LỚP TOÁN THẦY LƯƠNG VĂN HUY – THANH TRÌ – HN - 0909127555

PHƯƠNG PHÁP TỌA ĐỘ TRONG KHÔNG GIAN

KỸ THUẬT TỌA ĐỘ HÓA

Thầy Lương Văn Huy Tdm – Học Toán cùng người hướng nội

A CƠ SỞ LÍ THUYẾT & PHƯƠNG PHÁP GIẢI TOÁN

PHƯƠNG PHÁP CHUNG:

 Bước 1: Gan trụ c tọ a độ lên hı̀nh vẽ .
 Bước 2: Tı̀m tọ a độ các điểm liên quan.
 Bước 3: Sử dụ ng kien thức liên quan đe giả i quyet yêu cầu bà i toá n.
KIẾN THỨC NỀN TẢNG
 
 Tọa độ vectơ: Cho hai vectơ: u   x1 ; y1 ; z1  và v   x2 ; y2 ; z2  .

 
 u  x12  y12  z12 và ku   kx1 ; ky1 ; kz1  .
 x1  x2
    
 u  v   y1  y2 và u  v   x1  x2 ; y1  y 2 ; z1  z2  .
z  z
 1 2

  u.v x1 x2  y1 y 2  z1 z2
 cos  u , v      .
u.v x12  y12  z12 . x22  y 22  z22

 Tọa độ điểm:
 
AB   xB  x A ; y B  y A ; z B  z A   AB  AB  x  xA    yB  y A    zB  z A  .
2 2 2
 B

 x  xB y A  y B z A  zB 
 Trung điểm của AB là: M  A ; ; 
 2 2 2 
 x  xB  xC y A  yB  yC z A  zB  zC 
 Trọng tâm của tam giác ABC là: G  A ; ; 
 3 3 3 

1
Lớp Toán dành cho người hướng nội - Thầy Lương Văn Huy – Thanh Trì – HN – 0909127555
 LỚP TOÁN THẦY LƯƠNG VĂN HUY – THANH TRÌ – HN - 0909127555

 x  xB  xC  xD y A  yB  yC  y D z A  z B  zC  zD 
 Trọng tâm của tứ diện ABCD là G  A ; ; 
 4 4 4 

 
 Tích có hướng và ứng dụng: Cho hai vectơ a   a1 ; a2 ; a3  , b   b1 ; b2 ; b3  .

  a a a a a a 
Khi đó:  a , b    2 3 ; 3 1 ; 1 2    a2 b3  a3b2 ; a3 b1  a1b3 ; a1b2  a2 b1  .
  b b b b b b 
 2 3 3 1 1 2 

 
 Diện tích hình bình hành ABCD : SABCD   AB , AD 

1    
 Diện tích tam giác ABC : SABC  AB, AC
2 
  
 Thể tích hình hộp ABCD.ABC D : V ABCD . ABC D   AB , AD  . AA
 
1     
 Thể tích tứ diện ABCD : V ABCD  AB , AC .AD
6  

 Công thức về góc

 Góc gữa hai mặt phẳng: Gọi  là góc giữa hai mặt phẳng  0    90  :
 P  : Ax  By  Cz  D  0 và  P : Ax  By  Cz  D  0.
 
  nP .nQ A.A  B.B  C.C 
 
Khi đó: cos   cos nP , nQ    
nP . nQ A 2  B2  C 2 . A2  B2  C 2

 Góc giữa hai đường thẳng:



o  1 có một vectơ chỉ phương u1  x1 ; y1 ; z1 . 

o  2 có một vectơ chỉ phương u2   x2 ; y2 ; z2  .
Gọi  là góc giữa hai đường thẳng  1 và  2 .

 
u1 .u2 x1 x2  y1 y2  z1z 2
Khi đó: cos     
u1 . u2
 0    90
x12  y12  z12 . x22  y 22  z22

 Góc giữa đường thẳng và mặt phẳng


o Đường thẳng  có một vectơ chỉ phương u  x; y ; z .  

o Mặt phẳng  P  có một vectơ pháp tuyến n   A; B; C  .

2
Lớp Toán dành cho người hướng nội - Thầy Lương Văn Huy – Thanh Trì – HN – 0909127555
 LỚP TOÁN THẦY LƯƠNG VĂN HUY – THANH TRÌ – HN - 0909127555

Gọi  là góc giữa hai đường thẳng  và P .  


u.n Ax  By  Cz
Khi đó: sin     
u.n
 0    90 
A2  B2  C 2 . x2  y 2  z2

 Công thức về khoảng cách

 Khoảng cách từ một điểm đến một mặt phẳng: Khoảng cách từ điểm M  x0 ; y0 ; z0  đến

Ax0  By0  Cz0  D


mặt phẳng  P  : Ax  By  Cz  D  0 là: d M ,  P   
A2  B2  C 2

 Khoảng cách từ điểm đến đường thẳng: Cho đường thẳng  đi qua M, có một vectơ chỉ phương u

u , AM 
 
và một điểm A  . Khi đó: d  A ,     .
u

   
Cho  1 //  2 . Khi đó, với M  1 , N   2 thì d  1 ,  2  d M ,  2  d N ,  1 .  
 Khoảng cách giữa hai đường thẳng chéo nhau:

o  1 đi qua M và có một vectơ chỉ phương u1 .

o  2 đi qua N và có một vectơ chỉ phương u2 .
  
u1 , u2  .MN
Khoảng cách giữa hai đường thẳng  1 và  2 là: d  ,    
1 2
u1 , u2 

 Khoảng cách giữa đường thẳng  và mặt phẳng  ,  //       :

Nếu  //   và M   thì d   ,     d  M ,   

3
Lớp Toán dành cho người hướng nội - Thầy Lương Văn Huy – Thanh Trì – HN – 0909127555
 LỚP TOÁN THẦY LƯƠNG VĂN HUY – THANH TRÌ – HN - 0909127555

MỘT SỐ MÔ HÌNH GHÉP HỆ TRỤC TỌA ĐỘ

 Hình lập phương, hình hộp chữ nhật

Hình lập phương ABCD.ABC D có cạnh a Hình hộp chữ nhật ABCD.ABC D có
AB  a , AD  b , AA  c
z z
A  0; 0; 0  B  a; 0; 0  A  0; 0; 0  B  a; 0; 0 
A' a D' A' c D'

B'
C  a; a; 0  D  0; a; 0  B'
C  a ; b; 0  D  0; b; 0 
C' C'
D D
A≡ O a y A  0; 0; a  B  a; 0; a  A≡ O b y A  0; 0; c  B  a; 0; c 
B B
a C a C
x
C   a; a ; 0  D  0; a; a  x
C   a; b; c  D  0; b; c 

 Hình hộp đáy là hình thoi

z
A' D'

O'
Chọn hệ trục tọa độ sao cho:
B' y
A
C'  Gốc tọa độ trùng với giao điểm O của hai đường chéo của
D hình thoi ABCD (vì hai đường chéo đó vông góc nhau)
O  Trục Oz đi qua hai tâm của hai đáy.
B C x

 Hình chóp tứ giác đều

Giả sử cạnh hình vuông bằng a và đường cao SO  h. Gọi O là
z tâm của hình vuông ABCD.
S
Chọn hệ trục tọa độ như hình vẽ: Khi đó:
y  a 2  a 2 
A  O  0; 0; 0  , A   ; 0; 0  , C  ; 0; 0 
D  2   2 
   
O
 a 2   a 2 
B C x  B  0;  ; 0  , D  0; ; 0  , S  0; 0; h  .
 2   2 
   

4
Lớp Toán dành cho người hướng nội - Thầy Lương Văn Huy – Thanh Trì – HN – 0909127555
 LỚP TOÁN THẦY LƯƠNG VĂN HUY – THANH TRÌ – HN - 0909127555

 Hình chóp tam giác đều

z Giả sử cạnh tam giác đều bằng a và đường cao bằng SH  h . Gọi
S
I là trung điểm của AB .

y Chọn hệ trục tọa độ như hình vẽ. Khi đó:

A
C  a  a 
 I  0; 0; 0  , A   ; 0; 0  , B  ; 0; 0 
I H  2  2 
 a 3   a 3 
B  C  0; ; 0  , S  0; ; h.
x  2   6 
   
 Hình chóp có cạnh bên vuông góc với đáy và đáy là hình vuông, hình chữ nhật,…
z
S
Giả sử đáy là hình chữ nhật có AB  a , AD  b.

y
Chọn hệ trục tọa độ như hình vẽ. khi đó:
A
D  A  0; 0; 0  .
B  B  a; 0; 0  , C  a; b; 0  , D  0; b; 0  .
C
x
 S  0; 0; h  .

 Hình chóp S.ABC có SA vuông góc với đáy và đáy ABC là tam giác vuông tại B
z
S

Giả sử tam giác ABC vuông tại B có BA  a , BC  b và chiều

y cao bằng h .
x
A C Chọn hệ trục tọa độ như hình vẽ. Khi đó:

A  a; 0; 0  , B  0; 0; 0  , C  0; b; 0  , S  a; 0; h  .
B

 Hình chóp S.ABC có SA vuông góc với đáy và đáy ABC là tam giác vuông tại A

Giả sử tam giác ABC vuông tại A có AB  a , AC  c và chiều

cao bằng h .
Chọn hệ trục tọa độ như hình vẽ. Khi đó:

A  0; 0; 0  , B  0; b; 0  , C  0; 0; c  , S  0; 0; h  .

5
Lớp Toán dành cho người hướng nội - Thầy Lương Văn Huy – Thanh Trì – HN – 0909127555
 LỚP TOÁN THẦY LƯƠNG VĂN HUY – THANH TRÌ – HN - 0909127555

 Hình chóp có mặt bên vuông góc với mặt đáy

z

Chọn hệ trục tọa độ sao cho hai trục Ox , Oz nằm trong mặt

O
bên vuông góc với mặt đáy như hình vẽ.
x
đáy y

Câu 1
Câu 1: [VD]
Cho hình lập phương ABCD. ABC D có độ dài cạnh bằng 1 . Gọi M , N , P , Q lần lượt là trung điểm của
các cạnh AB , BC , C D và DD . Tính thể tích khối tứ diện MNPQ .
3 1 1 1
A. . B. . C. . D. .
8 8 12 24
 Lời giải
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
distance
Câu 2
Câu 2: [VD]
Cho hình lập phương ABCD. ABC D cạnh bằng a . Gọi K là trung điểm DD . Tính khoảng cách giữa hai
đường thẳng CK và AD .
4a a 2a 3a
A. . B. . C. . D. .
3 3 3 4
 Lời giải
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................... distance

6
Lớp Toán dành cho người hướng nội - Thầy Lương Văn Huy – Thanh Trì – HN – 0909127555
 LỚP TOÁN THẦY LƯƠNG VĂN HUY – THANH TRÌ – HN - 0909127555

Câu 3
Câu 3: [VD]
Cho hình chóp S . ABCD có đáy là hình thang vuông tại A và B , AB  BC  a , AD  2a , SA vuông góc
với mặt đáy  ABCD  , SA  a . Gọi M , N lần lượt là trung điểm của SB , CD . Tính cosin của góc giữa MN
và  SAC  .
2 55 3 5 1
A. . B. . C. . D. .
5 10 10 5
 Lời giải
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
distance
Câu 4
Câu 4: [VD]
  120 , AA  a . Gọi M , N lần lượt là
Cho hình lăng trụ đứng ABC. ABC  có AB  AC  a , góc BAC
trung điểm của BC và CC  . Số đo góc giữa mặt phẳng  AMN  và mặt phẳng  ABC  bằng
3 3
A. 60 . B. 30 . C. arcsin . D. arccos .
4 4
 Lời giải
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................... distance

7
Lớp Toán dành cho người hướng nội - Thầy Lương Văn Huy – Thanh Trì – HN – 0909127555
 LỚP TOÁN THẦY LƯƠNG VĂN HUY – THANH TRÌ – HN - 0909127555

Câu 5
Câu 5: [VD]
a 2
Cho lăng trụ tam giác đều ABC. AB C  có cạnh đáy AB  a , cạnh bên AA  . Khoảng cách giữa hai
2
đường thẳng BC  và CA bằng
a 6 a 6 a 6 a 6
A. . B. . .C. D. .
6 24 12 3
 Lời giải
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
distance
Câu 6
Câu 6: [VD]
Trong không gian Oxyz , cho các điểm A , B , C lần lượt thay đổi trên các trục Ox , Oy , Oz và luôn thỏa
3
mãn điều kiện: tỉ số giữa diện tích của tam giác ABC và thể tích khối tứ diện OABC bằng . Biết rằng
2
mặt phẳng  ABC  luôn tiếp xúc với một mặt cầu cố định, bán kính của mặt cầu đó bằng
A. 3. B. 2. C. 4. D. 1.
 Lời giải
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................... distance

8
Lớp Toán dành cho người hướng nội - Thầy Lương Văn Huy – Thanh Trì – HN – 0909127555
 LỚP TOÁN THẦY LƯƠNG VĂN HUY – THANH TRÌ – HN - 0909127555

Câu 7
Câu 7: [VD]
Cho hình chóp S . ABCD có đáy ABCD là hình vuông cạnh a , cạnh bên SA vuông góc với mặt phẳng đáy,
SA  a 2 . Gọi M , N lần lượt là hình chiếu vuông góc của điểm A trên các cạnh SB , SD . Góc giữa mặt
phẳng  AMN  và đường thẳng SB bằng
A. 45o . B. 90o . C. 120o . D. 60o .
 Lời giải
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
distance
Câu 8
Câu 8: [VD]
Cho hình lập phương ABCD.EFGH cạnh bằng a . Khoảng cách giữa hai đường thẳng AH và BD bằng
a 3 a 3 a 3 a 2
A. . B. . C. . D. .
6 4 3 3
 Lời giải
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
distance

9
Lớp Toán dành cho người hướng nội - Thầy Lương Văn Huy – Thanh Trì – HN – 0909127555
 LỚP TOÁN THẦY LƯƠNG VĂN HUY – THANH TRÌ – HN - 0909127555

Câu 9
Câu 9: [VD]
Cho hình lăng trụ ABC . ABC  có A. ABC là tứ diện đều cạnh a . Gọi M , N lần lượt là trung điểm của
AA và BB . Tính tan của góc giữa hai mặt phẳng  ABC  và  CMN  .
2 3 2 2 2 4 2
A. . B. . .C. D. .
5 4 5 13
 Lời giải
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
distance
Câu 10
Câu 10: [VD]
Cho hình lập phương ABCD. ABC D cạnh bằng a . Gọi K là trung điểm DD . Tính khoảng cách giữa hai
đường thẳng CK và AD .
4a a 2a 3a
A. . B. . C. . D. .
3 3 3 4
 Lời giải
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
distance
10
Lớp Toán dành cho người hướng nội - Thầy Lương Văn Huy – Thanh Trì – HN – 0909127555
 LỚP TOÁN THẦY LƯƠNG VĂN HUY – THANH TRÌ – HN - 0909127555

Câu 11
Câu 11: [VD]
Cho hình chóp S . ABCD có đáy ABCD là hình vuông cạnh a và SA vuông góc với mặt phẳng đáy. Góc
giữa mặt bên ( SBC ) với mặt phẳng đáy bằng 45 . Gọi M , N lần lượt là trung điểm của AB và SB . Tính
theo a khoảng cách giữa hai đường thẳng MD và CN .
3 a 21 2a 21
A. a . B. . C. 2a . D. .
4 3 21
 Lời giải
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
distance
Câu 12
Câu 12: [VD]
Cho hình chóp S . ABC có đáy ABC là tam giác vuông tại A ,  ABC  60o , BC  2a . Gọi D là điểm thỏa
 
mãn 3SB  2 SD . Hình chiếu của S trên mặt phẳng  ABC  là điểm H thuộc đoạn BC sao cho BC  4 BH .
Tính góc giữa hai đường thẳng AD và SC biết SA tạo với mặt đáy một góc 60 o .
A. 60 o . B. 45 o . C. 90o . D. 30o .
 Lời giải
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
distance
Câu 13
Câu 13: [VD]
Cho hình chóp S.ABCD có đáy ABCD là hình vuông cạnh 5a , cạnh bên SA  10a và vuông góc với mặt
phẳng đáy. Gọi M là trung điểm cạnh SD . Tính tan của góc tạo bởi hai mặt phẳng  AMC  và  SBC  .
3 2 3 5 2 5
A. . B. . C. . D. .
2 3 5 5
 Lời giải
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
distance
Câu 14
Câu 14: [VD]

11
Lớp Toán dành cho người hướng nội - Thầy Lương Văn Huy – Thanh Trì – HN – 0909127555
 LỚP TOÁN THẦY LƯƠNG VĂN HUY – THANH TRÌ – HN - 0909127555

Cho hình chóp S . ABCD có đáy ABCD là hình vuông, tam giác SAB đều. Hình chiếu của S lên mặt phẳng
 ABCD trùng với trung điểm I của AB . Gọi H , K lần lượt là trung điểm của DC và SB , biết
a 7
SH  .Tính khoảng cách giữa HK và SC .
2
3 15 15 5
A. . B. . C. D. .
8 2 8 10
 Lời giải
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
distance
Câu 15
Câu 15: [VD]
Cho hình chóp S. ABCD có đáy ABCD là hình chữ nhật, cạnh bên SA vuông góc với
đáy, AB  a, AD  2a, SA  3a . Gọi M , N lần lượt là hình chiếu của A lên SB, SD và
P là giao điểm của SC với mặt phẳng  AMN  . Tính thể tích khối chóp S. AMPN .
1869 a 3 5589a 3 181a 3 1863a 3
A. . B. . C.. D. .
140 1820 120 1820
 Lời giải
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
distance
Câu 16
Câu 16: [VD]
Cho hình chóp S.ABCD có đáy là hình thang vuông tại A và B , AB  BC  a , AD  2a ; cạnh bên SA
vuông góc với mặt phẳng đáy và SA  a . Gọi M , N lần lượt là trung điểm của SB , CD . Tính cosin của
góc giữa MN và  SAC  .
2 55 3 5 1
A. . B. . .C. D. .
5 10 10 5
 Lời giải
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
distance

12
Lớp Toán dành cho người hướng nội - Thầy Lương Văn Huy – Thanh Trì – HN – 0909127555
 LỚP TOÁN THẦY LƯƠNG VĂN HUY – THANH TRÌ – HN - 0909127555

13
Lớp Toán dành cho người hướng nội - Thầy Lương Văn Huy – Thanh Trì – HN – 0909127555