BUYUK isTANBUL TARIBi DRE YONETICSL sw ataytin oiroe coshan yma ‘avin KURULU Aa ayn oskun viimaz Feridun M. Emecen ‘Yunus Upue ‘Tuneay Bago Metmet pit osiun Calar aun as. Gael Muir Neat Kati Proj Koorinatra ath Yeas inp KOLrOR As. rm Maepe able oplapRaePaes play dint 000 tania eingbaranstong ‘moc ong san EMIS ‘aes NS) soL0m eDiTOntent Darya Olga lonby ‘Yunus Ugur Topapae ve Verein Mebane Karey Perum M. Emecen Cosiun Yilmaz Demag ‘Yunus Kos Tela arifsigin at costun Calor Use ve Habeege ‘Aliya abt, Kr ve Sanat atic Aymar brain Dozen pti Bi ve Tee Mebiet Init Salim Aye Snei Mald taba ogi yeaa BUM VE DANA KURULU A. taluk Durson Abdathar Rurmza ‘Ahmet Bane Bg esi Aye ‘cemaletin ain ‘igek Derma -mhan Afgonen Filet Saneaoila ali nate Liber ortayts fskenderPala fama Etisal ‘Kemal Bey orlat Tan Mehmet Geng Masta et Cran Orhan Okay mer Faruk Harm SsadetinOkten ‘Turhan Kagar ‘upur Derman Ugur Tange lum repexsivon Fern Mimece Kemal Bey Tuncay Basi (Omer Faruk Harman Masta amet Ua, ‘Tarkan Koga cemaletn Sabin csi a.TiMETINCER ‘pur Demir Kemal Bey vo SONOMA... ita irl Oar coRseL EDITOR ‘bur Demir conse anagTiama Haat Cosham ‘A. alih Yilmaz ‘Ahmet al emaletin Kuzoeu ‘Ramazan Demir lefan Dagdelen Hasan apie ForoGRar lami gk Cosham Ay Ail Arslan DM sat Cosa rain Gein Ahmet Akan ‘T9M-nox-SMEY Inn ararOux, KCTOPHANES! isa ILA VETASHIH KONTROL Mustafa Demiay TaSHIM KOORDINASYONG Sabahattn Yenice IBLIVOGRAEYA KONTAOL Akar eel etn Aslan Asli Samanet semi At 7 TasagM Bileat Eeanen ae Aker, BEK mre Celik, BEK Merve Glare, MAS ‘Onder Salop Didar, BER Sarp budinler, BEK ASi0 VE RENK Av Mas Matbaacic amiiy Mahal Soe Cad, a3 thane staal ‘ot 021229610000 Infog@emasmat come Sertifka No: 12055, RIAA leadigenalarbas Cade No: Cada 34662 iam@isam orgie ‘orrisamorgtri¢iNDEKILER rice ayNUR cis Ozik VEKOLTORO ‘THOMAS AposToLoPoULos- KYRIAKOS KALAYTZIDIS KONSTANTINOPOLISIN IZANS ONCES! ‘VE BIZANS SONRAS| MUZIK MAS! Murar BELGE IstaNBULDS KANTO BOLENT Aksoy MUSKIMECLISLER! ISTANBULUNSESLERL OSMANL! DONEMINDE ISTANBULOAKI MOZixLER (OSMAN STANDULUNOA MEHTER incitd serrug (GaLGIL KAHLER VE DIGER MUSK nen eéeciogwy sar MOZIGIVE ISTANBUL e ase Sahin (OSMANLIISTANBULANDS O1N MUSIK ‘GONOL pacact TUNCAY Ccunsuaiverin MUzi6! ve IstaNBUL ° Munar Bets ari aLTUs IstANBULDA TANGO MODERN OSMANLIEDEBIVATINOA, GORGE KAAN DEMiRKIRAN IsTaN6uL ManiraTuraciar (GARSISINOAN UNKAPANIPLAKCILAR Gansisrna,TESADOF| lm MEKANSAL ‘GAGUTLENMENIN Kisa TARIICESI chnaer GONTERIN ISTANBUL SAaKILARI israNBULUN DILLER! IstanBut TORKGEs! ORMILIA GEViK BAYVERTYAN ISTANBUL RUMCAS! KAREN GERSON aRHON JUDEC-ESPANYOL/LADING.TURkIVE "YAHUDILERININ DL buaties avnuR SeHDISOZLE RESMETHEK-OSMANL ‘oF BT METINLERINDE ISTANBUL OV-X¥L ‘yozviLLaR) 1x. YOZ¥ILDAN xx-YOziLA TORK [DESIVATINDA ISTANBUL IstaNBUL 08701923) ZEYNED UYSAL SEHR VENIOEN YAZAN EDEBIVAT CCuMMURIVET DONEMINDEN BFS Mayan 6760. DenivODIKLERIN ISTANBUL mse kavalaN O20 MIZAH DERIVODIKLERINOE 189 ABDULLAH UGMAN IsvaNBUL OZERINE SOREL! UO. senpar senDanogLu-Kabla IsTaNBUCUN ANSIKLOPEDILERI 28 ROL OvEPAZARCI (cuniuniveT DONEMIiSTANEUL, BASIN 6 BOLENT ARI Istan@uL RapvOsU 235 IstanBULUN FOLKLORIK EDEBIVaT FERHAT ASLAN IstaNBULEFSANELER! sULevwan sent 0 suvOKistansut raRinl 7 JetnextueeIstaneut MANE NINNLERI VE araSOZLER) BASKA OILLERDE sTaNBUL JOHANN STRAUSS TURKGEDEN BASKA DILLERDE EDEBIVATLAR baska OAERDEK! FOEBTOLTORON. [STANBULDAKIKISA IR KRONOLO.IS| SaplvaTgIcARISTANBUEU 280 ‘anu 6zrURK bi ISTANBUL SEVDALIS Penne Lori 289 RALFELGER [ERKEN MODERN Ov. YOZVILLAR) MOSLUMAN aRAP EDEBIVATINDA IstanBu Mustafa Sahl KOGUKASCI 2 YOZYILISTANBULUNA Iki aa SEVVAHINBAKIS! CCORSEL SANATLAR FEROA BARUT |sTaNBULDABIZANS DONEMISaNaT .udua DERMAN IstaNBucDa Har SANATT M.uéuR DERMAN IstaNBUCDA KULLANLAN ‘YAZIALETLSRI VE MALZEMES! 397 .udur DERMAN IstANBULDA EBRU saNAT ‘950 ude DeRMAn NECHEDOIN OKYAYOAN Bik VAziL ESR wars F.cigeK DeRMan IsranaUvba TEzHDp Sanam. .cigek oeaman MorieLER F.clcek peman Fai DANI v7 .cicek DERMAN 9 {ZERENTANINOL HAZINESINDEN: OSMAN SANATINDS anvaToR ‘OSMaNLIOAN CUMHURIVETE |STANBULDA BAT TARZINDA RESIM YENI DENEMELER, VENITEKNIKLER ule pasranut IR VAROLUS HIKBYESL TORK RESMINDE ISTANBUL. ISTANBULDA TURK RESMI SINAN GENIM Istaneucns FOTOGRAFIN VE ISTANBUL ae une OsrONbK ISTANBULDA HEVAEL ase vaignLOuecl ISTANBUL VE SINEMA 08 GOL cePHanecicl. Cosman BONEN ISTANEUL MUZELER! Istaneut MazeLER, CUMURIvET ONE! cOsreni sanariant SzpeMinNUTKU ISTANBUL SENLIKLERINDEK! DDRAMATGOSTERILER evil 62man 20 cheer earls USLU Isvanutna MODERN TivaTRONUN OGUSU VE GELISil 28 idem ARDALI BOYOKARMAN Ccumiunivet DONEM|ISTANBULUNDA, TivaTRo 540 eat Beyoitt |sTANBUL MaT4aL ARI 145531650) |stanouvaxl ix TURK MATAAALARINDA BASILAN KITAPLAR [sal ERONSAL (OSMANL! DONEMINDE: IstaNUL XOTUPWANELERI ms {svi gRONSAL KOPROLG KOTOPHANES! [sal gRONSAL VASO VA KOTOPKANES! ‘CUMMURIYET DONEMIISTANSUL, OTOBHANELER! [salt & ERONSAL Istaneucoa KiTapTicanerl ve SAHAFLAR ‘TOLON DEGIRMENC “307 BR NESNEDIR Kl, ZA OLN (OSMAN STANBULUNDA HAMZANME CGELENEGINE GORE KAMUSAL OKUMA (KAYE ReinxiTa) 34 seYMA GONGoR IsranBuL MEDDAN HIKAVELERINE ‘YER ALAN SOMBET MECUISLER| pe susie) ed steht mmm sOvOKistaneuL TaRiMl IcivoeniuenCUMHURIY iSTANBUL’UNDA TIYATRO ET DONEMi biDeM aRoaus Cumhuriyetin ilam sadece siyasal diizenidegistirmemis, Osmanh'nin 600 yilhksanat ve kiltir hayatnnr da yeniden yopilandirmistir, Tirk tiyatrosu, Tanzimatla baslayan Batilagma sertivenine bu déimemde devam etmig ve bu dogrultuda gelisim géstermistir.Yerli oyun yazarlarimin yetigmesi, oyunculuktaki yeni yénelimler,tiyatro egitimi, Sdenekli ve 6zeltiyatrolarm biitge sorunian, niteikli tiyatro seyircisinin olusturulmas: ve sayisinin artirimasi ‘Cumhuriyet tiyatrosunun temel meseleleri olmustur. Bu dénemde Istanbul, tiyatro sanatmin merkez sehri olma konummunu stirdiirir. 1. Mesrutiyet Dénemiinden alma tiyatro topluluklan gesiti adlar altinda bir araya gelerek oyunlarin; Fransw Tiyatrosu, Ferah Tiyatrosu, Odeon Tiyatrosu gibi sahnelerde sergilemeye devam ‘derler, Bu topluluklarm baslicalar; fstanbul Operet, Heyeti, Hale Opereti, Benliyan Operet Kumpanyasi, Yeni Operet Heyet, Istanbul Sehir Operetiir.1927den sonra ise Cemal Sahir Opereti, Mublis Sababattin‘n (61947) yer aldhBs Sark Operet Heyeti ve Asri Operet gibi topluluklar da mizikii oyunlar ve operetler sahneye koyarlar. Nasitin geleneksel ortaoyununu sahnelere tasimastyla olugan tuluat tiyatrosu bir ste daha yoluna ddevam ederken Kel Hasan ve ismail Diimbiili 1975) ortaoyunu gelenegini vefatlarma kadar devam etireceklerdir Tiyatrolanina ‘rk tiyatrosunun en eski ve varliBin: bugin de len devam ettren tee kurumu 1914 yibnda kurulmu olan Darilbedayi, yan Istanbul Sebir Tiyatrolarréit. Sadece Darilbedayinin tari bile Tirk tiyatrosunun ‘nem bir kismina kaynakhk eder. Dénemin Istanbul Sehremini Cemil [Topuzhu] Pasa'nm (6.1958) cabalanyla tiyatro adam: André Antoine’nin (6.1945) Fransaldan Istanbul's davet edilmesivle temelleri alan Dariibedayi, Cumbnuriyet istanbul unun ik édenektitiyatrosudur: Ancak Il. Mesrutiyet Déneminden devralinan madi silantlar, Kadin oyunculanin sahneye eikma sora, sanatoilararasindaki anlasmazhklar,nieliki bie iyatro seyireisinin olmayisi Cumhuriyet‘ ilk yillarinda ajalma ve kapanma teblikesivle karst ir. 1924-1925 yillarmda “Darilbedayi can sekigiyor! diye basinda haberler gikmaya baslamistr. Darilbedayinin kaderi Muhittn Ustiindag’mn 1926 yalinda belediye baskam olmasiyla deisir. Rusyatda tiyateo incelemeleri ve caligmalant yapmis olan Mubsin Ertugral (6.1979), Darilbedayinin basina getiilic. 1927-1950 yillan arast Darilbedayide toparlanma ve dizenli bir kurum ‘olma gabalar: hikimdir. Muhsin Ertugrul géreve baslar bbaslamaz Batt tiyatrosunun kot émeklerinden yapalan uyarlamalar yerine tiyatro tarihinin 6nemli bagyaputlanim sahne tstine tar. Yerli oyun yazarlarim tesvik eder. 1930 yulinda Biyiik Millet Meclisinde kabul edilen yeni Belediyeler Kanunu ile Darilbedayi dogrudan dograya belediyeye baglansr, kurumsallasir ve 1954 yihndan itibaren de resmen istanbul chi Tiyatrosu olarak anilmaya baslani. 31 Temmuz 1925 giinil Dariibedayi sanatglarséin iamir‘de Mustafa Kemal verdikleri temsilde Bedia Muvahhitin (. 1994) de rol almasi, Cumhuriyet sonrast ‘irk kadinanin sahneye gikmasma Sneilik eder. Neyyire Neyir (6.1943), Cahide Sonku (6.1981), Saziye Moral (@1985),Perihan Tedti @. 1992), Glistan Gizey (6. 1987) ‘Trk tiyatrosunun kadin oyuneulans olarak istanbul sahnelerinde boy gisteritler. 1950" yillarin Darllbedayi oyunculan, ayn zamanda kurumun efsanevi kadrost. olarak da belleklerde yerini ali. Bunlar; Ahmet Muvabhit 6.1927), Kugdk Kemal, Rasit Fiza (6.1961), . Galip (6.1974), Behzat Butak (6. 1963), Hazum Kbrmilegit (@-1944), Vasfi Muza 6. 1992), Muammer Karaca (6, 1978), daha sonra Sami Ayanogiu (6.1970), Talat Artemel 6.1957), Hadi Hun . 1968), Eretiment Behzat (8.1984), Abdurrahman Palay (6.2002) ve ismet Ay 6.2004) gibi sahnelerimizin unutulmas isimleridis. SOvOK sTeNBUL TARIMI 5.40 COSTER sANATLARE1930'la yilar gocuk tiyatrosu galismalarmin da baslady yillardhr. Muhsin Ertugral, Rusyalda bulundugu strada Moskova Gocuk Tiyatrosu'nun galisma diizenini sézlemleme firsati bulmustur. 1 Ekim 1935te Tepebast Tiyatrosunda M. Kemal Kiigii’iin kaleme aldigy ite TTiyatro Dersi oyunuyla gocuk tiyatrosu fikri hayata gecer. 1980! yillar Dariilbedayi'nin miizikli oyunlar sahnelere tasidigi yllardir. Muhsin Ertugrul'un genis seyiret Ikitlelerine ulagmak ve tiyatroyu sevdirmek amacyyla gecici olarak benimsedigi “operet” tii sayesinde sahneler Ekrem ve Cemal Resit Rey Kardeslerin, Likiis Hayat (1953), Deli Dolu (1954), Saz Cas (195), Maskara (1936), Fava Civa (1957) eserlerini kazanur. Ayn yazarlar Adalar (1954), Alabanda (1941), Aldsrma (1942) isminde revileri de Kaleme alrlar. Ayrica Muhlis Sabahattinin Ayse, Caresas, Gilfatma operetleri bu dénemin ‘irdnleridir. Bu eserler seyirciyi salonlara gekerken bundan sonra oyunlarin Sehr Tyatrolarsna vermeyeceklerinibelirterek boykota gderler* 1967-1974 yillan arasinda Sehir Tiyatrolarvnm yénetiminde Vasf Riza Zobu vardir. Bu ddnemde yer oyunlarmn oynanmasina ve gene yazarlarin eserlerinin desteklenmesine ara verlmis,nitelikli oyunlarrepertuvarlarda yer alamamistr. Qzdemir Nutk, 19701 yllarmn bagindald SehirTiyatrosu igi "yorumstuz,kgiiksiz, ne yaptifim bilmeyen, sahinlikiginde bir tiyatro"™ 2 Ser foe, Comburgtn 75 li 6 Tipton, sab e286 4 Onemie ts, “Cunha Frama Gea i Ba, Atak Camb ‘patra tab 198, 5. nO vOx evan rai 542 oOSTERI saNArLantyorumunu yapar. Bu arada 1969'da belediye ‘tarafindan Harbiye'de yeni bir tiyatro binast nga edilir, Biylelikle Dariilbedayi déneminden itibaren ‘kullanilan Tepebast Dram (Petits-Champs) Sahnesi kkaderine terk edilir ve kasa zaman iginde de bina yanarak tamamen kullanlmaz hale gelir. 1974 yilinda “istenen huzurun bir tirlt saflanamamasi” nedeniyle Vasfi Riza grevinden istifa ‘eder ve genel sanat yonetmentigine yeniden Muhsin Ertugral getiiliz, Muhsin Ertugrufun fikrinde eskiden oldugu gibi geng sanatetlarla genig halk kitlelerine lagna, tiyatroyu indirimli gisterilerle parklara, spor selonlarma, stadyumlara, kahvelere tagumak vard. Ancak geng sanatgilar artuk merkezi yénetim yerine, yerinde ydnetim anlayisiyla semt tiyatrolarma dzerklik istemektedirler. 19764da Istanbul Sehir Tiyatrosu, yiiriirliie giren yeni yonetmelikle bes baliime ayrir. Genel sanat yonetmeninin yyetkilerinin kaldirilmasiyla Mubsin Ertugrul bir kez daha Sehir Tiyatrosu'ndan ayribr. Semt tiyatrolarimin bbagina Beklan Algan, Basar Sabuncu, Hamit Akanb, Burcin Oraloglu ve Ergin Orbey atanur. Ancak politik ‘calismalara daha fazla dayanamayan bu yonetmenler de istifa etmek zorunda Kalirlar. 11978-1980 yillar: arasinda Sehir Tiyatrosu'nun basinda Hayati Asilyaziet vardir. Semt tiyatrolarimn, sanat yénetmelerini yeniden segen, geng oyunculart ‘kurumun kedrosuna katan Asilyaziet dénemi de 11980 askeri darbesiyie son bulur. Ozgirliklerin vyasaklandi bir déneme girilir. Vasfi Riza Zobu ‘yeniden Sehir Tiyatrosu'nun bagina getirilir. Tekrar ‘merkezi yénetim sistemi kabul edilerek semt tiyatrolars bir bir kapatihr, yénetmenlerin yetkileri Jasitlamr. Tiyatroda grev yapan sanatgl ve yazarlarin biiyiik bir kism gOrevden alimr. Sehir Tiyatrolarmu kurulugunun 70. yilinda ‘kurumun basina Deviet Tiyatrosu basdramaturgu ve genel sekreteri Geneay Giiriin getirilir. 12 Eylil déneminin giderek giig kaybetmeye baslacigi 1984'ten 1994 kadar Geneay Giirdin'in yénetiminde Sehir Tiyatrosu, ig huzurunu yeniden kazanmr. Kaybettigi seyircisini tekrar kazanmak igin Muhsin Ertuifruf'un_ da basvurdugu yéntemle repertuvarda miizikallere ve operetlere yer verilir. Bu amacla Rey Kardeslerin Liikits Hayat opereti bu sefer Haldun Dormen yénetiminde vve Suna Pekuysal, Zihni Géktay, Sezai Altekin, Alev Giirzap gibi sanatgilarm unutulmaz performanstariyla ryeniden sahnelenir. Bugiin halen gésterimi devam eden “Likiis Hayat, Sehir Tiyatrosu’nun efsanevi oyunlart arasinda yerini az. Bu dnemd: Zuhal Oleay, Cihan ‘Unal, Neco gibi kurum igi ve dis sanatgilarm bir araya eldigi Buta gibi mizikaller, Bilgesu Erenustun Misaftr, Murathan Mungann Tasive, Feshan Sensoy'un yeni bir yorumla sabneye koydugu Keganls Ali estan gibt oyunlarseyirciyi yeniden salonlara geker. Yine bu dénemde oyun aragtirmalart ve deneysel calismalar yapmak dizere “Tiyatro Arastirmalari Laboratuvary” (TAL) kurulur. Beklan Algan, Ayla Algan, Erol Keskin, Haluk Sevket Ataseven’in kurues olarak gérev aldiklan, bu laboratuvar, Peter Stein, Joseph Szajna, Eugen Barba gibi diinyaca inl tiyatroinsanlannin Sneilitk cftigi yeni yakdasimlarlaarastirmalar yapar. Ancak cefitsel olarak cok nem mesafeerin alindi bu calismalar, sahneleme anlaminda cok verimli olmaz. £2008 yilinda Sehir Tiyatrosu'nun merkez sahnesi olan Harbiye Muhsin Ertugrl Tiyatrosuy, bélgenin ongre vadisi olarak yeniden dizenlenmesi projesi kkapsaninda yala. Yerine, bugin hala Kullanslan yeni ‘iyatro binast inga edi. Balarkay Belediye Tiyatrosu ‘Tiirkiye'nin belediye Sdenekit thine tiyatrosu 1990 senesinde yine Istanbulda Balarkéy’de kurulut. ‘Kuruculuigunu Zeliha Berksoy'un yaphgh bu tiyatro, Devlet ‘Tiyatrolannin “bélgetiyatrolan’” anlayisina benzer bir anlayisla caligr ve Balarkdy'de vasavan istanbullularigin oyunlar sahneler. ilk defa Aziz Nesin\in Demokrasi Gemisi coyunuyla da perdelerini agar. Genel sanat ynetmenligini Pekcan Kosar ve Miisfik Kenterin de yaptyf: Bakarkiy Belediye Tiyatrosu, oyunlarimt iki Gnemli tarihi yapuun Muhsin Ertl ve arhalan(BB, lark Kp) gibi isimler yer ahr. Topluluk, 6zellikle 19801 yillarda sahnelenen Ask Olsun, Deller, Yasaklar, Beyoglu Bevo. oyunlanyla biiyiik ses getirir. Aneak televizyonun /akimiyetinin artmast ve seyircinin salonlardan ‘gekilmesiyle bu geup da 1992%de dag. 1969 yilinda kurulan Dostlar Tiyatrosu, kkurulugundan itibaren géstermeci bigimi benimser. Kuruculart arasmda Genco Erkal, Mehmet Akan, Sevket “Altug, Arif Erkin olan topluluk, 1970 yillarda belgesel tiyatroya Snem verir ve Rosenbergler Olmemeli, Havana Durugmast adh oyunlarin yam stra, Allende olayinin irdelendigi Orhan Asena’nin $ilfde Avit ve maden grevini anlatan Hasmet Zeybek’in Alpagut Olayy'nt sahneler. Mehmet Ulusoy'un yénettigi, sahne tasarmm Metin Deniz, masklarim Kuzgun Acar’ yaphith, Zeliha Berksoy ile Genco Erkal'm rol aldigh Kafkas Tebesir Dairesi ise yine toplulugun en dnemli oyunlarindan olur. 19801K ylllarda Egemen Bostanc’nm San Sinemastint kiralamasiyla San Miizikholti d@nemi baslar. Yedi Kocals Hiirmiiz, Hisseli Harikalar Kumpanyast, Artis -Mektebi, Bin Yil Once Bin Yil Sona gibi prodiiksiyonlarda Emel Sayin, Erol Evgin, Sezen Aksu, Adile Nasit, Sener Sen, Aygen Gruda, Miijdat Gezen, Perran Kutman, Savag Dinge,flyas Salman, Gilgen Bubikogiasahne alrar. Fethan Sensoy yinetiminde 1980de Ortaoyuncular ‘kurulur, Grubun Kiigik Sahnete sahneledig lk oyun Sahlart da Vururlav‘éue. Genelde ince espiili,ironik toplumsal taslamalardan beslenen Ortaoyuncular, sabit mekein arayist iginde San Tiyatrosulnu Kiralar. Ancak 1987 yilinda San Tiyatrosu, tamamen yanar Ortaoyuncular 1988%e SES Tiyatrosu"nu onararak oyunlarin burada sahnelemeye baslar. Rasim Oztekin, ‘Ali Catalbas, Dery Baykal, Baykal Kent gibi oyuncularin sahne aldightoplulukta; Soyut Padisah, istanbul w Satoru, Kahraman Bakkal Stipermarkete Kargt gibi eserler Istanbul seyircisinin severek itedigi oyuntar lar. Toplulugun Istanbul'un belleginden silinmey projesi de Kurugesme kiyisina bagi bir ge Dalga Geen Tiyatro” adiyla seyyar tiyatro mekanma lniigtilmesidie. Ferhangi Seyler, Ferhan Sensoy'un 7 Mart 1987¢en beri arahikswz oynadhg tek kigilik oyunu, olacaketr. 19801 yillarda Hadi Caman'm Yeditepe Tiyatrosu, Zafer Dipevin Bizim Tiyatro, Gilginlar Kulibit oyunuyla ae SsOvOKistansutTasini 547 GOSTER! SANATLAREto-letanbul Soir Tstrolarnda oynanan Raralitioan ve Yel tarsi ‘this bir gilag yapan Ali Poyrazojiu-Korhan Abay ‘Tiyatrosu, Enis Fosforoglu Toplulugu, Levent Kirca-Oya Basar Tiyatrosu, dir 6zel tiyatrolardand. 19901h yillar tiyatro sanatinin 1980 darbesi etkisinden kurtulmaya baslamasiyla yeniden canlanmaye, yeni tarzlar bulmaya cabaladigh yillardir. Deneysel ‘galismalarin éne giktigh bu d@nemde Nibal Geyran Koldagin énciiliginde Bilsak Tiyatro Atélyesi kurulur Atélye, Sevim Burakin iste Bas, iste GOude, iste Kanatlar ‘oyunuyla seyircinin ilgisini geker. ‘Tiyatro-mekan iliskisinden beslenen ve her yeni oyunda mekan: yeniden gekillendirerek oyunlari Irurgulayan, farklt ve alternatif bir tiyatro arayigiyla yola gikan Kum-pan-ya, 1991de Kerem Kurtogla ve ‘Naz Erayda tarafndan kurulur. Oyunlarin: istanbul Sanat Merkezi (ISM)'nde sergileyen topluluk, Fayton Sorugturmast, Canlanan Mekén, Haritadan Naklen Yaytn, Vinnlamanan Binbir Yolu gibi yapimlarla entelektiel, seyireinin biiyiik begenisini kazamr. Tarlabagtindaki eski bir Ermeni-Katolik manastr binasinin sanat merkezine dniitiiriilmesiyle kazanilmis mekanda Mustafa Aviaran yénetimindeki 5. Sokak Tiyatrosu, Tiyatro Grup, Tiyatro Pera gibi topluluklar da sahne abr. ‘Sahika Tekand tarafindan kurulan Stidyo Oyunculart ilk defa 1992'de Beckett'ten Mutlu Ginter seyirciye sunar. Faaliyetini stirdtirdiigi 21 yiliginde, Sahika Tekand’n gelistirdigi performativ sahneleme ve oyunculuk yéntemiyle oyunlarim Nisantastndaki mekanlarinda sahnelerler, ‘Ahmet Levendoglu, Zuhal Oleay ve Haluk Bilginer'in bir araya gelmesiyle 1990da, Tiyatro ‘tiidyosu kurulur. Grup, Aldatma, Derin Bir Soluk Al, Kan Kariesler, Histeré, Balkon ve dzellikle Géplitk oyunlariyla gagdas tiyatronun nitelikiidrneklerini sergiler. Zuhal Oleay ve Haluk Bilginer'in bu tiyatrodan ayrilmasiyla ikili bu kez 1999 yilinda Oyun Atélyesini kurar. Atlye, Steven Berkoff'un Dol Diisin Bos Konus oy unuyla bityik ses getirir. Toplululk 2002 yilindan itibaren Istanbul KadikGy'de perde agmaktadhr. 1990/h yillarda istanbul'un tiyatro hayatina kkatilmus diger topluluklarsa 1995te Geneay Giirdin’in yénetiminde Tiyatro istanbul, Dilek Tiirker'in Tiyatro ‘Ayna, Aksanat Prodiiksiyon Tiyatrosu, Nedim Saban'n_ vyénetiminde Tiyatro Kare sayalabilir 2000'I yillarda ze tiyatrolarin sayisinda yeniden bir artis gGzlemlenmektedir. zellikle Anadolu'nun bircok tiniversitesinde tiyatro ve oyunculuk bliimlerinin agilmast ve bu béliimlerden, ‘mezun dgrencilerin hem dizi film, hem de tiyatro 548 costen! saxaviant1 IB Muhsin Ertl Sebi pivasesinm merkezi olan istanbuta gelmesiyletiyatro ‘yaganiisi canlanmisti. Bu dénemde, eski oyunlar ‘yerine kendilerinin yazchklan ve yine kendilerinin ‘yonettikleri metinlerle kigiik sahnelerde, bazen pub ve barlarda sahne alan topluluklarla kargilasirz. 2002 tarihinde Isil Kasapogiu énderliginde genglerden olugan dinamik bir grup Kocariustafapasaidaki Gevre Tiyatrosu’nda Semaver Kumpanya'yt kurar ve Onikinci Gece, Kuslar Mectisi, Murtosa, Sileyman ve Obirsiter gibi oyunlarla “Haligin Ote Yaminda Tiyatro” projesini baslatmas olur. ‘Alternat sahne anlayisinm bir diger yansimasi dda Beyogluinda Mistr Apartmantinmn 4. katinda 2005, yilinda Murat Daltaban, ®zlem Daltaban ve Stiha Bilal tarafindan kurulan DOT ile olur. DOT, Black Box (ara Kutu) olarak adlandirilan, devingen ve degisken agik bir sahne geklindeki mekinda; ser, s6ziint sakmmayan, rahats edici, yapmaciksiz bir tiyatro ili olan Ingiliz “in-yer- face” akominmn ilk drneklerini Froxen-Donmus, Sansiirti, Kirklis Meri gibi prodiiksiyonlarla seyircive sunar ve biyiik ses getiir. ‘Mustafa Avkaran ile Oviil Avkaran ise kurucust olduklan 5, Sokak Tiyatrosurnu Galatasaray daki Garajlstanbul' tagrar.italyan sahne diizeni diginda alternatif bir mekén olarak tasarlanan yapr, bugtin bir sanat merkezi olarak dans ve miizik topluluklaryyla ‘Kumbaraci S0%e sahne alan Altidan Sonra ‘iyatro, Galataperform, Maks-Kara Tiyatrosu, ‘Talimhane Tiyatrosu, Bogazigi Gisteri Sanatlant ‘Toplulugu, Sadr ligk Tiyatrosu, Sanyer Sanat Tiyatrosu,Tiyatro Kedi, Anadolu yakasmnda perde gan Akla Kara Tiyatrosu ve hem okul hem tiyatro olan Miijdat Gezen Sanat Merkezi bugiinIstanbulda perdelerini acan ézel tiyatrolardan sadece birkagi olarak sayiabile {Istanbul eski bir baskent olarak tim sizeliklerin ve lltiiriin bugiin de toplandi, ‘iretidigi ve yeniden Anadolu'ya dagldi bir mekiin olarak sictini korumaktadir ve Tirkiye'nin tim sanat hhareketinin hem merkezi hem de yin vericisiie KAYNAKLART ‘araboga, Kerem, Gece Rede Agan Gelonck Gepmiston Gime letenbul Tiatrolr J, stanbul 200, Ocsoysl, aki, Metin Bay, Glee Perde pan elon Gopmiten Gindmize Ietenbu Tigtrlar samba 200, Planan, Yes, Gees ard Aan Geen Gepmipon Gide ter ‘Tigetrolar stab 200. Dirgok yan disipline de kapilarim agmaktadr. SOVOKISTANBUL TARIMI 549 GOSTHRI SaaTLARI