinimleri karşılama olanağıdır. Bu ,
gereksinimin şiddetine, yer ve zamana göre değişebilir. Örneğin; insan
acıktığında ekmeğin faydasını çok, doyduğunda ise az olarak algılayabilir.
 Maliyet: Bir malı ya da bir birimi üretmek için kullanılan tüm unsurların
parasal değeridir.

 Eğitimde fırsat maliyeti, parasal maliyet, kaynak maliyeti, faktör maliyeti,

yatırım maliyeti ve cari maliyetlerden bahsedilebilir.
Fırsat maliyeti (vazgeçme maliyeti)
 Bir şeyi elde etmek için vazgeçilen en iyi alternatif
 Eğitim nedeniyle hem bireysel olarak hem de
toplumsal olarak uğranılan gelir kayıplarının tümü

 Eğitim girdilerinin maliyetini, onlara ödenen fiyatlar

yoluyla ölçmeden çok onların sahip olduğu en kârlı
alternatif kullanım değerlerini ifade eder.

 Burada bir birey ya da ulus, eğitim için kaynak

ayırdığında, başka bir şey için kaynak ayırma ya da
harcamada bulunma fırsatından vazgeçmektedir.
 EĞİTİM YATIRIMLARI VE BU
YATIRIMLARIN ÜRETİM VE TÜKETİM
BOYUTU
Eğitim Yatırımlarının Üretim ve Tüketim Boyutu (1)

Eğitime yapılan harcamalar: Üretim ve tüketim

Yapılan bir harcama ileride mal veya hizmet üretimi olarak geri dönüyorsa
böyle bir harcama üretim harcaması olarak nitelendirilir. Bir baraj veya
bir fabrika yapımı için yapılan harcamalar buna örnek olarak verilebilir.
Eğitim Yatırımlarının Üretim ve Tüketim Boyutu (2)

 Yapılan bir harcama sonucunda, sadece bir mal veya hizmet satın
alınıyorsa ve onlar doğal veya sosyal bir gereksinmenin giderilmesinde
kullanılıyorsa bu tür harcama tüketim harcaması olarak nitelendirilir.
Eğitim Yatırımlarının Üretim ve Tüketim Boyutu (3)

 Eğitim harcamalarının tüketim mi yoksa üretim mi olduğunu

anlayabilmek için yatırımın amacına ve sonucuna bakmak gerekir.

 Yapılan yatırım sonucunda yetiştirdiğimiz insan gücü uzun veya kısa

vadede üretime katkıda bulunuyorsa bu harcamalar üretim; üretime
katkıda bulunmuyorsa bu harcamalar da tüketim olarak
değerlendirilebilir.
Tüketim olarak nitelendirilen harcamaları birkaç maddede toplamak
mümkündür:

1. Ekonominin talepte bulunmadığı alanlarda insan gücü yetiştirmek amacıyla

yapılan harcamalar,

2. Öğrencinin, gerek meslek hayatında gerekse toplumsal hayatta hiç

kullanmayacağı bilgi ve becerileri kazandırmak amacıyla yapılan harcamalar,

3. Toplumsal ihtiyacın üzerinde insan gücü yetiştirmek için yapılan harcamalar,

 İşsizlik veya ücret yetersizliği nedeniyle başka ülkelere çalışmak amacıyla göç eden
beyin gücünü yetiştirmek amacıyla yapılan harcamalar,

 Mezun olduğu alanda iş bulamayıp başka alanlarda çalışmak zorunda kalan insan
gücünü yetiştirmek için yapılan harcamalar,

 İlgi ve yeteneğinin olmadığı iş veya meslek alanlarına yönlendirilen insan gücünü

yetiştirmek için yapılan harcamalar.
EĞİTİMİN EKONOMİ İLİŞKİSİ
KALKINMA, BÜYÜME
Eğitim Ekonomi İlişkisi
 Eğitimin ulusal amaçlara, bireyin gelişim düzeyine ve toplumun
beklentilerine uygun olması kadar, ekonominin gereklerine de uygun
olması gerekir.
 Ekonomi biliminin uğraş alanı, ülkenin tüm ekonomik sorunlarıdır.
 Eğitim ekonomisi ise daha derinlemesine bu kavramların çerçevesi
içinde eğitimin ekonomik yönünü inceler. Eğitim ekonomisi, bulguları
ile eğitimin ekonomik temellerini vermeye çalışır.
 Kalkınma ve Eğitim
 Kalkınma, bireylerin gönenç düzeyini
yükseltmek amacıyla siyasal iktidarın
belli ekonomik ve toplumsal
politikalar izleyerek toplumun
yapısını değiştirme girişimi olarak
tanımlanmaktadır.

 Bu anlamda kalkınma ekonomik,

siyasal, sosyal, kültürel ve eğitsel
gelişmeyi ifade etmektedir. Eğitim
geliştikçe ekonomi ve toplum gelişir.
Kalkınmanın temelinde yetişmiş
insan gücü yatmaktadır.
Ekonomik Büyüme ve Eğitim İlişkisi
Eğitimin ekonomik büyümeye katkısı:

-Çalışanları daha verimli hale getirerek ekonomik büyümeye doğrudan

katkı yapmak.

-Bilginin paylaşılması ve toplumun eğitim düzeyinin teknolojik yenilikler

için yeterli hale getirilmesi ile ekonomik büyümeye dolaylı katkı yapmak.
EĞİTİMDE ARZ-TALEP
Eğitim SUNUSU (ARZI) ve Özellikleri (1)
 Eğitim bir kamu hizmetidir.

 Eğitim sunusu (arz), istemden (talep) önce gelmelidir.(denge)

 Eğitim hizmetini oluşturan parçalar bir bütün halinde sunulmalıdır.

 Eğitim hizmetinin sunulmasında öğrencinin zamanına ihtiyaç vardır.

Eğitim SUNUSU (ARZI) ve Özellikleri (2)
 Eğitim hizmetinin üretimi, uzun bir zamana yayılır.

 Eğitim hizmeti süreklilik gösterir. Ancak bir kademede eğitim

sunulduktan sonra, sonraki basamak için de sunum gereklidir.

 Kamu eğitim sunumundaki artış sitemin genişlemesini ve eğitim

maliyetlerini artırır.
Eğitim İSTEMİ (TALEBİ)

 Eğitim istemi: Bireylerin belli bir konuda, belli bir düzeyde, belli bir
eğitim kurumuna devam edebilme olanağı

 Toplumsal eğitim istemi: Bireylerin eğitim istemleri toplamı

Eğitim İSTEMİ (TALEBİ) ve Özellikleri
 Eğitimin maliyeti (Eğitimle artan gelir, eğitim almanın maliyetinden
fazlaysa…),
 Bireyin gerekli harcamaları yapma gücü,
 Kendini yetiştirme isteği eğitim istemini etkiler.
 Bireyin yaş, cinsiyet, kalıtsal özellikler vb. kişisel özellikleri; ailesinin
sosyo- ekonomik düzeyi, arkadaş kümesi, toplumsal çevresi, istemi
etkiler.
 Eğitimdeki değişme ve gelişmeler, eğitime başvuru koşulları, gelenekler,
moda, din vb. toplumsal etmenler eğitim istemini etkiler.
Eğitim İsteminin Artma Nedenleri
 Ekonominin nitelikli insangücü istemi, yeni iş alanlarının
oluşması,
 Ülkenin ve hane halkının ekonomik gelir düzeyinin artması,
 Nüfus artışı, bilim ve teknolojideki gelişmeler,
 Anne babanın eğitim düzeyinin artması, eğitilmiş bireylerin
daha fazla eğitim alma isteği,
 Zorunlu eğitim sürelerinin artması sonucu öğrencilerin
okulda kalma sürelerinin de artması
EĞİTİM FİNANSMANI
Eğitimin Finansman Kaynakları
 Doğrudan finansman: Eğitim bir kamusal mal olarak
görülmekte ve eğitim harcamalarının tümü devlet
tarafından karşılanmaktadır.
 Kısmi finansman :Eğitim yarı kamusal mal olarak
görülmektedir.
 Dolaylı finansman: Eğitim özel (kişisel) mal olarak
görülmektedir. Eğitim harcamalarını devlet ya da özel sektör
üstlenebilir.
EĞİTİMİN GETİRİLERİ
Eğitimin Bireysel ve Toplumsal Getirileri
 Toplumsal ya da kişisel getiri oranları açısından ilköğretimin
getirileri tüm eğitim düzeyleri arasında en fazla olanıdır.
 Özellikle üniversite düzeyinde kişisel getiriler toplumsal
getirilerden daha fazladır.
 Eğitim yatırımının tüm getiri oranları, sermayenin ortalama
fırsat maliyetinin %10’undan oldukça fazladır.
 Eğitim getirileri açısından, az gelişmiş ülkelerin getirileri
gelişmiş ülkelerin benzer getirilerine göre daha fazladır.
EĞİTİMİN MALİ OLMAYAN YARARLARI (1)
1. Eğitimli birey topluma daha fazla vergi öder.
2. Toplum hizmetleri sunan örgütlere katılım artar.
3. Kadın eğitimi, sağlığın ve daha sağlıklı bireylerin artmasına neden olur.
4. Teknik değişimlere uyum artar.
5. Eğitimli bireyler daha az sosyal yardım desteğine gereksinim duyar.
6. Suç oranlarında düşme olur.
7. Bireyin çevresiyle ilişkilerinde gelişme olur.
EĞİTİMİN MALİ OLMAYAN YARARLARI (1)
8. Toplumun modernleşmesine etki eder.
9. Eğitimin bir sonraki kuşaklara kültür ve birikim aktarımı kolaylaşır.
10. Ekonomik gelişme ve verimlilik artar.
11. Eğitimin ulusal ve uluslar arası yayılımı artar.
12. Eğitimli bireylerin demokrasi ve örgütlü toplumun oluşmasına katkısı
olur.
13. Okulun çocuk bakıcılığı ve çocukları ekonomik sömürüden kurtarma
işlevi vardır.
 Ekonomi Eğitimi
 Çocukların; besinleri israf etmeden ve besin değerini düşürmeden tüketme,
gerektiğinde bu besinleri saklama, koruma bilgi ve becerisini kazanma, yerli malı
kullanma,

 Donatım, giysi ve üretim araçlarını koruma ve verimli bir biçimde kullanma becerisine
sahip olma,

 Kendi gücünün farkında olup en verimli bir biçimde kullanma ve sürekli geliştirme,

 Finansal kaynakların önemini bilerek, (israfa ya da cimriliğe kaçmadan) tutumluluğu

öğrenerek para yönetimi alışkanlığını sağlamak amaçlanmaktadır.
 Teşekkürler…