Imperijalizam- monopoliticki kapitalizam

70-ih godina 19. vijeka- kapitalizam ulazi u novu fazu

Liberalni kapitalizam zamjenjuje monopolisticki kapitalizam
Kapitalisti se udruzuju i stvaraju organizacije kako bi nametnuli pravila na trzistu eksploataciji po
pitanju cijena (da bi zastitili svoje interese)
Osnovne karakteristike imperijalizma:
1. Stvaranje monopola (npr sindikati)
2. Stapanje bankovnog i industrijskog kapitala i nastanak finansijskog kapitala
3. Stvaranje medjunarodnih monopolistickih udruzenja
4. Borba za podjelu vec podijeljenog svijeta
Prvi imperijalisticki ratovi:
Americko-spanski 1898.
Rusko- japanski- od 1904. do 1905
Britanija- najveca pomorska, industrijska i kolonijalna sila (flota; ostrvska zemlja- lakse
izbjegavali napade drugih drzava; (prva ind revolucija) prvi presli na masinsku proizvodnju- sticu
ogroman kapital- koriste kolonije kao sirovinsku bazu, masinski proizvode razne stvari, prije
svega tekstil, izvezu ih po kolonijama i zarade ogromne sume novca). Britanija je pocetkom 20.
Vijeka bila rasprostranjena na preko 30 miliona km2 i brojala preko 400 miliona stanovnika
Afrika- citava podijeljena
Britanske kolonije u africi- sudan, kenija, nigerija, juznoafricka republika, gana
Taj dio Britaniju zanima (suecki kanal prokopan 1869 god)- interesovanje za Egiptom- kontrola
nad kanalom crvenim morem- kraci put od sredozemnog mora do indijskog okeana- indija
predstavlja najzacajniju britansku koloniju
Nabavljaju iz indije zacine, nedozvoljena sredstva u kini kao sto su opijum- kinezi se plase,
konzumiraju opijum i tadasnja vlast u kini donosi odluku da se sve kolicine koje su zaplijenjene
tada spale, nekoliko miliona kg
Opijumski rat izmedju Velike Britanije i Kine
Sredinom 19. Vijeka Britanci raspolazu sa ogromnom flotom i sa lakocom izlaze na kraj sa Kinom
i na kraju tog rata ce oduzeti Hong Kong u Kini i drze ga narednih 155 godina
Vazni posjedi- indija (pakistan), Burma (novi zeland, australija), singapur, avganistan (susrecu se
sa rusima tu, ali bez sukoba), a u Evropi- Gibraltar, Malta, Kipar, Amerika- Gvajana
Na dugom mjestu po broju kolonija je bila Francuska- Alzir, Tunis, Maroko, dio Afrike- Niger,
Gabon, obala Slobovace, Madagaskar, dio Indokine- Laos, Vijetnam, Kambodza, jedan br ostrva
u Indijskom i tihom okeanu
Italija se ukljucuje u red imp sila- ne dostizu mnogo- Africke kolonije- Libija, Eritreja i dio
Somalije
Rusija- od vremena Ivana groznog oni sire teritorije ka istoku i centralnoj Aziji
Svoju moc je Rusija uvecala pocetkom 20. Vijeka izgradnjom transibirske zeljeznice, i tada
jacaju svoje pozicije tako sto ce od Kine kod Mandzurije (?) uzeti luku Port Artur
Zbog njihovog jacanja na istoku, Japan zeli da siri teritorije i iznenada napada Rusiju, jer je imala
teritorijalnih destinacija na Mandzuriju, napada luku Port Arturu (tada se prvi put koristi
torpedo) i u tom se ratu smatralo da ce Rusija pobjediti, ali ipak nije, jer su Japanci na
Fusinskom klancu savladali Ruse i prosirili svoj uticaj na Mandzuriju, nad juzno sahaviskim
ostrvima i nakon toga ce se prosiriti nad kovinom i to je krajnji domen Japanskih osvajanja prije
pocetka 1. sv rata
Crna gora u Rusko- japanskom ratu- objavljuje rat; prije bitke su se postrojili vojnici ispred
citave ruske vojske na dvoboj Japanskom samuraju i Aleksandar Savicic je u dvoboju je ubio
Japanskog vojnika (predstavlja izuzetnu cast)
Selo kod Andrijevice- Konjusi
Stanovnici sela su raspravljali o ratu i jedan dio mjestana je bio nezainteresovan, dok drugi je
dio stanovnistva bio iznenadjen zasto ne podrzavaju Rusiju, i onda su ih nazvali Japancima, a dio
sela Japan i ujutro kada izadje sunce, prvo osvijetli onaj dio sela koji se naziva Japan
Njemacka- svrstava se u red velikih sila nakon Bizmarkove smjene, jer je on podrzavao interese
krupnog plemstva koji nisu bili zainteresovani za kolonijalna osvajanja
Tek tada Njemci zapocinju sa stvaranje kol. carstva a to su Namibija, Tobo, Kamerun i oblasti
izmedju jezera Tangarike i Zanzibara, jugoistocna Afrika
Bizmarkov arhipelag, marsalska marjanska kaluntska palan ostrva sa SADom dijele ostrvo
Samoa i kjalo cang
Sa time se ne slazu, i zato ce Njemacki imperijalizam biti veom agresivan
SAD- nakon gradjanskog rata zele da prosire uticaj, traze pogodan momenat da se obracunaju
sa Spanijom
Amerikanci su usidrili ratni brod Mej kod Kube koji je vjerovatno potonuo zbog loseg rukovanja
eksplozom, ali su za to optuzili Spance i ulaze u rat protiv njih 1898, porazice ih kod ___ i oni ce
njima oduzeti Filipine, ostrvu Guam, Portoriko i Kubu izdvajaju kao nezavisnu drzavu ali pod
svojim protektoratom
SAD preuzima radove nad prokopavanjem Kanadskog kanala koji ce u znatnoj mjeri skratiti
pomorski put iz Atlanskog u Tihi ocean. Oni Panamu izdvajaju iz sastava Kolubije kao nezavisnu
drzavu a onda sa njom zakljuciti sporazum o koristenju 10milja sirokog pojasa oko Kanade- tako
da oni i danas koriste kanal i dobijaju prihode
Velike sile ce na osnovu svojih vojnih, politickih i ekonomskih ineresa stvarati saveze- Njemacka,
Austrougarska i Italija zakljucit savez, a Britanija i Francuska oforme svoj.
Pocetak 20. vijeka- trojni sporazum- loantan (trojni antant) - Britanija, Francuska i Rusija