STAWKI

Stawka ryczałtu 8,5%

stosowana również do limitu, 100 000 zł przychodów natomiast dla przychodów od nadwyżki
ponad kwotę 100 000 zł, obowiązuje stawka ryczałtu 12,5%
a) o którym mowa w art. 6 ust. 1a ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, tj. z
tytułu otrzymanych lub postawionych do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym
pieniędzy i wartości pieniężnych oraz wartości otrzymanych świadczeń w naturze i innych
nieodpłatnych świadczeń z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub
innych umów o podobnym charakterze,
b) o którym mowa w art. 14 ust. 2 pkt 11 updof, tj. z najmu, podnajmu, dzierżawy,
poddzierżawy oraz z innych umów o podobnym charakterze, składników majątku związanych
z działalnością gospodarczą,
c) świadczenia usług związanych z zakwaterowaniem (PKWiU dział 55),
d) świadczenia usług wynajmu i obsługi nieruchomości własnych lub dzierżawionych (PKWiU
68.20.1), e) wykonywania usług w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych (PKWiU
dział 72), f) wynajmu i dzierżawy:
- samochodów osobowych i furgonetek, bez kierowcy (PKWiU 77.11.10.0),
- pozostałych pojazdów samochodowych (z wyłączeniem motocykli), bez kierowcy (PKWiU
77.12.1),
- środków transportu wodnego bez załogi (PKWiU 77.34.10.0),
- środków transportu lotniczego bez załogi (PKWiU 77.35.10.0),
- pojazdów szynowych (bez obsługi) (PKWiU 77.39.11.0),
- kontenerów (PKWiU 77.39.12.0),
- motocykli, przyczep kempingowych i samochodów z częścią mieszkalną, bez kierowcy
(PKWiU 77.39.13.0),
- własności intelektualnej i podobnych produktów z wyłączeniem prac chronionych prawem
autorskim (PKWiU 77.40), g) świadczenia usług pomocy społecznej z zakwaterowaniem
(PKWiU dział 87);

Stawka ryczałtu 5,5% przewidziana jest dla:

a) przychodów z działalności wytwórczej, robót budowlanych lub w
zakresie przewozów ładunków taborem samochodowym o ładowności
powyżej 2 ton,
b) prowizji uzyskanej z działalności handlowej w zakresie sprzedaży
jednorazowych biletów komunikacji miejskiej, znaczków do biletów
miesięcznych, znaczków pocztowych, żetonów i kart magnetycznych
do automatów,
c) przychodów, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 14 ustawy o
podatku dochodowym;

Stawki
Stawka ryczałtu 3,0% obowiązuje w przypadku przychodów:
1. z działalności gastronomicznej, z wyjątkiem przychodów ze sprzedaży napojów o
zawartości alkoholu powyżej 1,5%
2. z działalności usługowej w zakresie handlu
3. ze świadczenia usług związanych z produkcją zwierzęcą (PKWiU 01.62.10.0)
4. z działalności rybaków morskich i zalewowych w zakresie sprzedaży ryb i innych
surowców pochodzących z własnych połowów, z wyjątkiem sprzedaży konserw oraz
prezerw z ryb i innych surowców z połowów
5. o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 2, 5-10 i 19-22 ustawy o podatku dochodowym,
6. z odpłatnego zbycia ruchomych składników majątku wykorzystywanych w
pozarolniczej działalności gospodarczej, nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z tej
działalności gospodarczej, a pomiędzy pierwszym dniem miesiąca następującego po
miesiącu, w którym składnik majątku został wycofany z działalności, i dniem jego zbycia nie
upłynęło sześć lat, będących:
•środkami trwałymi podlegającymi ujęciu w wykazie środków trwałych oraz wartości
niematerialnych i prawnych,
•składnikami majątku, o których mowa w art. 22d ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od
osób fizycznych, z wyłączeniem składników, których wartość początkowa, ustalona zgodnie z
art. 22g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie przekracza 1.500 zł,
•składnikami majątku, które ze względu na przewidywany okres używania równy lub krótszy
niż rok nie zostały zaliczone do środków trwałych albo wartości niematerialnych i prawnych.
7. z odpłatnego zbycia ruchomych składników majątku przedsiębiorstwa w spadku;

Stawka 2% ryczałtu od przychodów

ze sprzedaży przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i
zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, o których mowa w art. 20
ust.

1c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ryczałt ewidencjonowany –
ewidencja przychodów
Rozliczanie dochodów na zasadzie ryczałtu ewidencjonowanego, wymaga
prowadzenia uproszczonej księgowości w postaci ewidencji przychodów.

Prowadzi się ją odrębnie na każdy rok podatkowy. W ewidencji przychodów ujmuje

się wyłącznie przychody z prowadzonej działalności gospodarczej. Nie ma
natomiast potrzeby ewidencjonowania kosztów, gdyż przy tej formie
opodatkowania nie bierze się ich pod uwagę przy ustalaniu wysokości podatku.

Trzeba jednak gromadzić i przechowywać dowody zakupu towarów, na wypadek

kontroli urzędu skarbowego.

Wykonując działalność gospodarczą opodatkowaną w formie ryczałtu, poza

ewidencją przychodów należy prowadzić także inne ewidencje, takie jak ewidencja
środków trwałych, ewidencja wyposażenia czy ewidencja zatrudnienia. Konieczne jest to
jednak tylko wówczas, gdy firma posiada składniki majątku trwałego lub
zatrudnia pracowników.

Składka zdrowotna w przypadku

Ryczałtu:

Kalkulacja podstawy do opodatkowania

podstawa opodatkowania = przychody – składki
społeczne – 50% składki zdrowotnej

Księga Przychodów i Rozchodów

• Księga przychodów i rozchodów (KPiR), to najpopularniejszy rodzaj ewidencji, którego
używa się w księgowości uproszczonej. W księdze rejestruje się wszystkie przychody firmy, ale
także jej wydatki czy zakupy. Każdą transakcję zapisuje się w KPiR pojedynczo po jej
zakończeniu. Na podstawie całej tej dokumentacji, podatnik bez problemu wylicza swoje
zobowiązania podatkowe.

Przepisy prawa podatkowego nakładają obowiązek prowadzenia

księgi przychodów i rozchodów na:
1) osoby fizyczne, które osiągają przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej i jako
formę opodatkowania przychodu wybrały zasady ogólne lub podatek liniowy
2) osoby fizyczne, spółki cywilne, spółki jawne oraz spółki partnerskie wykonujące działalność
gospodarczą, które nie przekroczyły przychodów netto w wysokości 2 000 000 euro;
3) osoby wykonujące działalność gospodarczą na podstawie umów agencyjnych i umów na
warunkach zlecenia
4) osoby duchowne, które same zrezygnowały z prawa do korzystania ze zryczałtowanego
podatku dochodowego
5) osoby zajmujące się działami specjalnymi produkcji rolnej, jeśli zgłoszą zamiar prowadzenia
księgi.

• Księga przychodów i rozchodów ma formę tabelaryczną.

• Każda kolumna KPiR jest dokładnie opisana w załączniku do ROZPORZĄDZENIE MINISTRA

FINANSÓW z dnia 23 grudnia 2019 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i
rozchodów

Konstrukcja
• Zapisów w księdze przychodów i rozchodów należy dokonywać w porządku
chronologicznym, na podstawie dowodów księgowych.

• Księga przychodów i rozchodów składa się z 16 kolumn:

• Kolumna 1 przeznaczona jest do wpisania kolejnego numeru porządkowego zapisów
księgowych, tym samym numerem należy oznaczyć dokument, który stanowi podstawę
zapisu księgowego.

• W kolumnie 2 należy wpisać datę poniesienia wydatku,

otrzymania towaru bądź uzyskania przychodu lub datę zestawienia
sprzedaży, wynikającą z dokumentu potwierdzającego zapis
księgowy.
• W kolumnie 3 należy wpisać numer faktury lub innego dowodu, na podstawie którego
dokonujemy zapisu. W przypadku gdy zapisu dokonuje się na podstawie zestawienia
sprzedaży, należy podać numer zestawienia faktur.

• Kolumny 4 i 5 przeznaczone są do wpisywania imion i

nazwisk (nazw firm) oraz adresów kontrahentów, z którymi
przeprowadzone zostały transakcje.

• W kolumnie 6 określa się rodzaj wydatków i przychodów.

Należy krótko opisać istotę zdarzenia gospodarczego np. “zakup towarów handlowych” czy
“sprzedaż towarów i usług”.

• W kolumnie 7 wpisuje się kwotę przychodu powstałego w wyniku sprzedaży towarów lub
usług.

• Kolumna 8 przeznaczona jest do wpisywania pozostałych przychodów np. przychodów ze

sprzedaży środków trwałych, różnic kursowych, odsetek na rachunku bankowym.

• Kolumna 9 stanowi zsumowanie kolumny 7 oraz 8.

• W kolumnie 10 wpisuje się wartość zakupionych towarów i materiałów.

• Kolumna 11 przeznaczona jest do wpisywania kosztów ubocznych zakupów, np. opłata za

transport, załadunek, ubezpieczenie.

• Kolumna 12 jest przeznaczona do wpisywania wynagrodzeń brutto wypłacanych

pracownikom (w gotówce i w naturze).

Wpisu dokonuje się:

• na podstawie listy płac lub innych dowodów, na których pracownik
potwierdza własnym podpisem kwoty otrzymanych wynagrodzeń w
gotówce i w naturze – w przypadku wypłaty wynagrodzenia w kasie;
• na podstawie innych dowodów, np. dowodu potwierdzającego
przekazanie wynagrodzenia na rachunek pracownika – jeżeli
wynagrodzenie nie jest wypłacane w kasie.

• W kolumnie tej ewidencjonuje się również wynagrodzenia wypłacane osobom z tytułu

umów zlecenia i umów o dzieło.

Konstrukcja KPIR
• W kolumnie 13 wpisuje się pozostałe koszty uzyskania przychodów (niewymienione w
kolumnach 10-12).

Przykładowo mogą to być wydatki na czynsz za lokal, zakup paliwa, opłaty bankowe,
amortyzację itp.
• Kolumna 14 stanowi zsumowanie kolumny 12 oraz 13.

• Kolumna 15 jest wolna. W kolumnie tej można wpisywać inne zdarzenia gospodarcze niż w
poprzednich kolumnach.

• Kolumna 16 przeznaczona jest do wpisywania kosztów działalności badawczo-rozwojowej, o

których mowa w art. 26e ustawy o podatku dochodowym.

• Kolumna 17 przeznaczona jest do wpisywania uwag dotyczących treści zapisów w

kolumnach 2-16.

PEŁNA KSIĘGOWOŚĆ

Jednostki zobligowane do prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z UoR (art. 2. UoR):

•Spółki Prawa Handlowego
•inne osoby prawne (z wyłączeniem Skarbu Państwa i NBP)
•osoby fizyczne, spółki cywilne, spółki jawne, spółki partnerskie, spółdzielnie socjalne, jeżeli
ich przychody netto za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej 2.000.000 Euro
•przedsiębiorstw w spadku działających zgodnie z ustawą z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie
sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją
przedsiębiorstw, jeżeli na dzień poprzedzający dzień otwarcia spadku prowadzone były księgi
rachunkowe
•jednostki działające na podstawie Prawa bankowego, przepisów o obrocie papierami
wartościowymi, o funduszach inwestycyjnych, działalności ubezpieczeniowej i
reasekuracyjnej, o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych
•gminy, powiaty, województwa, ich jednostki budżetowe oraz zakłady budżetowe
•oddziałów i przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych w rozumieniu przepisów
ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i
innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
•jednostki otrzymujące na realizację zadań zleceniowych dotacje lub subwencje z budżetu
państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego lub funduszów celowych

Podstawy prawne rachunkowości

• USTAWA z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości
• KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości (opracowywane przez Komitet Standardów
Rachunkowości, działający przy Ministerstwie Finansów)
• MSR/MSSF (IFRS) – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości, Międzynarodowe
Standardy Sprawozdawczości Finansowej (opracowywane przez IASB)
• Kodeks Zawodowej Etyki w Rachunkowości (opracowywany przez Stowarzyszenie
Księgowych w Polsce)

Podstawy prawne rachunkowości:

UoR Zgodnie z art. 10. UoR: w sprawach nieuregulowanych przepisami ustawy – jednostki
mogą stosować krajowe
KSR standardy rachunkowości.
W przypadku braku odpowiedniego standardu krajowego - jednostki mogą stosować MSR.

Kto prowadzi księgi rachunkowe?

Podmiot rachunkowości (art. 2. UOR)
Przepisy ustawy o rachunkowości, zwanej dalej „ustawą”, stosuje się do mających siedzibę
lub
miejsce sprawowania zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
1) spółek handlowych:
• osobowych (jawne, komandytowe, komandytowo – akcyjne)
• kapitałowych (akcyjne, z ograniczoną odpowiedzialnością),
• innych osób prawnych i organizacji (np. spółdzielnie, stowarzyszenia, fundacje)
2) osób fizycznych, Jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów
i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły
• spółek cywilnych osób fizycznych, co najmniej równowartość w walucie polskiej 2 000 000
• spółek jawnych osób fizycznych, euro (po kursie NBP na pierwszy dzień roboczy
października
• spółek partnerskich, roku poprzedniego)
3) przedsiębiorstw w spadku działających zgodnie z ustawą z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie
sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej, jeżeli na dzień poprzedzający dzień otwarcia
spadku prowadzone były księgi rachunkowe;

Podmiot rachunkowości (art. 2. UOR)

4) jednostek organizacyjnych działających na podstawie Prawa bankowego, przepisów o
obrocie
papierami wartościowymi, przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu
alternatywnymi
funduszami inwestycyjnymi, przepisów o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej,
przepisów
o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych lub przepisów o organizacji i
funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, bez względu na wielkość przychodów;
5) gmin, powiatów, województw i ich związków, także państwowych, gminnych, powiatowych
i wojewódzkich jednostek budżetowych, gminnych, powiatowych i wojewódzkich zakładów
budżetowych,
6) jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek, o
których mowa w pkt 1 i 2;
7) oddziałów i przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych, w rozumieniu przepisów
ustawy z
dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób
zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
8) jednostek niewymienionych w pkt 1–7, jeżeli otrzymują na realizację zadań zleconych
dotacje lub
subwencje z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego lub funduszów
celowych – od początku roku obrotowego, w którym dotacje lub subwencje zostały im
przyznane.

Pełna księgowość - kiedy należy zrezygnować z uproszczonej księgowości?

Na pełne księgi będą musieli przejść przedsiębiorcy, którzy do tej pory prowadzili
uproszczoną księgowość, a zdecydowali się na przekształcenie swojej działalności w:
• spółkę kapitałową prawa handlowego (spółki akcyjne i z ograniczoną
odpowiedzialnością)
• spółkę osobową prawa handlowego (spółki komandytowe i komandytowo-akcyjne),
przy tych rodzajach działalności występuje obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Pełna księgowość jest obowiązkowa również w sytuacji gdy:

• przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych przekroczyły
równowartość 2 mln euro w przeliczeniu na złotówki po kursie średnim ogłoszonym przez
NBP na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedzającego rok, za który
zacznie obowiązywać pełna księgowość

Obowiązki przedsiębiorcy w przypadku prowadzenia pełnej księgowości:

Przedsiębiorca zobowiązany jest do ujmowania wszystkich operacji gospodarczych, czyli do
prowadzenia tak zwanych ksiąg rachunkowych, w których skład wchodzą:
• dzienniki,
• księga główna,
• księgi pomocnicze,
• zestawienia obrotów i sald kont księgi głównej oraz sald kont ksiąg pomocniczych,
• wykaz składników aktywów i pasywów (inwentarz).
Ponadto przedsiębiorca będzie miał również obowiązek sporządzania sprawozdań
finansowych, w których skład wchodzi co najmniej:
• bilans,
• rachunek zysków i strat,
• informacja wprowadzająca do sprawozdania, a także dodatkowe informacje i objaśnienia.

Przykład 1 Która z wymienionych jednostek ma obowiązek prowadzić pełną księgowość

zgodnie z UoR niezależnie od wielkości przychodów?
Typ działalności Pełna księgowość
Odział przedsiębiorstwa firmy zagranicznej z USA (sprawozdania zgodnie z US GAAP)
Spółka jawna osób fizycznych
Spółka akcyjna
Narodowy Bank Polski
Spółka cywilna 2 osób, z czego 1 jest osobą prawną
rozpoczynająca działalność
Miasto Kraków
Bank komercyjny
Fundusz emerytalny
Przedszkole publiczne
Spółka z.o.o.
Spółka cywilna osób fizycznych

11
Quiz nr 1 - dla kogo pełna księgowość
Która z niżej wymienionych działalności musi prowadzić księgi rachunkowe ?
Pan Janek, który założył sklep internetowy ze sprzętem komputerowym. Szacowane
przychody* na rok na poziomie 800 000 zł.
Pani Marlena, która otworzyła dwie restauracje w Krakowie, forma działalności to spółka z
ograniczoną odpowiedzialnością, kapitał zakładowy - 10 000 zł. Planowane przychody* na rok
na poziomie 1 000 000 zł.

*przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów oraz operacji finansowych

Ogólne zasady sporządzania, zawartość informacyjna i analiza sprawozdań finansowych.

Produkt rachunkowości
Podstawowym produktem rachunkowości (pełnej księgowości) jest sprawozdanie finansowe
Wszystkie podmioty gospodarcze zobligowane do prowadzenia pełnej księgowości są
obowiązane opracowywać sprawozdanie finansowe składające się co najmniej z trzech
elementów, tj. bilansu, rachunku zysków i strat (RZIS) oraz informacji dodatkowej.
Pozostałe dwa elementy sprawozdania finansowego tj. rachunek przepływów pieniężnych
(RPP) oraz zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym (ZZwKW) sporządzają jednostki
gospodarcze o dużym znaczeniu w środowisku gospodarczym.

Sprawozdanie Finansowe

Bilans to usystematyzowane, Informacja dodatkowa jest Zestawienie zmian w

syntetyczne, opisową częścią kapitale (funduszu)
sporządzone na Rachunek zysków i sprawozdania finansowego. Rachunek przepływów
pieniężnych własnym jest określony moment strat informuje o Powinna zawierać istotne
iężnych stanowi analityczn analitycznym
(dzień bilansowy) strukturze wyniku dane i objaśnienia e rozwinięcie rozwinięciem
informacji o
zestawienie wartości finansowego netto niezbędne do tego, aby przedstawionych w bilansie
kształtowaniu się
składników ujawnionego w sprawozdanie finansowe informacji o zmianie stanu
majątkowych – bilansie oraz o przedstawiało rzetelnie i środków pieniężnych poszczególnych
aktywów jednostki źródłach jego jasno sytuację majątkową i dokonanej w okresie pozycji
kapitału
gospodarczej oraz powstania. finansową oraz wynik sprawozdawczym. (funduszu) własnego –
źródeł ich finansowy jednostki przedstawionych
finansowania – gospodarczej. syntetycznie w
pasywów. pasywach bilansu.
Sporzadzają wszystkie jednostki gospodarcze prowadzące księgi Sporządają jednostki
gospodarcze o dużym
rachunkowe znaczeniu w środowisku gospodarczym

Po co nam sprawozdanie finansowe?

Cele sprawozdań finansowych
• Zaspokojenie potrzeb informacyjnych szerokiego kręgu
użytkowników, przede wszytki zewnętrznych
• Sprawozdanie finansowe to główne źródło informacji w
podejmowaniu decyzji inwestycyjnych i transakcyjnych, kredytowych
itp.

Informacje użyteczne dla odbiorców

sprawozdań finansowych:
• Sytuacja majątkowa i finansowa
• Wyniki działalności jednostki
• Zmiany sytuacji finansowej
• Przepływach środków pieniężnych

Decyzje użytkowników sprawozdań

finansowych wymagają:
•Oceny zdolności jednostki do wypracowania środków pieniężnych,
•Określenia możliwości spłaty zobowiązań, kredytów, wynagrodzeń,
dywidendy, podatków.
PŁYNNOŚĆ- dostępność środków pieniężnych w
krótkim terminie
WYPŁACALNOŚĆ – dostępność środków pieniężnych
w długim terminie

Co ważne !!!
•Sprawozdania finansowe zawierają dane z przeszłości!!!
•Są ograniczane ze względu na swój charakter do informacji
finansowych.
•Nie zawierają informacji niefinansowych.
•Nie zawierają informacji o otoczeniu.

ZASADY SPORZADZANIA
SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH
•Sprawozdania finansowe powinny przedstawiać rzetelnie i jasno
sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy.
•Koncepcja wiernego i rzetelnego obrazu (true and fair view)
•Założenia koncepcyjne sporządzania sprawozdań finansowych
•MSR 1 Prezentacja sprawozdań finansowych

ZASADY (polityka) RACHUNKOWOŚCI

Przy prowadzeniu pełnej księgowości musimy kierować się określonymi
zasadami tzw. zasadami rachunkowości
Rachunkowość jest uniwersalnym i elastycznym systemem informacyjno-
kontrolnym zatem:
• Z jednej strony jest wysoce zobiektywizowana poprzez stosowanie
rozwiązań pranych w tym powszechnie akceptowalnych nadrzędnych
zasad rachunkowości
• Z drugiej strony jest na tyle elastyczna, że w pewnym zakresie dopuszcza
stosowanie zasad rachunkowości dostosowanych do specyfiki podmiotu
gospodarczego
NZR
Zasada wiernego obrazu
Do podstawowych zasad należą:
I. Zasada memoriału
II. Zasada ciągłości
III. Zasada kontynuacji działania
IV. Zasada istotności
V. Zasada ostrożnej wyceny bilansowej
VI. Zasada periodyzacji
VII. Zasada podmiotowości
VIII. Zasada porównywalności
IX. Zasada pomiaru w jednostkach pieniężnych
X. Zasada współmierności kosztów i przychodów
XI. Zasada równowagi bilansowej
AKTYWA = PASYWA
Podstawowe zasady rachunkowości
ZASADA DEFINICJA
MEMORIAŁU W księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie
osiągnięte, przypadające na jej rzecz przychody i obciążające ją
koszty związane z tymi przychodami dotyczące danego roku
obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty (Art. 6. UoR)
KASOWA Przychody i koszty zapisuje się w księgach rachunkowych w
momencie wystąpienia przepływów finansowych z nimi
związanych –w momencie zapłaty
KONTYNUACJI DZIAŁALNOŚCI Przy stosowaniu przyjętych zasad rachunkowości przyjmuje się
założenie, że jednostka będzie kontynuowała w dającej się
przewidzieć przyszłości działalność w niezmniejszonym istotnie
zakresie, bez postawienia jej w stan likwidacji lub upadłości
(Art. 5. UoR)
W polskim ustawodawstwie nakazuje się stosować zasadę memoriałową.

Podstawowe zasady rachunkowości

ZASADA DEFINICJA
WSPÓŁMIERNOŚCI Dla zapewnienia współmierności przychodów i związanych z nimi
kosztów do aktywów lub pasywów danego okresu sprawozdawczego
zaliczane będą koszty lub przychody dotyczące przyszłych okresów
oraz przypadające na ten okres sprawozdawczy koszty, które jeszcze
nie zostały poniesione (Art. 6. UoR)
CIĄGŁOŚCI Przyjęte zasady (politykę) rachunkowości należy stosować w sposób
ciągły tak, aby zapewnić w kolejnych okresach sprawozdawczych
porównywalność prezentowanych informacji (Art. 5. UoR)
RÓWNOWAGI BILANSOWEJ Aktywa danej jednostki muszą być zawsze równe pasywom
PODMIOTOWOŚCI Rachunkowość jest prowadzona dla i w obrębie konkretnej jednostki
gospodarczej, dlatego operacje gospodarcze muszą być rozpatrywane
z punktu widzenia tej jednostki
Zasada memoriału
Zasada memoriałowa (ang. accrual basis) – zasada w rachunkowości polegająca na
ujęciu w księgach rachunkowych oraz sprawozdaniu finansowym ogółu operacji
gospodarczych dotyczących danego okresu. W księgach rachunkowych jednostki
należy ująć wszystkie osiągnięte przychody i obciążające ją koszty dotyczące danego
roku obrotowego, niezależnie od terminu ich spłaty.

Zasada ciągłości
üZasada ciągłości polega na stosowaniu w kolejnych latach
przyjętego sposobu postępowania, w celu zapewnienia
porównywalności kolejnych okresów sprawozdawczych.
W szczególności dotyczy to metod wyceny składników majątku
(środki trwałe, zapasy, należności itp).

Zasada kontynuacji działania

ü Zasada kontynuacji działania (ang. going concern principle, going
concern assumption) - nadrzędna zasada rachunkowości, zgodnie
z którą zakłada się, że jednostka gospodarcza będzie
kontynuowała swoją działalność w dającej się przewidzieć
przyszłości oraz w niezmienionym istotnie zakresie.

Zasada istotności
ü Zasada istotności – zasada, według której wszystkie zdarzenia wpływające
znacząco na działalność i sytuację finansową jednostki powinny być
wykazane w sprawozdaniu finansowym. Jeśli natomiast ich waga jest
nieznaczna, można je księgować w sposób uproszczony i pomijać w
sprawozdaniu, o ile nie zniekształca to obrazu sytuacji majątkowo-
finansowej danego podmiotu gospodarczego. Zasada istotności została
uregulowana w art. 4 ust.4 Ustawy o rachunkowości: Jednostka może w
ramach przyjętych zasad (polityki) rachunkowości stosować uproszczaniem
jeżeli nie wywiera to istotnie ujemnego wpływu na realizacje obowiązku
określonego w ust. 1.

Zasada współmierności kosztów i przychodów.

ü Zasada współmierności w rachunkowości polega na tym,
że koszty poniesione w celu osiągnięcia określonych przychodów muszą być
ujęte w księgach rachunkowych w tym samym okresie rozrachunkowym, co
osiągnięte przychody. Dotyczy to głównie kosztów bezpośrednich, np.
kosztów wytworzenia sprzedanych wyrobów.
Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 roku formułuje tę zasadę
w art. 6 ust. 2:
Dla zapewnienia współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów
do aktywów lub pasywów danego okresu sprawozdawczego zaliczane będą
koszty lub przychody dotyczące przyszłych okresów oraz przypadające na ten
okres sprawozdawczy koszty, które jeszcze nie zostały poniesione.

Zasada ostrożnej wyceny bilansowej

ü Zasada ostrożnej wyceny (zasada ostrożności) - jedna z nadrzędnych zasad rachunkowości,
która
nakazuje wyceniać zasoby majątkowe jednostki i źródła ich pochodzenia, tak aby nie
spowodować
zniekształcenia wyniku finansowego.
Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r. formułuje tę zasadę wart. 7 ust. 1:
Poszczególne składniki aktywów i pasywów wycenia się stosując rzeczywiście poniesione na
ich nabycie
(wytworzenie) ceny (koszty), z zachowaniem zasady ostrożności. W szczególności należy w
tym celu w
wyniku finansowym, bez względu na jego wysokość, uwzględnić:
1.zmniejszenia wartości użytkowej lub handlowej składników aktywów, w tym również
dokonywane w
postaci odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych;
2.(skreślony);
3.wyłącznie niewątpliwe pozostałe przychody operacyjne i zyski nadzwyczajne;
4.wszystkie poniesione pozostałe koszty operacyjne i straty nadzwyczajne;
5.rezerwy na znane jednostce ryzyko, grożące straty oraz skutki innych zdarzeń.
30
Zasada periodyzacji
ü Zasada periodyzacji – jedna z zasad rachunkowości, która zakłada
podział zdarzeń gospodarczych na przedziały czasowe, których dotyczą
(oznacza ona ujmowanie działalności jednostek w wyznaczonych
jednostkach czasu, np. rok obrotowy czy okres sprawozdawczy).

Zasada podmiotowości
ü Zasada podmiotowości - jedna z nadrzędnych zasad
rachunkowości polegająca na prowadzeniu rachunkowości w jednostkach
gospodarczych określonych nazwą i wyodrębnionych pod względem
majątkowym, organizacyjnym i prawnym. Każdą operację gospodarczą
charakteryzujemy z punktu widzenia jej wpływu na sytuację majątkowo-
finansową przedsiębiorstwa, w którym ta operacja zaistniała, tam jest też
ewidencjonowana - księgowana (nie można księgować danej operacji w
dwóch różnych podmiotach gospodarczych).

Zasada porównywalności
Zakłada możliwość dokonania porównań między
jednostkami gospodarczymi, co z kolei wymaga
ujednolicenia metod sporządzania i prezentowania
sprawozdań finansowych

Zasada pomiaru w jednostkach pieniężnych

Zasada pomiaru w jednostkach pieniężnych - rachunkowości podlegają tylko
te zdarzenia, które można zmierzyć w pieniądzu

Zasada kosztu historycznego

Zasada kosztu historycznego -oznacza, że aktywa wprowadza się do ksiąg
rachunkowych według wartości nabycia, czyli przy uwzględnieniu cen
rynkowych występujących w procesie wymiany rynkowej

Zasada równowagi bilansowej

AKTYWA = PASYWA

Główne cechy bilansu

• Podstawowa część każdego sprawozdania finansowego
• Przedstawia statyczny obraz przedsiębiorstwa
• Obrazuje posiadany przez przedsiębiorstwo majątek (aktywa) i
źródła jego finansowania (pasywa)
• Sporządzany przeważnie w formie tabelarycznej
• Podstawowa i niezmienna zależność: równość aktywów i pasywów

Główne cechy bilansu (2)

BILANS
RACHUNEK SYTUACJA SUMA AKTYWÓW PRZEDSTAWIA
STATYCZNY PRZEDSIĘBIORSTWA ZAWSZE RÓWNA SYTUACJĘ
NA JEDEN SIĘ SUMIE KONKRETNEGO
KONKRETNY DZIEŃ PASYWÓW PRZEDSIĘBIORSTWA
Nie pokazuje zmian, lecz Bilans sporządza się, aby Suma bilansowa nie może Jest sporządzany
zawsze
końcowy ich skutek w otworzyć konta rachunkowe i być nigdy ujemna, ani dla konkretnego
określonym punkcie rozpocząć dany okres równać się zeru przedsiębiorstwa,
czasowym rachunkowy (bilans otwarcia uwzględniając przyjęte
na jeden konkretny dzień), reguły i zasady, czyli
oraz aby zamknąć konta i politykę rachunkowości
podsumować okres (opisane np. we wstępie
rachunkowy (bilans do sprawozdania
zamknięcia). Bilans otwarcia finansowego)
równa się zawsze bilansowi
zamknięcia za poprzedni
okres

Aktywa - istota
• Realny majątek przedsiębiorstwa – w postaci zasobów
• Należące do jednostki np.: budynki, urządzenia, maszyny, wyposażenie, samochody,
pieniądze w kasie i w banku, papiery wartościowe, akcje, nieruchomości
• Zgodnie z UoR:
Kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości,
powstałe w wyniku
przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści
ekonomicznych (art. 3.)

Aktywa - podział
Aktywa dzielą się na dwie podstawowe grupy – aktywa trwałe (majątek trwały) i
aktywa obrotowe (majątek obrotowy). Kryteria podziału to: okres użyteczności i
płynność.
AKTYWA
KRYTERIUM OKRESU
UŻYTECZNOŚCI
>
MAJĄTEK TRWAŁY MAJĄTEK OBROTOWY
KRYTERIUM
PŁYNNOŚCI
<

Aktywa trwałe
• Trwały majątek przedsiębiorstwa zazwyczaj przeznaczony do długotrwałego używania,
uczestniczący w wielu procesach działalności gospodarczej, zużywający się powoli, który
trudno
szybko spieniężyć
• Majątek trwały dzieli się na 5 głównych grup:
MAJĄTEK TRWAŁY
WARTOŚCI
NIEMATERIALNE I RZECZOWY MAJĄTEK NALEŻNOŚCI INWESTYCJE DŁUGOTERMINOWE
PRAWNE TRWAŁY DŁUGOTERMINOWE DŁUGOTERMINOWE ROZLICZENIA
MIĘDZYOKRESOWE
Aktywa trwałe
• Wartości niematerialne i prawne to prawa majątkowe, takie jak: autorskie prawa
majątkowe,
licencje, koncesje, know-how, nabyta wartość firmy, koszty zakończonych prac rozwojowych
• Rzeczowy majątek trwały to środki trwałe i środki trwałe w budowie. Do środków trwałych,
czyli stale
używanych przez przedsiębiorstwo zasobów, zalicza się np.: nieruchomości, maszyny, środki
transportu
• Należności długoterminowe obejmują długi majątkowe innych podmiotów w stosunku do
przedsiębiorstwa o okresie spłaty dłuższym niż 12 miesięcy (należności z tytułu dostaw i usług
nie są
zaliczane do należności długoterminowych, niezależnie od terminu spłaty)
• Inwestycje długoterminowe to aktywa nabyte prze jednostkę na okres dłuższy niż jeden
rok, w celu
osiągnięcia zysku, np.: nieruchomości, akcje innych jednostek, papiery wartościowe

Aktywa obrotowe
• Aktywa obrotowe (majątek obrotowy) – to zasoby, których przedsiębiorstwo jest
właścicielem i które będzie używać nie dłużej niż jeden rok
• Wyróżnia się 4 podstawowe grupy aktywów obrotowych:
AKTYWA OBROTOWE
RZECZOWE AKTYWA NALEŻNOŚCI INWESTYCJE KRÓTKOTERMINOWE
OBROTOWE KRÓTKOTERMINOWE KRÓTKOTERMINOWE ROZLICZENIA
MIĘDZYOKRESOWE

Rzeczowe aktywa obrotowe

• Rzeczowe aktywa obrotowe – zapasy przedsiębiorstwa, do których zalicza się przede
wszystkim materiały, produkty gotowe i produkty w toku oraz towary
Pojęcie: Materiały Produkty Towary
Definicja: Są to aktywa zakupione Aktywa (zapasy) Aktywa zakupione
przez jednostkę i wytworzone przez przez jednostkę w celu
zużyte przez nią w jednostkę. dalszej odsprzedaży, w
procesie produkcji. nieprzetworzonej
formie.
Przykład: Kawiarnia zakupiła Kawiarnia sprzedaje Kawiarnia zakupiła
mąkę w celu użycia jej wytworzony przez napoje, które razem z
do wypieku ciast. siebie produkt – ciasto. ciastem sprzeda
klientom.

Aktywa obrotowe
• Należności krótkoterminowe – należności, których spłata powinna
nastąpić nie dłużej niż po upływie 12 miesięcy (należności z tytułu dostaw
i usług, należności z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń
społecznych i zdrowotnych, należności związane z rozliczeniami
pracodawcy i pracownika)
• Inwestycje krótkoterminowe to przede wszystkim: udziały i akcje innych
jednostek, inne papiery wartościowe, środki pieniężne (środki płatnicze w
kasie i na rachunkach bankowych)

Pasywa – istota i podział

• Pasywa (kapitały) – źródła finansowania składników majątku przedsiębiorstwa
• Podział ze względu na pochodzenie: kapitał własny i kapitał obcy
Kapitał własny Kapitał obcy
Kapitał własny to przede Kapitały obce to, najprościej
wszystkim kapitał wniesiony przez ujmując, zobowiązania
właścicieli w postaci pieniężnej przedsiębiorstwa, którymi
lub rzeczowej (aporty) oraz wynik przedsiębiorstwo mogło
finansowy wypracowany przez sfinansować część składników
jednostkę swojego majątku, ale które musi
spłacić wierzycielowi w
określonym czasie

Zobowiązania
• Zobowiązania zgodnie z UoR to: wynikający z przeszłych zdarzeń
obowiązek wykonania świadczeń o wiarygodnie określonej wartości,
które spowodują wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych
aktywów jednostki (art.3. UoR)
• Zobowiązania jednostki dzieli się na krótko- i długoterminowe
(termin spłaty dłuższy niż 12 miesięcy)
• Do zobowiązań zalicza się między innymi: kredyty bankowe,
pożyczki, zobowiązania z tytułu dostaw i usług, zobowiązania z
tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń, wynagrodzeń
• Zobowiązania z tytułu dostaw i usług zalicza się do zobowiązań
krótkoterminowych niezależnie od terminu spłaty

Kapitał (fundusz
podstawowy) Pasywa – podział
Kapitał (fundusz) zapasowy
i rezerwowy
Kapitał własny Kredyty i pożyczki
Wynik finansowy
Zobowiązania obligacyjne
Zobowiązania z tytułu leasingu finansowego
PASYWA Długoterminowe
Pozostałe zobowiązania
Kapitał obcy Kredyty i pożyczki
(zobowiązania)
Zobowiązania z tytułu dostaw i usług
Zobowiązania z tytułu dłużnych papierów
wartościowych
Krótkoterminowe Zobowiązania wekslowe
Zobowiązania z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń
Zobowiązania z tytułu wynagrodzeń
Pozostałe zobowiązania

• Wzór bilansu
Polska ustawa o rachunkowości zawiera wzór bilansu dwustronnego, w którym
aktywa znajdują się po lewej stronie a pasywa po prawej
• Uproszczony wzór bilansu:
A. Aktywa trwałe A. Kapitał własny
I. Wartości niematerialne i prawne I. Kapitał podstawowy
II. Rzeczowe aktywa trwałe II. Kapitał zapasowy
III. Należności długoterminowe III. Kapitał z aktualizacji wyceny
IV. Inwestycje długoterminowe
V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe IV. Pozostałe kapitały rezerwowe
B. Aktywa obrotowe V. Zysk z lat ubiegłych
I. Zapasy VI. Zysk netto
II. Należności krótkoterminowe B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania
III. Inwestycje krótkoterminowe I. Rezerwy na zobowiązania
IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe II. Zobowiązania długoterminowe
C. Należne wpłaty na kapitał (fundusz) podstawowy III. Zobowiązania krótkoterminowe
D. Udziały (akcje) własne IV. Rozliczenia międzyokresowe
AKTYWA RAZEM PASYWA RAZEM

Dlaczego aktywa i pasywa są sobie równe?

• Bilans – aktywa i pasywa – przedstawia to samo zjawisko z dwóch perspektyw
• np. odzwierciedleniem (konsekwencją) dodatniego wyniku finansowego
(pasywa) mogą być środki pieniężne na rachunku bankowych (aktywa)
• Pasywa odzwierciedlają „kto zapłacił” za posiadane przez firmę aktywa – czy
byli to np. udziałowcy (kapitałem zakładowym), bank (udzielonym kredytem)
czy partnerzy handlowi (pozwalający zapłacić za nabyte towary w późniejszym
terminie)
• w konsekwencji:
aktywa trwałe + aktywa obrotowe = kapitał własny + kapitał obcy
∑A=∑P
• Równanie bilansowe można zrozumieć również poprzez postrzeganie
wyniku finansowego, jako elementu równoważącego sumę aktywów i
pasywów, jako tzw. saldo

Bilans – zawartość informacyjna

Wielkość aktywów
Wielkość aktywów zakupionych w celu
Stan majątkowy Źródła pochodzenia przeznaczonych do osiągnięcia korzyści
przedsiębiorstwa majątku wykorzystania w ekonomicznych
działalności operacyjnej wynikających z przyrostu
wartości (inwestycje)
Stopień zadłużenia Czy przedsiębiorstwo jest
jednostki Wielkość majątku netto Wielkość majątku płynnego w stanie regulować bieżąco
zobowiązania?
W jakim stopniu
Struktura zadłużenia wymagalne zobowiązania Wielkość dostępnych Wielkość i rodzaj
jednostki mogą być pokryte środków pieniężnych należności jednostki
płynnymi aktywami?

Zasady bilansowe
• Złota zasada bilansowa – aktywa trwałe powinny być w pełni
sfinansowane przez kapitał własny
• Srebrna zasada bilansowa - kapitał stały (kapitał własny + rezerwy i
zobowiązania długoterminowe) powinien pokrywać wartość aktywów
trwałych

Rachunek zysków i strat – znaczenie,

budowa i zawartość informacyjna

RZiS - istota
• Przedstawia uzyskane przez jednostkę przychody oraz poniesione koszty, czego rezultatem
jest wynik
finansowy
• Przedstawia rezultaty działalności w danym przedziale czasowym, np.: w miesiącu,
kwartale, roku (w
odróżnieniu od bilansu, który prezentuje sytuację w punkcie czasowym)
• Jednostki mogą wypracować zysk (dodatni wynik finansowy) lub ponieść straty (ujemny
wynik finansowy)
• Istotę RZiS odzwierciedla równanie:

Przychody, koszty
• Przychody i zyski – uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści
ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zwiększenia wartości
aktywów, albo zmniejszenia wartości zobowiązań, które doprowadzą do wzrostu kapitału
własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób niż wniesienie środków przez
udziałowców lub właścicieli
• Koszty i straty – uprawdopodobnione zmniejszenia w okresie sprawozdawczym korzyści
ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zmniejszenia wartości
aktywów, albo zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do
zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż
wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli
(art. 3. UoR)

Podstawowa dzilalność operacyjna

W każdej jednostce może wystąpić każdy z trzech wymienionych typów działalności.
Działalność operacyjna nazywana też podstawową, jest związana z działalnością,
do której podmiot został powołany (tzw. działalność statutowa jednostki). Jeżeli
jednostka jest przedsiębiorstwem np. usługowym, to wszystkie zdarzenia związane
z świadczeniem przez nią działalności usługowej w zakresie np. naprawy i
serwisowania sprzętu będą klasyfikowane odpowiednio jako przychody
operacyjne lub koszty operacyjne.
Przykładem przychodu operacyjnego może być sprzedaż usług serwisowania
sprzętu marki APPLE, kosztem operacyjnym będzie natomiast wykorzystany tj.
zużyty materiał i energia do świadczenia tych usług, wynagrodzenie pracowników,
ubezpieczenia społeczne pracowników, czynsz za lokal, koszty utrzymania lokalu,
płatności podatków i opłaty publicznoprawne, amortyzacja urządzeń
technicznych i maszyn oraz wiele innych kosztów bezpośrednio związanych z
charakterem prowadzonej działalności.

Pozostała działalność operacyjna

Pozostała działalność operacyjna ma charakter działalności wspierającej
działalność podstawową, nie ma charakteru działalności statutowej, czyli tej, do
której de facto podmiot został powołany.
Np. przedsiębiorstwo usługowe może zdecydować o sprzedaży maszyny lub innego
środka trwałego jak np. samochodu wykorzystywanego w działalności operacyjnej.
Tym samym uzyska przychód ze sprzedaży tego środka trwałego
stanowiący pozostały przychód operacyjny bowiem nasze przedsiębiorstwo nie na
co dzień sprzedaje samochód czy maszynę. W tym przypadku pozostałym kosztem
operacyjnym będzie wartość księgowa sprzedanego środka trwałego odpowiednio
maszyny lub samochodu.
Innymi przykładami pozostałych przychodów operacyjnych są: dotacje,
odszkodowania wypłacone przez ubezpieczyciela, z kolei przekazane koszty
operacyjne to darowizny, zapłacone kary i grzywny, straty nadzwyczajne z tytułu
powodzi i inne.

Działalność finansowa
Działalność finansowa związana jest z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa na
rynkach finansowych i kapitałowych oraz prowadzeniem działalności finansowej.
Na przykład przedsiębiorstwo usługowe spłacając kredyt bankowy obok zwrotu
części zaciągniętego kapitału spłaca odsetki, które są ceną jaka płaci
przedsiębiorstwo za możliwość korzystania z kredytu. Dla przedsiębiorstwa jest
to koszt finansowy związany z jego funkcjonowaniem na ryku finansowym tj.
dosłownie korzystaniem z zewnętrznego źródła finansowania.
Do podstawowych przychodów finansowych zaliczamy: odsetki od udzielonych
pożyczek, lokat bankowych, zysk ze sprzedaży papierów wartościowych,
„zarobek” na różnicach kursowych tzw. dodatnie różnice kursowe i inne. Z kolei
do kosztów finansowych zalicza się m.in. odsetki od kredytów i pożyczek
zaciągniętych przez przedsiębiorstwa, strata ze zbycia papierów wartościowych,
ujemne różnice kursowe i wiele innych.

Różne poziomy wyniku w RZIS

W rachunku zysków i strat wyróżnia się cztery podstawowe poziomy wyników. Każdy z nich
obliczany jest w sposób narastający tj. z uwzględnieniem poprzedniego.
Wynik ze sprzedaży - upraszczając, obliczany jest jako różnica pomiędzy przychodami z
podstawowej dzielności operacyjnej a kosztami podstawowej dziwności operacyjnej.
Jednostka może wykazać zysk lub stratę ze sprzedaży.
Wynik z działalności operacyjnej - kalkulujemy jako wynik ze sprzedaży powiększony o
pozostałe przychody operacyjne i pomniejszony o pozostałe koszty operacyjce. Jednostka
może wykazać zysk lub stratę z działalności operacyjnej.
Wynik brutto - obliczany jest jako wynik z dzielności operacyjnej powiększony o przychody
finansowe i pomniejszony o koszty finansowe. Jednostka może wykazać zysk lub stratę z
brutto.
Wynik netto - obliczany jest jako wynik brutto pomniejszony podatek
dochodowy. Jednostka może wykazać zysk lub stratę netto.

Warianty tworzenia rachunku zysków i strat

• Wyróżnia się dwa warianty sporządzania rachunku zysków i strat:
Ø Wariant kalkulacyjny
Ø Wariant porównawczy
• Różnica – sposób grupowania i przedstawiania kosztów poniesionych
w ramach podstawowej działalności operacyjnej

Korespondencja dokumentów sprawozdania finansowego

Bilans Rachunek
AKTYWA PASYWA zysków i strat
Kapitał własny Przychody
Kapitał podstawowy
Kapitał zapasowy
Koszty
Zysk (strata) netto=Zysk(strata) brutto-Podatek = Zysk (strata) netto

Analiza wskaźnikowa
Analiza wstępna

Analiza pionowa – przykład

Pozycja Wartość
(w mln zł)
Aktywa trwałe 682,4
1. Wartości niematerialne i prawne 1,1
2. Rzeczowe aktywa trwałe 663,5
3. Inwestycje długoterminowe 13,8
4. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe
Aktywa obrotowe 375,3
1. Zapasy 113,5
2. Należności 147,3
3. Inwestycje krótkoterminowe 84,5
4. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe 30,0
Aktywa ogółem 1057,7

Analiza pionowa

Inaczej analiza struktury

Określa, jaką część pewnej zbiorczej wielkości finansowej

stanowi dana pozycja sprawozdania finansowego

Wskaźnik struktury = (wartość i-tej pozycji wchodzącej wskład

wielkości zbiorczej) / (wielkość zbiorcza dla i-tej pozycji)

Metody i problemy analizy wstępnej

Wstępna analiza wskaźnikowa ma na celu
• zbadanie istostności problemu; może wystąpić problem
nadmiaru informacji, wtedy analiza ma pomóc wybrać ze
wszystkich informacji te niezbędne dla rozwiązania
problemu
• sformułowanie hipotez oraz wyciągnięcie wniosków do
dalszego badania
• identifikacja czynników, czyli ustalenie, które z pozycji
sprawozdań wpływają na problem zdiagnozowany
wcześniej

Analiza
Pozycja pionowa – przykład
Wartość
(w mln zł)
Wskaźnik
Struktury
(%)
Aktywa trwałe 682,4 64,50
1. Wartości niematerialne i prawne 1,1 0,10
2. Rzeczowe aktywa trwałe 663,5 62,70
3. Inwestycje długoterminowe 13,8 1,30
4. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe 0,38
Aktywa obrotowe 375,3 35,55
1. Zapasy 113,5 10,73
2. Należności 147,3 13,93
3. Inwestycje krótkoterminowe 84,5 7,99
4. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe 30,0 2,90
Aktywa ogółem 1057,7 100,00

Inaczej analiza czasowa

Bada zmianę i-tej pozycji w czasie
Obejmuje analizę dynamiki lub przyrostu dla stałej lub zmiennej bazy

Przyrost dla stałej bazy

• Przyrost i-tej pozycji według bazy stałej = (wartość i-tej

pozycji w okresie w - wartość i-tej pozycji pochodzącej z
okresu bazowego) / (wartość i-tej pozycji pochodzącej z
okresu bazowego)

Przyrost dla zmiennej bazy

• Przyrost i-tej pozycji według bazy zmiennej = (wartość i-

tej pozycji w okresie w - wartość i-tej pozycji w okresie
w-1) / (wartość i-tej pozycji w okresie w-1)

Wartość wskaźnika dynamiki określa kierunek zmian w sposób następujący

jeśli jest on wyższy od 100% (1,0)
jeśli jest on równy 100% (1,0) to jeśli jest on mniejszy niż 100%
to dana wielkość z okresu na okres
dana wielkość nie zmienia się (1,0) to dana wielkość maleje
rośnie

Wartość wskaźnika dynamiki wyraża siłę zmiany, (intensywności) danej

pozycji sprawozdania

Analiza wskaźnikowa:
Wady
01 02 03
Liczby zawarte w Autorem danych Sprawozdania
sprawozdaniach są księgowych jest zarząd finansowe prezentują
wynikiem przybliżeń, spółki, a audytor przeszłość, a więc
szacunków, sprawdza dane analiza jest oparta o
interpretacji i sądów otrzymane od spółki dane historyczne

Analiza wskaźnikowa:
Zalety

Charakteryzuje różne aspekty działalności gospodarczej przedsiębiorstwa

Umożliwia ocenę kondycji finansowej

Pozwala na badanie trendów i progresji na przestrzeni co najmniej 3 lat

Stwarza szansę porównań z przeciętnymi dla branży wskaźnikami

Może wyjaśnić spadek zysku i potencjalne zagrożanie

Analiza wskaźnikowa –
Klasyfikacja wskaźników
01 02 03 04 05
Wskaźniki Wskaźniki Wskaźniki Wskaźniki Wskaźniki
płynności zadłużenia efektywności rentowności wartości
rynkowej

Pomiar efektywności działania

Pomiar efektywności działania koncentruje się na ocenie jak skutecznie organizacja
realizuje swoje cele.
Kluczowe wskaźniki pomiaru efektywności działania (KPIs) stanowią część systemu
kontroli wewnętrznej.

Główne cele sytemu pomiaru efektywności działania to:

• Opracowanie mierników spójnych ze strategią na każdym poziomie organizacji
• Wskazanie adekwatnych mierników korespondujących z celami organizacji
• Opracowanie nagród dla managerów powiązany z celami organizacji
• Sprawiedliwa ocena managerów w kontekście osiąganych przez nich wyników
(np. zysku)
Pomiar efektywności działania to rodzaj oceny !!!

Ukierunkowany jest na ocenę tego jak dobrze

radzi siobie przedsiębiorstwo w kontekście
Pomiar realizowanego planu czy budżetu.
efektywności
działania Należy wyróżnić dwa podstawowe typy
wskaźników efektywności działania:
1) Wskaźniki finansowe (elementy analizy
wskaźnikowej)
2) Wskaźniki niefinansowe
Wskaźniki finansowe vs wskaźniki
niefinansowe
Mierniki finansowe to typowe wskaźniki odnoszące się do przychodów,
kosztów, zysku, zwrotu z kapitału, wartości aktywów czy przepływów
pieniężnych. Wartości aktualne są często porównywane z planem, budżetem.
Mierniki niefinansowe odnoszą się do pomiaru różnych aspektów
funkcjonowania organizacji np.:
• Jakości produktów lub usług
• Szybkości dostaw
• Ryzyka i elastyczności
Ilościowe i jakościowe informacje
Informacje ilościowe pochodzą z ksiąg rachunkowych oraz
sprawozdania finansowego tym samym cechują się wysokim stopniem
obiektywizmu

Informacje jakościowe mają charakter opisowy, często nie mają

charakteru numerycznego aczkolwiek możliwe jest nadanie im
odpowiedniej skali, np. w przypadku przeprowadzania ankiet wśród
klientów sklepu
System pomiaru efektywności działania
Finansowe mierniki efektywności działania
Wskaźniki finansowe

Wskaźniki finansowe oceny efektywności działania analizują w

szczególności zwrot z kapitału, rentowność, płynność i ryzyko
finansowe, często w odniesieniu do planu lub budżetu lub w odniesieniu
do wyników w poprzednich okresach
WSKAŹNIKI RENTOWNOŚCI
Wskaźniki rentowności

Wskaźniki rentowności, określane mianem wskaźników

zyskowności, mierzą zdolność jednostki oraz jej
poszczególnych składników do generowania zysku

Głównym celem funkcjonowania przedsiębiorstw jest

maksymalizacja zysku! Wskaźniki tej grupy są użyteczne do
badania realizacji tego celu
Wskaźnik Marży Brutto
Zysk brutto jako procent przychodów ze sprzedaży

𝑍𝑦𝑠𝑘 𝑏𝑟𝑢𝑡𝑡𝑜
𝑤𝑠𝑘𝑎ż𝑛𝑖𝑘 𝑚𝑎𝑟ż𝑦 𝑏𝑟𝑢𝑡𝑡𝑜 = ∗ 100
𝑝𝑟𝑧𝑦𝑐ℎ𝑜𝑑𝑦 𝑧𝑒 𝑠𝑝𝑟𝑧𝑒𝑑𝑎ż𝑦

Pożądana jest wysoka wartość wskaźnika zysku brutto.

Wskazuje to, że albo ceny sprzedaży są wysokie, albo koszty produkcji
są dobrze kontrolowane
Strategia przedsiębiorstwa a zyskowność
Zysk brutto odnosi się do strategii cenowej w organizacji
1) Przedsiębiorstwa które wykorzystują strategię cen premium mogą mieć wysoką marżę
zysku brutto

2) Przedsiębiorstwa które dążą do sprzedaży po niskiej cenie

koncentrują się na większym wolumenie sprzedaży i
prawdopodobnie mają niską wartość wskaźnika zysku brutto
Jak polepszyć wskaźnik marży brutto
• Wprowadzić nowy popularny produkt który może być sprzedany po
wyższej cenie na rynku

• Wykorzystać target costing do zredukowania kosztów

• Zaadaptować ABC costing w celu monitorowania kosztów i

efektywnego zarządzania nimi
Wskaźnik marży netto - ROS

Wskaźnik rentowności netto sprzedaży = wynik finansowy netto / przychody ze sprzedaży

Wskaźnik ten informuje o tym, ile zysku netto uzyskuje się z jednego złotego przychodów ze
sprzedaży.
Im wartość tych wskaźników jest wyższa, tym efektywność finansowa firmy jest wyższa.
Jak poprawić wskaźnik zysku netto
• Wprowadzić nowy produkt na rynek który będzie bardziej
popytowy
• Wykorzystać target costing lub ABC costing
• Zwiększyć wolumen sprzedaży szczególnie jeśli udział kosztów
stałych jest znaczący
• Lepiej kontrolować koszty administracyjne (szczególnie płace)
• Wykorzystywać w mniejszym stopniu finansowanie w postaci długu
Zwrot z zaangażowanego kapitału (ROCE)

Jedna z kluczowych miar zyskowności

Zysk netto jako procent z zaangażowanego kapitału
ROCE informuje o tym ile złotych zysku generowane jest z jednej złotówki zaangażowanego
kapitału.

𝑍𝑦𝑠𝑘 𝑛𝑒𝑡𝑡𝑜
𝑅𝑂𝐶𝐸 = ∗ 100
𝑧𝑎𝑎𝑛𝑔𝑎ż𝑜𝑤𝑎𝑛𝑦 𝑘𝑎𝑝𝑖𝑡𝑎ł

𝑍𝑎𝑎𝑛𝑔𝑎ż𝑜𝑤𝑎𝑛𝑦 𝑘𝑎𝑝𝑖𝑡𝑎ł = 𝑎𝑘𝑡𝑦𝑤𝑎 𝑟𝑎𝑧𝑒𝑚 − 𝑧𝑜𝑏𝑜𝑤𝑖ą𝑧𝑎𝑛𝑖𝑎 𝑘𝑟ó𝑡𝑘𝑜𝑡𝑒𝑟𝑚𝑖𝑛𝑜𝑤𝑒 = 𝑘𝑎𝑝𝑖𝑡𝑎ł

𝑤ł𝑎𝑠𝑛𝑦 + 𝑧𝑜𝑏𝑜𝑤𝑖ą𝑧𝑎𝑛𝑖𝑎 𝑑ł𝑢𝑔𝑜𝑡𝑒𝑟𝑚𝑖𝑛𝑜𝑤𝑒
Pożądany jest jak najwyższa wartość ROCE
Wzrost ROZE może wynikać z wzrostu zysku netto np. na skutek wzrostu ceny sprzedaży lub
lepszej kontroli kosztów.
Albo redukcji zaangażowanego kapitału np. poprzez spłatę długoterminowego długu
Zwrot z zaangażowanego kapitału (ROCE)

Inny sposób obliczania ROCE:

𝑅𝑂𝐶𝐸 = 𝑍𝑦𝑠𝑘 𝑛𝑒𝑡𝑡𝑜 ∗ 𝑧𝑤𝑟𝑜𝑡 𝑧 𝑎𝑘𝑡𝑦𝑤ó𝑤

This is the turnover divided by capital employed. The asset turnover shows the turnover that
is generated from each $1 of asset
employed.

𝑃𝑟𝑧𝑦𝑐ℎ𝑜𝑑𝑦 𝑧𝑒 𝑠𝑝𝑟𝑧𝑒𝑑𝑎ż𝑦
𝑧𝑤𝑟𝑜𝑡 𝑧 𝑎𝑘𝑡𝑦𝑤ó𝑤 =
𝑍𝑎𝑎𝑛𝑔𝑎ż𝑜𝑤𝑎𝑛𝑦 𝑘𝑎𝑝𝑖𝑡𝑎ł

Pożądany jest wysoki zwrot z aktywów

Wzrost z zainwestowanego kapitału może być osiągnięty przez wzrost przychodów ze
sprzedaży np. na skutek wprowadzenia nowego
produktu lub sukcesu reklamy lub np. redukcji zaangażowanego kapitału np. poprzez spłatę
zadłużenia długoterminowego
ROA
Wskaźnik rentowności aktywów (ROA) = zysk netto / aktywa ogółem

Wskaźnik określa zdolność aktywów jednostki do generowania zysku,

informuje o wysokości zysku netto przypadającego na jednostkę
aktywów. Wskaźnik ROA informuje, jak efektywnie firma zarządza
swoimi aktywami. Im wartość tego wskaźnika jest wyższa, tym
korzystniejsza jest sytuacja firmy.
ROE
Wskaźnik rentowności kapitału własnego (ROE) = zysk netto / kapitał własny

Określa on efektywność zainwestowania kapitału własnego. Biorąc pod

uwagę, że w gospodarce rynkowej kapitał własny może być
zainwestowany w różne przedsięwzięcia, ocena efektywności
zainwestowanego kapitału w dane przedsięwzięcie ma dla właściciela
kapitału znaczenie podstawowe.
Earnings per share (EPS)
EPS – zysk na akcję – to miara zyskowności dla akcjonariuszy
To zysk netto (po opodatkowaniu) pomniejszony o dywidendy uprzywilejowane podzielony
przez
liczbę akcji zwykłych.
EPS jest wykorzystywany powszechnie jako miara efektywności działania szczególnie w
porównywaniu wyników w latach.
Przedsiębiorstwo musi utrzymać równowagę w odniesieniu do generowania zysku aby
zapewnić
ciągłość wypłaty dywidend i ponownego inwestowania w przedsiębiorstwo aby osiągnąć
długoterminowy wzrost.
Inwestorzy zwracają uwagę na wzrost EPS z okresu na okres.
EPS
𝑬𝑷𝑺
𝒛𝒚𝒔𝒌 𝒏𝒆𝒕𝒕𝒐 − 𝒅𝒚𝒘𝒊𝒅𝒆𝒏𝒅𝒚 𝒖𝒑𝒓𝒛𝒚𝒘𝒊𝒍𝒆𝒋𝒐𝒘𝒂𝒏𝒆
=
𝒍𝒊𝒄𝒛𝒃𝒂 𝒂𝒌𝒄𝒋𝒊 𝒛𝒘𝒚𝒌ł𝒚𝒄𝒉

Do skalkulowania wskaźnika EPS dla przedsiębiorstwa konieczne jest wykorzystanie danych z

bilasnu i rachunku
zysków i strat po to aby ustalić liczbę akcji zwykłych oraz wartość dywidend
uprzywilejowanych oraz zysk netto.

EPS to zysk netto na akcję zwykłą

Co do zasady im wyższa wartość EPS tym lepiej dla akcjonariuszy

Przykład
Przedsiębiorstwo XYZ S.A. wygenerowało w 2019 roku zysk brutto na poziomie 9.320.000$.
Podatek
dochodowy skalkulowano na poziomie 2.800.000$. Kapitał akcyjny przedsiębiorstwa
przedstawia się
następująco:

Wartość nominalna akcji (1$/akcję) 10.000.000$

Wartość akcji uprzywilejowanych (8% dywidendy) 2.000.000$

Oblicz EPS w 2019 roku

Odpowiedź
Zysk przed opodatkowaniem 9.320.000 $
- Podatek 2.800.000 $
Zysk netto 6.520.000 $
- Dywidendy uprzywilejowane 160.000 $
Earnings 6.360.000 $

EPS= 6,360,000/ 10,000,000 = 0,636 $/share

Dividend cover
𝑧𝑦𝑠𝑘 𝑛𝑒𝑡𝑡𝑜
𝑊𝑠𝑘𝑎𝑧𝑛𝑖𝑘 𝑝𝑜𝑘𝑟𝑦𝑐𝑗𝑎 𝑑𝑦𝑤𝑖𝑑𝑒𝑛𝑑𝑦 =
𝑑𝑦𝑤𝑖𝑑𝑒𝑛𝑑𝑦

Wskaźnik pokrycia dywidendy wskazuje zdolność organizacji do wypłaty dywidendy z

zysku przypadającego na akcjonariuszy
3-krotna dywidenda oznacza, że spółka ma wystarczający zysk na wypłatę dywidendy w
wysokości 3-krotności bieżącej wypłaty dywidendy w danym okresie
WSKAŹNIKI PŁYNNOŚCI
Wskaźniki płynności

Wskaźniki płynności charakteryzują zasoby aktywów

obrotowych, stanowiących podstawę bieżącej
działalności przedsiębiorstwa oraz stopień jego
wypłacalności

Pomiar płynności
Przedsiębiorstwo może być zyskowne i w tym samym czasie
wykazywać problemy z przepływami pieniężnymi

Do grupy wskaźników płynności zaliczyć można:

1) Wskaźniki płynności oraz
2) Wskaźniki obrotowości kapitału które dają wyobrażenie możliwości
generowania gotówki z działalności operacyjnej.
Cash ratio
Wskaźnik płynności gotówkowej = środki pieniężne / zobowiązania bieżące

Jest on relacją najbardziej płynnych aktywów do zobowiązań krótkoterminowych. Wyjaśnia

on zatem,
jaką kwotę wymagalnych zobowiązań pokryć może przedsiębiorstwo z bezpośrednio
dostępnych
środków płatniczych.

Wskaźnik płynności gotówkowej jest wykorzystywany do celów wewnętrznych zarządzania, w

związku z czym nie ustala się dla niego norm wartości***

*** z praktyki: powinien on oscylować w granicach 10-20%

Quick ratio
Wskaźnik podwyższonej płynności = aktywa obrotowe - wartość zapasów i
krótkoterminowych
rozliczeń międzyokresowych kosztów / zobowiązania krótkoterminowe

Konstrukcja tego wskaźnika opiera się na założeniu, że zapasy są najmniej płynnym

składnikiem aktywów obrotowych, stąd gdy zajdzie potrzeba szybkiego uregulowania
wymaganych zobowiązań, istnieje duże prawdopodobieństwo, że upłynnienie tego
składnika aktywów pociągnie za sobą trudności, lub nie będzie w całości możliwe. Jeżeli
zatem w
strukturze aktywów obrotowych dominują zapasy, to poprzednio omawiany wskaźnik może
mylnie
informować o rzeczywistej płynności firmy. O dobrej płynności firmy można mówić, gdy
poziom tego
wskaźnika mieści się w przedziale od 1,0 do 1,2.
Wskaźnik ten powinien wynosić co najmniej 1 w przypadku firm o wolnym obrocie
zapasami. W przypadku firm z szybkim obrotem zapasami szybki współczynnik może
być mniejszy niż 1 bez sugerowania, że firma ma trudności z przepływem gotówki
Current ratio
Wskaźnik płynności bieżącej = wartość aktywów obrotowych / bieżące zobowiązania

O dobrej płynności firmy świadczy taki stan, gdy wartość majątku obrotowego jest wyższa od
wielkości
zobowiązań bieżących, a więc gdy wartość tego wskaźnika jest wyższa od 1. Doświadczenia
praktyczne
wskazują, że wartość wskaźnika bieżącej płynności w większości wypadków powinna mieścić
się w przedziale
od 1,2 do 2,0

W firmie, która ma trudności z regulowaniem bieżących zobowiązań poziom wskaźnika

bieżącej płynności
będzie wykazywał tendencję spadkową. Niski poziom tego wskaźnika jest poważnym
sygnałem informującym o
możliwości wystąpienia trudności płatniczych. Również zbyt wysoki poziom tego wskaźnika
wpływa negatywnie
na sytuację finansową firmy.
Cykl rotacji należności

Jest to średni okres, w jakim dłużnicy firmy muszą spłacić swoje

zobowiązania
𝑵𝒂𝒍𝒆ż𝒏𝒐ś𝒄𝒊
𝑪𝒚𝒌𝒍 𝒓𝒐𝒕𝒂𝒄𝒋𝒊 𝒏𝒂𝒍𝒆ż𝒏𝒐ś𝒄𝒊 = ∗ 𝟑𝟔𝟓
𝑷𝒓𝒛𝒚𝒄𝒉𝒑𝒅𝒚 𝒛𝒆 𝒔𝒑𝒓𝒛𝒆𝒅𝒂ż𝒚

Wydłużenie okresu windykacji należności może spowodować wzrost trudności spółki z

zarządzaniem jej długami
Możliwe kroki w tym zakresie obejmują:
Kontrole kredytowe klientów, aby upewnić się, że zapłacą na czas
Ulepszoną kontrolę kredytową, np. fakturowanie na czas, ściganie złych długów
Cykl rotacji zapasów
𝒁𝒂𝒑𝒂𝒔𝒚
𝑪𝒚𝒌𝒍 𝒓𝒐𝒕𝒂𝒄𝒋𝒊 𝒛𝒂𝒑𝒂𝒔ó𝒘 = ∗ 𝟑𝟔𝟓
𝑲𝒐𝒔𝒛𝒕 𝒔𝒑𝒓𝒛𝒆𝒅𝒂ż𝒚

Wskazuje średnią liczbę dni, w których przedmioty magazynowe są przechowywane

Ważne jest, aby śledzić zmiany tego współczynnika w czasie
Wydłużający się okres rotacji zapasów wskazuje:
(a) spowolnienie handlu lub
(b) Wzrost poziomu zapasów, być może sugerujący nadmierne inwestycje w zapasy
𝐶𝑦𝑘𝑙 𝑟𝑜𝑡𝑎𝑐𝑗𝑖 𝑧𝑜𝑏𝑜𝑤𝑖ą𝑧𝑎ń
Okres płatności zobowiązań często pomaga ocenić płynność firmy

𝒛𝒐𝒃𝒐𝒘𝒊ą𝒛𝒂𝒏𝒊𝒂 𝒉𝒏𝒅𝒍𝒐𝒘𝒆
𝒄𝒚𝒌𝒍 𝒓𝒐𝒕𝒂𝒄𝒋𝒊 𝒛𝒐𝒃𝒐𝒘𝒊ą𝒛𝒂ń = ∗ 𝟑𝟔𝟓
𝒌𝒐𝒔𝒛𝒕 𝒔𝒑𝒓𝒛𝒆𝒅𝒂ż𝒚

Jest to średni czas potrzebny firmie na spłatę zakupów

Np .: Wydłużenie okresu zobowiązań spółki może wskazywać, że firma stara się

spłacić swój dług, gdy staje się wymagalny. Może to jednak po prostu wskazywać, że
firma lepiej wykorzystuje oferowany im okres kredytowania
Inne wskaźniki

W ocenienie efektywności działania zainteresowane podmioty mogą

stosować szereg innych wskaźników finansowych jak np. wskaźniki
zadłużenia długoterminowego, wskaźniki dynamiki, wskaźniki struktury,
wielozmienne indeksy finansowe itd.
Case study