O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALARNI

RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI

TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI
UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI

KI 21-04 guruh talabasi Mexriddinov Asliddin

Elektronika va sxemalar fanidan

MUSTAQIL
ISHI-3

Tayyorladi:Ismoilov L.
Tekshirdi: Nizamov A.

SAMARQAND-2023
 Mavzu: Operatsion kuchaytirgichlar asosidagi analog signallar
o’zgartirgichlari
Reja:
1. Operatsion kuchaytirgich nima?
2. Ishlash rejimlari.
3. Eng ko’p ishlatilgan operatsion kuchaytirgichlar.

Operatsion kuchaytirgich nima?

El op amp tushunchasi 1947 yilda paydo bo'ladi. Birinchisi, birinchi analog

kompyuterlarda ishlatiladigan vakuumli naychalar yordamida qurilgan. Ularning
yordami bilan asosiy matematik operatsiyalarni amalga oshirish mumkin edi, masalan,
qo'shish, ayirish, ko'paytirish, bo'lish, chiqarish, integratsiya va boshqalar. Shuning
uchun ular "operatsion" kuchaytirgichlar deb nomlanadi .
1964 yilgacha mashhur tufayli Fairchild yarimo'tkazgich, integral mikrosxemada
qurilgan birinchi monolitik operatsion kuchaytirgich kelmaydi, chunki ular bugungi
kunda tarqatilmoqda. Bu muhandis Robert Jon Vidlarning ishi bo'lib, mA702 bilan
belgilangan. U erdan 741 yilda mA1968 ga aylanadi, sanoat standartiga aylangan
bipolyarchip.
Ushbu operatsion kuchaytirgichlar (shuningdek, Op Amp deb ham nomlanadi), u
joylashtirilgan elektron komponentlarga muvofiq ko'plab vazifalarni bajarishga qodir
qurilmalar.
Ushbu elementlarbiriktiriladi uning5tapimi (pin)

- kiritish: teskari kiritish.

+ kiritish: bu to'g'ridan-to'g'ri kirish, ya'ni investor bo'lmagan shaxs.
chiqish: Chiqish.
+ Va boshqalar: bu ijobiy ovqatlanish.
-Vs: salbiy oziqlanish.
 Ushbu qurilmalarda ba'zi juda aniq shartlar Siz buni bilishingiz kerak. Masalan:

Inverting va teskari bo'lmagan pinlarga kirish / chiqish oqimlari mavjud emas, chunki
ikkalasi orasidagi impedans cheksizdir (ideal op ampda).

Idealdagi differentsial daromad ham cheksiz bo'ladi, garchi amalda bu mumkin emas,
chunki to'yinganlikka erishilganda chiqish voltaji doimiy bo'lib qoladi.

Inverting va inverting bo'lmagan kirish o'rtasidagi potentsial farq nolga teng bo'lishi
kerak.

Juda yuqori daromad. Ammo muvozanatli, ya'ni ikkala kirishda ham bir xil
bo'ladi. Bu shuni anglatadiki, agar ikkala kirish teng signallar va teng kutuplulukla
besleniyorsa, chiqish nolga teng bo'ladiKirish qarshiligi juda yuqori va chiqish
qarshiligi juda past.Boshqa har qanday amp kabi, ular to'yinganlik darajasiga etishlari
mumkin. O'sha paytda, signallar orasidagi farq ko'paygan taqdirda ham, chiqish signali
o'sishda davom etmaydi.Ideal holatda ham tarmoqli kengligi cheksizdir, ammo haqiqiy
holatda bu mumkin emas. Bu ma'lum bir operatsion funktsiyani aniq ushlab turadigan
chastota diapazonini ko'rsatadi.Va uning nomidan ko'rinib turibdiki, op amp - bu
mumkin bo'lgan qurilma har qanday signal turini kuchaytirish (kuchlanish yoki
intensivlik), ham o'zgaruvchan tok, ham doimiy oqim. Va bu keyingi bo'limda ko'rib
chiqadigan konfiguratsiya yoki rejimlarga muvofiq ko'plab operatsiyalarni bajarish
uchun etarli ...

Ishlash rejimlari
Op ampning yaxshi tomoni shundaki, u mumkin turli yo'llar bilan tuzilgan
bo'lishi shuning uchun siz boshqacha ishlashingiz mumkin:

Investor

Op amp kuchlanish kuchaytirgichi sifatida ishlashi mumkin investor va investor

emas. Siz uni inverter sifatida bajarganingizda, chiqish voltaji kirish voltajiga qarshi
fazada (invertorlarda bo'lmagan faza o'rniga) bo'ladi.
Bundan tashqari, ularning ikkalasi ham ishlashi mumkinligini bilishingiz
kerak joriy ushbu turdagi konfiguratsiyadagi doimiy va o'zgaruvchan tok. AC bo'lsa,
C1 kondansatörü ketma-ket va R1 oldida joylashgan bo'ladi.
Bu holda foyda formula bilan hisoblash mumkin:
Av =-R2 /R1
Siz ham qila olasiz qarshilikni hisoblash kirish va erga ulanadigan:
R3 =R1 R2 /R1 +R2

Investor emas

Operatsion kuchaytirgich investor emas u teskari bo'lmagan kirish orqali

quvvatlanadi va chiqish signali kirish bilan fazada bo'ladi. Bunday holda, u doimiy
ravishda o'zgaruvchan tok uchun ushbu konfiguratsiyada ishlashi mumkin, ikkinchi
holatda ikkita kondansatör qo'shiladi, to'g'ridan-to'g'ri kirishda C1 va R2 va er o'rtasida
ketma-ket C1.

Bunday holda, foyda boshqacha tarzda hisoblanadi:

Av =R1 +R2 /R1
Qachonki uchinchi qarshilik u hali ham inverter bilan bir xil formula bilan hisoblanadi

Voltaj qo'shimchasi

Op amp ishlatilishi mumkin aralash signallari turli xil manbalardan kirish. Ushbu
turdagi kontaktlarning zanglashiga olib kirishda bir nechta kirishlar qo'llaniladi
(maksimal 10 gacha, rasmda faqat 3 ta bo'lsa ham).
Bu erda nima sodir bo'ladi amper kirishlarning qisman oqimlari yig'indisiga teng
(Kirchhoff qonuni bilan belgilangan):
Ii =Men1 +I2 +I3
Ushbu intensivliklarning har biri Ohm qonuni, bog'liq bo'ladi ham:
I1 =V1 /R1
I2 =V2 /R2
I3 =V3 /R3
Kirish oqimining intensivligi bir xil qiymatga ega bo'lgani uchun va unga qarama-qarshi
belgida chiqish oqimi, quyidagilarni aniqlash mumkin:
Ii = - meno
Shuning uchun, ekanligini aniqlash mumkin chiqish kuchlanishi bo'ladi:
Vo =Meno R4 =Meni R4
Bunday holda, yana qo'shiladi kondansatörler u AC bilan ham ishlashi mumkin ...

Kuchlanishni kamaytiruvchi

Bunday holda, bu a differentsial kuchaytirgich sarmoyador va sarmoyador

bo'lmaganlardan iborat. U o'zgaruvchan va to'g'ridan-to'g'ri oqimlarni olib tashlash
uchun ishlatilishi mumkin, kondansatkichlarni kirish qarshiligi bilan ketma-ket qo'yish
yoki olib tashlash etarli bo'ladi.
Bu holda chiqish kuchlanishi bo'ladi:
Vo =Vo1 +V.o2 =R4 /R1 (Vo1 +V.o2)

Komparator

Shunga o'xshash konfiguratsiyada taqqoslovchi, bir xil turdagi signalning ikkita

miqdori taqqoslanadi va chiqish signali kirish qiymatlari teng yoki yo'qligini bildiradi.
Ya'ni, quyidagilar sodir bo'lishi mumkin:
Agar Vi1 <vi2 V chiqishio bu ijobiy bo'ladi.
Agar Vi1 >Vi2 V chiqishio bu salbiy bo'ladi.
Shuni yodda tutish kerakki, agar elektron ishlatilgan bo'lsa ochiq pastadir (teskari qarshiliksiz),
u kuchlanish taqqoslagichi kabi ishlaydi.

Boshqa sozlamalar
Mumkin boshqa usullarni sozlash Ushbu operatsion kuchaytirgichlar uchun ularni kaskadga
ulang va hattoki logaritmik va eksponent funktsiyalar, deraza komparatori va boshqalar uchun
konvertor sifatida integralator, lotin hosil qiluvchi o'zgaruvchan kuchaytirgichlarni hosil qilish
uchun rezistorlarni potansiyometrlarga almashtiring. Ammo bular yuqorida ta'riflaganlardan
kamroq.

Ilovalar

The ilovalar Ushbu op amperlar bir nechta bo'lishi mumkin. Siz ulardan foydalangan
bo'lishingiz kerak. Aslida, ular ba'zi ishlab chiqarish platalarida, raqamli kalkulyatorlarda, ovozli
tizim filtrlarida (yuqori o'tish, past pas, tarmoqli kengligi, faol filtrlar, osilatorlar), oldindan
kuchaytirgichlarda va audio / video buferlarda, regulyatorlarda, konvertorlarda, darajadagi
adapterlarda (masalan, CMOS-TTL,…), aniqlikdagi to'g'rilash moslamalarida, yuklanish
effektidan saqlanish uchun va boshqalar.
Su ko'p qirrali Buning sababi ular signal taqqoslagichlari, kuchlanish izdoshlari, teskari
bo'lmagan kuchaytirgichlar, inverting qo'shimchasi, inverting qo'shimchasi, integralator, shunt,
oqimdan voltgacha konvertor, logaritmik yoki eksponent funktsiyalar uchun, Raqamli / Analog
konvertorlar va boshqalar.

3. Eng ko'p ishlatiladigan operatsion kuchaytirgichlar

Agar siz ishlab chiqaruvchisiz yoki qandaydir DIY loyihasini amalga oshirayotgan
bo'lsangiz, shubhasiz, ulardan ba'zilari haqida bilishni xohlaysiz eng keng
tarqalgan op amp modellari. Masalan:


mA709M

LM741

LM1458

LM358N

LM324

LF353-N

TL074

NE5532

OP07

MAX4238

LM311

LM339

CA 3130

CA 3140

TL071

TL082

IC747