GoNzero Roonicutz Mounurro (Calo, Teo, 193)

estudou no
Colexio Minerva de Santiago cle Compostela en cuxa
revista,
Vamos, publicou os seus primeiros escritos.
Cursou despois
Dereito na Universidade de Santiago. Ampliou e.str_rdos
cle es_
pecializact6n en prestixiosas universidades europeas
e ocLlpoLl
a citedra de Dereito penal na Universidad Aut6noma de
Madrid. E un avogaclo penalista de recoieciclo cr6dito.
Mozo
ainda, viu premiados os sells relatos no Centro
Galego de Bue-
nos Aires e nas Festas Minervais cla Universidade
composteli.
Escritor de vocaci6n radicalmente experimentalista,
foi autor
de primeira liia cla Nova Narrativa Galega, segundo
acreditan
os seus libros .A/asce un arbore (.1954) e Memoria
de Tains
(1956). con posterioridade, non obstante,
deixou a creaci6n li-
teraria para dedicarse i docencia universita ria e ao exercicio da
avogacia en Madrid.
 TRES HOMES

non poderei telefonar? Xaime.

-aE -preguntou
o sell acompafrante.
-Non -replicou
remesar unha carta?
-;Nin
-Non. non poderei dicir que estou aqui?
-;Logode agora non.
-Polo
O acompaflante de Xaime dobrou o anco do pasigo,
e parou diante dunha porta.
aqui. O nirmero 4.
-E
Abriulle a porta e Xaime pasoll. Dentro habia dous
homes.

Despois das presentaci6ns, o que se chamaba Lain fa-

lou:
temos o costume de que cando chega un
novo-Aqui que estamos n6s xa pasaron varios- sai-
-dende
bamos un dos outros, non digo todo, mais si algo da sira
historia. Paio parece que este moi ledo- poder6
-hoxe
comezar a contarche a sta.
 Paio como si estivera destraiclo_, ctr
-Eu pouca
t6ioche -encetou
historia. Era un lzrbrego rico, ;sabes? Si, <r
que se di rico entre n6s. Hoxe sinto soedades da mifla al-
dea. Si fecho os ollos aincla a vexo: al/a na lacleira clo Ca.s-
tro, catro casiias cos teliados afumados. No val o gand<r
pacendct tranquilo. Nos prados arrecenclor cle humidaclc
i herba verde. Nas corredoiras o recitar clos carros. N:r.s
casas xentes fortes qrie se manteflen de caldo e broa...
A miia aldea 6 unha alclea distinta, moi diferente cle toclas,
;comprendes? I eu era rico, ;sabes? Rico. pero eu tiia
rnoitas preocupaci(tns, ;e para que queria eu tantas preo_
cupaci6ns? Decidin rematar con elas. primeiro venclin o
prado grande da Seara; logo o agro de Rubial; clespois...
Cada vez me atopaba mlis contento. Unha vencla
mdis era unha preocupaci6n nlenos. Xa non tifra que ca-
vilar nas colleitas, nin na facenda, nin polas ceifas anclar
1 procura de xornaleiros, nin...
Houbo uns intres en que non tiven ningunl-ra preocu_
paci6n. Foron pollcos. Despois xurdiu a preocupaci6n
mdis grande, qlle era enteiramente descoiiecicla para min:
a preocupaci6n que produce o non ter.
Xaime, que permanecera todo o tempo sin palpebre_
xar, preguntoll con certa anguria:
iogo?
-;E logo 6 ben doado adiviflalo:
cheguei a vencler o
qlle -O
n()n era fitell. Agora tan s6 teflo un anceo feryente:
voltar a ver aqLlelas catro casiias que dormen, como ca,
tro pombiizls, no colo do Castro. Arrecender o dlito verde
dos prados; escoitar o murmurio transparente do meu ricl
aldedn; ouvir o rosmar de vellos que semellan os muiflos
albeiros... Mais ;que importa todo isto?
 Algo brilaba nas meniflas de Paio. Calou. Parecia
como si afogara as verbas no seu peito coas bigoas dos
seus ollos.
Lain foise dereito 5. fiestra e ollou cata f6ra'
xa. lChove! sTi sabes o que significa isto para
-Chove,
min? zSibelo? volv6ndose asafroso cara Xaime.
-dixo
Xaime, un tanto abraiado, recLlou uns pasos e calou'
xa ;Chovel... Pois eu puidera estdi hoxe
-Chove,
ben. Puidera ser m6dico, que era o meu desexo. E non
embargantes estou aqui. ;Aqui!
Lain dixo o derradeiro "aqui" berrando con t6dalas
siras forzas. Logo volveuse 6 fiestra e ollou cata f6ra.

-lChove!
Xaime atopibase cadavez m6is abraiado.
6, eu puiden ser m6dico. Si, m6dico.'. Meus
-Pois
pais eran os caseiros dun profesor da Universidade.
Como meus pais eran moi cumpridores o amo prometeu-
lle que un de n6s, un dos fillos, estudaria. El fariase car-
go das despesas da carreira. 56 eramos dous irmdns
x€meos. Comezamos a ir o mesmo dia 6 escola; pasamos
dun libro para outro ao mesmo tempo. E por fin, chegou
o momento dificil: tifrase de resolver quen de n6s estucla-
ria. A preparaci6n, asegftn dicia o Mestre, era a mesma,
case igualiia: el non sabia por quen decidirse. Os nosos
coflecementos eran, mdis ou menos, os mesmos; tiframos
unha letra semellante...
Ainda lembro si sucedera fai uns intres- a
vispera do dia en
-como
que o escollido deberia ingresar no Ins-
tituto de Segunda Ensinanza. Eran as sete da tarde e o
Mestre por certo se atopaba neryosisimo- non re-
-que
solvera ren. Mifra nai estaba no pequeno comedor da
casa do escolante. Iste paseaba, un tanto alporizado, clrrn
lado para olltro. De sfrpeto dixo: "Unha derradeira prolr;r,
unha clerradeira proba".
Arrecaddmonos, lrreu irmdn i eu, cada un na sfia lrci
ra da mesa. Olllmonos como se ollan dous boxeadorcs,
denantes de cornezar o combate. O Mestre empezou il
dictar, e as nosas lapiceiras vellas- derorr
-lapiceiras
comezo sobre o papel a aquela xeira trascendente.
Cando rematamos, namentres o escolante lia o dictlr
clo, n6s agardabamos o veredicto sin palpebrexar. I estt'
fbi qlle o estoll ouvindo-: "Ingresari Ram(rn,
-parece
que non ten ningunha falta". Lain escribiu chove con "b".
Lain achegouse de novo i. fiestra.
xal Chove, ;comprendes agora?
-lChove,
Xairne, que xa se repuxera do seu abraiamento, pre-
guntou ainda con timideza:
teu irmln axudariate despois?
-2Pero tifla esas intenci6ns, mais morreu ao pouco de
-Si,
establecerse de avogado. Despois deso para min todo foi
un... Todo o meu destino estivera naquela palabra, na-
quela letra.

t6cache a ti Paio dirixindose a Xaime.

-dixoextraordinario que dicirvos.
-Agoraeu non teio nada
-Pois
Fun sempre un labrego. Traballal)a na terra como calque-
ra e co meu traballo mantiia a miia nai a pobre vai xa
vellirla. Nunca fixen por casar namentres ela vivise...
Pero fai dfras semins tiven que ir coa besta i feira do San
Martiio, e ali saquei a "softe do paxarifro", que acerla
sempre, ;sabedes? Eu pensei que non acertaba, pero den-
 muller do meu
(le que foi aquelo da Estrela' unha
.na
*sorte do paxariio" aqui- diciame:
;;. -r€froa
:'t'"* moito coidado, pois entre os que se fan pasar por
lrmigos seus, hai "t' q"" 6
o seu verdadeiro inimigo' Por
saia da cadealevar| un des-
t'r-rlpa del iri 6 cadea' Cando
o mar"'
guLo *"i grande, e despois cttzatt
Eu sabia quen era --{on-
Eu sabia quen era' ;entendes?
vin aqui a ver a unhl'-i":"'
tinuou Xaime- e ftoxe que
na rioa' 2l eiia ficar
teflo operada no hospital, cruz6usem:
asi? Isa maneira de
non vai comigo' Se os "guardias"
"' que seria del' Quizais'
non chegan axifla non sei o
A sorte do paxariio
Agora estou *oi p"otupado'
aqui: eu pola culpa do meu
acertou enteiramente ieica
triste' Quizais cando saia
inimigo, estou na cadea" ' Estou
tan vellifla elevarltanto
da cadeatefla morto rnifla nai: 6
desgusto canclo saiba que
eu"' Se cando sair' ela xa non
a min por aqui: ireime para
vive, nada me queda i fu"'
na procura de terras
onde ningu6n me cofieza' Marcharei
descoflecidas. "

pasou polos ferros da

Xa case era noite fecha' Algo
fortemente tristurento' Xaime
reixa. Era un roido metllico
sobrecolleuse un pouco ao
ouvilo' Pero un dos seus
comPafreiros dixo: t.^^ tE para r/pr qsl
dias' ^^r4 ver
te preocupes' Fano t6dolos
-Non
hai algirn ferro arrincudo' to"
miras a unha fuxida'
Despois f6ra todo foi silencio
un drbore
Nasce
MonterreY, Yigo, L954