Bina Tasarım Sistemi

Isı Farkı Yüklemesi

[ Probina Orion Bina Tasarım Sistemi,

betonarme bina sistemlerinin analizini ve
tasarımını gerçekleştirerek tüm detay
çizimlerini otomatik olarak hazırlayan
bütünleşik bir çözüm paketidir. Probina
Orion, ülkemizde ve yurt dışında binlerce
profesyonel inşaat mühendisi tarafından
kullanılmaktadır. ]

www.probina.com.tr

Prota Yazılım Ltd. Şti.

PROTA YAZILIM BİLİŞİM ve MÜHENDİSLİK LTD. ŞTİ.
ODTÜ Teknokent Teknoloji Geliştirme Bölgesi
Galyum Blok No: 20 ANKARA
Tel: (312) 210 17 88
Fax: (312) 210 17 86
Email: probina@prota.com.tr
Web: www.prota.com.tr

Probina Orion Bina Sistemleri 3-boyutlu Sonlu Elemanlar Analizi-Dizaynı-Çizimi PROTA Yazılım Bilişim ve
Mühendislik Ltd. Şti.’nin tescilli markasıdır ve yazılımın tüm hakları PROTA Yazılım Bilişim ve Mühendislik
Ltd. Şti. firmasına aittir. Tüm eğitim ve kullanım kılavuzları veya herhangi bir program bileşeni hiçbir
nedenle kopyalanamaz ve lisans sözleşmesi kapsamı dışında kullanılamaz.
Giriş
Günlük veya mevsimsel sıcaklık farkının yüksek olduğu bölgelerde yapı tasarlıyorsanız Isı Farkının yapıya
etkimesi sonucu yapının elemanlarında genleşme ve büzüşmeler ortaya çıkacaktır.

Isıl Genleşme Katsayısı

“Isıl Genleşme Katsayısı” maddenin ayırdedici özelliklerinden biridir. Beton malzemesi için önerilen
değerler TS500 ve Eurocode’da 1 x 10-5 (1/°C) olarak belirlenmiştir. Probina Orion’da bu değer,
“Bina Analizi > Analiz Öncesi > Malzeme Düzenle” bölümünden değiştirilebilir.

Yük Halleri ve Kombinasyonlarının Oluşturulması

Elemanlara ısı farkı bilgisi tanımlanmadan önce “Isı Yük Hali” ve “Isı Yük Kombinasyonları”nın tanımlanmış
olması gerekmektedir.Bunun için,
 Bina Analizi butonuna tıklayınız ve “Analiz Formu” diyalog penceresini açınız.
 Analiz Öncesi bölümünde yer alan “Yükleme Kombinasyonları” butonuna tıklayınız.
 Ekrana gelen “Yük Kombinasyonu Editörü” diyalog penceresindeki “Yükleme Hazırlayıcısı”
butonuna tıklayınız.

 “Otomatik Yükleme Editörü”nde düşey yükler ve deprem yüklemeleri ile birlikte en altta yer alan
“Isı Yüklemesi” seçeneğini de işaretleyiniz. Tamam butonuna tıklayarak çıktığınızda TS500
yönetmeliğine uygun Yük halleri ve kombinasyonları,otomatik olarak oluşturulacaktır.

Not:
Otomatik hazırlanan kombinasyonlarda sadece bir adet “Isı Yüklemesi” tipinde yük hali kullanılır. Daha
detaylı kombinasyon oluşturmak isterseniz, yük hallerini ve kombinasyonlarına kendiniz müdahale edebilir,
istediğiniz sayıda ısı yüklemesi ve kombinasyonu oluşturabilirsiniz.

Probina Orion Isı Farkı Yüklemesi - 1

Yapısal Elemanlara Isı Farkı Bilgisinin Tanımlanması
 Grafik Editör’de ısı farkı bilgisi tanımlamak istediğiniz kolon, perde veya kiriş elemanını seçiniz ve
sağ tıklayınız.
 Açılan menüden “Isı Farkı Bilgisi Tanımla” komutunu seçiniz.
 Elemanlara toplu halde ısı farkı bilgisi tanımlamak için herhangi bir eleman seçili değilken ya da
birden fazla eleman seçiliyken de sağ tuş menüsünü kullanabilirsiniz.
 Karşınıza “Isı Yükü” diyalog penceresi gelecektir.
 Bu penceredeki seçenekleri kullanarak elemanlara ısı farkı bilgilerini tanımlayabilirsiniz.

Eşit Isı Farkı Yüklemesi

Elemanlarda eksenel uzama ya da kısalmaya sebep olur. “Isı Yükü” formu üzerindeki “T (Eksenel)” alanına
tanımlanır.

Değişen Isı Farkı Yüklemesi (Gradyan)

Yapısal elemanların farklı yüzlerinde farklı ısı farkları olabilir. Bu ısı farkı, eleman üzerinde eğilme momenti
oluşturur. Genellikle dış mekan elemanlarında dış ve iç sıcaklık farkı nedeniyle oluşur. “Isı Yükü” penceresi
üzerindeki “T 2-2 (Gradyan)” ve “T 3-3 (Gradyan)” alanları yardımıyla tanımlanabilir.

T22 = T2(1) - T2(2)

T33 = T3(1) - T3(2)

Probina Orion Isı Farkı Yüklemesi - 2

Rijit Diyafram Varsayımı
Kirişlere tanımlanan eksenel ısı farkları ya da elemanlara tanımlanmış gradyan ısı farkları ile rijit diyafram
varsayımının birlikte kullanıldığı modellerde, ısı farkı yüklemesinin etkileri, rijit diyaframın kattaki düğüm
noktası deplasmanlarını belli bir düzlemde harekete zorladığı için, tam olarak gözönüne alınamayabilir. Bu
gibi durumlarda:
 Isı farkı yüklemesi yokmuş gibi rijit diyafram varsayımıyla bina analizi yaparak tüm donatıları
seçtiriniz.
 Modeli çoğaltarak rijit diyafram varsayımını kaldırınız ve ısı farkı bilgilerini tanımlayarak bina
analizini gerçekleştiriniz.
 “Donatı Kontrolü Yap” seçeneği ile önceki analizde seçilen donatıların yeterliliğini kontrol ediniz.

Genleşme/Kısalma Durumları
Elemanlara ısı farkı bilgisi tanımlarken negatif ya da pozitif işaret kullanılabilir. Pozitif ısı farkı “Genleşme”,
Negatif ısı farkı “Kısalma” olarak ele alınabilir. Tasarım yapılırken kullanılan yükleme kombinasyonlarında ısı
yük hali (T) hem negatif hem de pozitif değerlerle çarpılarak diğer etkilerle birleştirilecektir.

Sonlu Elemanlar Perde Modelinde Isı Farkı

Probina Orion’da perde duvar elemanlarının “Sonlu Elemanlar Kabuk” modeli ile modellendiği durumlarda
da ısı farkı yüklemesi dikkate alınabilir. Kabuk elemanlarındaki ısı farkı formülasyonu çubuk
elemanlardakinden farklıdır. Bu nedenle, perde duvarların “Orta-Kolon” ile modellendiği durumlarda “SE
Kabuk Modeli” ne göre farklı sonuçlar elde edilebilir.

Orta-Kolon
Z = 0.700 mm
SE Kabuk X = 0.437 mm
Z = 0.719 mm
X = 0.453 mm

Eşit Isı Farkı Verilmiş Perde Duvarlardaki Sonuçlar

Probina Orion Isı Farkı Yüklemesi - 3

 SE Kabuk Orta-Kolon
y = 1.266 mm y = 1.363 mm

T33 Isı Farkı Verilmiş Perde Duvarlardaki Sonuçlar

Genleşme Derzlerinin Kullanımı

Genleşme derzleri sıcaklık değişmesi ve betonun büzülmesi nedeniyle oluşan zorlamaları azaltmak amacıyla
yapılır. Sıcaklık farkının ve yapı uzunluğunun büyük olduğu durumlarda önemli hale gelir. TS500 Madde
6.3.4’e göre, uzunlukları fazla olan hiperstatik yapılarda üst yapıda genleşme derzleri düzenlenmelidir. Dış
etkilere açık yapılarda derz aralıkları 40 m’yi aşmamalıdır. Sıcaklık değişimine karşı korunmuş ve uçlarında
rijit perde bulunmayan çerçeve türü yapılarda derz aralığı 60 m’ye kadar artırılabilir.
Hiperstatik sistemlerde sıcaklık değişimi ve büzülmenin uzun süreli etkileri hesaplanırken elemanların
eğilme rijitliği (EI) azaltılabilir. Bu işlemi “Bina Analizi > Model Seçenekleri > Rijitlikler” bölümünü
kullanarak gerçekleştirebilirsiniz.

Isı Etkisinin Yapı Üzerinde İncelenmesi

 “Analiz Sonrası > Model ve Analiz Sonuçları Çizimi” butonuna tıklayarak açılan editörde ısı analizinin
sonuçları incelenebilir.
 Ekranın sağ tarafında yer alan ”Yükleme” listesinden “T (Isı Yüklemesi)” yük haline tıklayarak,
modelde tanımlanmış ısı yükleri altındaki deformasyon şeklini inceleyebilir, kesit etkilerini detaylı
olarak görebilirsiniz.

Probina Orion Isı Farkı Yüklemesi - 4

Probina Orion Isı Farkı Yüklemesi - 5