TURİZM KAVRAMI

TURİZM

 Turizm ülkeye döviz girişi sağlayan, emek yoğun üretim nedeniyle diğer sektörlere göre çok
daha fazla istihdam olanağı yaratan, sosyal ve kültürel hayatı etkileyen, bunları
gerçekleştirirken de çevreyi korumayı ihmal etmeyen bir niteliğe sahiptir.

 Turizm kavramıyla ilgili özel ve teknik olarak birçok tanım yapılsa da sosyal, psikolojik,
ekonomik, politik başta olmak üzere birçok değişik unsurun bir araya gelmesiyle ortaya
çıktığı için bugüne kadar kapsamlı bir tanım yapılamamıştır.

 Bir diğer ifadeyle çok yönlü ve geniş bir kavram olması sebebiyle tek bir tanımı
bulunmamaktadır.

 Turizm kelimesi köken olarak Latince “Tornus” sözcüğünden türemiştir. Tornus anlam olarak,
bir dönme hareketini ifade eder ve ince anlam farklılıkları ile batı dillerine girdiği
görülmektedir.

 İngilizcedeki “Tour” ve “Touring” kelimelerinin kökenini oluşturmuştur.

 Tour: dairesel bir hareketi, destinasyon ve bölgelerin ziyaretini ifade etmektedir.

 Touring : zevk için yapılan eğitici ve kültürel özellik gösteren yolculuklar için kullanılmaktadır.

Çağdaş turizm kavramı, ilk olarak 2. Dünya Savaşı Döneminde İsviçreli ekonomistler Walter
Hunziker ve Kurt Krapf tarafından formüle edilmiş ve tanımlanmıştır.

 Bu tanıma göre,

 ‘Sürekli kalışa dönüşmemek ve gelir sağlayıcı hiçbir uğraşıda bulunmamak koşuluyla

yabancıların geçici süre kalışlarından doğan olaylar ve ilişkilerin tümü turizm’dir.

Bu tanıma göre bir olayın turizm kapsamında değerlendirilebilmesi için:

 Seyahatlerin sürekli kalışa dönüşmemesi ve

 Gidilen yerde gelir sağlayıcı bir işle uğraşmamak

olmak üzere temel 2 kriteri yerine getirmesi gerektiği anlaşılmaktadır.

turizmin bir sistem olarak incelenebileceğini öne süren görüşler mevcuttur.

 Genel sistem anlayışında birbirinden farklı unsurların bir araya gelerek daha üst düzeyde
bir yapıyı işlevsel bir biçimde oluşturduğu görülür.

 Sistem: belirli alt birimlerden, parçalardan oluşan, bu parçalar arasında belirli ilişkileri olan,
bu parçaların aynı zamanda dış çevre ile ilişkisi olan bir bütündür.
  Sistemin amacı, kullanıcılarına ve kapsamına girenlere fayda sağlayıp sistem öncesi
durumdan daha iyi bir konuma ulaşmasını başarmaktır.

 Turizm dahil her sistemin belirlenebilir girdileri, süreçleri, çıktıları ve sonuçları

bulunmaktadır.

 Amaca yönelik olarak süreçler işletilir.

 Sistem, belirli bir çevrede, belirli bir amacı gerçekleştirmeye yönelik birimlerin ve bu
birimler arası etkileşimlerin oluşturduğu yapay veya doğal yapı ve işleyişlerin bütünüdür.

 Sistem, birbiriyle ilişkili parçalardan oluşan ancak bu parçaların toplamından fazlasını ifade
eden bir bütündür.

 Sistem yaklaşımı ise tüm alanlardaki sistemleri bütünsel olarak inceleyebileceğimiz

disiplinler arası bir anlayış sunar.

Bu yaklaşıma göre sistemler alt sistemlerden oluşur. Bu alt sistemler birbirlerini ve tüm
sistemi etkiler. Çevreleriyle etkileşim içinde olan sistemlerin devam edebileceğini öngörür.
Her sistem, yakın çevresiyle doğrudan uzak çevresi ile dolaylı etkileşimlerde bulunur.

TURİZMİN ÖZELLİKLERİ

 Turizm, her şeyden önce insanların belirli bir süre için değişik amaçlarla yaptıkları seyahati ve
konaklamayı kapsamaktadır.

 Turizm, insanların kendi konaklama yerleri dışında, sürekli yerleşme amacı gütmemek üzere
yaptıkları seyahat ve geçici konaklamaları içermektedir.

 Turizm, para kazanma amacı gütmemek üzere yapılan seyahat ve geçici konaklama
hareketidir.

 Turizmde, yolculuğa çıkan insan seyahat edilecek yeri, seyahat aracını, konaklama yerini
serbestçe seçme olanağına sahiptir; alternatif tercihi vardır.
  Turizm, insanların, iş, merak, din, sağlık, spor, dinlenme, kültür, aile ziyareti nedenleriyle ve
kongre ve seminerlere katılmak amacıyla yaptıkları seyahat ve konaklamaları kapsamaktadır.

 Turizm insanların kişisel ve toplu olarak yaptıkları seyahat ve konaklamaları kapsamaktadır.

 Turizmin, bir yandan seyahatin meydana getirdiği dinamik niteliği, diğer yandan gidilen yerde
24 saati veya bir gecelemeyi aşan konaklamaların oluşturduğu statik özelliği bulunmaktadır.

 Turizm sosyal bir olaydır.

(Farklı kültürlerle etkileşimde bulunma, yeni insanlar tanıma gibi özelliklerinden dolayı sosyal bir
nitelik taşır)

 Turizm sadece konaklama ve seyahatten oluşmamaktadır. Seyahat ve konaklamanın ortaya

çıkardığı tüm kurumlar, davranışlar, faaliyetler bu tanım içinde yer almaktadır.

 Doğal kaynaklara dayandığı için dışa bağımlılık azdır.

 Üretim ve tüketim eş zamanlı olması sebebi ile stoklamaya elverişli değildir.

 Ülkedeki olumsuzluklardan çok hızlı etkilendiği için risk fazlasıyla yüksektir.

 Tüketici eğilimlerindeki ve beklentilerdeki sürekli değişim turizm sektörüne dinamik bir özellik
kazandırır.

 Standart sağlanması zor olduğundan, kalite kontrol sorunu görülmektedir.

 Yol, köprü, kanalizasyon gibi altyapı ve otel, pansiyon, hava limanı gibi üstyapı yatırımlarını
gerektirir. Dolayısıyla devlet desteğini gerektirir.

 Turizm sektöründe arzın yaratılması yüksek miktarda yatırım gerektirir.

 Turizm pazarında yer alan turistik tüketicilerin zevk, moda ve alışkanlık düzeylerinin kısa
sürelerde değişmesi turizm işletmelerini, sahip oldukları varlıkları ekonomik ömürleri
dolmadan yenileri ile değiştirmek zorunda bırakmaktadır.

 Fiziksel ürünlerin tüketilebilmesi için önce üretilmesi sonra da pazarlanması gerekir. Ancak bu
işlem, hizmetler için söz konusu olmayabilir. Çünkü hizmetler çoğu kez önce pazarlanmakta,
daha sonra da tüketimin gerçekleştirilmesi için üretimin yapılması gerekmektedir. Bir başka
deyişle, turizm işletmelerinde üretim ile tüketim eş zamanlı olarak kendini göstermektedir.

Turizmin koruyucu, uyarıcı ve sürükleyici bir sektör olma özelliği ülke ekonomilerine sağladığı
katkılardan kaynaklanır.

Bu bağlamda;
  Turizm sektörü tarım, sanayi gibi diğer sektörlerden girdi alan ve girdi veren bir sektördür.

 Yeni istihdam olanakları yaratarak ülkedeki işsizlik oranının yükselmesini önler.

 Ülkeler ve bölgeler arasındaki gelişmişlik düzeyinin dengelenmesini sağlar.

 Turizm sektörü doğal kaynakları hem koruyan hem de zaman içinde bu kaynakları tahrip eden
bir sektördür. Bu nedenle ülkeler turizm politikalarını sürdürülebilirlik anlayışı çerçevesinde
oluşturmalıdır.

TURİST

Genel bir tanım yapılırsa turistik faaliyetlere katılan bireylere turist denir. Literatürde farklı yazarlar
benzer tanımlar yapmışlardır.

 Turist;

"para kazanmak amacı olmaksızın, dinlenmek ve eğlenmek için ya da kültürel, bilimsel, sportif, idari,
diplomatik, dinsel, sıhhi ve benzeri nedenlerle devamlı olarak yaşadığı oturduğu yerlerden, geçici
olarak ayrılan ve tüketici olarak belirli süre seyahat edip devamlı kalış şekline dönüşmeyen, kaldığı
yerden tekrar ikamet yerine dönen kimseye turist denir" şeklinde tanımlanmıştır.

Turist olarak kabul edilenler;

 Zevk, ailevi nedenler, sağlık amacıyla vb. yolculuk yapanlar.

 Bilimsel, idari, dini, sportif nedenlerle veya bu çeşit toplantılara katılmak amacı ile yolculuk
edenler,

 Ticari nedenlerle yolculuk edenler

 Deniz gezileri ile gelenler, bu gezi süresi 24 saatten az olsa bile turist sayılırlar.

Turist olarak kabul edilmeyenler;

 Ülkeye iş sözleşmesi ile veya böyle bir sözleşme olmaksızın gelip, bir iş yapmak veya bir işte
çalışmak isteyenler,

 Bir başka ülkede kamu amaçlı görevlendirilen kimseler (diplomatlar gibi)

 Ülkeye yerleşmek, ülkede devamlı kalmak için gelenler

 Okullarda veya konaklama kurumlarındaki üniversite öğrencileri veya diğer gençler

 Bir sınır bölgesinde ikamet edenler ve başka bir ülkede yaşayıp komşu ülkeye çalışmak için
gelenler

 Bir ülkede durmaksızın transit geçenler, seyahatleri 24 saati aşsa dahi turist olarak kabul
edilmezler.
 Turizm işletmeleri:

geçici süre ile yer değiştirme olayından ortaya çıkan başta konaklama ve seyahat ihtiyaçlarının ve
buna bağlı olarak diğer ihtiyaçların giderilmesini amaçlayan mal ve hizmet üretimini, bunların
pazarlanmasını sağlayan ekonomik birimler şeklinde ifade edilebilir.

Turizm işletmeleri turistik ihtiyaçların karşılanması için üretim faktörlerinin bilinçli ve sistemli şekilde
bir araya getirilerek, en yüksek karlılık hedefiyle ekonomik prensiplere uygun olarak mal ve
hizmetlerin hazırlanmasını sağlar.

Yerine getirdikleri fonksiyonlara göre turizm işletmeleri;

 Konaklama

 Yiyecek – içecek

 Seyahat

 Ulaştırma

 ve eğlence işletmeleri olmak üzere 5 temel alanda sınıflandırılmaktadır.

Turizm faaliyetlerinin kendine özgü yapısı nedeniyle turizm işletmelerinin özellikleri diğer
işletmelerden farklıdır:

 Hizmeti üreten ve sunan unsurun insan olması nedeniyle turizm işletmeleri büyük ölçüde
insan gücüne dayanır.

 Turistik hizmetlerin niteliğinden kaynaklanan nedenler turizm sektöründe faaliyette bulunan

tüm işletmelerin uyumlu ve işbirliği içinde çalışmasını zorunlu kılar.

 Turizm ürünün özelliklerinden kaynaklanan üretildiği yerde tüketilme, stoklanamama gibi

unsurlar turizm işletmeleri için de geçerlidir.

 Özellikle konaklama işletmeleri haftanın 7 günü 24 saat hizmet vermek ve dolayısıyla

personelini çalıştırmak durumundadır.

 Turizm işletmelerinin kurulmasında ve faaliyetlerinin sürdürülmesinde büyük miktarlarda

sermayeye ihtiyaç vardır.

 Turizm sektöründe talebin önceden tahmin edilebilmesi güç olduğu ve turizm işletmeleri de
talep dalgalanmalarından hızlı bir şekilde etkilendiği için risk oldukça yüksektir.

Turizm işletmeleri ile diğer işletmeleri birbirinden ayıran temel ekonomik farklılıklar:

 Pazarlama yapısı

 Maliyet yapısı
 Finansal yapı olarak sıralanabilmektedir.

PAZARLAMA Yapısı:

bir sanayi işletmesi elle dokunulabilir, gözle görülebilir ürünler üretirken, turizm
işletmelerinin üretmiş olduğu hizmeti satın almadan önce görebilme ya da dokunabilme
olanağı yoktur.

 Sanayi işletmeleri üretimlerini planlayıp istedikleri yere gönderebilirken, turist turistik

işletmeye gelerek tüketimi gerçekleştirmek durumundadır.

 Birbirine benzeyen birçok turizm işletmesi nedeniyle talep rahatlıkla farklı işletmelere
kayabilmektedir.

MALİYET Yapısı:

 sanayi işletmelerinde hammadde ve dağıtım giderleri maliyetlerin büyük kısmını

oluşturmakta iken, turizm işletmelerinde işçilik maliyetleri fazladır.

 Ayrıca sanayi işletmeleri yığın üretim teknikleri ve otomasyondan faydalanırken turizm

işletmelerinde bu olanaklar sınırlıdır. Emeğe dayalı üretim ön plandadır.

FİNANSAL Yapı:

 sanayi işletmeleri sabit varlıkların büyük kısmını (bina, arsa, makine vb.) kolaylıkla satabilme
imkanına sahipken turizm işletmelerinin iflas veya tasfiyesi halinde istenilen fiyatta
satılabilmesi daha güçtür.

 Çünkü turizm tesislerinin inşa edilebilmesi, işletme aşamasına geçilebilmesi büyük

yatırımlarla gerçekleştirilebilmektedir ve öz sermaye payı düşük olduğu için yatırımcılar
borçlanma yolu ile yatırımları gerçekleştirebilmektedir.

Grand Turlar

 Seyahat ve turizm tarihinde oldukça önemli bir basamak olarak kabul edilen Grand Tur’lar;

 17.yüzyılda başlayıp, 19.yüzyılın başlarına kadar devam eden;

 başta İngiliz genç, soylu ve zengin erkeklerin, eğitim, kültür ve zevk edinmek amacıyla,
İtalya’nın bazı kesimleri, Fransa, İsviçre ve hatta Almanya’da belirli rotalar üzerinde 3 yıla
kadar uzayan sürelerle yaptıkları gezilerdir.

 İleride tahta geçmesi düşünülen veliahtların siyasi ve kültürel yönden kendilerini

geliştirmeleri için iyi planlanmış ve çok yönlü bir eğitim programı olarak ortaya çıkan Grand
Tur’lara zamanla, diplomatların, devlet adamlarının ve zengin ailelerin çocukları da katılmıştır.
Bu turlara katılan gençlere gittikleri bölgelerde rehberler eşlik etmiştir.

 Grand Tur’ların yarattığı turistik faaliyetlerin bir sektör oluşturduğu ve bu alanda çalışan
insanların olduğu bilinmektedir.
 Seyahat anlamına gelen ‘travel’ kelimesi ‘travail’ kökünden türemiştir ve çalışmak, zorlukları
aşmak anlamına gelmektedir.

 İlk gerçekleştirilen seyahatlere baktığımızda bunların ticari amaçlara dayandığı görülmektedir.

 Doğu Avrupa’dan başlayarak Güney Afrika’ya, uzak doğuya kadar uzanan seyahatlerde yük
taşıma aracı olarak o dönemlerde develer kullanılmıştır.

 Ticaretin yanı sıra din de çok eski zamanlardan beri önemli bir seyahat güdüsü olmuş,
insanları dinsel önemi olan destinasyonlara seyahat etmeye yöneltmiştir.

 İnsanlar çağlar boyunca bu ve benzeri nedenlerin yanı sıra, sağlık, sosyal ve kültürel amaçlar
ve keyifli zaman geçirmek gibi farklı nedenlerden dolayı da seyahate yönelmiştir.

 Örneğin;

 Olimpiyat oyunlarına katılmak için yapılan seyahatler zevk amaçlı idi.

 Kaplıca ve sıcak su kaynaklarına yapılan seyahatler ilk alternatif turizm gezilerini

oluşturmuştur.

 En uzun mesafeli seyahat Marco Polo tarafından 1275 yılında yapılmıştır. Bu yolculuk tam 20
yıl sürmüştür. 13.yy‟a kadar da ticaret, seyahat için önemli bir neden oluşturmuştur.

 Pusulanın icadı uzun ve zorlu deniz yolculuklarını olanaklı kılmıştır.

 14. ve 15.yy‟larda kıtaların haritalarının çıkarılması ve iki üç direkli gemilerin yapılması

birçok yeni bölgenin de keşfedilmesine sebep olmuştur.

 19. yy’da gerçekleştirilen Sanayi Devrimi ile birlikte seyahat araçları da değişmiş, buhar
gücüne dayalı araçlar geliştirilerek kullanılmaya başlanmış, bu durum turistik yörelere olan
seyahatlerin artmasında önemli rol oynamıştır.

 Sonraki dönemlerde gerçekleşen teknolojik gelişmeler ulaştırma sistemlerine de yansımış,

buharlı araçlardan gemilere, trenlere, otomobil ve uçak yapımına kadar devam etmiştir.

 Bu gelişmeler seyahat sürelerini kısaltmış, seyahat eden yolcu sayılarını arttırmış, yani
turizme katılımı doğrudan etkilemiş ve turizmin gelişimine olanak tanımıştır.

Konaklama İşletmeciliği

Konaklama işletmeleri,

 gelişme aşamaları,

 karşılaştıkları konaklama gereksinimi,

 büyüklükleri,

 faaliyet süreleri, sahiplikleri,

 ulaştırma araçlarıyla olan bağlantıları,

 hukuki durumları ve yönetim şekilleri bakımından sınıflandırılmaktadır.

1.Gelişme Aşamaları Bakımından Konaklama İşletmeleri

Lüks, vasat ve yan konaklama işletmeleri olarak ayrılmaktadır.

 Lüks Konaklama İşletmeleri: 19. yy ortalarından 1. Dünya Savaşı ortalarına kadar olan
dönemde oluşan turizm olayı genel olarak yüksek gelir düzeyine sahip, toplumun üst
sınıflarında yer alan insanlara yönelik olarak geliştiğinden, bu kişilerin ihtiyaçlarını
karşılayacak özelliklere sahip nitelikte kurulmuş olan konaklama işletmeleridir.

 Vasat Konaklama İşletmeleri:

 20.Yüzyılın ilk yarısında seyahatlerin yapısında ve seyahat eden kişilerin niteliklerinde

değişimler yaşanmış, seyahatlere katılma maliyetlerindeki azalmaya bağlı olarak toplumun
orta sınıflarında yer alan daha çok sayıda insan seyahate çıkma olanağına kavuşmuştur.

 Yaşanan bu gelişmelere paralel olarak vasat nitelikte konaklama işletmeleri ortaya çıkmıştır.

 Yan Konaklama İşletmeleri:

 2. Dünya Savaşı’nı takip eden dönemde turizm olayının kitlesel bir özellik kazanması ile asıl
konaklama işletmelerinin yanı sıra bu işletmelerden farklı özelliklere sahip konaklama
işletmeleri ortaya çıkmıştır.

 Yan konaklama işletmeleri nispeten asıl konaklama işletmelerine göre daha ucuz fiyatla
konaklama imkanı sunan tatil köyleri, kampingler, tatil aile evleri, pansiyonlar, hosteller vb.
tarzda işletmelerdir.

2. Karşıladıkları Konaklama Gereksinimi Bakımından Konaklama İşletmeleri

 Konaklama işletmeleri karşıladıkları gereksinimlere göre birbirlerinden farklılıklar

gösterebilmektedir. Bu açıdan bir sınıflandırma yapıldığında konaklama işletmeleri:

 Merkezi Konaklama İşletmeleri: önemli şehirlerin merkezi bölgelerinde veya iş

yoğunluğunun fazla olduğu bölgelerinde kurulan konaklama işletmeleridir. Genellikle iş
turizmine katılan bireylerin tercih ettiği işletmelerdir.

 Resort Konaklama İşletmeleri: iklimleri, manzaraları, tarihi değerleri ve diğer çekim unsurları
dolayısıyla talep gören destinasyonlarda kurulan konaklama işletmeleridir.

 Bu sınıfa giren konaklama işletmelerinin en belirgin özellikleri yılın belirgin dönemlerinde aşırı
yoğunluk yaşamaları ve bu dönemler dışında düşük doluluk oranlarına sahip olmalarıdır.
 Şehir Dışı Konaklama İşletmeleri: şehir merkezlerinin yoğunluğundan kaynaklanan yüksek
maliyetlerden ve hizmet sunumunda sınırlı olanaklardan kaynaklanan sıkıntılardan korunmak
için birçok konaklama işletmesi şehirlerin dış bölgelerinde uygun maliyetli yerlerde
kurulmuşlardır.

 Şehirlerin biraz dışarısında kurulan bu konaklama işletmeleri maliyet avantajı sağlarken, diğer
taraftan da şehirdeki tüm yoğunluktan uzakta daha rahat bir ortamda müşterilerine hizmet
sunma olanağı bulmaktadırlar.

 Kaplıca-Kür Konaklama İşletmeleri: kaplıca ve şifalı sulardan yararlanmak ve tedavi olmak

isteyen insanlara yönelik kurulan konaklama işletmeleridir.

 Dağ ve Spor Amaçlı Konaklama İşletmeleri: müşterilerinin doğa ve spor ile iç içe bir
konaklama deneyimi yaşaması için hizmet sunan işletmelerdir. Trekking, avcılık vb. hobileri
olan seyahatçilerin yüksek talep gösterdiği işletmelerdir.

Not:

Sayfiye otelleri; tatil, sağlık, eğlence ve dinlenme amacıyla turizme katılanlara hizmet veren
işletmelerdir.

Sayfiye Otelleri

 Otel işletmeleri bulundukları konuma ve tüketicilerin otel işletmelerinden karşılamayı

umdukları faydaların türüne göre değişik sınıflandırmalara tabi tutulmaktadırlar.

 Sayfiye otelleri de bu kapsamda bulundukları konum itibariyle deniz, kum, plaj gibi doğal
kaynakların yer aldığı ve eğlence, animasyon gibi turistik faaliyetlerinin yoğun olarak
sunulduğu otel işletmeleri olarak ele alınmaktadır.

 Sayfiye otellere ilişkin literatür değerlendirmelerinde bu kavramın kıyı/resort oteller ya da

sayfiye işletmeleri olarak da adlandırıldığı görülmektedir.

 Bu değerlendirmelerin temel çıkış noktası, bu türdeki otellerin bulundukları coğrafi

konumdan kaynaklanmaktadır.

3. Büyüklükleri Bakımından Konaklama İşletmeleri:

 Konaklama işletmelerinin büyüklüklerini belirlemede işletmeye yatırılan sermayenin

büyüklüğü, oda sayısı, çalışan personel sayısı, belirli bir dönem için personele ödenen
ücretlerin toplam miktarı, işletme bünyesindeki seyahat acenteleri, kuaför salonu, satış
mağazaları gibi işletmelere kiraya verilen kısımların hacmi, konaklama işletmelerinde sosyal
ve kültürel amaçlı ayrılan kısımlarla, konferans, ziyafet salonlarının alanları gibi unsurlar
dikkate alınmaktadır.
 Küçük Konaklama İşletmeleri: 25 yada daha az sayıda odaya sahip olan konaklama
işletmeleridir.

 Orta Büyüklükteki Konaklama İşletmeleri: 25 ile 125 arasında odaya sahip olan konaklama
işletmeleridir.

 Büyük Konaklama İşletmeleri: 125 ile 400 arasında odaya sahip olan, yerleşim durumu,
donatımı, dekorasyonu ve hizmet düzeyi açısından üstün özelliklere sahip konaklama
işletmeleridir.

 Çok Büyük Konaklama İşletmeleri: 400 ya da daha fazla sayıda odaya sahip olan konaklama
işletmeleridir.

 Mega Konaklama İşletmeleri: 10000 odalı Suudi Arabistan’daki Abraj Kudai, 7351 odalı
Pahang , Malezyadaki First World Hotel, 6852 odalı MGM Grand Hotel (Las Vegas, USA) gibi
çok sayıda odaya sahip konaklama işletmeleridir.

4. Faaliyet Süreleri Bakımından Konaklama İşletmeleri:

 Dönemsel Çalışan Konaklama İşletmeleri: bu işletmeler yılın belirli mevsimlerinde faaliyet

gösteren, diğer zamanlarda kapalı bulunan işletmelerdir.

 İşletmenin bulunduğu bölgenin çekicilik özelliklerine bağlı olarak talebin oluştuğu

dönemlerde işletmeler açık kalmaktadır.

 Sürekli Konaklama İşletmeleri: Faaliyetlerini tüm yıl boyunca kesintisiz olarak sürdüren
konaklama işletmeleridir.

5. Sahiplik Bakımından Konaklama İşletmeleri:

 3 grupta toplanabilmektedir;

 Özel Konaklama İşletmeleri: varlıklarının tamamı özel kişilere ait olan konaklama
işletmeleridir.

 Kamu Konaklama İşletmeleri: varlıklarının tamamı kamu kuruluşlarına ait olan konaklama
işletmeleridir.

 Bunlara örnek, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim ve Dinlenme Tesisleri, T.C. Karayolları Eğitim ve
Dinlenme Tesisleri gibi kamu kuruluşlarının sahip oldukları konaklama işletmeleridir.

 Karma Konaklama İşletmeleri: Sermayesinin bir kısmı özel kişilere, bir kısmı da kamu
kuruluşlarına ait olan konaklama işletmeleridir.

6. Ulaştırma Araçlarıyla Olan Bağlantıları Bakımından Konaklama İşletmeleri:

 Havaalanı Konaklama İşletmeleri: havaalanları yakınında kurulan konaklama işletmeleridir.

Havayolu işletmelerinin çalışanları, uçak yolcuları ve havaalanları çevresinde oluşan ticaret
merkezlerinin ve endüstri parklarının ziyaretçileri havaalanı konaklama işletmelerinin
müşterilerini oluşturmaktadır.
 Liman Konaklama İşletmeleri: yaygın olmamakla birlikte yoğun iş hacmine ve buna bağlı
olarak insan trafiğine sahip büyük limanların yakınlarında kurulan konaklama işletmeleridir.

 İstasyon Konaklama İşletmeleri: önemli yoğunluğa sahip terminal ve istasyonların

yakınlarında kurulan konaklama işletmeleridir.

 Karayolları Konaklama İşletmeleri: özellikle 2. Dünya Savaşından sonra karayolu ulaşımının

hızla gelişmesiyle birlikte, önemli karayolları üzerinde konaklama işletmeleri açılmaya
başlanmıştır. Bu tür işletmeler diğer konaklama işletmelerine göre daha az sayıda hizmet
sunarlar ve daha az personel çalıştırırlar.

7. Hukuki Durumları Bakımından Konaklama İşletmeleri:

Türkiye’de hukuki durumları bakımından konaklama işletmeleri 2 grup içerisinde

toplanmaktadır.

 Turizm işletme belgeli konaklama işletmeleri: turizm işletme belgeli konaklama

işletmelerinin sınıflandırılması 12.03.1982 tarihli ve 2634 sayılı turizmi teşvik kanununun ilgili
maddelerine göre hazırlanan Turizm Yatırım ve İşletmeleri Nitelikleri Yönetmeliğinde
yapılmıştır.

 14.10.1993 tarih ve 21728 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren bu

yönetmelikte konaklama işletmeleri 2 ana grup altında toplanmış ve sınıflandırılmıştır.

 Asli konaklama işletmeleri: oteller, moteller, tatil köyleri, pansiyonlar ve kampingler asli
konaklama işletmeleri olarak sınıflandırılmıştır. Otel işletmeleri 5*lı, 4*lı, 3*lı, 2*lı ve 1*lı
oteller olmak üzere sınıflandırılmıştır.

 Yardımcı konaklama işletmeleri: apart oteller, spor ve avcılık tesisleri, hosteller, yardımcı
konaklama işletmeleri adı altında sınıflandırılmıştır.

 Belediye belgeli konaklama işletmeleri: turizm işletme belgesi olmayan tüm konaklama
işletmeleri turistik olmayan işletme ve oteller grubunda yer alır. Bu konaklama işletmelerinin
sınıflandırılması, denetimi ve fiyatlandırılması yerel belediyeler tarafından yapılır.

EK:

 Hosteller: ağırlıklı olarak genel halktan ziyade öğrenci ve gençler gibi belirli gruplar için ucuz
ve ekonomik konaklama ve yiyecek içecek imkanı sunan bir konaklama işletmesi türüdür.

 Apart Oteller:

 Bir apartman ve bir otelin özelliklerini birleştiren, servissiz yemek pişirme olanakları ile
döşenmiş mobilyalar ile konaklama sağlayan bir işletme ve aynı zamanda hizmetçi servisi
veya restoran gibi isteğe bağlı tesisler sunarak genel olarak yemek hizmeti de sunulmaktadır.

 Müşterinin kendi yeme ve içme ihtiyacını karşılayabilmesi için gerekli teçhizatla donatılan,
otel olarak işletilen ve tüm odaları yönetmelik kapsamında apart oda şeklinde düzenlenen en
az 10 odalı tesislerdir.
 EK:

Moteller:

 Öncelikle sürücüler için genellikle konaklama ve diğer olanaklara yönelik hizmetleri

sağlayan bir konaklama işletmesidir.

 Kuzey Amerikada motorlu yolculuktaki büyümeye bir yanıt olarak ortaya çıkan ilk
moteller , dışarıdan erişilebilen odaları, bitişik otoparkları ve otoyollara göre konumu olan
alçak bina özelliklerine sahiptir.

 Yerleşim merkezleri dışında, karayolları güzergahı veya yakın çevrelerinde inşa edilen,
motorlu araçlarıyla yolculuk yapanların konaklama, yeme içme ve araçlarının park
ihtiyaçlarını karşılayan en az 10 odalı tesislerdir.

Butik oteller:

 Deneyimli, konusunda eğitimli veya sertifikalı personel ile kişiye özel yüksek standartta
hizmet verilen, en az 10 en fazla altmış odalı otellerdir.

8. Yönetim Şekli Bakımından Konaklama İşletmeleri:

 Bağımsız Konaklama İşletmeleri: bu işletmeler politikalar, süreçler veya finansal

yükümlülükler açısından herhangi bir şekilde bağımlılığı olmayan işletmelerdir. Bağımsız
konaklama işletmelerinin başka bir işletme ile sahiplik veya yönetim ilişkisi yoktur.

 Zincir Konaklama İşletmeleri:bağımsız konaklama işletmeleri yakınında bir zincire bağlı

olarak çalışan konaklama işletmeleri de vardır. Bir zincir işletme ile çalışma imtiyaz
anlaşmaları, yönetim anlaşmaları ve birlik anlaşmaları şeklindeki 3 temel yapının birisi ile
olmaktadır.

Konaklama işletmelerinin örgüt yapısı

 Bölümler ve örgüt yapısı konaklama işletmesinin büyüklüğüne göre değişiklik gösterse de

genel olarak bir konaklama işletmesinin odalar, yiyecek ve içecek, muhasebe, satış ve
pazarlama, teknik, güvenlik ve insan kaynakları olmak üzere, genel müdüre bağlı 7 idari
bölümden oluştuğu görülmektedir.

 Bu bölümler konaklama işletmesinin özelliklerine bağlı olarak alt bölümlere ayrılmaktadır.

1.Odalar bölümü

Konaklama işletmelerinde en fazla personelin istihdam edildiği, konaklama işletmesinin

kalitesini ve imajını yansıtan en önemli bölümlerin başında gelir.
 5 alt bölümden oluşur:

 Ön büro

 Rezervasyon

 Santral

 Üniformalı hizmetler

 Kat hizmetleri bölümü

Ön büro:

konaklama işletmesinin beyni konumundaki bölümdür.

Müşteri ile işletme arasında ve ayrıca bölümlerin birbirleri arasında bir bağ ve iletişim merkezi
görevini üstlenir.

Müşterinin konaklama işletmesine dair ilk ve son izleminin oluştuğu bölümdür.

Başlıca işlevleri:

 Müşterilerin iletişim gereksinimlerinin karşılanması

 Odaların ve diğer hizmetlerin satışı ve müşteri kayıtlarının alınması

 Müşterilerin gereksinim duydukları konularda bilgilendirme ve rezervasyon hizmetleri

 Üst yönetime ve diğer bölümlere raporlar üretmek

Rezervasyon:

 Müşterinin henüz işletmeye giriş yapmadan, hatta konaklamaya karar vermeden önceki
araştırma aşamasında ilk iletişim kurduğu bölümdür.

 Her işletmenin kendine has rezervasyon sistemi olsa da genel olarak rezervasyon bölümü,
oda rezervasyonu alındıktan sonra dosyalama, rezervasyon tablolarına yerleştirme ve
müşterinin otele gelişi ile odanın müşteriye tahsis edilmesini sağlama görevlerini yerine
getirmektedir.

Santral:

 İşletme içi ve dışı iletişimin sağlandığı Ön Büro müdürüne bağlı olan bir bölümdür.

 Telefon hizmetlerinin yanında mesaj alma, uyandırma ve misafir talep ve şikayetlerini

karşılama görevlerini üstlenmiştir.

Üniformalı hizmetler:

 Bu bölümün temel görevleri müşterinin karşılanması, otelden uğurlanması ve müşterinin

tesiste kaldığı süre boyunca her konuda bilgi verilmesini sağlamaktır.
 Gelen müşterinin aracının park edilmesi, valizlerinin odasına taşınması, yemek yenilebilecek
yerler sorulduğunda bilgi verilmesi gibi hususlar bu bölüm personeli tarafından yerine
getirilmektedir.

Kat hizmetleri bölümü:

 Odalar bölümünün en aktif birimidir.

 Odaların müşteri girişinden önce temizlenip hazırlanması,

 kalan müşterilerin günlük oda temizlikleri

 Temizlikte kullanılan araç gereçlerin denetlenmesi gibi görevler bu birim tarafından yerine
getirilir.

2.Yiyecek-içecek bölümü

 Bir konaklama işletmesinin odalar bölümünden sonraki en büyük gelir kaynağını yiyecek ve
içecek bölümü oluşturabilmektedir.

 Konaklama işletmelerinde a la carte veya açık büfe self servis hizmet veren genel ve özel
restoranlar, kokteyl salonları, barlar bu bölüm bünyesinde hizmet vermektedir.

3. Muhasebe bölümü

 Konaklama işletmelerinde tüm faaliyetlerin etkin bir şekilde yürütülmesi, tesiste düzenli
işleyen bir muhasebe sisteminin olmasına bağlıdır.

 Muhasebe bölümü, tesiste yürütülen faaliyetler ile ilgili hesapların kaydedilmesi,

sınıflandırılması ve bunlarla ilgili raporların eksiksiz bir şekilde hazırlanması ile görevli
bölümdür.

 Temel görevlerini, nakit ödemelerinin yapılması,

 muhasebe kayıtlarının düzenlenmesi,

 çek-senet düzenleme ve tabii ki banka hesaplarının kontrolü,

 adisyon kontrolleri,

 günlük nakit akış tablosu,

 aylık faaliyet raporları,

 fatura düzenlenmesi, döviz ve kredi kartı işlemleri,

 kiracı alacaklarının takibi, bütçe hazırlanması gibi görevler oluşturmaktadır.

 4. Satış ve pazarlama bölümü

 Konaklama işletmelerinde pazarlama, hedef müşterilerin istek, ihtiyaç ve beklentilerinin

belirlenmesi, bu talepler doğrultusunda işletmenin ve hizmetlerin planlanmasıyla
başlamaktadır. Bu kapsamdaki pazarlama faaliyetleri işletmenin fizibilite aşamasında
başlatılmaktadır.

 Pazarlamanın ikinci bir fonksiyonu, konaklama işletmesinin ürünlerinin hedef pazarlara

tanıtımını yapmak ve satış için uygun ortamı oluşturmak, satış bağlantılarını kurmaktır.

5. Teknik hizmetler bölümü

 Teknik hizmetler bölümü, tesisin ısıtma, soğutma, havalandırma, aydınlatma, asansör vb.
taşıma sistemlerinin sağlıklı bir şekilde çalışmasından ve bu sistemlerin korunmasından
sorumludur.

 Konaklama işletmesinde ortaya çıkabilecek teknik arızanın hemen giderilmesi ve tekrar

etmemesi için alınacak önlemler bu bölüm tarafından yerine getirilmektedir.

6. güvenlik bölümü

 Konaklama işletmelerinde müşterileri, müşterilerin mallarını ve tesisin eşyalarını korumak

güvenlik bölümünün sorumluluğu altındadır.

 Tesiste müşterilerin özellikle değerli eşyalarının çalınması ve bu tarzda olayların sık sık
tekrarlanması, konaklama işletmesi yönetimini ve başarısını olumsuz yönde etkilemektedir.

 Konaklama işletmeleri, arzu edilmeyen olaylara karşı önleyici tedbirler alarak, güvenlik
bölümü ile tesisin güvenliğini sağlamaktadır.

7. İnsan kaynakları bölümü

 Konaklama işletmelerinde kuruluş amaçlarına göre istihdam edilen çeşitli düzeylerde, farklı
görev ve eğitim düzeylerindeki çalışanların, işletme amaçları doğrultusunda etkin ve verimli
çalışmaları bu bölüm tarafından sağlanmaktadır.

 İnsan kaynakları bölümünün başlıca amacı, konaklama işletmesinde görev yapan insanların
bilgi, yetenek ve becerilerini rasyonel bir biçimde kullanarak işletmeye olan katkılarını en üst
düzeye çıkartmak ve işletmede görev yapan kişilerin mümkün olduğunca yaptıkları işten
tatmin olmalarını sağlamaktır.

Konaklama işletmelerinde ürün ve özellikleri

Konaklama işletmelerinde ürün ve özellikleri:

 Kolay bozulabilirlik

 Soyutluk

 Kısa dağıtım kanalı

 Üretim ve tüketimin ayırt edilememesi

 Değişkenlik

 Belirsiz standartlar

 Sürekli değişen talep yapısı

 Güvenilirlik ve tutarlılık

 Yüz yüze etkileşim ve bilgi değişimi

 Kolay bozulabilirlik:

bu özellik konaklama işletmelerinde sunulan hizmetin depolanma ve daha sonra sunulma

imkanının olmamasını ifade eder. Konaklama işletmelerinde satılamayan bir oda veya
sunulamayan diğer herhangi bir hizmet o gün için kayıp olarak görülür.

 Soyutluk:

Konaklama işletmelerince sunulan hizmetler elle tutulup gözle görülemediği için, daha
önceden denenip, tadılamadığı için soyut özellik taşır.

 Kısa dağıtım kanalı:

Konaklama işletmelerinde ham maddenin sağlanması, ürünün hazırlanması ve müşteriye

sunumu çok kısa bir zaman dilimi içerisinde gerçekleşmekte, personel bu sürecin tamamını
başından sonuna kadar gözlemleyebilmekte ve bu sürecin bir parçası olmaktadır.

 Üretim ve tüketimin ayırt edilememesi:

 Konaklama ürününün üretimi ve tüketimi eş zamanlı olmakta, ürünün üretimi sürecinde o

ürünü kullanacak müşterinin de hazır bulunması ve bu süreçte yer alması gerekmektedir.
Bunun yanı sıra, müşteriler konaklama ürününün üretiminde ve sunumunda önemli rol
oynamaktadır. Söz gelimi, otelin yemek salonunda gürültü yapan bir müşteri grubu, diğer
müşterileri rahatsız edecek ve onların sunulan hizmet ile ilgili düşüncelerini olumsuz
etkileyecektir.

 Değişkenlik:

 konaklama ürününün üretimini ve sunumunu garsonlar, aşçılar, oda temizlik personeli,

rezervasyon memurları gibi insanlar gerçekleştirdikleri için ve tüm bireyler farklı kişilik ve
tavırlara sahip oldukları için, üretilen ürünün standart olması söz konusu olamamaktadır.

 Bir işgören içerisinde bulunduğu ruh haline bağlı olarak aynı hizmeti farklı biçimlerde
sunabilmektedir. Aynı şekilde müşteriler de hizmetleri farklı farklı değerlendirmektedirler.

 Belirsiz standartlar:
 Konaklama işletmeleri sunulan ürünlerin standartlaştırılmasını sağlamak için politikalar,
kurallar ve süreçler oluşturmaktadır. Fakat konaklama ürününü oluşturan unsurlardan büyük
bir çoğunluğunun standartlaştırılması olanaksızdır.

 Dostça yaklaşım, yardımseverlik, nezaket gösterme gibi unsurların değişik işgören ve

müşteriler tarafından farklı şekillerde yorumlanması ve değerlendirilmesi olasıdır.

 Sürekli değişen bir talep yapısı:

 Konaklama ürününe olan talep belirli dönemlerde yoğunlaşmakta, belirli dönemlerde ise
azalmaktadır.

 Talepteki artış yılın belirli aylarında yoğunlaştığı gibi haftanın belli günlerinde ve hatta günün
belirli saatlerinde de yoğunlaşma söz konusu olabilmektedir.

 Talepte gözlemlenen bu yapının bir sonucu olarak talebin yoğun olduğu ve talebin düşük
olduğu dönemlerde istikrarlı bir yapıda kaliteli hizmetlerin sunumu güçleşmektedir.

 Güvenilirlik ve tutarlılık:

 Müşterilere doğru hizmetin istedikleri anda ve istedikleri yerde ve her seferinde aynı yüksek
kalite düzeyinde sunulması gerekliliği konaklama endüstrisine özgü bir özelliktir.

 Örneğin, akşam saat 9’da ana restoranda sunulacağı söz verilmiş bir akşam yemeğinin saat
10’da başka bir mekanda değişik bir fiyatla sunulması müşteri tarafından kabul edilemez bir
durumdur.

 Konaklama ürününün istikrarlı olarak istenen düzeyde bir standartta sunulması ve denetimi
açısından, tüm özellikler içerisinde en fazla güçlük bu özellikten kaynaklanmaktadır.

 Yüz yüze etkileşim ve bilgi değişimi:

 Konaklama endüstrisi müşteri ile personel arasında yüksek düzeyde etkileşimin söz konusu
olduğu «yüksek ilişki düzeyli» bir endüstridir.

 konaklama ürününün üretimi ve sunumu sürecine, müşterinin önemli ölçüde katılımı söz
konusu olduğu için yüksek düzeyde ilişki içeren durumlar sırasında istenen türde
denetimlerin yapılması zor olmaktadır.

Bazı Kavramlar:

Oda Blokajı

 Müşterilerin istek ve ihtiyaçlarına uygun odaların müşteri adına ayrılması işlemidir.

Yeşil Otel

 Sürdürülebilir turizm kapsamında, çevreye duyarlı yapılaşma ve işletmecilik özellikleri

taşıyan, su tasarrufu, enerji verimliliği, çevreye zararlı maddelerin tüketiminin ve atık
miktarının azaltılmasına yönelik uygulamalara sahip, yenilenebilir enerji kaynaklarının
 kullanımına özen gösteren ve yatırım aşamasından itibaren çevreye duyarlı olarak
planlanan çevre dostu otel işletmelerine verilen addır.

Lobi

 Konaklama tesislerinin girişlerinde yer alan, temiz, bakımlı ve göze hoş gelen eşyalarla
döşenmiş, rahat oturma düzenine sahip, konukların tesis hakkındaki ilk izlenimlerini
edindikleri yerdir.

Kapı Müşterisi (Walk-in)

 Doğrudan işletmeye gelerek oda satın alma veya rezervasyon işlemlerini kişisel olarak
yaptıran müşterilerdir.

Garantili Rezervasyon

 İşletmenin, müşteri için ayırdığı odayı o günkü çıkış saatine kadar müşteri adına tutmayı
taahhüt ettiği ve müşterinin de kendisine ayrılan odayı kullansa da kullanmasa da ücretini
ödemeyi kabul ettiği rezervasyon türüdür.

Tatil Köyü

 Doğal güzellikler içerisinde, rahat bir konaklama yanında çeşitli spor, eğlence ve satış
hizmetlerinin de sağlandığı yaygın yerleşim düzeninde, tüm cephelerinde en fazla üç katlı
olarak görülen yapılardan oluşan ve en az seksen odalı tesislerdir.

 Tatil köylerinde, doğal varlıklar ile yöresel değerlerin korunmasına da özen gösterilerek
nitelikli çevre düzenlemesi yapılır.

Sektör

 Bir ekonominin aynı ya da benzer mal ve hizmet üreten işletmelerin faaliyet yürüttüğü
ortak özellik gösteren alt bölümleridir.

 Turizm sektörü ise, turistlerin sürekli yaşadıkları yerden ayrılarak tekrar aynı yere
dönünceye kadar seyahatleri sırasında ihtiyaç duydukları ulaştırma, konaklama, yeme-
içme, eğlence ve diğer ihtiyaçlarının karşılandığı faaliyet alanlarının tümünden
oluşmaktadır.

 NOT:

Otellerde müşteriyle yüzyüze iletişim kurulan ya da müşterinin bulunduğu tüm mekânlar

ön alanlar, müşterinin içinde bulunmadığı alanlar ise arka alanlar olarak adlandırılır.

Rezervasyonda Özel Durumlar

 Rezervasyon işlemleri turizm işletmelerinin en kritik süreçleri arasında yer alır. Otelin
yüksek getiri sağlayacak şekilde doluluğunun arttırılmasında pazarlama ve getiri yönetimi
uygulamaları kadar rezervasyon sürecinin doğru şekilde yönetilmesi de önemlidir. Bu
işlemlerin yürütülmesinde zaman zaman bazı özel durumlarla karşılaşılır:

 İptal Edilmeyen ve Kullanılmayan Rezervasyon (No-Show)

Teyit edildiği halde kullanılmayan ve iptal edilmeyen rezervasyonlardır. Müşteri daha

önceden rezervasyonunu yaptırmış ve belirtilen kaporayı işletmeye ödemiş olmasına
rağmen rezervasyonu iptal ettirmeyip otele gelmeyeceğini bildirmez. Bu durumda oda boş
kalmaktadır ancak ödemesi alındığı için otel için herhangi bir zarar söz konusu değildir.

 Bildirilmeyen Rezervasyon (Go-Show)

Tur operatörü veya seyahat acentesi tarafından rezervasyonu yaptırılmadığı halde tur
grubuyla birlikte otele gelen rezervasyon fazlası müşterilerin durumudur. Otelin müsaitlik
durumuna göre ve seyahat işletmesinin onayı doğrultusunda rezervasyon oluşturulur.

 Erken Rezervasyon (Early Booking)

Belirli bir tarih aralığı için belli bir tarihe kadar yapılan rezervasyonlar için toplam meblağın
tamamının ödenmesi şartıyla uygulanan indirimdir. Örneğin 1 Temmuz – 31 Ağustos
tarihleri arasındaki konaklamaları kapsayacak şekilde, 31 Marta kadar yapılan ve toplam
meblağın tamamının ödenmesi halinde %30 erken rezervasyon indiriminin uygulanması
gibi.

 Fazla Rezervasyon (Overbooking)

Bazı rezervasyonların iptal edileceği varsayılarak kapasite fazlası rezervasyon teyit edilmesi
işlemine “fazla rezervasyon (overbooking)” adı verilir.

Diğer bir ifadeyle, işletmeye oda ve yatak sayısından daha fazla rezervasyonun kabul
edilmesidir. Rezervasyon iptallerine ve rezervasyon yaptırdığı halde iptal ettirmeden
gelmeyen müşterilere, hatta ara sıra da olsa kalış süresini kısaltıp erken ayrılan müşterilere
rastlanmaktadır.

Geçmiş yıllardaki rezervasyon iptalleri ve gelmeyen müşterilerin sayılarına göre belli bir
yüzde çıkarılarak fazla rezervasyon almak, odaların boş kalmasını önlemek için bir
tedbirdir.

Fazla rezervasyon alırken çok dikkatli davranılmalı ve sınır iyi tayin edilmelidir.

 Otelin Tamamen Dolması (Short’a Düşme)

Konaklama işletmesinin onayladığı fazla rezervasyonların iptal olmaması ve rezervasyon

yaptıran her müşterinin konaklama için işletmeye gelmeleri sonucunda işletmenin
kapasitesini aşması durumuna “otelin tamamen dolması” adı verilir.

Bu durumda oda verilemeyen müşteriler kapasite aşılması durumu çözümlenene kadar,

yakın çevredeki aynı veya daha yüksek kategorideki başka otellerde konaklatılır
  Satışların Geçici Olarak Durdurulması (Stop Sale)

Konaklama işletmeleri, herhangi bir tarih aralığında tüm odaları satıldığı zaman sözleşmeli
ve sor-sat fiyatlarla çalıştıkları seyahat işletmelerine satışları durdurma (stop-sale)
durumunu bildirir.

Seyahat işletmeleri de işletmenin müsait odası kalmadığını öğrenerek söz konusu tarih
aralığı için satış yapmaz, rezervasyon göndermez.

 Son Dakika (Last Minute) Satışları

Teknik olarak tur operatörlerinin uçaklardaki satılamamış boş kalan uçak koltuğu ve/veya
otel odası kapasitesini değerlendirmek amacıyla büyük fiyat indirimleri yapması olarak
tanımlanmaktadır.

 Voucher

Seyahat acentası tarafından müşteriye veya hizmet alınan kuruluşa verilen ve içeriğinde
belirtilen hizmetler ile ilgili sözleşme yerine geçen belgedir.

 Black List:

Otel tarafından sakıncalı görülen müşterilerin yazıldığı listedir.

Seyahat İşletmeciliği
İşletme disiplininde dağıtım “bir mal ya da hizmetin üretildiği yerden tüketildiği yere götürülmesi için
gerekli tüm çabalar”,

dağıtım kanalı ise “bir mal ya da hizmetin üreticiden tüketiciye doğru izlediği yol”

Turizm dağıtım kanalı ise, turistik hizmetlerin üreticiden tüketiciye ulaşmasını sağlayan aracılar
sistemine verilen isimdir.

 Genel dağıtım anlayışının tersine, malın ya da hizmetin izlediği yol, yani dağıtım kanalı turizm
sektöründe tersine işlemektedir.

 Mal ve hizmet tüketiciye gitmemekte, tüketici(turist) mal ve hizmetlerin üretildiği yere

gitmektedir.

 Bu nedenle turizmde dağıtım, tüketicilerin mevcut bir turistik ürünü kullanmalarını sağlamak
için, turistlerin, yani tüketicilerin üretim yerine (turistik varış yerine) getirilmelerini sağlamak
için yapılan faaliyetler anlamına gelir.

 Turizm işletmeleri, bireylerin turistik organizasyon ve seyahatlerine yönelik hizmetler sunan

ticari işletmelerdir.

 Bunlar arasında hava, kara, demir yolları gibi ulaşım hizmetlerini sunan ulaştırma şirketleri,
konaklama hizmetleri veren konaklama tesisleri, toptan ve perakende tur satışı yapan tur
 operatörleri ve konaklama tesisleri ile ulaşım biletlerine satımına aracılık eden seyahat
acenteleri gibi farklı turizm işletmeleri vardır.

 Bu yüzden turizm dağıtım sistemi içinde farklı turizm işletmeleri arasındaki irtibatı kuracak
farklı kanallara ihtiyaç vardır.

 Bu kanallar temelde paket tur düzenleme hakkına sahip tur operatörleri ve onların
düzenlediği turları satan seyahat acenteleridir.

 Seyahat acenteleri ve tur operatörleri arasındaki temel fark, tur operatörlerinin paket tur
düzenleyen toptancı üreticiler olması, seyahat acentelerinin ise paket turların son kullanıcıya
satılmasını sağlayan perakendeci satış aracıları olmasıdır.

 Ancak Türk mevzuatında tur operatörü denen bir işletme türü yoktur.

 1618 Sayılı Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanunu’na göre tur operatörünün
Türk mevzuatındaki karşılığı A grubu seyahat acenteleridir.

Dünya Turizm Örgütü seyahat acentelerini,

“halkla ilişkiler, konaklama ve ulaştırma hakkında bilgi veren ve belirli bir komisyon
karşılığında tur operatörlerinin ürünlerini, belli fiyatlarla müşteriye satış için aracılık yapan
kuruluşlar” olarak tanımlamaktadır.

 1618 Sayılı Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanunu’nda ise, seyahat acentesi,

“kâr amacı ile turistlere turizm ile ilgili bilgiler vermeye, paket turları ve turları oluşturmaya,
turizm amaçlı konaklama, ulaştırma, gezi, spor ve eğlence hizmetlerini görmeye yetkili olan,
oluşturduğu ürünü kendi veya diğer seyahat acenteleri vasıtası ile pazarlayabilen ticari
kuruluş” şeklinde tanımlanmaktadır.

Mevzuattaki ve literatürdeki tanımlar incelendiğinde, seyahat acentelerinin özellikleri:

1. Seyahat acenteleri kâr amaçlı ticari işletmelerdir.

2. Paket turların, ulaşım hizmetlerinin (biletlerin), konaklama tesislerinin turiste satışında

aracılık yaparlar.

3. Turistlere enformasyon sağlama, alternatif sunma gibi konularda yardımcı olurlar, tüm
turistik hizmetlere tek bir noktadan erişim sağlarlar.

4. Turist adına seyahat formalitelerini gerçekleştirirler.

Türkiye’deki seyahat acentelerinin hukuki yapısı 1618 sayılı “Seyahat Acentaları ve Seyahat
Acentaları Birliği Kanunu” ve 2007 tarihli “Seyahat Acentaları Yönetmeliği”ne göre
belirlenmiştir.

Buna göre, seyahat acenteleri yaptıkları hizmetler bakımından üç gruba ayrılır;

 A Grubu Seyahat Acentesi: Tüm seyahat acenteliği hizmetlerini yapabilir.

 B Grubu Seyahat Acentesi: Kara, deniz ve hava ulaştırma araçlarına ilişkin rezervasyon ve
bilet satışı hizmetleri ile A grubu seyahat acentelerinin düzenledikleri turların biletlerinin
rezervasyon ve satışlarını yapar.

 C Grubu Seyahat Acentesi: Sadece Türk vatandaşı için yurt içi turları tanıtır, üretir, pazarlar
veya satar.

A grubu acentaların verecekleri hizmetleri görürler, incoming, outgoing ve ticketing işlemi

yapamazlar.

Ayrıca, B ve C grubu seyahat acenteleri, kendilerine A grubu seyahat acentelerince verilen

hizmeti yerine getirir; bu acentelerin ürünlerini tanıtır, pazarlar veya satar.

Yönetmelikte belirlenen seyahat acentalarının verebileceği hizmetler şunlardır:

Tur Düzenleme: Programlı yada programsız yurt içine ya da yurt dışına, konaklamalı ya da
konaklamasız turistik seyahatlerin ve bu seyahatin içinde yer alan hizmetlerin organizasyonu,
pazarlanması ve gerçekleştirilmesi faaliyetleridir.

Transfer: Seyahat Acentaları Yönetmeliği’nde transfer:

«turistin; düzenlenen paket tur veya turun başlangıç noktasına kadar, herhangi bir safhasında
veya sonunda, sınır giriş ve çıkış kapıları, marinalar, şehirlerarası veya uluslararası ulaşım
hizmetlerinin sunulduğu otogar, gar, liman, havalimanı gibi yerlerden konaklama yapacağı
tesise veya tesisten bu ulaşım hizmetlerinin sunulduğu yerlere veya programın başladığı
yerleşim yerinden konaklama tesisine veya programın bitiminde, tesisten yerleşim yerine bir
araçla bir tarifeye bağlı kalmaksızın seyahat acentası tarafından verilen ulaşım hizmeti»
olarak tanımlanmaktadır.

 Kısaca iki farklı nokta arasında turistin ulaşımının sağlanması olarak özetlenebilecek transfer
işlemini, acente kendi müşterileri için ya da başka acentelerin müşterileri için yapabilir, bu
işlem VİP, bireysel ya da grup transferi olarak değişik şekillerde gerçekleştirilebilir.

 Rezervasyon: Seyahat acentaları müşterileri adına kara, deniz, hava araçlarının tarifeli veya
tarifesiz seferlerinde koltuk; her türlü konaklama işletmesinde oda, yeme-içme ve eğlence
işletmelerinde masa ayırtabilir, kayıt yaptırabilir.

 Seyahat Formaliteleri ve Enformasyon: Vize işlemleri, seyahat sigortası, gidilecek

destinasyon hakkında temel bilgilerin verilmesini içerir.

 Özellikle yurt dışına gidecek turistlerin tabi olacağı vize işlemleri, gümrük kısıtları, aşı
uygulamaları gibi yasal zorunlulukların yanı sıra, saat farkları, dil, para birimi gibi temel
gereklilikler ve turistik çekicilikleri ve destinasyonlar gibi turistik konularda da bilgi verilir.

 Kongre Konferans Organizasyonu: içinde konaklama, transfer veya tur hizmetlerinden en az

birinin yer aldığı kongre, konferans, toplantı, fuar, sergi vb. faaliyetlerin organize edilmesidir.
 Araç kiralama:

 kendi mülkiyetinde olan veya mülkiyetinde olmayıp kiralama yetkisi bulunan araçların,
şoförlü veya şoförsüz, günlük veya uzun dönemli kiralanması, organizasyonu ve
rezervasyonunu yapar.

 Bu araçlar binek otomobilden limuzine, minibüsten safari jiplerine kadar geniş bir yelpazede
olabilir.

 Biletleme: acentelerin en büyük gelir getirici faaliyetlerinden biridir. Her türlü ulaşım
araçlarının bilet satış işlemlerinin yapılması anlamına gelir.

 Sadece A ve B grubu seyahat acentaları havayolu ulaşım araçlarının bilet satış işlemlerini
yapabilir.

 Ayrıca acentenin, Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) Acenta Belgesi olması gerekir.

 Seyahat Acentesi ürünü satmak: Diğer seyahat acentelerinin ürettiği hizmetleri, üretici
seyahat acentesi tarafından verilen yetkiyle ve üzerine komisyon koyarak satmaktır.

Seyahat Acentelerinin Çeşitleri

Seyahat acenteleri yapılarına göre; bulunduğu yer ve gerçekleştirdiği fonksiyonlara göre ve

turistik ürünün dağıtım kanalında bulundukları konuma göre aşağıdaki gibi özetlenebilirler.

Yapılarına Göre Seyahat Acenteleri

 1) Büyük Dağıtım Acenteleri: Genellikle tur operatörlerinin ürünlerini pazarlar. Diğer tur
toptancıları veya tur operatörlerinin hazırladığı paket tur ve diğer turistik hizmetleri, dağıtım
kanallarındaki diğer seyahat acentelerine pazarlar.

 2) Uzmanlaşmış Acenteler: Büyük işletmelerin çalışanlarının seyahat tatil ihtiyaçlarını

karşılamak için anlaştığı acentelerdir.

 3) Karşılayıcı (Incoming)Acenteler: Yabancı tur düzenleyicilerinin temsilciliğini yapan ve

onların getireceği grupları karşılayan acentelerdir. Yabancı tur operatörünün tüm
sorumluluklarını, grubun yurt içinde olduğu süre boyunca karşılayıcı acenteler üstlenir.

 4) Bağımsız Acenteler: Belirli bir bağlantısı olmayan ve seyahat ile ilgili tüm işlemleri özellikle
bilet satış ve paket tur satışı yapan acentelerdir.

Yerlerine /Fonksiyonlarına Göre Seyahat Acenteleri

 1) Aktif Dış Turizm veya karşılayıcı (Incoming) Seyahat Acentesi: Yurt dışından gelen yabancı
ziyaretçilere ilişkin turistik hareketleri organize eden acentelerdir. Yabancı tur operatörlerine
göre gidilecek ülkedeki yerel karşılayıcı acentelerdir.

 2) Pasif Dış Turizm veya Gönderici (Outgoing) Seyahat Acentesi: Ülke fertlerinin başka
ülkelere turizm amacıyla yaptıkları seyahatleri organize eden acentelerdir. Yurt dışındaki
 çalışmalarını ya kendilerine bağlı şubeler aracılığı ile ya da yurt dışında bir tur operatörü ile
ortaklaşa yürütürler. Gönderdiği turistin vize, gümrük gibi yurtdışı çıkış işlemlerini de yapar.

 3) İç Turizm (Ingoing) Seyahat Acentesi: Acente sadece kendi ülkesi içinde, kendi
vatandaşlarına yönelik olarak ürün oluşturur ve satışını yapar.

(Kısaca: Yurtdışından, yurtiçine tatilci getiren acentalara İncoming acentası denir.

Örneğin; İngiltere’den ülkemize tatilci getiren bir acenta İncoming acentasıdır. Bunun tam
tersi ülke içindeki tatilcileri, yurtdışına çıkartma işine ise Outgoing denmektedir.)

Karşılayıcı (Incoming) acentalar:

 Yabancı tur operatörlerine göre, gidilecek ülkedeki yerel karşılayıcı acentalardır.

 Konaklama işletmeleri, bu yerel acentaya da otel rezervasyonu veya hizmet satışını yaparlar.

 Yerel acentalar da bu satışlara bazı hizmetler ilave ederek toptan veya perakende olarak
yabancı tur operatörlerine satış yaparlar.

 Bu satıştan otelcilerin yararı; yerinde bir acenta ile muhatap olmak, ilişki kurmak ve doğrudan
kontrol olanağını elde etmektir.

 Buna karşılık karşılayıcı acenta bölgesel olarak bir rekabetle karşı karşıyadır.

 Diğer taraftan otelci, kendi ürününün dağıtım kontrolünü kaybetmektedir.

 Yani kendi otelinin yataklarını hangi tur operatörünün veya hangi seyahat acentasının tekrar
sattığını bilemez.

• Gönderici (Outgoing) acentalar:

 Bu acentalar yurt dışına tur düzenler ve müşterilerin çoğunluğu grup müşterilerden çok
bağımsız müşterilerdir.

 Outgoing turlarda müşterilerden alınan rezervasyonlar konaklama işletmelerine en az bir ay

önceden konfirme edilir (onaylanır).

 Outgoing acentalarda işlemler daha önceden ve kesin olarak belirginleşir.

 Müşterilerin seyahatle ilgili idari (vize) işlemleri acenta tarafından yapılır.

 Outgoing acentalar, küçük ölçekli bir tur operatörü fonksiyonunu yerine getirir.

 Kâr oranı yurt dışı turlarda incoming acentalara göre fazla olabilir.

Dağıtım Kanalındaki Görevlerine Göre Seyahat Acenteleri

 1) Toptancı Seyahat Acenteleri: Tur operatörü olan bu acenteleri, farklı turistik ürün
sağlayıcıları tarafından verilen hizmetleri bir araya getirerek paket turlar hazırlayan ve bu
 turları aracı kullanmadan doğrudan kendisi nihai tüketici olan turiste satan acentelerdir.
Sadece A grubu seyahat acenteleri tur operatörlüğü yapabilirler.

 2) Perakendeci Seyahat Acenteleri: Tur operatörlerini hazırladığı paket turların nihai

müşteriye satımında aracılık eden seyahat acenteleridir.

Dünya turizm örgütü Tur Operatörlüğünü:

 talep meydana gelmeden önce, ulaştırma, konaklama ve diğer turistik hizmetleri birleştirerek
gezici veya sejour amaçlı seyahatler düzenleyen ve bunları belirli bir ücret karşılığında halka
sunan işletmeler olarak tanımlamaktadır.

 Tur operatörü, farklı turistik hizmet sağlayıcılarının sunduğu ürünleri bir paket içinde
birleştirerek bir turistik ürün haline getiren ve bunları doğrudan kendisi ya da seyahat
acentaları aracılığıyla satan turizm işletmeleridir.

SEYAHAT ACENTELERİ İLE TUR OPERATÖRLERİ ARASINDAKİ FARKLAR

 Tur Operatörü toptancıdır. Seyahat Acentesi ise perakendecidir.

 Tur Operatörleri farklı hizmetleri birleştirerek sattığı için hem üretici hem de aracıdır.
Seyahat Acenteleri ise hazırlanmış ürünleri tüketicilere sattığı için aracıdır.

 Tur Operatörleri maliyet + kâr esasına göre çalışırlar. Seyahat Acenteleri ise satılmasına
aracılık yaptıkları hizmetler üzerinden komisyon alırlar.

 Tur Operatörleri satın aldıkları hizmetleri satamazlarsa kendileri ödeyecekleri için risk
üstlenirler. Seyahat Acenteleri ise satamadıkları hizmetlerden dolayı herhangi bir sorumluluk
altına girmezler.

 Tur Operatörleri satın aldığı hizmet ürünlerini stoklayıp sonra satarlar.

Seyahat Acenteleri ise kendilerine talep geldiği zaman rezervasyon, satış ve paket tur
organizasyonu yaparlar.

 Tur Operatörleri hizmetler kullanılmadan aylar önce yaptıkları rezervasyonlar için ön

ödemeler yaparlar. Ayrıca çeşitli organizasyon masrafları olur. Bu sebeple yüksek bir işletme
sermayesine ihtiyaç duyulur.

Seyahat Acentelerinin ise büro ve personel maliyetlerinin dışında önemli bir gideri olmaz.

 Her Tur Operatörü aynı zamanda bir Seyahat Acentesidir. Ancak Seyahat Acentelerinin pek
çoğu uzun vadeli, masraflı ve geniş kapsamlı çalışmalar olan paket tur organizasyonunu
yapamazlar.

 Tur Operatörleri ürettikleri paket ürünleri tanıtmak için katalog, reklam ve broşür masrafı
yaparlar. Seyahat Acenteleri ise daha çok başkalarının ürünlerini sattıkları için ayrıca reklam
yapmaya ihtiyaç duymazlar.
 Turizm piyasasında artan rekabet, pazar paylarını arttırabilmek için tur operatörlerini
arayışlara itmiştir.Bunun sonucunda dikey ve yatay bütünleşmeler ortaya çıkmıştır.

 Dikey bütünleşmede, tur operatörleri, konaklama tesisleri, başta havayolu olmak üzere
ulaşım işletmeleri ve bazen de yeme-içme tesisleri ile birleşme yoluna giderler.

 Yatay bütünleşmede ise, tur operatörü kendi ülkesindeki veya turist gönderdiği ülkedeki yerel
ve küçük acentalar ile işbirliği yoluna gider.

Her iki şekilde de tur operatörü;

organizasyon maliyetlerini azaltır,

dönemsel veya yerel talep dalgalanmalarından etkilenmez,

ürün çeşitliliği sağlar,

boş koltuk ve boş oda riskini azaltır.

Günümüzde yatay bütünleşme bir gereklilik haline gelmiştir. Ürünün pazarda tutunabilmesi
için ülkeyi ya da ülke insanını iyi tanımak gerekir. Yabancı bir acentanın, yerli bir acenta kadar
pazara hakim olması beklenemez. Ayrıca dil sorunu ve mevzuat farklılıklarının yabancı
menşeli işletmeler tarafından aşılması zor olabilir. Yine bazı ülkelerin yasal mevzuatları,
yabancı acentaların ülkede faaliyet göstermesine izin vermeyebilir. Ülkedeki talep veya
ülkeye olan talep, yeni bir acenta açmak için yeterli olmayabilir. Bu durumlarda acentalar
kendileri bir şube açmak yerine yerel bir acenta ile işbirliğine gitmeyi daha etkin bulurlar.

PAKET TUR

Paket tur;

 İngiltere’de Inclusive Tour

 Fransa’da Voyage a Forfait

 Amerika da Package Tour deyimleri ile bilinir

Basit tanımıyla paket tur, ulaşım, konaklama, yeme içme, geziler gibi çeşitli hizmetlerden en
az ikisinin bir arada sunulduğu kapsamlı seyahatlere verilen isimdir.

 Paket turları tercih edenler; kısıtlı bir gelirle tatil yapmak isteyenler, seyahatlerinin her
aşamasında çeşitli yardımlara ihtiyaç duyan yaşlılar ve bir yerde uzun süre kalmaktansa daha
sık seyahat ederek daha çok yer görmek isteyenler olarak özetlenebilir.

 Paket turu tercih etmeyenler ise, kendi başlarına ve / veya özgürce seyahat etmek isteyenler,
seyahate ayıracakları daha geniş bir bütçeye sahip yüksek gelirli kişiler, bir bölgeyi
 derinlemesine tanımak ve anlamak için daha uzun süreli gezenler, grup halinde değil, kendi
başlarına seyahat edenler olarak özetlenebilir.

-----

Tur giderlerinin önceden bilinmesi:

 Bütün paket turlarda, tur bedelleri önceden belirlenir. Bu nedenle müşteriler seyahatleri
sırasında yapacakları harcamaları herhangi bir sürprizle karşılaşma olanağı olmaksızın
kolayca hesaplayabilirler. Bu turlarda ekstra harcamalar tüketicinin isteğine bağlı olarak
yapılır ya da yapılmaz ve bu harcamalar genellikle ekstra yemek, içki, eğlence ve hediyelik
anı eşya alımı için yapılan giderlerdir.

Daha uygun fiyatla tatil olanakları:

 Paket turları cazip kılan en önemli faktörlerin başında bu turların fiyatları gelir. Bunun
temel nedeni, tur operatörlerinin değişik hizmet ürünlerini büyük hacimlerde satın alması
ve bloke etmesi nedeni ile kendisinin de indirim elde etmesi sonucu bu indirimli fiyatları
müşterilerine yansıtabilmeleridir. Bu fiyatlar herhangi bir bireysel turistin bu hizmetlere
ödeyeceği bedelden her zaman daha düşüktür.

Garantili düzenlemeler:

 Turistler bir paket tur satın aldıklarında, bazı aksiliklerle karşılaşma olasılıklarını da en alt
düzeye indirirler. Örneğin, bağımsız seyahat edenler bazen bir uçuşun iptal edilmesi, bir
uçakta yer bulamama, bir otelde kendi rezervasyon kaydı ile karşılaşamama gibi
sürprizlerle her zaman karşılaşabilir.

Faaliyetlere daha uygun fiyatla katılma:

 Çoğunlukla özel bir olaya (gösteri, konser, festival vb.) bir tur üyesi bağımsız hareket eden
bireylerden daha kolay girebilir. Çünkü, tur operatörleri tur katılımcılarının bu tür
faaliyetlere girebilmesini sağlamak için blok hâlinde bilet satın alırlar.

Güvence:

 Birçok insan özellikle geleneklerin ve lisanların yabancı olduğu denizaşırı seyahatlere tek
başına çıkmaktan çekinirler. Rehberli ve bir tur yöneticisi ya da liderinin bulunduğu turlar,
bağımsız bireysel turlarda olmayan bu güvenceyi müşterisine verir Paket turlar bu tür
kaygıları devre dışı bırakır, çünkü tüm düzenlemeler tur operatörü tarafından önceden
yapılmıştır.

 farklı yaş kategorileri farklı nedenlerle turları tercih edebilirler:

Turistlerin yaşlarının seyahat tercihlerinde önemli etkisi vardır. Bazı tur operatörleri de özel
yaş gruplarına uygun olarak turlar düzenler.

Bu yaş grupları şu şekildedir:

 • Öğrenci grubu pazarı

 • Genç yaş grubu pazarı

 • Aile pazarı

 • Orta yaş grubu pazarı

 • 3. yaş grubu pazarı

Bu pazarların her birinin kendine özgü özellikleri vardır. Örneğin, sınırlı bütçeye sahip olan
öğrenciler için ekonomik davranmak en önde gelen davranış şeklidir. Genç insanlar tipik
olarak hareket, serüven ve eğlence ararlar. Aileler çocukları için hayvanat bahçesi ya da
eğlence parkı ziyareti gibi. özel programlar düzenleyen turları talep ederler. Orta yaş grubu
diğer gruplara göre daha fazla para harcama eğilimindedir ve daha lüks turları tercih
ederler. Eğer bunlar seyahat konusunda deneyimli iseler yeni ve egzotik bölgeleri
keşfetmek isterler. 3. yaş grubu turistler geleneksel olarak sorunsuz seyahatleri tercih
ederler.