Album Pisarzy Polskich

Album pisarzy polskich
Stefan Demby
Gebethner i Wolff, Warszawa, 1898
Pobrano z Wikiźródeł dnia 12 marca 2023
1
WYDAWNICTWO ROMANA KRECZMERA.
ALBUM PISARZY
POLSKICH
Zebrał i objaśnił Stefan Demby.
Illustrował Henryk Piątkowski.
Skład główny w Księgarni Gebethnera i Wolffa w Warszawie.
Zakład fotochemigraficzny Wierzbickiego i S-ki.

Drukiem W. Dunina, Warszawa, Nowy Świat 35.
Дозволено Цензурою. Варшава, 5 Ноября 1898 г.
2
SPIS RZECZY
Przedmowa 7
Święty Wojciech 9
Gallus 11
Wincenty Kadłubek 13
Ciołek (Vitellio) 15
Jan Długosz 17
Jan z Głogowa 19
Grzegorz z Sanoka 21
Filip Kalimach (Buonacorsi) 23
Andrzej Krzycki 25
Mikołaj Kopernik 27
Jan Dantyszek 29
Marcin Bielski 31
Mikołaj Rej 33
Jan Herburt 35
Marcin Kromer 37
Stanisław Orzechowski 39
Jan Kochanowski 41
Piotr Skarga Pawęski 43
Sebastyan Fabian Klonowicz 45
Szymon Szymonowicz 47
Fabian Birkowski 49
3
Maciej Kazimierz Sarbiewski 51
Józef Bartłomiej Zimorowicz 53
Jan Gawiński 55
Krzysztof Opaliński 57
Andrzej Morsztyn 59
Wespazyan Kochowski 61
Andrzej Maksymilian Fredro 63
Elżbieta z Kowalskich Drużbacka 65
Stanisław Konarski 67
Wacław Rzewuski 69
Frańciszek Bohomolec 71
Stanisław Trembecki 73
Jan Albertrandy 75
Adam Naruszewicz 77
Ignacy Krasicki 79
Onufry Kopczyński 81
Franciszek Karpiński 83
Franciszek Dyonizy Kniaźnin 85
Hugo Kołłątaj 87
Kajetan Węgierski 89
Stanisław Staszic 91
Jan Śniadecki 93
Jan Paweł Woronicz 95
Julian Ursyn Niemcewicz 97
Wojciech Bogusławski 99
Tadeusz Czacki 101
Jędrzej Śniadecki 103
4
Alojzy Feliński 105
Józef Hoene-Wroński 107
Joachim Lelewel 109
Kazimierz Brodziński 111
Henryk hr. Rzewuski 113
Antoni Malczewski 115
Wacław Aleksander Maciejowski 117
Aleksander hr. Fredro 119
Ignacy Chodźko 121
Stanisław Jachowicz 123
Józef Korzeniowski 125
Klementyna z Tańskich Hoffmanowa 127
Adam Mickiewicz 129
Bohdan Zaleski 131
Maurycy Mochnacki 133
Seweryn Goszczyński 135
Antoni Edward Odyniec 137
Wincenty Pol 139
Karol Libelt 141
Zygmunt Helcel 143
Juliusz Słowacki 145
Lucyan Siemieński 147
Zygmunt Krasiński 149
Józef Ignacy Kraszewski 151
Karol Szajnocha 153
Narcyza Żmichowska 155
Teofil Lenartowicz 157
5
Kornel Ujejski 159
Ludwik Kondratowicz (Syrokomla) 161
Zygmunt Kaczkowski 163
Józef Szujski 165
Adam Asnyk 167
Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na

stronie autora: Stefan Demby.
6
P R Z E D M O W A.
Podręczników do historyi literatury polskiej posiadamy

wiele, do żadnego z nich jednak nie dodano wizerunków
pisarzy naszych. Korzystamy ze sposobności, że w tych
dniach opuściły prasę znakomite wypisy historyczne do
poznania dziejów literatury ojczystej, ułożone przez prof.
Piotra Chmielowskiego, p. t. O b r a z l i t e r a t u r y
polskiej w streszczeniach i celniejszych
w y j ą t k a c h, i dajemy, jako uzupełnienie tej pracy,
szereg portretów najwybitniejszych pisarzy
p o l s k i c h o d w i e k u X d o X I X w ł ą c z n i e.
„Wizerunek człowieka jest tekstem do wszystkiego, co
się o nim da powiedzieć“ — mówi Goethe. W rysach
twarzy wielkich ludzi odbija się charakter wieku,
pragnęliśmy więc zapoznać młodzież naszą i czytelników
historyi literatury ojczystej z najwybitniejszemi jej
postaciami. Daliśmy szereg portretów pisarzy nieżyjących,
których autentyczne wizerunki mogliśmy znaleźć. Brak
wśród nich ludzi tak wybitnych, jak: Jan Ostroróg, Andrzej
Frycz Modrzewski, Klemens Janicki, Łukasz Górnicki,
Mikołaj Sęp Szarzyński, Bartosz Paprocki, Kasper
Miaskowski, Szymon Zimorowicz, Samuel Twardowski,
Wacław Potocki, Szymon Starowolski, Jan Chryzostom
Pasek i wielu innych, pomimo jednak szczegółowych
poszukiwań w najcelniejszych bibliotekach i zbiorach
polskich w kraju i za granicą, autentycznych podobizn ich
7
odnaleźć nam się nie udało. Do każdego portretu dodaliśmy
krótkie przedmiotowe objaśnienie.
Serya nowa A l b u m u pisarzy p o l s k i c h,
zawierająca portrety i życiorysy autorek i autorów
żyjących, jednocześnie opracowaną została i wkrótce
opuści tłocznię drukarską.

8
ŚWIĘTY WOJCI
ECH
(podług starego sztychu).
Urodził się w Lubicy, w Czechach, około roku 950.

Lata młodzieńcze spędził na przygotowaniach do stanu
duchownego, a następnie 10 lat był w klasztorze św.
Maurycego w Magdeburgu. Po powrocie do kraju
rodzinnego wiódł życie przykładne i zasłynąwszy
gorliwością religijną, został subdyakonem biskupa
Dyterycha, a po jego śmierci — biskupem praskim. W r.
990 usunął się do klasztoru św. Bonifacego w Rzymie,
gdzie przebywał do r. 996. Wezwany przez Bolesława
Chrobrego, przybył do Polski i udał się niezwłocznie do
9
Prus w celu nawracania. Tu zginął męczeńską śmiercią w r.
997. Przypisywano mu przez czas długi autorstwo
najdawniejszej pieśni polskiej „B o g a r o d z i c a“,
najnowsze jednak badania naukowe dowiodły, że nie jest
ona całością jednolitą, lecz zbiorem pieśni, powstałych w
czasach rozmaitych. Pierwsza strofa, według tych badań,
powstać mogła w połowie XIV wieku. Pieśń ta po raz
pierwszy ogłoszoną została drukiem w r. 1506. Podajemy
wizerunek św. Wojciecha, jako domniemanego tylko autora
tej pieśni.

10
GALLUS
(podług obrazu olejnego w katedrze
Kruszwickiej).
Szczegółów, dotyczących życia pierwszego kronikarza

naszego, nie znamy, wiemy tylko, że był cudzoziemcem, że
przybył do Polski przez Wenecyę, Karyntyę i Węgry, że
pierwotnie był zakonnikiem klasztoru św. Wawrzyńca, a
zarazem kapelanem króla Boleslawa Krzywoustego, i że
umarł w Kruszwicy. K r o n i k ę pisał między rokiem 1110 a
1113. Najdawniejszy ten zabytek literatury polskiej w
języku łacińskim składa się z trzech ksiąg. Księgę pierwszą
zaczyna autor od podania o Popielu i Piaście i doprowadza
ją do urodzin Bolesława Krzywoustego, w dwóch
11
następnych opowiada o czynach tego króla, kończąc na
pielgrzymce Krzywoustego do grobu św. Wojciecha, t. j. do
dnia 13 kwietnia 1113 roku. Najlepsze wydanie Kroniki
Gallusa mieści się w P o m n i k a c h d z i e j o w y c h
P o l s k i A. Bielowskiego, w tomie I-szym. (Lwów, 1864
rok).

12
WINCENTY KA
DŁUBEK
(podług obrazu w b. galeryi
Stanisława Augusta).
Urodził sięw Karwowie pod Opatowem, w

województwie Sandomierskiem, około roku 1160.
Otrzymawszy staranne wykształcenie, podążył do Paryża,
gdzie studyował teologię. Po powrocie do kraju został
proboszczem w Sandomierzu. Kazimierz Sprawiedliwy,
oceniając rozległą wiedzę młodego proboszcza, nakłonił go
do pisania dziejów ojczystych. W roku 1189 został
Kadłubek scholastykiem krakowskim i nauczycielem
gramatyki, retoryki i poetyki, a w r. 1207 biskupem
13
krakowskim. Na stanowisku tem pozostawał do roku 1218-
go, a następnie przeniósł się do Jędrzejowa, gdzie został
zakonnikiem w klasztorze Cystersów. Umarł w r. 1223 i
zaliczony został w poczet błogosławionych. Pozostawił
K r o n i k ę w języku łacińskim, obejmującą dzieje Polski od
Krakusa do wstąpienia na tron Władysława Laskonogiego.
Kronika dzieli się na cztery księgi. Trzy pierwsze pisane są
w formie dyalogu, ostatnia w formie opowiadania.
Najlepsze wydanie jej mieści się w II-im tomie
P o m n i k ó w d z i e j o w y c h P o l s k i A. Bielowskiego.

14
CIOŁEK (VITEL
LIO)
(podług portretu w b. galeryi
Urodził się około roku 1230. Pochodził

prawdopodobnie z rodziny saskiej, oddawna w Polsce
osiadłej. Przypuszczać należy, że nauki początkowe odebrał
w jednej ze szkół duchownych. Zostawszy księdzem,
mieszkał czas dłuższy w Padwie, w Viterbie, a następnie w
Rzymie, gdzie zawarł stosunki przyjacielskie ze
spowiednikiem Klemensa IV papieża, Wilhelmem de
Moerbeke, uczonym matematykiem, na którego życzenie
napisał książkę swoją p. t. P e r i o p t i k e s l i b r i X. (O
15
o p t y c e k s i ą g d z i e s i ę ć). Dzieło to po raz pierwszy
wydrukowanem zostalo w Norymberdze w r. 1535. —
Sławny astronom, Jan Kepler, powoływał się na nie i
nazwał swoją pracę „dopełnieniem Vitelliona“ (Ad
Vitellionem Paralipomena. Praga 1604). Rok śmierci
Ciołka niewiadomy.

16
JAN DŁUGOSZ
(podług portretu w b. galeryi
Urodził się w Brzeźnicy roku 1415. Pierwsze nauki

pobierał w Korczynie, a następne w Krakowie, studyując
przeważnie filozofię. W roku 1431 został sekretarzem
Zbigniewa Oleśnickiego, a w r. 1440 otrzymał święcenia
kapłańskie, wkrótce został kanonikiem kapituły
Krakowskiej, następnie metropolii gnieźnieńskiej. Król
Kazimierz, zwróciwszy uwagę na jego zdolności
umysłowe, powierzył mu wychowanie swych synów i
używał go do różnych czynności dyplomatycznych. Brał
też Długosz udział w rokowaniach o tron dla Władysława,
17
wychowanka swego. Mianowany został arcybiskupem
lwowskim, ale śmierć nie pozwoliła mu piastować tej
godności. Umarł dnia 19 maja 1480 r. w Krakowie.
Pochowany na Skałce. Najważniejszą jego pracą jest
H i s t o r y a P o l s k a. Oprócz niej wydał: S z t a n d a r y
p r u s k i e; Ż y w o t ś w. S t a n i s ł a w a; Ż y w o t ś w.
K i n g i; K a t a l o g i b i s k u p ó w p o l s k i c h; K s i ę g ę
u p o s a ż e ń d y e c e z y i k r a k o w s k i e j; O s p o r a c h
k r z y ż a c k o - p o l s k i c h. Dzieła swoje pisał po łacinie.

18
JAN Z GŁOGO
WA
(podług sztychu współczesnego).
Roku urodzenia i szczegółów, dotyczących lat

dziecinnych Jana z Głogowa, nie znamy. Jako młodzieniec
przybył do Krakowa, gdzie się zapisał w poczet uczniów
akademii, a z czasem został jej profesorem. Posiadając dar
słowa, miał bardzo wielu słuchaczów, którzy cenili mistrza
za jego erudycyę, a jednocześnie przywiązali się do niego i
kochali za jego humanitarne dążności. W r. 1483 wynajął
on dom Melsztyński i oddał na mieszkanie dla ubogiej
młodzieży akademickiej, a następnie kosztem własnym
19
polecił wybudować bursę. W ostatnich latach życia został
kanonikiem kolegiaty św. Floryana. Umarł w Krakowie w
roku 1507. Pisał po łacinie dzieła treści astronomicznej,
filozoficznej i medycznej; na wyróżnienie zasługują:
E x e r c i t i u m n o v e l o g i c e; E x e r c i t i u m i n o c t o
l i b r o s A r i s t o t e l i s; C o m p u t u s C i r o m e t r a l i s
7 6 a n n o r u m.

20
GRZEGORZ Z S
ANOKA
(podług portretu ze zbiorów
Augusta Bielowskiego).
Urodził się pod Sanokiem w roku 1406. Mając lat

dwanaście, udał się do Niemiec, a po pięcioletnim tam
pobycie wrócił do kraju i zamieszkał w Krakowie, gdzie
został księdzem, po otrzymaniu przedtem w Akademii
Krakowskiej stopnia magistra nauk wyzwolonych.
Objaśniał przez pewien czas w Akademii utwory autorów
starożytnych, wkrótce jednak wezwany przez Jana
Tarnowskiego, był nauczycielem synów jego. Następnie
przebywał na dworze wojewody węgierskiego, Jana
21
Hunyadego. Po latach kilku powrócił do kraju, gdzie w
roku 1451 otrzymał arcybiskupstwo lwowskie. Umarł w
Rohatynie dnia 29 stycznia 1477 roku. Był wybitnym
filozofem i humanistą, dzieła jego jednak zaginęły.
Kalimach w życiorysie Grzegorza z Sanoka przekazał nam
poglądy jego na wiele kwestyj.

22
FILIP KALIMA
CH
(BUONACORSI)
(podług obrazu J. Matejki).
Urodził się w San-Gemignano, w Toskanii, roku 1437.

Wykształcenie odebrał w szkole Pomponiusa Leta w
Rzymie, gdzie studyował nauki humanistyczne, a
jednocześnie uprawiał poezyę. Długi czas tułał się po
świecie, był w Egipcie, Grecyi, Turcyi, na Węgrzech, a
ostatecznie przybył do Polski. Tu poznał się z Grzegorzem
z Sanoka i był przez niego polecony królowi, który mu
powierzył wychowanie synów swoich. Po wstąpieniu na
tron Olbrachta otrzymał starostwo gostyńskie. Umarł w
23
Krakowie na zarazę morową w r. 1496. Znakomity ten
humanista wszystkie dzieła swoje pisał po łacinie, a treść
do nich czerpał z dziejów i literatury polskiej.
Najsławniejsze z nich są: Ż y w o t G r z e g o r z a z
S a n o k a; O k r ó l u W ł a d y s ł a w i e, c z y l i o
k l ę s c e Wa r n e ń s k i e j; H i s t o r y a s p r a w A t y l i,
k r ó l a. W rękopisie pozostawił Ż y w o t k a r d y n a ł a
Z b i g n i e w a O l e ś n i c k i e g o.

24
ANDRZEJ KRZ
YCKI
(podług portretu, znajdującego się w
galeryi łowickiej).
Urodził się w Krzycku, w ziemi Wschowskiej, w

drugiej połowie XV wieku. Nauki pobierał w Akademii
Krakowskiej, a następnie dla dalszych studyów wyjechał do
Paryża i Bononii, gdzie został doktorem prawa. Po
powrocie do kraju przyjął święcenia kapłańskie. Polecony
przez biskupa Tomickiego królowi, wkrótce zjednał sobie
jego względy i otrzymał godność kanclerza królowej,
później biskupstwo przemyskie, płockie, a w r. 1537
arcybiskupstwo gnieźnieńskie. Na tem stanowisku i tegoż
25
roku życie zakończył. Pisał po łacinie wierszem i prozą. Na
wyróżnienie zasługuje utwór na ślub Z y g m u n t a i
B a r b a r y. Prócz tego wydał: E n c o m i u m S i g i s m u n d i
R e g i s P o l. p o s t v i c t o r i a m d e Ta r t a r i s
p a r t a m; De afflictione e c c l e s i a e;
Sigismundus ejus nominis p r i m u s;
Threnodia Va l a c h i a e i Cantica sacra
c a r m i n e s a p p h i c o.

26
MIKOŁAJ KOP
ERNIK
(podług sztychu Falcka).
Urodził się w Toruniu dnia 19 lutego 1473 roku.

Pierwsze nauki pobierał w szkole toruńskiej przy kościele
św. Jana, skąd przeszedł w r. 1491 do Akademii
Krakowskiej, gdzie w ciągu lat trzech studyował nauki
matematyczne i humanistyczne na wydziale filozoficznym,
doskonaląc się specyalnie w astronomii. Wuj jego, Łukasz
Watzelrode, chciał mu wyrobić miejsce kanonika w
Frauenburgu, ale starania te spełzły na niczem. W r. 1496
udał się Kopernik do Bononii na wydział prawny, a w r.
1497 został kanonikiem frauenburskim, co mu nie
27
przeszkodziło w dalszem kształceniu się. Po czteroletnim
pobycie w Bononii udał się do Rzymu, następnie do Padwy,
gdzie studyował nauki lekarskie. W r. 1506 powrócił do
kraju rodzinnego i oddał się z zapałem badaniom i
obserwacyom astronomicznym, pracując jednocześnie nad
epokowem swem dziełem — D e r e v o l u t i o n i b u s
orbium c o e l e s t i u m. (O obrotach ciał
n i e b i e s k i c h ). Opuściło ono prasę drukarską w
przededniu śmierci wielkiego astronoma, która nastąpiła
dnia 24 maja 1543 roku.

28
JAN DANTYSZE
K
(podług sztychu ze zbiorów
Biblioteki Ordynacyi hr.
Krasińskich).
Urodził się w Gdańsku roku 1485. Od lat

najmłodszych okazywał zdolności do nauk. Oddany w r.
1498 do szkół krakowskich, opuścił je po latach trzech i
wyruszył na wojnę na Wołoszczyznę, a po jej ukończeniu
powrócił do nich. Po wyjściu ze szkół wyjechał do
Gdańska, skąd przez Danię, Saksonię i południowe Niemcy
udał się do Włoch, a stamtąd do Ziemi Świętej. Po
powrocie z tej podróży został księdzem i osiadł w
29
Krakowie, gdzie zajmował się w Akademii teologią i
prawem. Polecony przez Tomickiego Zygmuntowi I,
posłował do Wenecyi, Niemiec i Belgii. Po latach 12-tu
powrócił Dantyszek do ojczyzny, gdzie został biskupem
chełmińskim, a następnie warmińskim. Pisał wiersze
łacińskie: E p i t h a l a m i u m i n n u p t i a s S i g i s m u n d i
a e B a r b a r a e ; C a r m e n d e v i c t o r i a e x M o s c h i s;
Carmen p a r a e n e t i c u m; Hymni aliquot
e c c l e s i a s t i c i. Umarł w Heilsbergu w roku 1548.

30
MARCIN BIELS
KI
(podług drzeworytu współczesnego,
dołączonego do K s i ę g i Ś w i a t a
Bielskiego).
Urodził się roku 1495 w Woli, na Mazowszu i dlatego

też początkowo, według zwyczaju ówczesnego, podpisywał
się Wolski. O latach jego dziecinnych i młodzieńczych
żadnych wiadomości nie posiadamy, wiadomo tylko, że
wyższe wykształcenie odebrał za granicą a następnie,
wstąpiwszy do wojska, bił się pod Obertynem w r. 1531 i
pod Wiśniowcem w 1534. Potem był na dworze Piotra
Kmity, wojewody krakowskiego, a lata starości przebył w
majątku żony swej, w Białej pod Pajęcznem. Umarł w r.
1575. Napisał: 1. K r o n i k ę ś w i a t a, t. j. h i s t o r y ę
ś w i a t a n a s z e ś ć w i e k ó w, a c z t e r y m o n a r c h i e
r o z d z i e l o n ą. 2. S p r a w ę r y c e r s k ą w e d ł u g
postępku i zachowania starego obyczaju
r z y m s k i e g o, g r e c k i e g o, m a c e d o ń s k i e g o i
innych narodów pierwszego i niniejszego
w i e k u, t a k p o g a ń s k ą j a k o i c h r z e ś c i a ń s k ą i
przetłómaczył dzieło anglika Burleya Ż y w o t y
f i l o z o f ó w.
31
32
MIKOŁAJ REJ
(podług drzeworytu, dołączonego
do pierwszego wydania
Z w i e r c i a d ł a Reja z r. 1567/8).
Urodził się w Żórawnie, na Rusi Czerwonej, w roku

1505. Ojciec mało dbał o wychowanie syna, uległszy
jednak prośbom krewnych, posyłał go do szkół w
Skalmierzu, a następnie przeniósł do Lwowa. Po
ukończeniu szkół lwowskich uczęszczał rok jeden do
Akademii Krakowskiej, zamiast jednak uczyć się, spędzał
czas na zabawach. Oddany w 20 roku życia na dwór
Andrzeja Tęczyńskiego, wojewody sandomierskiego, w
charakterze dworzanina, wziął się na dobre do pracy,
czytając bardzo wiele i obcując z ludźmi wykształconymi.
33
Po śmierci ojca przeniósł się na wieś, gdzie do końca życia
przebywał. Umarł w roku 1569. Z dwudziestu, według
Trzecieskiego, utworów jego doszły do naszych czasów
następujące: P r z e k ł a d P s a ł t e r z a D a w i d o w e g o;
P o s t y l l a; A p o k a l i p s a; Ż y w o t J ó z e f a; K r ó t k a
rozprawa między p a n e m, wójtem i
p l e b a n e m ; Z w i e r z y n i e c; F i g l i k i; W i z e r u n e k
własny żywota człowieka poczciwego i
Z w i e r c i a d ł o.

34
JAN HERBURT
(podług obrazu ze zbioru hr.
Kickich).
Urodził się w Fulsztynie roku 1508. Nauki początkowe

pobierał prawdopodobnie w domu rodzicielskim, wyższe
— w Akademii Krakowskiej, gdzie studyował prawo i
filozofię, a jednocześnie oddawał się z zamiłowaniem
matematyce i medycynie. Po ukończeniu studyów udał się
za granicę, powróciwszy zaś do kraju, został sekretarzem
Zygmunta Augusta, następnie podkomorzym przemyskim,
a później kasztelanem sanockim. W roku 1555 zamieszkał
w Buniowcach pod Dobromilem i zajął się zebraniem
rozproszonych praw polskich i ułożeniem ich w porządku
35
abecadłowym. Wyszły one w r. 1557 p. t. S t a t u t a
Regni Poloniae in ordinem alphabeti
d i g e s t a. W r. 1563 na żądanie sejmu ułożył wszystkie
prawa, mające otrzymać moc obowiązującą, a na życzenie
króla wydał je po łacinie i po polsku, ustalając tym
sposobem terminologię prawa. S k r ó c i ł k r o n i k ę
K r o m e r a i drukiem ogłosił. Umarł w r. 1576.

36
MARCIN KROM
ER
(podług portretu, znajdującego się w
b. galeryi Stanisława Augusta).
Urodził się w Bieczu, województwie krakowskiem,

roku 1512. Nauki początkowe pobierał w mieście
rodzinnem, a wyższe w Krakowie i Bononii, gdzie otrzymał
stopień naukowy doktora praw. Po powrocie do kraju został
księdzem i jednocześnie sekretarzem biskupa krakowskiego
— Gamrata. Wkrótce pozyskał względy młodego
królewicza, Zygmunta Augusta, który, po objęciu tronu,
mianował Kromera sekretarzem swoim i do ważnych
poselstw używał. W tym czasie uporządkował i spisał
37
archiwum koronne i badał dzieje ojczyste. Po śmierci
Hozyusza został biskupem warmińskim. Umarł w roku
1589. Napisał po łacinie: 1. O s p r a w a c h, d z i e j a c h i
wszystkich inszych potocznościach
k o r o n n y c h p o l s k i c h k s i ą g X X X (p r z e k ł a d
M a r c i n a B ł a ż o w s k i e g o); 2) P o l s k a, c z y l i o
p o ł o ż e n i u, u r z ę d a c h i R z e c z y p o s p o l i t e j
Królestwa P o l s k i e g o; (przekład Władysława
Syrokomli). Oprócz tych dzieł wydał kilka treści
r e l i g i j n o - p o l e m i c z n e j.

38
STANISŁAW ORZ
ECHOWSKI
(podług portretu z lat młodych,
znajdującego się w Bibliotece
Ossolińskich we Lwowie).
Urodził się w Orzechowcach, w ziemi przemyskiej,

roku 1513. Wychowanie otrzymał bardzo staranne, a mając
lat 13, wysłany został za granicę. Był w Wiedniu, w
Wittemberdze, Padwie, Bononii i Rzymie, a po latach 17-tu
wrócił do kraju i na życzenie ojca przyjął święcenia
kapłańskie, w roku jednak 1551 porzuciwszy stan
duchowny, ożenił się, za co klątwę kościelną na siebie
39
sprowadził. W ostatnich latach życia zapomniany, osiadł na
wsi, w Żurowicach, gdzie umarł w roku 1566. Ostatnie
badania dowiodły, że tak złym, jak go zwykle
przedstawiano, nie był, talent miał olbrzymi. Po łacinie
wydał: D e b e l l o a d v e r s u s T u r c a s s u s c i p i e n d o;
A d S i g i s m u n d u m P o l o n i a e R e g e m Tu r c i c a
S e c u n d a (Obydwie prace przetłomaczył Jan Januszowski
p. t. N a T u r k a ); A n n a l e s (K r o n i k i). Z polskich prac
na uwagę zasługują: D y a l o g a l b o r o z m o w a o k o ł o
e g z e k u c y i p o l s k i e j K o r o n y; Q u i n c u n x, t. j.
w z ó r k o r o n y p o l s k i e j n a c y n k u w y s t a w i o n y;
Policya Królestwa Polskiego na kształt
A r y s t o t e l e s o w y c h p o l i t y k w y p i s a n a.

40
JAN KOCHANO
WSKI
(podług nagrobka w Zwoleniu).
Urodził się w Sycynie, w ziemi radomskiej, w r. 1530.

Nauki początkowe pobierał według wszelkiego
prawdopodobieństwa w Sieciechowie, u Benedyktynów, a
następnie kształcił się w Akademii Krakowskiej, skąd
powróciwszy na czas krótki do domu, udał się w r. 1552 do
Padwy, gdzie studyował filozofię. Po ukończeniu nauk w
Akademii Padewskiej, podróżował w ciągu dwóch lat po
Włoszech, powrócił potem do kraju, aby go wkrótce znów
opuścić. Tym razem udał się powtórnie do Włoch i Francyi.
Po śmierci matki w r. 1557, otrzymawszy połowę
41
Czarnolasu i folwark Rudę, osiadł na roli. W r. 1564
otrzymał miejsce sekretarza w kancelaryi królewskiej i
probostwo w Poznaniu, a następnie w Zwoleniu. Wkrótce
jednak porzucił życie dworskie i zrzekłszy się dostojeństw i
zaszczytów, wrócił na wieś, gdzie się ożenił z Dorotą
Podlodowską. Umarł d. 22 sierpnia 1584 roku w Lublinie.
Do najwybitniejszych utworów jego zaliczyć należy:
P r z e k ł a d p s a l m ó w, T r e n y, P i e ś n i, F r a s z k i,
S a t y r, Z g o d a, W r ó ż k i, D z i e w o s ł ą b,
P r o p o r z e c, S z a c h y, Jazda do M o s k w y,
O d p r a w a p o s ł ó w g r e c k i c h, E l e g j e, L i r y k i,
E p i g r a m a t a, Drias z a m c h a n a, Pan
z a m c h a n u s, E p i n i c i o n i E p i t a l a m i u m.

42
PIOTR SKARGA
PAWĘSKI
(podług sztychu ze zbioru
Zygmunta Wolskiego).
Urodził się roku 1532 w Grójcu, pod Warszawą, gdzie

też nauki początkowe pobierał. Po przebyciu szkoły
grójeckiej udał się do Akademii Krakowskiej, którą w roku
1554 ukończył, a następnie pojechał do Warszawy dla
objęcia miejsca nauczyciela w szkole św. Jana. W r. 1557
został nauczycielem Jana Tęczyńskiego, syna kasztelana
krakowskiego. W tym charakterze pojechał do Wiednia,
gdzie zapoznał się z jezuitami i postanowił zostać
księdzem. Pierwsze święcenia otrzymał we Lwowie w r.
43
1563 i został kaznodzieją przy kościele Panny Maryi,
wzbudzając odrazu zachwyt w słuchaczach wymową swoją.
W roku 1568 udał się do Rzymu, wstąpił do zakonu
Jezuitów i studyował teologię. Po powrocie do kraju osiadł
w Wilnie, gdzie zarządzał kolegium. W roku 1588 został
kaznodzieją królewskim, a po latach 23 przeniósł się do
Sandomierza, skąd jednak wkrótce do Krakowa powrócił.
Umarł dnia 27 września 1612 roku. Z wielu pism jego na
wyróżnienie zasługują: K a z a n i a n a n i e d z i e l e i
ś w i ę t a; Kazania p r z y g o d n e; Kazania
sejmowe i Żywoty świętych starego i
n o w e g o z a k o n u.

44
SEBASTYAN FABIA
N KLONOWICZ
(podług starego sztychu ze zbiorów
Urodził się w Sulmierzycach, w Kaliskiem, roku 1545.

Nauki początkowe pobierał w mieście rodzinnem, a
następnie kształcił się w Akademii Krakowskiej i za
granicą. Po powrocie do kraju urzędował we Lwowie,
później w Lublinie, gdzie r. 1574 był „pisarzem urzędu
radzieckiego“, w r. 1578 „pisarzem wójtowskim“, w 1593
— wójtem, a w 1594 burmistrzem. W trakcie piastowania
tych urzędów (1589 — 1591) powołany został przez
45
kanclerza Zamoyskiego na profesora Akademii Zamoyskiej
i otrzymał w darze dom i grunta w Krasnymstawie.
Ożeniwszy się z Agnieszką Wiślicką, dostał za nią w
posagu dom w Lublinie. Umarł dnia 29 sierpnia 1602 r.
Pisał po łacinie i po polsku. Z pism łacińskich wyróżniają
się: R o x o l a n i a (P i e ś ń o R u s i C z e r w o n e j);
Vi c t o r i a d e o r u m (Z w y c i ę s t w o b o g ó w) i
G o r a i s. Z polskich: Ż a l e nagrobne na
szlachetnie urodzonego i znacznie uczonego
m ę ż a J a n a K o c h a n o w s k i e g o; F l i s ; P o ż a r;
Wo r e k J u d a s z ó w i P a m i ę t n i k k s i ą ż ą t i
k r ó l ó w p o l s k i c h.

46
SZYMON
SZYMONOWIC
Z
(podług litografii ze zbioru Leona
Zwolińskiego).
Urodził się we Lwowie roku 1557 lub 1558. Nauki

pobierał w Akademii Krakowskiej, skąd udał się na studya
humanistyczne do Włoch, a potem do Francyi. Po powrocie
do kraju osiadł we Lwowie, gdzie wsławił się pracami
poetyckiemi. Wkrótce kanclerz Zamoyski powołał go na
swego sekretarza i polecił urządzenie Akademii w
Zamościu, a następnie powierzył mu wychowanie syna,
zapisując jednocześnie w dożywocie wieś Czarnięcin, pod
47
Krasnymstawem. Król Zygmunt obdarzył go szlachectwem
z nazwiskiem Bendoński i tytułem poety nadwornego. Po
skończonej edukacyi Tomasza Zamoyskiego zamieszkał
Szymonowicz na wsi, poświęcając się gospodarstwu.
Umarł we Lwowie w roku 1629. Po polsku wydał:
S i e l a n k i, N a g r o b k i z b i e r a n e j d r u ż y n y i L u t n i ę
r o k o s z a ń s k ą; najwybitniejsze z jego utworów łacińskich
są: C a s t u s J o s e p h, (J ó z e f c z y s t y) F l a g e l l u m
l i v o r i s, (B i c z n a z a w i ś ć), I m a g i n e s d i a e t a e
z a m o ś c i a n a e (O b r a z y n a s a l i w Z a m o ś c i u) i
A e l i n o p e a n, (Ś p i e w ż a ł o s n y).

48
FABIAN BIRKO
WSKI
Zwolińskiego).
Urodził się we Lwowie roku 1566. Kształcił się w

mieście rodzinnem, a następnie w Akademii Krakowskiej,
w której po ukończeniu nauk sam wykładał. W r. 1592
wstąpił do zakonu Dominikanów i zasłynął odrazu jako
wybitny kaznodzieja. Dla studyów teologicznych jeździł do
Włoch, skąd powróciwszy, przybył do Warszawy. Tu został
kaznodzieją Władysława królewicza, z którym następnie
dzielił trudy wojenne, towarzysząc mu w wyprawach pod
Wiazmę, Moskwę i Chocim. W r. 1634 usunął się do celi
klasztornej w Krakowie, gdzie umarł w r. 1636. Z licznych
49
kazań jego na uwagę zasługują: K a z a n i a n a
n i e d z i e l e i ś w i ę t a d o r o c z n e; P a n u B o g u
p o d z i ę k o w a n i e z a u s p o k o j e n i e k o r o n y i W.
X. L. z c e s a r z e m T u r e c k i m; K w i a t o p a d a j ą c y
a l b o n a g r o b e k G u s t a w a A d o l f a. Z mów
pogrzebowych: N a zgon S k a r g i, hetmana
C h o d k i e w i c z a, J. K o n c e w i c z a, Z y g m u n t a I I I
i w. i n.

50
MACIEJ KAZIMIER
Z SARBIEWSKI
(podług popiersia, znajdującego się
w byłej galeryi Stanisława
Augusta).
Urodził się w Sarbiewie, na Mazowszu, w r. 1595.

Nauki początkowe pobierał w szkołach Jezuickich w
Pułtusku, skąd przeszedł do Akademii Wileńskiej,
wstąpiwszy przedtem do zakonu Jezuitów. Następnie był
nauczycielem retoryki w Wilnie i poetyki w Krożach, na
Żmudzi. W r. 1622 wysłany został przez zakon do Rzymu,
gdzie z zapałem studyował nauki humanistyczne i teologię.
Po czteroletnim we Włoszech pobycie, za poezye swoje
51
uwieńczony przez papieża Urbana VIII, wrócił do kraju
rodzinnego. Wkrótce powołany na profesora Akademii
Wileńskiej, wykładał w niej wymowę i filozofię, a potem
teologię. W r. 1632 wezwany na dwór Władysława IV,
został kaznodzieją królewskim. Napisał i wydał:
Ly r i c o r u m l i b r i I V, E p o d o n l i b e r I, a l t e r q u e
E p i g r a m m a t u m i S i l v i l u d i a (Z a b a w y l e ś n e). Z
kazań jedno tylko ogłoszono drukiem. Umarł w Warszawie
r. 1640.

52
JÓZEF BARTŁOMI
EJ ZIMOROWICZ
(podług litografii ze zbiorów
Urodził się we Lwowie roku 1597. Pierwsze a zarazem

i ostatnie nauki pobierał w mieście rodzinnem i po ich
ukończeniu oddał się z zapałem zajęciom gospodarskim.
Ożeniwszy się z Katarzyną Duktynicką, osiadł we Lwowie,
gdzie został rajcą miasta, a następnie burmistrzem. Energią
swoją uratował Lwów w roku 1672 w czasie oblężenia go
przez Turków. Po stracie żony uprzyjemniał sobie chwile
53
pracą na polu poetyckiem. Umarł we Lwowie roku 1682. Z
utworów jego na pierwszem miejscu postawić należy:
Sielanki nowe ruskie różnym stanom dla
z a b a w y t e r a z ś w i e ż o w y d a n e. Oprócz nich wydał:
P a m i ą t k a w o j n y t u r e c k i e j w r. 1 6 2 1, o d
polskiego narodu podniesionej i szczęśliwie
z a ł a s k ą B o g a d o k o n a n e j. H y m n y n a
u r o c z y s t e ś w i ę t a P a n n y n a d M a t k a m i, M a t k i
n a d P a n n a m i, N a j ś w i ę t s z e j B o g a r o d z i c y
M a r y i. Pisał również prozą po łacinie.

54
JAN GAWIŃSKI
(podług litografii ze zbioru S.
Dembego).
Urodził się w pierwszej połowie XVII wieku we wsi

Wielomowice, pod Krakowem. Nauki pobierał w Akademii
Krakowskiej, a następnie przebywał na dworze Ferdynanda
Karola, biskupa wrocławskiego, syna Zygmunta III-go.
Brał czynny udział w wojnie kozackiej za Jana Kazimierza,
a następnie był urzędnikiem w Krakowie. Ostatnie lata
życia spędził na wsi, gdzie doczekał się wstąpienia na tron
Jana Sobieskiego i odsieczy Wiednia. Z utworów jego na
wyróżnienie zasługują: 1. S i e l a n k a i r ó ż n e
55
N a g r o b k i; 2. D w o r z a n k i; 3. S i e l a n k i n o w o
n a p i s a n e; 4 We n u s p o l s k a a l b o n a a k t
w e s e l n y J e g o M o ś c i P a n u P. Janowi
A n d r z e j o w i B a i r o w i, p i s a r z o w i s k a r b u R p l t.
k o r. najwyższemu i 5. Fortuna albo
s z c z ę ś c i e. W roku 1843 Żegota Pauli wydał P o e z y e
J a n a z W i e l o m o w i c G a w i ń s k i e g o, gdzie
mieszczą się nowe s i e l a n k i, p o e z y e l i r y c z n e i
H e r k u l e s n a d w o i s t e j d r o d z e.

56
KRZYSZTOF OPALI
ŃSKI
(podług sztychu Meyssensa ze
zbioru Zygmunta Wolskiego).
Urodził się około roku 1610 w Sierakowie. Nauki

początkowe pobierał w szkole Lubrańskich w Poznaniu. Po
ich ukończeniu otrzymał starostwo szremskie i dla dalszych
studyów pojechał do Włoch i Niemiec. Mając lat 21,
powrócił do kraju i został posłem na sejm, a wkrótce
senatorem i wojewodą poznańskim. Nie zadowolnił się
jednak temi dostojeństwami, stanął w opozycyi przeciwko
królowi, a kiedy w roku 1655 Szwedzi naszli na Polskę,
Opaliński, będąc dowódcą sił wielkopolskich, poddał
57
Wielkopolskę Karolowi Gustawowi. Umarł nagle w roku
1656. Napisał S a t y r y a l b o p r z e s t r o g i d o
naprawy rządu i obyczajów w Polszcze
n a l e ż ą c e, (Amsterdam, 1650). Satyry te, pisane wierszem
białym (nierymowym), podzielił na pięć ksiąg. Oburza się
w nich na zepsucie życia prywatnego i publicznego w
Polsce.

58
ANDRZEJ MORSZT
YN
(podług sztychu Edelincka ze
zbiorów Józefa Łoskiego).
Urodził się w roku 1613 w Sandomierskiem.

Ukończywszy nauki w kraju rodzinnym, udał się za
granicę, zwiedził Niemcy, Belgię, Francyę i Włochy, a po
powrocie do ojczyzny oddany na dwór Władysława IV,
wkrótce wziął udział w poselstwie Opalińskiego do Francyi
i stał się gorliwym stronnikiem partyi francuskiej. Za Jana
Kazimierza otrzymywał coraz wyższe urzędy: został
stolnikiem sandomierskim, w r. 1656 posłem w Wiedniu i
Frankfurcie, w następnym w Berlinie, w r. 1658
59
referendarzem koronnym, a po latach dziesięciu
podskarbim koronnym. W roku 1683 z powodu przejętej
korespondencji jego z rządem francuskim złożony z urzędu,
opuścić musiał kraj na zawsze i przeniósł się do Francyi,
gdzie umarł w r. 1693. Z utworów jego na wyróżnienie
zasługują: L u t n i a, P s y c h e, Pokuta w
k w a r a n t a n n i e, a oprócz nich tłomaczenie tragedyi
Corneille’a p. t. C y d i komedyi pasterskiej — Tassa p. t.
A m y n t a s.

60
WESPAZYAN KOCH
OWSKI
(podług drzeworytu współczesnego
ze zbiorów Biblioteki Ordynacyi hr.
Krasińskich).
Urodził się w Gaju, w Sandomierskiem, roku 1633.

Według wszelkiego prawdopodobieństwa nauki szkolne
pobierał w Sandomierzu, następnie w Akademii
Krakowskiej. W młodym wieku zaciągnął się do wojska.
Walczył pod Beresteczkiem, Warką i Gnieznem, a około
roku 1660 powrócił do miejsca rodzinnego i wkrótce osiadł
w Goleniowach, w Krakowskiem. Korybut Wiśniowiecki
za panegiryk na cześć jego napisany mianował go
61
podżupnikiem wielickim i sekretarzem swoim. Za
Sobieskiego wyruszył pod Wiedeń, a po powrocie osiadł na
wsi. Król oceniając jego talent, nadał mu tytuł
„historyografa uprzywilejowanego“. Kochowski umarł w
Krakowie r. 1699. Do jego prac poetyckich należą:
Niepróżnujące p r ó ż n o w a n i e; Epigramata
p o l s k i e; O g r ó d p a n i e ń s k i p o d s z n u r P i s m a
ś w. d o k t o r ó w k o ś c i e l n y c h k a z n o d z i e j ó w
p r a w o w i e r n y c h w y m i e r z o n y, a k w i a t a m i
t y t u ł ó w M a t k i B o s k i e j w y s a d z o n y; D z i e ł o
B o s k i e a l b o p i e ś n i W i e d n i a w y b a w i o n e g o;
P s a l m o d i a p o l s k a. Z jego prac historycznych na
wyróżnienie zasługują: Annalium Poloniae
climacter p r i m u s, s e c u n d u s, t e r t i u s.
(Roczników polskich klimakter pierwszy, drugi, trzeci).

62
ANDRZEJ MAKSY
MILIAN FREDRO
(podług litografii Viviera ze zbioru
Urodził się w roku 1621. O jego latach młodzieńczych

żadnych szczegółów nie posiadamy, po raz pierwszy
występuje na sejmie elekcyjnym po śmierci króla
Władysława IV-go w roku 1648. Następnie widzimy go w
orszaku królewskim pod Zborowem, a w roku 1651 pod
Beresteczkiem. Na sejmie w roku 1652 obrano go
marszałkiem, pomimo że miał dopiero lat 28, w roku
następnym został kasztelanem lwowskim, a w 1677
63
wojewodą podolskim. Umarł w roku 1679. W ciągu całego
życia był zaślepionym obrońcą praw szlacheckich i wolnej
elekcyi. Słynął z prawości charakteru. Pisał po łacinie i po
polsku. Z dzieł jego najważniejsze są: G e s t o r u m
p o p u l i p o l o n i s u b H e n r i c o Va l e s i o (D z i e j e
narodu polskiego pod Henrykiem
Wa l e z y u s z e m); M o n i t a P o l i t i c o - M o r a l i a e t
I c o n I n g e n i o r u m (P r z e s t r o g i p o l i t y c z n o -
moralne i charakterystyka r o z u m ó w);
P r z y s ł o w i a m ó w p o t o c z n y c h o b y c z a j o w e,
r a d n e, w o j e n n e; M o w y s e j m o w e.

64
ELŻBIETA Z KOWA
LSKICH DRUŻBAC
KA
(podług litografii ze zbioru Z.
Wolskiego).
Urodziła się w Wielkopolsce roku 1695. W domu

rodzicielskim otrzymała bardzo staranne wychowanie, a
następnie oddaną została na dwór kasztelanowej
krakowskiej — Sieniawskiej. Tu poznała skarbnika
żydaczowskiego, Drużbackiego, za którego wkrótce wyszła
za mąż i zamieszkała we wsi Rzemieniu nad Wisłoką, w
województwie Sandomierskiem. Po śmierci męża osiadła w
65
klasztorze Bernardynek w Tarnowie, gdzie umarła w roku
1765. Od lat najmłodszych w chwilach wolnych składała
wiersze, które z czasem wydane zostały przez Józefa
Andrzeja Załuskiego w tomie I-ym Z e b r a n i a r y t m ó w
w i e r s z o p i s ó w ż y j ą c y c h (1752 r). Wśród utworów tu
zamieszczonych wyróżniają się: S k a r g i k i l k u d a m;
Opisanie czterech pór roku i czterech
e l e m e n t ó w s z k o d l i w y c h i p o ż y t e c z n y c h. Po
śmierci Drużbackiej wyszła z druku fantastyczna jej
powieść napisana wierszem p. t. Historya
chrześciańska księżny Elefantyny Eufraty
(Poznań 1769).

66
STANISŁAW KONA
RSKI
(podług litografii współczesnej ze
zbioru Bisiego).
Urodził się w Żarczycach, w województwie

Krakowskiem, roku 1700. Pierwsze nauki pobierał u ks.
Pijarów w Podolińcu, na Spiżu, gdzie też i święcenia
kapłańskie otrzymał. Mając lat 25, udał się do Rzymu, a po
latach 2-ch do Paryża. W r. 1730, powróciwszy do kraju,
został nauczycielem historyi, geografii i wymowy w
Rzeszowie, następnie w Warszawie, gdzie w r. 1740
otworzył C o l l e g i u m n o b i l i u m, w którem wykładano
przedewszystkiem język ojczysty i francuski, historyę,
67
nauki przyrodnicze i humanistyczne. Zabiegi Konarskiego
o podniesienie oświaty w kraju chciał król wynagrodzić,
proponując mu stanowisko senatora i biskupa, ale
znakomity reformat godności żadnej przyjąć nie chciał,
polecił więc Stanisław August wybić na cześć jego medal
złoty z napisem: „S a p e r e a u s o“, (Te m u, c o s i ę
o ś m i e l i ł b y ć m ą d r y m). Umarł Konarski w Warszawie
w roku 1773. Z pism wydał: O s k u t e c z n y m r a d
s p o s o b i e; O r e l i g i i p o c z c i w y c h l u d z i i ogłosił
zbiór praw i ustaw sejmowych p. t. Vo l u m i n a l e g u m,
(To m y p r a w).

68
WACŁAW RZEWUS
KI
(podług sztychu Englehearta ze
zbiorów Biblioteki Ordynacyi hr.
Krasińskich).
Urodził się w Rozdole roku 1706. Wychowanie

otrzymał bardzo staranne w domu ojca swego, hetmana
w. k., następnie wysłany za granicę, zwiedził zachodnią i
południową Europę. Po powrocie do kraju został w roku
1732 pisarzem pol. kor., w r. 1736 wojewodą podolskim, po
latach szesnastu hetmanem pol. kor., a w 1762 wojewodą
69
krakowskim. W roku 1767 wyjechał do Kaługi, gdzie lat
sześć przebywał. Po powrocie do ojczyzny otrzymał
najwyższą godność świecką — kasztelana krakowskiego.
Umarł w roku 1779 w Siedliszczach. W chwilach wolnych
od zajęć uprawiał poezyę. Napisał wierszem tragedye:
Ż ó ł k i e w s k i, W ł a d y s ł a w p o d Wa r n ą; komedye:
N a t r ę t i D z i w a k; W i e r s z n a s i e d e m p s a l m ó w
p o k u t n y c h. Wszystkie jego utwory, z wyjątkiem
ostatniego, wyszły w wydaniu zbiorowem p. t. Z a b a w k i
wierszem polskim przez Józefa
R z e w u s k i e g o (1760 r.).

70
FRAŃCISZEK BOH
OMOLEC
Zwolińskiego).
Urodził się w roku 1720. Pierwsze nauki pobierał u

Jezuitów, a następnie mając lat 17, wstąpił do ich zakonu.
Po skończeniu Akademii Wileńskiej, udał się do Rzymu dla
dokończenia studyów naukowych. Powróciwszy do kraju,
był nauczycielem w Wilnie, potem w Collegium nobilium
w Warszawie, gdzie po zniesieniu zakonu Jezuitów
zamieszkał na stałe, pracując na niwie literackiej. Pisywał
przeważnie komedye, wydane później w Warszawie p. t.
71
K o m e d y e n a t e a t r u m J. K r. M o ś c i. Mieszczą się
tu: M o n i t o r, W d o w a, P i j a c y, P a n d o b r y. W r.
1778 grana była na scenie warszawskiej jego „N ę d z a
u s z c z ę ś l i w i o n a“, pierwsza opera polska z muzyką
Macieja Kamieńskiego. Należał do ulubieńców Stanisława
Augusta, który go na obiady czwartkowe wraz z innymi
mężami nauki zapraszał. Umarł w roku 1790.

72
STANISŁAW TREM
BECKI
(podług litografii współczesnej).
Urodził się w ziemi Krakowskiej w r. 1723.

Wykształcenie otrzymał w Akademii Krakowskiej, a
następnie wyjechał do Francyi, gdzie się przejął zasadami
filozofii XVIII-go wieku. Powróciwszy do kraju, został
powołany na dwór Stanisława Augusta i otrzymał tytuł
szambelana. Po upadku kraju bawił w Grodnie i
Petersburgu, a po śmierci króla przyjął zaproszenie
Szczęsnego Potockiego i zamieszkał na stałe w Tulczynie
na Podolu. Wytworny niegdyś salonowiec zaniedbał się w
73
ubiorze, zdziwaczał na stare lata i przestał pisać. Umarł
dnia 12 grudnia 1812 r. Trembecki należy do najlepszych
stylistów naszych. Poezye jego wyszły z druku w Lipsku w
r. 1806 i w Warszawie w trzech tomach w r. 1819. Mieszczą
się tu: Z o f i ó w k a, P o l a n k a, P o w ą z k i, B a j k i,
Wi e r s z e o k o l i c z n o ś c i o w e i p o l i t y c z n e i
komedya p. t. S y n m a r n o t r a w n y.

74
JAN ALBERTRAND
Y
(podług drzeworytu współczesnego
ze zbiorów Bib. Ordynacyi hr.
Krasińskich).
Urodził się w Warszawie roku 1731. Nauki

początkowe pobierał u Jezuitów, a następnie mając lat 16,
wstąpił do ich zakonu i w 19 roku życia został
nauczycielem. W roku 1760 wezwał go biskup Józef
Załuski, aby wraz z Janockim uporządkował i skatalogował
znakomity księgozbiór jego. Po czterech latach tej żmudnej
pracy dostał się na dwór prymasa Łubieńskiego, który mu
powierzył wychowanie wnuka swego, Feliksa. W roku
75
1773 wezwany przez króla na kustosza gabinetu
starożytności, a następnie wysłany za granicę dla
gromadzenia materyałów, dotyczących historyi polskiej,
przywiózł z tej podróży sto dziesięć tomów in folio, własną
przepisanych ręką. Za tę ogromną pracę otrzymał wielki
złoty medal zasługi i szlachectwo, a w r. 1796 biskupstwo
zenopolitańskie. W r. 1800 został prezesem Towarzystwa
Przyjaciół Nauk. Umarł roku 1808. Z dzieł jego na uwagę
zasługują: 1) P a n o w a n i e H e n r y k a Wa l e z y u s z a i
S t e f a n a B a t o r e g o, 2) P a n o w a n i e K a z i m i e r z a
J a g i e l l o ń c z y k a, 3) D w a d z i e ś c i a s z e ś ć l a t
p a n o w a n i a W ł a d y s ł a w a J a g i e ł ł y i 4) Przeróbka z
francuskiego: D z i e j e K r ó l e s t w a P o l s k i e g o.

76
ADAM NARUSZEWI
CZ
(podług popiersia, znajdującego się
w b. galeryi Stanisława Augusta).
Urodził się w Pińsku roku 1733 i tam też pierwsze

nauki pobierał. W piętnastym roku życia wstąpił do zakonu
Jezuitów i został wkrótce przez nich wysłany dla studyów
do Lyonu. Po powrocie do kraju był profesorem języka
łacińskiego w Akademii Wileńskiej, w roku jednak 1756
wyjechał kosztem kanclerza Michała Czartoryskiego do
Włoch, a następnie do Niemiec. Powróciwszy po latach
kilku do Wilna, wykładał w Akademii poetyke. Z Wilna
77
wkrótce przeniesiony został do Collegium nobilium do
Warszawy jako profesor tegoż przedmiotu. Polecony
królowi, zyskał przychylność jego i koadjutoryę na
biskupstwo smoleńskie, a w 1790 r. otrzymał biskupstwo
łuckie. Pod koniec życia zamieszkał w Janowie, gdzie
umarł d. 6 lipca 1796 roku. Poezye jego wyszły z druku w r.
1778 w 4-ch tomach p. t. L i r y k a. Z dzieł prozą pisanych
na uwagę zasługują: H i s t o r y a N a r o d u P o l s k i e g o w
6-ciu tomach; Historya Jana Karola
C h o d k i e w i c z a w 2-ch tomach; D y a r y u s z p o d r ó ż y
S t a n i s ł a w a A u g u s t a n a U k r a i n ę.

78
IGNACY KRASICKI
zbioru L. Zwolińskiego).
Urodził się dnia 3 lutego 1735 r. w Dubiecku, w ziemi

Sanockiej. Wychowanie otrzymał bardzo staranne pod
okiem rodziców, a następnie kształcił się we Lwowie u
Jezuitów. Dla dokończenia studyów pojechał do Rzymu, a
po powrocie do ojczyzny odebrał święcenia kapłańskie. Po
wstąpieniu na tron Stanisława Augusta został kanonikiem i
koadjutorem warmińskim, a w roku 1766 biskupem. Od r.
1773 stale przebywał w Warmii, robiąc wycieczki do
Berlina, w roku 1782 zawitał do Warszawy, gdzie był
owacyjnie przyjmowany. W r. 1795 został prymasem.
79
Umarł w Berlinie dnia 14 marca 1801 roku. Wydał:
M y s z e i d o s p i e ś n i X; M o n a c h o m a c h i a c z y l i
w o j n a m n i c h ó w; S a t y r y; B a j k i i p r z y p o w i e ś c i;
A n t i m o n a c h o m a c h i a; Wo j n a C h o c i m s k a;
W i e r s z e X. B. W.; L i s t y i p i s m a r ó ż n e. Z pism
prozą pisanych wymienić należy: Mikołaja
D o ś w i a d c z y ń s k i e g o p r z y p a d k i: P a n P o d s t o l i;
H i s t o r y a; K a l e n d a r z o b y w a t e l s k i; Ż y c i a
z a c n y c h m ę ż ó w z Plutarcha. Tłomaczył P i e ś n i
O s y a n a.

80
ONUFRY KOPCZYŃ
SKI
(podług medalu współczesnego).
Urodził się w Czerniowie nad Wrześnią, w

Wielkopolsce, dnia 30 listopada 1735 roku. Pierwsze nauki
pobierał w szkołach Pijarskich w Warszawie, a mając lat
17, wstąpił do zgromadzenia ks. pijarów w Podolińcu, na
Spiżu. Od roku 1756 uczył kolejno w kolegiach: w
Radomiu, Piotrkowie, Rzeszowie i Złoczowie, następnie
wyjechał w charakterze nauczyciela młodego Wisłockiego
do Wiednia i Paryża. Po powrocie do kraju został
profesorem wymowy w Collegium nobilium i
81
pomocnikiem bibliotekarza w książnicy Załuskich, a w r.
1776 członkiem Towarzystwa do ksiąg elementarnych. W
tym czasie Komisya Edukacyjna wezwała go do napisania
gramatyki polskiej. Z zadania tego wywiązał się chlubnie,
to też w r. 1778 jego G r a m a t y k a d l a s z k ó ł
n a r o d o w y c h uznaną została jako podręcznik na klasę I,
II i III. Za zasługi położone nad badaniem języka ofiarował
mu Stanisław August medal złoty z napisem „Merentibus
patriae“. W roku 1794 zmuszony był opuścić kraj i w ciągu
lat 5 przebywał w Morawii i Czechach. W r. 1800 wrócił do
Warszawy, gdzie po latach czterech został wizytatorem, a w
1816 naród uczcił go medalem złotym. Umarł d. 14 lutego
1817 roku. Po śmierci jego wyszła G r a m a t y k a j ę z y k a
p o l s k i e g o.

82
FRANCISZEK KARPIŃ
SKI
zbioru Z. Wolskiego).
Urodził się w Holoskowie, na Pokuciu, dnia 4

października 1741 roku. Nauki pobierał u Jezuitów w
Stanisławowie, a następnie we Lwowie, gdzie stopień
doktora nauk wyzwolonych otrzymał. Jezuici namawiali
go, aby został księdzem, ojciec zaś życzył sobie, aby syn
był prawnikiem. Młody Karpiński, nie mogąc się
zdecydować ani na jedno, ani na drugie, pojechał do brata,
mieszkającego w Chocimierzu i tu przebył lat parę, pisząc
83
wiersze. W r. 1770 wyjechał do Wiednia. Po powrocie,
wezwany do ks. Adama Czartoryskiego do Warszawy,
został sekretarzem księcia, a w r. 1783 guwernerem
Romana Sanguszki, niedługo jednak miejsce to piastował i
wrócił do Dobrowód, które dzierżawił. Po latach dwóch
przybył do Warszawy, był czas jakiś guwernerem ks.
Dominika Radziwiłła, w r. 1794 przeniósł się do Kraśnika,
a następnie nabywszy wieś Chorowszczyznę w r. 1819,
zamieszkał w niej na stałe i tu umarł w r. 1825. Poezye
rzewne zjednały mu nazwę „Poety serca“. Najwybitniejsze
z utworów jego są: S i e l a n k i (L a u r a i F i l o n, D u m a
L u k i e r d y i wiele innych); P i e ś n i (K i e d y r a n n e
w s t a j ą z o r z e, B ó g s i ę r o d z i, m o c t r u c h l e j e,
W s z y s t k i e n a s z e d z i e n n e s p r a w y, i inne);
P o w r ó t z Wa r s z a w y n a w i e ś, Ż a l e S a r m a t y
n a d g r o b e m Z y g m u n t a A u g u s t a: przekład
P s a ł t e r z a D a w i d o w e g o i O g r o d ó w Delilla. Po
śmierci Karpińskiego wyszły jego P a m i ę t n i k i.

84
FRANCISZEK DYO
NIZY KNIAŹNIN
zbioru S. Dembego).
Urodził się w Witebsku roku 1750. Wychowany

troskliwie przez matkę, oddany został na naukę do księży
Jezuitów i ulegając namowom swoich nauczycieli, w
czternastym roku życia wstąpił do ich zakonu. Po
zniesieniu Towarzystwa Jezusowego, nie otrzymawszy
jeszcze wszystkich święceń, powrócił do stanu świeckiego i
pracował w bibliotece Załuskich. Książę Adam
Czartoryski, generał ziem podolskich, oceniwszy zdolności
85
Kniaźnina, powołał go do Puław w charakterze sekretarza.
Tu cały czas wolny poświęcał poezyi, pisząc O d y,
S i e l a n k i, B a j k i, utwór liryczny p. t. R o z m a r y n,
wiersze okolicznościowe, jak B a l o n, G a l a w i e l k a,
tragedye: Te m i s t o k l e s, H e k t o r, sceny dramatyczne:
M a r y n k i, T r z y g o d y, Z o s i n y i operę C y g a n i e.
Tłomaczył również O d y H o r a c e g o, Pieśni
A n a k r e o n t a i O s y a n a. W roku 1795 dostał
pomieszania zmysłów. Umarł na ręku przyjaciela swego,
Franciszka Zabłockiego w r. 1807.

86
HUGO KOŁŁĄT
AJ
(podług rysunku Głowackiego ze
Urodził się w Niecisławicach, w Sandomierskiem, roku

1750. Nauki początkowe pobierał w Pińczowie, skąd
przeszedł do Akademii Krakowskiej. Zostawszy księdzem,
pojechał do Rzymu, gdzie otrzymał stopnie doktora teologii
i prawa. Po powrocie do kraju został członkiem
Towarzystwa do ksiąg elementarnych, w r. 1777
wizytatorem i organizatorem Akademii Krakowskiej, a w
1782 jej rektorem. W r. 1786 mianowany referendarzem
87
w. lit., stał się duszą stronnictwa postępowego, wkrótce
wydał L i s t y d o S t a n i s ł a w a M a ł a c h o w s k i e g o o
p r z y s z ł y m s e j m i e i wpływał na postanowienia sejmu
Wielkiego. Po wypadkach r. 1794 dostał się do więzienia w
Ołomuńcu, z którego wyszedł w r. 1802. Zamieszkał na
Wołyniu, a po ustanowieniu Księstwa Warszawskiego
powrócił do Warszawy, gdzie umarł w r. 1812. Znakomity
publicysta, mąż stanu i polityk wydał następujące, oprócz
powyższej, prace: P r a w o p o l i t y c z n e n a r o d u
p o l s k i e g o; O ustanowieniu i upadku
k o n s t y t u c y i p o l s k i e j; M o w y.

88
KAJETAN WĘGIER
SKI
Zwolińskiego).
Urodził się w Węgrach, na Podlasiu, w roku 1755.

Nauki początkowe pobierał w szkołach Yezuickich w
Warszawie, a w roku 1770 został kancelistą w
Departamencie Sprawiedliwości Rady Nieustającej.
Wkrótce zdolnościami swemi zwrócił na siebie uwagę
Stanisława Augusta, który go obdarzył tytułem szambelana.
Niedługo jednak cieszył się względami dworu. Obdarzony
89
dowcipem złośliwym i uszczypliwym, napisał satyrę
P o r t r e t y p i ę c i u E l ż b i e t, w której dotknął osoby,
należące do najwyższych warstw społecznych. Zmuszony
wskutek tego opuścić Warszawę, pojechał do Włoch, a
następnie zwiedził Francyę i Amerykę. Po powrocie do
Europy mieszkał czas jakiś w Anglii, z powodu jednak
nadwątlonego zdrowia udał się z polecenia lekarzy na
południe Francyi. Umarł w Marsylii roku 1787. Oprócz
wielu wierszy okolicznościowych napisał poemat
satyryczny O r g a n y, tłomaczył utwór J. J. Rousseau
Pigmalion i wydał Bajki i S i e l a n k i.
Najkompletniejsze wydanie pism jego wyszło we Lwowie
w r. 1882.

90
S TA N I S Ł AW S T
ASZIC
(podług sztychu A.
Oleszczyńskiego).
Urodził się w Pile, w Wielkopolsce, r. 1755. Po

ukończeniu szkół w kraju, wyjechał dla dalszego
kształcenia się do Niemiec, Francyi i Włoch. Wróciwszy do
ojczyzny, został nauczycielem Aleksandra i Stanisława
Zamoyskich, w roku zaś 1779 — księdzem. W r. 1792
opuścił na czas jakiś strony ojczyste i udał się do Wiednia,
gdzie wskutek zręcznej gry giełdowej dorobił się znacznego
majątku, wszystkie jednak pieniądze obracał na cele
91
dobroczynne. W r. 1801 nabył dobra hrubieszowskie i
oddał grunta włościanom, wybrany w tym samym roku
członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk, został w r. 1809
jego prezesem. Po utworzeniu Królestwa Kongresowego
otrzymał godność radcy stanu, dyrektora generalnego
przemysłu i kunsztów w Komisyi Spraw Wewnętrznych,
następnie członka Komisyi Oświecenia Publicznego, a
ostatecznie ministra stanu i prezesa Komisyi Emerytalnej.
Umarł w Warszawie r. 1826, pochowany przy kościele
kamedułów na Bielanach. Znakomity filantrop, polityk i
mąż stanu wydał wiele prac, z których na wyróżnienie
zasługują: Uwagi nad Życiem Jana
Z a m o y s k i e g o; P r z e s t r o g i d l a P o l s k i; O
ziemiorodztwie Karpatów i innych gór i
r ó w n i n P o l s k i. Wierszem miarowym napisał R ó d
l u d z k i, p o e m a d y d a k t y c z n e.

92
JAN ŚNIADECKI
(podług sztychu E. Schülera ze
zbiorów Z. Wolskiego).
Urodził się dnia 29 sierpnia 1756 r. w Żninie, w

województwie Gnieźnieńskiem. Do r. 1764 uczył się w
domu, następnie w szkole Lubrańskiego w Poznaniu, skąd
w r. 1772 przeszedł do Akademii Krakowskiej, którą
ukończył ze stopniem doktora filozofii. W r. 1778 wyjechał
dla studyów specyalnych nad matematyką i astronomią do
Niemiec i Francyi, gdzie się zapoznał z najwybitniejszymi
mężami nauki. W r. 1781 wrócił do kraju dla objęcia
proponowanego przez Komisyę Edukacyjną miejsca
profesora astronomii i wyższej matematyki w Akademii
Krakowskiej. W roku 1801 został członkiem
93
Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, a w roku
1806 powołany na stanowisko astronoma obserwanta i
rektora Uniwersytetu Wileńskiego. Obowiązki te pełnił aż
do r. 1826, w którym na własne żądanie otrzymał
uwolnienie. Z prac po nim pozostałych wymienić należy:
A l g e b r ę; O f i l o z o f i i; O K o p e r n i k u;
G e o g r a f i ę; T r y g o n o m e t r y ę k u l i s t ą; Ż y w o t
l i t e r a c k i H u g o n a K o ł ł ą t a j a; Ż y w o t u c z o n y i
publiczny Odlanickiego-Poczobuta i
Ż y w o t y u c z o n y c h P o l a k ó w.

94
JAN PAWEŁ WORO
NICZ
zbiorów Z. Wolskiego).
Urodził się w Tajkurach, na Wołyniu, roku 1757. Po

ośmioletniej nauce w szkole Jezuickiej w Ostrogu, wstąpił
do zakonu swoich wychowawców. Zanim jednak otrzymał
święcenia, Towarzystwo Jezusowe skasowanem zostało,
zmuszony więc był dla dokończenia studyów udać się do
Warszawy, gdzie w Seminaryum św. Krzyża uczył się
filozofii i retoryki, a u ks. misyonarzy — teologii.
Wyświęcony w r. 1784, otrzymał probostwo w Liwie,
95
następnie kanonię chełmską i kijowską. W r. 1795 był
proboszczem w Kazimierzu Dolnym, w r. 1803 przeniósł
się do Powsina, skąd w r. 1807 został powołany na
dziekana kapituły, a w r. 1815 na biskupa krakowskiego.
Niedługo jednak był na tem stanowisku; w r. 1828, po
śmierci ks. Skarszewskiego, mianowany arcybiskupem-
prymasem warszawskim, przybył do Warszawy, gdzie brał
czynny udział w życiu umysłowem i politycznem narodu.
Umarł dnia 4 grudnia 1829 roku w Baden pod Wiedniem. Z
pism jego znane są: 1) P o e z y e, z których na uwagę
zasługują: P i e ś n i w i e j s k i e , H y m n d o B o g a ,
A s s a r m o t , L e c h , S e j m Wi ś l i c k i i Ś w i ą t y n i a
S y b i l l i ; 2) K a z a n i a; 3) P r z e m o w y t r e ś c i
r e l i g i j n e j.

96
JULIAN URSYN NIE
MCEWICZ
(podług portretu, malowanego z
natury przez A. Brodowskiego).
Urodził się w Skokach, na Litwie, 1758 roku. Pierwsze

nauki pobierał w domu rodzicielskim, następnie oddany do
korpusu kadetów, ukończył go w roku 1777 i został
adjutantem generała ziem podolskich, z którym w r. 1783
wyjechał do Wiednia, a stamtąd do Włoch, Francyi i Anglii.
Po powrocie do kraju posłował z Inflant na Sejm Wielki i w
r. 1792 powtórnie wyjechał za granicę. Tym razem był w
Lipsku, Wiedniu i Włoszech; w r. 1794 powrócił do kraju,
97
aby wkrótce udać się do Ameryki. Po utworzeniu Księstwa
Warszawskiego powrócił na stałe do kraju, gdzie został
sekretarzem senatu i członkiem Najwyższej Izby
Edukacyjnej. Po roku 1831 zamieszkał w Londynie, skąd
po dwóch latach przeniósł się do Paryża, gdzie dokonał
pracowitego żywota w r. 1841. Do ważniejszych dzieł jego
należą: B a j k i; P o w i e ś c i i w i e r s z e r ó ż n e;
Powrót p o s ł a; Jan Kochanowski w
C z a r n o l e s i u; W ł a d y s ł a w p o d Wa r n ą; P a n
Nowina czyli dom p o c z t o w y; Ś p i e w y
h i s t o r y c z n e; P r o m e t e u s z; D w a j S i e c i e c h o w i e;
J a n z T ę c z y n a. Oprócz nich: D z i e j e p a n o w a n i a
Zygmunta I I I; P a m i ę t n i k i; Podróże
h i s t o r y c z n e p o z i e m i a c h p o l s k i c h, m i ę d z y r.
1 8 1 1 a 1 8 2 8 o d b y t e.

98
WOJCIECH BOGUS
ŁAWSKI
(podług portretu malowanego z
natury przez A. Brodowskiego).
Urodził się we wsi Glinnie, pod Poznaniem, roku 1760.

Kształcił się w konwikcie Pijarskim w Warszawie,
następnie był paziem biskupa krakowskiego, Kajetana
Sołtyka. Później wstąpił do gwardyi królewskiej, wkrótce
jednak porzucił służbę wojskową dla teatru. Po raz
pierwszy wystąpił na scenie warszawskiej w roku 1778 w
przełożonej przez siebie z francuskiego komedyi
F a ł s z y w e n i e w i e r n o ś c i, a po latach pięciu został
dyrektorem i przedsiębiorcą teatru polskiego, położywszy
99
na tem stanowisku wielkie zasługi, jako organizator trupy,
aktor i tłomacz sztuk teatralnych. W roku 1811 otworzył
pierwszą w kraju szkołę dramatyczną, a w 1814 usunął się z
zajmowanego stanowiska, powierzając zarząd teatru
zięciowi swemu, Ludwikowi Osińskiemu. Umarł dnia 23
lipca 1829 roku. Utwory jego mieszczą się w 12 tomach,
wydanych w Warszawie (1822—1825). Są to przeważnie
sztuki tłomaczone, do oryginalnych zaś należą dwie
komedye: H e n r y k V I n a ł o w a c h i S p a z m y
m o d n e. Największą jednak popularnością cieszyła się
operetka: C u d m n i e m a n y, c z y l i k r a k o w i a c y i
g ó r a l e.

100
TADEUSZ CZACKI
(podług portretu malowanego z
natury przez Pitschmana).
Urodził się w Porycku, na Wołyniu, roku 1765. Nauki

początkowe pobierał w Gdańsku pod okiem stryja,
następnie kształcił się w domu. Mając lat 19, otrzymał
urząd w sądach zadwornych a w r. 1786 został członkiem
Komisyi Skarbu. W tym czasie pracował gorliwie nad sobą,
czytał bardzo wiele i odbywał studya w bibliotece
Załuskich. W r. 1803 mianowany wizytatorem szkół
wołyńskich, podolskich i kijowskich, zażądał odrazu
pomnożenia ich, domagając się jednocześnie utworzenia
101
wyższej szkoły. Wkrótce też powstało gimnazyum
wołyńskie w Krzemieńcu, któremu równego w kraju nie
było. Za zasługi położone na polu oświaty naród uczcił go
medalem. Umarł Czacki w Dubnie dnia 8 lutego 1813 r.
Znakomity ten krzewiciel oświaty pozostawił dzieła
następujące: O l i t e w s k i c h i p o l s k i c h p r a w a c h, o
i c h d u c h u, ź r ó d ł a c h, z w i ą z k u i o r z e c z a c h
zawartych w pierwszym Statucie dla Litwy
1 5 2 9 r o k u w y d a n y m; O d z i e s i ę c i n a c h;
R o z p r a w a o ż y d a c h i wiele innych.

102
JĘDRZEJ ŚNIADEC
KI
(podług sztychu z Albumu
Wileńskiego).
Urodził się w Żninie roku 1768. Nauki początkowe

pobierał w Trzemesznie, a następne w Krakowie, gdzie
również i Akademię ukończył, kształcąc się w zawodzie
lekarskim. W roku 1791 dla studyów nad medycyną
pojechał do Włoch, Niemiec i Anglii. Po powrocie do kraju
w roku 1796 objął katedrę chemii i farmacyi w
Uniwersytecie Wileńskim. Od r. 1846 zasilał artykułami
swymi W i a d o m o ś c i b r u k o w e. W r. 1822 opuścił
103
uniwersytet, wkrótce jednak powołany został powtórnie na
profesora, wykładając tym razem do samego zwinięcia
uniwersytetu, t. j. do roku 1832, następnie był profesorem
w Akademii Medyczno-Chirurgicznej. Umarł dnia 21 maja
1838 roku. Napisał wiele prac większych i rozpraw. Do
najcelniejszych należą: P o c z ą t k i c h e m i i; Te o r y a
j e s t e s t w o r g a n i c z n y c h; R z e c z o f i z y c z n e m
w y c h o w a n i u d z i e c i.

104
ALOIZY FELIŃSKI
Urodził się w Łucku roku 1771. Pierwsze nauki

pobierał w Dąbrowicy u księży Pijarów, następnie kształcił
się w Włodzimierzu, studyując z zamiłowaniem języki
obce. Wezwany przez Tadeusza Czackiego, przybył do
Warszawy, gdzie się zajmował porządkowaniem uchwał
sejmowych, wydanych za panowania Jana III-go i królów
następnych. Tu poznał najwybitniejszych wówczas autorów
polskich: Kopczyńskiego, Naruszewicza i Trembeckiego.
Po roku 1794 osiadł na wsi wraz z rodzeństwem, a w r.
105
1819 wezwany został przez ks. Adama Czartoryskiego na
stanowisko dyrektora Liceum Krzemienieckiego, gdzie
wykładał literaturę. Umarł w r. 1820. Najznakomitszym z
utworów jego jest B a r b a r a R a d z i w i ł ł ó w n a. Oprócz
niej wydał: W i e r s z e u l o t n e; Przyczyny
używanej przezemnie p i s o w n i; O
w i e r s z o w a n i u; D y a l o g i; O l i s t a c h, i
przetłomaczył Z i e m i a ń s t w o Delilla.

106
JÓZEF HOENE-
WROŃSKI
(podług fotograwury R. Paulussena,
dołączonej do dzieła
S. Dicksteina o Wrońskim).
Urodził się w Wielkopolsce dnia 24 sierpnia 1778

roku. Oddany do korpusu kadetów w Warszawie, ukończył
go w 15-ym roku życia i zapisał się w szeregi artyleryi
narodowej. W roku 1797 wyjechał na zawsze z kraju,
udając się do Niemiec, gdzie studyował prawo publiczne i
filozofię. W roku 1800 pojechał do Francyi, aby się
poświęcić badaniom astronomicznym. Tu przygotowywał
107
podwalinę do przyszłych prac filozoficzno-
matematycznych, stąd robił wycieczki w celach naukowych
do Anglii, Belgii i Niemiec, tu też napisał i wydał w języku
francuskim 107 t r a k t a t ó w n a u k o w y c h z dziedziny
matematyczno-fizycznej, filozoficznej, politycznej i
ekonomicznej. Umarł w Paryżu d. 9 sierpnia 1853 roku,
pozostawiwszy w rękopisach około c z t e r y s t u p r a c.

108
JOACHIM LELEWE
L
(podług portretu malowanego przez
F. Tepę w r. 1860, ze zbioru
Z. Wolskiego).
Urodził się w Warszawie dnia 22 marca 1786 roku.

Wychowanie pierwotne odebrał w domu rodzicielskim i u
swej ciotki Cieciszowskiej, okazując chęć do nauk i
zamiłowanie do czytania. Oddany w 15-ym roku życia do
konwiktu księży Pijarów w Warszawie, przeszedł wkrótce
do Uniwersytetu Wileńskiego. W roku 1808 powołany
został przez Czackiego na katedrę historyi w gimnazyum
109
wołyńskiem, spóźniwszy się jednak, wykładał geografię
starożytną. W roku 1814 otrzymał miejsce profesora-
zastępcy na katedrze historyi w Uniwersytecie Wileńskim,
a w roku 1818 — profesora bibliografii i bibliotekarza w
Uniwersytecie Warszawskim. Po trzech latach powtórnie
powołany na profesora historyi Uniwersytetu Wileńskiego,
zmuszony był wkrótce przerwać wykłady, powrócił więc do
Warszawy, gdzie się poświęcił badaniom przeszłości
narodowej. W roku 1831 wyjechał do Paryża, skąd po roku
przeniósł się do Brukseli, pracując gorliwie w ciągu lat
trzydziestu na polu historycznem i walcząc z nędzą, która
dawała mu się we znaki. Umarł d. 29 maja 1861 r. w
Paryżu, dokąd go przyjaciele dla porady lekarskiej i
większych wygód przewieźli. Oprócz prac
numizmatycznych, archeologicznych i geograficznych,
napisał wiele dzieł z dziejów ojczystych, które pod
ogólnym tytułem: P o l s k a, d z i e j e j e j i r z e c z y
wyszły w 20 tomach u Żupańskiego w Poznaniu, w latach
1855—1866.

110
KAZIMIERZ BROD
ZIŃSKI
Urodził się we wsi Królówce, w obwodzie

Bocheńskim, dnia 8 marca 1791 roku. Pozbawiony uczucia
pieszczoty macierzyńskiej, nienawidzony przez macochę,
ze smutkiem w duszy młodej, zaczął uczęszczać do szkoły
elementarnej w Lipnicy, a od roku 1800 do szkoły miejskiej
w Tarnowie. Po trzech latach przeszedł do gimnazyum
tarnowskiego, w roku następnym zaś do klasy drugiej
gimnazyalnej w Krakowie. Wskutek śmierci ojca zmuszony
111
był przerwać nauki i dopiero po roku powrócił do szkół
tarnowskich, które ukończył, mając lat 18. Zaciągnął się
wówczas do wojska Księstwa Warszawskiego i odbył całą
kampanię Napoleońską. W czasie służby wojskowej
pracował nad sobą, bardzo wiele czytał, a w chwilach
wolnych probował sił swoich na polu poezyi. W r. 1814
zamieszkał w Warszawie, szukając zarobku w Komisyi
Likwidacyjnej Ministeryum Spraw Wewnętrznych i na
niwie literackiej. W r. 1818 został profesorem języka i
literatury polskiej w konwikcie ks. Pijarów na Żoliborzu, a
w r. 1822 profesorem Uniwersytetu Warszawskiego. Umarł
d. 10 października 1835 r. w Dreznie. Z licznego zbioru
poezyi, wydanych w r. 1872 w Poznaniu w 8 tomach, na
uwagę szczególną zasługuje W i e s ł a w.

112
HENRYK HR. RZE
WUSKI
(podług rysunku Straszyńskiego ze
Urodził się w Sławucie, na Wołyniu, dnia 3 maja 1791

roku. Mając rok życia, otrzymał patent na chorążego w
regimencie Potockich i został kawalerem maltańskim
przeoratu polskiego. Lata dziecięce spędził na Litwie u
babki swojej. W roku 1799 oddano go do konwiktu księży
Karmelitów w Berdyczowie, następnie do instytutu
wychowawczego księdza Nicole w Petersburgu, skąd w
113
roku 1806 na dokończenie edukacyi pojechał do Krakowa.
Po utworzeniu Księstwa Warszawskiego zaciągnął się w
szeregi armii, wkrótce jednak wziął dymisyę i wyjechał za
granicę. Zwiedził Szwajcaryę, Niemcy, Francyę, Włochy,
Anglię i Turcyę. W roku 1825 towarzyszył Mickiewiczowi
w podróży po Krymie, a w roku 1829 powtórnie wyjechał
do Włoch. W czasie pobytu swego w Rzymie napisał jedną
z najlepszych naszych powieści historycznych: P a m i ą t k i
JPana Seweryna S o p l i c y, cześnika
p a r n a w s k i e g o. W r. 1832 został marszałkiem szlachty
żytomierskiej, a po latach czterech usunął się w zacisze
wiejskie, do Cudnowa, skąd rzadko bardzo wyjeżdżał do
Warszawy lub Petersburga, czas cały poświęcając pracy na
polu piśmienniczem. Tu powstały M i e s z a n i n y
o b y c z a j o w e, napisane pod pseudonimem Jarosza Bejły,
artykuły drukowane w „Tygodniku Petersburskim“,
L i s t o p a d, Zamek Krakowski i Adam
Ś m i g i e l s k i. Od r. 1850 zamieszkał w Warszawie, gdzie
w roku następnym założył D z i e n n i k Wa r s z a w s k i i
wydał powieści: R y c e r z L i z d e j k o i Z a p o r o ż e c. Po
sześcioletnim pobycie w Warszawie wrócił na Wołyń i
umarł w Cudnowie w roku 1866.

114
ANTONI MALCZE
WSKI
(podług miedziorytu ze zbiorów
Augusta Bielowskiego).
Urodził się w Warszawie roku 1793. W domu odebrał

wychowanie francuskie. W 7-ym roku życia oddany został
na naukę do Krzemieńca, którą ukończył w roku 1811.
Zaciągnął się wówczas do wojska, a po upływie pięciu lat
wziął dymisyę i wyjechał za granicę. Zwiedził Niemcy,
Francyę, Anglię, Włochy i Szwajcaryę, był na szczycie
góry Mont-Blanc, a w Wenecyi poznał się z Byronem,
który wywarł nań wpływ wielki. W roku 1821 powrócił z
115
podróży i osiadł na Wołyniu, wziąwszy w dzierżawę
wioskę Hrynów w powiecie Włodzimierskim. Wkrótce
jednak przeniósł się na stałe do Warszawy, gdzie rozpoczął
zawód autorski. Wówczas to napisał i ogłosił drukiem
poemat większych rozmiarów p. t. M a r y a, p o w i e ś ć
u k r a i ń s k a. Nie poznano się na razie na tym pięknym
utworze, który później doczekał się kilkudziesięciu wydań i
był tłomaczony na wszystkie języki europejskie. Złamany
niepowodzeniem, umarł Malczewski dnia 2 maja 1826
roku.

116
WACŁAW ALEKSA
NDER MACIEJOWS
KI
(podług portretu współczesnego).
Urodził się w Kalwaryi roku 1793. Nauki początkowe

pobierał w szkole księży Pijarów w Piotrkowie. Po jej
ukończeniu w r. 1812 udał się do Akademii Krakowskiej, w
r. 1814 pojechał do Wrocławia, następnie do Berlina i
Getyngi, gdzie słuchał wykładów najsławniejszych
profesorów. Powróciwszy do kraju, został profesorem
literatury klasycznej Liceum Warszawskiego, później —
117
historyi i instytucyi prawa rzymskiego w Uniwersytecie
Warszawskim, a od roku 1838 profesorem literatury w
Akademii duchownej i sędzią trybunału. Pod koniec życia
poświęcił się wyłącznie pracy na polu piśmienniczem.
Umarł w Warszawie r. 1883. Wydał bardzo wiele prac, z
których na uwagę zasługują: H i s t o r y a p r a w o d a w s t w
s ł o w i a ń s k i c h; Pamiętniki o d z i e j a c h,
p i ś m i e n n i c t w i e i p r a w o d a w s t w i e S ł o w i a n;
Dzieje Polski p r z e d c h r o b r o w e j;
P i ś m i e n n i c t w o p o l s k i e a ż d o r. 1 8 3 0;
H i s t o r y a w ł o ś c i a n w P o l s c e; Ż y d z i w
P o l s c e, n a R u s i i L i t w i e.

118
ALEKSANDER HR.
FREDRO
(podług rysunku X. S.
Panasińskiego z roku 1878).
Urodził się w Suchorowie, w Galicyi, w roku 1793.

Wychowanie francuskie odebrał w domu rodzicielskim, w
Beńkowej-Wiszni, a następnie uczył się we Lwowie, biorąc
lekcye od nauczycieli prywatnych. W 12-ym roku życia
napisał komedyjkę p. t. S t r a c h p r z e s t r a s z o n y, talent
jednak komedyopisarski rozwinął się znacznie później. W
roku 1809 zaciągnął się Fredro w szeregi wojskowe i
przebył kampanię Napoleońską, towarzysząc cesarzowi do
119
Paryża. Tu zapoznał się z utworami Moliera, które wywarły
na niego wpływ wielki. Powróciwszy do Lwowa w stopniu
kapitana, z krzyżem legii honorowej i virtuti militari, zaczął
próbować sił swoich na polu komedyopisarstwa. Pierwsze
próby były nieudane, wystawiony jednak w roku 1821 na
scenie warszawskiej P a n G e l d h a b doznał wielkiego
powodzenia. Od tej chwili posypały się komedye Fredry jak
z rogu obfitości; do najcelniejszych należą: Z e m s t a z a
m u r g r a n i c z n y, D a m y i H u z a r y, Ś l u b y
p a n i e ń s k i e, C i o t u n i a, N i k t m n i e n i e z n a,
P i e r w s z a l e p s z a. W roku 1865 za zasługi położone
około podniesienia sceny polskiej obdarzony został
medalem złotym. Umarł we Lwowie roku 1876. Zupełny
zbiór pism jego wyszedł w Warszawie w roku 1880, w 13
tomach.

120
IGNACY CHODŹKO
(podług sztychu ze zbioru
Urodził się w Zabłoczyźnie, na Litwie, roku 1794.

Otrzymawszy wychowanie troskliwe w domu
rodzicielskim, oddany został w 10-ym roku życia do szkoły
księży Bazylianów w Borunach, skąd przeszedł do
Uniwersytetu Wileńskiego, który ukończył w roku 1814 ze
stopniem kandydata nauk filozoficznych. Po śmierci
rodziców, pod opieką stryja Jana, znanego w literaturze pod
imieniem Jana ze Świsłoczy, zaczął próbować sił swoich na
polu literackiem. Pierwszą pracę drukował w „Meliteli“ w
121
r. 1829 p. t. P o d d a n y. Następnie powstał cały szereg
powieści, wydany p. t. O b r a z y l i t e w s k i e. Wyróżniają
się wśród nich P a m i ę t n i k i k w e s t a r z a. Jako ciąg
dalszy O b r a z ó w l i t e w s k i c h wyszły P o d a n i a
l i t e w s k i e, z których na wyszczególnienie zasługuje
P u s t e l n i k w P r o n i u n a c h. W r. 1855 został wybrany
członkiem Komisyi Archeologicznej w Wilnie, a w 1859
członkiem-korespondentem Krakowskiego Towarzystwa
Naukowego. Umarł dnia 1 sierpnia 1861 roku.

122
STANISŁAW JACH
OWICZ
(podług fotografii z natury).
Urodził się w Dzikowie, w Galicyi, roku 1796. Nauki

pobierał w Gimnazyum Stanisławowskiem, a następnie na
wydziale filozoficznym w Uniwersytecie Lwowskim.
Mając lat 22, przybył do Warszawy i poświęcił się
zawodowi nauczycielskiemu. W roku 1824 wydał w Płocku
B a j k i i P o w i e ś c i, za któremi poszły wkrótce inne
dziełka, specyalnie dla dzieci pisane: P a m i ą t k a d l a
d o b r y c h d z i e c i (1827); R o z m o w y m a m y z
123
J ó z i ą (1830 r.); P a m i ą t k a d l a E r y c z k a (1846, w 4
tomach); C z y t a n i a J ó z i (1847); K s i ą ż e c z k a d l a
S t e f c i a (1855); P r z e s t r o g a d l a m o j e j k o c h a n e j
s i o s t r z e n i c y, i d ą c e j z a m ą ż (1856). W roku 1856
otrzymał w darze, jako hołd za gorliwą pracę na polu
filantropii, pedagogiki i literatury — dzieło, zbiorowemi
siłami napisane, p. t. W i e n i e c. Umarł w Warszawie roku
1857.

124
JÓZEF KORZENIO
WSKI
Urodził się w Brodach, w Galicyi, dnia 19 marca 1797

roku. Wychowanie otrzymał w domu rodzicielskim, a w
ósmym roku życia oddany do szkoły normalnej w Brodach,
ukończył ją w roku 1806 i odwieziony został do
gimnazyum w Zbarażu, skąd po roku przeszedł do drugiej
klasy gimnazyalnej w Czerniowcach, na Bukowinie.
Niedługo jednak tu bawił, bo w roku 1808 wyprawił go
ojciec do słynnego na owe czasy gimnazyum wołyńskiego
125
w Krzemieńcu, gdzie przebył lat jedenaście. Polecony przez
ks. Adama Czartoryskiego w r. 1819 Wincentemu
Krasińskiemu, został nauczycielem jego syna, Zygmunta.
W roku następnym otrzymał miejsce biliotekarza ordynacyi
Zamoyskich, gdzie pracował do r. 1823, t. j. do objęcia
katedry języka i piśmiennictwa polskiego w Liceum
Krzemienieckiem. W r. 1833 przeniósł się do Uniwersytetu
Kijowskiego na katedrę języka łacińskiego i starożytności
rzymskich, a następnie literatury polskiej. Po latach pięciu
został dyrektorem gimnazyum charkowskiego, potem
warszawskiego, a w r. 1861 dyrektorem wydziału w
Komisyi Wyznań i Oświecenia. Umarł dnia 17 września
1863 r. w Dreznie. Należy do najwybitniejszych
powieściopisarzy i dramaturgów naszych. Z 60 przeszło
dramatów, tragedyj i komedyj jego na uwagę zasługują:
K a r p a c c y G ó r a l e, M n i c h i Ż y d z i; z powieści:
S p e k u l a n t, K o l l o k a c y a, W ę d r ó w k i o r y g i n a ł a,
G a r b a t y, K r e w n i, Wdowiec i Ta d e u s z
b e z i m i e n n y.

126
KLEMENTYNA Z T
AŃSKICH HOFFMA
NOWA
Urodziła się w Warszawie roku 1798. Wychowanie

odebrała francuskie u starościny wyszogrodzkiej, Anieli
Szymanowskiej, w Izdebnie. W 20-ym roku życia zaczęła
się uczyć po polsku pod okiem owdowiałej matki i
poświęciła się studyom nad literaturą polską, występując
jednocześnie na polu powieściopisarstwa. W r. 1819 wydała
P a m i ą t k ę p o d o b r e j m a t c e, a za nią poszły:
127
P o w i e ś c i m o r a l n e; A m e l i a m a t k ą; W i ą z a n i e
H e l e n k i, wreszcie R o z r y w k i d l a d z i e c i w 10
tomach. W roku 1829 wyszła za mąż za Karola Hoffmana,
a w 1831 wyjechała do Francyi, gdzie napisała powieści:
J a n K o c h a n o w s k i w C z a r n o l e s i u; K a r o l i n a,
K r y s t y n a, i dzieło obszerne O p o w i n n o ś c i a c h
k o b i e t. W r. 1836 wydała K s i ą ż k ę do
n a b o ż e ń s t w a d l a P o l e k, a w r. 1843 Ś w i ę t e
n i e w i a s t y. Umarła w roku 1845, pochowana w Paryżu,
na cmentarzu Pére Lachaise. Pisma jej wyszły staraniem
Narcyzy Żmichowskiej w roku 1876—1877 w Warszawie,
p. t. D z i e ł a Klementyny z Ta ń s k i c h
H o f f m a n o w e j (tomów 12).

128
ADAM MICKIEWIC
Z
(podług fotografii, robionej z natury
przez Szwejcera).
Największy poeta polski, urodził się dnia 24 grudnia

1798 roku w Zaosiu, na Litwie. Oddany do szkoły w
Nowogródku, ukończył ją w roku 1814, a w następnym
udał się do Uniwersytetu Wileńskiego na wydział fizyczno-
matematyczny, ale w drugiem już półroczu szkolnem
przeniósł się na wydział literatury i sztuk wyzwolonych,
który ukończył w roku 1819. W czasie pobytu w Wilnie
zaczął pisać wiersze w stylu Trembeckiego i wydrukował
129
powiastkę z dziejów litewskich p. t. Ż y w i l a. Po wyjściu z
uniwersytetu został nauczycielem w Kownie. Tu napisał
sławną O d ę d o m ł o d o ś c i, H y m n d o M a t k i
B o s k i e j, Ż e g l a r z a, B a l l a d y, R o m a n s e, G r a ż y n ę,
jako też 1, 2 i 4-tą część D z i a d ó w. Z Wilna wyjechał do
Rosyi, gdzie napisał S o n e t y k r y m s k i e, K o n r a d a
Wa l l e n r o d a i F a r y s a. Po czteroletnim tam pobycie
wyjechał do Niemiec, a stamtąd do Szwajcaryi, Włoch i
Francyi. W Paryżu wydał największy z utworów poezyi
polskiej — P a n a Ta d e u s z a. Ożeniwszy się z Celiną
Szymanowską, otrzymał miejsce profesora literatury
łacińskiej w Lozannie, a następnie profesora literatury
słowiańskiej w College de France. Wyjechawszy w r. 1855
do Konstantynopola, umarł tam d. 26 listopada tegoż roku.
Ciało jego pochowano w Paryżu, a po upływie lat 35
przewieziono do Krakowa i złożono w podziemiach katedry
na Wawelu.

130
BOHDAN ZALESKI
Urodził się w Bohaterce, na Ukrainie, dnia 14 lutego

1802 roku. Wychowanie początkowe odebrał u ciotki w
Medwedówce, a w 13-ym roku życia oddany został do
szkół ks. Bazylianów w Humaniu. W r. 1820 udał się do
Warszawy dla dalszych studyów; tu uczęszczał na wykłady
Brodzińskiego o literaturze polskiej, tu też zaczął tworzyć
pierwsze swoje dumki. W tym czasie powstały:
N i e s z c z ę ś l i w a r o d z i n a, D u m a o h e t m a n i e
K o s i ń s k i m, D u m k a M a z e p y, Ś p i e w p o e t y,
C z a j k i, L a c h s e r d e c z n y, R u s a ł k i i wiele innych.
131
Po ukończeniu studyów był czas jakiś nauczycielem
prywatnym, wkrótce jednak, w r. 1831, przeniósł się do
Lwowa, a następnie do Paryża, skąd częste robił wycieczki
nad Ren, do Szwajcaryi, do Włoch, a w r. 1842 do Ziemi
Świętej. W r. 1846 ożenił się z Zofią Rozengardtówną i
osiadł na stałe w Paryżu. Po śmierci żony zamieszkał u
zięcia swego w Villepreux, gdzie umarł dnia 31 marca 1886
roku. Oprócz bardzo wielu dumek, szumek, wiośnianek i
fantazyj, napisał utwory większe: D u c h o d s t e p u,
Przenajświętsza r o d z i n a, Wi e s z c z e
O r a t o r i u m. Wszystkie jego utwory wyszły we Lwowie w
r. 1877, w 4-ch tomach, p. t. P i s m a J. B. Z a l e s k i e g o.

132
MAURYCY MOCHN
ACKI
(podług miedziorytu dołączonego
do dzieł Mochnackiego).
Urodził się we wsi Bojaniec, w Galicyi, w roku 1803.

Wychowanie otrzymał w domu rodzicielskim. W r. 1819
zapisał się do klasy VI-ej Liceum, skąd przeszedł na
wydział prawny Uniwersytetu Warszawskiego. Od roku
1823 poświęcił się literaturze, pisując do A s t r e i, następnie
do D z i e n n i k a Wa r s z a w s k i e g o, a od roku 1826 do
1830 włącznie do I z y d y P o l s k i e j, Gazety
P o l s k i e j i K u r y e r a P o l s k i e g o. W tym samym
133
czasie ogłosił L i s t o b y w a t e l a z K s i ę s t w a
P o z n a ń s k i e g o d o S ą d u S e j m o w e g o i napisał
znakomitą rozprawę O l i t e r a t u r z e p o l s k i e j w
w i e k u X I X. W roku 1831 opuścił kraj na zawsze i
przeniósł się do Francyi. Umarł 20 grudnia 1834 r. w
Auxerres. Dzieła Maurycego Mochnackiego wyszły w 5-
ciu tomach w Poznaniu, nakładem J. Żupańskiego, w roku
1863.

134
SEWERYN GOSZCZ
YŃSKI
Urodził się w Ilińcach, na Ukrainie, 1803 roku. Nauki

gimnazyalne ukończył u ks. Bazylianów w Humaniu, mając
lat 17, a następnie udał się do Warszawy dla dalszych
studyów. Po roku pobytu wrócił na Ukrainę z zamiarem
udania się do Grecyi, aby walczyć o jej niepodległość.
Będąc uczniem jeszcze, zaczął pisać wiersze, które imię
jego rozsławiły wśród młodzieży; głośnem się ono jednak
stało dla szerszej publiczności dopiero po napisaniu w
czasie powtórnego pobytu na Ukrainie Z a m k u
135
K a n i o w s k i e g o. W roku 1830 przeniósł się na stałe do
Warszawy, ale w następnym już zmuszony był opuścić
Królestwo; udał się więc do Poznania, stamtąd zaś do
Lwowa. Tu napisał wiele ślicznych pieśni i wydał powieści:
Z a s ł o n y ż y c i a, Gwiazda p o k u t y, Piotr
P s z o n k a J a s i e ń c z y k, S k a r b d u c h a, S o b ó t k a i
A n n a z N a b r z e ż a. W r. 1838 pojechał do Francyi,
zatrzymał się w Strasburgu, gdzie z Leonem Zienkowiczem
założył pismo Pszonka, a po roku udał się do Paryża. Tu
napisał: O d ę, K r ó l a z a m c z y s k a, S t r a s z n e g o
s t r z e l c a. W r. 1872 pożegnał stolicę Francyi i powrócił
do Galicyi. Umarł we Lwowie dnia 27 lutego 1876 roku.

136
ANTONI EDWARD
ODYNIEC
Urodził się w Giejstunach, w Oszmiańskiem, roku

1804. Pierwsze nauki pobierał w szkole ks. Bazylianów w
Borunach, a w r. 1821 wstąpił do Uniwersytetu
Wileńskiego, gdzie poznał się z Mickiewiczem. Od lat
najmłodszych miał pociąg do poezyi, zapoznawszy się więc
z nowym wówczas kierunkiem romantycznym, zaczął
tworzyć balady i legendy. Do najlepszych jego z tego czasu
utworów należą: B r a n k a L i t w i n a, We s e l e, O f i a r a
137
p r z e r w a n a, Ś w i a t d u c h ó w. W r. 1826 przeniósł się
Odyniec do Warszawy, gdzie w r. 1829 wydał Noworocznik
M e l i t e l e. Jednocześnie w tym czasie wyjechał za granicę:
był w Karlsbadzie, Genewie, Paryżu i Londynie, a
ostatecznie zamieszkał w Dreznie, tłomacząc Byrona,
Walter-Scotta, Moora, Szyllera. Tłomaczenia te należą do
najświetniejszych w literaturze naszej. W r. 1837 wrócił na
Litwę, gdzie redagował wydawaną przez Glücksbergów
E n c y k l o p e d y ę p o w s z e c h n ą. W roku 1840 zaczął
redagować K u r y e r W i l e ń s k i. W tym czasie wydał
dramaty: F e l i c y t ę , B a r b a r ę R a d z i w i ł ł ó w n ę i
J e r z e g o L u b o m i r s k i e g o. Od r. 1866 zamieszkał w
Warszawie. Umarł d. 15 stycznia 1885 roku. Oprócz poezyi
oryginalnych i tłomaczonych, wydał L i s t y z p o d r ó ż y
i W s p o m n i e n i a z p r z e s z ł o ś c i.

138
WINCENTY POL
Urodził się w Lublinie dnia 20 kwietnia 1807 roku.

Pierwsze nauki pobierał w domu rodzicielskim, następnie w
Gimnazyum Lwowskiem. Kursa filozoficzne przebył w
Tarnowie, a w części we Lwowie. W r. 1830 został
profesorem języka i literatury niemieckiej w Uniwersytecie
Wileńskim, wkrótce jednak zmuszony był porzucić to
zajęcie, udał się za granicę i w r. 1832 osiadł w Galicyi,
gdzie już przedtem zasłynął jako wybitny poeta. W r. 1846
wtrącony do więzienia, wyszedł z niego niebawem, a w r.
1849 został powołany na profesora geografii krajowej w
139
Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W r. 1853 usunął
się od wszelkich zajęć. Umarł dnia 2 grudnia 1872 roku.
Napisał: P i e ś ń o z i e m i n a s z e j; P i e ś n i J a n u s z a;
S z e j n e k a t a r y n k a; O b r a z y z ż y c i a i p o d r ó ż y;
P s a l m y p o k u t n e; P r z y g o d y m ł o d o ś c i p a n a
B e n e d y k t a W i n n i c k i e g o; M o h o r t; W i t S t w o s z ;
Stryjanka; Pacholę hetmańskie; Z podróży
po burzy; Z wyprawy wiedeńskiej; Pieśń o
domu naszym; Rok myśliwca; Boża krynica;
P a n S t a r o s t a K i ś l a c k i i wiele innych utworów.

140
KAROL LIBELT
Urodził się w Poznaniu roku 1807, jako syn ubogiego

rzemieślnika. Gimnazyum ukończył w mieście rodzinnem,
a w r. 1826 udał się do Uniwersytetu Berlińskiego, gdzie z
zapałem słuchał kursu filozofii profesora Hegla.
Otrzymawszy złoty medal za rozprawę i stopień doktora
filozofii, powrócił do kraju i osiadł na wsi. W roku 1843
został nauczycielem matematyki i fizyki w Gimnazyum
Poznańskiem. Od roku 1846 odgrywał bardzo czynną rolę
w życiu społecznem narodu i obrany był prezesem
Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Pod koniec
141
życia zamieszkał w Brdowie, gdzie umarł w roku 1875.
Napisał: F i l o z o f i ę i k r y t y k ę; E s t e t y k ę c z y l i
umnictwo p i ę k n e; Wy k ł a d m a t e m a t y k i.
Wszystkie rozprawy jego i prace mniejsze wyszły w
wydaniu zbiorowem w Poznaniu w roku 1874—75, w 6
tomach, p. t. F i l o z o f i a i k r y t y k a.

142
ZYGMUNT HELCE
L
Urodził się roku 1808 w Krakowie, gdzie też pobierał

początkowe nauki i ukończył wydział prawny ze stopniem
doktora. W roku 1828 wyjechał dla studyów dalszych w
swojej specyalności do Wrocławia, Berlina, Heidelberga i
Paryża. W roku 1831 był w kraju, w 1833 został
profesorem prawa polskiego w Uniwersytecie
Jagiellońskim, gdzie przez dwa lata wykładał, a następnie
założył pismo p. t. K w a r t a l n i k n a u k o w y i tu prace
swoje z dziedziny prawa i historyi drukował. W r. 1849
143
powtórnie mianowany był profesorem Uniwersytetu,
wkrótce jednak usunął się od zajęć obowiązkowych,
poświęcając czas cały na studya naukowe na polu
ukochanej przez siebie specyalności. Umarł w roku 1870. Z
bardzo wielu prac na wyróżnienie zasługuje dzieło
epokowe p. t. S t a r o d a w n e p r a w a p o l s k i e g o
p o m n i k i.

144
JULIUSZ SŁOWAC
KI
Urodził się d. 23 sierpnia 1809 r. w Krzemieńcu. Lata

dziecięce i młodzieńcze spędził w Wilnie, w r. 1828 przybył
do Warszawy, gdzie wstąpił do Komisyi Rządowej
Przychodów i Skarbu w charakterze bezpłatnego
pracownika, pisując jednocześnie poezye, które odrazu
rozniosły sławę młodego poety. W r. 1831 wyjechał do
Drezna, stamtąd do Paryża i Londynu. Po miesięcznym
pobycie w stolicy Anglii wrócił do Paryża. W r. 1832 udał
się do Szwajcaryi, gdzie bawił z górą trzy lata, a w 1836 —
145
do Włoch. W Rzymie poznał i zaprzyjaźnił się z
Krasińskim; tegoż roku pojechał do Grecyi i Ziemi Świętej,
w r. 1837 powrócił do Włoch, skąd po latach dwóch
przeniósł się na stałe do Paryża, gdzie umarł dnia 3
kwietnia 1849 roku. Z genialnych utworów jego na
wyróżnienie zasługują: M i n d o w e; M a r y a S t u a r t;
L a m b r o; W S z w a j c a r y i; K o r d y a n; M a z e p a;
B a l l a d y n a; A n h e l l i; O j c i e c z a d ż u m i o n y c h w
E l - A r i s h; P o e m a P i a s t a D a n t y s z k a h e r b u
L e l i w a o P i e k l e; P o d r ó ż n a W s c h ó d; L i l l a
We n e d a; B e n i o w s k i; K s i ą d z M a r e k; S e n
s r e b r n y S a l o m e i; K r ó l D u c h; G e n e z i s z d u c h a;
D o a u t o r a „ T r z e c h p s a l m ó w“.

146
LUCYAN SIEMIEŃS
KI
Urodził się dnia 13 listopada 1809 roku w Magierowie,

w Galicyi. Nauki początkowe pobierał u ks. Pijarów w
Lublinie, a po ich ukończeniu pojechał do Odessy, gdzie się
kształcił w językach wschodnich. W r. 1830 przebywał w
kraju, w 1835 osiadł na czas dłuższy we Lwowie, skąd w
1839 wyruszył do Francyi. Po latach czterech przybył na
krótko w strony rodzinne, został jednak wydalony w r. 1846
i przeniósł się do Brukselli, a po latach dwóch zamieszkał
stale w Krakowie, gdzie w roku 1872 obrano go członkiem
147
Akademii Umiejętności i dyrektorem Wydziału
Filologicznego. Umarł dnia 27 listopada 1877 roku.
Pochowany w grobach zasłużonych na Skałce w Krakowie.
Należy on do najpłodniejszych pisarzy naszych. Pisał prozą
i wierszem. Z pism prozaicznych wyróżnić należy:
W i e c z o r y p o d L i p ą, W i e c z o r n i c e, M u z a m e r i t
i wiele monografii historycznych i literackich; z utworów
poetyckich: Wy p r a w a Wa r n e ń c z y k a, S a m u e l
Z b o r o w s k i, S e n p a s t e r z a, T r z y w i e s z c z b y,
T r ą b y w D n i e p r z e, Wa c h m i s t r z J a s z c z o ł d
i w. i.

148
ZYGMUNT KRASIŃ
SKI
natury przez Ary Szefera).
Urodził się w Paryżu 19 lutego 1812 roku.

Wychowanie otrzymał bardzo staranne pod okiem
rodziców, którzy dobierali mu najlepszych nauczycieli.
Mając lat 14, wstąpił do Liceum, po latach dwóch do
Uniwersytetu Warszawskiego, który wkrótce zmuszony był
opuścić. W r. 1829 udał się do Szwajcaryi, gdzie poznał się
z Mickiewiczem, następnie pojechał do Włoch, skąd
powrócił do Genewy. Wezwany przez ojca, przybył do
149
kraju, ale w roku następnym wyruszył znów za granicę. W
r. 1843 ożenił się z Elżbietą Branicką, z którą na krótko do
stron ojczystych zawitał i wrócił do Francyi, robiąc tylko
jeszcze dwukrotne wycieczki do kraju. Umarł po ciężkiej
chorobie w Paryżu 23 lutego 1859, pochowany w grobach
rodzinnych w Opinogórze. Napisał następujące genialne
utwory: A g a y - H a n; N i e b o s k a k o m e d y a; I r y d i o n;
T r z y m y ś l i p o z o s t a ł e p o ś. p. H e n r y k u
L i g e n z i e; P r z e d ś w i t; P s a l m y p r z y s z ł o ś c i;
O s t a t n i; Dzień d z i s i e j s z y: P o k u s a;
R e s u r r e c t u r i s; U ł a m e k n a ś l a d o w a n y z g l o s s y
ś w. Te r e s y; N i e d o k o ń c z o n y p o e m a t i poezye
drobniejsze.

150
JÓZEF IGNACY KR
ASZEWSKI
Urodził się w Warszawie dnia 28 lipca 1812 roku.

Wychowanie troskliwe otrzymał w domu babki swej, Anny
Malskiej, w Romanowie, na Podlasiu. Nauki początkowe
pobierał w Białej, następnie w Lublinie i Świsłoczy, skąd
przeszedł do Uniwersytetu Wileńskiego na wydział
historyczno-literacki. Nie skończywszy jednak, zmuszony
był go opuścić. Studya przerwane dopełniał, czytając i
pracując nad historyą. W tym czasie wystąpił z pierwszemi
151
pracami na polu powieściopisarstwa. W roku 1833
powrócił do domu rodzicielskiego na wieś, do Dołhego,
gdzie nie ustawał w pracy piśmienniczej. W r. 1837
przejechał do Omelna, stamtąd w r. 1840 do Gródka,
następnie do Hubina, do Żytomierza, a ostatecznie w r.
1860 do Warszawy; stąd w r. 1863 wyruszył za granicę i
osiadł w Dreznie. W r. 1883 został aresztowany przez rząd
niemiecki pod niesłusznym zarzutem zdrady stanu i
osadzony w Magdeburgu. Dla poratowania zdrowia
wypuszczony za kaucyą, zmarł w Genewie 19 marca 1887
roku. Jest to najpłodniejszy z pisarzy polskich, a nawet
europejskich. Napisał 312 dzieł w 630 tomach. Na
wyróżnienie zasługują: C h a t a z a w s i ą, S t a r a B a ś ń,
P o w i e ś ć b e z t y t u ł u, H r a b i n a C o s e l, D w a
ś w i a t y, M o r i t u r i, J e r m o ł a, P o e t a i ś w i a t,
R z y m z a N e r o n a, cykl powieści historycznych i wiele
innych, których z powodu braku miejsca wyliczyć
niepodobna.

152
KAROL SZAJNOCH
A
Urodził się w Komarnie, na Rusi Czerwonej roku

1818. Wychowanie początkowe odebrał w domu
rodzicielskim, następnie kształcił się w Gimnazyum
Samborskiem i Lwowskiem, poczem przeszedł do
uniwersytetu. Wziąwszy udział czynny w owczesnem
narodowem życiu politycznem, został osadzony w
więzieniu, skąd wyszedł. r. 1837, zmuszony niezwłocznie
Lwów opuścić. Po powrocie do niego w r. 1839 na stałe
153
rzucił się w wir życia literackiego, drukując pierwszą swą
powieść, p. t. R o m a n s n a w ł a s n e o c z y w i d z i a n y;
wkrótce jednak zaczął uprawiać poezyę dramatyczną i
wystawił na scenie utwory następujące: S t a s i o, M a r y n a
M n i s z c h ó w n a i J e r z y L u b o m i r s k i. Jednocześnie
został współpracownikiem R o z m a i t o ś c i, następnie
Ty g o d n i k a p o l s k i e g o, Biblioteki
Ossolińskich i Dziennika l i t e r a c k i e g o.
Spróbowawszy sił swoich na polu dziejopisarstwa, wydał
dwa szkice: B o l e s ł a w C h r o b r y i P i e r w s z e
o d r o d z e n i e s i ę P o l s k i 1279-1333, a po ich dobrem
przez krytykę przyjęciu — S z k i c e h i s t o r y c z n e, dzieło
pomnikowe J a d w i g a i J a g i e ł ł o, Lechicki
początek Polski i Dwa lata dziejów naszych
1646 i 1648. Umarł dnia 10 stycznia 1868 roku.

154
NARCYZA ŻMICHO
WSKA
Przyszła na świat dnia 4 marca 1819 roku w

Warszawie. Pierwsze osiem lat spędziła na wsi u
rodzeństwa, następnie oddaną została na pensyę
warszawską Zuzanny Wilczyńskiej, gdzie lat sześć
przebyła. Po skończeniu pensyi była dwa lata w Instytucie
Rządowym Wychowania Panien, a w r. 1835 udała się do
krewnych na wieś, do Mężenina. Po dwuletnim tam
pobycie wyjechała w charakterze nauczycielki hr. Maryi
Zamoyskiej do Paryża, skąd w r. 1839 powróciła do kraju.
155
W tym czasie wydrukowała pierwszy swój wiersz, za
którym posypały się inne, podpisane pseudonimem
„Gabryela“, jako to: S z c z ę ś c i e p o e t y, F a n t a z y a,
T r z y p i e ś n i g ę ś l a r z a. L i l i a, P r z ą d k i, C z e m u
m i s m u t n o? C a p r i c c i o. Artyzm jej jednak doszedł do
szczytu w P o g a n c e, napisanej w roku 1846. Od r. 1855,
kiedy na stałe osiadła w Warszawie, otoczyła się
dziewczynkami, które z zamiłowaniem uczyła i poprawiała
jednocześnie swoją G e o g r a f i ę. Umarła d. 25 grudnia
1876 roku. Oprócz wymienionych utworów napisała:
K s i ą ż k ę p a m i ą t e k, A d e o d a t, B i a ł ą r ó ż ę,
Zwaliska L u x o r u, Stary dwór w
Ś w i e r s z c z o w e j i wiele innych.

156
TEOFIL LENARTO
WICZ
Urodził się w Warszawie dnia 27 lutego 1822 roku.

Rodzice niezamożni nie mogli kształcić syna, poprzestać
więc musiał na ukończeniu szkoły powiatowej. W 14 roku
życia otrzymał miejsce dependenta w kancelaryi jednego z
adwokatów warszawskich, następnie wstąpił jako aplikant
do b. Sądu Najwyższej Instancyi, gdzie po trzech latach
został kancelistą, a wkrótce potem pomocnikiem referenta
do spraw cywilnych w Komisyi Sprawiedliwości. Na tem
157
stanowisku wziął się energicznie do pracy, studyując
literaturę polską i próbując sił własnych na polu poezyi. W
r. 1848 opuścił Warszawę, udając się do Krakowa,
Wrocławia i Poznania. W r. 1850 zawitał do Belgii, skąd
przeniósł się do Paryża, a potem w r. 1860 osiadł na stałe
we Florencyi, gdzie dnia 3 lutego 1893 roku pracowitego
życia dokonał. Z bardzo wielu utworów naszego „Lirnika
Mazowieckiego“ na wyróżnienie zasługują: S z o p k a,
L i r e n k a, Z a c h w y c e n i e, B ł o g o s ł a w i o n a,
W i o c h n a, D o m o j e g o g r a j k a, K a l i n a, P o l s k a
z i e m i a w o b r a z a c h, Ś w i ę t a Z o f i a, B r a n k a, Z e
s t a r y c h z b r o i c.

158
KORNEL UJEJSKI
(podług ostatniej fotografii z
natury).
Urodził się dnia 12 września 1823 roku w

Beremianach, na Podolu galicyjskiem. Nauki początkowe
pobierał w domu pod okiem matki, następnie w szkołach
normalnych OO. Bazylianów w Buczaczu, skąd został
przeniesiony na dalszą naukę do Lwowa. Od lat
najmłodszych próbował sił swoich na niwie poetyckiej, a w
21-ym roku życia napisał jeden z najpiękniejszych
utworów, M a r a t o n. Mając lat 24, wyjechał do Paryża,
gdzie jako wolny słuchacz uczęszczał do Sorbony i Collège
159
de France. W tym czasie wydał S k a r g i J e r e m i e g o. W
roku 1848 powrócił do kraju i ogłosił drukiem dwa zbiorki
poezyi: K w i a t y b e z w o n i (Lwów, 1848) i Z w i ę d ł e
l i ś c i e (Lwów, 1849). W r. 1849, ożeniwszy się z hr.
Komorowską, zamieszkał na wsi, w Pawłowie, a po latach
kilku przeniósł się pod Złoczów, do wsi Podlipce, gdzie
obok gospodarstwa uprawiał poezyę. W roku 1852 wyszły
jego M e l o d y e b i b l i j n e, wywołując powszechne
uwielbienie dla młodego poety, a po nich sławne
T ł o m a c z e n i a C h o p i n a. W r. 1860, mieszkając już w
Zubrzy pod Lwowem, wystąpił w „Dzienniku literackim“ z
L i s t a m i z p o d L w o w a, którymi żywe obudził
zainteresowanie; w r. 1877 wydał przemówienia swoje p. t.
Ż y w e s ł o w a J e r e m i e g o. W r. 1880 porzucił zajęcia
gospodarskie, przeniósł się do syna, do Pawłowa, rzadko
bardzo odzywając się publicznie. Umarł d. 20 września
1897 r. w Chołojewie, w Galicyi.

160
LUDWIK KONDRA
TOWICZ (SYROKO
MLA)
Urodził się dnia 17 września 1823 roku w

Jaskowiczach, na Litwie. Nauki szkolne pobierał u ks.
Dominikanów w Nieświeżu, skąd przeszedł do
Nowogródka, gdzie dla braku funduszów na klasie piątej
poprzestał. W r. 1836 wrócił do domu, pomagał rodzicom
w gospodarstwie, a jednocześnie poświęcał czas wolny od
zajęć na czytanie i kształcenie się. Po sześcioletnim pobycie
w domu rodzicielskim wyjechał do Nieświeża, gdzie
161
otrzymał miejsce w zarządzie dóbr Radziwiłłowskich. Tu
zaczął pisać wiersze, które mu odrazu zjednały uznanie w
kole znajomych. Ożeniwszy się w r. 1844, zamieszkał w
Załuczu wraz z rodzicami, skąd po latach ośmiu przeniósł
się do Wilna, a następnie do Borejkowszczyzny, gdzie
walczyć musiał z biedą, zarabiając piórem na chleb. Umarł
w Wilnie dnia 15 września 1862 roku. W ciągu krótkiego
życia napisał bardzo wiele gawęd, sielanek, wierszy
ulotnych, utworów epickich i dramatycznych, tłomaczył
utwory pisarzy łacińskich i opracował D z i e j e
literatury p o l s k i e j. Z utworów poetyckich
najwybitniejsze są: K ę s c h l e b a, L a l k a, O m o i m
s t a r y m d o m k u, P a n M a r e k w p i e k l e, L i r n i k
w i o s k o w y, U r o d z o n y J a n D ę b o r ó g, S z k o l n e
c z a s y D ę b o r o g a, J a n k o C m e n t a r n i k, M a r g i e r
i Poezye ostatniej g o d z i n y. Pisał pod
pseudonimem Władysława Syrokomli.

162
ZYGMUNT KACZK
OWSKI
Urodził się w Bereźnicy, w Sanockiem, roku 1826.

Nauki początkowe pobierał w domu, w dziewiątym roku
życia wszedł do Gimnazyum Lwowskiego, a po roku do
konwiktu dominikańskiego. W r. 1841/2 widzimy go w kl.
6-ej w Samborze, skąd za napisanie satyry wierszowanej na
nauczycieli zostaje wydalony i przeniesiony do Tarnowa. W
r. 1842 wstąpił do Uniwersytetu Lwowskiego na wydział
filozoficzny, który ukończył w roku 1844 i zapisał się na
163
wydział prawny. Po roku objął zarząd gospodarstwa w
wiosce rodzinnej, mało się jednak niem zajmował,
poświęcając czas cały na studya naukowo-literackie. Od r.
1851 zaczął wydawać powieści swoje: B i t w a o
C h o r ą ż a n k ę, K a s z t e l a n i c e L u b a c z e w s c y, P a n
F r a n c i s z e k P u ł a w s k i, a następnie cały szereg rzeczy
nowych, jako to: S w a t y n a R u s i, M u r d e l i o, M ą ż
s z a l o n y, G n i a z d o N i e c z u j ó w, B r a c i a ś l u b n i,
D z i w o ż o n a, W n u c z ę t a, Stach z K ę p y,
B a j r o n i s t a, Starosta H o ł o b u c k i, Grób
N i e c z u i, A n u n c y a t a, Sodalis M a r i a n u s,
Ż y d o w s c y. W r. 1863 wyjechał ze Lwowa do Wiednia, a
w r. 1873 osiadł na stałe w Paryżu. Tu napisał jeszcze
powieści: Graf R a k, Abraham K i t a j,
Olbrachtowi R y c e r z e, Wa s i O j c o w i e,
Z a k l i k a, Ś w i ę t a K l a r a. Umarł w Paryżu dnia 7
września 1896 roku.

164
JÓZEF SZUJSKI
natury przez Matejkę).
Urodził się w Tarnowie roku 1835, gdzie też nauki

gimnazyalne ukończył; na kursach filozoficznych i w
uniwersytecie był w Krakowie, a następnie w Wiedniu. W r.
1858 zamieszkał w wiosce dziedzicznej, Kurdwanowie i
zaczął pracować na niwie piśmienniczej, drukując utwory
swoje w „Dzienniku literackim“, ważniejsze z nich są:
Ś m i e r ć p r o r o k a, S ł u g a g r o b ó w, O b r o n a
C z ę s t o c h o w y, powieść p. t. C z y s t e d u s z e i m ę t n e
d u s z e, dramaty: H a l s z k a z O s t r o g a, K r ó l o w a
165
J a d w i g a, Wa l l a s, Jerzy L u b o m i r s k i,
Z b o r o w s c y, A d a m Ś m i g i e l s k i i wiele innych. Od
r. 1861 pracował nad historyą i wkrótce ogłosił D z i e j e
P o l s k i p o d ł u g o s t a t n i c h b a d a ń w 4-ch tomach, a
następnie był jednym z redaktorów P r z e g l ą d u
P o l s k i e g o. W roku 1867 został posłem na sejm
galicyjski, w roku 1869 profesorem historyi polskiej w
Uniwersytecie Jagiellońskim, a wkrótce sekretarzem
Akademii Umiejętności. Wydał w tym czasie wiele źródeł i
materyałów historycznych. Umarł w Krakowie 1883 roku.
W roku 1885 zaczęło wychodzić wydanie zbiorowe
wszystkich prac Szujskiego.

166
ADAM ASNYK
(podług ostatniej fotografii z
natury).
Urodził się w Kaliszu dnia 24 października 1838 roku i

tam szkołę ludową i średnią ukończył. Mając lat 19, udał
się do Warszawy, do Akademii Medyko-Chirurgicznej, nie
skończywszy jej jednak, zmuszony był opuścić i wyjechać
z Warszawy; w r. 1863 powrócił, aby wkrótce znów
wyruszyć do Szwajcaryi, Włoch, a ostatecznie do
Heidelberga, gdzie w r. 1866 otrzymał dyplom doktora
filozofii. Po ukończeniu studyów przeniósł się do Lwowa i
tu zaczął ogłaszać swoje utwory poetyckie pod
167
pseudonimem El...y. W roku 1870 zamieszkał na stale w
Krakowie, gdzie najpiękniejsze poezye swoje napisał.
Umarł dnia 2 sierpnia 1897 roku, pochowany w grobie
zasłużonych na Skałce w Krakowie. Trudno wyliczyć
wszystkie utwory poetyckie Asnyka. Do najpiękniejszych
należą: D a r e m n e ż a l e, S e n g r o b ó w, O d ł a m o w i
P s y c h y P r a k s y t e l e s a, S z u m i w g a j u b r z e z i n a,
P o w r ó t p i o s e n k i, K a m i e ń, N a d g ł ę b i a m i,
P r z e m i n ą ł c z a s, N a p a d n a P a r n a s i wiersze
poświęcone opisom k r a j o b r a z ó w t a t r z a ń s k i c h.
Oprócz utworów lirycznych pisał komedye i dramaty. Z
pierwszych wyróżnić należy: G a ł ą z k ę h e l i o t r o p u,
B r a c i L e r c h e, z drugich — K i e j s t u t a.

168
O tej publikacji cyfrowej
Ten e-book pochodzi z wolnej biblioteki internetowej
Wikiźródła[1]. Biblioteka ta, tworzona przez wolontariuszy,
ma na celu stworzenie ogólnodostępnego zbioru
różnorodnych publikacji: powieści, poezji, artykułów
naukowych, itp.
W publikacji została zachowana oryginalna ortografia,

oczywiste błędy w druku zostały poprawione przez
redaktorów Wikiźródeł. Przypisy dodane przez redaktorów
oznaczono logiem Wikiźródeł.
Wersja źródłowa tego e-booka znajduje się na stronie:

Album pisarzy polskich
Książki z Wikiźródeł są dostępne bezpłatnie, począwszy od

utworów niepodlegających pod prawo autorskie, poprzez
takie, do których prawa już wygasły, i kończąc na tych,
opublikowanych na wolnej licencji. E-booki z Wikiźródeł
mogą być wykorzystywane do dowolnych celów (także
komercyjnie), na zasadach licencji Creative Commons
Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach wersja 3.0
Polska[2].
169
Wikiźródła wciąż poszukują nowych wolontariuszy.
Przyłącz się do nas![3]
Możliwe, że podczas tworzenia tej książki popełnione

zostały pewne błędy. Można je zgłaszać na tej stronie[4].
W tworzeniu niniejszej książki uczestniczyli następujący

wolontariusze:
Salicyna
Abraham
Bonvol
Joanna Le
Himiltruda
Matlin
Zdzislaw
Vearthy
Іоахимъ
KABALINI
Bender235
AzaToth
Tene~commonswiki
Bromskloss
Wieralee
Boris23
Rocket000
Cafemoloko
Nawider
Ankry
170
PatríciaR
1. ↑ https://pl.wikisource.org
2. ↑ http://www.creativecommons.org/licenses/by-
sa/3.0/pl
3. ↑
https://pl.wikisource.org/wiki/Wikiźródła:Pierwsze_kr
oki
4. ↑
http://pl.wikisource.org/wiki/Wikisource:Skryptorium
171

Album Pisarzy Polskich

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Album Pisarzy Polskich

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Album Pisarzy Polskich

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Album pisarzy polskich

Gebethner i Wolff, Warszawa, 1898

Pobrano z Wikiźródeł dnia 12 marca 2023

Skład główny w Księgarni Gebethnera i Wolffa w Warszawie.

Zakład fotochemigraficzny Wierzbickiego i S-ki.

Дозволено Цензурою. Варшава, 5 Ноября 1898 г.

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na

Podręczników do historyi literatury polskiej posiadamy

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na

Urodził się w Lubicy, w Czechach, około roku 950.

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na

Szczegółów, dotyczących życia pierwszego kronikarza

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na

Urodził sięw Karwowie pod Opatowem, w

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na

Urodził się około roku 1230. Pochodził

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na

Urodził się w Brzeźnicy roku 1415. Pierwsze nauki

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na

Roku urodzenia i szczegółów, dotyczących lat

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na

Urodził się pod Sanokiem w roku 1406. Mając lat

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na

Urodził się w San-Gemignano, w Toskanii, roku 1437.

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na

Urodził się w Krzycku, w ziemi Wschowskiej, w

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na

Urodził się w Toruniu dnia 19 lutego 1473 roku.

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na

Urodził się w Gdańsku roku 1485. Od lat

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na

Urodził się roku 1495 w Woli, na Mazowszu i dlatego

Urodził się w Żórawnie, na Rusi Czerwonej, w roku

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na

Urodził się w Fulsztynie roku 1508. Nauki początkowe

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na

Urodził się w Bieczu, województwie krakowskiem,

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na

Urodził się w Orzechowcach, w ziemi przemyskiej,

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na

Urodził się w Sycynie, w ziemi radomskiej, w r. 1530.

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na

Urodził się roku 1532 w Grójcu, pod Warszawą, gdzie

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na

Urodził się w Sulmierzycach, w Kaliskiem, roku 1545.

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na

Urodził się we Lwowie roku 1557 lub 1558. Nauki

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na

Urodził się we Lwowie roku 1566. Kształcił się w

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na

Urodził się w Sarbiewie, na Mazowszu, w r. 1595.

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na

Urodził się we Lwowie roku 1597. Pierwsze a zarazem

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na

Urodził się w pierwszej połowie XVII wieku we wsi

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na

Urodził się około roku 1610 w Sierakowie. Nauki

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na