Tóm tắt kết quả và chia sẻ bài học kinh nghiệm

Mô hình Tôm-Lúa Bền vững tại Trí Lực, Thới Bình,

Cà Mau
Thân Thị Hiền - Phó giám đốc MCD

Ngày 30/03/2023
Centre for Marinelife Conservation and Community Development (MCD)
 Nội dung

• Giới thiêu tổng quan Dự án GRAISEA Cà

Mau
• Mô hình tôm lúa bền vững thích ứng BĐKH
tại xã Trí Lực, Thới Bình, Cà Mau
• Một số kết quả và bài học kinh nghiệm, đề
xuất kế hoạch tiếp theo

Centre for Marinelife Conservation and Community Development (MCD)

 Giới thiệu dự án GRAISEA 2.0
KQ cụ thể 1.1: Người
SX nhỏ, cả nam và nữ,
của các nhóm SXMT
trong chuỗi giá trị tôm
có năng lực SX SP đáp
ứng yêu cầu thị trường
và hưởng lợi từ cơ hội
công bằng hơn trong
chuỗi giá trị
KQ cụ thể 1.2: Các
nhóm SX được nâng
cao năng lực để đáp
ứng yêu cầu về năng
suất và chất lượng,
quản lý rủi ro, hỗ trợ
thích ứng đáp ứng yêu
cầu thị trường..
Centre for Marinelife Conservation and Community Development (MCD)
MỤC TIÊU BAO TRÙM
KQ cụ thể 2.1: Các công ty trong
ngành tôm/lúa gạo có năng lực cải
thiện và thực hành một cách hiệu
quả CLPTKD bền vững, mang lại
nhiều phúc lợi hơn cho NLĐ, đặc biệt
là phụ nữ
KQ cụ thể 2.2: Các công ty trong
ngành tôm/lúa gạo cải thiện HĐ đầu
tư và chuỗi giá trị bền vững và bao
trùm tạo giá trị chia sẻ cho những
người SX nhỏ
KQ cụ thể 2.3: Mô hình KD đổi mới
sáng tạo và thích ứng với biến đổi
khí hậu được phổ biến và nhân rộng
thông qua sáng kiến/diễn đàn với sự
tham gia của nhiều bên liên quan
KQ cụ thể 3.1: Cơ quan chính
quyền Việt Nam (TW & ĐP)
trong ngành tôm tạo môi
trường pháp lý thuận lợi cho
việc AD Quy tắc Ứng xử chuỗi
giá trị bền vững và bao trùm
KQ cụ thể 3.2: Chính quyền
(TW & ĐP) tạo môi trường
pháp lý thuận lợi cho các thực
hành SX lúa gạo/tôm bền
vững và kinh doanh có trách
nhiệm hướng tới thúc đẩy
nâng cao năng lực KT cho phụ
nữ và thích ứng với biến đổi
khí hậu
 Giới thiệu dự án GRAISEA 2.0
CÁCH TIÊP CẬN

Tăng quyền năng kinh tế cho phụ nữ (WEE)

Sáng kiến thích ứng với biến đổi khí hậu

(CCR)
Mô hình kinh doanh bao trùm/ toàn diện

Dịch vụ phát triển kinh doanh (BDS)

Thực hành SX bền vững theo tiêu chuẩn:

ASC, Organic và tiêu chuẩn khác.

Centre for Marinelife Conservation and Community Development (MCD)

 Tổng quan NTTS Tôm lúa – Cà Mau
Cái Nước
1% Thành phố Cà Mau
Trần Văn Thời 1%
5%

Thới Bình
U Minh
53%
39%

Diện tích canh tác tôm lúa theo huyện/thành phố tại tỉnh Cà Mau

Centre for Marinelife Conservation and Community Development (MCD)

Bản đồ huyện Thới Bình, Cà Mau

Centre for Marinelife Conservation and Community Development (MCD)

 Giới thiệu mô hình tôm lúa - HTX Trí Lực

• Xã Trí Lực: 2900 ha diện tích NTTS, 700 ha tôm lúa thực
hành theo hướng sinh thái (hữu cơ)
• HTX Trí Lực liên kết với doanh nghiệp Minh Phú (doanh
nghiệp về tôm). Năm 2019, có 329 hộ gia đình đăng ký tham
gia ký HĐ và thực hiện đánh giá nuôi tôm theo tiêu chuẩn;
Năm 2022: đánh giá 252 hộ, với diện tích 565 ha đạt ASC.
• HTX Trí Lực cung cấp dịch vụ thu mua giống lúa ST24 hữu
cơ 3 doanh nghiệp (Tấn Vương, Cỏ May, Gạo Ông Thọ); đat
tiêu chuẩn hữu cơ EU năm 2019 (200 ha) và năm 2021 (300
ha); xây dựng nhãn hiệu gạo an toàn Hoàng Yến phân phối
ra thị trường nhằm tăng thêm thu nhập cho bà con.

Centre for Marinelife Conservation and Community Development (MCD)

Lịch mùa vụ tôm sú-lúa

Centre for Marinelife Conservation and Community Development (MCD)

 Kết quả hoạt động 2019-2023

Tăng cường khả năng thích ứng BĐKH Số người tham gia

• Tổng số tham gia: 1073 người (812 nam,

261 nữ) 24%

• Đánh giá VRA xác định và đề xuất giải

pháp thích ứng trong nuôi tôm do BĐKH;
76%
• Khảo sát lựa chọn vùng nuôi liên kết theo
tiêu chuẩn và thúc đẩy ký HĐ liên kết giữa
DN và người nuôi
• Nâng cao năng lực và nhận thức cộng Nam Nữ

đồng (phong trào thi đua; ghi chép nhật

ký; ủ men vi sinh rơm/rạ, trồng cây; phân
loại rác thải v.v.).
• Theo dõi giám sát và cải thiện thực hành
theo tiêu chuẩn

Centre for Marinelife Conservation and Community Development (MCD)

• Xuất bản tài liệu Hướng
dẫn kỹ thuật nuôi tôm
lúa hữu cơ thích ứng
với BĐKH, thúc đẩy
thực hành NN hữu cơ.

Centre for Marinelife Conservation and Community Development (MCD)

Centre for Marinelife Conservation and Community Development (MCD)
Kết quả điển hình

Centre for Marinelife Conservation and Community Development (MCD)

Kết quả điển hình

Centre for Marinelife Conservation and Community Development (MCD)

 Vai trò giới trong sản xuất lúa tôm
Các công việc và tỷ lệ (%) phụ nữ tham gia
(nguồn: Khảo sát MCD, 2022)

100%

75%

50%

25%

0%
Cải tạo vuông Xuống giống Chăm sóc sức Thu hoạch Bảo quản Bán sản phẩm Ký hợp đồng
khỏe lúa/tôm tiêu thụ sản
phẩm
Tỷ lệ phụ nữ tham gia

Centre for Marinelife Conservation and Community Development (MCD)

Một số hình ảnh hoạt động

Centre for Marinelife Conservation and Community Development (MCD)

 Thực hành sản xuât theo tiêu chuẩn
Bảng: Tự đánh giá về nguyên tắc và tiêu chuẩn ruộng nuôi
(nguồn: Khảo sát MCD, 2022)
Giá trị nhỏ Giá trị Trung Giá trị lớn
Nguyên tắc và tiêu chuẩn SXHC
nhất Bình nhất

Địa điểm sản xuất 8 9,4 10

Thiết lập vùng đệm 6 8,7 10

Quản lý đất đai, nguồn nước 7 8,5 10

Đa dạng sinh học 5 8,1 10

Sử dụng nguyên vật liệu đầu vào 7 8,8 10

7 8,7 10
Bảo quản nguyên vật liệu, dụng cụ thiết bị máy móc SXHC

7 8,3 10
Quản lý đối tượng gây hại trên lúa và tôm nuôi

Quản lý nguồn gây ô nhiễm MT trong vùng SX tôm lúa và 4 7,7 10

nuôi tôm hữu cơ

Centre for Marinelife Conservation and Community Development (MCD)

 Ưu điểm của sản xuât tôm lúa theo
tiêu chuẩn
Tỷ lệ (%) đánh giá ưu điểm của các hộ được khảo sát
(nguồn: khảo sát MCD, 2022)

100%

80%

60%

40%

20%

0%
Sản lượng Giá nguyên liệu đầu Giá bán sản phẩm Quy trình canh tác Thị trường tiêu thụ Kích cỡ thu hoạch Lợi nhuận
vào

Tăng (%) Như nhau (%) Giảm (%)

Centre for Marinelife Conservation and Community Development (MCD)

 Một số kết quả điển hình

Đóng góp thực hiện các kế hoạch và chương trình của huyện
Thới Bình và tỉnh Cà Mau bao gồm:
1) “Kế hoạch Phối phợp về việc Thực hiện Dự án Tôm Chứng
nhận theo Tiêu chuẩn Quốc tế tại xã Trí Lực, huyện Thới
Bình” – MCD, UBND huyện Thới Bình, DNXH Minh Phú
2) Kế hoạch thực hiện nghị quyết số 09/UBND huyện Thới
Bình sản xuất tôm và lúa sạch hữu cơ (2021-2015);
3) Kế hoạch Phát triển SX nông nghiệp hữu cơ giai đoạn 2020
– 2025 tỉnh Cà Mau;
4) Kế hoạch NTTS của tỉnh Cà Mau (2021-2030).

Centre for Marinelife Conservation and Community Development (MCD)

Centre for Marinelife Conservation and Community Development (MCD)
 Một số bài học kinh nghiệm
• Tổ chức người nuôi thành hợp tác xã, tổ hợp tác để thống nhất quy trình
sản xuất, nâng cao nhận thức và thực hành quy chế
• Có quá trình chuyển đổi từng bước hướng tới hữu cơ, cụ thể: cái tiến hệ
thống quản lý nguồn nước, thay đổi thói quen thực hành của người dân
trong canh tác lúa –tôm (trong sử dụng phân, thuốc và ghi chép).
• Áp dụng hệ thống chứng nhận theo hướng nâng cấp dần, có thể từ
Vietgap, ASC, GlobalGap, rồi sau đó đánh giá tiêu chuẩn hữu cơ (EU
organic, NOP) để người dân hình thành dần thói quen thực hành sản
xuất theo chứng nhận.
• Liên kết DN: Thực hiện liên kết đa bên giữa công ty tôm và công ty lúa
với HTX/THT (vùng sản xuất) đảm bảo cả tôm và lúa đều đạt chứng nhận
• Tổ chức thu mua: Do sản lượng vùng lúa tôm không lớn nên công tác tổ
chức thu mua được xem là then chốt đảm bảo liên kết vững bền. Do đó
cần thiết lập và bố trí đội ngũ thu mua tại chỗ và tổ chức thu mua theo
các yêu cầu đảm bảo của công ty liên kết.

Centre for Marinelife Conservation and Community Development (MCD)

 Một số khuyến nghị và đề xuất

• Duy trì và nhân rộng mô hình sản xuất tôm lúa bền vững đáp ứng
yêu cầu chứng nhận tại xã Trí Lực và huyện Thới Bình, Cà Mau.
• Chiến lược và kế hoạch các vùng nuôi chứng nhận hữu cơ theo tiếp
cận hệ sinh thái và thích ứng BĐKH. Xây dựng làng nông nghiệp hữu
cơ.
• Nâng cao năng lực quản trị HTX, củng cố liên kết tổ nhóm và DN tại
các vùng nuôi theo chứng nhận (Hội quán Trí Lực).
• Tăng cường truyền thông kết hợp đối thoại chính sách cấp tỉnh và
khu vực ĐBSCL, tài liệu hóa ví dụ điển hình thành công.
• Tăng cường sự tham gia của phụ nữ thực hành nuôi tôm theo tiêu
chuẩn (ASC, Organic…)

Centre for Marinelife Conservation and Community Development (MCD)

 TRÂN TRỌNG CẢM ƠN !

Centre for Marinelife Conservation and Community Development (MCD)