Professional Documents
Culture Documents
5.Παραγωγικότητα και Ανταγωνιστικότητα μιας Οικονομίας
5.Παραγωγικότητα και Ανταγωνιστικότητα μιας Οικονομίας
Οι έννοιες της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας συνδέονται στενά μεταξύ τους
και επηρεάζουν καθοριστικά την οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας. Σε έναν κόσμο που
γνωρίζει όλο και λιγότερα σύνορα και η κίνηση των κεφαλαίων γίνεται χωρίς περιορισμούς,
με μόνο κριτήριο την αποδοτικότητα των επενδύσεων, η «ανταγωνιστικότητα» αποτελείτο
καθοριστικό στοιχείο για τη θέση των χωρών στο διεθνή καταμερισμό της εργασίας, για την
ανάκαμψη των οικονομιών τους και για τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των λαών τους.
Από την άλλη πλευρά, η «παραγωγικότητα» διαδραματίζει έναν καθοριστικό ρόλο στη
βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και κατά συνέπεια και στην οικονομική ανάπτυξη μιας
χώρας.
Παραγωγικότητα
Τα μέτρα όσον αφορά τη μέτρηση της παραγωγικότητας είναι πολλά. Η επιλογή μεταξύ
αυτών εξαρτάται από το σκοπό της μέτρησης της παραγωγικότητας και τη διαθεσιμότητα
των στοιχείων. Έτσι, σε γενικό επίπεδο, έχουμε τη μερική μέτρηση της παραγωγικότητας
(single factor productivity) και τη συνολική παραγωγικότητα (multifactor productivity, total
factor productivity) που συσχετίζει το παραγόμενο προϊόν με τις συνολικά χρησι-
μοποιούμενες εισροές. Μια ακόμη διάκριση ιδιαίτερης σημασίας είναι η μέτρηση της
παραγωγικότητας με βάση το ακαθάριστο προϊόν ή με βάση την προστιθέμενη αξία.
• Ο λόγος του ΑΕΠ, σε σταθερές τιμές, προς το συνολικό αριθμό των απασχολουμένων
• Ο λόγος του ΑΕΠ, σε σταθερές τιμές, προς το συνολικό αριθμό των ωρών εργασίας.
Ενώ ο υπολογισμός της παραγωγικότητας της εργασίας γίνεται με σχετικά άμεσο και
σαφή τρόπο, η εκτίμηση της παραγωγικότητας του κεφαλαίου και της συνολικής
παραγωγικότητας των συντελεστών παρουσιάζει δυσκολίες, λόγω των προβλημάτων στη
μέτρηση του μεγέθους του κεφαλαίου. Ένα μέτρο της συνολικής παραγωγικότητας των
συντελεστών αποτελεί το «κατάλοιπο» του Solow (Solow residual), που εκφράζει το
τμήμα της συνολικής αύξησης της παραγωγής (οικονομικής μεγέθυνσης) που δεν
οφείλεται στην αύξηση των ποσοτήτων των χρησιμοποιούμενων συντελεστών εργασίας
και κεφαλαίου. Το κατάλοιπο του Solow μπορεί να θεωρηθεί ως ένα μέτρο της αύξησης
της συνολικής παραγωγικότητας και συχνά θεωρείται ως μέτρο της τεχνολογικής
προόδου.
Πολλοί είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν την παραγωγικότητα του κεφαλαίου και της
εργασίας διαχρονικά. Είναι γενικά αποδεκτό, ότι υπάρχει μια διασύνδεση μεταξύ της
παραγωγικότητας της εργασίας και της παραγωγικότητας του κεφαλαίου. Μια σημαντική
και μόνιμη αύξηση στην παραγωγικότητα της εργασίας απαιτεί περισσότερη χρήση και
καλύτερης ποιότητας κεφάλαιο, ενώ και η μακροχρόνια αύξηση της παραγωγικότητας του
κεφαλαίου προϋποθέτει εκπαιδευμένο εργατικό δυναμικό που θα κάνει πιο
αποτελεσματική τη χρήση του υπάρχοντος εξοπλισμού.
Ειδικότερα, η παραγωγικότητα μπορεί να αυξηθεί:
• Με την ενίσχυση και τη βελτίωση του επιπέδου της εκπαίδευσης και επιμόρφωσης
του εργατικού δυναμικού, έτσι ώστε αυτό να προσαρμόζεται ταχύτερα και
αποτελεσματικότερα στις νέες συνθήκες που δημιουργού- νται στην αγορά
εργασίας.
Ανταγωνιστικότητα
Ο ορισμός αυτός είναι ευρύτερος από τον ορισμό της «εξωτερικής» ανταγωνιστικότητας
(external competitiveness), σύμφωνα με τον οποίο, «ανταγωνιστικότητα» είναι η
ικανότητα μιας οικονομίας να αυξάνει τα μερίδιά της στις διεθνείς αγορές προϊόντων και
υπηρεσιών και έτσι να βελτιώνει το βιοτικό επίπεδο των πολιτών της.
REER είναι ο λόγος του σχετικού δείκτη πληθωρισμού της εγχώριας οικονομίας προς το
δείκτη της σταθμισμένης ονομαστικής συναλλαγματικής ισοτιμίας.
• Ο δείκτης του σχετικού δείκτη πληθωρισμού της εγχώριας οικονομίας είναι ο λόγος
του δείκτη πληθωρισμού της εγχώριας οικονομίας, προς τον σταθμισμένο δείκτη τιμών
των ανταγωνιστριών χωρών. Οι συντελεστές στάθμισης αντιστοιχούν στις
ποσοστιαίες συμμετοχές της κάθε ανταγωνίστριας χώρας στο εξωτερικό εμπόριο της
εγχώριας οικονομίας.
• Ως δείκτες πληθωρισμού χρησιμοποιούνται συνήθως, ο δείκτης τιμών κα-
ταναλωτή, ο αποπληθωριστής του ΑΕΠ και ο αποπληθωριστής των εξαγωγών.
Συγκρίνει τη μεταβολή του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος μιας οικονομίας με
το αντίστοιχο κόστος εργασίας του συνόλου ή ορισμένων ανταγωνιστριών χωρών. Ο
δείκτης του σχετικού κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος της εγχώριας οικονομίας
είναι ο λόγος του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος της εγχώριας οικονομίας, σε
εγχώριο νόμισμα, προς τον σταθμισμένο δείκτη του κόστους εργασίας ανά μονάδα
προϊόντος των ανταγωνιστριών χωρών, στα δικά τους νομίσματα. Οι συντελεστές
στάθμισης αντιστοιχούν στις ποσοστιαίες συμμετοχές της κάθε ανταγωνίστριας χώρας
στο εξωτερικό εμπόριο της εγχώριας οικονομίας.
• Μείωση του κόστους : Η μείωση του κόστους παραγωγής, αν δεν προέλθει από την
αύξηση της παραγωγικότητας λόγω τεχνολογικής εμβάθυνσης , είναι δυνατό να
προκύψει από την μείωση του εργατικού κόστους μέσω ενός πιο ευέλικτου θεσμικού
πλαισίου στην οικονομία. Αξίζει όμως να αναφερθεί ότι μια τέτοια στρατηγική που
στοχεύει στην λεγόμενη εσωτερική υποτίμηση πρέπει να αξιολογηθεί με προσοχή
καθώς :
• Το κόστος χρηματοδότησης
Πολλές επιχειρήσεις για προχωρήσουν στα επενδυτικά τους σχέδια καταφεύγουν
σε δανεισμό. Οι μικρές επιχειρήσεις προσφεύγουν στα χρηματοπιστωτικά
ιδρύματα (τράπεζες) ενώ οι μεγάλες έχουν την δυνατότητα και άμεσης εκ μέρους
τους έκδοσης ενός δανειακού τίτλου (π.χ. ομόλογο). Εάν το κόστος δανεισμού (το
επιτόκιο με το οποίο δανείζονται οι επιχειρήσεις) είναι υψηλό για διάφορους
λόγους (λόγω για παράδειγμα μειωμένων αποταμιεύσεων ή λόγω του αυξημένου
δανεισμού του κράτους) τότε αυτό επηρεάζει το συνολικό κόστος παραγωγής και
συνεπώς την ανταγωνιστικότητα τόσο της συγκεκριμένης επιχείρησης όσο και της
οικονομίας συνολικά.