Probina Orion Dogrulama Kilavuzu

Doğrulama Kılavuzu
Ocak 2009
Doğrulama Kılavuzu Doğrulama Kılavuzu
Tüm Hakları Saklıdır. Prota Yazılım Ltd. Şti. •2
KULLANIM HAKLARI
PROTA YAZILIM BİLİŞİM ve MÜHENDİSLİK LTD. ŞTİ.

ODTÜ Teknokent Teknoloji Geliştirme Bölgesi
Galyum Blok No: 20 ANKARA
Tel: (312) 210 17 88
Fax: (312) 210 17 86
Email: probina@prota.com.tr
Web: www.prota.com.tr
Probina Orion Bina Sistemleri 3-boyutlu Sonlu Elemanlar Analizi-Dizaynı-Çizimi PROTA Yazılım Bilişim ve Mühendislik Ltd.
Şti.’nin tescilli markasıdır ve yazılımın tüm hakları PROTA Yazılım Bilişim ve Mühendislik Ltd. Şti. firmasına aittir. Tüm
eğitim ve kullanım kılavuzları veya herhangi bir program bileşeni hiçbir nedenle kopyalanamaz ve lisans sözleşmesi
kapsamı dışında kullanılamaz.
SAP2000 programı CSI (Computers and Structures Inc.) şirketinin tescilli markasıdır.
Excel ve Word Microsoft Corporation’un tescilli markalarıdır.
Bahsi geçen diğer tüm programların ve markaların kullanım ve patent hakları gözetilmektedir.
Bu kullanım kılavuzu Microsoft Word®, kullanılarak hazırlanmıştır.
Doğrulama Kılavuzu KULLANIM HAKLARI

Doğrulama Kılavuzu KULLANIM HAKLARI
İçindekiler
KULLANIM HAKLARI .............................................................................................................................................................. 3

İçindekiler ............................................................................................................................................................................. 5
Beton Metrajı Hesaplanması .................................................................................................................................................. 9
Ayarlanması Gereken Anahtar Özellikler ....................................................................................................................................................9
Probina Orion Modeli ...................................................................................................................................................................................9
Teorik Çözüm ..............................................................................................................................................................................................11
Sonuçların Karşılaştırılması ........................................................................................................................................................................12
Bina Ağırlığı Hesaplanması ....................................................................................................................................................13
Ayarlanması Gereken Anahtar Özellikler ..................................................................................................................................................13
Probina Orion Modeli .................................................................................................................................................................................13
Teorik Çözüm ..............................................................................................................................................................................................15
Betonarme Kolon Kapasite Hesabı .........................................................................................................................................17
Örnek Model ...............................................................................................................................................................................................17
Teorik Çözüm ..............................................................................................................................................................................................18
Referanslar ..................................................................................................................................................................................................20
Moment Eğrilik Diyagramı Hesabı ..........................................................................................................................................21
Giriş..............................................................................................................................................................................................................21
Örnek Model ...............................................................................................................................................................................................21
Probina Modeli ...........................................................................................................................................................................................21
Teorik Çözüm ..............................................................................................................................................................................................22
Referanslar ..................................................................................................................................................................................................23
Kiriş Donatı Hesabı ...............................................................................................................................................................24
Analiz Sonucu Oluşan Kiriş İç Kuvvetleri ...................................................................................................................................................24
Kesit ve Malzeme Özellikleri ......................................................................................................................................................................25
Elle Çözüm ...................................................................................................................................................................................................26
Referanslar ..................................................................................................................................................................................................28
Noktasal Yük Altında Sabit Mesnetli Kiriş Elemanı ..................................................................................................................29
Örnek Model ...............................................................................................................................................................................................29
Doğrulama Kılavuzu İçindekiler
Kirişin Üzerine Yük Tanımlanması .............................................................................................................................................................30
Probina Orion’daki Analitik Model ve Sonuçların İrdelenmesi ...............................................................................................................30
SAP2000 Programında Çözüm ...................................................................................................................................................................31
Teorik Çözüm ..............................................................................................................................................................................................32
Referanslar ..................................................................................................................................................................................................32
Üçgensel Yük Altında Sabit Mesnetli Kiriş Elemanı ..................................................................................................................33
Örnek Model ...............................................................................................................................................................................................33
Probina Orion’daki Analitik Model ve Sonuçların İrdelenmesi ...............................................................................................................34
Teorik Çözüm ..............................................................................................................................................................................................37
Referanslar ..................................................................................................................................................................................................37
Yanal Yük Altında Sabit Mesnetli Konsol Eleman ....................................................................................................................38
Örnek Model ...............................................................................................................................................................................................38
SAP2000 Modeli.........................................................................................................................................................................................42
Teorik Çözüm ..............................................................................................................................................................................................44
Referanslar ..................................................................................................................................................................................................45
Eksenel Çekme Altında Sabit Mesnetli Konsol Eleman.............................................................................................................46
Örnek Model ...............................................................................................................................................................................................46
SAP2000 Modeli .........................................................................................................................................................................................49
Teorik Çözüm ..............................................................................................................................................................................................50
Referanslar ..................................................................................................................................................................................................51
Moment Altında Sabit Mesnetli Konsol Eleman ......................................................................................................................52
Örnek Model ...............................................................................................................................................................................................52
SAP2000 Modeli .........................................................................................................................................................................................57
Teorik Çözüm ..............................................................................................................................................................................................58
Referanslar ..................................................................................................................................................................................................60
Sabit Mesnetli Konsol Elemanın Periyodunun Hesaplanması ...................................................................................................61
Örnek Model ...............................................................................................................................................................................................61
Probina Orion’da Periyod Değerinin İncelenmesi ....................................................................................................................................62
Teorik Çözüm ..............................................................................................................................................................................................63
Referanslar ..................................................................................................................................................................................................64

Beton Metrajı Hesaplanması
Ayarlanması Gereken Anahtar Özellikler

1. “Ayarlar → Birim ve Format Ayarları” menüsünden birim sistemini SI olarak değiştiriniz.
Probina Orion Modeli

Model olarak resimde gösterilen 3 katlı bina kullanılacaktır.
Her katta 12 adet 50×25 cm boyutlarında kolon, 25x575 ve 25×325 cm boyutlarında iki adet perde, biri boşluklu olmak
üzere iki adet 50 cm çapında dairesel kolon, ve bir adet L Kolon bulunmaktadır . Bütün kirişler 25×50 cm boyutlarındadır
ve döşeme kalınlıkları 15 cm olarak belirlenmiştir.
Probina Orion’da hesaplanan beton metrajını görmek için “Dosya > Metraj Tabloları ” menüsünde “Beton Metraj
Tablosunu” işaretleyiniz ve “Rapor Oluştur” dügmesine basılması yeterlidir.
Açılan metraj formunda toplam beton hacmi ve her kattaki elemanlar için ayrı ayrı beton miktarlarını gösteren bir tablo
bulunmaktadır.
Doğrulama Kılavuzu Beton Metrajı Hesaplanması

“Rapor” düğmesine basarak her kat için ayrıntılı beton metrajlarına ulaşmak mümkündür. 1. Kattaki elemanlar için rapor
aşağıdaki gibi olacaktır.
Kolonlar:
b1 b2 Alan Boy Hacim
(cm) (cm) (m2) (cm) (m3)
-------- ---------- ---------- ---------- ---------- ----------
S1 50.0 25.0 0.13 280.0 0.350
S2 50.0 25.0 0.13 280.0 0.350
S3 50.0 25.0 0.13 280.0 0.350
S4 50.0 25.0 0.13 280.0 0.350
S5 50.0 25.0 0.13 280.0 0.350
S6 50.0 25.0 0.13 280.0 0.350
S7 D=50.0 0.20 280.0 0.550
S8 50.0 25.0 0.13 280.0 0.350
S9 50.0 25.0 0.13 280.0 0.350
S10 D=50.0 Di=20.0 0.16 280.0 0.462
S11 50.0 25.0 0.13 280.0 0.350
S12 Poligon 0.13 280.0 0.366
S13 50.0 25.0 0.13 280.0 0.350
S14 50.0 25.0 0.13 280.0 0.350
S15 50.0 25.0 0.13 280.0 0.350
-------- ---------- ---------- ---------- ---------- ----------
Toplam Kolon 5.577
Perdeler:
(cm) (cm) (m2) (cm) (m3)
-------- ---------- ---------- ---------- ---------- ----------
P2 575.0 25.0 1.44 280.0 4.025
P3 325.0 25.0 0.81 280.0 2.275
-------- ---------- ---------- ---------- ---------- ----------
Toplam Perde 6.300
Kirisler:
(cm) (cm) (m2) (cm) (m3)
-------- ---------- ---------- ---------- ---------- ----------
K101 25.0 50.0 0.13 450.0 0.563
K102 25.0 50.0 0.13 250.0 0.313
K103 25.0 50.0 0.13 550.0 0.688
K104 25.0 50.0 0.13 450.0 0.563
K105 25.0 50.0 0.13 275.0 0.344
K106 25.0 50.0 0.13 566.5 0.708
K107 25.0 50.0 0.13 454.0 0.567
K108 25.0 50.0 0.13 462.5 0.578
K109 25.0 50.0 0.13 566.5 0.708
K110 25.0 50.0 0.13 446.6 0.558
K111 25.0 50.0 0.13 565.6 0.707
K112 25.0 50.0 0.13 451.3 0.564
K113 25.0 50.0 0.13 250.0 0.313
K114 25.0 50.0 0.13 550.0 0.688
K115 25.0 50.0 0.13 318.8 0.398

Tüm Hakları Saklıdır. Prota Yazılım Ltd. Şti. • 10
K116 25.0 50.0 0.13 525.0 0.656
K117 25.0 50.0 0.13 425.0 0.531
K118 25.0 50.0 0.13 325.0 0.406
K119 25.0 50.0 0.13 525.0 0.656
K120 25.0 50.0 0.13 425.0 0.531
K121 25.0 50.0 0.13 310.5 0.388
K122 25.0 50.0 0.13 507.6 0.634
K123 25.0 50.0 0.13 416.3 0.520
K124 25.0 50.0 0.13 525.0 0.656
K125 25.0 50.0 0.13 425.0 0.531
-------- ---------- ---------- ---------- ---------- ----------
Toplam Kiris 13.770
Dösemeler:
(cm) (cm) (m2) (cm) (m3)
-------- ---------- ---------- ---------- ---------- ----------
D101 24.44 15.0 3.666
D102 20.19 15.0 3.028
D103 59.06 15.0 8.859
D104 30.19 15.0 4.528
D105 24.94 15.0 3.741
D106 7.02 15.0 1.053
D107 25.19 15.0 3.778
D108 18.69 15.0 2.803
-------- ---------- ---------- ---------- ---------- ----------
Toplam Döseme 31.456
-------- ---------- ---------- ---------- ---------- ----------

Toplam (Kat: 1) 57.103
-------- ---------- ---------- ---------- ---------- ----------
Teorik Çözüm
Bütün kat planları aynı olduğundan örnek çözüm 1. kat için verilmiştir.
b (m) h (m) L (m) Adet V (m )

3
Kolonlar
Dikdörtgen 0.500 0.250 2.800 12 4.200
Dairesel 0.500 0.000 2.800 1 0.550
Dairesel 0.500 -0.200 2.800 1 0.462
Poligon 0.131 1.000 2.800 1 0.366
5.577
Perdeler
P1 0.250 5.750 2.800 1 4.025
P2 3.250 0.250 2.800 1 2.275
6.300
Kirişler
K101/K104 0.250 0.500 4.500 2 1.125
K102/K113 0.250 0.500 2.500 2 0.625
K103/K114 0.250 0.500 5.500 2 1.375
K105 0.250 0.500 2.750 1 0.344
K106 0.250 0.500 5.665 1 0.708
K107/K110 0.250 0.500 4.534 2 1.133
K108 0.250 0.500 4.625 1 0.578
K109 0.250 0.500 5.665 1 0.708
K111 0.250 0.500 5.656 1 0.707
K112 0.250 0.500 4.513 1 0.564
K115 0.250 0.500 3.188 1 0.398
K116/K124 0.250 0.500 5.250 2 1.313
K117 0.250 0.500 4.250 1 0.531
K118 0.250 0.500 3.250 1 0.406
K119 0.250 0.500 5.250 1 0.656
K120 0.250 0.500 4.250 1 0.531
K121 0.250 0.500 3.101 1 0.388
K122 0.250 0.500 5.067 1 0.633
K123 0.250 0.500 4.110 1 0.514
K125 0.250 0.500 4.250 1 0.531
13.770
Döşemeler
D101 5.750 4.250 0.150 1 3.666
D102 4.750 4.250 0.150 1 3.028
D103 7.750 4.250 0.150 1 4.941
5.500 4.750 0.150 1 3.919
D104 5.750 5.250 0.150 1 4.528
D105 4.750 5.250 0.150 1 3.741
D106 üçgen 4.479 3.135 0.150 1 1.053
D107 7.750 3.250 0.150 1 3.778
D108 5.750 3.250 0.150 1 2.803
31.456
Toplam: 57.103
Sonuçların Karşılaştırılması
Kolon (m ) 3
Perde (m )3
Kiriş (m )
3
Döşeme (m ) 3
Toplam (m )3
Probina 5.577 6.300 13.770 31.456 57.103
Elle Çözüm 5.577 6.300 13.770 31.456 57.103

Bina Ağırlığı Hesaplanması

1. “Ayarlar → Birim ve Format Ayarları” menüsünden birim sistemini SI olarak değiştiriniz.
2. “Program → Bina Analizi” menüsünden beton birim ağırlığının 25 kN/m olduğuna emin olunuz.
3

Model olarak resimde gösterilen 3 katlı bina kullanılacaktır.
Her katta 12 adet 50×25 cm boyutlarında kolon, 25x575 ve 25×325 cm boyutlarında iki adet perde, biri boşluklu olmak
üzere iki adet 50 cm çapında dairesel kolon, ve bir adet L Kolon bulunmaktadır . Bütün kirişler 25×50 cm boyutlarındadır
ve döşeme kalınlıkları 15 cm olarak belirlenmiştir. En üst kat dışında tüm döşemelere g = 1.5 kN/m ek sabit yük ve q = 2
2
kN/m hareketli yük uygulanmıştır.

2
En üst kat dışında tüm dış kirişlere 20 cm, iç kirişlere ise 10 cm kalınlığında tuğla duvar tanımlanmıştır. Duvar yüksekliği
2.3 m olarak alınmıştır. Duvarlara boşluk bilgisi tanımlanmamıştır.
Probina Orion’da hesaplanan kat ağırlıklarını görmek için Program > Bina Analizi ” menüsünde yer alan “Analiz” sekmesini
açınız. Bina analizini yaptıktan sonra en altta bulunan “Eksenel Yük Karşılaştırma Raporu” düğmesine basınız.
Doğrulama Kılavuzu Bina Ağırlığı Hesaplanması

Raporda her kat için elemanların ağırlıkları görülmektedir.
TOPLAM YÜKLER (Dosemeler Kullanilarak):

---------------------------------------
G - Sabit Yükler:
Kat Kolon Perde Kiris Döseme Nervür Toplam

(kN) (kN) (kN) (kN) (kN) (kN)
------- ---------- ---------- ---------- ---------- ---------- ----------
K.03 139.432 157.500 373.760 786.402 0.000 1457.094
K.02 141.749 157.500 1266.183 1100.963 0.000 2666.395
K.01 139.432 157.500 1266.183 1100.963 0.000 2664.078
------- ---------- ---------- ---------- ---------- ---------- ----------
Toplam 6787.568
Q - Hareketli Yükler:
Kat Kolon Perde Kiris Döseme Nervür Toplam

(kN) (kN) (kN) (kN) (kN) (kN)
------- ---------- ---------- ---------- ---------- ---------- ----------
K.03 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000
K.02 0.000 0.000 23.360 419.415 0.000 442.775
K.01 0.000 0.000 23.360 419.415 0.000 442.775
------- ---------- ---------- ---------- ---------- ---------- ----------
Toplam 885.550

Teorik Çözüm
Bütün kat planları aynı olduğundan örnek çözüm 1. kat için verilmiştir. En üst katta döşeme ve duvar yükleri
bulunmadığından bu katın ağırlığı hesaplanırken belirtilen ek yükler hesaba katılmayacaktır.
Duvar Ek Düşey Öz. Ağırlık

b (m) h (m) L (m) Adet V (m )
3
(kN) Yük (kN) Q (kN) (kN)
Kolonlar
Dikdörtgen 0.5 0.25 2.8 12 4.200 105.000
Dairesel 0.5 - 2.8 1 0.550 13.744
Dairesel 0.5 -0.2 2.8 1 0.462 11.545
Poligon 0.13 1 2.8 1 0.366 9.142
139.432
Perdeler
P1 0.25 5.75 2.8 1 4.025 100.625
P2 3.25 0.25 2.8 1 2.275 56.875
157.5
Kirişler
K101/K104 0.25 0.5 5 2 0.625 87.40 0.75 1.00 31.250
K102/K113 0.25 0.5 3 2 0.375 52.44 0.45 0.60 18.750
K103/K114 0.25 0.5 6 2 0.750 104.88 0.90 1.20 37.500
K105 0.25 0.5 3 1 0.375 17.25 0.68 0.90 9.375
K106 0.25 0.5 6 1 0.750 34.50 1.35 1.80 18.750
K107/K110 0.25 0.5 5 2 0.625 57.50 2.25 3.00 31.250
K108 0.25 0.5 5 1 0.625 28.75 1.13 1.50 15.625
K109 0.25 0.5 6 1 0.750 34.50 1.35 1.80 18.750
K111 0.25 0.5 6.1 1 0.763 53.31 0.46 0.61 19.063
K112 0.25 0.5 5 1 0.625 43.70 0.38 0.50 15.625
K115 0.25 0.5 3.5 1 0.438 30.59 0.26 0.35 10.938
K116/K124 0.25 0.5 5.5 2 0.688 96.14 0.83 1.10 34.375
K117 0.25 0.5 4.5 1 0.563 39.33 0.34 0.45 14.063
K118 0.25 0.5 3.5 1 0.438 20.13 0.79 1.05 10.938
K119 0.25 0.5 5.5 1 0.688 31.63 1.24 1.65 17.188
K120 0.25 0.5 4.5 1 0.563 25.88 1.01 1.35 14.063
K121 0.25 0.5 3.5 1 0.438 20.13 0.79 1.05 10.938
K122 0.25 0.5 5.5 1 0.688 31.63 1.24 1.65 17.188
K123 0.25 0.5 4.5 1 0.563 25.88 1.01 1.35 14.063
K125 0.25 0.5 4.5 1 0.563 39.33 0.34 0.45 14.063
874.87 17.55 23.36 373.76
Döşemeler
D101 5.75 4.25 0.15 1 3.666 36.66 48.88 91.64
D102 4.75 4.25 0.15 1 3.028 30.28 40.38 75.70
D103 7.750 4.250 0.150 1 4.941 49.41 65.88 123.52
5.500 4.750 0.150 1 3.919 39.19 52.25 97.90
D104 5.75 5.25 0.15 1 4.528 45.28 60.38 113.20
D105 4.75 5.25 0.15 1 3.741 37.40 49.88 93.51
D106 4.75 3.25 0.15 1 1.053 10.53 14.04 26.32
D107 7.75 3.25 0.15 1 3.778 37.78 50.38 94.45
D108 5.75 3.25 0.15 1 2.803 28.03 37.38 70.08
31.456 314.56 419.415 786.400

1. ve 2. Katlar
Sabit Yükler Hareketli Yükler
Kolon Perde Kiriş Döşeme Toplam Kiriş Döşeme Toplam
Probina 139.432 157.5 1266.205 1100.963 2664.078 23.36 419.415 442.775
Elle Çözüm 139.432 157.5 1266.205 1100.963 2664.078 23.36 419.415 442.775
3. Kat
Sabit Yükler Hareketli Yükler
Kolon Perde Kiriş Döşeme Toplam Kiriş Döşeme Toplam
Probina 139.432 157.5 373.76 786.402 1457.094 0 0 0
Teorik 139.432 157.5 373.76 786.400 1457.092 0 0 0
Not: Kirişlerin ağırlığı hesaplanırken beton ağırlığı, duvar ağırlığı ve üzerindeki ek sabit yükler dikkate alınmıştır. Döşeme
ağırlığı hesaplanırken ise sadece beton ağırlığı ve ek sabit yükler kullanılmıştır.
Kirişlerin net açıklığı hesaplanırken kolon yüzünden kolon yüzüne uzaklıklar kullanılmıştır. Kolon yüzünün eğimli olması ya
da düzgün olmaması durumunda, kiriş kenar çizgilerinin ortalama uzunluğu kullanılmaktadır.

Betonarme Kolon Kapasite Hesabı

1. “Ayarlar > Birim ve Format Ayarları” menüsünden birim sistemini SI olarak değiştiriniz.
Örnek Model
50 cm
3m
30 cm
Beton Sınıfı : C16
Çelik Sınıfı : S420

Yukarıda idealize edilmiş olarak gösterilen model, Probina Orion programında tek katlı bir sistem olarak girilmiştir. X ve Y
yönlerinde birer adet aks tanımlanarak 30x50 cm boyutunda bir kolon aks kesişimine tanımlanmıştır. Bina analizi
yapıldıktan sonra “Program > Kolon/Perde Donatı Hesapları” menüsündeki Kolon Donatı Editörü’ne girilince aşağıdaki
gösterilen pencere karşınıza gelecektir.
Doğrulama Kılavuzu Betonarme Kolon Kapasite Hesabı

Örnek kesitteki donatı yerleşimini elde etmek için 1-Ara ve 2-Ara değerleri “1” olarak girilmiştir. Donatı listesinden çaplar
“φ16” olarak seçilmiş ve beton örtüsü “20 mm” olarak belirlenmiştir.
Kesit özellikleri ve donatılar bu şekilde tamamlandıktan sonra “Kolon Analizi” düğmesine basılarak etkileşim diyagramları
elde edilebilir.
Not: Kesitin moment kapasitesi elde edilmek istendiğinden tasarım yaptırmaya gerek yoktur. Probina Orion’da istenirse
kesit donatıları elle belirlenerek kesit analizi yapılabilir.
Açılan formda eksenel yük, N = 500 girilerek yandaki “>>” butonuna basılmalıdır. Kesitin 1 ve 2 yönündeki moment
kapasiteleri düğmenin yanında yazılacaktır. İlgili yön için moment kapasitesi:
M = 173.9 kN.m
R
olarak hesaplanmıştır.
Teorik Çözüm
Elle Hesap
Moment kapasitesinin hesaplanmasi iteratif şekilde yapılmaktadır. Son adım aşağıda verilmiştir.
Tarafsiz eksen derinligi: c=222 mm
Dikdörtgen basınç bloğu derinligi: k c = 0.85 x 222 = 189 mm
1
Beton kuvveti :
F = 0.85.f .k .c.b = 9.3 x 189 x 300 / 1000 = 527 kN
C cd 1

Çelik birim deformasyonlari ve kuvvetleri:
−243
𝜀𝜀𝑠𝑠1 = 0.003 × = −0.002916 > 𝜀𝜀𝑠𝑠𝑠𝑠 𝜎𝜎1 = −365 𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀 𝐹𝐹1 = −220 𝑘𝑘𝑘𝑘
250
−28
𝜀𝜀𝑠𝑠2 = 0.003 × = −0.000336 𝜎𝜎2 = −6.72 𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀 𝐹𝐹2 = −30 𝑘𝑘𝑘𝑘
250
187
𝜀𝜀𝑠𝑠1 = 0.003 × = 0.002244 > 𝜀𝜀𝑠𝑠𝑠𝑠 𝜎𝜎3 = 365 𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀 𝐹𝐹3 = 220 𝑘𝑘𝑘𝑘
250
Toplam eksenel yük:

F = 527 + 220 – 220 – 30 = 497 kN
Moment kapasitesi:
M = 527 x (250 – 189/2) + 215 x (220 + 220) = 176.54 kN.m
R
Excel Tablosuyla Hesap

Prof. Dr. Güney Özcebe’nin hazırlamış olduğu pratik uygulamada kabul görmüş Excel tablosu kullanılarak kolon analizi
yapıldığında aşağıdaki sonuç elde edilmektedir.
M = 174.8 kN.m bulunmuştur.

R

Probina Orion Excel Tablosu Elle Hesap
Moment Kapasitesi (kN.m) 173.9 174.8 176.5
Referanslar
1. Uğur Ersoy, Güney Özcebe, “Betonarme: Temel ilkeler, TS-500-2000 ve Türk Deprem Yönetmeliğine (1998) Göre
Hesap”
2. Dikdörtgen Kolon Analizi Excel Tablosu, Prof. Dr. Güney Özcebe.

Moment Eğrilik Diyagramı Hesabı
Giriş
Eğilme momenti veya eğilmeye ek olarak eksenel kuvvetin etkisindeki betonarme bir kesitin davranışı, moment-eğrilik
ilişkisinden izlenebilir. Çelik ve betonun σ−ε eğrileri için uygun modeller seçildikten sonra denge ve uygunluk denklemleri
kullanılarak bu eğri hesaplanır.
Probina’da beton için Geliştirilmiş Kent ve Park modelinin tüm kesit için geçerli olduğu varsayılmıştır. Çelik içinde
pekleşmeli bilinear model kullanılmaktadır.
Örnek Model
Kolon: 250 × 600 mm

Paspayı: 25mm
Donatı: 8 φ18
Etriye: φ8/100
Malzeme: C20 ve S420 (etriyeler S220)
N = 0 kN
Probina Modeli
Probina Orion’da moment eğrilik diyagramları, 2007 Deprem Bölgelerinde yapılacak Binalar Hakkında Yönetmeliğe göre
mevcut bina değerlendirilmesinde kullanılmaktadır. Artımsal İtme Analizi için kolon, kiriş ve perde elemanlarına atanacak
olan plastik mafsal özellikleri moment-eğrilik ve etkileşim diyagramları kullanılarak elde edilir.
“Program > Mevcut Bina Değerlendirilmesi” menüsünde yer alan “Artımsal İtme” seçeneği işaretlenip “Başla” düğmesine
basıldıktan sonra bütün elemanlar için moment-eğrilik diyagramları hesaplanacaktır. Yukarıda verilen kesit özellikleri ve
donatılara sahip bir kiriş (ya da eksenel yükü sıfır olan kolon) için aşağıdaki diyagram elde edilmiştir.
Doğrulama Kılavuzu Moment Eğrilik Diyagramı Hesabı

Teorik Çözüm
Moment-eğrilik diyagramlarının teorik çözümünün elle hesaplanması oldukça uzun bir işlemdir ve iterasyon
gerektirmektedir. Pratikte yapılan el hesaplamalarında genel anlamda kabul görmüş Excel tabloları kullanılmaktadır.
Sargılı ve pekleşmeli kesitler için malzeme modelleri ve moment eğrilik hesaplanması prosedürleri literatürdeki kitaplarda
bulunabilir. Bu kitaplardan birisi de referanslar bölümünde verilmiştir.
Aşağıda, Probina Orion’un bulduğu sonuçlar Prof. Dr. Güney Özcebe’nin hazırlamış olduğu Excel tablosunun ürettiği
sonuçlar ile karşılaştırılacaktır.
Excel Tablosu – Sargılı

Probina Orion’un ürettiği sonuçlar ile Excel Tablosu’nun ürettiği sonuçların, akma momenti, akma eğriliği, akma sonrası
eğim ve maksimum moment kapasitesi gözönüne alındığında uyumlu olduğu görülmektedir.
Referanslar
1. Uğur Ersoy, Güney Özcebe, “Betonarme: Temel ilkeler, TS-500-2000 ve Türk Deprem Yönetmeliğine (1998) göre
hesap”
2. Dikdörtgen Sargılı Kolon Analizi Excel Tablosu, Prof. Dr. Güney Özcebe.

Kiriş Donatı Hesabı

Örnek Model olarak aşağıda görülen 9 katlı bina kullanılacak ve 1. kattaki 6 aksı üzerinde yer alan K113 kirişinin tasarımı
yapılacaktır
Analiz Sonucu Oluşan Kiriş İç Kuvvetleri

Analiz sonucu oluşan kuvvetler Probina Orion kiriş donatı hesabı menüsünde aşağıdaki gibi gösterilmektedir.
Bu parametrelere göre program tarafından hesaplanan donatılar aşağıda gösterilmiştir
Doğrulama Kılavuzu Kiriş Donatı Hesabı

Kesit ve Malzeme Özellikleri
𝑓𝑓𝑐𝑐𝑐𝑐 = 16.667 𝑁𝑁/𝑚𝑚𝑚𝑚2 C25 Beton Tasarım Basınç Dayanımı
𝑓𝑓𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 = 1.167 𝑁𝑁/𝑚𝑚𝑚𝑚2 C25 Beton Tasarım Çekme Dayanımı
𝑓𝑓𝑦𝑦𝑦𝑦 = 365.217 𝑁𝑁/𝑚𝑚𝑚𝑚2 S420 Çelik Tasarım Çekme dayanımı
0.8𝑓𝑓𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 0.8 𝑥𝑥 1.167

𝜌𝜌𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚 = = = 0.002556 Minimum Çekme Donatısı Oranı
𝑓𝑓𝑦𝑦𝑦𝑦 365 .217
ℎ′ = 466 𝑚𝑚𝑚𝑚 Kiriş Etkili Derinliği
𝑏𝑏𝑤𝑤 = 250 𝑚𝑚𝑚𝑚 Kiriş Genişliği
𝑏𝑏𝑓𝑓 = 850 𝑚𝑚𝑚𝑚 Tabla Genişliği
ℎ𝑓𝑓 = 120 𝑚𝑚𝑚𝑚 Tabla Yüksekliği
𝐴𝐴𝑠𝑠(𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚 ) = 0.002556𝑥𝑥250𝑥𝑥466 = 297.72 𝑚𝑚𝑚𝑚2 Minimum Çekme Donatısı Alanı
K değeri C25 ve S420 için tablodan 291.00 mm /kN okunur.

L
2

Elle Çözüm
Açıklık alt kenarı için donatı alanı hesabı
𝑀𝑀𝑑𝑑 = 49098 𝑘𝑘𝑁𝑁. 𝑚𝑚𝑚𝑚 Tasarım Momenti
2
𝑏𝑏𝑤𝑤 �ℎ′ � 250 𝑥𝑥 (466)2
𝐾𝐾 = = = 1106 > K l
𝑀𝑀𝑑𝑑 49098
ℎ𝑓𝑓 120
𝑗𝑗ℎ = ℎ′ − = 466 − = 406.00 < 0.9ℎ′
2 2
𝑗𝑗ℎ = 0.9ℎ′ = 419.00 𝑚𝑚𝑚𝑚
𝑀𝑀𝑑𝑑 49098𝑥𝑥103
𝐴𝐴𝑠𝑠 = = = 320.874 𝑚𝑚𝑚𝑚2
𝑗𝑗ℎ 𝑓𝑓𝑦𝑦𝑦𝑦 419𝑥𝑥365.2
𝐴𝐴 𝑠𝑠 𝑓𝑓𝑦𝑦𝑦𝑦 320 .874 𝑥𝑥 365 .2

𝑎𝑎 = = = 9.732 𝑚𝑚𝑚𝑚 < ℎ𝑓𝑓 Basınç bölgesi tabla içindedir.
0.85𝑏𝑏 𝑓𝑓 𝑓𝑓𝑐𝑐𝑐𝑐 0.85𝑥𝑥850 𝑥𝑥16.67
2
𝑏𝑏𝑓𝑓 �ℎ′� 850 𝑥𝑥 (466)2
𝐾𝐾 = = = 3759.473 𝑚𝑚𝑚𝑚2 /𝑘𝑘𝑘𝑘
Kl 291.000
= = 0.0774
𝐾𝐾 3759.473
Bu oran 1’den küçük olduğundan basınç donatısına ihtiyaç yoktur.

Hesapladığımız K değerini kullanarak tablodan j değerini 0.975 olarak buluruz. Bu durumda gereken donatı alanı aşağıdaki
şekilde hesaplanır.
𝑀𝑀𝑑𝑑 49098𝑥𝑥103
𝐴𝐴𝑠𝑠 = = = 295.884 𝑚𝑚𝑚𝑚2
𝑓𝑓𝑦𝑦𝑦𝑦 (𝑗𝑗)ℎ′ 365.2 𝑥𝑥 0.975 𝑥𝑥 466
Sol mesnet üst kenarı donatı alanı hesabı

Basınç bölgesi kiriş kesiti altında oluşacağından tabla kontrolüne gerek yoktur.
𝑀𝑀𝑑𝑑 = 64226 𝑘𝑘𝑘𝑘. 𝑚𝑚𝑚𝑚 Tasarım Momenti
2
𝑏𝑏𝑤𝑤 �ℎ′ � 250 𝑥𝑥 (466)2
𝐾𝐾 = = = 845.281 𝑚𝑚𝑚𝑚2 /𝑘𝑘𝑘𝑘
K l 291.000
= = 0.344
𝐾𝐾 845.281
Bu oran 1’den küçük olduğundan basınç donatısına ihtiyaç yoktur.

Hesapladığımız K değerini kullanarak tablodan interpolasyonla j değerini 0.957 olarak buluruz. Bu durumda gereken
donatı alanı aşağıdaki şekilde hesaplanır.

𝑀𝑀𝑑𝑑 64226 𝑥𝑥 103
𝐴𝐴𝑠𝑠 = = = 394.331 𝑚𝑚𝑚𝑚2
𝑓𝑓𝑦𝑦𝑦𝑦 (𝑗𝑗)ℎ′ 365 𝑥𝑥 0.957 𝑥𝑥 466
Etriye Hesabı
𝑉𝑉𝑑𝑑 = 97.543 𝑘𝑘𝑘𝑘 Tasarım Kesme Kuvveti
𝑉𝑉𝑐𝑐𝑐𝑐 = 0.65fctd bw h′ = 0.65 x 1.15 x 250 x 466 = 88.345 𝑘𝑘𝑘𝑘
𝑉𝑉𝑐𝑐 = 0.8Vcr = 0.8 x 88.345 = 70.676 𝑘𝑘𝑘𝑘
𝑉𝑉𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚 = 0.22fcd bw h′ = 0.22 x 16.67 x 250 x 466 = 427.166 𝑘𝑘𝑘𝑘
𝑉𝑉𝑐𝑐𝑐𝑐 < 𝑉𝑉𝑑𝑑 < 𝑉𝑉𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚 etriye hesabı yapılmalıdır. Minimum kesme donatısı oranı;
0.3𝑓𝑓𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 0.3 𝑥𝑥 1.167

𝜌𝜌𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚 = 𝑏𝑏𝑤𝑤 = 𝑥𝑥 250 = 0.239583
𝑓𝑓𝑦𝑦𝑦𝑦 365
𝐴𝐴𝑠𝑠𝑠𝑠 0.8𝑉𝑉𝑑𝑑 − 𝑉𝑉𝑐𝑐 0.8 𝑥𝑥 97543 − 69667

= = = 0.049165 < 0.239583
𝑠𝑠 𝑓𝑓𝑦𝑦𝑦𝑦 ℎ′ 365.2 𝑥𝑥 466
𝐴𝐴𝑠𝑠𝑠𝑠
= 0.239583
𝑠𝑠
Ø8 etriye kullanılırsa 𝐴𝐴𝑠𝑠𝑠𝑠 = 2 x 𝜋𝜋 𝑥𝑥 (4)2 = 100.48 mm2 olacaktır. Buradan,
100.48
𝑠𝑠 = = 419.39 𝑚𝑚𝑚𝑚
0.239583
Fakat bu değer h’/2 = 213 mm’den fazla olamayacağı için s = 210 mm seçilebilir.
Sıklaştırma bölgesinde ise etriye aralığı aşağıdaki şartları sağlamalıdır.
ℎ′
𝑠𝑠 ≤ ; 𝑠𝑠 ≤ 8∅𝑙𝑙 ; 𝑠𝑠 ≤ 15 𝑐𝑐𝑐𝑐
4
Bunların arasında en kritik durum en küçük boyuna donatı çapının 8 katından küçük olma şartıdır. En küçük boyuna donatı
çapı φ12 olduğundan etriye aralığı 96 mm’den küçük olacak şekilde 90 mm olarak seçilir.
Sonuç tablolarında da görüldüğü gibi Probina Orion, elle yapılan çözümle karşılaştırıldığında ihmal edilebilir bir farkla aynı
donatı alanlarını vermektedir.
Probina Orion, seçilen donatılara ve donatıların yerleştiği sıraya göre donatı ağırlık merkezini otomatik belirleyip her
değişen donatı ağırlık merkezi için kiriş etkili derinliğini hesaplar. Donatı hesabı her adımda yenilenerek İterasyon yapılır.
Dolayısıyla Probina Orion elle çözüme göre daha hassas sonuç vermektedir.
Ayrıca, Probina Orion, elle yapılan hesapta çekme donatısı moment kolunu temsil eden j.h’ değerini bulmak için tarafsız
ekseni iterasyon yaparak hassas şekilde hesaplamaktadır. Kesitte bulunan basınç donatılarının da tarafsız eksene etkisi
dikkate alınır. Bu donatıların aynı zamanda kiriş kapasitesine de etkisi bulunmaktadır.

Açıklık Alt Donatısı
Probina Orion Elle çözüm
K /K
l
0.080 0.077
A (mm )
s
2
291.3 295.8
A (min)
s
297.7 297.7
Sol Mesnet Üst Donatısı
K /K
l
0.350 0.344
A (mm )
s
2
394.70 394.33
A (min)
s
297.7 297.7
Etriye
Mesnet ∅8/9 ∅8/9
Açıklık ∅8/20 ∅8/21
Referanslar
1. “Betonarme Yapıların Tasarım ve Yapım Kuralları, TS-500”, Türk Standartları Enstitüsü, 2000
2. Ersoy, U., “Reinforced Concrete”, Middle East Technical University, 2000

Noktasal Yük Altında Sabit Mesnetli Kiriş Elemanı

1. “Bina Analizi > Malzeme” bölümünden beton birim ağırlığını sıfırlayınız.
2. “Bina Analizi > Model Seçenekleri > Kat Serbestlik Derecesi” opsiyonunu “Yalnız X Yönü Serbest” olarak
ayarlayınız.
3. “Bina Analizi > Model Seçenekleri > Rijit Bölgeler” opsiyonunu “ YOK” olarak ayarlayınız.
4. “Bina Analizi > Model Seçenekleri > Kat Diyaframı Modeli” olarak “Rijit Diyafram Yok” seçeneğini işaretleyiniz.
5. “Bina Analizi > Model Seçenekleri > Rijitlikler” bölümünde yer alan “Kiriş Burulma Rijitliği Katsayısı”na 1.00
değerini giriniz.
6. “Eleman Menüsü > Mesnet Tipleri Tanımı” bölümüne girerek varsayılan dışında bir sabit mesnet tanımı
oluşturunuz.
Örnek Model
q = 100 ton
1 m 4m

Yukarıda idealize edilmiş olarak gösterilen model Probina Orion programında iki katlı bir sistem olarak girilmiştir. Kolon
altlarına mesnet tanımı yapılabildiğinden 2. kattaki kolonların altlarına sabit mesnet atanmıştır. Böylece kirişin her iki ucu
da sabit mesnetli olmaktadır
Doğrulama Kılavuzu Noktasal Yük Altında Sabit Mesnetli Kiriş Elemanı

Kirişin Üzerine Yük Tanımlanması
Beton birim ağırlığı sıfır olarak verildiği için elemanların öz ağırlıkları dikkate alınmayacaktır. Kirişin üzerine Probina
Orion’daki yük editörünü kullanarak G yük haline kullanıcı tanımlı noktasal yük girilmiştir.
Probina Orion’daki Analitik Model ve Sonuçların İrdelenmesi

Moment ve Kesme Diyagramları 3B analitik model üzerinde aşağıda gösterildiği gibidir.

SAP2000 Programında Çözüm
Aynı model SAP2000’de oluşturulmuştur. Model görüntüsü aşağıdadır.
Moment ve kesme diyagramları aşağıdaki gibidir.

Teorik Çözüm
Kapalı analitik formülasyona göre asimetrik noktasal yükleme altındaki iki ucu mesnetli kirişe ait uç kuvvetleri aşağıdaki
gibidir.
Formülde gereken yerlere değerleri yazdığımızda,

𝑃𝑃. 𝑎𝑎. 𝑏𝑏2 100 𝑥𝑥 1 𝑥𝑥 42
𝑀𝑀 = 2
= = 64 𝑡𝑡/𝑚𝑚
𝐿𝐿 25
𝑃𝑃𝑏𝑏2 (3𝑎𝑎 + 𝑏𝑏) 100 𝑥𝑥 42 𝑥𝑥 (3 𝑥𝑥 1 + 4)

𝑉𝑉 = 3 = = 89.60 𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡
𝐿𝐿 53
Probina Orion SAP2000 Teorik
Moment 64.00 64.00 64.00
Kesme Kuvveti 89.60 89.60 89.60
Referanslar
1. SAP2000 Advanced 11.0.0 Structural Analysis Program, Computers and Structures Inc.
2. S.T. Mau, “Fundamentals of Structural Analysis”, syf.208

Üçgensel Yük Altında Sabit Mesnetli Kiriş Elemanı
1. “Bina Analizi > Malzeme” bölümünden beton birim ağırlığını sıfırlayınız.

2. “Bina Analizi > Model Seçenekleri > Kat Serbestlik Derecesi” opsiyonunu “Yalnız X Yönü Serbest” olarak
ayarlayınız.
3. “Bina Analizi > Model Seçenekleri > Rijit Bölgeler” opsiyonunu “ YOK” olarak ayarlayınız.
4. “Bina Analizi > Model Seçenekleri > Kat Diyaframı Modeli” olarak “Rijit Diyafram Yok” seçeneğini işaretleyiniz.
5. “Bina Analizi > Model Seçenekleri > Rijitlikler” bölümünde yer alan “Kiriş Burulma Rijitliği Katsayısı”na 1.00
değerini giriniz.
6. “Eleman Menüsü > Mesnet Tipleri Tanımı” bölümüne girerek varsayılan dışında bir sabit mesnet tanımı
oluşturunuz.
Örnek Model
q = 0.5 t/m
2.5 m 2.5 m

Yukarıda idealize edilmiş olarak gösterilen model Probina Orion programında iki katlı bir sistem olarak girilmiştir. Kolon
altlarına mesnet tanımı yapılabildiğinden 2. Kattaki kolonların altlarına sabit mesnet atanmıştır. Böylece kirişin her iki ucu
da sabit mesnetli olmaktadır
Doğrulama Kılavuzu Üçgensel Yük Altında Sabit Mesnetli Kiriş Elemanı

Kirişin Üzerine Yük Tanımlanması
Beton birim ağırlığı sıfır olarak verildiği için elemanların öz ağırlıkları dikkate alınmayacaktır. Kirişin üzerine Probina
Orion’daki yük editörünü kullanarak G yük haline kullanıcı tanımlı üçgensel yük girilmiştir.
Probina Orion’daki Analitik Model ve Sonuçların İrdelenmesi

3 Boyutlu Analitik model resimde gösterildiği gibi oluşturulmuştur. Çerçeve yükleri, mesnetler ve deplasmanlar da
gösterilmektedir.

Moment ve Kesme Diyagramları da aşağıda gösterildiği gibidir.

Aynı model SAP2000’de oluşturulmuştur. Model görüntüsü aşağıdadır.
Moment ve kesme diyagramları aşağıdaki gibidir.

Teorik Çözüm
Kapalı analitik formülasyona göre üçgensel yükleme altındaki iki ucu mesnetli kirişe ait uç kuvvetleri aşağıdaki gibidir.
Formülde gereken yerlere değerleri yazdığımızda,

5𝑞𝑞𝐿𝐿2 5 𝑥𝑥 0.5 𝑥𝑥 25
𝑀𝑀 = = = 0.651042 𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡
96 96
𝑞𝑞. 𝐿𝐿 0.5 𝑥𝑥 5
𝑉𝑉 = = = 0.625 𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡
4 4
Sonuçların birebir aynı olduğu görülmektedir.
Moment 0.651042 0.651042 0.651042
Kesme Kuvveti 0.625 0.625 0.625
Referanslar
2. S.T. Mau, “Fundamentals of Structural Analysis”, syf.208

Yanal Yük Altında Sabit Mesnetli Konsol Eleman
2. Sadece statik analiz yapabilmek amacıyla, “Yükleme Hazırlayıcısı”na giderek sadece G ve Rüzgar (RX) yük
hallerini içeren TG5Rz yük kombinasyonunu oluşturunuz. Hareketli yük hali ve depremli yük hali oluşturmayınız.
3. Perde üzerine otomatik tanımlanan rijit kirişlerin etkilerini sıfıra indirmek amacıyla “Program > Bina Analizi >
Model Seçenekleri > Rijitlikler” bölümüne gidiniz. Burada en sağdaki “Rijit Kirişler” sütunundaki Elastisite Modülü
Katsayısı, Atalet Momenti Katsayısı, Burulma Rijitliği Katsayısı ve Kesit Alanı Katsayısı değerlerini sıfır olarak
değiştiriniz.
Örnek Model
6000 kN
25 cm
150 cm
5m

E = 28500 MPa

Yukarıda idealize edilmiş olarak gösterilen model, Probina Orion programında tek katlı bir sistem olarak girilmiştir.
Modellemede çubuk ve kabuk elemanları kullanılmıştır.
Çubuk Modeli
X ve Y yönlerinde birer adet aks tanımlanarak 150x25 cm boyutunda bir kolon aks kesişimine tanımlanmıştır. Probina
Orion’da 1. katta tanımlanan düşey elemanların altına varsayılan olarak sabit mesnet atandığından yeni bir mesnet tanımı
oluşturulmamıştır.
Not: Varsayılan olarak atanan sabit mesnet tanımı istendiği an değiştirilerek, kolonların altına yaylı mesnet de dahil olmak
üzere değişik mesnetler atanabilir.
Doğrulama Kılavuzu Yanal Yük Altında Sabit Mesnetli Konsol Eleman

Probina’da kolon elemanları, analitik olarak, tanımlandıkları aks kesişiminde bir çubuk eleman olarak modellenirler. Kolon
elemanının üst noktasına +X yönünde yanal kuvvet verebilmek amacıyla “Kolon Düğüm Yükü Tanımla” menüsü
kullanılmıştır. Fx serbestlik derecesine 6000 kN’luk bir kuvvet tanımlanmıştır. İşaretin pozitif olması, uygulanan kuvvetin
pozitif X yönünde olduğunu bildirmektedir.
Bina Analizi işlemi sonucunda hesaplanan deplasmanlar ve moment diyagramı aşağıdaki resimde gösterilmektedir.

X yönünde hesaplanan tepe deplasmanı 132.841 mm’dir. Taban momenti 30000 kNm olarak hesaplanmıştır.
Kesme Diyagramı:
Dikdörtgen kesitteki maksimum kesme gerilmesi;
3𝑉𝑉 3𝑥𝑥6000000 𝑁𝑁
𝜏𝜏 = = = 24 𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀
2𝐴𝐴 2𝑥𝑥1500 𝑥𝑥 250 𝑚𝑚𝑚𝑚2
Kabuk Modeli
Bu modelde, 150x25 cm boyutundaki dikdörtgen kesitli eleman, Probina Orion’daki “perde” elemanı kullanılarak
tanımlanmıştır. Kolon boyutunda bir eleman perde olarak girildiği için Probina Orion bu elemanın etiketini SP1 olarak

belirleyecektir. Probina Orion’da 1. katta tanımlanan düşey elemanların altına varsayılan olarak sabit mesnet
atandığından yeni bir mesnet tanımı oluşturulmamıştır.
Not: Varsayılan olarak atanan sabit mesnet tanımı istendiği an değiştirilerek, perdelerin altına yaylı mesnet de dahil
olmak üzere değişik mesnetler atanabilir.
Perde elemanının da üst noktasına yukarıda anlatıldığı gibi X yönünde 6000 kN’luk yanal düğüm yükü tanımlanmıştır.
Kabuk elemanlarına etki ettirilen kuvvetler aşağıdaki gibidir.
Analiz yapıldığı zaman sonuç ekranı aşağıdaki gibi olur.

X yönündeki deplasman değeri 132.506 mm olarak hesaplanmıştır.
F12 konturlarını görüntülersek, kabuk elemanlarında hesaplanan metre başına düşen kesme kuvvetinin de yukarıda
gösterildiği gibi yaklaşık 6000 kN/m olduğunu görürüz.
Kesme kuvveti altındaki dikdörtgen kesitteki kesme gerilmesi dağılımı parabolik olacaktır. Yukarıdaki kontur çizimine
bakıldığında da bu doğrulanmaktadır. Kesitin ortasında kesme gerilmesi maksimum değerine ulaşır.
10 cm kabuk genişliğinde kesme kuvveti değeri 6000/10 = 600 kN dur. Dolayısıyla kritik kabuk elemanında meydana
gelen kesme gerilmesi,
599202.4 𝑁𝑁
𝜎𝜎 = = 23.96 𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀
100 𝑥𝑥 250
olarak hesaplanabilir.
SAP2000 Modeli
Kabuk Modeli
SAP2000’de oluşturulan kabuk modelinde X yönünde hesaplanan deplasman değeri 132.483 mm’dir.

Perdede RX yüklemesi altında oluşan kesme gerilmeleri konturlarına bakıldığında maksimum kesme gerilmesinin (S12,
kabuk üst kenarı) 23.85 Mpa olduğu görülmektedir. Kontur şekli ve geçişleri Probina Orion’da verilen ile aynıdır.

Çerçeve Modeli
X yönündeki deplasman değeri çerçeve modelinde 132.841 mm olarak hesaplanmıştır.
Teorik Çözüm
150 x 25 cm boyutlarında, tepe noktasından yanal yüklemeye maruz bir elemanın tepe deplasman değeri aşağıdaki
formülle bulunabilir. (Kayma deformasyonları ihmal edilmiştir)
𝑃𝑃. 𝐿𝐿3 6000000 𝑥𝑥 50003

∆= = = 𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏. 𝟕𝟕𝟕𝟕𝟕𝟕 𝒎𝒎𝒎𝒎
3𝐸𝐸𝐸𝐸 1
3 𝑥𝑥 28500 𝑥𝑥 � � 𝑥𝑥 250 𝑥𝑥 15003
12
Beton sınıfı olarak C20 kullanıldığı için elastisite modülü, E = 28500 Mpa
Analitik formülde kayma deformasyonları ihmal edildiği için hesaplanan deplasman değeri daha az çıkmıştır. Kayma
deformasyonlarının yapıyı yumuşatıcı etkisi bulunmaktadır.
Probina Orion’da Kayma Deformasyonlarının İhmal Edilmesi

Probina Orion’da oluşturulan çubuk modelinde “Kayma Alanı” olarak çok büyük bir değer girildiği takdirde kayma
deformasyonları bir anlamda etkisini yitirmiş olacaktır.

Not: Şekilde gösterilen I1, I2, A ve Kayma-A alanlarında yapılan değişiklikler
sadece çubuk elemanlar için geçerli olmaktadır. Kabuk elemanların rijitlik matrisleri
kabuk kalınlığı ve boyutlarına bağlı olarak oluşturulur.
Kayma Deformasyonlarının ihmal edildiği Probina Orion modeli analiz edilirse,
çubuk elemanın yanal deplasmanının beklendiği üzere 12.757 mm çıktığı görülür.
Dikdörtgen bir kesitteki parabolik dağılıma sahip kayma gerilmelerinin maksimum
değeri:
3𝑉𝑉 3𝑥𝑥6000000 𝑁𝑁
Formülüyle verilmektedir.
Çerçeve Kabuk Çerçeve Kabuk
132.841 124.757
(124.757) (kayma
X-Deplasmanı (mm) (kayma 132.506 132.840 132.483 deformasyonları
deformasyonları ihmal
ihmal edilirse) edilmiştir)
Yatay Kesme Gerilmesi

24.00 23.96 24.00 23.85 24.00
(MPa)
Referanslar
2. Ferdinand P.Beer, E. Russel Johnston, Jr, “Mechanics Of Materials”, second edition in SI units
3. S. Timoshenko, “Strength of Materials Part 1”, 2nd Edition

Eksenel Çekme Altında Sabit Mesnetli Konsol Eleman
2. “Bina Analizi > Malzeme” bölümüne giderek beton birim ağırlığının sıfır olduğundan emin olunuz.
3. Sadece statik analiz yapabilmek amacıyla, “Yükleme Hazırlayıcısı”na giderek sadece G yük halini içeren TG1
kombinasyonunu oluşturunuz. Hareketli yük hali, depremli yük hali ve kullanıcı tanımlı yanal yük hallerini
oluşturmayınız.
değiştiriniz.
Örnek Model
6000 kN
25 cm
150 cm
5m

E = 28500 MPa

Çubuk Modeli
X ve Y yönlerinde birer adet aks tanımlanarak 150x25 cm boyutunda bir kolon aks kesişimine tanımlanmıştır. Beton
ağırlığı sıfır olduğu için G yük halinde otomatik olarak hesaplanan kolon ağırlığı bulunmamaktadır. Probina Orion’da 1.
katta tanımlanan düşey elemanların altına varsayılan olarak sabit mesnet atandığından yeni bir mesnet tanımı
Doğrulama Kılavuzu Eksenel Çekme Altında Sabit Mesnetli Konsol Eleman

elemanının üst noktasına eksenel çekme kuvveti verebilmek amacıyla “Kolon Düğüm Yükü Tanımla” menüsü
kullanılmıştır. Eksenel çekme yaratması amacıyla Fz serbestlik derecesine 6000 kN’luk bir kuvvet tanımlanmıştır. İşaretin
pozitif olması, uygulanan kuvvetin pozitif Z yönünde olduğunu bildirmektedir.
Bina Analizi işlemi sonucunda hesaplanan deplasmanlar ve kuvvet değerleri aşağıdaki resimde gösterilmektedir.
Hesaplanan Z deplasmanı 2.807 mm’dir. Eksenel çekme gerilmesi ise;
𝑃𝑃 6000000 𝑁𝑁
𝜎𝜎 = = = 16 𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀
𝐴𝐴 1500 𝑥𝑥 250 𝑚𝑚𝑚𝑚2

Kabuk Modeli
Perde elemanının da üst noktasına yukarıda anlatıldığı gibi çekme yaratacak şekilde 6000 kN’luk düğüm yükü
tanımlanmıştır. Analiz yapıldığı zaman sonuç ekranı aşağıdaki gibi olur.
Z yönündeki deplasman değeri 2.802 mm olarak hesaplanmıştır. 6000 kN’luk çekme kuvvetinin perde üst kenarında
oluşturulan düğümlere paylaştırıldığı görülebilir.
F22 konturlarını görüntülersek, kabuk elemanlarında hesaplanan kuvvetler aşağıdaki gibi olduğunu görürüz.

Kabuk elemanlarında hesaplanan kuvvetin perde yüzeyinde homojen olarak dağıldığı görülmekte ve değeri de yaklaşık
olarak 4000 kN/m olarak hesaplanmaktadır. 10 cm kabuk genişliğinde bu değer 4000/10 = 400 kN/m’dir. Dolayısıyla
kabuk elemanında meydana gelen çekme gerilmesi,
400000 𝑁𝑁
𝜎𝜎 = = 16 𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀
100 𝑥𝑥 250
olarak hesaplanabilir.
SAP2000 Modeli
Aynı modeller SAP2000 programında oluşturulmuştur. Sonuçlar aşağıdaki resimlerde özetlenmektedir.

Z yönündeki deplasman değerinin kabuk modelinde 2.802 mm, kabuk elemanlarındaki çekme gerilmelerinin ise (S22) 16
Mpa olarak hesaplandığı görülebilir. Çerçeve modelinde Z deplasmanı 2.807 olarak hesaplanmıştır.
Teorik Çözüm
150 x 25 cm boyutlarında, eksenel çekmeye maruz bir elemanın uzama miktarı aşağıdaki formülle bulunabilir.
𝑃𝑃. 𝐿𝐿 6000000 𝑥𝑥 5000
∆= = = 2.807018 𝑚𝑚𝑚𝑚
𝐸𝐸. 𝐴𝐴 28500 𝑥𝑥 1500 𝑥𝑥 250
Alt ucu ankastre mesnetli konsol bir elemanın ötelenme rijitliği,
3. 𝐸𝐸𝐸𝐸 3 𝑥𝑥 148437.5
𝑘𝑘 = = = 16493.055 𝑘𝑘𝑘𝑘/𝑚𝑚
𝐿𝐿3 33
Eksenel çekme gerilmesi ise;
𝑃𝑃 6000000 𝑁𝑁
𝜎𝜎 = = = 16 𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀
𝐴𝐴 1500 𝑥𝑥 250 𝑚𝑚𝑚𝑚2
Z-Deplasmanı (mm) 2.807 2.802 2.807 2.802 2.807
Eksenel Çekme
16 16 16 16 16
Gerilmesi (MPa)
Referanslar

Moment Altında Sabit Mesnetli Konsol Eleman

2. Sadece statik analiz yapabilmek amacıyla, “Yükleme Hazırlayıcısı”na giderek sadece G ve Rüzgar (RX) yük
hallerini içeren TG5Rz yük kombinasyonunu oluşturunuz. Hareketli yük hali ve depremli yük hali oluşturmayınız.
değiştiriniz.
Örnek Model
1000 kNm
25 cm
150 cm
5m

E = 28500 MPa

Çubuk Modeli
X ve Y yönlerinde birer adet aks tanımlanarak 150x25 cm boyutunda bir kolon aks kesişimine tanımlanmıştır. Probina
Orion’da 1. katta tanımlanan düşey elemanların altına varsayılan olarak sabit mesnet atandığından yeni bir mesnet tanımı
Doğrulama Kılavuzu Moment Altında Sabit Mesnetli Konsol Eleman

elemanının üst noktasına global Y ekseni etrafında yönünde yanal kuvvet verebilmek amacıyla “Kolon Düğüm Yükü
Tanımla” menüsü kullanılmıştır. My serbestlik derecesine 1000 kNm’lik bir moment tanımlanmıştır. İşaretin pozitif olması,
uygulanan momentin pozitif Y ekseni etrafında tanımlandığını bildirmektedir. Momentin uygulama yönü sağ el kuralına
göre bulunabilir.
Bina Analizi işlemi sonucunda hesaplanan X yönü deplasmanı, Y ekseni etrafında hesaplanan dönme değeri ve moment
diyagramı aşağıdaki resimde gösterilmektedir.
X yönünde hesaplanan tepe deplasmanı 0.006238 m’dir. Y ekseni etrafında hesaplanan dönme değeri ise 0.002495
radyandır. Kesit boyunca moment değeri sabit olup diyagramdan da görüldüğü gibi 1000 kNm olarak hesaplanmıştır.

Kabuk Modeli
Perde elemanının da üst noktasına yukarıda anlatıldığı gibi Y ekseni etrafında 1000 kNm’lik moment uygulanmıştır.
Kabuk elemanlarına etki ettirilen momentler aşağıdaki gibidir.
Kabuk elemanlarıyla yapılan çözümde yanal X yönü deplasmanları aşağıdaki resimdeki gibidir. X deplasmanı
0.006248 m olarak hesaplanmıştır.

Aynı şekilde, RY ( Y ekseni etrafında dönme) değerlerine bakacak olursak RY = 0.002494 radyan hesaplandığını görürüz.
Simetrik tek yönlü eğilmeye maruz kalan perde elemanının uçlarında Z yönünde deplasmanlar oluşması beklenmektedir.
Bu deplasmanların da ters yönde eşit çıkması gereklidir. Çıkması gereken değerler teorik olarak son bölümde
hesaplanacaktır. Analiz sonucunda bulunan değer sol uçta üstte dZ = 0.001870 m, sağ uçta üstte dZ = - 0.001870 m’dir.

F22 kuvveti konturlarını aşağıdaki resimde gösterilmektedir. Perdenin sol tarafında çekme, sağ tarafında basınç kuvvetleri
oluştuğunu açıkça görebiliriz. Hesaplanan maksimum kuvvet ise 3044.136 kN/m ‘dir.
3044 .136
Kabuk başına düşen kuvvet = 304.4136 𝑘𝑘𝑘𝑘 olacaktır.
10
304 .4136
Kabuk üst yüzeyindeki eksenel gerilme ise = 12176.54 𝑘𝑘𝑘𝑘/𝑚𝑚2 şeklindedir.
0.1 𝑥𝑥 0.25

SAP2000 Modeli
Kabuk Modeli
SAP2000’de oluşturulan kabuk modelinde X yönünde hesaplanan deplasman değeri 0.00625 m, Y ekseni etrafında dönme
değeri 0.00249 radyan ve Z deplasman değeri 0.00187 m olarak hesaplanmıştır.
S22 konturlarına bakıldığında maksimum eksenel kuvvet değerinin 3022.609 kN/m olarak hesaplandığı görülür.
S22 stres konturlarına bakıldığında maksimum eksenel gerilme değerinin 12090.435 kN/m2 olarak hesaplandığı görülür.

Çerçeve Modeli
X yönündeki deplasman değeri çerçeve modelinde 132.841 mm olarak hesaplanmıştır.
Teorik Çözüm
150 x 25 cm boyutlarında, tepe noktasından yanal yüklemeye maruz bir elemanın tepe deplasman değeri aşağıdaki
formülle bulunabilir. (Kayma deformasyonları ihmal edilmiştir)

𝑃𝑃. 𝐿𝐿3 6000000 𝑥𝑥 50003
∆= = = 𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏. 𝟕𝟕𝟕𝟕𝟕𝟕 𝒎𝒎𝒎𝒎
3𝐸𝐸𝐸𝐸 1
3 𝑥𝑥 28500 𝑥𝑥 � � 𝑥𝑥 250 𝑥𝑥 15003
12
Analitik formülde kayma deformasyonları ihmal edildiği için hesaplanan deplasman değeri daha az çıkmıştır. Kayma
deformasyonlarının yapıyı yumuşatıcı etkisi bulunmaktadır.
Probina Orion’da Kayma Deformasyonlarının İhmal Edilmesi

Probina Orion’da oluşturulan çubuk modelinde “Kayma Alanı” olarak çok büyük bir değer girildiği takdirde kayma
deformasyonları bir anlamda etkisini yitirmiş olacaktır.
Not: Şekilde gösterilen I1, I2, A ve Kayma-A alanlarında yapılan değişiklikler

sadece çubuk elemanlar için geçerli olmaktadır. Kabuk elemanların rijitlik matrisleri
kabuk kalınlığı ve boyutlarına bağlı olarak oluşturulur.
Kayma Deformasyonlarının ihmal edildiği Probina Orion modeli analiz edilirse,
çubuk elemanın yanal deplasmanının beklendiği üzere 12.757 mm çıktığı görülür.
Dikdörtgen bir kesitteki parabolik dağılıma sahip kayma gerilmelerinin maksimum

değeri:
3𝑉𝑉 3𝑥𝑥6000000 𝑁𝑁
Formülüyle verilmektedir.

132.841 124.757
(124.757) (kayma
X-Deplasmanı (mm) 132.506 132.840 132.483 deformasyonları
(kayma
deformasyonları ihmal
ihmal edilirse) edilmiştir)
Yatay Kesme
24.00 23.96 24.00 23.85 24.00
Gerilmesi (MPa)
Referanslar
2. Ferdinand P.Beer, E. Russel Johnston, Jr, “Mechanics Of Materials”, second edition in SI units

Sabit Mesnetli Konsol Elemanın Periyodunun Hesaplanması
2. “Bina Analizi > Malzeme” bölümüne giderek beton birim ağırlığının 25 kN/m olduğundan emin olunuz.
3
3. Deprem yük halleri (Eşdeğer statik ya da spektrum) içeren bir yük kombinasyonu seçiniz. TG11 kullanılabilir.
Probina Orion deprem hesabı yaparken, öncelikle mutlaka bir özdeğer analizi yapmaktadır.
Örnek Model
50 cm
50 cm
3m

E = 28500 MPa
Yukarıda idealize edilmiş olarak gösterilen model, Probina Orion programında tek katlı bir sistem olarak girilmiştir. X ve Y
yönlerinde birer adet aks tanımlanarak 50x50 cm boyutunda bir kolon aks kesişimine tanımlanmıştır. Probina Orion,
kolon ağırlığını dolayısıyla kütleyi otomatik hesaplamaktadır. Probina Orion’da 1. katta tanımlanan düşey elemanların
altına varsayılan olarak sabit mesnet atandığından yeni bir mesnet tanımı oluşturulmamıştır.
Doğrulama Kılavuzu Sabit Mesnetli Konsol Elemanın Periyodunun Hesaplanması

Probina Orion’da Periyod Değerinin İncelenmesi
Hesaplanan periyod değerinin görülebilmesi için “Deprem Hesap Sonuçları Raporu”na bakılması gerekmektedir.
Rapora göre 1. Moda ait periyod değeri 0.068312 saniye olarak hesaplanmıştır. Açısal frekans ise 91.978 rad/sn’dir.

Aynı model SAP2000’de oluşturulmuştur. Model görüntüsü aşağıdadır. Aynı kesit özelliğine ve aynı kütleye sahip altı
ankastre bir konsol çubuk tanımlanmıştır.
SAP2000 programının ürettiği tablodan görüldüğü üzere, hesaplanan periyod değeri 0.68312 saniyedir. Açısal Frekans
değeri ise 91.978 rad/sn’dir. Mod şekli yukarıda gösterilmektedir.
Teorik Çözüm
1
50 x 50 cm boyutlarında elemanın atalet momenti, 𝐼𝐼 = 𝑥𝑥 0.54 = 0.005208333 𝑚𝑚4
12
Dolayısıyla, EI = 148437.5 kNm 2
Beton birim ağırlığı, ρ = 25 kN/m 3
Toplam Kütle, m = 0.5 x 0.5 x 3 x 25 x 1000 / 9.807 = 1911.899 kg
Alt ucu ankastre mesnetli konsol bir elemanın ötelenme rijitliği,
3. 𝐸𝐸𝐸𝐸 3 𝑥𝑥 148437.5
𝑘𝑘 = = = 16493.055 𝑘𝑘𝑘𝑘/𝑚𝑚
𝐿𝐿3 33
Açısal frekans,

𝑘𝑘 16493.055
𝑤𝑤 = � = � = 91.978 𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟/𝑠𝑠
𝑚𝑚 1911.899
Periyod,
2𝜋𝜋
𝑇𝑇 = = 0.068311492 𝑠𝑠𝑠𝑠.
𝑤𝑤
Periyod 0.068312 0.068312 0.068311492
Not: Probina Orion ve SAP2000 programlarında özdeğer analizleri “Subspace Iteration” yöntemiyle nümerik olarak
çözülmektedir.
Referanslar
2. S.T. Mau, “Fundamentals of Structural Analysis”


Probina Orion Dogrulama Kilavuzu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Probina Orion Dogrulama Kilavuzu

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Probina Orion Dogrulama Kilavuzu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Doğrulama Kılavuzu

PROTA YAZILIM BİLİŞİM ve MÜHENDİSLİK LTD. ŞTİ.

Bu kullanım kılavuzu Microsoft Word®, kullanılarak hazırlanmıştır.

Doğrulama Kılavuzu KULLANIM HAKLARI

KULLANIM HAKLARI .............................................................................................................................................................. 3

Doğrulama Kılavuzu İçindekiler

Ayarlanması Gereken Anahtar Özellikler

Probina Orion Modeli

Doğrulama Kılavuzu Beton Metrajı Hesaplanması

Doğrulama Kılavuzu Beton Metrajı Hesaplanması

-------- ---------- ---------- ---------- ---------- ----------

b (m) h (m) L (m) Adet V (m )

Probina 5.577 6.300 13.770 31.456 57.103

Elle Çözüm 5.577 6.300 13.770 31.456 57.103

Doğrulama Kılavuzu Beton Metrajı Hesaplanması

Ayarlanması Gereken Anahtar Özellikler

Probina Orion Modeli

kN/m hareketli yük uygulanmıştır.

Doğrulama Kılavuzu Bina Ağırlığı Hesaplanması

TOPLAM YÜKLER (Dosemeler Kullanilarak):

Kat Kolon Perde Kiris Döseme Nervür Toplam

Kat Kolon Perde Kiris Döseme Nervür Toplam

Doğrulama Kılavuzu Bina Ağırlığı Hesaplanması

Duvar Ek Düşey Öz. Ağırlık

Doğrulama Kılavuzu Bina Ağırlığı Hesaplanması

Sabit Yükler Hareketli Yükler

Kolon Perde Kiriş Döşeme Toplam Kiriş Döşeme Toplam

Probina 139.432 157.5 1266.205 1100.963 2664.078 23.36 419.415 442.775

Sabit Yükler Hareketli Yükler

Kolon Perde Kiriş Döşeme Toplam Kiriş Döşeme Toplam

Probina 139.432 157.5 373.76 786.402 1457.094 0 0 0

Teorik 139.432 157.5 373.76 786.400 1457.092 0 0 0

Doğrulama Kılavuzu Bina Ağırlığı Hesaplanması

Ayarlanması Gereken Anahtar Özellikler

Probina Orion Modeli

Doğrulama Kılavuzu Betonarme Kolon Kapasite Hesabı

Doğrulama Kılavuzu Betonarme Kolon Kapasite Hesabı

Toplam eksenel yük:

Excel Tablosuyla Hesap

M = 174.8 kN.m bulunmuştur.

Doğrulama Kılavuzu Betonarme Kolon Kapasite Hesabı

Probina Orion Excel Tablosu Elle Hesap

Moment Kapasitesi (kN.m) 173.9 174.8 176.5

Doğrulama Kılavuzu Betonarme Kolon Kapasite Hesabı

Kolon: 250 × 600 mm

Doğrulama Kılavuzu Moment Eğrilik Diyagramı Hesabı

Excel Tablosu – Sargılı

Doğrulama Kılavuzu Moment Eğrilik Diyagramı Hesabı

Doğrulama Kılavuzu Moment Eğrilik Diyagramı Hesabı

Probina Orion Modeli

Analiz Sonucu Oluşan Kiriş İç Kuvvetleri

Bu parametrelere göre program tarafından hesaplanan donatılar aşağıda gösterilmiştir

Doğrulama Kılavuzu Kiriş Donatı Hesabı

𝑓𝑓𝑐𝑐𝑐𝑐 = 16.667 𝑁𝑁/𝑚𝑚𝑚𝑚2 C25 Beton Tasarım Basınç Dayanımı

𝑓𝑓𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 = 1.167 𝑁𝑁/𝑚𝑚𝑚𝑚2 C25 Beton Tasarım Çekme Dayanımı

𝑓𝑓𝑦𝑦𝑦𝑦 = 365.217 𝑁𝑁/𝑚𝑚𝑚𝑚2 S420 Çelik Tasarım Çekme dayanımı

0.8𝑓𝑓𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 0.8 𝑥𝑥 1.167

ℎ′ = 466 𝑚𝑚𝑚𝑚 Kiriş Etkili Derinliği