Professional Documents
Culture Documents
DL CH A Saponin Daicuong 092023
DL CH A Saponin Daicuong 092023
SAPONIN
Ñaïi cöông
I. KHAÙI NIEÄM
II. DANH PHAÙP-PHAÂN LOAÏI
III. PHAÂN BOÁ TRONG TÖÏ NHIEÂN
IV. SINH NGUYEÂN
V. CAÁU TRUÙC HOAÙ HOÏC
VI. TÍNH CHAÁT SAPONIN – ÖÙNG DUÏNG VAØO
ÑÒNH TÍNH ÑÒNH LÖÔÏNG
VII. CHIEÁT XUAÁT SAPONIN
VIII. TAÙC DUÏNG SINH HOÏC VAØ COÂNG DUÏNG
Saponin là gì?
???
Saponin?
Saponin?
Saponin?
Vài dược liệu chứa nhiều saponin thường gặp
Quả Bồ hòn
(Soap nut)
Bồ hòn
(Sapindus mukorossi Gaertn.) - Sapindaceae
I. KHÁI NIỆM
Saponin coøn goïi laø saponoside (sapo = xaø
phoøng) laø moät nhoùm glycoside gaëp roäng raõi trong
thöïc vaät, ñoâi khi trong ñoäng vaät (Haûi saâm, Sao
biển) vaø theå hieän caùc tính chaát chung sau:
+ Taïo boït beàn khi laéc vôùi nöôùc.
+ Coù tính phaù huyeát (laøm vôõ hoàng caàu).
+ Ñoäc vôùi caù vaø caùc ñoäng vaät coù maùu laïnh.
+ Coù theå taïo phöùc vôùi cholesterol vaø caùc daãn
chaát 3--hydroxy steroid khaùc.
+ Coù tính kích öùng, gaây haét hôi, ñoû maét.
I. KHÁI NIỆM
Ngoaïi leä: moät soá saponin khoâng theå hieän ñaày ñuû
caùc tính chaát treân.
Ví duï: Sarsaparilloside trong caùc loaøi Smilax
khoâng coù tính phaù huyeát vaø taïo phöùc vôùi
cholesterol.
Löu yù moät soá hôïp chaát khaùc nhö glycoside tim,
protein động & thöïc vaät, các terpene glycoside …
cuõng có thể taïo boït.
II. DANH PHÁP & PHÂN LOẠI
1. DANH PHAÙP
- Saponin: Thöôøng duøng caùch ñaët teân chung cuûa caùc
heùteùroside = goác töø là teân gioáng hoaëc loaøi + tieáp vó ngöõ
OSIDE. Ví duï :
Caùc araloside töø Aralia manshurica
Caùc ginsenoside töø Panax ginseng
Asiaticoside từ Centella asiatica
- Aglycone (coøn goïi laø sapogenin): duøng caùc tieáp vó ngöõ
nhö – GENIN,- IDIN …
Ví duï: diosgenin coù trong caùc loaøi Dioscorea, tomatidin coù
trong Caø chua (tomato - Solanum lycopersicum).
II. DANH PHÁP & PHÂN LOẠI
1. DANH PHAÙP
Ngoaøi ra, coøn nhöõng teân thoâng duïng hoaëc ñaët teân döïa
theo moät lyù do ñaëc bieät naøo ñoù.
Ví duï:
- Glycyrrhizin töø Cam thaûo (Glycyrrhiza uralensis).
- Solasodin từ cây Cà Úc (Solanum laciniatum).
- Caùc vina-ginsenoside töø Saâm Vieät Nam (Panax
vietnamensis).
...
II. DANH PHÁP & PHÂN LOẠI
2. PHAÂN LOAÏI
Tröôùc kia saponin ñöôïc phaân loaïi saponin trung tính
vaø saponin acid.
Hieän nay, ngöôøi ta phaân loaïi saponin döïa vaøo caáu
truùc cuûa phaàn aglycone:
- Saponin triterpene (triterpenoid saponin).
- Saponin steroid (steroid saponin, spirostanol
saponin).
- Saponin alcaloid steroid (glycoalcaloid, basic
steroid saponin, azasteroid). Coù theå xeáp vaøo nhoùm
saponin steroid.
Moät soá taùc giaû coøn xeáp saponin alcaloid steroid vaøo
nhoùm alcaloid.
III. PHÂN BỐ
Trong thiên nhiên, saponin phaân boá roäng raõi trong
hôn 90 hoï thöïc vaät:
- Saponin steroid gaëp trong caùc hoï thuoäc nhóm thực
vật một lá mầm (monocotyledon) nhö Liliaceae (caùc
loaøi Smilax, Muscari…), Dioscoreaceae (Dioscorea
spp.), Amaryllidaceae (Agave spp.) …
- Ít gaëp trong các cây hai lá mầm (dicotyledon).
Ví duï: Scrophulariaceae (Digitalis spp.), Solanaceae
(Capsicum annum) …
- Saponin alcaloid steroid ñaëc bieät gaëp trong caùc caây
thuoäc chi Solanum (Solanaceae).
III. PHÂN BỐ
- Saponin triterpene raát phoå bieán trong caùc TV nhóm hai
lá mầm. Caùc hoï chöùa nhieàu saponin triterpene g ø
Fabaceae, Araliaceae, Sapindaceae, Cucurbitaceae,
Caryo-phyllaceae, Polygalaceae, Rosaceae …
- Saponin coøn gaëp trong moät soá ít ñoäng vaät nhö caùc loaøi
Haûi saâm (sea cucumber: Holothuria spp.), Sao biển (Caù
sao: starfish).
SAPONIN
Phaàn aglycone
(coù theå coù 30 C hay 27 C)
V. CẤU TRÚC HÓA HỌC
Söï phaân loaïi saponin thöôøng döïa vaøo caáu truùc
cuûa phaàn aglycone (coøn goïi laø genin hay
sapogenin)
SAPONIN
5 VÒNG 4 VÒNG
21
ñaàu
19 20 ñaàu
12 E
11 13 17 22
18
25 26
1 14 28 ñuoâi C D
2 9 16 ñuoâi
10 8 15 ñaàu
27
A B
3 4 7
5
6
23 24 ñuoâi
Khung oleanane
V. CẤU TRÚC HÓA HỌC
NHOÙM OLEANANE: Raát phoå bieán trong thieân nhieân.
Phaàn lôùn saponin triterpene naêm voøng trong thieân nhieân
thuoäc nhoùm naøy vaø thöôøng laø daãn chaát cuûa -amyrin
(3-hydroxy olean–12-ene), gaëp ôû traïng thaùi thieân nhieân
trong nhöïa Manila elemi.
29 30
19 20 21
12
11 13 17 22
18
25 26
1 14 28
2 9 16
10 8 15
27
4 7
3 5
HO 6
23 24
D
D/E cis
Khung oleanane
V. CẤU TRÚC HÓA HỌC
NHOÙM OLEANANE: Vài sapogenin nhoùm oleanane
thöôøng gaëp:
12
COOH COOH
28 28
9 9
27 27
HO HO
CH2OH
Acid oleanolic Hederagenin
COOH
28 COOH
9
28
9
27
HO COOH
27
CHO
CH2OH HO
R R
Chikusetsusaponin IVa: - GlcA Sapindoside A: - Ara(p)2 - Rha
Chikusetsusaponin IV : - GlcA4 – Ara(f) Sapindoside B: - Ara(p) – Rha - Xyl
2 3
C
D E
A D/E cis
B
Khung ursane
V. CẤU TRÚC HÓA HỌC
NHOÙM URSANE: Vaøi aglycone thöôøng gaëp
COOH COOH
28 28
27 COOH
27
HO HO
30 30
COOH COOH
HO 2 28 HO 2 28
4 6 4 6
HO 3 5 HO 3 5
OH
CH2OH CH2OH
Acid asiatic Acid madecassic
V. CẤU TRÚC HÓA HỌC
NHOÙM URSANE: Vaøi saponin thường gặp
R1 R2
Asiaticoside -H -Glc6-Glc4-Rha
Madecassoside -OH -Glc6-Glc4-Rha
V. CẤU TRÚC HÓA HỌC
1.1.1. Saponin triterpene naêm voøng (tt):
NHOÙM LUPANE: caùc sapogenin thöôøng laø daãn chaát
cuûa 3-hydroxy lupan-20(29)-ene, có voøng E 5 caïnh.
Trong thieân nhieân, có lupeol gaëp trong hoät Lipidus
luteus. 30
20
19 21
29
12 18 E
13 17 22
11
1
25
C 26 D 28
14
16
2 9
A
10 8
B
15
5 27 3
3 4 6 7
HO
24 23
Lupeol
Khung lupane (3-hydroxy lupan-20(29)-ene)
V. CẤU TRÚC HÓA HỌC
1.1.1. Saponin triterpene naêm voøng (tt):
NHOÙM LUPANE: Cấu trúc lập thể A/B, B/C, C/D và
D/E đều trans.
Khung lupane
V. CẤU TRÚC HÓA HỌC
NHOÙM LUPANE: Ít gaëp trong töï nhieân
CH2OH
3
HO
CH2OH
23-hydroxy betulin
CH2OH
HO
COOH
Betulin
HO
Acid betulinic
V. CẤU TRÚC HÓA HỌC
1.1.1. Saponin triterpene naêm voøng (tt):
NHOÙM HOPANE: Voøng E 5 caïnh, ít phoå bieán trong
thieân nhieân.
19 20
12
28
18 E 30
13 17
11 21 OH
25 26 22
1 14
16 29
OH
2 9 3
10 8 15
3 5 27 HO
4 6 7
OH
24 23
Mollugogenol A
Khung hopane
(coù trong Mollugo hirta)
V. CẤU TRÚC HÓA HỌC
1.1.1. Saponin triterpene naêm voøng (tt):
NHOÙM HOPANE: Cấu trúc lập thể A/B, B/C, C/D và
D/E đều trans.
C D
A B
Khung hopane
V. CẤU TRÚC HÓA HỌC
1.1.2. Saponin triterpene boán voøng:
NHOÙM DAMMARANE: Đaùng chuù yù nhaát. Tieâu bieåu
cho saponin nhoùm naøy laø saponin trong caùc loaøi saâm
(Panax spp). 22 24 21 26
20 23 25
12
13
11 17 27
16
1
19
C
18
14
D
15
9
A
2
10
5
B 8
30
3 4 6 7
29 28
Khung dammarane
V. CẤU TRÚC HÓA HỌC
1.1.2. Saponin triterpene boán voøng:
NHOÙM DAMMARANE: Cấu trúc lập thể A/B, B/C và
C/D đều trans.
C D
A B
Khung dammarane
V. CẤU TRÚC HÓA HỌC
NHOÙM DAMMARANE:
Tieâu bieåu nhóm này laø caùc sapogenin thật gồm
protopanaxadiol (PPD) vaø protopanaxatriol (PPT) cuûa
caùc saponin trong Nhaân saâm (Panax ginseng CA Meyer)
thu ñöôïc khi thuûy phaân chuùng baèng enzyme.
Crude
hesperidinase
H+ (HCl)
O
20(R)
Panaxadiol: R = -H
Panaxatriol: R = -OH
V. CẤU TRÚC HÓA HỌC
NHOÙM DAMMARANE:
→ Vào những năm 60 thế ký trước, các nhà khoa học Nhật
bản Shibata, Tanaka … nghiên cứu trên các saponin của
Nhân sâm thuyû phaân caùc ginsenoside baèng acid để nghiên
cứu cấu trúc đã thu được các aglycone giả (artefacts) là
panaxadiol (PD) vaø panaxatriol (PT) có mạch nhánh đóng
vòng. Nhưng sau đó, họ thủy phân bằng enzyme
hespridinase thô và đã thu được các aglycone nguyên thủy
là protopanxadiol (PPD) và protipanaxatriol (PPT).
Sau này, người ta có thể xác định cấu trúc các glycoside
phức tạp nhờ các kỹ thuật phổ NMR, MS … hiện đại mà
không cần thủy phân glycoside nên có thể tránh được điều
này.
V. CẤU TRÚC HÓA HỌC
NHOÙM DAMMARANE (tt):
Saponin dammarane thöôøng gaëp trong caùc caây thuoäc
chi Panax. Ngoaøi ra, coøn gaëp trong haït Taùo (Ziziphus
jujuba), Gynostemma pentaphyllum, Hedera rhombea,
Actinostemma lobatum, Luffa spp.
HO RO
OH 20(S)
20(S)
O
CH2 O
HO HO
Dammarenediol II Jujubogenin
(coù trong nhöïa Dammar, aglycone (coù trong haït Taùo)
cuûa vina-ginsenoside-R3)
V. CẤU TRÚC HÓA HỌC
NHOÙM DAMMARANE: Một số saponin nhóm dammarane
R3O
20(S)
R1O
R2
R1 R2 R3
Ginsenoside-Rb1 -Glc2-Glc -H -Glc6-Glc
Ginsenoside-Rc -Glc2-Glc -H -Glc6-Ara(f)
Ginsenoside-Rd -Glc2-Glc -H -Glc
Ginsenoside-Re -H -O-Glc2-Rha -Glc
Ginsenoside-Rg1 -H -O-Glc -Glc
20(S),24(R)-Epoxy-dammar-
3β,6α,12β,25-tetraol -H
Majonoside-R2 -Glc2-Xyl
V. CẤU TRÚC HÓA HỌC
NHOÙM LANOSTANE: Gaëp trong ñoäng vaät nhö Haûi saâm
(Holothuria vagabunda, H. polii…), Stichopus japonicus ...
Caùc saponin coù nguoàn goác ñoäng vaät naøy coù tính phaù
huyeát maïnh hôn caùc saponin coù nguoàn goác thöïc vaät, coù
giaû thieát cho raèng chuùng laø vuõ khí töï veä cuûa caùc loaøi
naøy.
21 25 26 A/B; B/C; C/D: trans
18 20
12
19 13 17 27
9 C D
3 5 30 A B
29 28
Khung lanostane
V. CẤU TRÚC HÓA HỌC
NHOÙM LANOSTANE: Vài ví dụ
O
O
O
Acid eburicoic
3
HO
Stichopogenin A4
(coù trong Stichopus japonicus)
V. CẤU TRÚC HÓA HỌC
NHOÙM CYCLOARTANE (9,19-cyclo(9)lanostan): nhö
caùc astragaloside trong moät soá loaøi Astragalus, acid
molic trong Combretum molle …
21 26
25
18 20
12
19 17 27
OH
9
3
5
3 30
HO
COOH
29 28
Acid mollic
Khung cycloartane (coù trong Combretum molle)
V. CẤU TRÚC HÓA HỌC
NHOÙM CUCURBITANE: Caùc sapogenin nhoùm naøy
thöôøng gaëp trong caùc caây thuoäc hoï Baàu bí
(Cucurbitaceae), phaàn lôùn ôû daïng töï do, moät ít ôû
döôùi daïng glycoside.
O
HO
21 26
25
12
18 20
O OAc
OH
19 17 27
HO
9
3
5
3 30
O
29 28
18
12
19 17
5
3
H
Khung steroid
Aglycone các saponin steroid thường có 27 C.
V. CẤU TRÚC HÓA HỌC
1.2. Saponin steroid
NHOÙM SPIROSTANE (16,22:22,26-diepoxycholestane)
26
21 25 26 21
20 22
O
18 20 18 F 25
27
12 12 17 EO
11 23 24
19 17 27 19 13 D
1 C 16
2 15
9 14
8
3 5 A 5B
3 7
4 6
H Cholestane H Khung spirostane
Caáu taïo gioáng cholestane (27 C) nhöng maïch nhaùnh töø C20-
C27 taïo thaønh 2 dò voøng coù oxy gồm voøng E (hydrofurane)
vaø voøng F (hydropyrane), noái vôùi nhau qua 1 caàu carbon
chung ôû C22, taïo thaønh maïch nhaùnh spiroacetal.
V. CẤU TRÚC HÓA HỌC
NHOÙM SPIROSTANE: Coù nhieàu C* nhöng do chöôùng ngaïi
laäp theå neân soá ñoàng phaân giaûm nhieàu. Coù 2 loaïi ñoàng
phaân chính:
- Ñoàng phaân cis-trans (do caùch dung hôïp 2 voøng A/B)
- Ñoàng phaân caáu hình tuyeät ñoái ôû vò trí C25
21 26
20 22
O 25
F 27
E
O23 24
A 5 B D
HO
H CH3 H
25(S)
22
O O 25(R)
22
H CH3
5
5 O O
HO HO
H H
H H
HO HO
Diosgenin Hecogenin
V. CẤU TRÚC HÓA HỌC
NHOÙM FUROSTANE (16:22-epoxicholestane, furostanol
saponin): Aglycone có voøng F môû. Döôùi taùc duïng cuûa enzyme,
phaàn ñöôøng ôû maïch nhaùnh bò caét ñöùt vaø ñoùng voøng ñeå taïo
thaønh voøng F saùu caïnh nhö nhoùm spirostane. Saponin nhoùm
naøy thöôøng cùng coù maët cùng saponin nhoùm spirostane→ lôïi
duïng tính chaát naøy ñeå laøm giaøu nguyeân lieäu khi chieát xuaát
saponin nhoùm spirostane. Ví du:ï chiết sarsaparilloside trong
loaøi Smilax aristolochiaefolia…
CH2O-Glc
OH CH3
O Enzyme
H
Ose
Sarsaparilloside Parillin
V. CẤU TRÚC HÓA HỌC
NHOÙM FUROSTANE:
Tröôøng hôïp khaùc, voøng F chæ coù 5 caïnh do söï ñoùng voøng
22-25 epoxy nhö avenacoside trong luùa yeán maïch, coù 2
maïch ñöôøng, khi thuyû phaân caét ñöôøng glucose ôû C26 thì noù
cuøng bò chuyeån thaønh daãn chaát spirostane.
OH
O
CH3
H+
O
OH H
Avenacoside Isonuatigenin
Ngoaøi caùc nhoùm treân, coøn gaëp caùc saponin coù caáu truùc
maïch nhaùnh nhö -spinasterol glycoside trong caây cheø
(Thea sinensis), polypodosaponin, oslandin töø Polypodium
vulgare L. …
V. CẤU TRÚC HÓA HỌC
1.3. Saponin alcaloid steroid (Glycoalcaloid)
Laø caùc saponin steroid coù chöùa nitô trong phaân töû.
Caùc saponin nhoùm naøy thöôøng gaëp trong caùc caây
thuoäc chi Solanum, hoï Caø (Solanaceae).
NHOÙM AMINOFUROSTANE:
H+
H2N
Jurubin Jurubidin
(Coù trong Solanum paniculatum)
V. CẤU TRÚC HÓA HỌC
1.3. Saponin alcaloid steroid (tt)
NHOÙM SPIROSOLANE: Khaùc nhoùm spirostane ôû choã
nguyeân töû oxy treân voøng F ñöôïc thay baèng nhoùm NH.
H H
N
CH3
O
Ose
H
Ose
Solanin
(trong maàm Khoai taây S. tuberosum)
+ Tính taïo boït maïnh, yeáu tuøy thuoäc vaøo caáu taïo
saponin.
+ Khoâng coù söï lieân quan roõ raøng giöõa tính taïo boït vaø
tính phaù huyeát. Ví duï: saponin cuûa Castanopernum
australe coù tính taïo boït yeáu nhöng tính phaù huyeát cuûa
noù raát maïnh, ôû ñoä pha loaõng 1/20.000 vaãn theå hieän tính
phaù huyeát.
VI. TÍNH CHẤT, ĐỊNH TÍNH & ĐỊNH LƯỢNG
1. TÍNH CHAÁT (tt)
- Tính phaù huyeát:
+ Saponin laøm vôõ hoàng caàu (coù theå do chuùng keát hôïp
vôùi cholesterol maøng hoàng caàu → taïo phöùc chaát,
maát/giaûm tính ñaøn hoài, keùm beàn vöõng → vôõ).
+ Khoâng coù töông quan roõ reät giöõa tính phaù huyeát vaø taïo
phöùc vôùi cholesterol.
Ví duï : Aescin trong Aesculus hippocastanum coù tính phaù
huyeát maïnh tính taïo phöùc vôùi cholesterol yeáu.
+ Hoàng caàu cuûa moãi ñoäng vaät nhaïy caûm khaùc nhau.
Trong thử nghiệm thường dùng hồng cầu cừu, bò, thỏ
…
VI. TÍNH CHẤT, ĐỊNH TÍNH & ĐỊNH LƯỢNG
1. TÍNH CHAÁT (tt)
- Tính phaù huyeát (tt):
+ Khoâng coù söï khaùc bieät veà tính phaù huyeát giöõa saponin
triterpene vaø saponin steroid.
+ Tuy nhieân, caáu truùc aûnh höôûng ñeán tính phaù huyeát:
* Saponin triterpene coù nhoùm –OH ôû C16 coù tính phaù
huyeát maïnh (Ví du: Saponin Caùt caùnh Platicodon
grandiflorum).
* Ester hoùa caùc nhoùm –COOH hay –OH laøm taêng tính
phaù huyeát…
VI. TÍNH CHẤT, ĐỊNH TÍNH & ĐỊNH LƯỢNG
1. TÍNH CHAÁT (tt)
+ Caáu taïo cuûa phaàn ñöôøng aûnh höôûng ñeán tính phaù
huyeát: chuoãi ñöôøng phaân nhaùnh coù theå laøm taêng tính phaù
huyeát, monodesmoside cuûa saponin triterpene phaù huyeát
maïnh hôn bisdesmoside töông öùng…
+ Tính phaù huyeát ñöôïc duøng ñeå ñònh tính, ñaùnh giaù
saponin.
+ Caàn löu yù tính phaù huyeát khi baøo cheá döôïc phaåm.
- Tính ñoäc ñoái vôùi caù vaø caùc ñoäng vaät coù maùu laïnh:
Giả thiết: Saponin laøm taêng tính thaám cuûa bieåu moâ hoâ
haáp, laøm caù maát chaát ñieän giaûi.
Ñoä nhaïy caûm cuûa moãi loaïi caù ñoái vôùi saponin thay ñoåi →
Tính chaát naøy duøng ñeå ñònh tính, ñaùnh giaù saponin.
+ Moät soá DL chöùa saponin ñöôïc duøng ñeå thuoác caù.
VI. TÍNH CHẤT, ĐỊNH TÍNH & ĐỊNH LƯỢNG
SKLM (tt):
Ñeå phaùt hieän caùc daãn chaát spirostane, ngöôøi ta duøng
thuoác thöû Sannieù. Phun dung dòch vanillin 1% trong
coàn, saáy 120 oC trong 3 phuùt. Phun tieáp dung dòch
anhydride acetic - H2SO4 (12:1), caùc daãn chaát
spirostane coù maøu vaøng.
Ngoaøi ra, coù theå:
- hô hôi iod
- phun DD gelatin maùu
- phun hoãn hôïp KMnO4 vaø Kali periodate, TT
phosphomolybdic, TT Dragendoff (phaùt hieän caùc
saponin alcaloid steroid → cho maøu vaøng cam)…
VI. TÍNH CHẤT, ĐỊNH TÍNH & ĐỊNH LƯỢNG
SKLM (tt)
- Sapogenin coøn coù theå phaùt hieän baèng caùch phun
nöôùc caát, seõ cho caùc veát maøu traéng ñuïc.
- Moät soá saponin vaø sapogenin coù nhoùm chromophore
coù theå phaùt hieän baèng caùch soi U.V.
Gaàn ñaây kyõ thuaät saéc kyù pha ñaûo (reversed-phase
chromatography) söû duïng caùc silicagel pha ñaûo
(reversed-phase silica gel) nhö RP8, RP18 … rất höõu
hieäu trong vieäc phaân laäp vaø phaùt hieän caùc saponin,
nhaát laø caùc saponin coù caáu taïo töông töï nhau vaø caùc
ñoàng phaân … Dung moâi söû duïng thöôøng laø MeOH -
H2O, acetonitril (CH3CN) - H2O vôùi tyû leä thay ñoåi.
khó tách vì mạch dài -> phân cực -> SK pha đảo tách tốt
VI. TÍNH CHẤT, ĐỊNH TÍNH & ĐỊNH LƯỢNG
Ñieàu kieän: coät Ultron NH2 (Nhaât), kích thöôùc tieåu phaân 7 µm,
kích thöôùc coä 4.6 x 150 mm, pha ñoäng (mobile phase): CH 3CN -
1,0%H3PO4 (83:17 v/v), toác ñoä: 1,0 ml/phuùt, phaùt hieân baèng UV
(202 nm). Caùc pic: 1 (G-Rb1), 2 (G-Rb2), 3 (G-Rc), 4 (G-Rd), 5
(G-Rf), 8 (Malonyl G-Rb1), 9 (Malonyl G-Rb2), 10 (Malonyl G-
Rd), 12ø (G-Ro)
VI. TÍNH CHẤT, ĐỊNH TÍNH & ĐỊNH LƯỢNG
VD HPLC định lượng asiaticoside trong cao Rau má
a b
Sắc ký đồ HPLC của asiaticoside chuẩn (a) và cao Rau má (b)
Cột Supelcosil LC 18 (250 x 4,6 mm), 5 µm; Detector: Photodiode
Array (UV 203 nm); Pha động:CH3CN - MeOH - H2O (25 : 20 : 55); Tốc
độ dòng: 0,55 ml/phút.; Thể tích bơm 20 µl, Nhiệt độ cột: 25 – 30 oC
Nguyễn Minh Đức, Trần Thị Như Phượng (2011)
VI. TÍNH CHẤT, ĐỊNH TÍNH & ĐỊNH LƯỢNG
VD HPLC phaùt hieän glycyrrhizin trong Cam thaûo
(Glycyrrhiza glabra).
(i) Saéc kyù ñoà glycyrrhizin chuaån. (1) pic glycyrrhizin.
(ii) Saéc kyù ñoà dòch cao Cam thaûo. (1) pic glycyrrhizin.
Coät: Shim-pack CLC-ODS; Pha ñoäng: DD ñeäm natri phosphate 10
mM (pH 2,6) – natri perclorate 100 mM vaø acetonitril (3:2); Nhieät ñoä:
40 oC; Toác ñoä doøng: 15 ml/phuùt. Detector: UV, 250 nm.
1
(i) (ii)
VI. TÍNH CHẤT, ĐỊNH TÍNH & ĐỊNH LƯỢNG
VD HPLC taùch G-Rg1 vaø M-R2 (NMDuc và cs., 1992)
OH
Sâm VN Glc-O
OH
O
(Sâm ngọc OH
linh) Majonoside-R2
HO
chỉ 1 nối đôi
O-Glc
HO ko có nối đôi
Ginsenoside-Rg1 2
O-Glc -Xyl
Detector RI Detector UV
(không phát hiện được MR2)
có thể đổi
(i) SKÑ vôùi detector RI (phaùt hieän ñöôïc caû G-Rg1 vaø M-R2). thành IR
(ii) SKÑ vôùi detector UV ôû 254 nm (M-R2 khoâng bò phaùt hieän).
Coät: ODS, 5 m, 25 cm x 4,6 mm. Dung moâi: MeOH-H2O (60:40).
Toác ñoä doøng: 2 ml/phuùt. (NMDuc và cs., 1992)
VI. TÍNH CHẤT, ĐỊNH TÍNH & ĐỊNH LƯỢNG
Caùc phöông phaùp phoå (spectroscopy)
- Phoå töû ngoaïi (UV) áp dụng đc cho glycosid tim, saponin có chromophore
Nhiều saponin khoâng coù nhoùm mang maøu
(chromophore) neân khoâng coù phoå haáp thu UV.
Caùc saponin coù mang chromophore thì coù phoå haáp
thu UV töông öùng vôùi caáu taïo cuûa caùc nhoùm ñoù. Ví
duï: caùc saponin coù noái ñoâi coù baêng haáp thu cöïc ñaïi
trong vuøng 205-210 nm vôùi cöôøng ñoä taêng daàn theo
soá noái ñoâi vaø soá nhaùnh alkyl…
→ Ñeå khaûo saùt phoå töû ngoaïi cuûa sapogenin, có thể
thöïc hieän phaûn öùng chuyeån hoùa baèng caùch hoøa
sapogenin vaø H2SO4 ññ roài ñem ño → sapogenin
triterpene cho ñænh haáp thuï cöïc ñaïi ôû 310nm, trong
khi caùc sapogenin steroid khoâng theå hieän.
VI. TÍNH CHẤT, ĐỊNH TÍNH & ĐỊNH LƯỢNG
Caùc phöông phaùp phoå (tt)
- Phoå hoàng ngoaïi (IR)
Phoå IR cuûa saponin theå hieän caùc baêng haáp thuï ñaëc
tröng töông öùng vôùi caùc nhoùm chöùc trong phaân töû.
Phoå hoàng ngoaïi cuûa saponin steroid nhoùm spirostane
coù 4 baêng haáp thu ñaëc tröng cuûa maïch nhaùnh
spiroacetal:
+ Baêng 1 ôû vaøo khoaûng 850 – 857cm-1 ñoái vôùi caùc
chaát caáu hình 25S hoaëc ôû 860-866 cm-1 ñoái vôùi caùc
chaát 25R.
+ Baêng 2 ôû ~ 900 cm-1 cho caû 2 loaïi ñoàng phaân.
+ Baêng 3 ôû ~ 915 cm-1 cho caû 2 loaïi ñoàng phaân.
+ Baêng 4 ôû ~ 980 cm-1 cho caû 2 loaïi ñoàng phaân.
VI. TÍNH CHẤT, ĐỊNH TÍNH & ĐỊNH LƯỢNG
Phoå