szczoła miodna (Apis mellifera) – gatunek owada błonkoskrzydłego z

rodziny pszczołowatych (Apidae).

Pszczoły miodne zbierają nektar i pyłek kwiatów, który jest ich pożywieniem i zapylają rośliny
owadopylne (np. drzewa owocowe, rzepak). Rośliny, które dostarczają pszczołom surowca do
produkcji miodu są nazywane miododajnymi. Do produktów pszczół miodnych
należą: miód, wosk, mleczko pszczele, kit pszczeli, jad pszczeli i pierzga. Pszczoła unosi się w
powietrzu dzięki pracy dwóch par skrzydeł zbudowanych z przezroczystej błony. Na trzeciej
parze odnóży znajdują się koszyczki służące do przenoszenia pyłku. Narządy rozrodcze samic
uległy modyfikacji, w której wyniku powstał narząd obronny – żądło. Znajduje się ono na
końcu odwłoka i może zostać przez zagrożonego owada wprowadzone do ciała innego
zwierzęcia. Żądlenie bezkręgowców o miękkim ciele nie przynosi żądlącej pszczole większych
szkód[2], natomiast użądlenie większego zwierzęcia (kręgowca) kończy się śmiercią pszczoły[3].
Błędnie uważa się, że królowe-matki nie posiadają żądła – używają go jednak tylko do walk z
innymi matkami (dlatego nie żądlą np. trzymających je pszczelarzy). Jad pszczeli może
powodować obrzęk, ale jest niebezpieczny tylko dla osób uczulonych lub w przypadku
wielu użądleń (dla dorosłego zdrowego człowieka zagrożenie życia występuje przy około stu
użądleniach).

Struktura społeczna[edytuj | edytuj kod]

Poczwarki pszczoły miodnej

Rój pszczeli składa się z królowej-matki, robotnic oraz trutni. Każda rodzina buduje gniazdo
złożone nawet z 50 tysięcy osobników. Matka i robotnice są diploidalne, podczas gdy trutnie są
osobnikami haploidalnymi. Pszczoły przechodzą przeobrażenie zupełne, co znaczy z jaj wylęgają
się larwy (czerw), a te przekształcają się w nieruchomą poczwarkę. Dopiero z poczwarki (która
kształtem przypomina dorosłą pszczołę) wykluwa się postać dorosła – imago. Z jaj diploidalnych,
które składa tylko matka, wylęgają się samice. W zależności od sposobu odżywiania z larw
wyrastają albo robotnice, albo królowe-matki. Matka może też składać jaja niezapłodnione, z
których wylęgają się samce. Zjawisko to, zwane dzieworództwem, opisał jako pierwszy u
pszczół Jan Dzierżon w XIX w. Larwy są karmione miodem (który nie zawiera substancji
białkowych) i mleczkiem (zawierającą białko wydzieliną gruczołów ślinowych) oraz papką
miodowo-pyłkową. Larwy, które mają się przeistoczyć w robotnice i samce, karmione są
mleczkiem tylko 3 dni, natomiast larwy-królowe karmione są mleczkiem do samego
przeistoczenia w poczwarkę.
W pewnych okolicznościach robotnice mogą składać jaja, jednakże są one niezapłodnione,
ponieważ zbiorniczek nasienny niezbędny do zapłodnienia wewnętrznego jaj jest u nich
niedorozwinięty. Z jaj złożonych przez robotnice wylęgają się samce. Robotnica składająca jaja
nazywana jest trutówką. Robotnice podgatunku capensis mogą składać również diploidalne jaja,
z których wylęgają się samice. Jaja te powstają na drodze telitokii, poprzez zlanie się dwóch
produktów mejozy[4].
Po 3 dniach z jaj wylęgają się larwy, przepoczwarzają się w matki (po 2 tygodniach), robotnice
(po 3 tygodniach) lub trutnie (po prawie 4 tygodniach). Pierwsza wylęgła matka zabija pozostałe,
osiąga dojrzałość w wieku ok. 6 dni i odbywa lot godowy, w trakcie którego zostaje unasieniona.
Po zakończeniu lotu powraca do gniazda, by zająć miejsce starej matki, która wcześniej opuściła
gniazdo i odleciała z częścią robotnic na poszukiwanie nowego gniazda w procesie
zwanym rójką. Czasami gniazdo opuszcza z drugim rojem również pierwsza wygryziona młoda
matka (nie zabijając wtedy swoich rywalek), wtedy gniazdo przejmuje kolejna wygryziona młoda
królowa. Drugi rój opuszczający kolonię, z młodą matką, nazywa się drużakiem; jeśli również
druga nowo wygryziona królowa opuści ul, pozostawiając kolonię trzeciej młodej matce, jej rój
nazywany jest trzeciakiem