‫‪@ AMOOZESHERIAZI10‬‬ ‫درس اول و دوم ‪ :‬مجموعه ها‬ ‫ریاضی دهم‬

‫ریاضی دهم با طعم گالبی‬

‫درس اول و دوم ‪ :‬مجموعه ها‬ ‫فصل ‪1‬‬

‫تاليف ‪ :‬مهندس حسين كاویانی‬

‫‪1‬‬
‫مهندس کاویانی‬
 ‫‪@ AMOOZESHERIAZI10‬‬ ‫درس اول و دوم ‪ :‬مجموعه ها‬ ‫ریاضی دهم‬

‫مجموعه اعداد ‪ :‬تاکنون در سال های گذشته با مجموعه های مختلف اعداد آشنا شده اید که در زیر یادآوری می شوند ‪.‬‬

‫مجموعه اعداد طبیعی‬ ‫‪ 1, 2, 3,...‬‬

‫مجموعه اعداد حسابی‬ ‫‪W  0,1, 2, 3,...‬‬

‫مجموعه اعداد گویا‬ ‫‪ 0, 1, 2, 3,...‬‬

‫نشان می دهیم ‪.‬‬ ‫‪ ‬مجموعه مرجع در اعداد را مجموعه اعداد حقیقی می گوییم و با‬
‫نشان می دهیم ‪ .‬سه نوع عدد اعشاری وجود دارد که نوع اول و‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬مجموعه اعدادی که صحیح نباشند را غیر صحیح یا اعشاری می گوییم و با‬
‫دوم آن به کسری با صورت و مخرج صحیح تبدیل می شوند ‪ ،‬پس گویا هستند ولی توع سوم غیر گویا است ‪.‬‬
‫گویا‬
‫‪175‬‬
‫‪1.75 ‬‬ ‫نوع اول ‪ :‬اعشاری مختوم ‪‬‬
‫‪100‬‬
‫گویا‬
‫‪11‬‬
‫نوع دوم ‪ :‬اعشاری گردشی یا متناوب ‪1.8333...  1.83  ‬‬
‫‪6‬‬
‫نوع سوم ‪ :‬اعشاری غیر مختوم و غیر گردشی ‪ ‬غیر گویا ( اصم یا گنگ )‬

‫‪‬‬ ‫‪3.14‬‬ ‫‪e  2.71...‬‬ ‫‪2  1.41...‬‬

‫‪‬‬
‫‪c‬‬
‫نشان می دهیم ‪.‬‬ ‫یا‬ ‫‪ ‬به اعدادی که گویا نباشند گنگ یا اصم می گوییم ( همان اعشاری نوع سوم) و مجموعه آن را با‬

‫( نکته‬ ‫‪W ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬بین هر دو عدد صحیح ‪ ،‬بی شمار عدد گویا و بی شمار عدد گنگ دیگر وجود دارد ‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫مهندس کاویانی‬
 ‫‪@ AMOOZESHERIAZI10‬‬ ‫درس اول و دوم ‪ :‬مجموعه ها‬ ‫ریاضی دهم‬

‫تذكر ‪  :‬نماد عضویت ( متعلق بودن) است و باید آن عضو دقیقاٌ در آن مجموعه دیده شود ‪.‬‬

‫اما ‪ ‬نماد زیر مجموعه است و ‪ A  B‬یعنی تمام اعضای مجموعه ‪ A‬در مجموعه ‪ B‬دیده می شود و وجود دارد ‪ .‬دقت کنید زیرمجموعه خود یک‬
‫مجموعه است ‪.‬‬

‫‪ (  ‬فی ) مجموعه تهی است که زیر مجموعه هر مجموعه ای است و آن را با ‪  ‬نیز نشان می دهند ‪.‬‬

‫مشخص کنید کدام یک از موارد زیر درست هستند ‪.‬‬ ‫‪A  a, a , b, ‬‬ ‫مثال ‪ : 1‬اگر‬

‫(‪1‬‬ ‫‪b A‬‬ ‫(‪2‬‬ ‫‪b A‬‬ ‫(‪3‬‬ ‫‪b  A‬‬ ‫(‪4‬‬ ‫‪b  A‬‬

‫(‪5‬‬ ‫‪a A‬‬ ‫(‪6‬‬ ‫‪a  A‬‬ ‫(‪7‬‬ ‫‪a  A‬‬ ‫(‪8‬‬ ‫‪a  A‬‬
‫(‪9‬‬ ‫‪a  A‬‬ ‫( ‪11‬‬ ‫‪A‬‬ ‫( ‪11‬‬ ‫‪A‬‬ ‫( ‪12‬‬ ‫‪A‬‬

‫( ‪13‬‬ ‫‪  A‬‬ ‫( ‪14‬‬ ‫‪  A‬‬ ‫( ‪15‬‬ ‫‪  A‬‬

‫‪ ‬اجتماع دو مجموعه ‪ A B :‬یعنی محموعه ای که اعضای آن متعلق به ‪ A‬یا ‪ B‬یا هر دو باشند ‪.‬‬
‫‪ ‬اشتراک دو مجموعه ‪ A B :‬یعنی مجموعه ای که اعضای آن متعلق به هر دو مجموعه ‪ A‬و ‪ B‬باشند ‪.‬‬

‫‪ ‬تفاضل دو مجموعه ‪ A  B :‬یعنی اعضایی از مجموعه ‪ A‬که در مجموعه ‪ B‬نیستند ‪.‬‬

‫‪3‬‬
‫مهندس کاویانی‬
 ‫‪@ AMOOZESHERIAZI10‬‬ ‫درس اول و دوم ‪ :‬مجموعه ها‬ ‫ریاضی دهم‬

‫یعنی اعضایی که فقط در ‪ A‬یا فقط در ‪ B‬هستند ‪.‬‬ ‫‪AB‬‬ ‫‪ ‬تفاضل متقارن ‪ A‬و ‪: B‬‬

‫)‪( A  B) ( B  A)  ( A B)  ( A B‬‬

‫نکته ‪ :‬اگر ‪ A  B‬باشد آنگاه ‪:‬‬

‫‪A BA‬‬ ‫‪A BB‬‬ ‫‪A B ‬‬ ‫‪B A‬‬

‫سپس ‪:‬‬ ‫نکته ‪ :‬می دانیم که )‪( A B)  ( A B),( A B)  B,( A B)  A, B  ( A B), A  ( A B‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪(A‬‬ ‫‪B)  A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪(A‬‬ ‫‪B)  A‬‬

‫نکته ‪ :‬خاصیت ت وزیع پذیری اجتماع و اشتراک و بر عکس آن فاکتورگیری !!!‬

‫‪A‬‬ ‫‪(B‬‬ ‫‪C)  ( A‬‬ ‫)‪B‬‬ ‫‪(A‬‬ ‫)‪C‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪(B‬‬ ‫‪C)  ( A‬‬ ‫)‪B‬‬ ‫‪(A‬‬ ‫)‪C‬‬

‫تذكر ‪ :‬خاصیت توزیع پذیری برای تفاضل کلیت ندارد ‪ .‬در مباحث بعدی به آن اشاره خواهد شد ‪.‬‬

‫تذكر ‪ :‬خاصیت پخشی برای چند اجتماع یا چند اشتراک وجود دارد اما برای اشتراک و اجتماع با هم در حالت کلی خاصیت پخشی نداریم ‪:‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪(B‬‬ ‫‪C)  ( A‬‬ ‫)‪B‬‬ ‫‪CA‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪C‬‬

‫‪‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪(B‬‬ ‫‪C)  ( A‬‬ ‫)‪B‬‬ ‫‪CA‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪C‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪C)  ( A‬‬
‫‪‬‬ ‫‪(B‬‬ ‫)‪B‬‬ ‫‪C‬‬

‫مثال ‪ : 2‬کدام مجموعه زیر قسمت سایه خورده را نشان می دهد ؟‬

‫‪( A  C ) ( A B) ) 2‬‬ ‫‪(A‬‬ ‫‪B)  ( A C ) ) 1‬‬

‫‪( A B) ( A C ) ) 4‬‬ ‫‪( A  C ) ( A  B) ) 3‬‬

‫‪4‬‬
‫مهندس کاویانی‬
 ‫‪@ AMOOZESHERIAZI10‬‬ ‫درس اول و دوم ‪ :‬مجموعه ها‬ ‫ریاضی دهم‬

‫مثال ‪ :3‬با توجه به شکل مقابل ‪ ( A  B) (C  A) ،‬چند عضو دارد ؟‬

‫‪7‬‬ ‫‪6 )4‬‬ ‫‪5 )3‬‬ ‫‪4 )2‬‬ ‫‪3)1‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪11‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪2‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪9‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  , A B  2k  1 k ‬‬ ‫مثال ‪ :4‬اگر ‪‬‬
‫‪24‬‬
‫‪ A‬آنگاه ) ‪ A ( B C‬چند عضو دارد ؟‬ ‫‪C  x ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪‬‬

‫‪4 )4‬‬ ‫‪3 )3‬‬ ‫‪2 )2‬‬ ‫‪1 )1‬‬

‫مثال ‪ : 5‬کدام مجموعه زیر برابر مجموعه ‪ A‬نیست ؟‬

‫‪( A B)  (B A) )4‬‬ ‫‪( A B)  B )3‬‬ ‫‪A ( A B) )2‬‬ ‫‪A ( A B) )1‬‬

‫کدام رابطه زیر درست است؟‬ ‫‪ B  1, 2, 3,1, 2‬و ‪C  1, 2, 3‬‬ ‫و‬ ‫‪A  1, 2, 1, 2, 3‬‬ ‫مثال ‪ : 6‬اگر‬

‫‪A  B  C  )4‬‬ ‫‪B  C  1, 2 )3‬‬ ‫‪C  A )2‬‬ ‫‪A  B  C )1‬‬

‫‪ ( A‬باشد آنگاه کدام گزینه درست است ؟‬ ‫)‪B‬‬ ‫‪CA‬‬ ‫‪(B‬‬ ‫مثال ‪ : 7‬اگر ) ‪C‬‬

‫‪AC‬‬ ‫‪)4‬‬ ‫‪C  A )3‬‬ ‫‪A B‬‬ ‫‪)2‬‬ ‫‪B  A )1‬‬

‫‪5‬‬
‫مهندس کاویانی‬
 ‫‪@ AMOOZESHERIAZI10‬‬ ‫درس اول و دوم ‪ :‬مجموعه ها‬ ‫ریاضی دهم‬

‫بازه ‪ :‬به زیر مجموعه ای از اعداد حقیق ی که محدوده ای از اعداد حقیقی را به طور پیوسته شامل می شود یک بازه می گوییم ‪.‬‬

‫]‪ a  x  b  x  ( a, b‬‬

‫‪ ‬اجتماع ‪ ،‬اشتراک و تفاضل بازه ها ‪:‬‬

‫حاصل هر یک از مجموعه های‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫)‪B  x x  , x  2 , A   x : x  , 2x  1  5 , C  [1, 4‬‬ ‫مثال ‪ : 8‬اگر‬

‫زیر را بدست آورید ؟‬

‫(‪1‬‬ ‫‪A‬‬

‫(‪2‬‬ ‫‪B‬‬

‫(‪3‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪C‬‬

‫(‪4‬‬ ‫‪A C‬‬

‫‪5( ( A‬‬ ‫)‪C‬‬ ‫‪B‬‬

‫‪6( A‬‬ ‫‪(C‬‬ ‫‪B) ‬‬

‫(‪7‬‬ ‫‪AC ‬‬

‫(‪8‬‬ ‫‪CA‬‬

‫‪6‬‬
‫مهندس کاویانی‬