&KğÏù.

LQKW÷7KģD7KLÁQ+X÷tÎïFÏLûPY»ÏăQKKÕēQJSK¼WWULûQ

ӂ
NGUYỄN TÂN (Tổng Chủ biên)
NGUYỄN BÁ CƯỜNG – MAI ANH NGỌC (Đồng Chủ biên)

HU
LÊ THỊ TRƯỜNG AN – NGUYỄN VĂN CƯỜNG – NGUYỄN THỊ DUNG – HOÀNG CHÍ HIẾU – NGUYỄN VĂN HÙNG
NGUYỄN THỊ QUỲNH HƯƠNG – TÔN NỮ QUỲNH MY – NGUYỄN VĂN THUẤN
VŨ THỊ NGỌC THUÝ – ĐOÀN XUÂN TÚ – NGUYỄN THANH XUÂN

IÊN
TH
DP
GD
TL

NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

1
7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
HU
KÍ HIỆU DÙNG TRONG TÀI LIỆU

N
T HIÊ
ӮA
TH

NH À X UẤT B Ả N ĐẠ I H ỌC S Ư P HẠM

TÀI LIỆU GIÁO DỤC ĐỊA PHƯƠNG TỈNH THỪA THIÊN HUẾ
DP

LỚP 11
SỞ GIÁ
GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TỈNH THỪA THIÊN HUẾ

Bản quyền nội dung thuộc về

v Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Thừa Thiên Huế.
GD

Bản quyền xuất bản thuộc về Nhà xuất bản Đại học Sư phạm.
Mọi hình thức sao chép toàn bộ hay một phần hoặc các hình thức phát hành
mà không có sự cho phép trước bằng văn bản
của Nhà xuất bản Đại học Sư phạm đều là vi phạm pháp luật.

Chúng tôi luôn mong muốn nhận được những ý kiến đóng góp của quý vị độc giả
để sách ngày càng hoàn thiện hơn. Mọi góp ý về sách, liên hệ về bản thảo và dịch vụ bản quyền
xin vui lòng gửi về địa chỉ email: nxb@hnue.edu.vn
TL

ISBN 978-604-54-0000-0

2
 &KğÏù.LQKW÷7KģD7KLÁQ+X÷tÎïFÏLûPY»ÏăQKKÕēQJSK¼WWULûQ

ӂ
HU
0ĭ&/ĭ&
/ĥ,1°,ßï8                                                     4

N
&+įßĉ'$1+1+Ÿ17+ij$7+,§1+8ć                             5
%½L'DQKQK¿QFKÊQKWUĔY½TX¿QVĺ                             6

HIÊ
%½L'DQKQK¿QYâQKR¾Y½NKRDKĖF                            17

&+įßĉ&ž&7ž&*,ë7,§8%,ċ8
&į$9á1+ĕ&7581*ßé,7+ij$7+,§1+8ć                      26
&į$9á1+ĕ&7581*ßé,7+ij$7+,§1+8ć
%½L+R½QJàĈ0LQK0êQJ                                     27

T
%½L7ÖQJ7KLĐQ9èæQJ0LÇQ7KòP                             36

%½L&ÑQJFK×D0DL$P                                       43
ӮA
&+įßĉŸ01+é&ħ7+ij$7+,§1+8ć                              51
%½L 6ĺKÉQKWK½QKY½SK¾WWULČQFİD&D+XĈ                       52

1KÀQKêFFXQJàÉQK+XĈ                                   
1KÀQKêFFXQJàÉQK+XĈ
%½L1KÀQKêFFXQJàÉQK+XĈ

&+įßĉ.,1+7ć7+ij$7+,§1+8ćt
&+įßĉ.,1+7ć7+ij$7+,§1+8ćt
TH

ßÿ&ß,ċ09ßē1++çģ1*3+ž775,ċ1                         64
ßÿ&ß,ċ09ßē1++çģ1*3+ž775,ċ1
%½LßĀFàLČPQĊQNLQKWĈWĒQK7KĴD7KLÇQ+XĈ
ßĀFàLČPQĊQNLQKWĈWĒQK7KĴD7KLÇQ+XĈ                   65

ßĔQKKèĤQJSK¾WWULČQNLQKWĈ7KĴD7KLÇQ+XĈ
%½LßĔQKKèĤQJSK¾WWULČQNLQKWĈ7KĴD7KLÇQ+XĈ72

&+įßĉ.+ħ,1*+,ď3ßĝ,0ģ,6ž1*7é2ħ7+ij$7+,§1+8ć         81
DP

'$1+0ĭ&7ij75$&ı8                                          88
'$1+0ĭ&7ij75$&ı8
GD

3
7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

/ĥ,1°,ßï8

Thừa Thiên Huế là vùng đất văn hiến, có bề bề dày

dày
ày lịch
lịch sử, văn hoá đặc sắc và
lị
truyền thống cách mạng vẻ vang; là thành hpphố dii ssản
hố d
hố ản của thế giới, thành phố
Festival của Việt Nam, nơi hội tụ đầy đủ cácác lloại hình
ìn thiên nhiên phong phú,
oại hìn
đa dạng với những cảnh quan thiên nhiên iêên hhùng
ùng vĩ như sông Hương, núi Ngự,
đầm phá Tam Giang, Vườn Quốc ggia Bạch
ia B ạch M Mã,
ã, Lăng Cô vịnh đẹp thế giới,...
là nơi hội tụ các tiềm năng, thế mmạnh
ạnh đ đểể xxây dựng và trở thành trung tâm
văn hoá, du lịch đặc sắc của cả n
nước.
ước.
Tài liệu Giáo dục địa phương ng ttỉnh Thừa Thiên Huế – Lớp 11 sẽ tiếp tục
ỉnh Th
cùng các em khám phá về lịch h ssử,
ử, vvăn
ăn ho văn học, nghệ thuật, kinh tế,... của
hoá,
vùng đất Cố đô. Tài liệu đượcợc biên
biên soạn
soạn theo các lĩnh vực chính tương ứng với
các chủ đề: Danh nhân Th Thừừa Thiên Huế; Các tác giả tiêu biểu của văn học
Thừa
trung đại Thừa Thiên Huế; Âm nhạc ở Thừa Thiên Huế; Kinh tế Thừa Thiên Huế –
Đặc điểm và định hướnghướ hátt triển; Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo ở
phát
Thừa Thiên Huế. Hoànàn thàành cá
thành các chủ đề này sẽ góp phần hình thành năng lực,
ngg cho
phẩm chất, bồi dưỡng ch
ho ccác
ác eem niềm tự hào và tình yêu quê hương đất nước,
ng lực
từ đó có thêm động lự
ực học
học tập
tậ tốt, có ý thức phấn đấu xây dựng địa phương và
ẹp.
ẹp.
đất nước giàu đẹp.
Chúng tôiôii hi
hi vọng,
vọng, tà
ttài
à liệu sẽ đồng hành cùng các em học sinh, đồng thời
cho giáo
ch
hỗ trợ tốt cho giáo vviên thực hiện nội dung giáo dục địa phương trong
rình giáo
rìn
Chương trình giáo
áo dục
dụ phổ thông 2018.
ân
n ttrọng
Trân rọng cảm
cảm ơn.
cả
Các tác giả
TL

4 4
 &KğÏù'DQKQK½Q7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
'$1+1+Ø17+Ū$7+,Ù1+8ľ

HU
+ĖF[RQJFKİàĊQ½\HPVĆ

N
t A_•[U OŽf ¢ªîP Zäa `Ü [“a cÌ aVÎb `ø cŽ [Uú[T ¢˜[T T˜] [àV O¸a PòN Zäa `Ü [UŽ
PU–[U a_Ö ^b[ `ü cŽ QN[U [U[ c [ U\ XU\N UØP aV”b OVÎb PòN AUöN AUV”[ 5bÊ

HIÊ
a_\[T YÖPU `ø
t ?œa _N ¢ªîP OŽV UØP YÖPU `ø aö cVÒP a•Z UVÎb cÌ aVÎb `ø cŽ `ü [TUVÒ] PòN PP [UŽ PU–[U a_Ö
^b[ `ü cŽ QN[U [U[ c [ U\ XU\N UØP aV”b OVÎb ê AUöN AUV”[ 5bÊ
t 9V”[ UÒ ¢ªîP PP ¢ÖN QN[U a”[ ¢ªè[T a_ªè[T UØP P˜ YV”[ ^bN[ ¢Ê[ PP QN[U [U[
aV”b OVÎb PòN AUöN AUV”[ 5bÊ
t AUÎ UVÒ[ Y—[T OVÊa ¨[ ¢ÜV cæV [Uú[T [TªèV P˜ P™[T cæV ^b” Uª¨[T ¢°a [ªæP ^bN Zäa `Ü
AT
U\¬a ¢ä[T aUüP aVÐ[

55
7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
Bài 1 .+82 82r8 -2’82 ><Å @p ;?r8 =ë

N HU
T HIÊ
&K½QGXQJPđWVĉGDQKQK½QFKÃQKWUăY»TX½QVĩ7KģD7KLÁQ+X÷
+ÉQK&K½QGXQJPđWVĉGDQKQK½QFKÃQKWUăY»TX½QVĩ7KģD7KLÁQ+X÷
ӮA

Thừa Thiên Huế từng là trung tâm chính trị, văn hoá lớn của cả nước. Nơi đây quy tụ
nhiều nhân tài trên nhiều lĩnh vực. Họ là những người con sinh ra trên chính mảnh đất
quê hương Thừa Thiên Huế, hoặc cũng có thể đến từ các vùng miền khác nhau của
TH

Tổ quốc nhưng có nhiều đóng góp cho mảnh đất Thừa Thiên Huế nói riêng, cả nước
nói chung.
Vậy các danh nhân trong hình trên là ai và họ có những đóng góp trên các lĩnh vực nào
đối với vùng đấtt Thừa Thiên Huế nói riêng và dân tộc Việt Nam nói chung?
DP

1 .K¾LQLĐPGDQKQK¿Q

1N[U [U[ YŽ [Uú[T [TªèV [àV aVÊ[T P˜ [U[ PPU aŽV [ [T cŽ PÜ[T UVÊ[ [àV O¸a
GD

a_\[T YÖPU `ø c• [Uú[T ¢˜[T T˜] PòN UØ ¢ÜV cæV Q[ aäP cŽ [U[ Y\¬V 5Ø P˜ cNV a_—
^bN[ a_Ø[T [”[ ¢ªîP Pä[T ¢Þ[T cŽ e‘ UäV aUöN [U¸[ XUZ ]UðP cŽ X–[U a_Ø[T
E“a aUR\ Y¤[U cüP U\¬a ¢ä[T P˜ aUÎ PUVN aUŽ[U' QN[U [U[ c [ U\ QN[U [U[
XU\N UØP P™[T [TUÒ QN[U [U[ ^b[ `ü QN[U [U[ PU–[U a_Ö QN[U [U[ TV\ QðP
E“a aUR\ ]U¬Z cV ®[U Uªê[T P˜ aUÎ PUVN aUŽ[U' QN[U [U[ PòN Q—[T UØ QN[U [U[
TL

PòN ¢ÖN ]Uª¨[T QN[U [U[ PòN ^bÜP TVN UNf QN[U [U[ PòN aUÊ TVæV

6
 &KğÏù'DQKQK½Q7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
CVÒP a™[ cV[U QN[U [U[ ¢ªîP aUüP UVÒ[
QªæV [UVÌb U•[U aUôP XUP [UNb [Uª' aUè

]Uð[T( aªê[T [VÒZ( ef Qü[T aªî[T ¢ŽV
[UŽ Yªb [VÒZ ;Uú[T cVÒP YŽZ ¢˜ aUÎ
UVÒ[ `ü a_[ a_Ø[T OVÊa ¨[ ¢ÜV cæV P™[T
YN\ PòN PP QN[U [U[ cŽ ¢Î U¸b aUÊ
[\V Tª¨[T XÊ aðP ]Ua a_VÎ[ PP aUŽ[U aüb
HU
7ÙL7KģD7KLÁQ+X÷KLÿQQD\FÅK×QPÕĕL
QK»OÕXQLÿPGDQKQK½QO»GLWÃFKFÝSWāQK
Y»GLWÃFKFÝSTXĉFJLD1JR»LKÿWKĉQJ
QK»OÕXQLÿPGDQKQK½QFÄQFÅEÛRW»QJ
QK»YÍQKR¼QK»WKĕÏûWÕėQJQKēF¼F
GDQKQK½Q

N
ZŽ UØ ¢‘ a¬\ _N a_\[T ^b XUô

HIÊ
7UÂQKE»\NK¼LQLÿPGDQKQK½Q
ĖÏăDSKÕ×QJHPÏDQJVLQKVĉQJFÅQKħQJKRÙWÏđQJ
Q»R QKéP WÆQ YLQK F¼F GDQK QK½Q WLÁX ELûX FğD WāQK
7KģD7KLÁQ+X÷"1KħQJKRÙWÏđQJÏÅFÅËQJKÑDJÂ"

T
ӮA
2 0ĢWVĚGDQKQK¿QFKÊQKWUĔY½TX¿QVĺWLÇXELČX

1JX\ĎQ7UL3KèæQJ t
;TbfÐ[ A_V =Uª¨[T a”[ aU¸a YŽ ;TbfÐ[ C [ 0Uª¨[T
TH

aü 5ŽZ A_V[U UVÒb ¡ªè[T Ebf”[ `V[U [TŽf $

[ Z 0N[U AU[ &&% a¬V YŽ[T ¡ªè[T 9\[T `Nb
¢àV aUŽ[U 0U– 9\[T aà[T 0U[U 9äP UbfÒ[ =U\[T
¡VÌ[ aÔ[U AUöN AUV”[ [Nf YŽ e‘ =U\[T 0Uª¨[T
UbfÒ[ =U\[T ¡VÌ[
DP

;TbfÐ[ A_V =Uª¨[T Oºa ¢²b YŽZ ^bN[ aö [ Z %

QªæV aUèV cbN :V[U :¬[T [Uè P˜ aŽV [ [T cŽ ¢¬\
¢ôP [”[ ™[T ¢ªîP TVú [UVÌb PUôP cð ^bN[ a_Ø[T a_\[T
a_VÌb ¢•[U a_ê aUŽ[U O¸P ¢¬V aU²[ PòN a_VÌb ;TbfÐ[
GD

A_\[T [øN aUÊ XÔ YŽZ ^bN[ ;TbfÐ[ A_V =Uª¨[T ¢‘ P˜

[UVÌb P™[T YN\ ¢˜[T T˜] a–PU PüP a_\[T cVÒP Y¸] ¢Þ[
¢VÌ[ XUNV U\N[T Y¸] °] ê eô ;NZ 8• cŽ Y‘[U ¢¬\ ^b[
Q[ XU[T PUVÊ[ PUÜ[T aUüP Q[ =U] eZ YªîP
+ÉQKChân dung
1JX\ýQ7UL3KÕ×QJ
TL

7
7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
A_\[T aUèV TVN[ TVú PUôP 8V[U YªîP `ô
;NZ 8• %" t %"% ;TbfÐ[ A_V =Uª¨[T

¢‘ P˜ [UVÌb PUò a_ª¨[T cŽ OVÒ[ ]U]
a–PU PüP [U¼Z ef Qü[T cŽ ]Ua a_VÎ[
XV[U aÊ `b aÔ[U ;NZ 8• ¡V ¢™V cæV cVÒP
Y¸] ¢Þ[ ¢VÌ[ ;TbfÐ[ A_V =Uª¨[T P—[ PUœ
a_Ø[T P™[T aP XUNV U\N[T Y¸] °] Zê _ä[T
QVÒ[ a–PU ¢°a PN[U aP TVœ] [™[T Q[ N[ Pª
HU
1ÍP  YXD 7ĩ ÎġF Ͼ FKXáQ SKÁ
FÛL WÁQ 1JX\ýQ 9ÍQ &KÕ×QJ WK»QK
1JX\ýQ 7UL 3KÕ×QJ OÝ\ Ë WKHR F½X
q+ħXGÓQJWKÛWULSKÕ×QJG¾r QJKÑD

N
O»'ÓQJFÛPY»EL÷WÏÙROÃ YēLËNKHQ
Y¬P [TUVÒ] ;Uú[T cVÒP YŽZ cŽ XÊa ^b® ¢¬a
QJěLÆQJ1
¢ªîP PòN ;TbfÐ[ A_V =Uª¨[T PU\ aU°f

HIÊ
™[T XU™[T PUÔ YŽ Zäa QN[U aªæ[T Zäa [UŽ
^b[ `ü ZŽ P—[ YŽ [TªèV NZ UVÎb cÌ
XV[U aÊ P˜ [ [T YüP aà PUôP cŽ aUüP UVÒ[
; Z %"% XUV YV”[ ^b[ =U] t Af /N[ ;UN [à `œ[T a°[ P™[T O[ ¢®\ @¨[ A_Ž
¡Ž ;À[T eZ YªîP CVÒa ;NZ a_VÌb ¢•[U [UŽ ;TbfÐ[ ¢‘ Pø ;TbfÐ[ A_V =Uª¨[T YŽZ
T
aà[T PUÔ Ubf ZÂa a_¸[ >b®[T ;NZ a_üP aVÊ] PUÔ Ubf PbäP XU[T PUVÊ[ PUÜ[T aUüP
Q[ =U] ;TbfÐ[ A_V =Uª¨[T ¢‘ PU\ `øN `N[T Pò[T PÜ ¢Þ[ YbĄ ˆ[T P¦[T aUNf ¢àV
U•[U aUôP aP PUVÊ[ O¼[T PPU PU\ ^b[ `¤ cf “] ¢[U aÔN cŽ ]UðP X–PU ¢[U O°a [Tè
ӮA
¡ÜV cæV [U[ Q[ a_\[T c›[T ™[T _N YÒ[U PU\ a®[ Pª ¢Î ¢Ì ]U—[T ¢ÖPU Oºa [ä] Yª¨[T
aUüP Pb[T P°] aV[ aôP U\ÂP Oºa Y–[U Aª aªê[T PòN ™[T YŽ q]U—[T aUò ¢Î aVÊ[ P™[Tr
/¼[T [UVÌb [â YüP ;TbfÐ[ A_V =Uª¨[T ¢‘ Y‘[U ¢¬\ [U[ Q[ XV”[ Pªè[T TVú cú[T
¡Ž ;À[T Tf PU\ =U] [UVÌb aà[ aU°a cŽ YŽZ aU°a O¬V XÊ U\¬PU q¢[U [UN[U aUº[T
[UN[Ur PòN aUüP Q[ =U]
TH

; Z %"& =U] PUbfÎ[ Uªæ[T aVÊ[ P™[T cŽ\ 4VN ¡Ö[U ; Z %# ;TbfÐ[ A_V =Uª¨[T
¢ªîP a_VÌb ¢•[U Pø cŽ\ ;NZ aà PUôP XU[T PUVÊ[ CŽ\ aæV 4VN ¡Ö[U ¢Î [UN[U PU˜[T
a¬\ aUÊ PUbfÎ[ OVÊ[ PòN a•[U U•[U ;TbfÐ[ A_V =Uª¨[T ¢ÂP OVÒa PUœ a_Ø[T Pò[T PÜ aV[U
aU²[ PUVÊ[ ¢°b PòN ^b[ `¤ ¢Þ[T aUèV ™[T aà PUôP Y¬V cVÒP ]U—[T aUò ¢º] ¢Þ[ 8þ 5\Ž
P—[ TØV YŽ ¢Þ[ 0U– 5\Ž cŽ UÒ aUÜ[T ¢Þ[ YbĄ ^bN[U c›[T ;Uè ¢˜ PUÔ a_\[T Zäa aUèV
DP

TVN[ [Tº[ a•[U U•[U ê ZÂa a_¸[ 4VN ¡Ö[U ¢‘ P˜ [Uú[T PUbfÎ[ OVÊ[ P˜ YîV PU\ aN
XU™[T PUÔ [T [ P®[ ¢ªî
¢ªîPP ¢ÖPU Zê _ä[T ¢ÖN OŽ[ U\¬a ¢ä[T ZŽ P—[ ¢´f ¢ÖPU cŽ\ a•[U aUÊ
aVÊ[ aU\V Yªì[T [N[ AU[T %# cæV ]Uª¨[T aVÒ[ PUVÊ[ a_N[U ] ¢®\ cÌ ZØV ZÂa
=U] aVÊ[ ¢[U ¢Þ[ 8• 5\Ž >b[ aN QªæV `ü ¢ÜP aUœP PòN ;TbfÐ[ A_V =Uª¨[T ¢‘
GD

PUVÊ[ ¢°b Q¦[T P®Z Abf [UV”[ `Nb U¨[ Zäa aU[T PUVÊ[ ¢°b ¢Þ[ 8• 5\Ž aN[ cì
;TbfÐ[ A_V =Uª¨[T OÖ aUª¨[T [Uª[T c¶[ XV”[ ^bfÊa ]U c—[T cf TVÂP _œa ^b[ cÌ
A[ @¨[ ;U°a /V”[ 5\Ž Pò[T PÜ YüP Yªî[T aà PUôP PUÜ[T TVÂP

;T™ 8UN q;TbfÐ[ A_V =Uª¨[T t ;TªèV P\[ ^b” Uª¨[T AUöN AUV”[ 5bÊ( .[U U›[T Q[ aäP aUÊ XÔ E6Er
V[ a_\[T' /N[ 8U\N UØP cŽ 8¤ aUb¸a aÔ[U AUöN AUV”[ 5bÊ 8÷ f¾b 5ÙV aU­\ XÉ [VÇZ & [ŸZ [TŽf `V[U
=U©¦[T 5bÊ && a_!
QN[U [U[ ;TbfÅ[ A_V =U©¦[T
TL


/ä >bÜP ]U—[T t CVÒ[ 9ÖPU `ø ^b[ `ü CVÒa ;NZ 1N[U [U[ ^b[ `ñ CVÇa ;NZ A¸] " ;E/ >b[ ¢äV
[U[ Q[ 5Ž ;äV  a_$!


 &KğÏù'DQKQK½Q7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
@Nb XUV PUVÊZ ¢ªîP ;NZ 8• aUüP
Q[ =U] aVÊ] aðP [U—Z [T˜ /ºP 8•

;TbfÐ[ A_V =Uª¨[T Y¬V ¢ªîP a_VÌb ¢•[U
5bÊ ¢VÌb cÌ TVú PUôP Aà[T ¢ÜP aUŽ[U
5Ž ;äV 8UV =U] a°[ P™[T aUŽ[U
5Ž ;äV %$  ;TbfÐ[ A_V =Uª¨[T
¢‘ N[U Q¦[T PUVÊ[ ¢°b P›[T OV[U `¤
[Uª[T Q\ PU”[U YÒPU cÌ c¦ XU– YüP
HU
%çWÏÕěF1JX\ýQ7UL3KÕ×QJJLïF3K¼SWÂPF¼FK
FKħDWUăY÷WWKÕ×QJFKRÆQJÏûPXDFKXđFY»
OěLGĝQJQKÕQJ1JX\ýQ7UL3KÕ×QJϾQKăQÍQ
[ÀEÍQJFĩWX\ÿWWKXĉFPHQFğDJLïFY»QÅLUéQJ
q%½\JLĕQ÷XWDFKāJçQJOD\OçWP»VĉQJVDR
EéQJXQJGXQJFK÷WYÂYLÿFQJKÑDr&XĉLFÉQJ
PđW WK¼QJ VDX QJ»\ Eă EçW YēL EÛQ OÑQK FğD

N
Yªî[T [”[ PUÔ `Nb U¨[  TVè ^b[ PđWYÇWÕēQJÆQJϾWXãQWL÷WFKÝSQKåQF¼L
FK÷W  ÏûWćUÇNKÃSK¼FKWÝPOÄQJ
=U] ¢‘ PUVÊZ ¢ªîP aUŽ[U ;TbfÐ[

HIÊ
WUXQJWULQKFğDQJÕĕLG½QQÕēF1DP1
A_V =Uª¨[T OÖ aUª¨[T cŽ OÖ Oºa P\[ a_NV
™[T YŽ ;TbfÐ[ 9Z aø a_¸[
A_\[T `bÜa " [ Z YŽZ ^bN[ cæV
[Uú[T PÜ[T UVÊ[ PU\ YÖPU `ø Q[ aäP 7URQJW¼FSKáP/ĔFKVĶQèĤFWD  &KğWăFK
7URQJW¼FSKáP/ĔFKVĶQèĤFWD
;TbfÐ[ A_V =Uª¨[T XU™[T PUÔ YŽ Zäa +ċ&KÃ0LQKϾFDQJěL1JX\ýQ7UL3KÕ×QJ
QN[U [U[ ^b[ `ü ZŽ ™[T P—[ YŽ
Zäa [U[ aŽV Yæ[ a\Ž[ QVÒ[ ˆ[T ¢‘ ¢Î
Y¬V a°Z Tª¨[T cÌ Y—[T f”b [ªæP  PU–
T 1èĤFWDQKLĊXNĄWÑLWUXQJ
“1èĤFWDQKLĊXNĄWÑLWUXQJ
7îPOÏQJWLĈWQJKâDUêQJFÖQJWX\ĈWVèæQJ
+R½QJ'LĐXYĤL1JX\ĎQ7UL3KèæQJ
ӮA
&ÖQJWK½QKFÏQPîWO½PJèæQJàČàĦLr2
&ÖQJWK½QKFÏQPîWO½PJèæQJàČàĦL
PUVÊ[ ¢°b O®\ cÒ ¢äP Y¸] Q[ aäP

.KDLWK¼FNL÷QWKġFY»WÕOLÿXWURQJE»L
HPK¾\QÁXYDLWUÄFğD1JX\ýQ7UL3KÕ×QJ
ÏĉLYēLOăFKVĥG½QWđFWURQJQĥDVDX
WK÷Nā;,;
7ÁQFğDGDQKWÕēQJ1JX\ýQ7UL3KÕ×QJ
ÏÕěF ÏïW FKR QKħQJ ÏăD GDQK Q»R
WUÁQ ÏăD E»Q WK»QK SKĉ +X÷ Y» WāQK
7KģD7KLÁQ+X÷"9ÂVDRėKßXK÷WF¼F
DP

1K»WKĕ1JX\ýQ7UL3KÕ×QJ
+ÉQK1K»WKĕ1JX\ýQ7UL3KÕ×QJ WK»QKSKĉOēQFğDQÕēFWDÏùXFÅÏÕĕQJ
WKÆQ&KÃQK$Q[¾3KRQJ&KÕ×QJ SKĉPDQJWÁQ1JX\ýQ7UL3KÕ×QJ"
KX\ÿQ3KRQJÎLùQ

7ÑQ7KîW7KX\ĈW t
GD

A™[ AU°a AUbfÊa `V[U [TŽf & [ Z 8Ă 5îV "% & a¬V e˜Z =Uœ :ä[T
e‘ Eb[ 5\Ž UbfÒ[ 5ª¨[T A_Ž [Nf aUbäP ]Uªè[T 8VZ 9\[T aUŽ[U ]UÜ 5bÊ
a_\[T Zäa TVN ¢•[U P˜ a_bfÌ[ aUÜ[T OV[U [TUVÒ]

/ä >bÜP ]U—[T t CVÒ[ 9ÖPU `ø ^b[ `ü CVÒa ;NZ 1N[U [U[ ^b[ `ñ CVÇa ;NZ A¸] " @¢Q a_%

1¶[ aUR\' =U¬Z 5Þ[T CVÒa q5VÎb aU”Z cÌ ;TbfÐ[ A_V =Uª¨[T ^bN YèV O•[U PòN 0Uò aÖPU 5Þ 0U– :V[Ur
TL

V[ a_\[T' /N[ 8U\N UØP cŽ 8¤ aUb¸a aÔ[U AUöN AUV”[ 5bÊ 8÷ f¾b 5ÙV aU­\ XÉ [VÇZ & [ŸZ [TŽf `V[U
=U©¦[T AY¢Q a_
QN[U [U[ ;TbfÅ[ A_V =U©¦[T

9
7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
A_\[T aUèV X• ¢²b ZæV YŽZ ^bN[ A™[ AU°a AUbfÊa
¢‘ aUNZ TVN ¢[U QÄ] PP a\[ aUà ]UÔ aö A_b[T >bÜP

HU
a_Ž[ `N[T à[ ¢Ö[U a•[U U•[U PP aÔ[U ]U–N OºP 1\ P˜
aŽV [ [T ^b[ `ü cŽ P˜ [UVÌb P™[T YN\ a\ Yæ[ [”[ ™[T
¢ªîP a_VÌb ¢•[U TVN\ PU\ [UVÌb a_Ø[T a_PU Abf [UV”[
]U²[ Yæ[ PbäP ¢èV cŽ `ü [TUVÒ] PòN A™[ AU°a AUbfÊa
Y¬V Tº[ cæV PbäP ¢°b a_N[U PòN Q[ aäP CVÒa ;NZ PUÜ[T
Y¬V `ü eZ YªîP [™ QÖPU PòN aUüP Q[ =U] a_\[T PP

N
aU¸] XÔ PbÜV PòN aUÊ XÔ E6E
8UV aUüP Q[ =U] [à `œ[T eZ YªîP cŽ Zê _ä[T

HIÊ
¢[U PUVÊZ CVÒa ;NZ [TNf aö ¢²b A™[ AU°a AUbfÊa
¢‘ aÚ _š  PU– cŽ ^bfÊa aZ PUÜ[T =U] 8UV aUŽ[U
5Ž ;äV OÖ aU°a aUò cŽ Zäa `Ü aÔ[U ]U–N OºP _¨V cŽ\ aNf
TVÂP ZÂP Q› PUªN P˜ YÒ[U PòN a_VÌb ¢•[U ™[T ¢‘ P›[T
5\Ž[T A CV”Z PUò ¢ä[T X“\ ^b[ aö @¨[ Af cÌ

T
]UÜV Uî] cæV ^b[ 0è ¡R[ PòN 9ªb C¤[U =UœP ]UðP
X–PU ^b[ =U] ê a_¸[ 0²b 4V°f %$  aV”b QVÒa
[UVÌb ^b[ TVÂP A_¸[ ¢[U ¢˜ YŽZ PU\ ^b[ =U]
+ÉQKChân dung
7ÆQ7KÝW7KX\÷W
ӮA
U\N[T ZN[T QN\ ¢ä[T P—[ [U[ Q[ c™ P›[T ]U°[ XUêV
A™[ AU°a AUbfÊa P¦[T _°a ^bN[ aZ ¢Ê[ cVÒP ]U—[T aUò ¢°a [ªæP ˆ[T ¢‘ YV”[ Y¬P
cæV PP c [ aU[ `¤ ]Ub f”b [ªæP a_\[T aÔ[U cŽ OŽ[ XÊ U\¬PU ef Qü[T P¨ `ê
XU[T PUVÊ[ A_\[T aUèV TVN[ aUüP Q[ =U] ¢[U 8V[U aUŽ[U 5bÊ ]UV PUò PUVÊ[ Q\
A™[ AU°a AUbfÊa ¢ô[T ¢²b c¶[ O– Z¸a a_VÎ[ XUNV [UVÌb P™[T cVÒP PUb´[ OÖ PU\ PbäP
TH

XU[T PUVÊ[ PUÜ[T =U] ZŽ ™[T OVÊa a_ªæP YŽ `È XU™[T a_[U XUÚV
0bÜV [ Z %%  ™[T PU\ Y¸] _N ¢äV q=U°[ [TU¤N ^b[r TVN\ PU\ [Uú[T [TªèV aU[
aUbäP aV[ P´[ aUNZ Qü cŽ\ cVÒP UVÎb Qð [Uú[T aU[ UŽ\ `¤ Q[ P˜ aV[U aU²[ PUVÊ[ ¢°b
PUÜ[T =U] ¢Î abfÎ[ Qð[T cŽ\ Y–[U( ¢Þ[T aUèV ™[T PU\ Zê ¢ªè[T qaUªî[T ¢¬\r
T°] _œa ef Qü[T Zäa UÒ aUÜ[T ¢Þ[ `ê `¨[ ]U—[T QØP aUR\ Q‘f A_ªè[T @¨[( PUbfÎ[
DP

Zäa ]U²[ `œ[T ¢¬[ ¢¬V OP XU\ aŽ[T Yª¨[T aUüP _N P [ Pô A[ @ê >b®[T A_Ö ;T\ŽV
XV[U ¢™ cŽ `¨[ ]U—[T >b®[T A_Ö PP `¨[ ]U—[T 5Ž A¤[U ;TUÒ .[ AUN[U 5\ ¢Ìb
¢ªîP ab `øN cŽ `º] eÊ] Y¬V PP ^bN[ ]Uð a_PU
8UV ZÜV ^bN[ UÒ TVúN ]UV PUò PUVÊ[ a_\[T a_VÌb ¢•[U 5bÊ cæV aUüP Q[ =U]
a_ê [”[ P [T aU¾[T PüP ¢ä A™[ AU°a AUbfÊa ¢‘ PUò ¢ä[T a°[ P™[T a_ªæP cŽ\ PP
GD

P [ Pô ¢˜[T ^b[ PòN TVÂP =U] a_\[T ¢”Z Z›[T ! _¬[T `[T [TŽf Z›[T "$%%"
aôP ¢”Z  _¬[T [TŽf  " Z YÖPU 0bäP a°[ P™[T aU°a O¬V A™[ AU°a AUbfÊa
¢ªN cbN 5ŽZ ;TUV _èV XV[U aUŽ[U _N `¨[ ]U—[T A[ @ê >b®[T A_Ö ;TŽf  $%%"
A™[ AU°a AUbfÊa Y°f QN[U [TU¤N cbN 5ŽZ ;TUV ]Ua Qð 0²[ cª¨[T X”b TØV c [ aU[
`¤ ]Ub P›[T [U[ Q[ P® [ªæP ¢ô[T Y”[ TVœ] cbN PUÜ[T =U] 5ªê[T ô[T YèV X”b TØV
TL

Zäa PN\ a_Ž\ f”b [ªæP PUÜ[T =U] ¢‘ ¢ªîP ]Ua ¢ä[T a_\[T P® [ªæP Bf a–[ cŽ ®[U
Uªê[T PòN A™[ AU°a AUbfÊa [TŽf PŽ[T Yæ[


 &KğÏù'DQKQK½Q7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
¡Î [T [ PUÂ[ ®[U Uªê[T PòN ]U\[T a_Ž\ 0²[ cª¨[T aUüP Q[ =U] ¢‘ _\ _VÊa ` [
Y›[T XUò[T OÜ [Uú[T [TªèV ¢ô[T ¢²b AU[T %%# a_ªæP [Uú[T XU˜ XU [ [TŽf

HU
PŽ[T Yæ[ PòN ]U\[T a_Ž\ A™[ AU°a AUbfÊa Y”[ ¢ªè[T `N[T A_b[T >bÜP P²b cVÒ[
[Uª[T XU™[T aUŽ[U ;Uú[T [ Z aU[T PbÜV ¢èV ZÂP Q› OÖ aUüP Q[ =U] cŽ a_VÌb
¢•[U ]U\[T XVÊ[ :‘[ AUN[U Pb XÊa cæV [UNb TVNZ YÚ[T ™[T a_”[ ¢°a A_b[T >bÜP
[Uª[T A™[ AU°a AUbfÊa c¶[ Yb™[ Uªæ[T cÌ Aà ^bÜP cæV [Uú[T cVÒP YŽZ aUVÊa aUüP ¢Î
T˜] `ôP P›[T ]U\[T a_Ž\ PUÜ[T =U] PòN [U[ Q[ CVÒa ;NZ AU[T &  ™[T ^bN
¢èV a¬V 9\[T 0Ub A_b[T >bÜP

N
A™[ AU°a AUbfÊa YŽ Zäa [TªèV f”b [ªæP [UVÒa aUŽ[U /¼[T UŽ[U ¢ä[T XV”[ ^bfÊa
cŽ  aUôP a_PU [UVÒZ PN\ ¢ÜV cæV Q[ cæV [ªæP ™[T ¢‘ PUò ¢ä[T XUêV eªæ[T cŽ a_ê

HIÊ
aUŽ[U Zäa Y‘[U að XU[T PUVÊ[ aV”b OVÎb ¢˜[T cNV a_— a\ Yæ[ a_\[T ]U\[T a_Ž\ ¢°b
a_N[U c¦ a_N[T PUÜ[T =U] PòN [U[ Q[ CVÒa ;NZ PbÜV aUÊ XÔ E6E

T +¾\QÁXQKħQJQÀWFKÃQKYùYDL
WUÄFğD7ÆQ7KÝW7KX\÷WÏĉLYēL
OăFKVĥG½QWđF9LÿW1DPFXĉLWK÷
ӮA
Nā;,;9ÂVDRQÅL7ÆQ7KÝW7KX\÷W
O» OLQK KċQ FğD SKRQJ WU»R
&ßQYÕ×QJFXĉLWK÷Nā;,;"

3KğWKĕ7ÆQ7KÝW7KX\÷WWÙLWKÆQ9½Q7KÁ
+ÉQK3KğWKĕ7ÆQ7KÝW7KX\÷WWÙLWKÆQ9½Q7KÁ
TH

[¾7KXį7KDQKWKă[¾+Õ×QJ7KXį

1JX\ĎQ&KÊ7KDQK t
;TbfÐ[ 0U– AUN[U a”[ XUNV `V[U YŽ ;TbfÐ[ CÖ[U
`V[U [TŽf &! a_\[T Zäa TVN ¢•[U [™[T Q[ [TU’\
DP

ê aU™[ ;V”Z =U— e‘ >b®[T AUØ UbfÒ[ >b®[T ¡VÌ[

@V[U _N ê c›[T ¢°a XV”[ Pªè[T TVŽb a_bfÌ[ aUÜ[T
f”b [ªæP cŽ PPU Z¬[T Y¬V a¸[ Zºa PUô[T XVÊ[ [âV
aUÜ[T XUà PòN [U[ Q[ QªæV PU ] OôP aUÜ[T a_Ö PòN
aUüP Q[ ]U\[T XVÊ[ [”[ ;TbfÐ[ 0U– AUN[U `æZ U•[U
GD

aUŽ[U aª aªê[T f”b [ªæP TVP [Tä Y– aªê[T PPU Z¬[T

A_\[T `bÜa U¨[  [ Z U\¬a ¢ä[T PPU Z¬[T
;TbfÐ[ 0U– AUN[U ¢‘ P˜ [UVÌb P™[T YN\ cŽ ¢˜[T T˜]
a\ Yæ[ PU\ `ü [TUVÒ] PPU Z¬[T PòN ¡®[T cŽ Q[ aäP'
+ÉQKChân dung
ef Qü[T YüP Yªî[T c¦ a_N[T [U[ Q[ XU[T PUVÊ[ 1JX\ýQ&KÃ7KDQK
TL


/ä >bÜP ]U—[T t CVÒ[ 9ÖPU `ø ^b[ `ü CVÒa ;NZ 1N[U [U[ ^b[ `ñ CVÇa ;NZ A¸] " @¢Q a_"$

11
7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
PUÜ[T =U] ef Qü[T PUò [TU¤N e‘ UäV ê ZVÌ[ /ºP cŽ XU[T PUVÊ[ PUÜ[T :Ą ê
ZVÌ[ ;NZ

HU
; Z & ! XUV ZæV  abàV ;TbfÐ[ CÖ[U ¢‘ `æZ aUNZ TVN PPU Z¬[T AU[T $& $
™[T ¢ªîP XÊa [¬] ¡®[T ; Z & % ™[T ¢ªîP ¡®[T aV[ P¸f TVN\ a_Ø[T a_PU /– aUª
AÔ[U bĂ AUöN AUV”[ 1ªæV `ü Y‘[U ¢¬\ PòN ;TbfÐ[ 0U– AUN[U ]U\[T a_Ž\ ¢°b a_N[U
PPU Z¬[T PòN [U[ Q[ AUöN AUV”[ 5bÊ PUÜ[T PU ] OôP O˜P Yäa PòN aUüP Q[ =U]
cŽ ]U\[T XVÊ[ ;NZ a_VÌb [à _N Z¬[U ZÈ ;TbfÐ[ 0U– AUN[U ¢‘ Q¶[ Qºa cŽ XU¨V Q¸f

N
 PU– PPU Z¬[T ^b¸a Pªè[T PòN [U[ Q[ a¬\ [”[ `ü Yæ[ Z¬[U PòN ]U\[T a_Ž\ a_”[
^b” Uª¨[T AUöN AUV”[ 5bÊ ¡Ê[ [ Z &!" ™[T P›[T Eô bĂ A_b[T 8• Y‘[U ¢¬\ [U[
Q[ aVÊ[ UŽ[U aà[T XUêV [TU¤N aUŽ[U Y¸] PU–[U ^bfÌ[ PPU Z¬[T ê aUŽ[U ]UÜ 5bÊ t

HIÊ
a_b[T aZ ¢²b [‘\ PòN PU–[U ^bfÌ[ ]U\[T XVÊ[ ;NZ a_VÌb T˜] ]U²[ ^bN[ a_Ø[T cŽ\
aUº[T YîV PòN PbäP 0PU Z¬[T aU[T AZ a_”[ P® [ªæP
A_\[T PbäP XU[T PUVÊ[ a\Ž[ ^bÜP PUÜ[T =U]
eZ YªîP &!# t &"! ;TbfÐ[ 0U– AUN[U ¢‘ c¸[
Qð[T `[T a¬\ aª aªê[T PUVÊ[ a_N[U [U[ Q[ PòN
T
0Uò aÖPU 5Þ 0U– :V[U cŽ ¢ªè[T YÜV XU[T PUVÊ[
a\Ž[ Q[ a\Ž[ QVÒ[ PòN ¡®[T P›[T ¡®[T Oä ¢ÖN
]Uª¨[T ]Ua a_VÎ[ PUVÊ[ a_N[U [U[ Q[ a_\[T c›[T
7URQJ EĉL FÛQK FXđF NK¼QJ
FKL÷QFKĉQJ3K¼SėPïWWUåQ
%ÂQK t 7Uă t 7KLÁQ ÏDQJ JïS
QKLùX NKÅ NKÍQ WKĥ WK¼FK
ӮA
¢ÖPU a¬Z PUVÊZ Zê _N PðP QVÒ[ ZæV PòN PbäP XU[T WÙL +đL QJKă 1DP 'Õ×QJ
PUVÊ[ Aª aªê[T PUÔ ¢¬\ PòN ™[T ¢ªîP ^b[ a_VÒa 4XÛQJÎLùQWK¼QJ 
1JX\ýQ &KÃ 7KDQK Ͼ QKÝQ
P[ Oä ¢®[T cV”[ cŽ YüP Yªî[T c¦ a_N[T ¢‘ XV”[ a_•
PÙQK 0ÝW ÏÝW FKÕD SKÛL O»
OZ ¢°a OZ Q[ QüN cŽ\ Q[ ¢Î aà PUôP PUVÊ[ PÝW QÕēF FKÊQJ WD FKā Vě
a_N[U Qb X–PU YV”[ aVÊ] TVŽ[U PUVÊ[ aUº[T T˜] ]U²[ PÝWOÄQJWLQFğDG½Q&ÅOÄQJ
TH

P›[T [U[ Q[ P® [ªæP ¢ªN PbäP XU[T PUVÊ[ PUÜ[T WLQFğDG½QO»FÅWÝWFÛ1
=U] aVÊ[ Y”[ TVŽ[U aUº[T YîV
@Nb XUV PbäP XU[T PUVÊ[ PUÜ[T =U] XÊa aUœP &"! ZVÌ[ /ºP ¢ªîP TV®V ]U˜[T
cŽ aVÊ[ UŽ[U ef Qü[T PUò [TU¤N e‘ UäV A_\[T XÊ U\¬PU [UŽ [ªæP " [ Z Y²[ aUô [U°a
&# t &#" ;TbfÐ[ 0U– AUN[U cæV Pª¨[T cÖ YŽ BĂ cV”[ /ä 0U–[U a_Ö ¢ªîP ¡®[T
DP

]U[ P™[T ]Uð a_PU ZÂa a_¸[ `®[ eb°a [™[T [TUVÒ] ˆ[T ¢‘ OZ `a P¨ `ê [ºZ Oºa
a•[U U•[U Yº[T [TUR aUNZ XU®\  XVÊ[ PP [UŽ XU\N UØP eP ¢Ö[U ]Uª¨[T Uªæ[T
Zê _ä[T `®[ eb°a ]Ua ¢ä[T PP ]U\[T a_Ž\ aUV ¢bN a_\[T [™[T [TUVÒ] ¢Î ¢¬a [ [T
`b°a PN\ UVÒb ^b® =U\[T a_Ž\ ef Qü[T Uî] aP e‘ ]Ua a_VÎ[ _ä[T XUº] P® ZVÌ[ /ºP
`Nb [Žf ¢‘ Pò[T PÜ cú[T PUºP U¸b ]Uª¨[T ZVÌ[ /ºP e‘ UäV PUò [TU¤N YŽ P¨ `ê ¢Î
GD

ZVÌ[ /ºP PUV cVÒ[ PU\ ZVÌ[ ;NZ ¢[U :Ą

; Z &#! XUV PbäP XU[T PUVÊ[ PUÜ[T :Ą Pôb [ªæP OªæP cŽ\ TVNV ¢\¬[ ^bfÊa
YVÒa ;TbfÐ[ 0U– AUN[U ¢ªîP /ä 0U–[U a_Ö Pø cŽ\ ZVÌ[ ;NZ P›[T A_b[T ª¨[T

1¶[ aUR\' =U›[T >bN[T AUN[U q¡¬V aªæ[T ;TbfÐ[ 0U– AUN[U t ;UŽ PU–[U a_Ö ^b[ `ü eb°a `ºP
PòN PPU Z¬[T CVÒa ;NZr V[ a_\[T' /ä >bÜP ]U—[T t /N[ Abf”[ TV\ A_b[T ª¨[T Ó[T PU–
TL

;TbfÅ[ 0U– AUN[U cÛV PPU Z«[T CVÇa ;NZ cŽ ^b” U©¦[T AUëN AUV”[ 5b¾
5b¾ ;E/ 0U–[U a_Ö ^bÜP TVN
5Ž ;äV   a_!

12
 &KğÏù'DQKQK½Q7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
0ðP ZVÌ[ ;NZ Y‘[U ¢¬\
PbäP XU[T PUVÊ[ ;Uú[T

]U[ a–PU [U¸[ ¢Ö[U ¢[U
TV PòN ;TbfÐ[ 0U– AUN[U
¢‘ Pb[T P°] P¨ `ê XU\N UØP
¢Î /N[ 0U°] UŽ[U A_b[T
ª¨[T ¡®[T U\Ž[ PUÔ[U
¢ªè[T YÜV ^bfÊa aZ ¢[U
HU
7ÙLÎÙLKđL$QKKÉQJY»&KL÷QVÑWKLÏXDF¼FOĩFOÕěQJYÓ
WUDQJPLùQ1DPOßQWKġQKÝW  1JX\ýQ&KÃ7KDQK
ϾQÁXTX\÷WW½PqFġϼQK0ıçWWÂPUDF¼FKWKçQJ0ır
7ģWKĩFWLýQFKL÷QÏÝXėF¼FWUåQÏßXϼQK0ıÆQJϾ
WčQJ N÷W WK»QK SKÕ×QJ FK½P FKā ÏÙR W¼F FKL÷Q q1çP
WKçWOÕQJÏăFKP»ϼQKrY»SKÛLFKğÏđQJq7ÂP0ıP»
ϼQK WÂP QJXĭ P» GLÿWr ϼQK JßQ ϼQK QKDQK GL

N
aUº[T TVÂP :Ą eZ YªîP FKX\ûQQKDQKϼQKOLÁQWĝFÏûKÙQFK÷WĉLÏDWKÕ×QJ
YRQJFğDEđÏđLWUÕēFÕXWK÷K×QKëQYùKRÛOĩFFğD
;TbfÐ[ 0U– AUN[U P—[ ÏăFK7KĩFWLýQϾFKġQJPLQKÏÅO»QKħQJWčQJN÷W

HIÊ
P˜ [UVÌb ¢˜[T T˜] a_\[T ef YģDPDQJWßPFKL÷QOÕěFYģDFÅJL¼WUăFKL÷QWKXåWP»
Qü[T ^b[ ¢äV a_\[T cVÒP 7KğWÕēQJ9Ç9ÍQ.LÿWVDXQ»\QKLùXOßQQKçFOÙLq&KÃQK
QKĕ NKáX KLÿX ÏÅ P» TX½Q G½Q PLùQ 1DP FKL÷Q ÏÝX
a [T Pªè[T `ü Y‘[U ¢¬\ PòN Ï÷QJL»QKWKçQJOěLFXĉLFÉQJr1
¡®[T ¢ÜV cæV ^b[ ¢äV( TV\
QðP OÞV Qªì[T PUò [TU¤N
N[U U›[T PPU Z¬[T PU\ P[ Oä PUVÊ[ `¤
^bN ¢˜ T˜] ]U²[ [[T PN\ `ôP Z¬[U PUVÊ[ T
¢°b cŽ PUVÊ[ aUº[T PòN ^b[ ¢äV ˆ[T a_üP
ӮA
aVÊ] cVÊa cŽ PUÔ ¢¬\ [UVÌb P™[T a_•[U aà[T
XÊa P˜ TV a_Ö Y– Yb¸[ cŽ aUüP aVÐ[ T˜] ]U²[
]Ua a_VÎ[ Y– Yb¸[ XU\N UØP [TUÒ aUb¸a ^b[
`ü CVÒa ;NZ a_\[T aUèV ¢¬V 5Þ 0U– :V[U
TH

+ÉQK%ÛRW»QJÎÙLWÕēQJ
9ēLQKħQJÏÅQJJÅSWROēQFKRVĩQJKLÿS 1JX\ýQ&KÃ7KDQK VĉÎïQJ7K¼L7K½Q
F¼FKPÙQJQÍP1JX\ýQ&KÃ7KDQK SKÕĕQJ7KXåQ+R»WK»QKSKĉ+X÷
Ͼ ÏÕěF SKRQJ TX½Q K»P ÎÙL WÕēQJ
±QJ WUė WK»QK Yă ÎÙL WÕēQJ WKġ KDL FğD
4X½QÏđLQK½QG½Q9LÿW1DP2
DP

:›N U’ [ Z &#$ ;TbfÐ[ 0U– AUN[U
aö a_²[ `Nb Zäa P¨[ ¢Nb [Â[T @ü _N ¢V
PòN ™[T YŽ Zäa aà[ aU°a a\ Yæ[ PòN PPU
GD
ÎąFWKÆQJWLQK¾\WUÂQKE»\QKħQJQÀWFKÃQK
YùWLûXVĥYDLWUÄFğD1JX\ýQ&KÃ7KDQK
ÏĉLYēLOăFKVĥG½QWđF
&KREL÷WWUÁQÏăDE»QWāQK7KģD7KLÁQ+X÷

Z¬[T CVÒa ;NZ PòN PUVÊ[ `¤ cŽ ¢Þ[T FÅQKħQJFÆQJWUÂQKQ»RÏûWÕėQJQKēY»

WÆQYLQKFÆQJODRFğD1JX\ýQ&KÃ7KDQK"
OŽ\ P® [ªæP


1¶[ aUR\' ¡Þ[T @¤ ;Tbf”[ q¡¬V aªæ[T ;TbfÐ[ 0U– AUN[U t cÖ ¢¬V aªæ[T PòN [U[ Q[r V[ a_\[T'
/ä >bÜP ]U—[T t /N[ Abf”[ TV\ A_b[T ª¨[T Ó[T PU– ;TbfÅ[ 0U– AUN[U cÛV PPU Z«[T CVÇa ;NZ
5b¾ @¢Q a_ &
cŽ ^b” U©¦[T AUëN AUV”[ 5b¾

1¶[ aUR\' =U›[T >bN[T AUN[U q¡¬V aªæ[T ;TbfÐ[ 0U– AUN[U t ;UŽ PU–[U a_Ö ^b[ `ü eb°a `ºP
TL

PòN PPU Z¬[T CVÒa ;NZr V[ a_\[T Ó[T PU– ;TbfÅ[ 0U– AUN[U cÛV PPU Z«[T CVÇa ;NZ cŽ ^b” U©¦[T
5b¾ @¢Q a_!
AUëN AUV”[ 5b¾


7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
/ÇßIJF$QK t
9” ¡ôP .[U `V[U [TŽf & a¬V YŽ[T A_ö[T 5Ž

HU
e‘ CV[U =Uœ [Nf YŽ e‘ =Uœ 4VN UbfÒ[ =Uœ CN[T
^b” TÜP ê e‘ 9äP .[ UbfÒ[ =Uœ 9äP @V[U _N cŽ
Yæ[ Y”[ a_”[ Z®[U ¢°a ^b” Uª¨[T TVŽb a_bfÌ[ aUÜ[T
f”b [ªæP cŽ ¢°b a_N[U PPU Z¬[T PUô[T XVÊ[ cŽ
aU°b UVÎb `ü ¢˜V [TU’\ YNZ Y¦ PòN [TªèV Q[ QªæV

N
PU aUÜ[T a_Ö PòN aUüP Q[ ]U\[T XVÊ[ [”[ ™[T ¢‘
`æZ TVP [Tä cŽ aUNZ TVN U\¬a ¢ä[T PPU Z¬[T aö
YœP ZæV $ abàV ; Z & % ™[T ¢ªîP XÊa [¬] cŽ\

HIÊ
¡®[T 0ä[T `®[ ¡™[T 1ª¨[T cŽ Yb™[ XV”[ a_• OZ Q[
OZ ¢ÖN OŽ[ U\¬a ¢ä[T cŽ ef Qü[T ]U\[T a_Ž\ PPU
Z¬[T ê [UVÌb ¢ÖN ]Uª¨[T
A_\[T PbäP XU[T PUVÊ[ PUÜ[T aUüP Q[ =U] eZ
YªîP &!" t &"! 9” ¡ôP .[U Y²[ Yªîa ¢®Z [UVÒZ

T
[UVÌb PUôP cð XUP [UNb ˆ[T Yb™[ OZ `a aUüP aVÐ[
c¸[ Qð[T ¢œ[T ¢º[ `[T a¬\ ^bN[ ¢VÎZ ¢ªè[T ¢ªè[T YÜV
PUVÊ[ a_N[U [U[ Q[ PòN ¡®[T cŽ\ ¢VÌb XVÒ[ Pð aUÎ
+ÉQKChân dung
/ÁÎġF$QK
ӮA
PòN ¢ÖN OŽ[ aUR\ ]Uª¨[T PUZ q1üN cŽ\ Q[ ZŽ
PUVÊ[ ¢°br ¢‘ TVŽ[U [UVÌb aUº[T YîV ^bN[ a_Ø[T a_\[T
PP PUVÊ[ QÖPU T˜] ]U²[ XÊa aUœP aUº[T YîV PbäP XU[T
PUVÊ[ PUÜ[T aUüP Q[ =U]
@Nb 5VÒ] ¢Ö[U 4V¨[Rc¨ [ Z &"! 9” ¡ôP .[U
TH

¢ªîP ]U[ P™[T _N /ºP A_”[ [Uú[T Pª¨[T cÖ ¢ªîP

TVN\ ™[T ¢‘ P˜ P™[T YN\ Yæ[ a_\[T cVÒP ef Qü[T ^b[ 9ēL QKħQJ WK»QK WÃFK [XÝW
VçFWURQJFKāKX\FKĉQJÏăFK
¢äV ef Qü[T P™[T a_•[U ]U—[T aUò ZVÌ[ /ºP ¢Î
OÝQFKL÷PVDX+LÿSÏăQK3DUL
`À[ `Ž[T ¢[U a_® PbäP PUVÊ[ a_N[U ]U U\¬V PòN ¢Ê Y» QKħQJ WK»QK WÃFK WURQJ
^bÜP :Ą Aö [ Z &#! ¢Ê[ [ Z &$" ™[T a_üP aVÊ] FXđFNK¼QJFKL÷QFKĉQJ0ı
DP

aUNZ TVN U\¬PU ¢Ö[U cŽ PUÔ Ubf [UVÌb PUVÊ[ QÖPU Yæ[ FġX QÕēF /Á ÎġF $QK Ͼ
[Uª' PbäP Aà[T aVÊ[ P™[T cŽ [àV Q¸f Eb[ :¸b AU[ ÏÕěFFKğWăFKQÕēFNÃTX\÷W
[ Z &#%( a_üP aVÊ] PUÔ Ubf PUÔ ¢¬\ PUVÊ[ QÖPU ÏăQKSKRQJTX½QK»PYÕěW
FÝSWģÎÙLW¼OÁQ7UXQJWÕēQJ
¡ªè[T ! t =UªæP 9\[T TV®V ]U˜[T aÔ[U =UªæP 9\[T( 1ÍPÆQJÏÕěFWKÍQJ
a_\[T PUVÊ[ QÖPU 5Þ 0U– :V[U YÖPU `ø &$" ™[T ¢‘
GD

TX½QK»PWģ7UXQJWÕēQJOÁQ
PUÔ Ubf Zäa a_\[T [ Z P[U ^b[ aVÊ[ cŽ\ TV®V ]U˜[T 7KÕěQJWÕēQJUċLÎÙLWÕēQJ
@ŽV 4—[ aö Uªæ[T af t af [NZ cŽ ¢‘ U\Ž[ aUŽ[U  1
eb°a `ºP [UVÒZ cð T˜] ]U²[ ^bN[ a_Ø[T cŽ\ aUº[T YîV
PUb[T PòN PbäP Aà[T aVÊ[ P™[T cŽ [àV Q¸f Eb[ [ Z &$"
TL


1¶[ aUR\' C¦ A_Ø[T 9Z q¡¬V aªæ[T 9” ¡ôP .[U t [UŽ ^b[ `ü aŽV [ [T PòN ¡®[T cŽ ;UŽ [ªæP
CVÒa ;NZr Uaa]`'aN]PUVP\[T`N[\_Tc[


 &KğÏù'DQKQK½Q7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
/ªæP cŽ\ aUèV X• ef Qü[T cŽ O®\ cÒ Aà ^bÜP 9” ¡ôP .[U ¢‘ P›[T >b[ bĂ
A_b[T ª¨[T /ä >bÜP ]U—[T a¸] a_b[T ef Qü[T YüP Yªî[T c¦ a_N[T [U[ Q[ ^b[

HU
¢äV [U[ Q[ ef Qü[T aUÊ a_¸[ PUVÊ[ a_N[U [U[ Q[ cŽ [Ì[ ^bÜP ]U—[T a\Ž[ Q[
O®\ cÒ OV”[ TVæV Af ;NZ cŽ OV”[ TVæV ]U–N /ºP PòN Aà ^bÜP ¡ÂP OVÒa ™[T ¢‘ U\Ž[
aUŽ[U eb°a `ºP [UVÒZ cð ^bÜP aÊ TVœ] [U[ Q[ 0NZ]bPUVN aU\a XUÚV aU®Z U\¬
QVÒa PUò[T
Aö aU[T &&& ™[T ¢ªîP O²b YŽZ 0Uò aÖPU [ªæP 0ä[T U\Ž e‘ UäV PUò [TU¤N

N
CVÒa ;NZ A_”[ Pª¨[T cÖ [Tbf”[ aUò ^bÜP TVN ™[T ¢‘ Y‘[U ¢¬\ ¢VÌb UŽ[U ¢°a [ªæP
cªîa ^bN TVNV ¢\¬[ XU˜ XU [ a_\[T OÜV P®[U PP [ªæP e‘ UäV PUò [TU¤N ê ¡™[T zb cŽ
9V”[ E™ Y²[ Yªîa aN[ _‘ `ð] ¢à( a_VÎ[ XUNV cŽ aUüP UVÒ[ ¢ªè[T YÜV ¢àV ZæV a\Ž[ QVÒ[

HIÊ
¢ªN ¢°a [ªæP ¢¬a ¢ªîP [Uú[T aUŽ[U aüb a\ Yæ[ TVú cú[T à[ ¢Ö[U PU–[U a_Ö ^bÜP
]U—[T t N[ [V[U ]Ua a_VÎ[ XV[U aÊ t e‘ UäV ¡ÂP OVÒa ™[T ¢‘ T˜] ]U²[ ^bN[ a_Ø[T
cŽ\ ^b a_•[U Zê _ä[T ^bN[ UÒ ¢ÜV [T\¬V PòN ¡®[T cŽ ;UŽ [ªæP aN [àV O¸a YŽ ^b
a_•[U eœP aVÊ[ cVÒP O•[U aUªè[T U\ ^bN[ UÒ cæV :Ą cŽ A_b[T >bÜP( aUœP ¢´f ^b
a_•[U CVÒa ;NZ TVN [U¸] Aà PUôP .@2.;( X– XÊa [UVÌb UVÒ] ¢Ö[U UVÒ] ªæP ^bÜP aÊ

T
¢Î Y¬V [Uú[T Q°b °[ ^bN[ a_Ø[T cŽ a•[U P®Z aÜa ¢Ä] cæV PP ^bÜP TVN cŽ Pä[T ¢Þ[T
^bÜP aÊ
ӮA
TL

+ÉQK7KÕYLÿQÎÙLWÕēQJ/ÁÎġF$QKWÙLWKÆQ1DP [¾/đF$QKX\ÿQ3KÊ/đF
+ÉQK

15
7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
CæV && [ Z abàV ¢èV cŽ % [ Z abàV ¡®[T
9” ¡ôP .[U ¢‘ QŽ[U a_Ø[ PbäP ¢èV PÜ[T

HU
UVÊ[ PU\ `ü [TUVÒ] PPU Z¬[T ¡Þ[T aUèV
™[T P¦[T Yb™[ QŽ[U aUèV TVN[ cŽ a•[U P®Z
ÎąFWKÆQJWLQK¾\WUÂQKE»\QKħQJQÀW
¢ÂP OVÒa PU\ ^b” Uª¨[T AUöN AUV”[ 5bÊ FKÃQKYùWLûXVĥYDLWUÄFğD/ÁÎġF$QK
:ÂP Q› `Ü[T eN ^b” cŽ O¸[ P™[T cVÒP ÏĉLYēLOăFKVĥG½QWđF
[Uª[T a_\[T ZâV Y²[ cÌ aU Z ^b” ™[T
Yb™[ P˜ [UVÌb a_ [ a_ê cŽ TîV Zê TVœ] ^b”

N
Uª¨[T XUºP ]UðP U¸b ^b® PUVÊ[ a_N[U
]Ua a_VÎ[ XV[U aÊ t e‘ UäV

HIÊ
1. 5\Ž[ aUŽ[U O®[T QªæV ¢f cÌ [Uú[T ¢˜[T T˜] [àV O¸a PòN QN[U [U[ PU–[U a_Ö
cŽ ^b[ `ü aV”b OVÎb PòN aÔ[U AUöN AUV”[ 5bÊ

STT Danh nhân T Đóng góp nổi bật

ӮA
1 ? ?
2 ? ?
3 ? ?
... ? ?
TH

2. Aö PbäP ¢èV `ü [TUVÒ] PòN PP QN[U [U[ PU–[U a_Ö cŽ ^b[ `ü aV”b OVÎb PòN aÔ[U
AUöN AUV”[ 5bÊ RZ _œa _N ¢ªîP [Uú[T OŽV UØP T•, AUÊ UÒ a_Æ aÔ[U AUöN AUV”[ 5bÊ
P²[ YŽZ T• ¢Î ]Ua Ubf PP TV a_Ö aÜa ¢Ä] ¢‘ ¢ªîP PP QN[U [U[ Tf Qü[T,
3. AU™[T ^bN aª YVÒb `PU O\ ]UVZ aŽV YVÒb RZ U‘f PUØ[ cŽ TVæV aUVÒb cÌ Zäa
DP

QN[U [U[ PU–[U a_Ö U\ÂP ^b[ `ü aV”b OVÎb PòN aÔ[U AUöN AUV”[ 5bÊ ¢‘ ¢ªîP
¢Âa a”[ PU\ ¢ªè[T ]UÜ a_ªè[T UØP cæV aU²f P™ cŽ O¬[ UØP
GD
TL

16
 &KğÏù'DQKQK½Q7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
Bài 2 .+82 82r8 @ƒ8 29q @p 529+ 2Ç-

N HU
Từng là trung tâm chính trị, văn hoá của đất nước, Thừa Thiên Huế là nơi tụ hội và

HIÊ
sản sinh ra nhiều danh nhân văn hoá kiệt xuất của dân tộc. Đó là những nhà văn,
nhà thơ,, nhà tư tưởng, nhà khoa học, nhà điêu khắc, họa sĩ,... Ở bất cứ thời kì nào,
Thừa Thiên Huế cũng đều có những danh nhân nổi bật trong thế hệ của mình, có nhiều
đóng góp to lớn đối với lịch sử và nền văn hoá dân tộc. Nhiều người không những
nổi danh trong nước mà còn mang tầm vócóc quốc tế.
Vậy Thừa Thiên Huế có những danh nhân văn hoá và khoa học tiêu biểu nào?

T
ӮA
1 1JX\ĎQ&è7ULQK t

;TbfÐ[ 0ª A_V[U a”[ aU¸a YŽ ;TbfÐ[ ¡ [T ;TUV UVÒb

¡¬Z .Z [TªèV YŽ[T .[ 5\Ž [Nf YŽ ]Uªè[T .[ 5\Ž
aUŽ[U ]UÜ 5bÊ ; Z ! abàV ™[T aUV ¢â 5ª¨[T PÜ[T
TH

`Nb ¢˜ ™[T ¢ªîP Oà YŽZ ^bN[ Y²[ Yªîa a_®V ^bN [UVÌb PUôP
cð ê >b®[T A_Ö >b®[T ;T‘V >b®[T /•[U Aö [ Z $"
¢Ê[ [ Z $#" XUV ¢ªîP Pø a_°[ TVú c›[T ¢°a ]U–N [NZ
;TbfÐ[ 0ª A_V[U P˜ P™[T Yæ[ a_\[T cVÒP f”[ Q[ Zê
ZN[T Oè PšV ˆ[T P—[ P˜ [UVÌb `[T XVÊ[ [U¼Z ]Ua a_VÎ[
DP

;NZ /ä cÌ ZØV ZÂa a_\[T ¢˜ P˜ cVÒP XUºP `Ü UVÒb a”[ UØ

^b” ^b[ PòN PUò aUbfÌ[ Y”[ ¢²b aUbfÌ[ ¢Î ^b®[ Y– ¢Ì eb°a
[Žf c¶[ ¢ªîP ] Qð[T ¢Ê[ [TŽf [Nf AŽV [ [T PòN ™[T
¢‘ ¢V cŽ\ `ø `PU' qA_V[U YŽ [TªèV P˜ aŽV YªîP [UVÌb Zªb
XÊ ¢ÜV cæV cVÒP cì ¢°a ¢NV Zê OV”[ aUbþ ê PšV ;NZ _°a P˜
GD

P™[T YN\ ¢ôP cØ[T( Y¬V UNf aU¨ P˜ a¸] «Z .Z aUV aă]r
+ÉQK%»LYă
;TbfÐ[ 0ª A_V[U [àV aVÊ[T YŽ [TªèV aUª¨[T Q[ a_\[T 1JX\ýQ&Õ7ULQK
a°a P® ZØV cVÒP ™[T ¢Ìb Y°f cVÒP aUb ]UðP [U[ aZ YŽZ WÙL7K¼LPL÷X
WK»QKSKĉ+X÷
¢²b' q1[ YŽ TÜP PòN [ªæP TÜP XU™[T OÌ[ cú[T aU• [ªæP
TL


>bÜP `ø ^b[ a_VÌb ;TbfÐ[ «V ;NZ [Uýa aUÑ[T PU– A¸]  AV O®[ Y²[ aUô UNV CVÒ[ @ø UØP
]UV”[ QÖPU cŽ PUœ TV®V ;E/ AUb¸[ 5\ 5bÊ # a_#

17
7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
XU™[T f”[ ;TŽf aUªè[T PU¾[T Q›[T ¨[ UbÒ ZŽ PÜ XÊa Y—[T Q[ aæV XUV P˜ cVÒP aU•
[ª¨[T aüN cŽ\ ¢b,r ˆ[T XUbf”[ PUœN ;TbfÐ[ OÜ[ ¢VÌb aÒ U¬V P²[ OÚ ¢Î N[ Q[

HU
¢˜ YŽ' `ü ]UVÌ[ [UVÐb PòN ^bN[ ]Uò UbfÒ[ XUV aUb aUbÊ( aUüP a_¬[T O—[ _œa aVÌ[ PòN Q[
^bN cVÒP Oºa e“a PP [( a•[U a_¬[T Y¸b ¢V[U ¢Î a_Ü[ `ªb aUbÊ( Oºa Q[ Pb[T aVÊ[ `®[ c¸a
;TbfÐ[ 0ª A_V[U ¢Î Y¬V [UVÌb aP ]U´Z aU¨ c [
TÞZ P® PUú 5[ cŽ PUú ;™Z A_\[T =Uç OV”[ a«] YäP
9” >b ¡™[ eÊ] ™[T cŽ\ UŽ[T ¢²b aV”[ a_\[T ZðP

N
;U[ aŽV cŽ aU¨ c [ PòN eô ¡Ž[T A_\[T' q0ª A_V[U 1ÍPYXD0LQK0ÙQJPXĉQ
aUbê [UÚ TVÚV c [ PUª¨[T P˜ P¨ Zªb a_– YªîP VÕXWßPV¼FKYėWURQJWKLÁQKÙ
UNf ^bfÊa ¢\[ a_› U\¬PU _°a _Ž[U _Øa 4VN ¡Ö[U FKąQ OąF QKħQJ W¼F SKáP FÅ

HIÊ
JL¼ WUă Ïû VRÙQ OÙL WK»QK FXĉQ
5Ž AV”[ Yö[T Y¶f QN[U cØ[Tr 
V¼FK OēQ ÏïW WÁQ O» 1DP WKĞ
1ªæV aUèV cbN :V[U :¬[T % t %! ;TbfÐ[ OĮF .KL ÏąF Ï÷Q E»L
DQK KRD OĮF
0ª A_V[U ¢ªîP a_bf aÂ[T YŽ 8UNV ^bÜP P™[T aU²[ .LP Gĸ OêQ à½Rà½R ÎÛR .LP Għ
WURQJ+½7LÇQWKöS
QJÍQVÅQJ WURQJ
5VÒ] OVÒ[ ¢¬V UØP `¤ a_bf ]U\[T aªæP A[ :V[U U²b YĔQKYXDNKHQq1JãPËOĕLWK×
YĔQK
¢ªîP ¢ªN cŽ\ aUè ê AUV ZVÊb ;T\ŽV _N ™[T P—[
T
¢ªîP aUè ê ZVÊb 0™[T aU²[ a¬V aÔ[U C¤[U 9\[T cæV
aª PPU YŽ 8UNV ^bÜP P™[T aU²[ A”[ ™[T ¢ªîP ¢Âa
WLQ UéQJ &Õ 7ULQK FÅ W»L O»P
FđWϼ>FKďGĩDYħQJFKçFFKR
ÏÝWQÕēF@&ÓQJPXĉQO»PWK×
Ïû YăQK FÛQK ÏñS +» 7LÁQ
ӮA
PU\ [UVÌb a_ªè[T UØP ¢ªè[T ]UÜ a_\[T P® [ªæP cŽ
QKÕQJÏąFPÝ\F½XWK×Q»\WKÂ
Zäa ]Uªè[T ê >b¸[  AUŽ[U ]UÜ 5Þ 0U– :V[U WKÝ\ NKÆQJ WKû O»P KD\ K×Q
8Ub Y [T Zä PòN ™[T a¬V YŽ[T .[ ;™[T e‘ 9äP @¨[ ÏÕěFQħDr
UbfÒ[ =Uœ 9äP aÔ[U AUöN AUV”[ 5bÊ ¢‘ ¢ªîP eÊ]
U¬[T 1V a–PU YÖPU `ø P°] >bÜP TVN [ Z &&&
TH

ÎąFWKÆQJWLQWURQJPĝFK¾\WUÂQK
DP

E»\ËNL÷QFğDHPYùWÕWÕėQJWKÕ×QJ
G½QFğD1JX\ýQ&Õ7ULQK"

/ýNāQLÿPQÍPQJ»\VLQK
+ÉQK/ýNāQLÿPQÍPQJ»\VLQK
Y»QÍPQJ»\PÝWFğD1JX\ýQ&Õ7ULQK
GD

WÙLOÍQJPđFğDÆQJ 

>bÜP `ø ^b[ a_VÌb ;TbfÐ[ «V ;NZ aUñP YäP A¸] Zäa AV O®[ Y²[ aUô [U°a CVÒ[ @ø UØP
]UV”[ QÖPU ;E/ 4V\ QðP 5Ž ;äV  a_"#

>bÜP `ø ^b[ a_VÌb ;TbfÐ[ «V ;NZ aUñP YäP A¸] Zäa @¢Q a_"# t "$
9” >b ¡™[ =Uç OV”[ a«] YäP /®[ QÖPU Oà PU–[U' A_²[ ¡¬V CV[U t ! ;E/ ¡Ž ;À[T ¡Ž ;À[T
" a_#
TL

!
>bÜP `ø ^b[ a_VÌb ;TbfÐ[ «V ;NZ aUñP YäP A¸] [ Z AV O®[ Y²[ aUô [U°a CVÒ[ @ø UØP
]UV”[ QÖPU ;E/ 4V\ QðP 5Ž ;äV $ a_"&%


 &KğÏù'DQKQK½Q7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
2 ßĀQJ+X\7UIJ t

HU
¡Â[T 5bf A_ô [TªèV YŽ[T AUN[U 9ª¨[T [Nf aUbäP
]Uªè[T 5ª¨[T Eb[ aUÖ e‘ 5ª¨[T A_Ž ; Z %""
™[T aUV ¢â aVÊ[ `¤ cŽ Oºa ¢²b `ü [TUVÒ] YŽZ ^bN[ ê [UVÌb
¢ÖN ]Uª¨[T [Uª AUN[U 5\ ;NZ ¡Ö[U >b®[T ;NZ
5Ž ;äV cŽ ¢ªîP a_VÌb ¢•[U aV[ aªê[T Pø ¢V P™[T P[

N
ê 5ª¨[T 0®[T >b®[T ¡™[T A_b[T >bÜP A_®V ^bN
[UVÌb PUôP cð Q› ê Pª¨[T cÖ [Ž\ ™[T Yb™[ ^bN[ [VÒZ'
q1[ XU™[T PU Z `˜P PUæ YŽZ ^bN[r

HIÊ
ÎïQJ+X\7UġV¼QJW¼FNK¼QKLùXYēLWUÁQE»LWK×
YÍQWåSKěSWURQJPđWVĉW¼FSKáPQKÕßĀQJ'ĔFK7UDL
ßĀQJ'ĔFK7UDL
QJÑQ K½QK OĮF .KDQJ +\ FDQK FKIJF àĜ +R½QJ 7UXQJ

WK¾QKKXîQGLĎQQJKâD
T
WKL YÞQ 1KĔ YĔ WöS 1ĸ JLĤL GLĎQ FD 7IJ WKöS E¾W KLĐX
7ÖQJFKLQKGLTX\ 9LĐWVĶ
7ÖQJFKLQKGLTX\
.ŀVĺW¿QELÇQ7ĴWKĮ\ĈXTX\7ÖQJFKLQKGLTX\9LĐWVĶ
+ÉQKChân dung
ÎïQJ+X\7Uġ
ӮA
é aUèV ¢VÎZ ¡Â[T 5bf A_ô YŽZ ^bN[ a•[U U•[U ¢°a [ªæP TÂ] _°a [UVÌb XU˜ XU [
OêV PbäP PUVÊ[ a_N[U eZ YªîP PòN aUüP Q[ =U] ¢èV `Ü[T PòN [U[ Q[ [UVÌb [¨V
YZ cŽ\ P®[U XUÜ[ P›[T CæV Y—[T f”b [ªæP aUª¨[T Q[ `b `ºP cŽ PV [U•[ aVÊ[ Oä
[Uè ¢ªîP ¢V [UVÌb [¨V ê ™[T `æZ U•[U aUŽ[U aª aªê[T PN[U a[ P®V PPU [U¼Z [[T
PN\ ¢èV `Ü[T PòN [U[ Q[ cŽ ¢ªN ¢°a [ªæP ]Ua a_VÎ[ U›[T Pªè[T
TH

Aª aªê[T P®V PPU PòN ¡Â[T 5bf A_ô XU a\Ž[ QVÒ[ CÌ ]Ua a_VÎ[ XV[U aÊ ™[T PU\
_¼[T' q9ŽZ _N PòN P®V PV ¢¬\ Y– Yæ[ °f YŽ cVÒP XU™[T aUÎ P\V [UÄ ¢ªîPr ˆ[T P—[ UVÒ[
aUüP U\ O¼[T PPU Q°[ aU[ PN[U a[ QüN cŽ\ Q[ cŽ YŽZ YîV PU\ Q[ P™[T aª
Yªì[T YîV' qAN aUVÒa –PU Q[ Q[ Tº[ O˜ AN [\ Q[ ¢˜V Q[ P Z Uè[r  ; Z %##
DP

¡Â[T 5bf A_ô ¢Ì eb°a aUŽ[U Y¸] Af /•[U 0Ub´[ ¢Âa a¬V 5Ž ;äV cŽ Zê Zäa `Ü UVÒb
Ob™[ [Uª 9¬P @V[U ¢VÊZ 9¬P AUN[U ¢VÊZ 9¬P ¡ôP ¢VÊZ Q\ PU–[U ™[T ]Uð a_PU ¢Î
Y\ cVÒP XV[U Q\N[U Ob™[ O[ [U¼Z Tf Qü[T aŽV PU–[U PU\ a_VÌb ¢•[U ˆ[T P—[ aà PUôP
cVÒP XUNV ZÚ eb°a P®[T Zäa `Ü ZÂa UŽ[T ^bN 5ª¨[T 0®[T ¡Î ]Ua a_VÎ[ aUò P™[T [TUVÒ]
™[T aà PUôP PP Uä `®[ eb°a Y¬V aUR\ [TŽ[U [TUÌ cŽ eb°a aVÌ[ ô[T a_ªæP PU\ PP Uä [Žf
GD

ZbN [Tbf”[ YVÒb _ÞV O[ UŽ[T PU\ a_VÌb ¢•[U

¡Â[T 5bf A_ô P—[ ¢ÂP OVÒa ^bN[ aZ ¢Ê[ cVÒP XUNV aUP aUŽ[U aüb XU\N UØP t X¤ aUb¸a
PòN [ªæP [T\ŽV A_\[T aUèV TVN[ ¢ªîP Pø ¢V P™[T P[ ê 5ª¨[T 0®[T cŽ >b®[T ¡™[T

;U˜Z A_Ž 9¤[U ·[T 5bf A_é' 0\[ [T©ÝV cŽ aP ]UÿZ ;E/ Aà[T Uî] AUŽ[U ]UÜ 5Þ 0U– :V[U
A= 5Þ 0U– :V[U && a_#
TL


;U˜Z A_Ž 9¤[U ·[T 5bf A_é' 0\[ [T©ÝV cŽ aP ]UÿZ @¢Q a_ $!
;U˜Z A_Ž 9¤[U ·[T 5bf A_é' 0\[ [T©ÝV cŽ aP ]UÿZ @¢Q a_!$

19
7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
%#" %#$ ™[T ¢‘ aVÊ] eœP cæV [UVÌb [UŽ a_– aUôP PN[U a[ PòN A_b[T >bÜP `ªb a²Z
`PU O\ PP [ªæP QÖPU cŽ TVæV aUVÒb cæV O¬[ O’ a_\[T [ªæP ¢Ì [TUÖ a_VÌb ¢•[U ZèV

HU
[TªèV ]Uª¨[T Af `N[T Q¬f X¤ aUb¸a P¦[T [Uª Pø aUN[U [V”[ _N [ªæP [T\ŽV UØP UÚV
CÌ XU\N UØP ^b[ `ü ™[T ¢Ì [TUÖ P®V aà YüP Yªî[T [U°[ Z¬[U cNV a_— ^bN[ a_Ø[T
PòN `ôP Q[ cŽ PUVÊ[ a_N[U [U[ Q[ XUV PU\ _¼[T' q>b[ ¢äV YŽ [N[U cbÜa P˜ ^bN[
UÒ ¢Ê[ `ü aUº[T O¬V [Uª[T [U[ Q[ ZæV YŽ UbfÊa Z¬PU ^bfÊa ¢Ö[U `ü N[ [Tbf PòN
¢°a [ªæPr ˆ[T ¢Ì [TUÖ Y¸] 0ðP 0¨ XU– Zê eªê[T ¢œP `œ[T Ü[T Y¸] ¢äV PUVÊ[ aUbfÌ[

N
Ub°[ YbfÒ[ ^b[ `ü aUR\ ]Uª¨[T ]U] ZæV ZbN  & XU´b ]U\ PU\ a_VÌb ¢•[U
Aö [ Z %#& ™[T ¢‘ c¸[ Qð[T [Uú[T XVÊ[ aUôP ^b[ `ü PòN Z•[U ¢Î TVœ] 5\Ž[T
8Ê CV”Z cŽ ˆ[T PU 8UV”Z aUVÊa Y¸] XÔ Yb¸a a_\[T ^b[ ¢äV' qA_”[ P\[ ¢ªè[T ¢àV ZæV

HIÊ
a_\[T `Ü [Uú[T [TªèV ¢V ¢²b aV”b OVÎb cŽ\ aUèV TVN[ [Žf PbÜV aUÊ XÔ E6E XU™[T aUÎ
OÚ ^bN Zäa [U[ c¸a YâV Y¬P P˜ ¢²b ˜P ¢àV ZæV ¢˜ YŽ ¡Â[T 5bf A_ôr

AT
ÎßX WK÷ Nā ;; %ÙFK 7K¼L %ÕėL t
PđWQK»WÕVÛQG½QWđFOēQtϾ
ÏïW WÁQ FKR FKL÷F W»X K×L QÕēF
ÏßX WLÁQ GR QJÕĕL 9LÿW 1DP Wĩ
WKL÷WN÷WKLFÆQJO»%ÂQK&KXáQÏû
WÕėQJ QKē qPđW WURQJ QKħQJ
QJÕĕL WUċQJ F¼L PßP NKDL KR¼
TH

ÏßXWLÁQFğD9LÿW1DPr
1K»WKĕÎïQJ+X\7Uġ
+ÉQK1K»WKĕÎïQJ+X\7Uġ
WÙLSKÕĕQJ+Õ×QJ;X½Q WKă[¾+Õ×QJ7U»

¡Â[T 5bf A_ô P¦[T YŽ [TªèV ¢²b aV”[ ¢ªN [UVÊ] ®[U cŽ\ CVÒa ;NZ O¼[T cVÒP Zê
UVÒb ®[U 0®Z 5VÊb ¡ªè[T ê 5Ž ;äV %#& 0›[T [ Z ¢˜ ™[T P—[ Y¸] _N [UŽ V[ A_–
DP

A_b[T ¡ªè[T
Abf [UV”[ P\[ ¢ªè[T PN[U a[ ¢°a [ªæP PòN ¡Â[T 5bf A_ô OÖ OÚ Qê `Nb XUV ™[T
^bN ¢èV %$! OêV a²Z [U•[ U¬[ PUÊ PòN a_VÌb ¢•[U cŽ ¢°a [ªæP ¢N[T ]U®V ¢ÜV ]U˜ cæV
PbäP PUVÊ[ a_N[U eZ YªîP PòN aUüP Q[ =U]
GD

¢ªî a™[ cV[U YŽ ™[T aà PòN [TUÌ [UVÊ] ®[U ê CVÒa ;NZ A”[ PòN
¡Â[T 5bf A_ô P—[ ¢ªîP
™[T ¢ªîP ¢Âa PU\ ¢ªè[T ]UÜ a_ªè[T UØP ê [UVÌb aUŽ[U ]UÜ a_\[T P® [ªæP 1V a–PU
9 [T Zä cŽ ;UŽ aUè ¡Â[T 5bf A_ô ¢‘ ¢ªîP P™[T [U¸[ YŽ 1V a–PU P°] >bÜP TVN [ Z &&


;U˜Z A_Ž 9¤[U ·[T 5bf A_é' 0\[ [T©ÝV cŽ aP ]UÿZ @¢Q a_&
TL


;U˜Z A_Ž 9¤[U ·[T 5bf A_é' 0\[ [T©ÝV cŽ aP ]UÿZ @¢Q a_"!!
=UN[ /äV 0Ub CVÇa ;NZ ^bÑP `í XU­\ &% ;E/ 8U\N UØP e‘ UäV 5Ž ;äV &% a_!


 &KğÏù'DQKQK½Q7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
HU
ÎąFWKÆQJWLQWURQJPĝF
HPK¾\WUÂQKE»\QKħQJQđL
GXQJWÕWÕėQJFDQKW½QFKÃQK
FğDÎïQJ+X\7Uġ"(PUÊWUD

N
ÏÕěFE»LKąFJÂWģWÝPJÕ×QJ
FDQKW½QFğDÆQJ"

HIÊ
9ÍQELDWÆQYLQKY»WÕěQJÎïQJ+X\7Uġ
+ÉQK9ÍQELDWÆQYLQKY»WÕěQJÎïQJ+X\7Uġ
WURQJNKXÆQYLÁQQK»WKĕÆQJWÙLSKÕĕQJ+Õ×QJ;X½Q
WKă[¾+Õ×QJ7U»

 7ÑQ7KîW7ÖQJ t
T
ӮA
A™[ AU°a A›[T eb°a aU[ a_\[T Zäa TVN ¢•[U U\Ž[T
aäP ê 5bÊ @V[U _N cŽ Yæ[ Y”[ a_\[T P®[U ¢°a [ªæP Z°a
¢äP Y¸] Q› ZÞ P™V PUN aö [UÚ [Uª[T ™[T ^bfÊa aZ
UØP YŽZ Zäa [TUÌ qaü Q\r ¢Î XU™[T ]Uð aUbäP cŽ\
PU–[U ^bfÌ[ aUüP Q[ =U] 8UV aUR\ UØP a¬V A_ªè[T
TH

¡¬V UØP F XU\N 5Ž ;äV O¼[T  aUôP aü a™[ Q[ aäP

™[T ¢‘ ¢°b a_N[U ¢—V PU–[U ^bfÌ[ aUbäP ¢ÖN ]U®V aà
PUôP aUV OP `¤ [äV a_œ cŽ ™[T YŽ [TªèV CVÒa ;NZ Qbf
[U°a a_œ[T abfÎ[
;T\ŽV XUZ OÒ[U cŽ ]Uð Zà A™[ AU°a A›[T P—[
DP

aUNZ TVN ]U¶b a–PU aUüP UŽ[U a_”[ aø aUV A_\[T

[Uú[T [ Z & " t & & PUÔ O¼[T Qð[T Pð aU™ `¨ YŽ
PV [¬\ eª¨[T A™[ AU°a A›[T ¢‘ XV”[ [U¶[ ]U¶b a–PU
U¨[  Y TN[ PòN [TªèV PUÊa ¢Î cÈ Y¬V `¨ ¢Þ ¢ÜV PUVÊb
GD

a•Z _N [Uú[T [“a PUb[T cÌ TN[ A_”[ P¨ `ê ¢˜ ™[T +ÉQKChân dung
U\Ž[ aUŽ[U Yb¸[ [ aÜa [TUVÒ] cæV [UN[ ¢Ì q0PU 7ÆQ7KÝW7ÉQJ
]U[ PUVN Z¬PU Zb PòN TN[r ¡f YŽ P™[T a_•[U
¢²b aV”[ a_”[ aUÊ TVæV [TUV”[ Pôb cÌ cVÒP Pºa TN[

=U¶b a–PU YŽ `ü PN[ aUVÒ] Y”[ P¨ aUÎ ¢ä[T c¸a U\ÂP aUüP c¸a ¢‘ PUÊa cæV ZðP ¢–PU [TUV”[ Pôb P°b a_œP
TL

TV®V ]U¶b

CæV O®[ Yb¸[ [ [Žf A™[ AU°a A›[T ¢‘ ¢ªîP A_ªè[T ¡¬V UØP Aà[T Uî] =N_V aÂ[T 5bf PUª¨[T /¬P

21
7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
@Nb [Žf ™[T Oà `b[T ¢Î ]Ua ZV[U _N ]Uª¨[T ]U] qPºa TN[ P˜ XÊ U\¬PUr aUªè[T
¢ªîP TØV YŽ q]Uª¨[T ]U] Zà TN[ XU™r UNf q]Uª¨[T ]U] A™[ AU°a A›[Tr CæV ]Uª¨[T

HU
]U] [Žf aUèV TVN[ ¢Î Zà Zäa Y TN[ aUR\ PPU PòN ™[T PUÔ UÊa # ]Uœa a_\[T XUV
]Uª¨[T ]U] aV”[ aVÊ[ [U°a aUÊ TVæV YœP O°f TVè YŽ Z°a t ! TVè ¡˜ PU–[U YŽ qaV[U U\N
ZŽ A_ªè[T ¡¬V UØP F 5Ž ;äV P˜ aUÎ aü UŽ\' ZÙa YŽ Y²[ ¢²b aV”[ a_”[ aUÊ TVæV ¢‘ [TUV”[
Pôb PP a¤[U Z¬PU a_\[T TN[ cŽ UNV YŽ Y²[ ¢²b aV”[ ¢‘ Pºa TN[ P˜ ^bf ]U¬Zr @Nb XUV
™[T ^bN ¢èV ]Uª¨[T ]U] Zà TN[ PòN ™[T c¶[ ¢ªîP PP aUÊ UÒ ¢Þ[T [TUVÒ] cŽ UØP a_—
XÊ aUöN ]Ua Ubf ;Uú[T PbÜ[ `PU cVÊa cÌ X¤ aUb¸a Pºa TN[ PòN ™[T ¢ªîP QÖPU _N

N
[UVÌb aUô aVÊ[T [Uª =U] 6aNYVN ¡ôP .[U 5Ž 9N[

HIÊ
'É WUė WK»QK QK» SKãX WKXåW OģQJ GDQK
QKÕQJ7ÆQ7KÝW7ÉQJNKÆQJQJģQJKąFWåS
WUDX GċL NL÷Q WKġF Pė PDQJ WUÃ WXÿ ±QJ
NKëQJÏăQKq0đWQJÕĕLQJKLÁQFġXQKÕWÆL

T KLÿQQD\NKÆQJFKāO»PđWQK»Pč[óP»FÄQ
SKÛLEL÷WVLQKYåWKąFKR¼KąFY»YåWOÃQħD
7ÃQKFKÝWEDRTX¼WFğDPąLYÝQÏùQJ»\F»QJ
EDRWUÉPOÁQF¼FYÝQÏùQJKLÁQFġXNKRDKąF
ӮA
Y»PđWWKDQKQLÁQFKXáQEăÏLY»RNKRDKąF
7ÆQ7KÝW7ÉQJFÉQJF¼QEđ
+ÉQK7ÆQ7KÝW7ÉQJFÉQJF¼QEđ SKÛL QçP YħQJ QKħQJ NL÷Q WKġF Ý\r2 Y»
QK½QYLÁQ%ÿQKYLÿQ9LÿWÎġF qPXĉQYÕ×QOÁQSKÛLWKDPNKÛRF¼FW»LOLÿX
ÏÅQ&KğWăFK+ċ&KÃ0LQKÏ÷QWKÍP Y»WUÕēFK÷WSKÛLEL÷WF¼FQJRÙLQJħr
QJ»\
TH

8U™[T PUÔ [àV QN[U a_\[T P™[T aP PUbf”[ Z™[ ™[T P—[ P˜ P™[T Yæ[ a_\[T cVÒP
ef Qü[T [Ì[ f UØP CVÒa ;NZ UVÒ[ ¢¬V ˆ[T ¢Ì PN\ cVÒP aVÊ] aUb f UØP ]Uª¨[T Af
¢Î ef Qü[T cŽ ]Ua a_VÎ[ [Ì[ f UØP Q[ aäP ¢V ¢²b a_\[T cVÒP ] Qð[T PP X¤ aUb¸a
]Ua a_VÎ[ [TŽ[U [T\¬V XU\N CVÒa ;NZ ˆ[T P˜ [UVÌb ¢˜[T T˜] a_\[T cVÒP PU Z `˜P
`ôP XU\Æ P[ Oä cŽ [U[ Q[ Pôb PUúN aUª¨[T OÒ[U OV[U T˜] ]U²[ P›[T cæV
DP

¡Â[T C [ ;Tú [TUV”[ Pôb PPU `®[ eb°a aUbÜP XU[T `V[U ]”[VeVYV[ ]R[VPVYV[
a_\[T ¢VÌb XVÒ[ PUVÊ[ a_N[U ˆ[T P¦[T YŽ [TªèV ¢Âa [Ì[ Z˜[T PU\ cVÒP [TUV”[ Pôb
aP U¬V PòN PU°a ¢äP ¢V™eV[ QV\eV[ ¢Ê[ P\[ [TªèV cŽ Z™V a_ªè[T ê CVÒa ;NZ
]Uª¨[T ]U] ¢VÌb a_Ö cÊa aUª¨[T Q\ O\Z OV ]Uª¨[T ]U] ¢VÌb a_Ö b[T aUª TN[ O¼[T
GD

]U¶b aUb¸a XÊa Uî] Q›[T ZVÐ[ QÖPU cŽ [UVÌb P™[T a_•[U XU\N UØP XUP ˆ[T P—[
¢Ž\ a¬\ _N [UVÌb aUÊ UÒ OP `¤ aŽV [ [T PU\ ¢°a [ªæP a_\[T ¢˜ P˜ [UVÌb OP `¤ ê
/Ò[U cVÒ[ A_b[T ª¨[T 5bÊ


/\ 9f\[ ]Uāb aUbăa
aUbăa &#! 1¶[ aUR\' A™[ AU°a A›[T ©Ý[T cŽ\ XU\N UÍP PçN a™V AV O®[ Y²[ aUô ON
;E/ AUN[U [V”[ 5Ž ;äV  a_ $
TL


A™[ AU°a A›[T ©Ý[T cŽ\ XU\N UÍP PçN a™V @¢Q a_!"
A™[ AU°a A›[T ©Ý[T cŽ\ XU\N UÍP PçN a™V @¢Q a_"

22
 &KğÏù'DQKQK½Q7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
CæV [Uú[T PÜ[T UVÊ[ PòN Z•[U A™[ AU°a A›[T
¢ªîP ¡®[T cŽ ;UŽ [ªæP a_N\ aÂ[T [UVÌb QN[U UVÒb

HU
PN\ ^b [Uª .[U U›[T 9N\ ¢ä[T 5b[ PUª¨[T
5Þ 0U– :V[U 4V®V aUªê[T 5Þ 0U– :V[U A”[ PòN ™[T
¢ªîP ¢Âa PU\ ¢ªè[T ]UÜ cŽ a_ªè[T UØP ê [UVÌb ¢ÖN
]Uª¨[T a_\[T P® [ªæP ; Z  /ä F aÊ ¢‘ aUŽ[U
Y¸] UäV ¢Þ[T e“a aÂ[T TV®V aUªê[T cÌ F UØP ZN[T a”[
A™[ AU°a A›[T ˆ[T ¢ªîP TVæV f UØP aUÊ TVæV eRZ YŽ

N
Zäa [UŽ OP UØP Yæ[ Zäa [UŽ ]U¶b aUb¸a YâV Y¬P ¢ªîP
O²b YŽZ cVÒ[ `¤ PòN [UVÌb cVÒ[ UŽ[ YZ aUŽ[U cV”[

HIÊ
PòN [UVÌb UäV ]U¶b aUb¸a ^bÜP aÊ ¢ªîP CVÒ[ 5Ž[ YZ
=U¶b aUb¸a =N_V =N_V` =U] aÂ[T 5bf PUª¨[T ^bÜP
aÊ cÌ ]U¶b aUb¸a ZN[T a”[ 9N[RY\[TbR
+ÉQK7ÕěQJ7ÆQ7KÝW7ÉQJ
+ÉQK
WURQJNKXÆQYLÁQ%ÿQKYLÿQ

T
(PK¾\WUÂQKE»\QKħQJÏÅQJJÅSFğD7ÆQ7KÝW7ÉQJ
ÏĉLYēLNKRDKąFY»ÏÝWQÕēF(PKąFWåSÏÕěFJÂWģ
WÝPJÕ×QJNKRDKąFFğD7ÆQ7KÝW7ÉQJ"
7UXQJÕ×QJ+X÷
ӮA

 ßLĊP3KÖQJ7KĔ t

¡VÌZ =U›[T AUÖ a”[ aU¸a YŽ =U›[T AUÖ 0œP

TH

eb°a aU[ a_\[T Zäa TVN ¢•[U ^bN[ Y¬V TÜP 5Ž A¤[U
[Uª[T `V[U _N cŽ Yæ[ Y”[ ê 5bÊ AbàV aU¨ PòN OŽ
Tº[ YVÌ[ cæV ZVÌ[ ¢°a `™[T 5ª¨[T [œV ;Tü
cæV A_ªè[T ¡Þ[T 8U[U [Nf YŽ A_ªè[T A5=A
5NV /Ž A_ª[T cŽ `Nb [Žf Y¸] TVN ¢•[U cæV ™[T
/øb ¡VÌZ t Zäa [TªèV aUbäP Q—[T QšV [UŽ
DP

;TbfÐ[ t [”[ 5bÊ ¢ÜV cæV OŽ [Uª YŽ ^b” Uª¨[T

aUô UNV cŽ P¦[T YŽ [¨V ¢ªîP OŽ PUØ[ YŽZ [¨V N[
[TUÔ PbÜV P›[T ; Z &!# OŽ aÜa [TUVÒ] XU\
¢²b aV”[ PòN A_ªè[T ¡¬V UØP F XU\N 5Ž ;äV
GD

QªæV PU–[U aUÎ PPU Z¬[T ; Z &!% OŽ ¢ªîP +ÉQK1K»ÏLÁXNKçF

¢ªN `N[T =U] ¢VÌb a_Ö OÒ[U /Ž aVÊ] aðP UØP cŽ ÎLùP3KÉQJ7Kă
aÜa [TUVÒ] [UN XU\N a¬V =U]


9Ž Ubf PUª¨
PUª¨[T
[T " [ Z ZæV aÂ[T Zäa Y²[ PU\ Zäa [TªèV A™[ AU°a A›[T YŽ [TªèV aUô  cŽ YŽ [TªèV
CVÒa ;NZ Qbf [U°a PU\ ¢Ê[ [Nf ¢ªîP [U¸[ TV®V aUªê[T PN\ ^b [Žf
TL


AUR\ [TªèV =U] a”[ ]U®V ¢Âa a_ªæP UØ cŽ [TªèV ]Uð [ú XUV ¢‘ Y¸] TVN ¢•[U aU• ]U®V Y°f a”[ PUÞ[T
¡VÌZ =U›[T AUÖ' ¡VÌZ YŽ a”[ PUÞ[T =U›[T AUÖ YŽ UØ TÜP PòN OŽ


7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
; Z &"& OŽ Oºa ¢²b ¢Ê[ cæV [TUÒ aUb¸a ¢V”b XUºP CŽ\ [ Z &## ¡VÌZ =U›[T AUÖ
P˜ PbäP a_VÎ[ Y‘Z ¢²b aV”[ ¢ªîP P™[T PUœ[T =U] [Þ[T [UVÒa ¢˜[ [U¸[ @Nb ¢˜ OŽ aà PUôP

HU
UŽ[T PUðP PbäP a_VÎ[ Y‘Z ^bf Z™ cöN cŽ [UÚ XUº] PP [ªæP' =U] ¡ôP  ¡N[ :¬PU
AUbĀ @¤ Aö ¢f a”[ abàV ¡VÌZ =U›[T AUÖ [àV QN[U XUº] PUb zb @ü ¢äP ¢\ PòN
¡VÌZ =U›[T AUÖ YŽ ¢‘ `[T a¬\ _N Zäa Y\¬V U•[U ¢V”b XUºP a_”[ P¨ `ê Yº] TU“] cŽ
OVÊ[ a°b $ Z™¢b[ U•[U UØP ;Uú[T Z´b Tâ aUöN U•[U cb™[T PUú [U¸a U•[U aUN[T
[Uª[T YŽ P® Zäa aUÊ TVæV U•[U aªî[T UÊa `ôP `V[U ¢ä[T ^bN P\[ Zºa PòN ¡VÌZ =U›[T AUÖ
Aö U•[U [TªèV PUº] aNf aU”Z cŽ\ Z°f Z™¢b[ aUŽ[U Zäa ™[T ^bN[ e\Nf ^bN e\Nf Y¬V

N
aUŽ[U [TªèV ]Uð [ú Y¸a [TªîP Y¸a eb™V aUŽ[U O™[T U\N CæV Y—[T `Nf Z” XU® [ [T
`[T a¬\ eb°a `ºP cŽ Zäa aZ UÞ[ PòN Zäa [UŽ aU¨ ]Uª¨[T ¡™[T OŽ ¢‘ a¬\ _N PU\ Z•[U

HIÊ
Zäa ]U\[T PPU ¢V”b XUºP ¢äP ¢\ cöN _°a UVÒ[ ¢¬V cæV [UVÌb PU°a YVÒb XUP [UNb
[Uª' Tâ P™Z]™`–a P\Z]\`VaR ¢ ¢Þ[T [U™Z [TØP aU¬PU PN\ XÊa Uî] cæV X¤ aUb¸a
PN\ [Uª[T Y¬V ¢²f a–[U Q[ aäP cæV [Uú[T U\ŽV [VÒZ cŽ [Uú[T TV°P Z¨ Yb™[ Uªæ[T cÌ
^b” [UŽ
;àV QN[U aUÊ TVæV [Uª[T [Â[T a•[U
cæV Aà ^bÜP cŽ Z®[U ¢°a 0Ü ¢™ 5bÊ
[ Z &&  ¡VÌZ =U›[T AUÖ ^bfÊa ¢Ö[U
¢ªN Zäa ]U²[ Yæ[ aŽV `®[ [TUÒ aUb¸a
T
ӮA
PòN Z•[U cÌ a_N\ Y¬V PU\ ^b” Uª¨[T
A_b[T aZ ;TUÒ aUb¸a ¡VÌZ =U›[T AUÖ
a¬V `Ü $ 9” 9îV aUŽ[U ]UÜ 5bÊ YŽ [¨V
a_ª[T OŽf cŽ Yªb TVú #$ aP ]U´Z
[TUÒ aUb¸a ON\ TÞZ !& UVÒ[ c¸a cæV
TH

[UVÌb aUÎ Y\¬V PU°a YVÒb ¢äP ¢\

+ÉQK7ÕěQJÏ»Lr&ßXQJX\ÿQKR»EÂQKrt
W¼FSKáPÏLÁXNKçFFğDÎLùP3KÉQJ7Kă
WÙLλLWÕėQJQLÿPF¼F$QKKÉQJOLÿWVÑ
WKă[¾+Õ×QJ7U»
DP

ÎLùP3KÉQJ7KăO»QħÏLÁXNKçFJLD9LÿW1DPJßQQKÕGX\QKÝWUÙQJGDQKėQÕēFQJR»LY»
O»WÁQWXčLOēQFğDQùQÏLÁXNKçFWK÷JLēL1ÍPE»ÏÕěFÏÕDY»RGDQKV¼FKQKħQJW»L
QÍQJOēQFğDQJKÿWKXåWWK÷Nā;;WURQJ7ĴàLČQ/DURXVVH 3K¼S 1ÍPÎLùP3KÉQJ7Kă
QÍQJOēQFğDQJKÿWKXåWWK÷Nā;;WURQJ
ÏÕěFEßXO»P9LÿQVÑ7KÆQJWÝQ9LÿQ+»QO½PNKRDKąFYÍQKąFY»QJKÿWKXåWFK½XŸX1
GD

E»O»qPđWQJKÿVÑWKĩFWKĝUÝWW»LQÍQJY»O»EåFWKß\ÏLÁXNKçF&KÃQKQJKÿWKXåWWX\ÿW
YĕLQ»\ϾÏÕDFKăÏġQJY»RK»QJQJÓQKħQJQK»ÏLÁXNKçFW»LEDFğDWKĕLÏÙLr27ÁQFğD
E»FÓQJÏÕěFÏïWFKRPđWÏÕĕQJSKĉėSKÕĕQJ9Ñ'ÙWK»QKSKĉ+X÷


0U\ ¢Ê[ [Nf ¡VÌZ =U›[T AUÖ YŽ [TªèV ]Uð [ú CVÒa ;NZ Qbf [U°a YŽ aUŽ[U cV”[ CVÒ[ 5Ž[ YZ
XU\N UØP c [ UØP cŽ [TUÒ aUb¸a PUb zb
TL


/R_[N_Q 1\_VcNY &$$ [Tbf”[ 4VZ ¢ÜP CVÒ[ O®\ aŽ[T ;TUÒ aUb¸a >bÜP TVN =U]
1¶[ aUR\' Uaa]`'QVRZ]Ub[TaUVN_aS\b[QNaV\[P\ZaNP]UNZa_N[U


 &KğÏù'DQKQK½Q7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
HU
(P FÅ QKåQ [ÀW JÂ Yù WÂQK FÛP FğD
ÎLùP 3KÉQJ 7Kă G»QK FKR ÏÝW QÕēF
Y»WK»QKSKĉ+X÷"

N
HIÊ
+ÉQK7UXQJW½P1JKÿWKXåW
ÎLùP3KÉQJ7KăWÙLWK»QKSKĉ+X÷

T
1. ;T\ŽV [Uú[T QN[U [U[ ¢‘ UØP O¼[T [Uú[T XVÊ[ aUôP a•Z UVÎb aUüP aÊ cŽ
aU™[T ^bN `PU O\ Z¬[T V[aR_[Ra U‘f Y¸] O®[T aUÜ[T X” cÌ [Uú[T QN[U [U[
ӮA
XUP a_\[T Y¤[U cüP c [ U\ cŽ XU\N UØP PòN aÔ[U AUöN AUV”[ 5bÊ aUR\
Z¶b `Nb'
Năm sinh –
STT Danh nhân Đóng góp tiêu biểu Sự ghi nhận
năm mất
?
TH

1 ? ? ?
2 ? ? ? ?
... ? ? ? ?

2. AU™[T ^bN [Uú[T ¢˜[T T˜] PòN PP QN[U [U[ a_”[ cŽ `ü a™[ cV[U PòN U¸b aUÊ
¢ÜV cæV UØ RZ U‘f ¢Ì eb°a Zäa `Ü OVÒ[ ]U] [U¼Z ]Ua Ubf ®[U Uªê[T PòN
DP

[Uú[T QN[U [U[ ¢˜ ¢ÜV cæV cVÒP UØP a¸] cŽ PbäP `Ü[T PòN O®[ aU[
GD
TL

25
 7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
&Ú&7Ú&*,Ģ7,Ù8%,ł8

HU
&Ŧ$9Ė1+Ō&7581*îĠ,7+Ū$7+,Ù1+8ľ

+ĖF[RQJFKİàĊQ½\HPVĆ

IÊN
uB`–\VPg£«ïQ\Vû\U\”bQV—\VdÍbWÏcaùdaý\UVWÓ^QóOQQbQUW¯d¡\VÙQ
b`c\U£­WbW•cPWÏcëBV÷OBVW•\6cË(;W\V;­\UBœ\UBVWÓ\D«©
b`c\U£­WbW•cPWÏcëBV÷OBVW•\6cË(;W\V;­\UBœ\UBVWÓ\D«©\U;OW/[
u >V‘\ b—QV £«ïQ UW b`× \åW Rc\U \UVÓ bVc¹b [åb aÝ bQ ^Vµ[ bW•c PWÏc
QóOQQbQUW¯£™
uBVÏVWÓ\b–\Vg•cdçWd¡\VÙQ£×O^V«©\U)b`‘\b`Ù\UPWËb©\QQbQUW¯)Q™žbVõQ

TH
dV\V£å\U\V½[_c¯\UPUWb`×QóOQQbQ^Vµ[bW•cPWÏcQóO\Vû\UbQUW¯\g

26
 &KğÏù&¼FW¼FJLÛWLÁXELûXFğDYÍQKąFWUXQJÏÙL7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
Bài 1 8493 8œ92

N HU
T HIÊ
Minh Lâu – /ÍQJYXD0LQK0ÙQJ
+ÉQKMinh
ӮA
Sắp xếp theo thứ tự trước – sau các đời vua nhà Nguyễn: Tự Đức, Dục Đức,
Minh Mạng, Gia Long, Thiệu Trị.

DcO ;W\V ;­\U Z [åb d× dcO \¡\U £å\U _cgËb £]\ bW\V bVš\U \V] VÙQ
TH

VWÏcPWËbQ]Wb`Ù\UVÙQd±\dZ\VQV—\Vb`×_c‘\aýbWPO2«çWbVéWš\Ub`×d–
`±b\VWÍcQ¯WQQVb÷\åWb`×£Ë\\U]­WUWO]£’£«ïQbVýQbVW¢±b\«çQUWOW£]­\\g
Z bVéW Y– bV×\V b`× \V±b b`]\U Z×QV aù QVË £å _c‘\ QVó \V <UcgÑ\ 0•\ Q­\V
aý \UVWÓ^ QV—\V b`× dcO ;W\V ;­\U Q˜\ £«ïQ PWËb bçW \V« [åb \V bV© bW \¡\U
dçWaÝZ«ï\UbQ^Vµ[YVá\UZßQVõO£ý\UUWb`×VWÓ\bVýQd\V‘\d¡\bVÏVWÓ\
^Vµ[QQVQóOd×[W\V_c‘\VËbZ˜\Ud–R‘\d–\«çQ
DP

 .K¾LTX¾WYĊFXĢFàĦLY½VĺQJKLĐSWKæFDFİDYXD0LQK0êQJ

&XĢFàĦL
GD

DcO ;W\V ;­\U %' u &" Z d× dcO bVõ VOW QóO b`WÍc <UcgÑ\ b`× d–
b÷\¡[& QV]£Ë\YVW_cO£éW‰\U£«ïQ£\VUWZd×dcOQ™\VWÍcQš\Ub`­\U
\V±bQóO\V<UcgÑ\
:V]\UbùbVõ"QóOdcO5WO:]\U\UOgb÷\¡[Z•\'bcáW<UcgÑ\>VQ¢¯[
b•\VcžQóOdcO;W\V;­\U£’£«ïQQVOaOc\gZdcO5WO:]\U£«ObVS]`O
b`¹\DÝ\aÁ\b—\VbVš\U[W\Vš\UbV«é\U£«ïQQVOYVcg•\\VóVÙQV\Vd£Ãb
TL

`±b \VWÍc Y– dÙ\U DcO 5WO :]\U Q»b Qù ¢Ã\U ¢õQ AW•c [åb RO\V bV³\ RO\V a¥

27
 7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
R­g VÙQ QV] V]\U bù ¢¯[ £ß\U bVéW
aOW \U«éW \Ug \Ug d] ^Vó UW[ ab dWÓQ

HU
9XD*LD/RQJϾFÅF¼FKJL¼RGĝF
VÙQ QóO V]\U bù 1™ dcO QVO \UVW•[ YV»Q FRQ WUDL t KR»QJ Wĥ 1JX\ýQ 3KÊF
d [åb \U«éW bV³g UWÛW Qå\U dçW b« QV±b ÎÛPQKÕWK÷Q»R"
bVš\U[W\VV]\Ubù¢¯[bWË\På`±b\VO\V
<¡[& dcO5WO:]\U_cO£éWV]\Ubù¢¯[£«ïQZýOQVÙ\Z\U«éWYËd×
:•\\UšWZQ!bcáWdcO;W\V;­\UbÛ`OYVO[b«é\UdÍQš\UdWÓQb`WÍcQV—\V

N
‰\UZd×dcOVO[VÙQVÛWd`±baW•\U\¡\UAOc[ãWPcáWQV³cš\UbV«é\U\\Z­W
P\ dWÓQ Qœ\U [åb dW £­W bV³\ Q™ YVW VÛW dÍ QQ aý b—QV f«O VOg QQ \V‘\ d¹b

HIÊ
d ^V]\U bñQ \«çQ YVQ ‰\U Zcš\ bVõQ
YVcgOR¹gaç[£ÏfS[f”bQš\UdWÓQQ™YVW
bV»^£“\£ÙQaçQV«©\UëQQ\©WUùWdÍ£Ë\ 7LQK WKßQ KDP KąF KąF FğD YXD
0LQK0ÙQJWKûKLÿQQKÕWK÷Q»R"
b`Ý\UQO\VPO[çW\UVÕ‰\UbV«é\UP¯]dçW
QQ_cO\(r:˜\U\U«éWOWQV¯[cÝ\g•\VOgd–QVcgÓ\aW\Vaý£ÏbVOg£áWZcš\
ZQb`ÇbcáWQ˜\YV]Ç[­\V[YVš\UPWËbaùOaO\U[ÙWdWÓQ£Ë\ZQUWgËcbV–Q˜\
T
[]\U Z[ U– £«ïQ \ûO 0ëW bVË b`·[ YVš\U R[ Z«éW PWË\U P±b Y– ZQ \]s
DYVš\U_c•\bý`¡\[–\V(
ӮA
¢­]dcO^V¯WZ»\U\UVS
:cš\^V‘\PWÓbbQV—\V
BW\Rœ\UZÉbV¿\U\UOg
1Vç\UVSZéWfc\×\V
TH

9ÇUWO\Z]\V[–\V
<U«éWb`c\UQV¡[b`WÍcQV—\V
AOW[åbZWu[åbRÃ[
DP

<Ug£•[Z˜\U\V«Y—\V
BòVcþ\sBò` \[–\V
BòVcþ\sBò` \[–\V  +ÉQK&K½QGXQJYXD0LQK0ÙQJ

: \U«éW bW\V bVš\U \V] VÙQ aœ\U £­] 9Vá\U ;­\V dcO ;W\V ;­\U
GD

`±b_cO\b‘[£Ë\\Í\VÙQd±\YV]OQù‰\UbV«é\U\™W(r¢­]b`×\«çQ^V¯WU‘gRý\U
\V‘\bWsB`]\UdWÓQRœ\U\U«éWš\UQ]Wb`Ù\UQ¯bW£õQd£ÃQPWÓbZVÙQd±\
<¡[& š\UQV]bV\VZ¹^?cÝQBù5W[ë9W\VbV\V6cË<¡[& š\UQV]
[ëZ­WQQY–bVW6åWbVW¢–\VëYW\V£š£Ãb`OQQQVõQ_cO\QV¡[Z]dWÓQVÙQV\V
ëQQ£×O^V«©\U
TL

1
Bản dịch của Nguyễn Phước Hải Trung, dẫn theo: Nguyễn Phước Hải Trung (2021), Thơ vua và suy ngẫm,
NXB Văn học, Hà Nội.

28
 &KğÏù&¼FW¼FJLÛWLÁXELûXFğDYÍQKąFWUXQJÏÙL7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
DcO ;W\V ;­\U `±b Q]W b`Ù\U dÍ
d¡\ V] P¯\ bV‘\ š\U Z [åb VÙQ UW¯

HU
\V bV© ‰\U YVcgË\ YV—QV PW•\ a]­\ QQ 9ù PïW JL¼R GĝF YÍQ KR¼
Z]­W aQV dÍ Z×QV aù £×O Z— 1Q På aQV _cž YXD 0LQK 0ÙQJ FÅ QKħQJ
Q™ UW b`× Zç\ \V« 5WO ¡Ì\V bV\V bVš\U QV— ÏÅQJJÅSJÂ"
B`×\V 6]W ¢õQ :ÌQV b`WÂc VW¿\ QVª§\U Z]¬W
QV— >VO\ 6cg 1V £Íc `O £éW R«çW bVéW
;W\V ;­\U 1Q Q]\ QóO š\U( Bœ\U

N
BVWÓ\ D«©\U ;W•\ BVµ[ Bcg :ž D«©\U
;W•\ B`W\V B«©\U /\ ?c¹\ D«©\U

HIÊ
;W•\ 0ùc £Íc Z \Vû\U \V bV© \V d¡\
fc±ba»QbVéWP±gUWé;W\V;­\UQV—\VbVõQ
bV\V Z¹^ \V Vb bcß\U _cÝQ UWO b`]\U
¢­W \åW £«ïQ UÙW Z 2cgÓb BV× £«é\U
‰\U PO\ PÝ \VWÍc £­] Rñ \V½[

T
bVÝ\U \V±b dWÓQ £] Z«é\U d g ^VñQ ë
[WÍ\ 0»Q d [WÍ\ <O[ ‰\U V]\ b±b dWÓQ
f‘g Rý\U YW\V bV\V 6cË YËb Vï^ VW V]
ӮA
YWË\b`Q¢š\U–B‘g
DcO ;W\V ;­\U _cO £éW \Ug
& bV\U   \¡[ 1O\V Bž bõQ \Ug
 bV\U  \¡[ &" V«ë\U bVÙ # bcáW +ÉQK%ÛQFKĝS1JĩSKÁFğD
b`× d–  \¡[ [WËc VWÓc Z BV\V Bá YXD0LQK0ÙQJWUÁQ%ÛQWÝXFğD
TH

:¡\UQóOš\UZ6WËcZ¡\UbV«é\UUÙWZZ¡\U ÎÆQJF¼F+ąFVÑÎLQK1JX\ýQ3KLÁQ
;W\V;­\Ub­WbVš\:W•\0½\Uf’6«©\UBVÙ YùYLÿFVRÙQ1JąFSKÛWKHR1JĺSKÇ
WUÇQ&K¿XEìQWULĊX1JX\ĎQ
bV\V^VÝ6cË
1;%ÎÙLKąF6ÕSKÙPWU
6ĺQJKLĐSWKæFD
B`WÍc<UcgÑ\Q™\VWÍcd×dcOQ™bWbV©d¡\dQ™QQVrQV©WbV©s`±b£åQ£]
DP

<áWRO\Vb`]\UaÝ£™ZdcO;W\V;­\UdcOBVWÓcB`×dcOBý¢õQDcO;W\V;­\U
aOW 9V• ¢–\V V³c ¢W\V 6ß\U >VW•\ PW•\ a]­\ PW bV© ¡¿ VÈ bVW £Ï £Ãb b•\ QV]
Q]\QVcQóO[–\VPW >VW•\VÈbVW2£Ï£Ãbb•\QV]Q]\QVcQQbVËVÓQóOQQ
Q]\QVcQóO[–\VPW>VW•\VÈbVW
O\VS[[–\VDcOQ˜\QV]YV»QbV©Z•\YWË\b`Q9W\VbV\V6cËdZ¡\UQóO[–\V
GD

7ÙLVDRQÅLYXD0LQK0ÙQJFÅF¼FKqFK×LWK×rUÝWÏđFϼR"

1
Đế hệ thi là một bài thơ theo thể ngũ ngôn tứ tuyệt do vua Minh Mạng định ra để đặt tên cho con cháu
của mình: “Miên Hường Ưng Bửu Vĩnh/ Bảo Quý Định Long Trường/ Hiền Năng Kham Kế Thuật/
TL

Thế Thuỵ Quốc Gia Xương”.

2
Phiên hệ thi tập hợp các bài thơ do vua Minh Mạng ban cho dòng dõi các hoàng tử, con vua Gia Long,
mỗi dòng một bài thơ, dùng để đặt tên đệm cho các đời.
29
 7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
HU
/ÍQJ0LQK0ÙQJFÅKđFWK×FKÙPNKçFÏïWWÙL%LÎÂQK+LûQÎġF0ÆQÎLÿQ6ÉQJŸQ
0LQK/½XY»1JKLQK/Õ×QJ4X¼Q7R»QEđWK×FDėϽ\ÏùXGRKR»QJÏ÷0LQK0ÙQJ
V¼QJW¼FYēLQđLGXQJÏùYăQKWKLÁQQKLÁQFRQQJÕĕLTXDÏÅJĥLJçPQKħQJWÂQKFÛPFğD
FKğWKûV¼QJWÙRYēLTXÁKÕ×QJÏÝWQÕēF
%L ßÉQK QK» ELD  O» Q×L ÏïW ELD q7K¼QK ÏġF WKßQ FÆQJr GR KR»QJ Ï÷ 7KLÿX 7Uă YL÷W
FDQJěLFÆQJÏġFFğDKR»QJNKÛR0LQK0ÙQJ7ÙLEĕQÅFEĕTX\÷WSKßQP¼LFğDQK»ELD

N
FÅ  Æ KđF WK× ÏÕěF YL÷W WUÁQ QùQ SK¼S ODP 7ÙL F¼F OLÁQ ED EéQJ Jď WUÁQ Kÿ WKĉQJ
NKXQJQK»FÅÆKđFWK×ÏÕěFFKÙPNKçFV×QVRQWK÷SY»QJ

HIÊ
O»PđWFĥDWDPTXDQFÅFKġFQÍQJQJKLWKġFWUÕēFNKLY»RÏLÿQFKÃQK
+LČQßIJF0ÑQO»PđWFĥDWDPTXDQFÅFKġFQÍQJQJKLWKġFWUÕēFNKLY»RÏLÿQFKÃQK
FğDOÍQJ7ÙLF¼FFÝXNLÿQNL÷QWUÊFJďėFÆQJWUÂQKFÅÆKđFWK×ÏÕěFFKÙPNKçF
WK÷SY»QJ
O»ÏLÿQWKĕFKÃQKFğDOÍQJQ×LWKĕKR»QJÏ÷0LQK0ÙQJY»7¼7KLÁQ1K½Q
6ÖQJŸQßLĐQO»ÏLÿQWKĕFKÃQKFğDOÍQJQ×LWKĕKR»QJÏ÷0LQK0ÙQJY»7¼7KLÁQ1K½Q
KR»QJKåX7ÙLEĕQÅFFčGLÁPEĕTX\÷WSKßQP¼LÏLÿQFÅÆKđFWK×ÏÕěFYL÷WWUÁQ
QùQSK¼SODP7ÙLF¼FOLÁQEDEéQJJďWUÁQKÿWKĉQJNKXQJQK»FÅÆKđFWK×ÏÕěF
FKÙPNKçFWK÷SY»QJ
T
ÏÕěF[HPO»Q×LWKûKLÿQF¼FKOÃJLÛLQK½QVLQKTXDQY»YÓWUĝTXDQFğDQJÕĕL
0LQK/¿XÏÕěF[HPO»Q×LWKûKLÿQF¼FKOÃJLÛLQK½QVLQKTXDQY»YÓWUĝTXDQFğDQJÕĕL
[ÕD ÎÅ O» Q×L qOLQK KċQr FğD QK» YXD QJĩ WUă Y» VX\ QJKLÿP Yù PąL YLÿF 7ÙL F¼F OLÁQ
ӮA
ED EéQJ Jď WUÁQ Kÿ WKĉQJ NKXQJ QK» ė KDL WßQJ FÅ  KđF WK× ÏÕěF FKÙP NKçF
WK÷SY»QJ
O»Q×LKÅQJP¼WFğDqOLQKKċQrQK»YXDWKHRTXDQQLÿPFğDQJÕĕL
1JKLQK/èæQJ4X¾QO»Q×LKÅQJP¼WFğDqOLQKKċQrQK»YXDWKHRTXDQQLÿPFğDQJÕĕL
[ÕD7ÙLF¼FOLÁQEDEéQJJďWUÁQKÿWKĉQJNKXQJQK»FÅÆKđFWK×ÏÕěFFKÙPNKçF
7KHR1JX\ýQ3KÕēF+ÛL7UXQJ7KĈJLĤLQJKĐWKXöWWURQJWKæWUÇQNLĈQWU×FFXQJàÉQK+XĈ
7KHR1JX\ýQ3KÕēF+ÛL7UXQJ7KĈJLĤLQJKĐWKXöWWURQJWKæWUÇQNLĈQWU×FFXQJàÉQK+XĈ
7KĈJLĤLQJKĐWKXöWWURQJWKæWUÇQNLĈQWU×FFXQJàÉQK+XĈ
/XåQ¼Q7L÷QVÑFKX\ÁQQJ»QK9ÍQKąF9LÿW1DP7UÕĕQJÎÙLKąF.KRDKąFÎÙLKąF+X÷
TH

1Q bQ ^Vµ[ bW•c PWÏc QóO dcO

;W\V ;­\U b¹^ b`c\U b`]\U <Uò QV¿ bVW bĄ^
Uß[%!_cgÏ\£«ïQ£™\UbV\V$b¹^b÷a©
b¹^£Ë\ZñQb¹^dçW!#!$PWbV©1V«OYÏVOW
DP

b¹^ bV© <Uò QV¿ bWÆc P–\V 0°Q 9ó \UVÌQV ^VÊ
^VÊ
<UòQV¿bWÆcP–\V<O[9ó\UVÌQV^VÊ
<UòQV¿bWÆcP–\V<O[9ó\UVÌQV^VÊdQQb¹^
<Uò QV¿ d \
 1™ bVÏ \™W dcO ;W\V ;­\U
Q™[åbYVÝWZ«ï\UbQ^Vµ[£ßaå
GD

+ÉQK%ÂD1JĺFKĈWKLOĮFWöS
BV©;W\V;­\UQ™£ÍbWYV^V]\U^VbV«é\UU»\dçWQš\UdWÓQb`×d–db`WÍc
QV—\V ‰\U Q™ \VWÍc PW bV© d×\V Q¯\V YW\V bV\V Q¯\V aW\V V]­b P•\ \U]W
bVÏVWÓ\[åbb‘[Vß\\V­gQ¯[bV±[£·[Q¯[fQb`«çQYV—V¹c\UgBËbV]OQÛ
bVW•\ \VW•\ B`]\U bVéW UWO\ b`× d– š\U Q§\U Q™ \VWÍc PW bV© bVÏ VWÓ\ b« b«ë\U
b`×\«çQO\R‘\\åWb`×\U]­WUWO]UW]RñQVOgQQYËaQV^V˜\UP×QùOPWÏ\
TL

B`•\b±bQ¯š\UbVÏVWÓ\\ãWZ˜\U£Oc£cdçWdWÓQ\«çQdWÓQ
B`•\b±bQ¯š\UbVÏVWÓ\\ãWZ˜\U£Oc£cdçWdWÓQ\«çQdWÓQR‘\(


 &KğÏù&¼FW¼FJLÛWLÁXELûXFğDYÍQKąFWUXQJÏÙL7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
Fc‘\bVób`c\UbW•cYV—bV«ï\UV\ <ùO£•[£³cfc‘\YV—d·\Z­\V
1VOgb×\V\UßWg•\YV»QR³\aO\U

HU
B`OWQ«[ÃQb]­Z¹cb«©\UZO\
1VW\V^VcZO]YVáVbVéWbõQ 1VW\V^VcZO]\VÙQPO]UWéVËb
<WÓ[Q¹^PßWVßWž[­QO\ <UV¥bçWPßWVßWR­QV¿\UO\
B`OWQªVðcbQ\VÌbVè – ßQVOgbÌ\VdW¿b\•\VOWPW
ßQVOgbÌ\VdW¿b\•\VOWPW
<UòQV¿bVWbêbĄ^?cgÏ\ B`³\¢­WDW\VR×QVbV©

N
¢ÃQ PWÓb rb`]\U Z×QV aù b`c\U £­W
dcO ;W\V ;­\U Q™ ZÉ Z [åb \V bV© dWËb
7K×YXD0LQK0ÙQJWKÕĕQJWåS

HIÊ
\VWÍc \V±b dÍ \š\U \UVWÓ^ dÍ \š\U R‘\
WUXQJY»RQKħQJÏùW»LJÂ"
¢Í bW \g b`\ \U¹^ b`]\U a\U bQ QóO  7ÙL VDR YXD 0LQK 0ÙQJ OÙL
\VdcOdçWV\Ub`¡[PWYV»QW\s¢WÍc\g G»QK Vĩ TXDQ W½P ÏïF ELÿW FKR
QV] bV±g dcO ;W\V ;­\U VËb aõQ _cO\ b‘[ QÆQJQJKLÿSQÆQJG½Q"
bçW\š\U\UVWÓ^YVš\UQVÕbVÏVWÓ\b`]\UQQ

T
QV—\VaQVdÍYVµ\V]O\U£•£WÍcbVcăZïW[Q˜\Q¯b`]\Ua\UbQbV©QO‰\U£Í
QO]\š\U\UVWÓ^PëW£™ZUÝQ`ÑQóO£éWaÝ\UZW•\_cO\£Ë\QW¡\QóOR‘\R¥\š\U
dWP¯\uZ±g\š\U\UVWÓ^Z[UÝQBV©š\UZcš\£ÍQ¹^£Ë\bVéWbWËbgËcbÝdšQœ\U
ӮA
_cO\b`Ù\UdçW\UVÍ\š\U‰\UQ³c[]\U[«ObVc¹\UW™V]£Ï\U«éWR‘\g•\b‘[
Q±gb`ß\U;ãWYVWZ§ZñbVOgV­\V\U‘g[±b[œO\U«éWR‘\YVáQýQš\UbVÏVWÓ\
aýZ]Z»\U£Ocf™b¢WÍc\gfc±b^Vbb÷b–\VQ¯[b`‘\b`Ù\U£ÃQPWÓbQóO\VdcO
R\V QV] \U«éW \š\U R‘\ ‰\U \UïW QO \Vû\U \U«éW YVš\U _c¯\ \U­W d±b d¯
YV™\VÙQb`ýQbWË^Z[`OV­bU­]\cšWaÝ\U[ÙW\U«éW‰\U_cO\\WÓ[(r<«
YV™\VÙQb`ýQbWË^Z[`OV­bU­]\cšWaÝ\U[ÙW\U«éW‰\U_cO\\WÓ[(r<«çQZ±g
TH

B`é
B` éWBcgQ
R‘\Z[UÝQR‘\Z±gQW¡\ZB`éWBcgQ™Q¯\Vb–\V[‘gZ\VQVW[^Vñ\UY–b¹^
\U¢«ï
\U¢« ïQ;
Q;œ œOZ
OZ£W
Y–Z‘\`O£éWQV¿\UP½\U¢«ïQ;œOZ£WÍ[Z\Vb`•\VËbsD–d¹gš\UZ±g\WÍ[dcW
£«ïQ[œOQóO\U«éWR‘\Z[\WÍ[dcWQóO[–\Vb`š\U[]\Urb`éWg•\PWÏ\ZÃ\Us
YVš\UYVQU–[åb\š\U^Vc
DP

1V—\VYVáZW•\b–\Vc±bbVùQV«\U 9Vád–\»\UV­£’\±c\c\U
6Ýb\VW•\b`Q<UÙV»\d‘\V«\U 1Vïb£³cUWé<UÙ[‘g£S\Zß\U
A™Q^V]\U[’\V^VbbVO\V^V]\UbñQ 5W™0»QR±g[­\VUW™[bbWË^
<VWÓbYV—bWÍ[bW•ca¯\UYV—\U«\U 9V—\™\UbW•cR³\YV—R×cfš\U
GD

¢Ëb`­QVbcgdWb`W•[d­\d¹b ¨\b`éWRœ\VÛ\Vc³\[cš\d¹b
Fc‘\QO]V]­QVYË\VWÓ[bVW•\£½\U ;«O[™QYËbWË^bV±[\U\£ß\U
0»QY–bVùd§«\U£ß\UP× ;«O\g£±b0»QQ³\\Vc³\bV±[
BÕYV\VbO[\š\UQÝQ£å\U£¡\U ¢Ï[÷\U£ß\U`cå\UbV¯g^V]\U£¡\U
;’\V^V]\UdWd¦ – <UòQV¿bVWbêbĄ^?cgÏ\
;’\V^V]\UdWd¦ 5W™[¬\V[ªO\V¹B`³\¢­WDW\VR×QVbV©
TL

1
Theo Nguyễn Phước Hải Trung (2021), Thơ vua và suy ngẫm, TLĐD.


 7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
BV© ;W\V ;­\U \UïW QO Q¯\V £Å^ \W aš\U bW\V bË \V¹\ `O dÇ £Å^ ë aý d¹b
UW¯\ £©\ fc\U _cO\V ‰\U £Ãb VËb b–\V Q¯[ d b‘[ VcgËb dçW dçW £±b
dç £±b \«çQ
£± \«

HU
\U_c•\š\UR‘\‰\U\•c`›_cO\\WÓ[QóO[–\VdÍbV©(r<Vû\UbV©bOZ[£™
Z\U_c•\š\UR‘\‰\U\•c`›_cO\\WÓ[QóO[–\VdÍbV©(r<Vû\UbV©bOZ[£™
^V³\\VWÍcZ[–\VbýR­g[–\VdÍ£­]Y—\Vb`éWg•cR‘\a]a\VZQb­\VZQ[«O
£Ï fS[ bVéW bWËb YVš\U Q™ ZéW V]O V]“ QV¯W QVcÝb £Ï QV] \U«éW bO bV—QV \UVSs
D–d¹gbV©dcO;W\V;­\Ub¹^b`c\UbVÏVWÓ\£­]Z—b`QV\VWÓ[QóO\U«éW£õ\U
£³c£±b\«çQ£ÝWdçW£éWaÝ\U[cš\R‘\

N
<Uš\\UûbV©š\U—bQ³cY–P™\UPµg[
£©\UW¯\[ýQbV«çQ1™bVÏ\™W_cObV©QóO

HIÊ
[–\V rdcO ;W\V ;­\U bVÏ VWÓ\ P¯\ Z¥\V
b`QV \VWÓ[ \UcgÓ\ dÙ\U «çQ [© QóO [åb
[W\V _c‘\ Zcš\ bVO] bVõQ d– R‘\ d– \«çQ
D– bVË bV© dcO UWc QV±b ž bVõQ Z— b—\V
QVÃb QVÉ YVcš\ [·c Q§\U d– bVË [

aýV±^R·\QóO\Uš\b÷s
T
UW¯[R³\b—\VPOgPá\U[¥ZÓQóOV–\Vb«ï\U +ÉQK7UDQJWUÃWK×YÍQWURQJQđLWKÝW
+ÉQK
ÎLÿQ6ÉQJŸQOÍQJYXD0LQK0ÙQJ
ӮA
2 9âQEìQWLÇXELČX

CÑ [•[T [TŒZ
9VQ\U‘[d–\V\š\U2
TH

Phiên âm:
BWÍ\bW•cV[VÕbËbVéWZ‘[
9ËbVùZW•\ZW•\bËbËQV‘[
:·[ZWÓb£š\Ub`c\Ub`WbVc¹\V¹c
BVc‘\bc³\£WÍ\bV«ï\UYVó\UV\f‘[
DP

Gš\\WÓ[QVõQbß\R«ž
BVýQP’]b«\š\U£å\U\U’b‘[ +ÉQK  %ġF WKÕ SK¼S WURQJ V¼FK
q7½L OLĐX OèX WUĸ FİD F¾F KR½QJ àĈ
5Wa»QUWO\\O\bœ\UQáb`Ù\U $Q 1DP Y½ OĔFK VĶ QèĤF 1DPr FğD
DšbVéWP±bR¥QùdW\U‘[ 3DXO%RXGHWY»SKßQYLWÃQKOÙLE»LWK×
GD

NLûXFKħFK½Q
1
Nhiều tác giả (2020), Địa chí Thừa Thiên Huế
Huế, Phần Văn hoá, Tập 1, NXB Thuận Hoá, Huế.
2
Theo Nguyễn Phước Hải Trung (2020), Thơ vua và suy ngẫm: “Trong sách Tài liệu lưu trữ của các hoàng đế
An Nam và lịch sử nước Nam (Les archives des Empereurs d’Annam et l’histoire annamite) của Paul Boudet
có đăng một bức ảnh về bài thơ do vua Minh Mạng ngự chế và ngự bút (theo lối thư pháp thảo thư) treo tại
hoàng cung Huế, sau đó in lại trong tạp chí Những người bạn Huế xưa (B.A.V.H) số 3/1942. Bài thơ có
TL

nhan đề là Vị nông ngâm (Khúc ngâm vì nhà nông). Cuối bài thơ tác giả có viết thêm 4 chữ, Nhâm Thìn
ngự bút, (chữ của vua viết năm Nhâm Thìn – 1832) có nghĩa rằng đây là thư pháp và thơ của vua
Minh Mạng”.


 &KğÏù&¼FW¼FJLÛWLÁXELûXFğDYÍQKąFWUXQJÏÙL7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
8¬W\h\ž.
¢•[£™\[«OdcWb`¹\b`¹\_cO

HU
6­bbcš\b÷\U£ïbUW™\U‘\\UO
6»bVWcUW`”b[œOfO\VZ
:›[P›[£ß\Ua‘c]P­Qb
;ÃQ±[UVW©\\U«éWRÓbd¯W
\\]\Vç\UV¥OYÇ£ß\UfO

N
0O]£éWb`Ù\U\ãWUWO\\O\±g
1V¿\UZQ\]\U©WbWË\U\UïWQO

HIÊ
<UcgÑ\>V«çQ6¯WB`c\UR×QVbV©

;¼FÏăQKWKûWK×ÏùW»LFğDE»LWK×&ÍQFġY»RϽXHP[¼FÏăQKQKÕYå\"

   
T
RQJKDLF½XWK×VDX"
1K½QYåWWUħWÂQKWKûKLÿQFÛP[ÊFJÂWURQJKDLF½XWK×VDX"
7LùQWLÁXK»PKāW÷WKĕLO½P
ӮA
    .÷WKĥOLÁQOLÁQW÷W÷FK½P
    ßÇPàÐQPèDYXLWUöQWUöQTXD
+êWWXÑQWĴQJàĬWJLÐQJ¿QQJD
 1ďL YÝW YÛ QKąF QKéQ FğD QJÕĕL QÆQJ G½Q ÏÕěF W¼F JLÛ WKû KLÿQ QKÕ WK÷ Q»R
TXDKDLF½XWK×VDX"
TH

    /ãPOLÿWÏÆQJWUXQJWULWKXåQKåX
    7KX½QWXßQÏLùQWKÕěQJNKğQJK»Q[½P
7KX½QWXßQÏLùQWKÕěQJNKğQJK»Q[
+øWKLXJL¾UÆWPÖD[DQKO¾
(+øWKLXJL¾UÆWPÖD[DQKO¾
 /ÒPEÒPàĜQJV¿X¾REêFW½ 
¼FJLÛϾWKûKLÿQWUL÷WOÃVĉQJQ»RFğDQJÕĕL9LÿWTXDKDLF½XWK×VDX"
7¼FJLÛϾWKûKLÿQWUL÷WOÃVĉQJQ»RFğDQJÕĕL9LÿWTXDKDLF½XWK×VDX"
DP

    <ÆQQLÿPFKġFWċQGÕË
    7KĩFE¾RWÕQÆQJÏđQJQJ¾W½P
    0ĀFîPJKLæQQJèĦLGĐWYìL
    ÝQQRQKĤQJKâDNĄàĜQJ[
ÝQQRQKĤQJKâDNĄàĜQJ[D
GD

7¼FJLÛϾJĥLJçPWÂQKFÛPJÂYēLQJÕĕLQÆQJG½QTXDKDLF½XWK×FXĉL"
1ÁXFKğÏùE»LWK×
 4XD E»L WK× 9Ĕ QÑQJ QJ¿P (.K×F QJ¿P YÉ QK½ QÑQJ  HP FÛP QKåQ QKÕ WK÷ Q»R
YùQK»WK×tYXD0LQK0ÙQJ"
TL


 7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
HU
œÒP c›[ O©[ Q¢ĄV Œf cŠ aUĀP UVÍ[ P‹P fb P­b'
9›[T :V[U :§[T o O©\ aŠ[T aU¥
1Q \V dcO b`WÍc <UcgÑ\ \U«éW \] Q§\U UWÛW W bV© d¡\ <U«éW \]
\ Q§\U
Q™QQVrQV©WbV©s`±b£åQ£]DcOBý¢õQW\bV©Z•\bWÍ\d\UW\Z•\QQZ]­W
\d \UW\Z•\Q
£ß aõ \V« QV”\ ±[ P–\V bV•c b`•\ b`«ç\U ZWÑ\ \ DcO BVWÓc B`×
B`  W\ bV© d]
d
\Vû\U b`O\V U«©\U _cž ^VW 1˜\ dcO ;W\V ;­\U \U d× dcO b­] `O [åb
[ \«çQ

N
¢­WDWÓbbV×\Vb`×\V±bbVéW<UcgÑ\Zš\UdcOQ™bWbV©dbV—QVrQV©WsbV©
WbV©dbV—QVrQV©WsbV©
‰\UQV]Z[PWbV©£Ï£Ãbb•\r¢ËVÓs;W•\6«é\Uª\U0ùcD¥\VZQ‘c£³c
\Uª\U0ùcD¥ cD
QóOPWbV©bõbcgÓb¡¿VÈ£Ãbb•\VÓb÷dcOBVWÓcB`×;W•\Bš\U£Ë\0¯]¢­W
cB`×;W•\Bš\U£

HIÊ
D¥\V BVcā ‰\U Z[ bçW  PW >VW•\ VÈ £Ï Ï £Ãb b•\ QV] b÷\U
b ^V] £W
9W\VbV\V6cËDcOQ˜\QV]YV»QbV©Z•\YWË\b`Q9W\VbV\V6cËdZ¡\UQóO
\b`Q9W\VbV
[–\V AQV : \U V]\U ¢¿ ;W\V ;¬\U QóO O ;OW 9V»Q ô\U QV] PWËb PW bV© d¡\
;W\V;­\UZ«cb­WDWÓ\6\<š[Uß[!$b¹^YV]¯\U
[!$b¹^YV]¯\U b`O\U
B`]\U£™Q™<UòQV¿bVW bĄ^Uß[%!_cgÏ\£«ïQ£™\UbV\V$b¹^dçWYV]¯\U
Ï\£«ïQ£™\UbV

£«é\UsDWÓb<O[bVËYÕF7F
T
!#PWbV©QVû6\>V³\Zç\bV©\g£’£«ïQYV»QW\R«çWbVéW;W\V;­\U
g£’£«ïQYV»
dBVWÓcB`×DcOUWÛWbV©aOgbV©£’«©[[³[QV][åbbVËVÓbV©rbV±bbV×\V
«©[[ [QV][
YÕF7F \¡[b`WÍc;W\V;­\UZbVéWQýQbV×\VQóOd¡\
\¡[b`WÍc;W\V;
bV©DWÓbbVËYÕF7FdçW\VWÍcb•\bcáWZ÷\URO\V\V«<UcgÑ\2c1O]0?cb
áWZ
WZ÷\URO\V\V«<Ucg
ӮA
<UcgÑ\ D¡\ AW•c <UcgÑ\ \ 1š\U B`õõ Qœ\U
õ Q \Vû\U
\V bW bV© Q]\ dcO \V«
<UcgÑ\ >V«çQ Q ;W•\ Bš\U dcO BVWÓc B`×  Bœ\U
B BVWÓ\ D«©\U ;W•\ BVµ[
Bcg:žD«©\U;W•\B`W\VB«©\U/\?c¹\D«©\U;W•\0ùcdPOQš\UQVO
D«©\U;W•\B`W\VB«©\U/\?c¹\D«©\U;W•\0
B`Ù\U9VO\VB`Q9VO\V?cž9VO\V ž9VO\V
9VO\V
BV© V]\U £Ë ;W\V ;­\U \U £«ïQ YV»Q
YV» dÉ ë £WÓ\ BVW 6] Z³c <UÙ ;š\
TH

£ÃQPWÓbZë6WËc:¡\UZ¡\U;W\V;­\U1™bVÏ\™WZ¡\U;W\V;­\UZ[åb
c:¡\UZ¡\U;W\V;
P¯]b\UbV©P¯]b\Ub‘[Vß\QóO\VdcOBV©£«ïQYV»QbV\Vb÷\UšQVû
\Ub‘[Vß\QóO\V
b`]\Ub÷\UR¯WZW•\POQáRWÍ[b`•\PÝ\Qš\Ub`–\VYWË\b`QQV—\VQóO6WËc:¡\U
RWÍ[b`•\P
Z0W¢–\V6WÏ\¢õQ;š\Aœ\U{\¢WÓ\;W\V:‘cAÝbV©ë6WËc:¡\UZ•\£Ë\
Q;š\A \U{\¢W
b`•\ PWbõbcgÓb\U§\Uš\dbV±b\Uš\£«ïQYV»Qb÷\UQ‘cbV\V#šQVû
b\U§\Uš\d
DP

bQVPWÓb6\Ub`¡[\¡[ZWÍ\QQ\V\UVW•\Qõc£’`±bP¡\YV]¡\[ãWYVW£ÙQ
\Ub`¡[\¡[ZWÍ\Q
\Vû\UQ‘cbV©QVû6\`W•\UPWÓbd–\™P—µ\
û \`W•\UPW
û6
<V\UVW•\Qõcd¡\V]6cË;OW9V»Qô\U_cObVéWUWO\RW\UVW•\Qõc
õcd¡\V]6c
£³cbV¹^\W•\'QóObVËYÕFF£’b–[`O£«ïQ[ÝWZW•\VÓdQQVfË^QQšQVû
^\W•\'QóObVËYÕFF£
Ë
£™bV\V\Vû\UPWbV©bõbcgÓbbVS]£\UZc¹bZÓQóOQ±cb`Qd\Uš\\UûbV©
û\UPWbV©b
GD

BV© YV»Q ë Z¡\U ;W\V ;­\U

; QO \UïW UWO\U a©\ U±[ d™Q Q¯\V £Å^ \W aš\U
£±b\«çQbVWP–\Vb`WÍc£–\VPÍ\dû\Uê6WËc:¡\UYV»QW\`±b\VWÍcbV©dÍ
QbVWP–\Vb`W
\š\U\UVWÓ^\š\UR‘\dÍ£éWaÝ\UYW\VbËQóO\«çQ¢­WDWÓbf«OB‘[VcgËbd
\š\U\UVWÓ^\š\UR‘\d
£ß\U£WÓcdçW£±b\«çQZ\U_c•Z»[\VdcO[çWRcgÓbQV]YV»Q\Vû\UPW
ÓcdçW£±
bV©±gd]Z¡\U[åQóO[–\V
gd]Z¡\U[
]Z¡\U[
:[bV©\VWÍc\V«bVË\V«\UdcO;W\V;­\UYVš\UQ]W[–\VZ\VbV©(
[bV©\VW
TL

rBV©bOZ[`OZ£ÏZ[dcWYVW`ãWdWÓQ£™bVšWs‰\UQ˜\\™W(r<«çQZ±gR‘\
rBV©bOZ[`OZ


 &KğÏù&¼FW¼FJLÛWLÁXELûXFğDYÍQKąFWUXQJÏÙL7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
Z[UÝQR‘\Z±gQW¡\ZB`éWBcgQ™Q¯\Vb–\V[‘gZ\VQVW[^Vñ\UY–b¹^
\VQVW[^Vñ\UY–b
\UY–b¹^
WbVËbV©;W\V
Ë
Y–Z‘\`O£éWQV¿\UP½\U¢«ïQ;œOZ£WÍ[Z\Vb`•\VËbs0ëWbVËbV©;W\V

HU
\UR‘\\•\:¡\UQóOdcO\V«
;­\U`±bU³\U§WdçWQcåQaÝ\Udž\UcgÓ\bV«é\UR‘\\•\:¡\UQóOdcO\V«
\\U«í\UdÙ\U
[åbP¯]b\UbV©£Ï£éWaOc\U«éWPÝ\^V«©\Ub–[£Ë\\U«í\UdÙ\U
BVS]<Uš;W\VQOR\Q][d\£¡\U\Ug%% "
1.PW>VW•\VÈR]d×dcO\]a\UbQ-
/Bý¢õQ    0BVWÓcB`×

N
1;W\V;­\U    25WO:]\U
2./WZbQUW¯QóO<UòQV¿bVWbĄ^-

HIÊ
/;OW/[    0Bœ\UBVWÓ\D«©\U;W•\BVµ[
1¢Ã\U6cgB`õ   2DcO;W\V;­\U
3.r6WËcZ¡\UsZb•\UÙWQóOZ¡\UdcO\]-
/:¡\UBVWÓcB`×   0:¡\UBý¢õQ
1:¡\U9V¯W¢×\V   2:¡\U;W\V;­\U

T
D–aO]\™Wr:¡\U;W\V;­\UZ[åbP¯]b\UbV©s-
4.D–aO]\™Wr:¡\U;W\V;­\UZ[åbP¯]b\UbV©s-
/:¡\U;W\V;­\UYV»QdÉ\VWÍcPWbV©Q™UWb`×QóOdcO;W\V;­\U
\UcgÓ\bV«é\UR‘\
U³\U§WdçWQcåQaÝ\Udž\UcgÓ\bV«é\UR‘\
ӮA
0:¡\U;W\V;­\UYV»QdÉ\VWÍcPWbV©QóOQQd×dcOb`WÍc<UcgÑ\
1:¡\U;W\V;­\UZ\©Wb`«\UPg\VWÍcRWd¹bQóOdcO;W\V;­\U
2 :¡\U ;W\V ;­\U Z \©W Z«c UWû %! _cgÏ\ <Uò QV¿ bVW bĄ^ QóO dcO
;W\V;­\U
TH

BV©YV»QëZ¡\U;W\V;­\UQVógËcbVÏVWÓ\QVó£ÍU–-
5.BV©YV»QëZ¡\U;W\V;­\UQVógËcbVÏVWÓ\QVó£ÍU–-
/1O\UïWUWO\Ua©\£±b\«çQb«©W£Å^PÍ\dû\U
±
±b\« çQb«©W£Å^P
01O\UïWQš\Ub`­\UQóOQQP¹QbWÍ\PÝW
1BVÏVWÓ\aýd±bd¯QóOQš\UdWÓQb`WÍcQV—\V
2>V•^V\båWQQóOUWÃQ\U]­Wf‘[
DP

6. ¢WÍc U– YVWË\ dcO ;W\V ;­\U Rcg RcgÓb QV] YV»Q \Vû\U PW bV© dÍ
\š\U\UVWÓ^\š\UR‘\d]Z¡\U[åQóO[–\V-
\š\U\UVWÓ^\š\UR‘\d
3[VWÏcbVË\]dÍ\V¹\£×\V(:¡\U;W\V;­\UZrP
7.3[VWÏcbVË\]dÍ\V¹\£×\V(:¡\U;W\V;­\UZrP¯]b\Ub‘[Vß\QóO
\VdcOs-
GD

4XDV¼FKE¼RLQWHUQHWHPK¾\WÂPNL÷PY»VÕXWßPWKÁPPđWVĉW»LOLÿXKÂQKÛQK
OLÁQTXDQÏ÷QFXđFÏĕLY»VĩQJKLÿSWK×FDFğDYXD0LQK0ÙQJ
 7KL÷W N÷ PđW YLGHR QJçQ JLēL WKLÿX Yù QK» WK× t YXD 0LQK 0ÙQJ KRïF PđW E»L WK×
TL

FğDÆQJP»HPÝQWÕěQJQKÝW


 7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
Bài 2

HU
84‘9 ?3¤8

N
T HIÊ
ӮA
3Kğ7ÉQJ7KLÿQ9Õ×QJ
+ÉQK3Kğ7ÉQJ7KLÿQ9Õ×QJ
+ÉQK
ÏÕĕQJ3KDQÎÂQK3KÉQJSKÕĕQJ9ÑQK1LQKWK»QKSKĉ+X÷
TH

Văn
ăn như Siêu
Siêu, Quát vô tiền Hán,
TThi đáo Tùng,
Tùng Tuy thất Thịnh Đường.
(Văn được như Nguyễn Văn Siêu, Cao Bá Quát thì trước đời Hán cũng không tìm thấy ai;
Thơ đạt được bằng Tùng Thiện Vương, Tuy Lý Vương thì đời Thịnh Đường cũng không có.)
(Theo Quách Tấu, Hương vườn cũ, NXB Hội Nhà văn, 2017)
DP

Em biết gì về hai nhân vật Tùng và Tuy được nhắc đến trong hai câu thơ trên? Hãy chia
sẻ những hiểu biết của em về hai nhân vậtv ấy.
GD

 .K¾LTX¾WYĊWK¿QWKĈY½VĺQJKLĐSWKæYâQFİD7ÖQJ7KLĐQ9èæQJ0LÇQ7KòP

7ÖQJ7KLĐQ9èæQJ0LÇQ7KòPt0ĢWWUÊWKIJFKR½QJWĢFà¾QJNÊQK
Bœ\UBVWÓ\D«©\Ub•\bV¹bZ<UcgÑ\>VQ;W•\BVµ[‰\UaW\V\¡[&'b­W
Qc\UBVO\V6]b`]\U¢­W\åW9W\VbV\V6cËR«çWb`WÍcdcO5WO:]\U‰\UZQ]\
b`OW bVõ  QóO dcO ;W\V ;­\U S[ QóO dcO BVWÓc B`× QV QóO dcO Bý ¢õQ
TL


Bcg:žD«©\U;W•\B`W\V& 
s&'%ZS[b`OWQóOBœ\UBVWÓ\D«©\U;W•\BVµ[


 &KğÏù&¼FW¼FJLÛWLÁXELûXFğDYÍQKąFWUXQJÏÙL7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
Fc±bbV‘\V]\UbåQš\U£«ïQQV¡[a™Q\cšWR«í\UVËbaõQQVc£]<UOgb÷\VÛ
\UVËbaõQQVc£]<UOgb÷\VÛ
Bœ\U BVWÓ\ D«©\U £’ bVÏ VWÓ\ aý bVš\U [W\V VO[ VÙQ d £O[ [• £ÙQ aQV

HU
<¡["bcáWš\U£’£«ïQVÙQQVûd£ÙQaQV<¡['bcáWš\U£’býa\UbQPWbV©
bË<O[5WO]<¡[ bcáW;W•\BVµ[£’\áWbWË\UdÍbWbV©d¡\
<U]Wb`OcRßWYWË\bVõQ\V«QQV]\UbùYVQ;W•\BVµ[Q§\Ub¹^Q«
<U]Wb`OcRßWYWË\bVõQ\V«QQV]\UbùYVQ;W•\BVµ[Q§\Ub¹^Q«íW\UýO
P»\Qc\UP©WZåWd›\UVÓBcgd¹gš\UbVW•\V«ç\UdÍd¡\VÙQ9V]¯\U%u&bcáW
;W•\BVµ[£’\áWbWË\UZ\U«éWV]V]O^V]\U\V’Q™b`WbVõQa‘c`å\U6ÙQd±\
cg•\PQdaý`“\ZcgÓ\QóOš\UV«ç\UdÍ[·c[ýQZ—b«ë\U£«©\UbVéW(b`ëbV\V

N
\U«éW_c‘\bù0¯\bV‘\š\U£«ïQV]\UbåQUWçW_cO\Z­WQQRO\Va¥ddcOBý¢õQ
\Ïd–

HIÊ
;W•\ BVµ[ Z \U«éW _cO\ b‘[ £Ë\ b–\V
V–\V £±b \«çQ d £éW aÝ\U QóO \V‘\ R‘\
2]Z\U«éWb`]\UV]\UbåQ_cgQVËbVéW±g
YVš\U QV] ^V”^ UWû QVõQ _cO\ b`]\U b`WÍc
£–\V š\U Rœ\U bW b`— QóO [–\V £Ï bý Z]

T
Q© \UVWÓ^ YVš\U ă Z­W Pá\U ZåQ QóO dcO
‰\U£õ\U`OZ]Qš\UdWÓQëb`O\U±^QVb`Ù\U
dWÓQ`cå\Ud«é\£ß\U\Ug•c\UVÍR­gVÙQ
ӮA
dQ™\VWÍcVÙQb`˜VWÏ\£­b
<¡[&#Bœ\UBVWÓ\D«©\UdS[b`OW
ZBcg:žD«©\U£ß\Ua\UZ¹^VåWbV©d¡\
;ÃQD‘\bVWf’;ÃQD‘\bVWf’£«ïQbáQVõQ
b­W^VóBœ\UBVWÓ\D«©\UVÙ^bV«é\U\W•\
TH

b­W £‘g _cg bñ QQ RO\V a¥ £«©\U bVéW \V«
1O] 0 ?cb <UcgÑ\ D¡\ AW•c 6 Bš\
?cgÍ\ 2«çW aý R·\ R»b QóO š\U VåW bV© +ÉQK&K½QGXQJ7ÉQJ7KLÿQ9Õ×QJ
`±b \áW bWË\U d £«ïQ \U«éW £éW a] a\V dçW 0LÁQ7KáP
6åWBO]£\bVéWdcO:•BV\VBš\U
DP

DÍ b—\V b–\V ;W•\ BVµ[ aÝ\U Qµ\ b`Ù\U

VWËc £Ñ YVW•[ \V«é\U bV¿\U bV»\
\V‘\V¹c^V™\UYV]\UbV—QVYËbUWO]P­\P“
\V±b Z \Vû\U \U«éW Q™ bW bV© d¡\
GD
+RÙW ÏđQJ FğD 0ïF 9½Q WKL [¾
q.KÆQJQJ»\Q»RVĉYÍQQK½QKđL
KąS ė .Ã 7KÕėQJ 9LÁQ GÕēL QĥD

<¡[&"'š\UQV]f‘gRý\UBW•cDW•\\½[ WUÍP QJÕĕL 7ÉQJ 7KLÿQ 9Õ×QJ

^V—O aOc ^Vó QV—\V £™\ [Å d QQ S[ dÍ QKÕ PđW Yă 0ÙQK 7KÕĕQJ 4X½Q
QKRQKćfr
QV¡[ \][ <¡[ &# [Å š\U _cO £éW 7UßQ7KDQK0ÙL
Bœ\U BVWÓ\ D«©\U dš Qœ\U bV«©\U f™b


1O]0?cb&'u&#"_c•ë5WO:‘[6<åW‰\U£«ïQQ]WZZbVW•\bWdÍd¡\QV«©\U
TL

bVW^V£«©\UbVéW

2·\bVS]:•<UÙQB`Q
2·\bVS]:•<UÙQB`Q;W•\BVĀ[Bœ\UBVWÈ\Dª§\Us<Vþb¢¬WbVWš\U<F0D¡\\UVÓ &b`&


 7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
Rý\U \V QÛ P•\ [å QóO [Å d aÝ\U b­W £™ b`]\U PO \¡[ £Ï UWû b`˜\ VWËc £­]
;åb b`]\U \Vû\U \U«éW P­\ bV‘\ QóO š\U Z 1O] 0 ?cb 1O] 0 ?cb £O bW

HU
\UO\Ub\UP×dcOBý¢õQUVÇZ­\VP­Q£’W£«é\UQš\URO\VU¹^UVÍ\V\V«\U
;W•\BVµ[b`«çQaOcd·\QVc\UbVcădçWP­\QóO[–\VB–\VQ¯[dQQVQ«fùQóO
;W•\BVµ[YVWË\\U«éW£éWQ¯[^VñQ
<Ug!bV\U"\¡[&%Bœ\UBVWÓ\D«©\U_cO£éW£ÏZ­W\WÍ[bWËQbV«©\U
£ÝW dçW UWO £–\V P“ P­\ d \Vû\U \U«éW g•c bV© ;å Bœ\U BVWÓ\ D«©\U b]­ Z­Q

N
b­WYVc\UV¥Ob`O\UU³\QVœOB÷6WËcbV\V^VÝ6cË

7ÖQJ7KLĐQ9èæQJ0LÇQ7KòPt0ĢWW¾FJLìOĤQFİDYâQFKèæQJWULĊX1JX\ĎQ

HIÊ
9VÝWZ«ï\UbV©d¡\QóOBœ\UBVWÓ\D«©\U
`±b £ß aå ‰\U Q™ £Ë\ & b¹^ d¡\ bV© @W•\U
7ÉQJ7KLÿQ9Õ×QJO»W¼FJLÛFğDQKLùX
BVª§\UA§\bVWbĄ^Q™#"_cgÏ\QVWOZ[&b¹^ W¼FSKáPWK×YÍQ7KèæQJ6æQWKLWöS
W¼FSKáPWK×YÍQ
bá\UQå\UV©\  PWbV©F”bdÍaÝZ«ï\U 7KèæQJ 6æQ WKL WKRêL
WKRêL 7KèæQJ 6æQ WĴ
QVÕ `W•\U BVª§\U A§\ bVW bĄ^ Q§\U QV] bV±g WöS 7KèæQJ 6æQ QJRêL WöS
WöS 7KèæQJ

T
;W•\ BVµ[ Z bQ UW¯ QVcg•\ \UVWÓ^ Q™ aÝ
Z«ï\UbQ^Vµ[bVcåQV­\U\VWÍc\V±b\«çQ
bObVéWb`c\U£­W
6æQ YÞQ GL
WKè VDR
GL 1êS EĔ YÞQ WöS ßĢF QJÀ
VDR /ÀR VLQK WKèĦQJ à½P
7ĔQK\NÊ7ĔQKNĔWöS7KLWîXKĬSELÇQ
ӮA
+ĖFJL¾FKÊ7KIJFFĚFWKLÇQ/ĔFKàêLWKL
BVª§\UA§\bVWbĄ^bW•cPWÏcQV]aý\UVWÓ^
bW•cPWÏcQV]aý\UVWÓ^ WX\ČQ GX\ĐW EÉQK 1DP FðP SKĞ
a\U bQ QóO ;W•\ BVµ[ B¹^ bV© £«ïQ /ĔFKàêLàĈYèæQJWKĚQJKĐàĜ/ĔFKàêL
WKLQK¿QWLČXVĶ7KLNLQKGLĎQQJKâDFD
a\UbQb`]\U!bVéWY–QV—\V(
BVÞWY–bVê\Vþb&!s&" (¢‘gZbVéWY–£±b\«çQbVWP–\V\VbV©£O\Uë
(¢‘gZbVéWY–£±b\«çQbVWP–\V\VbV©£O\Uë
TH

bcáWbVO\Vfc‘\b‘[b`—QV«OQ™\VWÍc«cb«R½\dÃb5WOW£]­\\gš\UdWËbQQb¹^
V\V ¡W
<V¤ V–\V BcÖW b`¼ Z bV¿ d 0°Q V\V ¡W 0°Q
0°Q ¢Í bW QVó gËc QóO b¹^ bV© <V¤ V–\V
ZQ¯[fQb`«çQbVW•\\VW•\db–\VQ¯[UWO£–\VP­\P“1¯[Võ\UbV©Vß\\VW•\
b`]\Ua\Ub`Çb`c\Udb`\£³gaõQaÝ\UB`]\Ub¹^
b`]\Ua\Ub`Çb`c\Udb`\£³gaõQaÝ\UB`]\Ub¹^0°QV\V;W•\BVµ[UVWZ­W
Q¯[ fQ b`W\V \Ucg•\ b«©W [çW YVW Z³\ £³c bW•\ £«ïQ bVS] dcO BVWÓc B`× `O 0»Q
DP

£«ïQ[ë`å\Ub³[[»bb`«çQQ¯\V\]\aš\UU±[d™Q_cYVõV]Vœ\UZÉbV×\Vacg
V«\Ud]\UQóOQQb`WÍc£­Wb`]\U_cYVõ
BVÞWY–bVêVOW&"!s&#&
BVÞWY–bVêVOW&"!s&#&(;W•\BVµ[dWËbQQb¹^<UÚ\Uš\5¸^Uâd¢[¢¬]
dÜW \UªÞW fªO bVªä\U B`•\ aš\U \ªÜQ ;š B`ªÞ\U 0¬QV P— 1Vþb ^VQ
 6 bVªä\U
GD

;W\V ;¬\U Qc\U bì

bì <ãW Pcß\ UW¹\ b`«çQ Q¯\V R‘\ QV\U Z³[ bVO\ _cO\ Z­W
bVO[ZO[\V§\U\VWÑcf™bfOb`«çQQ¯\V\åWPåV]\UbåQYVš\UQ˜\Q™aý£]\YËb
bVÝ\U\V±b\V«b`«çQP¯\bV‘\Q™bW[YVš\U£«ïQU\VdWÓQ\«çQYVš\UQ™Q©VåW
bVWbVÝbW\¡\UZQ¯[Võ\UQVó£­]b`]\U\VWÍcPWbV©
bVWbVÝbW\¡\UZQ¯[Võ\UQVó£­]b`]\U\VWÍcPWbV©êUWOW£]­\a\UbQ\g
bV© š\U d÷O []\U [cÝ\ QVWO aÇ b`QV \VWÓ[ d aÝ ^V¹\ dçW \V‘\ R‘\ £±b \«çQ
TL

d÷OPgbÛQWQV—bW•cRO]\V\R¹bž[cÝ\fO`éWQš\URO\VZïWZåQ


 &KğÏù&¼FW¼FJLÛWLÁXELûXFğDYÍQKąFWUXQJÏÙL7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
BVÞWY–bVêPO&#'s&%(¢‘gZbVéWY–
bVýQR‘\>V^f‘[Z«ïQ\«çQbOB`]\UbVéW

HU
Y– \g š\U dWËb QQ b¹^ bV© 0¬QV P— båQ bĄ^ 7KèæQJ 6æQ WKL WöS ÏÕěF
d ;’W ¢WÂ\ D¹\ \«çQ bß\ d]\U b`ë bV\V 0LÁQ7KáPV¼QJW¼FWURQJQKħQJ
WKĕLNÂQ»R"1ÁXQđLGXQJF×EÛQ
\ãW\WÍ[b`]\UbV©;W•\BVµ[<Vû\U«cb« WURQJWK×FğDÆQJėPďLWKĕLNÂ
bVO]bVõQR½\dÃbb`«çQ\­\\«çQ\UcgQ±^
£Oc f™b b`«çQ Q¯\V R‘\ b–\V £™W YVá ^VW•c R­b b`ë bV\V Q¯[ Võ\U QVó £­]

N
b`]\U\VWÍcPWbV©QóO;W•\BVµ[
DÍ V–\V bVõQ bV© QO QóO ;W•\ BVµ[ \™W QVc\U d b¹^ bV© BVª§\U A§\ bVW bĄ^
\™W `W•\U d¹\ Rñ\U bW b–\V QQ bVÏ bV© QVû 6\ bVéW b`c\U £­W QĄ\ bVÄ d QÖ bVÄ

HIÊ
BV© š\U Q™ ZQ Rœ\U \VWÍc £WÏ\ QÝ ž bõ bV‘[ a‘c) Q™ ZQ UW¯\ R× RÑ VWÏc \V«\U
dÍQ©P¯\£Íc`±bV[aQ£W•cZcgÓ\
Bcg:žD«©\U;W•\B`W\V£’dWËb(rBVWd¡\
QóOBœ\UBVWÓ\D«©\U\V«QÛV]OUWûO\W
\V«[‘g[Û\Ub`•\b`éWDÇ£Å^ëbW\VbV³\
T
;ãW Q‘c Q™ [åb V]­ ž [ãW QVû Q™ [åb
\V­Q ‘[s ;W•\ BVµ[ Z [åb \V bV© Zç\
1JKÿ WKXåW WK× 0LÁQ 7KáP FÅ JÂ
ÏïFVçF"

£åQ £] d bW V]O bVcåQ dÍ V\U \Vû\U \V bV© \áW RO\V P¹Q \V±b £«©\U bVéW
ӮA
¢Ïb«ë\U\Vç\V‘\QQVdaý\UVWÓ^QóOš\UQWb•\Bœ\UBVWÓ\D«©\U£’£«ïQ
Rœ\U£Ï£Ãbb•\b`«é\UVÙQb•\£«é\U^VÝë\VWÍc£×O^V«©\Ub`•\YV»^Q¯\«çQ

2 9âQEìQWLÇXELČX
TH

/Í[U a_b[T a¢ Z±b

B`]\UZQPÈ\V\VÜ[¹
B`]\UZQPÈ\V\VÜ[¹

B—QV\U’VûcPÓ\V
Phiên âm: :­W[·cR¥aW\V)
<U’\WÓ[\U’[·c 9W[\U’VûcPÓ\V
DP

A»QbWËc\O\b`cg) :­W[·cR¥YVW\V
<U’[·c\WÓ[\U’
;å\U[×YWË\QVW :‘[šdc^VW
1³cbVñQbý[·c)
9VëWb`W\U’PÓ\V <V‘\\VWdšR«í\U
GD

B÷WP±bf¯) 6ûc\UVWË\«\V¥!)
>VÕ£åQYW•\QVW
BWÏ\R‘\QVWOW
2WÓQR¥Výc\U’
6­QY–VûcQVÕ

1¹\bVÏ(bVÏ¢«é\UZc¹bUß[QQPWbcgÓbQdPbQdçWVOWR­\U\U§\Uš\dbV±b\Uš\)1ábVÏ(
Q˜\UÙWZQá^V]\UUß[QQbVÏV\Vb÷bõ\Uš\ZñQ\Uš\
0W\g£«ïQBœ\UBVWÓ\D«©\UdWËbd]\¡[&#!aOcYVWbV‘\[·cQóO\VbV©_cO£éW£«ïQVOW\¡[
TL


!
¢ÙQbV•[PW
¢ÙQbV•[PWBìšR¬¢Â?c¬VWÂ\Y•c¢•[QóO0­QV1«2×£ÏVWÏcQQVRñ\U£WÏ\d\åWRc\U
PWbV©0È\Vb`c\Ubª[Ăc
PWbV©0È\Vb`c\Ubª[Ăc
PWbV©0È\Vb`c\Ubª[ĂcB`]\UZQPÈ\V\VÜ[¹QóO;W•\BVµ[


 7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
F«OZQbšW£Oc
8¬W\b[\˜U.
<Vé[Å[aÝ\U
BšW\Vç[ÅbšW

HU
<OgbšWQ™PÓ\V
A»Q[Ãb\ñQ«éWYV™b–[Z­W£«ïQ
<Vé[Å[bVcg•\UW¯[
;ÅbšW\VçbšW
BV±gb`]\UUW±Q[å\U
?c­POgd]`÷\U
B–[[WË\U¡\QV][Å
D÷OPWËbbšW£Oc
<U«éW[YVš\U\cšW[Å
DçWZ˜\Ub÷W[ÅQV¿\UPÛ

N
BV¹bbVÅ\dçW[g
9Vš\U\Vû\UQV]bV±g
<ãWPcß\QóOR‘\bV«é\U\g
;Z­WQ˜\UW^£íbšW
0O]UWé[çW\UcšW£«ïQ

HIÊ
 8¬W\h\ž.
:˜\UbšWbV«©\U\Vç[ÅbšW
:[aO]Z±gZ­WbWË\UQ«éW£’_cO-
;ÅbšWbV«©\U\VçbVWËbbVO
BV±gb`]\UUW±Q[å\UPWËbZë£‘c-

T
;ÅbšWd÷OPWËbQ]\£Oc
B±[Z˜\Ub÷WbV«©\U\VOcQV¿\U\Í
ӮA
BV±g`ßW\V«\UQV¿\UbV]¯bVc•
<•\Q˜\UW^£í
<•\Q˜\UW^£ ídãdÍbV‘\Q]\
<•\Q˜\UW^£ídãdÍbV‘\Q]\
<Ugf«OQ™ZQVO][˜\
<VéPb÷[·caW\Vbß\£Ë\\Og
0‘gUWéZ‘[PÓ\VbVË\g
1§\U\Véb÷[·cQVcgÏ\bVOgPÓ\Vb–\V
TH

?c­YWObc\UQ\Vd]`÷\U
B–[[ßW\cšW[ÅYVš\UR÷\UYVš\U\UcšW
1]\\U«éWYVš\UdWËbR«í\U\cšW
1]\\U«éWYVš\UdWËbR«
1\UbV•[VábVÅ\dçWP³g_c­YWO
DP

<U«éWR‘\Q˜\[cÝ\^V‘\QVWO
:[aO]\UcšW£«ïQQV¿\UZ–Of™bbV«©\U
0¯\R×QVbV©QóOª\UB`–\Vd0ùc2«í\U
GD

7ģQKħQJWKÆQJWLQP»HPEL÷WYùW¼FJLÛK¾\WUÂQKE»\KR»QFÛQKUDÏĕLFğDE»LWK×
;¼FÏăQKÏùW»LWKûORÙLEĉFĝFFğDE»LWK×
7ÂPQKħQJWģQJħKÂQKÛQKWURQJE»LWK×WKûKLÿQWÂQKFÛPPñFRQ+¾\SK½QWÃFKPđW
FKLWL÷WY»KÂQKÛQKP»HPÝQWÕěQJQKÝW
7URQJNKčWK×FXĉLW¼FJLÛPXĉQQKçQQKğÏLùXJÂYēLQJÕĕLÏąF"+¾\JKLOÙLVX\QJKÑ
FğDHPYùOĕLQKçQQKğÏÅWURQJPđWÏRÙQYÍQ NKRÛQJtGÄQJ 
TL


2·\ bVS] :• <UÙQ B`Q ;W•\ BVĀ[ Bœ\U BVWÈ\ Dª§\U s <Vþb ¢¬W bVW š\U <F0 D¡\ \UVÓ &
b` u #


 &KğÏù&¼FW¼FJLÛWLÁXELûXFğDYÍQKąFWUXQJÏÙL7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
HU
œÒP c›[ O©[ Q¢ĄV Œf cŠ aUĀP UVÍ[ P‹P fb P­b'
;Uÿ[T OŠV X’ PèN :V[ AU¯Z
B`«çQbQQóOBœ\UBVWÓ\D«©\U;W•\BVµ[&'u&%Z‘c\Og[çW£«ïQ
R×QV bVc¹b UWçW bVWÓc —b \VWÍc ë ^V³\ bV© ;W•\ BVµ[ Q§\U Q™ d¡\ fcšW
B¹^ BVª§\U A§\ d \ RW R] \U«éW Q]\ b`OW \V bV© Z 6ß\U >V– bý A¥ BV»\U

N
a«cb³[dYV»QW\Q™!"PWbVcåQQQbVÏ_cS\bVcåQQóOQád¡\A]dçWQQ\V
bV©Zç\QóO\«çQbObVéW<UcgÑ\bV–V©\PO[«©WPWd¡\fcšWYVš\U^V¯WZ—b
^VQ /[ /\ 2ªâ\U
;W•\ BVµ[ £’ dWËb QQ PW Y—( 1]\ \UòO b`°\U f[ QVþb ^VQ

HIÊ
¡Â b•\ d] \W <U¦ >V]\U 0WÈb VWÈc BVª§\U A§\ ¡–\V Aà Bå\U
Bå\U @cÚ\U bò ¢WÂ\
BVO\V:O[B`¬W`cÚ\U1üc6Ąc<V–\QVc\U£‘gZ\Vû\UPWdWËbdÍ6cËdQQ
<V–\QVc\U£‘gZ\Vû\UPWdWËbdÍ6cËdQQ
dœ\U ^Vñ Q¹\ 9— QóO ;W•\ BVµ[ fW\V f»\ UÙ\ U\U YVš\U \VWÍc QVW bWËb
)\™W\V«P‘gUWéQV\UYVš\Ur£³g»^sr\Uß\\Uå\sVWÓ\bVýQ
V–\V¯\V`ýQ`í)\™W\V«P‘gUWéQV\UYVš\Ur£³g»^sr\Uß\\Uå\sVWÓ\bVýQ
1V\U QVÕ Z \Vû\U \”b dÉ \VÅ \V\U bVO\V bV]b \Vû\U ž UïW V©\ Z b¯

T
1V\U£©\a©W[»\U\V«Q]\£«é\Ud]\W<U§>V]\UrB÷2«©\UFc‘\
£WbVcgÍ\£Ë\/\1ýcZ•\PåbVS]£«é\UbVW•\Z—d]<O[QV«O£³gPORÃ[
`É ^V¯W Z £Ë\ \W <U§ >V]\Us 1¯\V a»Q bVW•\ \VW•\ b`]\U PW Y— Q§\U d¹g
ӮA
\™ Q™ dÇ bW•c a© bV]\U µ\ bV]\U VWÓ\ \V«\U Z­W £¹[ £ ^V]\U d× Q¯\V
6cËf«O(r>V—Ob‘gQVœOQ™[W\Vb`O\VR«çW\VZYVSacÝWQV¯gb÷£b`Q
`O£«OQO]bWË\U£\bWË\Ua]_cO\VQVœO<«çQ`ùO£«ïQb`QQV]P™\U`‘[
YV™[QO]YV™[bV±^[ÙQbVS]acÝW_cO\VQ]b­]\•\QWbVË\V«\UVÕ\U©W
\V«\Uù\UZ•\\V«£õb`ßW\ÝW\V«£ÏR\VQV]bVW\V‘\QVã\UßWs
\V«\Uù\UZ•\\V«£õb`ßW\ÝW\V«£ÏR\VQV]bVW\V‘\QVã\UßWs<U¦>V]\U
TH

a§\¢ÂRO\VY—
;W•\BVµ[`±bg•cQ¯\Va»Q_c•V«©\U6cË£Wd]bV©š\U£’£Å^6cËb`]\U
Y—QóOš\UQ§\UfW\VZ­<UÙ\BV«©\UA©\PË\\«çQBVW•\;ñ/[/\2«í\U
Y—QóOš\UQ§\UfW\VZ­<UÙ\BV«©\UA©\PË\\«çQBVW•\;ñ/[/\2«
\W <U§ >V]\U £Íc £Ï Z­W QW dÇ `W•\U QóO QV\U u b`]\U Y— QóO š\U
b÷ bVcë ±g ‰\U [cÝ\ ^V¯ d] Q¯\V a»Q bVO\V Z×QV QóO _c• \V QW b–\V
DP

£½[bV»[QóO[–\V<UßWdçWd×a«UWëO[/\2«
£½[bV»[QóO[–\V<UßWdçWd×a«UWëO[/\2«í\Ub`]\U[åbYV]¯\U\VÛ
d÷O£óbVé[åb^V]b«ï\U2W¢Y•[åbQVWËQUW«é\U[VOW\U«éW\™WQVcgÓ\
aOga«O_c•\Q¯b`éWQVWÍcr5Wé\gb`éWQVWÍca»^b»bPÝ\[Ãb\W\]\[‘g
^Vó[«OZ­\VbVS]UW™£Ë\\«çQacÝW`™Q`QVbV\VR˜\UQœ\U\UßWëUW«é\U
QVœO £c\ b` \W \UVS acÝW `S] Z˜\U bý R«\U ^Vb aW\V ž b«ë\U \U]­W b`³\
GD

BšW VÛW BV«ï\U <V‘\( rb`]\U QVã ±g r£»Qs Z bVË \]- A« Q«éW YVš\U £^
BšWf™bfOa«d÷OUWd÷OPÓ\VQ™[O\U_cbÃ\U\V«\Ua«YVš\U\V¹\bý\™W
Z Q™ VOW \U«éW V³c V­ b`ß\U `Oc £¹c aç[ bÝW £ó ¡\ YVš\U []\U Q³c \VWÍc
‰WBV«ï\U<V‘\Q§\U`±bY–Z­£ÃQPWÓb£™QVõ-s2c/\2ªâ\U/[Y—
‰WBV«ï\U<V‘\Q§\U`±bY–Z­£ÃQPWÓb£™QVõ-s
¢ÙQY—QóO;W•\BVµ[Qœ\Uš\U£WZ­W\V–\\U»[Q¯[bVš\UdÇ£Å^Q¯\Va»Q
_c• \V YVš\U YVÛW ^Vb aW\V ž b«ë\U [cÝ\ a] a\V dçW VWÓ\ bVýQ
TL


 7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
<Vû\UU–;W•\BVµ[UVWVßW±gV©\[åbb`¡[\¡[£’b`šW_cO[V–\V\V«

HU
YVš\UbVOg£áWPO]\VW•c-B`•\[Û[£b`«çQPË\BVW•\;ñ;W•\BVµ[£’
Qœ\UP­\\UßW£™\V–\Z•\[åbR¯Wb`¹^b`œ\Uë^V—OB‘g<O[[r£×\Vd×s
\UÙ\BV«©\UA©\BV¹b`±bZ‘c\U«éW£ÙQd¡\Qá[çWUÃ^[åb£]­\Y—bVObVWËb
dÍ[åb\UÙ\\W_c•V«©\U\V«bVË(
rBV«©\UA©\Z\WQóO>VFc‘\)QQ\UÙ\b‘g\O[YW\VbV\VYËbZWÍ\\VOc
Y”]RW_cO\VQ]VÙ^dÇfO\V£cOb`O\VdÇ£Å^QV¿\UPWËbb`]\U[±g\UÙ\

N
bc±\b\áWZ•\QVÕQ™\UÙ\\gQV¡\U-;åbVš[bšWZ•\QVœOBVW•\;ñ\UßW
a™\U£šWdçWYVQVë[Û[£\áWb`•\aš\U\™WQVcgÓ\bVéWbVË;Ãbb`éWZÃ\

HIÊ
YV™W\WQVÝQZbPWË\bV\V[«O\VÛ«çb]\V–\P­\P¯](YËb\VOcY”]RW
_cO\VQ]VÙ^dÇfO\V£cOb`O\VdÇ£Å^[é¯]YVš\U`›\V«Q™\V«YVš\U
b`]\U[‘g[œ\áWZ•\[BV«©\UA©\d·\a÷\Uaû\U£õ\U£™IK
1VÙ\6cËZ[£±bëd¥\VdWÑ\d–š\UaW\V`Oë6cËZç\Z•\ë6cˉ\UdÝ\
Q™Z˜\Ug•c_cž\W\]\£ß\UP½\UQóO6cË:˜\Ug•c±gZ­WbVc¹\dçWž[cÝ\
aW\V`Ob`]\UQ¯\V_cgÍ\bVËaO\Ub`Ù\U
aÝ\UQV‘\QV±bbV\VbVWÓ\\•\YVWZíaW\V`Ob`]\UQ¯\V_cgÍ\bVËaO\Ub`Ù\U
T
;W•\BVµ[d·\[]\Ubý[–\V£WQV‘\£±bb`•\\W\V`cå\U\V£«é\U_c•
InK
ӮA
BVS]<UšBVéW¢š\
<Ucß\(B­^QV—
<Ucß\(B­^QV—Aš\U6ª§\UaÝ#%&'' 
;W•\BVµ[ZbQUW¯\áWbWË\UbVcåQbVéWY–(
1.;W•\BVµ[ZbQUW¯\áWbWË\UbVcåQbVéWY–(
/\VB`³\u:•    0\V<UcgÑ\
1\V6¹c:•     2\VB‘gA©\
TH

;W•\BVµ[£’dWËbPWY—\]-
2.;W•\BVµ[£’dWËbPWY—\]-
/BVª§\UA§\bVWbĄ^    0BVª§\UA§\d \RW
1/[/\2ªâ\U    2¡–\VAàBå\U
9—QóO;W•\BVµ[dWËbdÍdœ\U_c•(
3.9—QóO;W•\BVµ[dWËbdÍdœ\U_c•(
/6<åWddœ\U^VñQ¹\ 
/6<åWddœ\U^VñQ¹\  06cËddœ\U^VñQ¹\
DP

12’g6]\VA©\    2D×\V:¡\U1š
B–[\Vû\UQ‘c\V¹\f”b£\VUWQóObQUW¯dÍY—QóO;W•\BVµ[
4.B–[\Vû\UQ‘c\V¹\f”b£\VUWQóObQUW¯dÍY—QóO;W•\BVµ[
BVW£åb–\VQ¯[QóObQUW¯£ÝWdçW;W•\BVµ[\V«bVË\]-
5.BVW£åb–\VQ¯[QóObQUW¯£ÝWdçW;W•\BVµ[\V«bVË\]-
GD

4XDV¼FKE¼RLQWHUQHWHPK¾\WÂPNL÷PY»VÕXWßPWKÁPPđWVĉW»LOLÿXKÂQKÛQK
OLÁQTXDQÏ÷QFXđFÏĕLY»VĩQJKLÿSWK×YÍQFğD0LÁQ7KáP
 7ÁQ FğD 7ÉQJ 7KLÿQ 9Õ×QJ Ͼ ÏÕěF GÉQJ Ïû ÏïW WÁQ FKR QKLùX WUÕĕQJ KąF Y»
ÏÕĕQJSKĉWUÁQNKçSFÛQÕēF+¾\JLēLWKLÿXYùPđWQJÆLWUÕĕQJKRïFPđWÏÕĕQJSKĉ
TL

PDQJWÁQ7ÉQJ7KLÿQ9Õ×QJP»HPFÅEL÷W


 &KğÏù&¼FW¼FJLÛWLÁXELûXFğDYÍQKąFWUXQJÏÙL7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
Bài 3

HU
MAI AM

N
T HIÊ
ӮA
0đWJÅFO»QJ7KXį%LùXQJ»\QD\–
+ÉQK0đWJÅFO»QJ7KXį%LùXQJ»\QD\
1×LJçQOLùQYēLFXđFÏĕL0DL$P

Nhiều công chúa – con gái vua Minh Mạng, em của Tùng Thiện Vương Miên Thẩm –
TH

là nhà thơ nổi tiếng triều Nguyễn. Hãy chia sẻ hiểu biết của em về một trong các nữ sĩ ấy.

 .K¾LTX¾WYĊWK¿QWKĈY½VĺQJKLĐSWKLFDFİD0DL$P

0DL$Pt1K½WKæKR½QJWĢFWULĊX1JX\ĎQ
DP

1š\UQVO;OW/[& $u'"b•\bV¹bZ
<UcgÑ\ >VQ B`W\V BV¹\ Q]\ UW QóO dcO .û WÁQ PđW Vĉ QK» WK× WKXđF
;W\V ;­\U S[ `cåb QóO ;W•\ BVµ[ d KR»QJ WđF WULùX 1JX\ýQ P»
HPEL÷W
;W•\ B`W\V 0 aW\V `O ë 9W\V bV\V 6cË
GD

Q™QVß\UZ¢šcžBV‘\B`Ù\U2W
;OW/[VO[VÙQ£ÙQ\VWÍcb÷\VÛ£’£«ïQbVñV«ë\U[åb\Í\VÙQd±\dû\U
QV»Q0£«ïQ\U«éW[ÅVWÍ\V¹cZBVñQb³\<UcgÑ\9V»QBV×0ùc_cO\b‘[g•c
bV«©\U)£«ïQ`“\ZcgÓ\bV©^VdçW\U«éWO\VbWV]OZ;W•\BVµ[Qœ\Uf«ç\UV]­
dçWQQQš\UQVOd^VWb³\b`]\UYVš\UUWO\YVc•QQ)Qœ\U\U‘[d×\V£[£­]
TL

dçW\VWÍcRO\Va¥£±bYW\VY–B`]\UQQQš\UQVOVOgbV©\áWbWË\UbVéWP±gUWéZ
<UcgÓb ¢–\V 6cÓ >VÝ ;OW /[ £«ïQ QO \UïW Z \U«éW Q™ bV© VOg P¹Q \V±b

 7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
;OW /[ Q§\U Z \U«éW a\U Z¹^ `O
BVÕ\V <UcgÓb ¢–\V \©W P QVó b`– QQ £•[
bV© Q™ aý bVO[ UWO QóO \VWÍc RO\V a¥ £±b
YW\V Y– <¡[ &$' P £«ïQ Bý ¢õQ ^V]\U
Z[:­W¢õQQš\UQVO
DÍQcåQaÝ\U`W•\Ub«;OW/[YVš\UUÃ^
\VWÍc [Og [»\ BV\V bV‘\ \¡[ # bcáW

N
P bVS] QVß\U dÍ ë bVš\ <UcgÓb 0WÍc
.KXOÍQJPđ&ÆQJFKÊD0DL$P
+ÉQK.KXOÍQJPđ&ÆQJFKÊD0DL$P
+ÉQK
\Og bVcåQ ^V«é\U BVcă 0WÍc bV\V ^VÝ
SKÕĕQJ7KXį%LùXWK»QKSKĉ+X÷
6cËB`]\UQcåQ£éWZ[dïZ[[ÅPQV×c

HIÊ
\VWÍc Pcß\ £Oc 1]\ b`OW Rcg \V±b QóO P
P× Ý[ QVËb YVW QV«O £³g # bcáW &$& BWË^ aOc £™ P ^V¯W QV×c bO\U O\V b`OW
;W•\BVµ[&%S[UW6cÓ>VÝ&& 1Vß\UPbVO[UWO^V]\Ub`]1³\d«©\U
dP×[±bb—QVUWûO`÷\U&&#<¡[&' QV×UW<UcgÓb¢–\V[±bBV‘\bVÏU³g
gËcZ­WQV×c\VWÍc[cå\^VWÍ\ZW•\bWË^YVWË\P£OcÝ[bV«é\Ufcg•\;«éW\¡[

T
QcÝW£éWPÝ[\Ã\UYVš\U£WZ­W£«ïQ;åPVWÓ\ëbVš\<UcgÓb0WÍcP•\Q­\V[å
UW™QóOQVß\UP¢šcžBV‘\B`Ù\U2W
2WÈc:W•\bVWbĄ^W\Z³\£³c\¡[&$%W\Z³\VOW\¡[
2WÈc:W•\bVWbĄ^ W\Z³\£³c\¡[&$%W\Z³\VOW\¡[
BQ^Vµ[QóOP£ÏZ­WQ™2WÈc:W•\bVWbĄ^W\Z³\£³c\¡[&$%W\Z³\VOW\¡[
ӮA
&'VWÓ\Uß[!%PWbV©QVû6\Qœ\U\VWÍcZéWP–\Vd£ÍbýOQóOQQP¹QRO\Va¥
£«©\UbVéW\V«;W•\BVµ[;W•\B`W\VB`«©\U¢¡\U?cË>VO\BVO\V5W¯\

0DL$Pt1ĸWKLVÞW½LKRD
TH

BV© ;OW /[ dWËb dÍ \Vû\U £Í bW _cS\ bVcåQ bV«é\U UÃ^ b`]\U bV© QVû 6\(
d×\VQ¯\Vd¹bf«ç\UV]­d×\Vaù1Vœ[PÝ\PWUß[
d×\VQ¯\Vd¹bf«ç\UV]­d×\Vaù1Vœ[PÝ\PWUß[:’]b`QB`QUW<Ú\b`Q
B`Qb`ªÜQUW™
B`Qb`ªÜQUW™ 
B`Q\]\>V]\Ub`QB`Qb`ªÜQUW™D¦b`QB`Qb`]\U[ªO`±bbW•cPWÏcQV]bV©
d×\VQQZ]WV]OQ‘gQÛDçWbV©d×\VQ¯\VaW\VV]­bPQ™QQPWbW•cPWÏc\V«
BVc bVW•\ ¡\V ¢c BVW ZW•\ YVQ
YVQ 6W aS\ BV— Vª§\U BVW fS[ OW Z[ ¢ªäQ
bVê Vª§\U bV§[ \Vþb 1Vc\U bVO\V
bVO\V 0O\ ¢•[ bV– QV§W bVcgÂ\ ¢•[ b` \U \UVS bW¿\U
DP

QVcš\UQVœODÍbV©d×\Vaù\U]W\Vû\U\V‘\d¹b\û\áWbWË\Ub`]\UaùB`c\U6]O
DÍbV©d×\Vaù\U]W\Vû\U\V‘\d¹b\û\áWbWË\Ub`]\UaùB`c\U6]O
\V«<Uc1©B`QD¡\?c‘\;OW/[Q˜\d×\V\Vû\U\V‘\d¹b\O[UWçWYVQ\V«
B`«©\U:«©\U5W¯<UV×:ž?c¯\U¢á\UB`Ù\UBV«
GD

7K× YăQK Vĥ qO» WK× YăQK QK½Q YåW OăFK Vĥ KRïF Vĩ NLÿQ GL WÃFK FÅ OLÁQ TXDQ Ï÷Q QK½Q YåW
OăFKVĥrqO»ORÙLWK×EÂQKOXåQϼQKJL¼VX\WÕPDQJSKRQJF¼FKFKÃQKOXåQFKġNKÆQJSKÛLWK×
WUħWÂQKFÅGXQJPÙRQđLW½PQK½QYåWr
7KHR%ÉL'X\7½Q9ÞQKĖF9LĐW1DPWKĈNĒ;t;,;
1KĸQJYîQàĊOÊOXöQY½OĔFKVĶ1;%*L¼RGĝF+»1đL 
TL


 &KğÏù&¼FW¼FJLÛWLÁXELûXFğDYÍQKąFWUXQJÏÙL7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
Bcg Z Qš\U QVO \V«\U ;OW /[ YVš\U Q™ bVW £å YW•c Y– YVš\U Q™ aý
QQV PWÓb dçW _c³\ QV\U \V‘\ R‘\ [ U³\ U§W bV‘\ bVWÓ\ d UWc aý fQ £å\U

HU
0ëWbVËVWÓ\bVýQYVá£OcQóO£±b\«çQd\U«éWR‘\£O\U^V¯Wb`¯W_cO\Vû\UPWË\
£å\UQV—\Vb`×Zç\£’^V³\\]£«ïQP_cO\b‘[^V¯\\Vb`]\UbV©<Vû\UPW
D¦ dÎ\U ;]\U [ªO <š\U ^Vc bì :ÞW \UªÞW \š\U R‘\
 QV] bV±g Qš\U QVO Q§\U
Pß\ QVß\ []\U [«O £Ï ZO YVÛW YVš V­\ bVš\U Q¯[ QV‘\ bV\V dçW \ãW d±b d¯
[åb \»\U VOW a«©\U QóO \U«éW \š\U R‘\ 0 Q§\U dcW [÷\U YVš\ fWËb YVW £«ïQ

N
bW\_c‘\>V^`bYVÛW?c¯\U<O[\¡[&#'BêQaòPßWVßWfQ£å\UPgbÛ\WÍ[
PßWVßWfQ£å\UPgbÛ\WÍ[
g•cbV«©\UdQ¯[^VñQ£ÝWdçWQQQVWË\a¥d–\«çQ_c•\[–\Vb`]\UPW¡ÚQ¢W¿c
g•cbV«©\UdQ¯[^VñQ£ÝWdçWQQQVWË\a¥d–\«çQ_c•\[–\Vb`]\UPW

HIÊ
\UV¤OR‘\b`Ą\bîd]\U¡ÎQPWd
¡ÎQPWd \b¿\UV¤OR‘\QV¿bb`Ą\BVêdĄ\bW¢]BVcĄ\/\Vðc
\b¿\UV¤OR‘\QV¿bb`Ą\BVêdĄ\bW¢]BVcĄ\/\Vðc
\b¿\UV¤OR‘\QV¿bb`Ą\ BVêdĄ\bW¢]BVcĄ\/\Vðc
Q®[QVWbQ6]¬dü\PW1®[fQYVWb`àZ¬WBVcĄ\/\(
6]¬dü\PW1®[fQYVWb`àZ¬WBVcĄ\/\(
6]¬dü\PW1®[fQYVWb`àZ¬WBVcĄ\/\ (

;åbR¯W^VœaObWË^P’Waš\U
1¯\VbW•\b`©Z­WQVWËQZ³cYVš\U
9VWË^\V–\Q¯\V±gbV•[bV«©\UQ¯\V
T
1V¿\U\™WZ˜\U£‘gQ§\UQV­\VZ˜\U
:Ocb`»\UZQVd\UQVSZcąQá
ӮA
1ÛbV©[a™\UPWËQYVc±bbVcgÍ\Pß\U
0™\UQVWÍcR«é\UbV±cZ˜\UZWYVQV
BVS]ZPcß[YV©W[’Wd·\Vß\U
+ÉQK  %ÂD V¼FK 0DL $P 
6]¬dü\PW1®[fQYVWb`àZ¬WBVcĄ\/\
6]¬dü\PW1®[fQYVWb`àZ¬WBVcĄ\/\
TH

+XĐ3KĚ  /Õ×QJ$QWX\ûQGăFK

P¯\R×QVQóO:•BV«çQ 1;%7KXåQ+R¼

¢‘gZ\Vû\Ud±\£ÍZç\QóO£±b\«çQQV«Ob÷\U£«ïQQQ\VbV©\û£«©\UbVéW
£ÍQ¹^
:»\U£Ù\Ub`]\UZ˜\U\U«éW£ÙQV©\Q¯Z^V³\bV©b‘[b–\VdÍUWO£–\Vd\Vû\U
DP

BV—Vª§\U<UĂcbW
BV—Vª§\U <UĂcbW
QVcgÓ\`W•\Ub«\V«BV—Vª§\U<UĂcbWB§\U™aS\déQ[OW<VÜ[OWnB`]\U£™
1V]\U ¢“\
PW BW¿\ QVQ 1V]\U ¢“\ PåQ Zå £éW aÝ\U \åW b‘[ Qœ\U \ãW Qš _c­\V `W•\U b« QóO
\U«éW^Vñ\û[åbQQVbVObVWËb\V±b(
BýOUVË£Ë\YVcgOUW±Q[å\UQV«ObV\V
z\VbV]O\V£“\Q¯VOW£ÍcQœ\Ub`]\Ud»b
GD

1VWO\V™[£]\QVû\UV¥ZdWÓQ\V\V­
<Vç[«ObVcP•\a]\UQùOV«ç\Ub‘gQV­\V\ãWfO\VOc
5WÙb\UÙQd–£‘cQõ\U¹[aÁ\R˜\U£OcbV«©\UaÉZ­Wb`]bcš\-
B`WbW[bV©[`ÝbQcåQ^V¯WQ»b`O£ÏaÝ\Ub`ëZ­W
AOcP–\V^V]\UU±[\UßW£Ë\VËbQO\VPO
TL

1V¿\U^Vñ[œOfc‘\Vß\U^Vñd³\Ub`¡\Ua\U
0¯\R×QVQóO:«©\U/\

 7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
9VQdçW\VWÍc\VbV©Qœ\UbVéWQ™Z[bV©QVû<š[VOgQVû?cÝQ\Uû;OW/[
QVÕ Z[ bV© QVû 6\ >V]\U QQV bV© QóO ;OW /[ bW\V bË \V­g Q¯[ d \û b—\V

HU
éQ[OWBV—Vª§\U
éQ[OW
<Vû\UPWbV©bW•cPWÏc\V±bQóO;OW/[Z<UĂcbWBVcbVW•\éQ[OWBV—Vª§\U BV—Vª§\U
¢™ Z \Vû\U PW bV© b–\V bõ \VÅ \V\U \•\ bV© d £ÃQ a»Q dÍ [Ãb \UVÓ bVc¹b
2·cd¹gZÝWbVÏVWÓ\b–\VQ¯[b`]\UbV©;OW/[Q˜\^V³\\]YWÏcQQVYVcš\a]
QcåQaÝ\UP³cP­\dçWd«é\b«ïQ\]\PåQ‘gQ¯\V—bb`¯W\UVWÓ[QcåQ£éWaÝ\U£å\U
d`å\U[ëP•\\U]WQ§\UYVWË\QV]£ÍbWb`]\UbV©QóO;OW/[P×P™VÅ^žbV©
YVš\U£«ïQ`å\UbV]\U

N
DçW !% PW bV© QVû 6\ b`]\U 2WÈc :W•\ bVW bĄ^ ;OW /[ Z \V bV© \û bW\V bË
bWV]OP¹Q\V±bQóO£±bYW\VY–b`]\U\ùOaOcbVËYÕF7F

HIÊ
2 9âQEìQWLÇXELČX

;T±b aV
B§\U™aS\
B§\U™aS\
B§\U™aS\
Phiên âm:
T
;­Qb«©\U\V±b\U·cQVWËbbV\VaO\Ua]\U
DšaÝcbWd×£Ï[O\U
ӮA
BVO\VbýUWO]bW•ca©£]­\QVõQ
BË«b[YWÏ\a­VßWb`«é\U
AW\VaW\VZW•\býb‘[£³cYËb
:§Z§b–\VRcg•\PWÓbfõb`«é\U
:Wbýb\U\¡\UYVO[bQbcgË\
BVÕ\V_c‘\V]\d×bcg•\«©\U
TH

8¬W\b[\˜U.
1Vç£S[[åbQVWËQ\U™aS\PÇZ[£šW
DšaÝaïWb©\VÛaO]Qõ`ÝWd«©\U\V½\U\V×b
B`]\UbýZñO`ß\UYVWd÷O\U»bRÓb
<VÛ[×\V©\Y”\b½[[çW_cÃ\`cåb\V¯`O
IAïWKbV«©\UYËbZ­Wb÷Pcß\UbW[aW\V\ëQV¿\U\U÷\U
DP

I;ÝWKb–\V[S\`OfõfORW[’WYVš\UQ­\YWÓb
D—^VÛ\U\Vû\U[ÝWb©Z–O`ßWQ™bVÏ£S[`OZ[aïWQVÕ
IBV–KfW\\U«éWV’gUW^bV•cbV\V£šWQVW[cg•\«©\U
8¬W\h\ž.
/W©WQVçPÇ\U™aS\V«©\U
GD

DšaÝb©[\VQõd±\d«©\U
;Í[[­WYVQQVWbVS[çWRÓb
;¯\V[OW\V«bVÏY”\d÷OUW«©\U
2¡\UR¡\U[ÝWYËbb`]\Ub‘[YV¯[
1cå\Qcå\b–\VZO\QQVRÃ[b`«é\U
D—bVùfSb©bV\VaïWQVÕ
TL

FW\\U«éWbV•cZ±gQÃ^cg•\«©\U
      <UcgÑ\6[<W\VRÌQV


 &KğÏù&¼FW¼FJLÛWLÁXELûXFğDYÍQKąFWUXQJÏÙL7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
HU
;¼FÏăQKÏùW»LY»WKûWK×FğDE»LWK×WUÁQ
7ÂPY»QÁXW¼FGĝQJFğDELÿQSK¼SVRV¼QKÏÕěF0DL$PVĥGĝQJWURQJE»LWK×
(PKLûXQKÕWK÷Q»RYùPRQJÕēFFğDQK½QYåWWUħWÂQKWURQJKDLF½XWK×VDX"
PRQJÕēFFğDQK½QYåWWUħWÂQKWURQJKDLF½XWK×VDX"
  /LWĩWÕ×QJQÍQJNKDPW¼FWX\÷Q
  7KāQKTX½QKR»QYăWÊX\ÁQÕ×QJ

N
  9ÃWKĥ[HW×WK»QKVěLFKā
  ;LQQJÕĕLWKÁXOÝ\FïSX\ÁQÕ×QJ

HIÊ
1JôXWLÏÕěFYL÷WNKL0DL$PFKÕDÏß\EDPÕ×LWXčLÎąFE»LWK×1JôXWLHPFÛPQKåQ
ÏÕěFYL÷WNKL0DL$PFKÕDÏß\EDPÕ×LWXčLÎąFE»LWK×1JôXWL
QKÕWK÷Q»RYùQK»WK×0DL$P"+¾\JKLOÙLQKħQJFÛPQKåQÏÅEéQJPđWÏRÙQYÍQ
NKRÛQJtGÄQJ 

T
œÒP c›[ O©[ Q¢ĄV Œf cŠ aUĀP UVÍ[ P‹P fb P­b'
ӮA
A_›Z [›Z TVą ZĄV aU«f Œf
Hï`Ši ç<iü b\]ÿib[Ÿå]–‹V]ühh]üb[VUWb[W\ÔU VUbóg˜HUa?\Ub\
WcbjiUA]b\A±b[ Ya[Ï]b\‰h\žbÝ]h]üb[H’b[H\]ąbJŸžb[A]bH\ºa 
hfcb[–ÒAU]5a`‰b[Ÿå]–ŸëWb\ÀW–übb\]ÿib\¶h"AU]5abÝ]h]üb[hfŸãW\üh
jŽh‰]h\žj‰W’b[jŽWiáW–å]f]b[_\b[–ŸëWaUmaÀbW¤UV‰ himV‰`‰b[Ÿå]
TH

gØb[h\¦b\¶hhfcb[wHUa?\Ub\x"
;OW/[& $u'"bõQ<UcgÑ\>VQB`W\VBV¹\b•\býZBVQ9VO\VS[
Qœ\U[ÅdçW;W•\BVµ[<¡[ "bcáWPYËbVš\dçWš\UBV‘\B`Ù\U2WëZ\U
<UcgÓb0WÍc\U]­WbV\V6cËrBV‘\B`Ù\UsQ§\UZR˜\UVÙ\áWbWË\Uë6cË
S[š\U2WbVW£ãbWË\a¥\V«\Uš\U2WQ™ZÉYVš\UVO[QV­gbVS]Q]\£«é\U
DP

YV]OP¯\UbV—QVdcWbV£WÍ\dW•\IK¢’bVËPZ­WYVš\U£«ïQV«ë\U\WÍ[dcW
Z[[ÅZ‘cPÍ\0£’UùWU»[PWËbPO]VWdÙ\Ud]£õOQ]\aç[bÛR±cVWÓc
bVš\U[W\V)Q¹cP”[çW!u"bcáW£’£«ïQPR­gQV]£ÙQbV©¢«é\U\V«\UaÝ
^V¹\b`çb`•cQV«O£³g#bcáWQ¹cP”P×Ý[\Ã\UdP£’^V¯Wd¥\VPWÓb£õOQ]\
GD

g•c_cžAOc£™PYVš\UaW\VbV•[£õOQ]\\]\ûO)\ãW£Oc_cZç\ZO]QV¿\U
Q™ U– Pœ £»^ £«ïQ \V«\U dçW \U«éW \UVÓ a¥ \ãW £Oc b`³\ bVË Z­W aW\V bV\V
\Vû\UbQ^Vµ[DçW;OW/[£™Z#PWbV©YV™QQ]\9VÒQ\VWbVWsbVĄ^\U¦bVè
\Vû\UbQ^Vµ[DçW;OW/[£™Z#PWbV©YV™QQ]\
b÷\UYVWË\PO]bVËVÓ£åQUW¯`©WZÓ(
r6]­QV aO d’\U d’\U VWÓc \V‘\ bV« BVÝQ _c¯\ bcÿ bV‘\ \V¹b P±b V«
9VáõQZ‘[QVc\Ud‘\VWËcVÙQ1V«bVW•\Vfõ[×QV£ß\Ua©s:«©\U/\
TL


 7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
R×QVbV©(rD­QVQbVÙQbVS]\U«éWZç\dWËb0bQœ\bOgQV¿\UPcáW\]Z©W

HU
:‘[QVc\UQ˜\\™WQ]\bV“[VÙQ1]\b`Çb–[£‘cUWûOQQb`éW-s
1Vœ[bV©dWËb\¡[&$&YVW;OW/[" bcáW¢™Q§\UZZQ\UVÓbVc¹bbV©
QóOP£«ïQQQRO\Va¥£«©\UbVéW\V«;W•\BVµ[B`«©\U¢¡\U?cË>VO\
2WÈc:W•\bVWbĄ^
BVO\V5W¯\<UcgÑ\6[<W\VVËbZéWQObñ\U\V‘\b¹^bV©2WÈc:W•\bVWbĄ^
BVO\V5W¯\<UcgÑ\6[<W\VVËbZéWQObñ\U\V‘\b¹^bV©
QóOP£«ïQYV»QW\Z³\£³c\¡[&$%r¢ÙQbV©QóO;OW/[bV±gR\U£WÓc
b«©W\V«[œOfc‘\^V”^b»QbV–V]OZÓ\UVWÑ[\VW•\Z•\£õ\U\UO\UV\UdçW

N
QQš\UZç\bQUWO\áWRO\V£éW¢«é\UBÝ\Us:éWP­bQóO<UcgÑ\6[<W\V
FW\[éWP­\£ÙQbV«ë\UbVõQPW<UĂcbWB§\U™aS\_cOP¯\R×QVQóO:•<UcgÑ\:«c
_cOP¯\R×QVQóO:•<UcgÑ\:«c

HIÊ
[<UcgÑ\6[<W\VfS[ZbQ^Vµ[r£\UP¹QbV³gs£ÝWdçW[–\V(
/W©WQVçPÇ\U™aS\V«©\UDšaÝb©[\VQõd±\d«©\U;Í[[­WYVQQVWbVS
[çW RÓb ;¯\V [OW \V« bVÏ Y”\ d÷O UW«©\U 2¡\U R¡\U [ÝW YËb b`]\U
b‘[YV¯[1cå\Qcå\b–\VZO\QQVRÃ[b`«é\UD—bVùfSb©bV\VaïWQVÕFW\
\U«éWbV•cZ±gQÃ^cg•\«©\U

T
0WbV©;OW/[dWËb\¡[&##ZQPQV«O£³gPO[«©WbcáWIK
<ãWP±bV­\VZç\\V±b£Ë\dçWPQœ\UdçW\ãW£OcQóOQ¯R‘\båQb`«çQV]­
ӮA
\U]­W f‘[ AOc YVW UWÃQ >V^ QVWË[ YW\V £š 6cË \¡[ &&# \UVS bW\ dcO
6[ <UVW `éW YW\V £š š\U BV‘\ B`Ù\U 2W Q§\U b–[ £«é\U `O ?c¯\U B`×
‰\U YVš\U bVS] Y×^ £]\ fO UW `ßW [±b b—QV UWûO \W `÷\U [’W dÍ aOc d·\
YVš\Ub–[£«ïQVWQÝb;åbZ³\\ûO\ãW£Ocd˜f”UO\`cåb£’V]bV\V[«éW
Z¡[PWbV©YV™QQVß\U
TH

:[åbQš\UQVOddçWZÑUW]^V]\UYWË\YV»bYVS;OW/[—bQ™R×^aÝ\U
U³\U§WdçWQcåQaÝ\UZO]£å\U_c³\QV\UdbVO[Rýd]bVéWQcåQ\•\^V³\
Zç\bV©QóOPZbV©\U‘[d×\V^V]\UQ¯\Vf«ç\UV]­dçW\U«éWbV‘\Q§\UZ
£WÍcRÑVWÏcBcgd¹gYVWQ™R×^PQ§\UbVÏVWÓ\Qš\UdWÓQd±bd¯QóO\U«éW
ZO] £å\U [åb QQV QV‘\ bVýQ d b`‘\ b`Ù\U \V« b`]\U PW <š\U ^Vc bì
DP

:ÞW\V\š\U(r:OQõOa³gROZ«\U\™\UPÛ\U;ßVšW\V«[«OUWÙb\VÛ`˜\Us)
(r:OQõOa³gROZ«\U\™\UPÛ\U;ßVšW\V«[«OUWÙb\VÛ`˜\Us)
d b`«çQ V]­ \U]­W f‘[ P £’ bÛ `› bW\V bV³\ g•c \«çQ) Q¯[ Y—QV b`«çQ PW
5WcÚQ QóO <UcgÑ\ ¢–\V 1VWÏc P £’ dWËb( r
D \ b¿ \UV¤O a¤ 1ü\ 5WcÚQ
2‘\QV\U1³\d«©\Ud–UV”b£×QV<V\V]Z‘[b`¹\bWËQYVš\UbW5WÃQ£³g
GD

QVWË\Zcąb÷\U[‘g^VóF«©\UQV±baOb`«é\UP™\U\UcgÓba]Ws0¯\R×QVQóO
:•BV«çQ
¢\V UW bá\U _cb dÍ aý \UVWÓ^ bV© QóO ;OW /[ \V bV© :«©\U /\ dWËb(
rbV©;OW/[b`«çQVËbZbV©[åb^Vñ\ûYVc•QQV©\bVË[åbPQVOaÝ\U
UWûO [åb UWOW £]­\ Z×QV aù [ f’ VåW £O\U b`¯W _cO \Vû\U PWË\ £å\U `±b Zç\
£±b \«çQ £O\U b÷ bý QVó b`ë bV\V ZÓ bVcåQ Z bV© QóO [åb Q]\ \U«éW UWc
TL


 &KğÏù&¼FW¼FJLÛWLÁXELûXFğDYÍQKąFWUXQJÏÙL7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
b–\VQ¯[RÑfQ£å\UZ­WUÃ^\VWÍcP±b\UVWb`]\UQcåQaÝ\U`W•\Ub«DçWbV©

HU
QóO [åb \U«éW \V« bVË d±\ £Í Zç\ \V±b YVš\U ^V¯W Z QVcgÓ\ £Í bW [ Z
PO]\VW•c£WÍcP»bbO^V¯Wacg\UV¥b–[VWÏcbVš\UQ¯[bV¹[QV—Q¯b`½\b`ÙQ
dbW\g•c\ûOs
2œaO]UWb`×QVógËcbV©;OW/[d·\Z\UVÓbVc¹baùRñ\U\Uš\b÷db–\V
Q¯[bW\VbË\V‘\V¹cQóObQUW¯b`«çQbVW•\\VW•\b`«çQQcåQ£éWBQ^Vµ[QóO
P £Íc dWËb P½\U QVû 6\ dçW YV \VWÍc £WÏ\ b—QV \•\ bV¹b YV™ QVcgÏ\ b¯W

N
\Vû\U£WÍc£™£Ë\£š\U£¯]P­\£ÙQVš[\OguQQP¯\R×QV\V±bZR×QVbV©
Qš\U^Vc[±gQ§\UYVš\UbVÏRWÑ\b¯VËb£«ïQbW\UVÓddÇ£Å^QóO\Ucg•\

HIÊ
P¯\D–bVËQVÕfW\b`—QVbV•[dWQ‘cQ™bVÏQ¯[\V¹\£«ïQdÇ£Å^bW\VbËbV©
;OW/[[åbQQVRÑR\U(
r5W™£š\UQV¿\UPWËbQ³[fc‘\Z­W1˜\bVáWV]OPOgbWÑ\YVQV£Ws
r5W™£š\UQV¿\UPWËbQ³[fc‘\Z­W1˜\bVáWV]OPOgbWÑ\YVQV£Ws;Úfc‘\
bÒ\UPWÈb
1V\UbO£’PWËbPZ±gQVß\UZ\U<UcgÓb0WÍc£ÝWRWÓ\P•\YWOaš\U6«©\U
T
Z QVœO BVW•\ ;ñ 1O RO] £’ Q™ Q‘c( rBWË\U QVcš\U BVW•\ ;ñ QO\V U
BVÙ1«©\Us1§\UQ¯\V±g\V«\Ub`]\UPWBW¿\UQVcš\U
BVÙ1«©\Us1§\UQ¯\V±g\V«\Ub`]\UPWBW¿\UQVcš\UQóO;OW/[QV±bQVõO
PO]\ãW\WÍ[(
ӮA
r6ßWQVcš\UQQV_c’\UZÙbPcß\Ua‘c¢“\`ÙWa]\U[é\UV¥\Vû\U£‘c
0O\f™[UWñQ\U³[UUga\U?cOZ³cbVS]\UÙ\Zb\bVc5ÝW£©\bÕ\V
[å\UZ˜\UbV«©\U\Vç1VcgÓ\Q§[«éW\¡[R­fÝ\fO]B`\UV­bZ³\f]\U
b`¡[ZÇb[1¯\V\gOWb`b£«ïQ^VWÍ\£Oc-s
TH

1§\U dÍ bWË\U QVcš\U ë [åb PW YVQ P dWËb( r1VS QùO bWË\U QVcš\U `©W
dçWZs;åbb‘[Vß\bV¹bbW\VbË£OQ¯[[çWdWËb£«ïQQ‘cbV©\V«bVË
BVS]<UcgÑ\9V»Q>V•
<Ucß\(B­^QV—Aš\U6ª§\UaÝ&! "
<VbV©;OW/[b•\bV¹bZU–-
1.<VbV©;OW/[b•\bV¹bZU–-
DP

/<UcgÑ\>VQ;W•\BVµ[
0BVQ9VO\V
1<UcgÑ\>VQB`W\VBV¹\
2BV‘\B`Ù\U2W
GD

BQ^Vµ[\]U»\dçW\ãW£Oc[±bQ]\QóO\VbV©;OW/[-
2.BQ^Vµ[\]U»\dçW\ãW£Oc[±bQ]\QóO\VbV©;OW/[-
<š\U^Vcbì
/<š\U^Vcbì
9VÒQ\VWbVWsbVĄ^\U¦bVè
09VÒQ\VWbVWsbVĄ^\U¦bVè
<UĂcbW
1<UĂcbW
2;Úfc‘\bÒ\UPWÈb
TL


 7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
3.1QbQ^Vµ[QóO\VbV©;OW/[£«ïQdWËbP½\Ud¡\bý\]-

HU
/1Vû6\
01Vû<š[
11Vû_cÝQ\Uû
21¯PO^V«©\U\b`•\
<åWRc\U\]—b£«ïQ£ÍQ¹^£Ë\b`]\UbV©QóO;OW/[-
4.<åWRc\U\]—b£«ïQ£ÍQ¹^£Ë\b`]\UbV©QóO;OW/[-

N
/<U‘[d×\V^V]\UQ¯\V
01š\UdWÓQd±bd¯QóO\U«éWZO]£å\U

HIÊ
1:˜\Ug•c\«çQZ]Z»\Ub`«çQV]­\U]­Wf‘[
21VÝ\UZ­WZÑUW]^V]\UYWË\YV»bYVS
1QR˜\UW\£¹[\UOgR«çW\VO\£Íd¡\P¯\£«ïQUÙWZU–-6’gQVÕ`O
5.1QR˜\UW\£¹[\UOgR«çW\VO\£Íd¡\P¯\£«ïQUÙWZU–-6’gQVÕ`O
bQRñ\UQóO\Vû\UR˜\U\gb`]\Ud¡\P¯\
B–[\Vû\UQ‘cd¡\QV]bV±gQQ\V¹\f”bd_cO\£WÏ[QóObQUW¯
6.B–[\Vû\UQ‘cd¡\QV]bV±gQQ\V¹\f”bd_cO\£WÏ[QóObQUW¯

T
B÷d¡\P¯\b`•\S[acg\UV¥U–dÍb«QV±bQ³\Q™QóO[åb\VbV©-
7.B÷d¡\P¯\b`•\S[acg\UV¥U–dÍb«QV±bQ³\Q™QóO[åb\VbV©-
ӮA
4XDV¼FKE¼RLQWHUQHWHPK¾\WÂPNL÷PY»VÕXWßPWKÁPPđWVĉW»LOLÿXKÂQKÛQK
OLÁQTXDQÏ÷QFXđFÏĕLY»VĩQJKLÿSWK×FDFğD0DL$P
7KL÷WN÷YLGHRQJçQJLēLWKLÿXYùQK»WK×0DL$PKRïFPđWE»LWK×FğD0DL$PP»HP
ÝQWÕěQJQKÝW
TH
DP
GD
TL


 &KğÏùŸPQKÙFė7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
Ø01+Ġ&Ş7+Ū$7+,Ù1+8ľ

HU
IÊN
+ĖF[RQJFKİàĊQ½\HPVĆ
uB`–\VPg£«ïQaýV–\VbV\Vd^Vbb`WÏ\VÓbVÝ\UPWP¯\QóO\UVÓbVc¹b
1O6cË
uB`–\VPg£«ïQQQUWb`×QóO1O6cË
u9VW_cb£«ïQdÍQ©Q±cbáQVõQR\\V­QdVÓbVÝ\UPWP¯\QóO<V’\V­Q
Qc\U£–\V6cË

TH
u>V‘\PWÓb£«ïQUWûO£­W\V­QdbWÏc\V­Q)\UVSdQ¯[\V¹\[åbaÝPWP¯\
£«ïQaùRñ\Ub`]\U[åbaÝ\UVWZÑQ©P¯\QóOb`WÍc£–\V\V<UcgÑ\
uBVÏVWÓ\£«ïQ[åbUWOW£WÓc1O6cËV]ÃQ<V’\V­QQc\U£–\V6cË

51
7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
Bài >ì 3’93 ?3q93 Aq ;3r? ?=4¾9 .â, ., 3@º

HU
Ca Huế đã trải qua nhiều giai đoạn hưng thịnh và suy thoái cùng với các biến thiên

N
của lịch sử. Năm 1945, vua Bảo Đại thoái vị, Ca Huế tạm thời lắng xuống nhưng vẫn
được bảo lưu trong giới trí thức, trong các gia đình có truyền thống về âm nhạc Huế,

HIÊ
trong khu vực thành phố Huế. Vài thập niên trở lại đây, Ca Huế được hồi sinh và
hoà nhịp vào sự phát triển văn hoá xã hội của địa phương. Thế hệ trẻ ngày nay
cần tìm hiểu về Ca Huế để có ý thức giữ gìn nét văn hoá tinh thần truyền thống đã
được biết bao thế hệ dày công vun bồi. Bài học này sẽ giúp các em có thêm hiểu biết
về sự hình thành và quá trình phát triển của Ca Huế, để từ đó phát huy giá trị

1
nghệ thuật của Ca Huế.
T
&¾F\ĈXWĚFîXWK½QKQÇQ&D+XĈ
ӮA
1V]£Ë\\OgQV«OQ™[åbb«ZWÓc\]fQ£×\V`›bVéW£WÏ[`O£éWQóO1O6cË
1™ bVÏ Q™ \VWÍc \Ucg•\ \V‘\ \V«\U QVó gËc Z R] \Vû\U PWË\ bVW•\ QóO Z×QV aù
Bcg\VW•\Q™bVÏYV¿\U£×\V`½\U1O6cË£«ïQ^Vbb`WÏ\d£×\VV–\V\Vû\UUWb`×
TH

[O\U b—\V \UVÓ bVc¹b QO] d] bVéW Y– \V <UcgÑ\ ¢ÃQ PWÓb bVéW dcO Bý ¢õQ
&"%u&&!ZbVéWY–^Vbb`WÏ\V«\UbV×\V\V±bQóO1O6cËYVW>VFc‘\u6cË
b`ëbV\VYW\V£šQóO\«çQ¢­W<O[bVÝ\U\V±b

<Ucß\UÝQQóO1O6cËP«çQ£³c£«ïQ`b`Ob÷BË\V­QQc\U£–\V\V«QQPWP¯\
DP

<U¦¢ÒWbVªä\U<U¦¢ÒWV¬
<U¦¢ÒWbVªä\U <U¦¢ÒWV¬
Long ngâm<U¦¢ÒWbVªä\U<U¦¢ÒWV¬PW:W•\V]\AOc£™Z\Vû\Ua\UbQ[çW
QóOQQš\UV]\UPQVOQQd¡\\V‘\\V]a¥QQ\V­QQš\UbW\¡\UR«çWb`WÍc
<UcgÑ\<Vû\UUWb`×£ÃQa»QQóO1O6cËRÑR\UZO\b]¯`O\U]WR‘\UWO\d£«ïQ
\V‘\R‘\\cšWR«í\UP¯]dÓ1V—\V[šWb`«é\U[çW£’PßW£»^bV•[QV]1O6cË
GD

\Ucß\‘[\V­QR‘\UWO\^V]\U^VQóOfõ6cË£Ï`ßW[åbaÝZ\£WÓcR‘\QO\V«
:—UWO]Rcg•\:—bùdW:—Vc•b–\V:—\¡[QO\V6˜[W\V–£«ïQPQVÙQV]
aOc £™ bV‘[ \V¹^ d] [šW b`«é\U RWÑ\ f«ç\U QóO 1O 6cË [åb QQV bý \VW•\
dVWV]
TL

52
 &KğÏùŸPQKÙFė7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
.KÑQJJLDQGLĎQ[èĤQJ
1O 6cË \Ug f«O bV«é\U R\V QV] UWçW

HU
RO\V UWO dÙ\U båQ bO] \V‘\ [ÃQ YVQV ë
YW\V £š 6cË 9Vš\U UWO\ RWÑ\ f«ç\U1 Z
^Vó £Ó QQ š\U V]\U P QVO b« UWO
RW\V bV±b VOg \Vû\U YV]O\U bVcgÍ\ Pß\U
PÍ\V b`•\ aš\U ¢ÃQ PWÓb \UVS 1O 6cË b`•\

N
aš\UZbVdcWbO]\V’QóOb³\UZç^_cžbåQ
+ÉQK&¼FQJKÿQK½Q&D+X÷
+ÉQK&¼FQJKÿQK½Q&D+X÷
6cË \Ug f«O DÍ bVéW UWO\ Q™ bVÏ Z PcáW ELûXGLýQWÙL&½XOÙFEđ&D+X÷

HIÊ
a\UV]ÃQZQQVWÍcbY”]RWaO\U£•[dçW WK»QKSKĉ+X÷
P³c YVš\U YV— b¥\V ZÃ\U g•\ P–\V <U«éW
\UVÓa¥d\U«éWbV«ë\UbVõQZ[ÝW_cO\VÓ
b`W‘[b`WYÕ£ß\U£WÓc
+ĐWKĚQJE½LEìQ
T
1O6cËZaýYËbVï^UWûObVO\V\V­QdYV—\V­Qb`]\U[åbVÓbVÝ\UPWP¯\Q™
Q±c b`Q QVÃb QVÉ \UVW•[ \UÃb YVQ dçW R‘\ QO 6cË Z \Vû\U Q‘c V˜ £WÓc Z— Q™
ӮA
Q±cb`Q£©\UW¯\ZéWQO[åQ[­QUW¯\R×1QPWP¯\QóO1O6cË£«ïQf‘gRý\U
b`•\VOW£WÓcbVõQQV—\V£™Z£WÓc0»Qd£WÓc<O[
¢WÓc0»QUß[\Vû\UPW[O\Ub—\VQV±bdcWb«©Wb`]\Ua\U\V«\Ub`O\Ub`Ù\U
\V«(  P¯\ :W•\ V]\ VOg Q˜\ UÙW Z  P¯\ <Uò  P¯\ Bc BVĄ^ bVè ZW•\ V]\
TH

1ÖP®\:Ú\U¢WÈ^:ªcbVcø9W[bWÂ\
9W[bWÂ\
9W[bWÂ\
¢WÓc<O[Uß[\Vû\UPWQ™b—\VQV±bPcß\bV¯[PWOW\V«(
¢WÓc<O[Uß[\Vû\UPWQ™b—\VQV±bPcß\bV¯[PWOW\V«(<O[OW<O[P–\V
?c®^VåBª§\Ubª
1KêFFĮWURQJG½QQKêF&D+XĈ
DP

<V­Q Qñ bVO[ UWO d] R\ \V­Q 1O 6cË

Uß[VOWQVõQ\¡\U(V]b±cQQPWP¯\b`]\U
1O 6cË d £Ó[ QV] QO \«©\U 1Q \V­Q Qñ
VOgaùRñ\UQV]R\1O6cËUß[(£\b`O\V
GD

£\bO[£\b–£\\UcgÓb£\P³c£\\V×
a]1O\«©\UbV«é\UQ™£šW^VQV\VÛ£Ï
U›\V×^BcÿbVS]\VcQ³cd_cg[šbáQVõQ
[Q™bVÏaùRñ\UR\bõbcgÓb"\V­QQñ +ÉQK'»QQKÙF&D+X÷[ÕD
\U§bcgÓb#\V­QQñZñQbcgÓb$\V­QQñ
TL

1
Diễn xướng: trình bày sáng tác dân gian bằng động tác, lời lẽ, âm thanh, nhịp điệu.

53
7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
&¾FKWKIJFGLĎQ[èĤQJ
2WÑ\f«ç\U1O6cËbVS]YWÏcb`cgÍ\bVÝ\U

bVš\U bV«é\U £«ïQ [ë £³c P½\U [åb P¯\
V] b±c £™ Z [åb ZW•\ YVQ Q™ b—\V QV±b
dcW b«©W Uß[ PÝ\ PW( :ªc bVcø 9W[ bWÂ\
Fc‘\ ^V]\U :]\U VÖ ‘[ \V­Q Qc\U £–\V
<ÝW bWË^ Z \Vû\U PW P¯\ \U»\ \V« 1Ö P®\
HU
ÎąF WKÆQJ WLQ PĝF  TXDQ V¼W
KÂQKÛQKHPK¾\
 .û WÁQ F¼F ORÙL QKÙF Fĝ P»
HPEL÷W
 1ÁX ÏLûP JLĉQJ QKDX Y» NK¼F

N
:Ú\U ¢WÈ^ :ªc bVcø VOg \Vû\U P¯\ b`]\U QKDX JLħD KDL G»Q QKÙF &D +X÷
ėKÂQKÛQKY»
P¯\<UòBWË^£Ë\Z\Vû\UPWP¯\£«ïQ

HIÊ
Rc\V¹^b÷‘[\V­QR‘\UWO\\V«V˜Z—d“
AOc Qœ\U Z \Vû\U PW P¯\ QV—\V bVÝ\U QóO
1O 6cË \V«( Bê ¢¬W Q®\V <O[ OW <O[ P–\V
<O[fc‘\?c®^Vå

2 T
ëQKKèĨQJFİDQJKĐWKXöW&D+XĈ

1O 6cË QVõO £ý\U \Vû\U UW b`× QO]

ӮA
dÍ \UVÓ bVc¹b b`ë bV\V [åb bVÏ Z]­W QO Vb
[O\U b—\V V\ Z‘[ Qá £WÏ\ b`]\U Q±c b`Q
PW P¯\ QóO Q¯ \V­Q £\ d \V­Q Vb
1V—\Vd–d¹gZ]­WV–\V‘[\V­Q£ÃQa»Q\g
TH

RÑ R\U d«ïb YVÛW [¯\V £±b aW\V `O \™ £Ï
+ÉQK&D+X÷WUÁQVÆQJ+Õ×QJ
£Ë\dçW\Vû\Udœ\Ud¡\V]‘[\V­QYVQ
Aý¯\VV«ë\UQóO1O6cË`O[WÍ\0»Q£«ïQ
bVÏ VWÓ\ b`]\U R‘\ QO _cO\ VÙ Q™ \Vû\U
Z\ £WÓc RýO bVS] PW P¯\ QóO 1O 6cË)
DP

b`]\U Vb QV“] Q™ £Ë\ ' Z\ £WÓc £«ïQ

fË^d]VÓbVÝ\U‘[£WÓc6cË9VWd]<O[
1O 6cË YËb Vï^ dçW ^V]\U b`] £é\ Q‘g
QóO<O[0å`ßWV–\VbV\V\•\£é\QObWbù
GD

+ÉQK%LûXGLýQ&D+X÷
aOc £™ £«ïQ £«O Z•\ a‘\ YV±c bV\V \V­Q WÙLÎÙLQđL+X÷
Q¯WZ«©\U

ÎąFWKÆQJWLQPĝFY»TXDQV¼WKÂQKÛQKHPK¾\FKREL÷WYÂVDR&D+X÷FÅ
TL

VġFÛQKKÕėQJÏĉLYēL½PQKÙFWUX\ùQWKĉQJFğDF¼FYÉQJPLùQNK¼F

54
 &KğÏùŸPQKÙFė7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
3 *L¾WUĔFİD&D+XĈ

HU
*L¾WUĔOĔFKVĶ
B`¯W_cO\VWÍcPWË\£å\UZ×QVaù1O6cËd·\Zcš\£«ïQYV¿\U£×\VZ[åbZ]­W
V–\V‘[\V­Q£Õ\VQO]b`]\UbWË\b`–\V^Vbb`WÏ\‘[\V­Qb`cgÍ\bVÝ\UDWÓb<O[
1O6cËZQVõ\U[W\VQV]aýa\Ub­]QóO\V‘\R‘\bOb`]\UbWË\b`–\VZ×QVaù[ëQ›W
dÍ ^V«©\U <O[ d÷O YË bV÷O \Vû\U bW\V V]O QóO ‘[ \V­Q ¢­W DWÓb d÷O Q™

N
aý a\U b­] £Ï ^Vœ Vï^ dçW d¡\ V] QóO dœ\U £±b BV÷O BVW•\ 6cË dÝ\ £’ Q™ aý
UWO]bV]OdçW‘[\V­Q1V¡[^Ob­]`OP¯\a»Q‘[\V­Q`±b`W•\Ub`]\Uaý£OR­\U

HIÊ
QóO‘[\V­Qb`cgÍ\bVÝ\UDWÓb<O[1O6cËZ[åba¯\^Vµ[d¡\V]bW\VbV³\QóO
\V‘\ R‘\ fõ 6cË £’ £«ïQ bVù bVQV _cO bVéW UWO\ \•\ Q§\U U™^ ^V³\ ^V¯\ \V
Z×QVaù^Vbb`WÏ\QVc\UQóOf’VåWDWÓb<O[_cO\VWÍcUWOW£]­\
*L¾WUĔYâQKR¾
B`•\Q©aë\Uû‘[d\Uû£WÓcQóOUWÙ\U6cË1O6cËQ˜\Z[åbZ]­WV–\V\UVÓ

T
bVc¹bQ™aýbá\UV]QQgËcbÝQóOd¡\V]6cËDçWUWOW£WÓc\V×^£WÓca‘cZ»\Ud
b`ûb–\V1O6cË£’QVcgÏ\b¯W\Vû\Ub‘[b«b–\VQ¯[b«b«ë\U^V]\UQQVaÝ\UQóO
Q]\\U«éWfõ6cË0•\Q­\VQO\UïWQ¯\V£Å^QóO_c•V«©\UQO\UïWb–\Vg•c£šWZõO
ӮA
\åWRc\UZéWQOQ˜\PgbÛb‘[b–\VQóOUWçWVÙQbVõQf«O[O\Ub—\Vb`WËbZ—a‘ca»Q
dÍ\V‘\b–\VbVËbVW<UVÓbVc¹b\Uš\b÷룑g£’£­b£Ë\b`–\V£åcg•\bV‘[dçW
\Vû\UZéWZÉb`OcQVcÝbUWcV–\Vb«ï\U1O6cËZ[åbb`]\U\Vû\UgËcbÝQ±cbV\V
\•\bá\UbVÏQóOd¡\V]6cËU™^^V³\Z[\•\P¯\a»Q`W•\UQóOdœ\U£±bQÝ£š
TH

*L¾WUĔQJKĐWKXöW
1O 6cË £«ïQ aW\V `O \cšW R«í\U b`]\U
[šW b`«é\U d¡\ V] QóO UWçW bV«ï\U Z«c d
_cž båQ \•\ Q™ £WÍc YWÓ\ bVc¹\ ZïW £Ï
DP

^Vbb`WÏ\bVS]YVcg\VV«ç\UQVcg•\\UVWÓ^
b`ëbV\V[åbZ]­WV–\V\UVÓbVc¹b[O\Ub—\V
PQ VÙQ ê U™Q £å ‘[ \V­Q 1O 6cË
Q™ aý ^Vb b`WÏ\ QO] dÍ YV— \V­Q b`]\U YVW
GD

+ÉQK.KÆQJJLDQ&D+X÷WKÃQKSKÄQJ
\Í\ ‘[ \V­Q Qá b`cgÍ\ DWÓb <O[ bVW•\ dÍ
QO Vb V©\ b`–\V RWÑ\ \V­Q Qñ 9¥ bVc¹b
RWÑ\b±c\V­QQñ£’£­b£Ë\b`–\V£åbW\Vf¯] ÎąFWKÆQJWLQPĝFY»TXDQV¼W
cg•\ bV‘[ dçW \VWÍc \V­Q Qš\U £W•c ZcgÓ\ KÂQKÛQKHPK¾\FKREL÷WJL¼
WUă Q»R FğD &D +X÷ ÏDQJ ÏÕěF
5WOW £WÓc QóO QQ PW P¯\ 1O 6cË SK¼W KX\ PÙQK Põ QKÝW WURQJ
`±b[«ïb[b`OcQVcÝbdçW\VWÍcZcgË\Zg JLDLÏRÙQKLÿQQD\

55
7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
£W•cZcgÓ\B`]\U1O6cËQOb÷£«ïQQV»bZÙQaùRñ\U\VWÍc£WÏ\b—QV^V”^µ\Rñ
V]\ Rñ µ\ QVõO UW b`× Zç\ dÍ [Ãb d¡\ VÙQ >V³\ ZéW QóO 1O 6cË `±b ^V]\U ^V

HU
R]VWÓ\b«ï\UQ™\VWÍcZéWQOb`•\Qœ\U[åbUWOW£WÓcbVÏVWÓ\aýg•cbV—QV£ÃQPWÓb
QóOQQ\VbV©d¡\a¥£ÝWdçWZ]­WV–\V‘[\V­Q\g1V]£Ë\\OgUWOW£WÓcQóOQQ
PWP¯\1O6cËd·\Z\Ucß\Q¯[Võ\UQV]\VWÍcbQUW¯a\UbQZéW[çWbVS]\VWÍc
QVó£Í[O\UV©WbVëQóO£éWaÝ\U£«©\U£­W

N
4 &D+XĈWURQJàĦLVĚQJKLĐQWêL

HIÊ
DçW b—\V £åQ £] [O\U £¹[ P¯\ a»Q
£×O ^V«©\U 1O 6cË £’ ZO\ b]¯ `O YVÛW
[šWb`«é\URWÑ\f«ç\Ub`cgÍ\bVÝ\U£Ï£Ë\
dçW \VWÍc b³\U Zç^ b`]\U f’ VåW 6WÓ\ \Og
1O 6cË bß\ b­W R«çW \VWÍc V–\V bVõQ

T
YVQ \VOc £^ õ\U \Vc Q³c \Ug Q\U
£O R­\U B`]\U £™ 1O 6cË bV—\V ^V˜\U
^VñQdñRcZ×QVd·\ZbVË[­\V9Vš\UUWO\
ӮA
PWÏc RWÑ\ QVó gËc £«ïQ RWÑ\ `O b`•\ +ÉQK%LûXGLýQ&D+X÷WÙL
%ÛRW»QJQJKÿWKXåWWKÁX;4+X÷
aš\U 6«©\U b`]\U YVQV a­\ \V V\U
b­WQQb«UWO
¢Ï^VœVï^dçWbV×VWËcbV«ë\UbVõQQóO
RcYVQVQ±cb`QQQQV«©\Ub`–\V1O6cË
TH

bVS]YWÏcR×QVdñRcZ×QV—b\VWÍcP×PWË\£áW
<U]W \Vû\U PW P¯\ b`cgÍ\ bVÝ\U QV«©\U
b`–\VQ˜\Q™bV•[\Vû\UQOYVQ[çWQ™UWOW
£WÓc[O\U‘[V«ë\U6cË
1O6cËQ˜\Z[åb\U\V£]b­]b­WQQ
DP

+ÉQK%LûXGLýQ&D+X÷
Q© aë £] b­] ‘[ \V­Q QVcg•\ \UVWÓ^ \V«( WÙL%ÛRW»QJ9ÍQKR¼+X÷
6ÙQ dWÓ\ {[ \V­Q 6cË B`«é\U B`c\U Q±^
D¡\ V] <UVÓ bVc¹b BV÷O BVW•\ 6cË
<Vû\U\¡[U³\£‘gAëD¡\V]dBVÏbVO]
GD

bÕ\V BV÷O BVW•\ 6cË ^VÝW Vï^ Qœ\U

Aë 5W] RñQ d ¢] b­] bÕ\V f‘g Rý\U
b`WÏ\ YVOW QV«©\U b`–\V £«O RW a¯\ 1O 6cË
d]b`«é\UVÙQ\V½[YV©WR¹g\WÍ[£O[[•
d\‘\UQO]žbVõQb`QV\VWÓ[QóObVËVÓb`Ç
+ÉQK7L÷WPĝFELûXGLýQOýE÷PÙF
b`]\UdWÓQP¯]dÓP¯\a»Qd¡\V]£×O^V«©\U
TL

&KÕ×QJWUÂQKÏÕDGLVÛQFD+X÷
Y»RWUÕĕQJKąF

56
 &KğÏùŸPQKÙFė7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
<V« d¹g 1O 6cË £O\U £«ïQ U–\ UWû
d^VbVcgR«çW\VWÍcV–\VbVõQYVQ\VOc

£Ï bWË^ bñQ V] d] R˜\U QV¯g ‘[ \V­Q
£«©\U£­W£Ë\U³\V©\dçWbVËVÓb`Ç
HU
ÎąF WKÆQJ WLQ PĝF  Y» TXDQ V¼W
KÂQKÛQKHPK¾\QÁX
FÛP QKåQ Yù F¼FK ELûX GLýQ FğD
&D+X÷WURQJÏĕLVĉQJKLÿQWÙL

N
1JKHPđWY»LE»LEÛQ&D+X÷QKÕOLÁQNKÊF/èXWKXŀ.LPWLĊQ;X¿QSKRQJ/RQJKĞ
.LPWLĊQ;X¿QSKRQJ
&ĞEìQ7IJàêLFìQKf

HIÊ
(PK¾\QÁXFÛPQKåQYùWÃQKFKÝW½PQKÙFFğDQKħQJE»LEÛQ&D+X÷
 (P K¾\ Ïù [XÝW PđW Vĉ JLÛL SK¼S KLÿX TXÛ ÏÕD &D +X÷ Y»R F¼F KRÙW ÏđQJ JL¼R GĝF
FğDQK»WUÕĕQJ
ËNL÷QFKRUéQJ&D+X÷WUX\ùQWKĉQJFÅQKħQJÏLûPNKÆQJSKÉKěSYēLÏĕLVĉQJ
&ÅËNL÷QFKRUéQJ&D+X÷WUX\ùQWKĉQJFÅQKħQJÏLûPNKÆQJSKÉKěSYēLÏĕLVĉQJ
½PQKÙFKLÿQQD\ºNL÷QFğDHPYùTXDQÏLûPQ»\QKÕWK÷Q»R"

T
(PWKÃFKWKÕėQJWKġF&D+X÷WURQJNKÆQJJLDQQ»R"9ÂVDR"
0ďLQKÅPWåSOX\ÿQY»ELûXGLýQPđWE»LEÛQ&D+X÷
ӮA
TH
DP
GD
TL


 7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
Bài 2 93t 93œ. .@92 ’93 3@º

N HU
Nhã nhạc cung đình Huế là sự
kế thừa những thành tựu văn hoá
nghệ thuật xuất sắc của các

HIÊ
triều đại phong kiến Việt Nam
trước đó như Ngô, Đinh, Lý, Trần,
Lê,... Âm nhạc dân gian là yếu tố
làm phong phú thêm cho âm nhạc
cung đình. Nhã nhạc cung đình
Huế có sự hoàn chỉnh nhất về
quy mô, đặc sắc nhất so với
Nhã nhạc của các triều đại
phong kiến Việt Nam trước đó.
T +ÉQK'»QÎÙLQKÙFY»7LûXQKÙFėV½Q
+ÉQK
ӮA
Bài học này sẽ giúp các em tìm hiểu
ÏLÿQ7K¼L+R» %ÁQWU¼LÛQKO»G»QÎÙLQKÙF
Di sản văn hoá phi vật thể và
EÁQSKÛLÛQKO»G»Q7LûXQKÙF
truyền khẩu nhân loại được UNESCO
vinh danh vào năm 2003.

1 1KÀQKêFFXQJàÉQK
TH

<V’ \V­Q Z [åb bá QVõQ R\ \V­Q Rœ\U b`]\U V] b±c YV— \V­Q bVc³\ bcž ë
Qc\U£–\VDWÓb<O[:]­WV–\V‘[\V­Q\gQVWË[«cbVËdQ™d×b`—_cO\b`Ù\U
£ÝWdçW‘[\V­QDWÓb<O[b`]\UbVéWY–^V]\UYWË\
DP

2«çWb`WÍc<UcgÑ\<V’\V­QRœ\U£Ï^VñQdñQV]QQ\UVWZÑQóOb`WÍc£–\V\V«(
ZÑbË5WO]ZÑbËb`éW£±bZÑB×QV£WÍ\dcObËbV³\\š\UZÑbËD¡\;WËc\©WbVé£õQ
9Vá\U Bù ZÑ bË ¢\ f’ b»Q ZÑ bË bV³\ 6\V bVá d bË BV³\ \š\U <V’ \V­Q
Qc\U£–\Vb`WÍc<UcgÑ\QV×c¯\VV«ë\Ub÷d¡\V]B`c\U6]OQVógËcZb÷‘[\V­Q
\V ;W\V Q™ PWË\ £áW Z­W dÍ _cO\ £WÏ[ \V­Q YV— d \Vû\U _cg £×\V dÍ \V­Q ZÑ
GD

b`]\U£™Q™\VWÍcPWP¯\Q™b•\UÙWUWÝ\UdçWb•\\Vû\UPWP¯\QóOB`c\U6]O

2 9DLWUÏFİD1KÀQKêFàĚLYĤLF¾FàêLOĎFİDFXQJàÉQKWULĊX1JX\ĎQ

<UOgb÷bVéWQᣭWQ]\\U«éW£’PWËb`›UWb`×QóO‘[\V­Q\V­QdZÑZQÃ^a]\U
V\VYVš\UbVÏbVWËcb`]\UQQ\UVWZÑ<U«éWbO_cO\\WÓ[‘[\V­QZ\UVÓbVc¹b
TL

bVW•\U ZW•\U Z[ QV] d§ b`ñ £WÍc V] UW^ QV] \V‘\ Z]­W Q™ b`¹b bý 9Vá\U Bù


 &KğÏùŸPQKÙFė7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
\Vb«b«ë\Ud¥£­WbVéWQᣭW_cO\\WÓ[(r<V­QZQW£WÍcV]QóOb`éW£±bZÑZ
QWb`¹bbýQóOb`éW£±bD–d¹gZÑd\V­QZcš\Zcš\U»\ZWÍ\dçW\VOc1VÕQ™‘[\V­Q

HU
[çWQ™bVÏUWO]V]Qœ\Ub`éW£±bbV\VbV³\dQQbVËZýQaW•c\VW•\sB÷_cO\\WÓ[
£™ fcg•\ acÝb QQ b`WÍc £­W ^V]\U YWË\ DWÓb <O[ £Ë\ b`WÍc £­W QcÝW Qœ\U Z
\V<UcgÑ\£’_cg£×\V`O\VWÍc£­WZÑQóOb`WÍc£–\Vd_cÝQUWOB`]\UQQ£­WZÑ
£™‘[\V­QZ[åbbV\VbÝ_cO\b`Ù\UYVš\UbVÏbQV`éW

N
ÎąFWKÆQJWLQPĝFY»HPK¾\FKREL÷WYÂVDR1K¾QKÙFWKĕL1JX\ýQEăÛQKKÕėQJ

HIÊ
EėL½PQKÙFFXQJÏÂQK7UXQJ+RD

3 1KêFFĮGLĎQWîX

B`]\U_cb`–\VbWË^bVc‘[\V­QB`c\U6]ObVš\U_cO‘[\V­QQc\U£–\V\V
BVO\Vd\V;W\V\V<UcgÑ\Q§\UbWË^bVcQQVa»^fË^báQVõQQQ\V­QQñ

_cgZc¹b‘[R«©\UQóOb`éW£±b T
bVS]Q©QVËPb‘[fË^bVS]d¹bZWÓcQVËb­]daýYËbVï^VWV]QQ\V­QYV—bVS]

1Q \V­Q Qñ aù Rñ\U b`]\U <V’ \V­Q b`WÍc <UcgÑ\ `±b ^V]\U ^V Bcg \VW•\
ӮA
Q™ `±b \VWÍc \V­Q Qñ \Ug \Og £’ P× bV±b b`cgÍ\ YVš\U Q˜\ bV±g aù Rñ\U
<V–\ QVc\U Q™ bVÏ QVWO bV\V PO \V™[( \V™[ \V­Q YV— V©W a] Y“\ bœ d
\V™[\V­QYV—R‘g£\\UcgÓb£\\V×£\bO[£\b–P\V™[\V­QYV—U›
b`Ý\UZç\b`Ý\UQVWË\b`Ý\U[¯\VYV\V£QVcš\UbVO\VZO
TH

<V­Q Qñ U› QVWË[ d× b`— _cO\ b`Ù\U b`]\U R\ <V’ \V­Q b`WÍc <UcgÑ\ d– Q™
‘[bVO\Vcg\UVWVœ\UR§\Ub­]YVš\UYV—]OW\UVW•[BWË\UQVcš\UbWË\UYV\V
Z‘[bVO\V QóOb`éW£±bbV\V bV³\ ZPWÏc b«ï\Ucg \UVWb`O\U b`Ù\U \©WQVÝ\
Qc\U£–\V
DP

ÎąFWKÆQJWLQPĝFHPÏÕěFEL÷WWKÁPQKÙFFĝQ»R"7UÂQKE»\KLûXEL÷WFğDHPYù
QKÙFFĝÏÅ

4 7ĞFKIJFG½QQKêF
GD

BáQVõQR\\V­QQ™d×b`—_cO\b`Ù\U[O\U[åbž\UV¥OPWÏcb`«\UPWÏcb«ï\U
U»\ZWÍ\dçW\Vû\U\UVWZÑ1QR\\V­Qb`]\U<V’\V­QZcš\Q™aýbVOg£áWZW•\bñQ
dÍQ©Q±cbáQVõQ£Ï^VœVï^dçW_cg[šdV]\Q¯\VQóOb÷\U\UVWZÑ0•\Q­\V£™
_cOb÷\UbVéWY–aÝZ«ï\U\V­QYV—Q™aýbVOg£áW£\UYÏD–d¹gaÝZ«ï\U\V­QYV—
PW•\QVËQV][ãWR\\V­Q£«ïQbVÝ\UY•QVÕ[O\Ub—\Vb«©\U£ÝWBcÿbVS]b—\VQV±b
TL

QóO\UVWZÑ[aùRñ\U£åQZ¹^R\¢­W\V­QVOgBWÏc\V­QV]ÃQYËbVï^Q¯VOW

59
7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
'½QßêLQKêF
2«çWbVéWQQdcO\V<UcgÑ\R\¢­W\V­Q

HU
£«ïQ Rœ\U b`]\U QQ ZÑ bVõQ Zç\ \V«(
BËUWO]BË[WËcBVWËb£­Wb`WÍc2\¢­W\V­Q
Qc\U£–\Vb`WÍc<UcgÑ\£«ïQPW•\QVËPëWQQ
\V­Q Qñ Q™ ‘[ Z«ï\U Zç\ Uß[ \V­Q YV— U›
b`Ý\Ud\V­QYV—V©WY“\YVš\UQ™\V­Q

N
YV—R‘g¢WÍc\g^VœVï^dçWb—\VQV±bb`O\U
b`Ù\U V]\V b`\U QóO QQ \UVW bVõQ £­W ZÑ
+ÉQK
+ÉQK'»QÎÙLQKÙF

HIÊ
b`WÍc£–\V ėV½QÏLÿQ7K¼L+R»
BVS]bWZWÓc9V‘[¢Ì\V¡¬W<O[VÚW¢WÄ\aòZÈ
R\¢­W\V­Q£«ïQQ©Q±c\V«aOc(
uB`Ý\U( QW
uBVO\VZOZç\("QW
uBVO\VZO\VÛ("QW
u9“\(&QW
T
ӮA
uBœdP½\Ua÷\U("QW
+ÉQK'»QÎÙLQKÙF
uBœdP½\UÝQPWÏ\( QW WÙL'X\ÿW7KăÎÕĕQJ
0W•\QVËR\¢­W\V­QVWÓ\\OgUß[(
uB`Ý\U£­W(QW
TH

ÎąFWKÆQJWLQPĝFY»TXDQV¼W
uB`Ý\UQVWË\( QW
KÂQKÛQKHPK¾\FKREL÷W
u0ß\U(QW VĩNK¼FQKDXJLħDG»QQKÙF
u<’]P­b(QW
u;›a÷\Ub`‘c(QW
DP

u9“\P³c( QWY“\£­W
u9“\Zí( QWY“\b`c\U

'½Q7LČXQKêF
GD

2\BWÏc\V­QbV«é\U£«ïQRœ\Ub`]\UQQPcáWgË\bWÓQQóOb`WÍc£–\VQQR×^
BVWËbbV«é\Ub`WÍc2\BWÏc\V­QUß[\V­QYV—V©WQV±bZWÓcb`S\õO(a]d\V­Q
YV— R‘g Z]­W \V­Q Qñ aù Rñ\U R‘g b©( £\ bO[ £\ b– P £\ \V× £\ b`O\V
9VWb`–\Vb±cb`]\UQQ\UVWbVõQ£­WZÑR\BWÏc\V­QbV«é\UYËbVï^dçW\V­QQñU›
£Ïb¡\Ub—\VQV±bb`O\Ub`Ù\UQóOPcáWZÑ0W•\QVËR\\V­QbcÿbVS]PWP¯\[Q™
bVÏbV•[Pçb\V­QQñBcgd¹gaýbV•[Pçb\gYVš\U^Vdí\Ucg•\b»QQ±cb­]
TL

Q©P¯\QóOR\\V­Q

60
 &KğÏùŸPQKÙFė7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
N
'»Q7LûXQKÙFWÙLÎÙLQđL
+ÉQK'»Q7LûXQKÙFWÙLÎÙLQđL
0W•\ QVË R\ BWÏc \V­Q VWÓ\ \Og b­W
B`c\Ub‘[0¯]bß\2Wb—QV1Ý£š6cËUß[(

HIÊ
uB`Ý\UP¯\(QWu¢\\UcgÓb(QW
uA](QWu>VQVbWÍ\(QW ÎąF WKÆQJ WLQ PĝF  Y» TXDQ V¼W
KÂQK ÛQK Wģ  Ï÷Q  HP K¾\
u¢\bO[(QWuBO[‘[ZO(QW FKR EL÷W Y VDR G»Q 7LûX QKÙF FÅ
u¢\bÿP(QWu<’]P­b(QW QKLùXQKÙFFĝK×QG»QÎÙLQKÙF

5 +ĐWKĚQJE½LEìQ
T
u¢\\V×(QWu;›a÷\Ub`‘c(QW
ӮA
&¾FE½LEìQßêLQKêF
BVS]\UVW•\QõcQQPWP¯\Rœ\UQV]¢­W\V­QVWÓ\Q˜\YV]¯\U "PW(
BO[Zc‘\QîcQVcgÄ\ '<O[b`¤<O[[W
'<O[b`¤<O[[W %BĀc[’
¡ \U¢\Qc\U <O[OW
<O[OW
 &>Vü\V]
TH

!¡ \U¢\¢§\ 0W0š\U



"¡ \U¢\Y”^

¡ \U¢\QV¬g
#¡


F\Uf•
$F\Uf• 

DP
0W0š\U
 'BVWP–\V
1c\UOW
1c\UOW 0WY“\P™^
1c\UP²\U
!1c\UP²\U
! >VZåQ
"9“\bV]”b
" >Vb

9“\QVW¿\
%9“\QVW¿\ # Man !6WÈ^
<O[P²\U<O[P–\V
&<O[P²\U<O[P–\V $;’d¦ "9VOWb`ªÞ\U

DÍ\Ucg•\b»QV]b±c(1QPWP¯\Q™bVÏ
£õ\U £åQ Z¹^ V]ÃQ ZW•\ YËb b÷  ! " V]ÃQ
GD

#$PWQ™\Vû\UPWQ±cb`QZW•\V]\dçW
\VOcQ™\Vû\UPWR]^VÝWVï^£ÏZW•\V]\ 1JKH EÛQ 7DP OX¿Q FĶX FKX\ČQ
F\Uf•bVš\UbV«é\UZQ³c\ÝW
F\Uf•
b`]\U£™PWF\Uf•bVš\UbV«é\UZQ³c\ÝW
b`]\U£™PWF\Uf•
b`]\U£™PW bVš\UbV«é\UZQ³c\ÝW Y» ßÞQJ à½Q FXQJ VDX ÏÅ QÁX
;åb aÝ PW P¯\ b`œ\U b•\ dçW 1O 6cË d PW FÛPQKåQ
P¯\ b`]\U VÓ bVÝ\U BWÏc \V­Q \V«( <O[ OW
<O[P²\U>VZåQBĀc[’\V«\UQ™Q±cb`Q
<O[P²\U
<O[P²\U >VZåQ
>VZåQ
TL

V]\b]\YVQdçWQQPWP¯\1O6cË

61
7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
&¾FE½LEìQ7LČXQKêF

1QPWP¯\Rœ\UQV]BWÏc\V­QVWÓ\Q˜\YV]¯\U%PWb`]\U£™Q™VÓbVÝ\U

HU
PW:W•\V]\(
>VĀ[bW¿b $B‘g[OW
<Ucg•\bW•c %9W[bWÂ\
!6Ô_c®\U Fc‘\^V]\U
&Fc‘\^V]\U

N
":W•\V]\ :]\UVÖ
':]\UVÖ
#0–\VP\ BĀc[’
BĀc[’

HIÊ
1QPWP¯\YVQUß[(

<U¦¢ÒWbVªä\U # BWÄcYVQ

#BWÄcYVQ
 <U¦¢ÒWV¬ $ >VZåQ¢ÌQV
$>VZåQ¢ÌQV
!Long ngâm % >Vå\Ud¦
%>Vå\Ud¦
":]\U¢ \U
T
DÍ\Ucg•\b»QV]b±c(1QPWP¯\b`–\Vb±c£åQZ¹^QóOBWÏc\V­QYVš\U\VWÍc
ӮA
<U¦¢ÒWbVªä\U
d^V]\U^VP½\U¢­W\V­Q£™ZQQPW(<U¦¢ÒWbVªä\U<U¦¢ÒWV¬:]\U¢
d^V]\U^VP½\U¢­W\V­Q£™ZQQPW(<U¦¢ÒWbVªä\U
d^V]\U^VP½\U¢­W\V­Q£™ZQQPW( \ULong
>Vå\Ud¦BVš\UbV«é\UQQPWP¯\ZW•\YËbbV\Vbá
>Vå\Ud¦ BVš\UbV«é\UQQPWP¯\ZW•\YËbbV\Vbá
ngâmBWÄcYVQ>VZåQ¢ÌQV>Vå\Ud¦BVš\UbV«é\UQQPWP¯\ZW•\YËbbV\Vbá
:W•\V]\
Vï^PWVOg#PW6ÓbVÝ\UPW:W•\V]\Q™QVõQ\¡\UY”^d÷OZVÓbVÝ\U
Vï^PWVOg#PW6ÓbVÝ\UPW:W•\V]\
Vï^PWVOg#PW6ÓbVÝ\UPW
PWP¯\QóOBWÏc\V­Qd÷OZQQPWP¯\b`]\UQO\V­QbV—\V^V˜\U1O6cË
TH

3KèæQJWKIJFOLÇQNĈWYĊE½LEìQ

¢ÃQ£WÏ[QVc\U\V±bQóOVÓbVÝ\UPWP¯\
V] b±c <V’ \V­Q Qc\U £–\V 6cË bV«é\U Z
\U»\UÙ\d^VœVï^dçW[ãW\UVWbVõQbËZÑ
<Vû\U \UVW bVõQ £«ïQ bWË\ V\V bVS] [åb
DP

b`¹b bý b`O\U b`Ù\U d \UVW•[ \UÃb \•\ [ãW

1JKH  EÛQ ;X¿Q SKRQJ Y»
PWP¯\‘[\V­Q^V¯W£«ïQb`–\Vb±c£\UdçW /RQJKĞVDXÏÅQÁXFÛPQKåQ
bVéW UWO\ QV] ^V”^ QóO b÷\U \UVW bVõQ
<Vû\U PW P¯\ £«©\U \VW•\ V]\ b]\
GD

£åQZ¹^dÍ\åWRc\U\V«\UR]\½[b`]\U[åb
b`¹b bý b`–\V b±c \ÝW bWË^ ZW•\ bñQ \•\
\U·c \VW•\ V–\V bV\V QQ ZW•\ YVQ
YVQ\VOcbcÿbVcåQd]b—\VQV±b_cO\b`Ù\U
QóOPcáWZÑ
TL

62
 &KğÏùŸPQKÙFė7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
6 1KÀQKêFFXQJàÉQK+XĈWURQJàĦLVĚQJKLĐQQD\

HU
<V’\V­QQc\U£–\V6cËVWÓ\\Og£«ïQP¯]bß\bVš\U_cOQQQV«©\Ub`–\VPWÏc
RWÑ\ë<VVb2cgÓbBV×¢«é\U;åbaÝPWP¯\QóO<V’\V­QQc\U£–\V6cËb`«çQ
£‘g Rœ\U £Ï Qc\U QVQ YVW dcO Z‘[ b`WÍc \Uý UW £’W gË\ bWÓQ P‘g UWé £«ïQ
aù Rñ\U b`]\U QQ R×QV dñ Rc Z×QV £Ï £™\ YVQV [éW YVQV £’W bWÓQ ¢‘g Z [åb
V–\V bVõQ ^Vb Vcg UW b`× ‘[ \V­Q Qc\U £–\V 6cË U»\ ZWÍ\ dçW aý ^Vb b`WÏ\ QóO

IÊN
d¡\V]RcZ×QV0•\Q­\V£™<V’\V­QQc\U£–\V6cËQ˜\£«ïQ£]b­]QV—\V_cg
b­W6ÙQdWÓ\{[\V­Q6cË£ÏZcš\Q™£åW\U§\V­QQš\U\UVÓa¥YËQ¹\£¯[P¯]QV]
dWÓQP¯]bß\d^VbVcgb`]\UbVéW£­W[çW 

TH
TH

7L÷WPĝF/ĮFF×QJKRDàÞQJ
+ÉQK7L÷WPĝF/ĮFF×QJKRDàÞQJWÙLQK»K¼W'X\ÿW7KăÎÕĕQJ
DP

1JKH F¼F E»L EÛQ ÎÙL QKÙF 7DP OX¿Q FĶX FKX\ČQ ßÞQJ à½Q FXQJ  7LûX QKÙF
3KòPWLĈW 7òXPÀ 
/RQJQJ¿P3KòPWLĈW7òXPÀ
3KòPWLĈW
(PFÅFÛPQKåQQKÕWK÷Q»RYùF¼FE»LEÛQ1K¾QKÙFFXQJÏÂQK+X÷"
ÅFÛPQKåQQKÕWK÷Q»RYùF¼FE»LEÛQ1K¾QKÙFFXQJÏÂQK+X÷"
GD

7URQJVĉF¼FE»LEÛQYģDQJKHJLDLÏLÿXE»LQ»RHPWKÝ\TXHQWKXđFQKÝW"
URQJVĉF¼FE»LEÛQYģDQJKHJLDLÏLÿXE»LQ»RHPWKÝ\TXHQWKXđFQKÝW"
7KHRHPO»PWK÷Q»RÏûKąFVLQKF¼FWUÕĕQJWUXQJKąFSKčWKÆQJEL÷WÏ÷Q1K¾QKÙF
HPO»PWK÷Q»RÏûKąFVLQKF¼FWUÕĕQJWUXQJKąFSKčWKÆQJEL÷WÏ÷Q1K¾QKÙF
FXQJÏÂQK+X÷QKLùXK×Q"
TL

63
7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
.,1+7ľ7+Ū$7+,Ù1+8ľz

HU
îĶ&î,ł09ÒîŊ1++ĞŚ1*3+Ú775,ł1

+ĖF[RQJFKİàĊQ½\HPVĆ

IÊN
uB`–\VPg£«ïQ\Vû\U£ÃQ£WÏ[QV—\VQóO\Í\YW\VbËBV÷OBVW•\6cËd[åbaÝ
\U\VYW\VbË[§W\VÙ\
u>V‘\b—QV\V¹\f”b£«ïQP¯\UaÝZWÓcPWÏc£ßdZ«ïQ£ßbVÏVWÓ\£ÃQ£WÏ[QóO\Í\
YW\VbËBV÷OBVW•\6cË
uB`–\VPg£«ïQ[åbaÝ£×\VV«ç\U^Vbb`WÏ\YW\VbËQóOBV÷OBVW•\6cË
uA«cb³[£«ïQQQb«ZWÓcdÍd±\£ÍYW\VbËQóOBV÷OBVW•\6cË

TH

64
64
 &KğÏù.LQKW÷7KģD7KLÁQ+X÷tÎïFÏLûPY»ÏăQKKÕēQJSK¼WWULûQ

ӂ
Bài1 ². 4¾8 9¼9 6493 ?º ?Ä93 ?3æ, ?34‘9 3@º

N HU
T HIÊ
ӮA
TH

Quan sát những hình ảnh trên, em hãy kể tên các hoạt động sản xuất kinh tế đang diễn
ra tại tỉnh Thừa Thiên Huế.
DP

1 4X\PÑY½WĚFàĢWâQJWUèĨQJNLQKWĈ

B`]\U\Vû\U\¡[_cO\Í\YW\VbËuf’VåWbÕ\VBV÷OBVW•\6cË£’b¡\Ub`«ë\U
GD

d£­b\VWÍcbV\Vbýcbcg\VW•\_cg[šYW\VbËQ˜\QV«Ob«©\Ufõ\UdçWbWÍ[\¡\U
dZïWbVË<¡[  bá\Ua¯\^Vµ[b`]\UbÕ\V5@2>bVS]UWVWÓ\V\V£­bYV]¯\U
$$!\UV–\bÕ£ß\UQVWË[!_cg[šdœ\UYW\VbËb`Ù\U£WÏ[[WÍ\B`c\Ud
QVWË["&dœ\U0»QB`c\U0åd2cg•\V¯W[WÍ\B`c\U
5@2>P–\V_c‘\£³c\U«éWbVS]UWVWÓ\V\VQóObÕ\V£­bYV]¯\U#%b`WÓc£ß\U
TL

\U«éW\¡[ b«©\U £«©\U YV]¯\U  " £š ZO ;ą fË^ bVõ "#$! bÕ\V bV\V ^VÝ
b`]\UQ¯\«çQ

65
7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
9W\VbËBV÷OBVW•\6cËQ™aýb¡\Ub`«ë\U_cOQQ\¡[£ÃQPWÓbYVšW^VñQdPõb
^VaOcVOW\¡[QV×c¯\VV«ë\UQóOR×QV1=D72'<¡[  bÝQ£åb¡\Ub`«ë\U

HU
£­b&#$Z[õQb¡\Ub`«ë\UYVa]dçWQQbÕ\VbV\V^VÝb`]\Udœ\U0»QB`c\U
0åd2cg•\V¯W[WÍ\B`c\UB`]\U£™YVcdýQQš\U\UVWÓ^f‘gRý\Ub¡\U )
YVcdýQR×QVdñb¡\U!)YVcdýQ\š\UZ‘[\UVWÓ^dbVcăa¯\b¡\Ub`«ë\U‘[
u! $)YVcdýQbVcËa¯\^Vµ[b`÷b`ïQ±^a¯\^Vµ[b¡\U#&!
4X\PÆY»WĉFÏđWÍQJWUÕėQJNLQKW÷WāQK7KģD7KLÁQ+X÷
%ìQJ4X\PÆY»WĉFÏđWÍQJWUÕėQJNLQKW÷WāQK7KģD7KLÁQ+X÷
JLDLÏRÙQtWKHRJL¼KLÿQK»QK

N
Năm 2015 2020 2021 2022
Tiêu chí
GRDP (nghìn tỉ đồng) 34,7 54,9 58,2 66,3

HIÊ
GRDP bình quân đầu người (USD/người) 2 000 2 120 2 200 2 429
Tốc độ tăng trưởng GRDP* (%) 9,03 2,06 4,36 8,56
* Tính theo giá so sánh 2010
1JXĜQ1LÇQJL¾PWKĚQJNÇY½F¾FE¾RF¾RFXĚLQÞPFİD8%1'WĒQK7KĴD7KLÇQ+XĈ

T
ÎąF WKÆQJ WLQ PĝF  Y» TXDQ V¼W EÛQJ  HP K¾\ QKåQ [ÀW TX\ PÆ Y» WĉF Ïđ WÍQJ
WUÕėQJNLQKW÷7KģD7KLÁQ+X÷
ӮA
2 &æFîXY½VĺFKX\ČQGĔFKFæFîXNLQKWĈ

 
TH

8


 1ÆQJO½PQJKLÿSY»WKXįVÛQ
 
&ÆQJQJKLÿS[½\GĩQJ

'ăFKYĝ
DP

7KX÷VÛQSKáP
WUģWUěFÝSVÛQSKáP

1ÍP
 1ÍP
%LûXÏċF×FÝX*5'3SK½QWKHRNKXYĩFNLQKW÷FğDWāQK7KģD7KLÁQ+X÷
+ÉQK%LûXÏċF×FÝX*5'3SK½QWKHRNKXYĩFNLQKW÷FğDWāQK7KģD7KLÁQ+X÷
QÍPY»QÍPWKHRJL¼KLÿQK»QK ßæQYĔ
1©Q±c\Í\YW\VbËbÕ\VBV÷OBVW•\6cËQ™aýQVcgÏ\R×QVb—QVQýQbVS]fcV«ç\U(
GD

UW¯[bÕb`Ù\UYVcdýQ\š\UZ‘[\UVWÓ^dbVcăa¯\)b¡\UbÕb`Ù\UYVcdýQQš\U\UVWÓ^
f‘gRý\UdR×QVdñBcg\VW•\bÝQ£åQVcgÏ\R×QVQ˜\QV¹[
¢Ë\\¡[  Q©Q±cYW\VbËQóObÕ\V[O\U£ÃQ£WÏ[`›\”bQóO_cb`–\VQš\U
\UVWÓ^V]VWÓ\£­WV](\š\UZ‘[\UVWÓ^dbVcăa¯\QVWË[bÕb`Ù\U\VÛ)Qš\U\UVWÓ^
f‘gRý\UdR×QVdñQVWË[dOWb`˜QVó£­]
TL

B`]\U\åWPåQQYVcdýQYW\VbËd\U\VYW\VbËQ§\URWÑ\`OaýQVcgÏ\R×QV
YV[­\V[É9VcdýQ\š\UZ‘[\UVWÓ^dbVcăa¯\(UW¯[R³\bÕb`Ù\UQóO\U\V
66
 &KğÏù.LQKW÷7KģD7KLÁQ+X÷tÎïFÏLûPY»ÏăQKKÕēQJSK¼WWULûQ

ӂ
\š\U\UVWÓ^b¡\UR³\bÕb`Ù\UQóO\U\VZ‘[\UVWÓ^bVcăa¯\9VcdýQQš\U\UVWÓ^
f‘gRý\U(\V™[\U\VQš\U\UVWÓ^Q™fcV«ç\Ub¡\UbÕb`Ù\Uf‘gRý\UUW¯[bÕb`Ù\U
B`]\U\åWPå\U\V\š\U\UVWÓ^fc±bVWÓ\QQ[šV–\V\š\U\UVWÓ^õ\URñ\UQš\U

HU
\UVÓQO]\š\U\UVWÓ^VûcQ©ZW•\YËbbVS]QVcãWUWb`×U»\^Vbb`WÏ\\š\U\UVWÓ^
dçW^Vbb`WÏ\RcZ×QVB`]\U\åWPå\U\VQš\U\UVWÓ^(b¡\UbÕb`Ù\U\V™[\U\VQVË
PWË\QVËb­])UW¯[bÕb`Ù\U\V™[\U\VYVOWYV]\U
BVS]bV\V^V³\YW\VbËQ©Q±c5@2>QóOBV÷OBVW•\6cËQ™fcV«ç\UUW¯[bÕ
b`Ù\U YVc dýQ <V \«çQ b¡\U bÕ b`Ù\U YVc dýQ \U]W _cÝQ R]O\V Uß[ YW\V bË

N
b¹^ bVÏ b« \V‘\ d Q bVÏ YVc dýQ Q™ dÝ\ £³c b« \«çQ \U]W QVWË[ bÕ b`Ù\U \VÛ
\V«\U Q™ \VWÍc YVëW a»Q \Vé QV—\V aQV bVc Vb
£³cb«QóObÕ\V

HIÊ
BVS] Z’\V bVá ë BV÷O BVW•\ 6cË £’ V–\V bV\V ÎąFWKÆQJWLQPĝFTXDQV¼W
QQYVcQš\U\UVWÓ^b¹^b`c\UQñ[Qš\U\UVWÓ^)QQ KÂQKHPK¾\WUÂQKE»\
YVcdýQQVcg•\QO\VQ‘gQš\U\UVWÓ^Q‘g¡\_c¯  ÎïF ÏLûP F× FÝX NLQK W÷
ÎïF
WāQK7KģD7KLÁQ+X÷
DWÓQ^VbVcgbVË[­\Vb÷\UYVcdýQ\V½[£µg[­\V
;XKÕēQJFKX\ûQGăFKF×FÝX
^Vb b`WÏ\ YW\V bË \‘\U QO] bVc \V¹^ QV] \U«éW
NLQKW÷WāQK7KģD7KLÁQ+X÷
ZO]£å\U

3
T
0ĢWVĚQJ½QKNLQKWĈPäLQKĖQ
ӮA
1J½QKWKXŀVìQ

B`]\U YVc dýQ \š\U Z‘[ \UVWÓ^ d bVcă a¯\

\U\VbVcăa¯\QóOBV÷OBVW•\6cË\UgQ\UYV¿\U
£×\V d× bVË _cO\ b`Ù\U ^Vb b`WÏ\ YV á\ £×\V Q¯
TH

dÍRWÓ\b—QVda¯\Z«ï\U<¡[  YVOWbVQbVcă
a¯\ b`•\ PWÏ\ QVWË[ ^V³\ Zç\ a¯\ Z«ï\U YVOW bVQ
£­b !%  b±\) Q \cšW QQ Z]­W QVWË[ b`•\ #  a¯\
Z«ï\U\cšWb`ß\U£­bV©\&b±\1Q£×O^V«©\U
R·\£³cdÍRWÓ\b—QV\cšWb`ß\Uda¯\Z«ï\UYVOWbVQ
bVcă a¯\ Uß[( >V DO\U >V :åQ ?c¯\U ¢WÍ\
DP

Bc£\VP»bfOPéb¡\UQ«é\UVWÓ\RWÓ\b`•\dœ\U +ÉQK7KXKRÙFKF¼QXÆL
PWÏ\ 6]\U AO U™^ ^V³\ Qó\U QÝ bVË b`¹\ O\ \W\V SK¼7DP*LDQJ
_cÝQ^V˜\Ub]\R‘\b`•\QQdœ\UPWÏ\fO
'LÿQWÃFKY»VÛQOÕěQJWKXįVÛQFğDWāQK7KģD7KLÁQ+X÷QÍPY»QÍP
%ìQJ'LÿQWÃFKY»VÛQOÕěQJWKXįVÛQFğDWāQK7KģD7KLÁQ+X÷QÍPY»QÍP
GD

Tiêu chí Năm 2015 2022

Diện tích (nghìn ha) 7,2 7,8
Sản lượng (nghìn tấn) 54,3 60,2
Trong đó:
– Sản
ản lượng khai
k thác 39,2 41,0
– Sản lượng nuôi trồng
tr 15,1 19,2
TL

1JXĜQ7ĞQJKĬSWĴ%¾RF¾RFXĚLQÞPFİD8%1'WĒQK7KĴD7KLÇQ+XĈ
Y½1LÇQJL¾P7KĚQJNÇWĒQK7KĴD7KLÇQ+XĈQÞP

67
7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
BV÷OBVW•\6cË£’bVýQVWÓ\
bÝbQš\UbQ_c¯\Z—YVOWbVQd
^Vbb`WÏ\\Ucß\ZïWbVcăa¯\bá
QVõQ^Vb£å\UbWb­]\Ucß\ZïW
b`•\aš\U6«©\U£³[^VBO[
5WO\U u 1³c 6OW d \U]W PWÏ\
<¡[  bÕ\V£’bWË\V\VbV¯

N
V©\"b`WÓcQ]\UWÝ\UQbš[QcO
QQZ]­W\V½[Páac\UUWÝ\UQQ

HIÊ
7»XFÆQJVXÝWOēQFğDKX\ÿQ3KÊ9DQJ
+ÉQK7»XFÆQJVXÝWOēQFğDKX\ÿQ3KÊ9DQJ
Z]W bVcă a¯\ £O\U Q­\ YWÓb b­] FKXáQEăUDNK×L
£WÍc YWÓ\ QV] QQ Z]W bVcă a¯\
aW\Vb`«ë\U^Vbb`WÏ\Q‘\P½\U
[šWb`«é\UaW\VbVW 7čQJVĉW»XF¼WUÁQÏăDE»QWāQKϾÏÍQJNÃY»ÏÕD
Y»RVĥGĝQJFKL÷FWURQJÏÅW»XF¼[DEĕ
T FÅFKLùXG»LPWUėOÁQ&¼FFÆQJWUÂQKKÙWßQJ
FÛQJ F¼ NKX QHR ÏåX WU¼QK WUÊ E¾R ÏÕěF TXDQ
W½PÏßXWÕQ½QJFÝS1ÍPWR»QWāQKFÅ
ӮA
W»XF¼ÏÍQJNÃNKDLWK¼FWUÁQYÉQJELûQ[DFÅK×Q
FKX\÷QϼQKEçW[DEĕVĉQJ»\KLÿQGLÿQ
WÍQJOßQVRYēLQÍP
TH

ÎąFWKÆQJWLQPĝFTXDQV¼WKÂQKY»EÛQJHPK¾\WUÂQKE»\WÂQKKÂQKSK¼WWULûQ
Y»SK½QEĉFğDQJ»QKWKXįVÛQFğDWāQK7KģD7KLÁQ+X÷

1J½QKFÑQJQJKLĐSGĐWY½VìQ[XîWWUDQJSKĮF
1J½QKFÑQJQJKLĐSGĐWY½VìQ[XîWWUDQJSKĮF
DP

<U\VQš\U\UVWÓ^RÓbda¯\fc±bb`O\U^VñQ£«ïQfQ£×\VZ[åbb`]\U\Vû\U
\U\VQš\U\UVWÓ^QVóZýQQóOBV÷OBVW•\6cËdçW[ñQbW•c£«ObÕ\Vb`ëbV\V[åb
b`]\U\Vû\Ub`c\Ub‘[RÓb[OgZç\QóOQ¯\«çQ
7ÂQKKÂQKVÛQ[XÝWPđWVĉVÛQSKáPQJ»QKFÆQJQJKLÿSGÿWY»VÛQ[XÝWWUDQJSKĝF
%ìQJ7ÂQKKÂQKVÛQ[XÝWPđWVĉVÛQSKáPQJ»QKFÆQJQJKLÿSGÿWY»VÛQ[XÝWWUDQJSKĝF
GD

FğD7KģD7KLÁQ+X÷JLDLÏRÙQt
Năm 2015 2020 2022
Sản phẩm
Sợi các loại (nghìn tấn) 65 90 108,5
Quần áo may (triệu sản phẩm) 45 58 64
Quần áo lót (triệu sản phẩm) 262 332 418,6
TL

1JXĜQ1LÇPJL¾PWKĚQJNÇ7KĴD7KLÇQ+XĈY½9,2,7

68
 &KğÏù.LQKW÷7KģD7KLÁQ+X÷tÎïFÏLûPY»ÏăQKKÕēQJSK¼WWULûQ

ӂ
B–\VV–\VV]­b£å\Ua¯\fc±bQQR]O\V

\UVWÓ^RÓb[Ogb`•\£×OP\bÕ\VbWË^bñQ
^Vbb`WÏ\YVbÝbb`]\U\Vû\UbV\U£³c
\¡[  \VébV×b`«é\UbW•cbVñ^VñQVßW
b—QVQýQaOc¯\VV«ë\UQóOR×QV1=D72'
HU
ÎąF WKÆQJ WLQ PĝF  GĩD Y»R EÛQJ
HPK¾\WUÂQKE»\WÃQKKÂQKSK¼WWULûQ
Y»SK½QEĉQJ»QKFÆQJQJKLÿSGÿWPD\
ėWāQK7KģD7KLÁQ+X÷

QQR]O\V\UVWÓ^£µg[­\VY—YËbQQVï^

N
£ß\UbW•cbVñdçWQQ£ÝWbQ\«çQ\U]W£Ï
bVQ£µg^Vbb`WÏ\a¯\fc±b)P•\Q­\V£™

HIÊ
\Vé\¡\UZýQb¡\UbV•[QóOQQRý\[çW
£«Od]V]­b£å\Ub`]\U\¡[  £’U™^
^V³\ bVQ £µg \U\V RÓb [Og £­b b¡\U
b`«ë\UYV
<U\V RÓb [Og U™^ ^V³\ UW¯W _cgËb

Zç\\U«éWZO]£å\Ub`•\£×OP\bÕ\V
T
dWÓQZ[dQ¯WbVWÓ\£éWaÝ\UQV]aÝZ«ï\U
+ÉQK/DRÏđQJWURQJQJ»QKGÿWPD\
+ÉQK
WāQK7KģD7KLÁQ+X÷
ӮA

1J½QK[¿\GĺQJ

6]­b£å\Uf‘gRý\UëBV÷OBVW•\6cË
TH

£«ïQ ^VñQ VßW ^Vb b`WÏ\ UW b`× a¯\ fc±b

\U\Vf‘gRý\U\¡[  bVS]UWa]a\V
£­bYV]¯\U"\UV–\bÕ£ß\Ub¡\U
 #a]dçW\¡[  
DP

B`•\£×OP\bÕ\V£’V–\VbV\VQQRý
\YVc£šbV×d\VëQO]Q±^1cÝW\¡[
 Q™Rý\^Vbb`WÏ\\VëbV«©\U
+ÉQK3KĉLFÛQKGĩ¼Q
[­W Rý \ ^Vb b`WÏ\ £š bV× dçW RWÓ\ b—QV
7R\RWD3KÊ0ı$Q7RZHU+X÷
GD

£±b _cg V]­QV ! VO Rý YWË\ f‘g

YV]¯\U%Q¡\)Q™"Rý\\Vëf’VåW
£’ d £O\U b`WÏ\ YVOW f‘g Rý\U dçW bá\U
RWÓ\ b—QV £±b " \UV–\ [ ) dçW bá\U aÝ
Q¡\ Vå YV]¯\U  & Q¡\ Vå b«©\U õ\U
' \UV–\ [  a\ a] dçW 1V«©\U b`–\V
TL

69
7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
YËV]­QV^Vbb`WÏ\\VëbÕ\VBV÷OBVW•\6cË

HU
£’£«ïQ^V•RcgÓb!! $\UV–\[ £­bbÕZÓ
!$ ÎąF WKÆQJ WLQ PĝF  Y» TXDQ V¼W
KÂQK  HP K¾\ WUÂQK E»\ WÂQK KÂQK
1QRý\_cg[šZç\\V½[V]\bVWÓ\V­ SK¼WWULûQFğDQJ»QK[½\GĩQJKÙWßQJ
b³\U £š bV× bVS] V«ç\U d¡\ [W\V VWÓ\ £­W ÏÆWKăWāQK7KģD7KLÁQ+X÷

N
bWÓ\—QV£^õ\U\VcQ³c\UgQ\UQO]QóO\U«éWR‘\dRcYVQVb`]\U\«çQ_cÝQ
bËbVQ£µgb]\bÕ\V^Vbb`WÏ\£«ïQQVb`Ù\U£³cb«\U‘\aQV£ÃQPWÓbb­WbV\V
^VÝ6cË

HIÊ
<áWP¹bb`]\U£™ZQQRý\f‘gRý\UQš\Ub`–\VUWO]bVš\U<VUOB u1¯\U
V\UYVš\U_cÝQbË>V0WbcgË\£«é\UPådS\PWÏ\£]­\_cObÕ\VBV÷OBVW•\6cË
dQ³c_cOQùOBVc¹\/\)Rý\1V«©\Ub`–\V^Vbb`WÏ\QQ£šbV×Z]­W77ubWÏcRý
\ BV÷O BVW•\ 6cË) Rý \ V­ b³\U Rc Z×QV R×QV dñ) QQ Rý \ Qš\U Qå\U P¯] dÓ

T
[šWb`«é\U)QQRý\b`œ\Ubcbš\b­]RWb—QVQÝ£š6cË)
1J½QKGXOĔFK
ӮA
BV÷OBVW•\6cËQ™\VWÍc^V]\UQ¯\V£Å^dRWb—QVZ×QVaùud¡\V]£åQ£]
Z£WÍcYWÓ\bVc¹\ZïW£Ï^Vbb`WÏ\RcZ×QVd\©W£‘g£’b`ëbV\V[åbb`]\U\Vû\U
b`c\Ub‘[RcZ×QVZç\_cO\b`Ù\UQóOQ¯\«çQ2cZ×QV£«ïQfQ£×\VZ[åbb`]\U
\Vû\U\U\VYW\VbË[§W\VÙ\QóObÕ\V
6ĉOÕěQJNK¼FKY»GRDQKWKXGXOăFKWāQK7KģD7KLÁQ+X÷JLDLÏRÙQt
%ìQJ6ĉOÕěQJNK¼FKY»GRDQKWKXGXOăFKWāQK7KģD7KLÁQ+X÷JLDLÏRÙQt
TH

Năm 2010 2019 2022

Tiêu chí
Lượt khách (triệu lượt) 1,78 4,8 2,05
Doanh thu (nghìn tỉ đồng) 3,1 12,4 4,5
1JXĜQ7ĞQJKĬSWĴ6Ĩ'XOĔFKWĒQK7KĴD7KLÇQ+XĈTXDF¾FQÞP
DP

BÕ\VQ™\VWÍcb]c`RcZ×QVU»\ZWÍ\dçW2Wa¯\D¡\V]BVËUWçW?c³\bVÏRWb—QV
1Ý £š 6cË <V’ \V­Q 1c\U £–\V Rc \U]­\ b`•\ aš\U 6«©\U \UVS QO 6cË
QQR×QVdñdÍ£•[b­WYVc^VÝ£WPå2cYVQV£Ë\6cË£«ïQb`¯W\UVWÓ[QQV]­b
£å\UU»\dçWQcåQaÝ\U\U«éWR‘\£×O^V«©\UbVš\U_cOQQa¯\^Vµ[RcZ×QV[çW
GD

\V«(RcZ×QV\Vd«é\RcZ×QV£³[^VRcZ×QVQå\U£ß\UQQb]c`RcZ×QVdçWbW•c
QV—fO\VuPÍ\dû\UP¯]bß\RWa¯\d¡\V]aùRñ\U\¡\UZ«ï\UbWb­]Q™b`QV
\VWÓ[dçWQå\U£ß\U\V½[V«ç\UbçW[ñQbW•c^Vbb`WÏ\rRcZ×QVfO\Vs
AOc [åb bVéW UWO\ YV RW P× ¯\V V«ë\U PëW £­W R×QV 1=D72' bçW UWûO bV\U
!   BV÷O BVW•\ 6cË £’ bVýQ VWÓ\ dWÓQ [ë QùO V]\ b]\ £™\ YVQV _cÝQ bË)
TL

70
 &KğÏù.LQKW÷7KģD7KLÁQ+X÷tÎïFÏLûPY»ÏăQKKÕēQJSK¼WWULûQ

ӂ
Qœ\UdçW\VWÍcV]­b£å\URcZ×QV
ZÑ VåW d¡\ V] £ÃQ a»Q £ÃQ PWÓb

HU
QQ V]­b £å\U QVcãW aý YWÓ\
QV«©\U b`–\V 4SabWdOZ 6cË  
b­]£WÏ[\V±\Y—QVQ³c^VñQVßW
^Vb b`WÏ\ Rc Z×QV B`WÏ\ YVOW
_c¯\UPRcZ×QVBV÷OBVW•\6cË

N
b`ýQbcgË\bVš\U_cOYVš\UUWO\
¯]!2bVcVb£š\U£¯]RcYVQV

HIÊ
b`¯W\UVWÓ[QQa¯\^Vµ[RcZ×QV
bVš\U [W\V d bV‘\ bVWÓ\
[šWb`«é\U

T  /ýNKDLPÙF)HVWLYDO+X÷
+ÉQK/ýNKDLPÙF)HVWLYDO+X÷
+ÉQK
ӮA
ÎąFWKÆQJWLQPĝFGĩDY»REÛQJY»TXDQV¼WKÂQKHPK¾\WUÂQKE»\WÂQKKÂQK
SK¼WWULûQQJ»QKGXOăFKėWāQK7KģD7KLÁQ+X÷
TH

 9bfÍ[ a³]
1. 1Võ\U[W\V`½\UYW\VbËbÕ\VBV÷OBVW•\6cËQ™aýQVcgÏ\R×QVb—QVQýQbVS]
V«ç\UQš\U\UVWÓ^V]VWÓ\£­WV]
2. 6]\ bV\V P¯\U b™[ b»b £ÃQ £WÏ[ QQ \U\V YW\V bË [§W \VÙ\ QóO BV÷O
DP

BVW•\6cËbVS]UïWžaOcd]dëUVW(
Ngành Đặc điểm
? ?
GD

C³[ Qå[T
3. B–[VWÏcddWËb[åb£]­\d¡\\U»\%uR˜\UUWçWbVWÓcdÍ[åb\U\V
YW\VbË[§W\VÙ\ë£×O^V«©\US[
TL

71
7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
Bài 2 Æ93 3šÖ92 ;3r? ?=4¾9 6493 ?º ?3æ, ?34‘9 3@º

N HU
HIÊ
“Xây dựng Thừa Thiên Huế trở thành thành phố trực thuộc Trung ương trên nền tảng bảo
tồn, phát huy giá trị di sản cố đô và bản sắc văn hoá Huế, với đặc trưng văn hoá, di sản,
sinh thái, cảnh quan, thân thiện môi trường và thông minh,... là nhiệm vụ quan trọng,
có ý nghĩa cả về kinh tế – xã hội, chính trị, quốc phòng và an ninh.”1
Tỉnh Thừa Thiên Huế cần phải làm gì để thực hiện thành công nhiệm vụ trên?
T
ӮA

1 ßĔQKKèĤQJFKXQJ

¢Ï £^ õ\U g•c Q³c QóO b–\V V–\V [çW BÕ\V că BV÷O BVW•\ 6cË £’ PO\ V\V
TH

QV«©\Ub`–\VV\V£å\UdÍf‘gRý\Ud^Vbb`WÏ\bÕ\VBV÷OBVW•\6cË£Ë\\¡[
!b³[\V–\£Ë\\¡[ "#dçW\Vû\Ug•cQ³cQñbVÏ\V«aOc(
u¢Ë\\¡[  #BV÷OBVW•\6cËb`ëbV\VbV\V^VÝb`ýQbVcåQB`c\U«©\Ub`•\
\Í\b¯\UP¯]bß\d^VbVcgUWb`×RWa¯\QÝ£šdP¯\a»Qd¡\V]6cËdçW£ÃQ
b`«\Ud¡\V]RWa¯\aW\VbVWQ¯\V_cO\bV‘\bVWÓ\dçW[šWb`«é\UdbVš\U[W\V
DP

u¢Ë\\¡[ !BV÷OBVW•\6cËZ[åbb`]\U\Vû\Ub`c\Ub‘[Zç\d£ÃQa»QQóO
YVcdýQ¢š\U<O[zdÍd¡\V]RcZ×QVdgbËQVcg•\a‘c)Z[åbb`]\U\Vû\U
b`c\Ub‘[Zç\QóOQ¯\«çQdÍYV]OVÙQdQš\U\UVÓUW]RñQd£]b­]£O\U\V
£OZ¥\VdýQQV±bZ«ï\UQO])_cÝQ^V˜\UO\\W\V£«ïQ£¯[P¯]dû\UQV»Q)¢¯\UPå
QV—\V_cgÍ\db]\VÓbVÝ\UQV—\Vb`×dû\U[­\V)£éWaÝ\Ud¹bQV±bdbW\VbV³\QóO
GD

\V‘\R‘\£­b[õQQO]
u¢Ë\\¡[ "#BV÷OBVW•\6cËZbV\V^VÝ4SabWdOZb`c\Ub‘[RcZ×QVd¡\V]
dgbËQVcg•\a‘c£ÃQa»QQóOQV‘cz


<UV× _cgËb aÝ #"<?BE \Ug   ' QóO 0å 1V—\V b`× dÍ f‘g Rý\U d ^Vb b`WÏ\ bÕ\V
TL

BV÷OBVW•\6cË£Ë\\¡[ !b³[\V–\£Ë\\¡[ "#


1V«©\Ub`–\VV\V£å\UaÝ$'dÍbVýQVWÓ\<UV×_cgËbaÝ#"<?BEQóO0å1V—\Vb`×

72
 &KğÏù.LQKW÷7KģD7KLÁQ+X÷tÎïFÏLûPY»ÏăQKKÕēQJSK¼WWULûQ

ӂ
0đWVĉFKāWLÁXNLQKW÷FğDWāQK7KģD7KLÁQ+X÷JLDLÏRÙQt
%ìQJ0đWVĉFKāWLÁXNLQKW÷FğDWāQK7KģD7KLÁQ+X÷JLDLÏRÙQt

HU
Các chỉ tiêu Đơn vị tính 2021 – 2030
Tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân hàng năm % 9,0 – 10,0
Quy mô kinh tế GRDP (cuối kì) Tỉ đồng 75 700 – 81 000
GRDP/người (cuối kì) USD 5 600 – 6 000
Cơ cấu Tỉ trọng khu vực I % 5,0 – 7,0
kinh tế Tỉ trọng khu vực II % 33,0 – 35,0

N
(cuối kì) Tỉ trọng khu vực III % 54,0 – 56,0
1JXĜQ%¾RF¾RTX\KRêFKWĒQK7KĴD7KLÇQ+XĈWKĦLNÉtWðPQKÉQàĈQ

HIÊ
ÎąFWKÆQJWLQPĝFY»GĩDY»REÛQJHPK¾\WUÂQKE»\ÏăQKKÕēQJFKXQJSK¼WWULûQNLQKW÷
WāQK7KģD7KLÁQ+X÷Ï÷QQÍP

2
&ÑQJQJKLĐS
T
ßĔQKKèĤQJSK¾WWULČQPĢWVĚQJ½QKNLQKWĈTXDQWUĖQJ
ӮA
B¹^b`c\U^Vbb`WÏ\[­\VQš\U\UVWÓ^fO\VbVS]V«ç\UVWÓ\£­W^VœVï^dçW
bWÍ[\¡\UZïWbVËa]a\VaùRñ\UQš\U\UVÓa­QV£¯[P¯][šWb`«é\UbVO[UWO
a‘cd]QVcãWUWb`×a¯\^Vµ[b­]UWb`×UWOb¡\UQO]Q™bQ£å\UZO\b]¯db`ëbV\V
\U\VYW\VbËQ™£™\UU™^_cO\b`Ù\Ub`]\U5@2>b­]\Ucß\bVc\U‘\aQVUW¯W
_cgËbdWÓQZ[>Vbb`WÏ\QQQñ[\U\VQVËPWË\uQVËb­]Q™V[Z«ï\U\UVW•\Qõc
TH

d^Vbb`WÏ\QO]dçWQQb`«é\U£­WVÙQ)b¡\U\VO\VbÕb`Ù\U£™\UU™^QóOQš\U\UVWÓ^
QVËPWË\uQVËb­]Q™V[Z«ï\UQš\U\UVÓQO]£«O\U\VQš\U\UVWÓ^QVËPWË\u
QVËb­]b`ëbV\V[åbb`ñQåbQV—\Vb`]\U\Í\YW\VbË
¢×\VV«ç\U^Vbb`WÏ\[åbaÝ\U\VQš\U\UVWÓ^QVógËc(
u>Vbb`WÏ\QQ\U\VQš\U\UVWÓ^õ\URñ\UQš\U\UVÓQO])Qš\U\UVWÓ^^Vñb`ï
DP

Qš\U \UVWÓ^ QVË PWË\ u QVË b­]) Qš\U \UVWÓ^ a¯\ fc±b `šPÝb bVWËb P× b—QV Vï^
d¹\V\Vbý£å\U£WÍcYVWÏ\b÷fO)bVWËbP×Rñ\UQñgbË)Q©YV—QVËb­]Z»^`^šbš)
Qš\U\UVWÓ^RcbVcgÍ\a¯\fc±b£ßRœ\UbVÏbVO]Rñ\UQñQV©WU]ZTb­W9VcQš\U
\UVWÓ^>V0W9VcYW\VbË1V‘\;‘gu:¡\U1š
GD

u B¹^ b`c\U ^Vb b`WÏ\ Qš\U \UVWÓ^ Vã b`ï \U\V RÓb d a¯\ fc±b b`O\U ^VñQ)
Qš\U\UVWÓ^QVËPWË\a‘cb÷QbaWZWQObb­W9VcQš\U\UVWÓ^>V]\U¢WÍ\
uªcbW•\^Vbb`WÏ\Qš\U\UVWÓ^\¡\UZ«ï\Ua­QV\¡\UZ«ï\UbWb­]£WÓ\YV—
£WÓ\UW™b­W9VcYW\VbË1V‘\;‘gu:¡\U1š
u>Vbb`WÏ\a¯\fc±bV]^Vµ[R«ïQ^Vµ[QVË^Vµ[aW\VVÙQa¯\fc±bbVcÝQ
d»QfW\U»\dçWdœ\U\Ucg•\ZWÓcb¹^b`c\U;ë`å\UQñ[\U\Va¯\fc±b£ßcÝ\U
TL

a¯\^Vµ[V\UbVóQš\U[¥\UVÓ\š\U\UVWÓ^Qš\U\UVÓQO]YËbV
a¯\^Vµ[V\UbVóQš\U[¥\UVÓ\š\U\UVWÓ^Qš\U\UVÓQO]YËbVï^^Vbb`WÏ\RcZ×QV

73
74

7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS
TL GD ng nghiệp
– Công n iệp sử dụng nhiều lao động:
may mặc, gia công thành phẩm hoặc
độ
hoặ

– Công nghiệp công nghệ cao: sản xuất vật liệu mới, thiết bị điện tử –
viễn thông, công nghệ thông tin, công nghệ số, sản xuất rô-bốt,...
– Các ngành ứng dụng công nghệ cao bao gồm: sản xuất hoá phẩm,
dược phẩm, chế phẩm sinh học, sản xuất thuốc, vắc xin,...
D P
vệ sinh.

ẩm,...
bán thành phẩm,...
– Ngành dựa trên tài ài nguyên khoáng
ựng, thiết bị
sản: silicat, vật liệu xây dựng,
Các ngành tiểu thủ công, may mặc,
chế biến nông – lâm sản tại các
cụm công nghiệp, làng nghề.
+ÉQK6×ÏċWčFKġFNKÆQJJLDQKRÙWÏđQJVÛQ[XÝWFÆQJQJKLÿSWāQK7KģD7KLÁQ+X÷
b
May mặc và công nghiệp chế biến: thức ăn chăn nuôi, chế biến thuỷ
hải sản, nông sản hướng đến sử dụng lao động và nguyên liệu tại chỗ.
Công nghiệp sử dụng nhiều vốn dựa trên lợi thế
về cảng biển: sản xuất và lắp ráp thiết bị cơ khí,
ô tô, phương tiện vận tải; sản xuất kính; sản xuất
các sản phẩm từ bột gỗ;...
T H Cô
– Công nghiệ phụ
nghiệp ph trợ, chế biến – chế tạo có giá trị gia
Ităng tương đối cao: sản xuất đồ uống; sản phẩm từ kim loại
Êỏ lon); bao bì; linh phụ kiện; điện
(vỏ
N
may;..
ráp ô tô; phụ trợ dệt may;...
đ tử, điện gia dụng; cơ khí, lắp
– Khu công nghiệp La Sơn kết hợp với chế biến khoáng sản
con,...) và lâm sản (sản phẩm
(silicat, xỉ ti-tan, zircon,...) p chế biến từ gỗ).
6×ÏċWčFKġFNKÆQJJLDQKRÙWÏđQJVÛQ[XÝWFÆQJQJKLÿSWāQK7KģD7KLÁQ+X÷
H U ӂ
1JXĜQ%¾RF¾R4X\KRêFKWĒQK7KĴD7KLÇQ+XĈWKĦLNÉt
WðPQKÉQàĈQQÞP6Ĩ.ĈKRêFKY½ßðXWèWĒQK7KĴD7KLÇQ+XĈ
 &KğÏù.LQKW÷7KģD7KLÁQ+X÷tÎïFÏLûPY»ÏăQKKÕēQJSK¼WWULûQ

ӂ
HU
ÎąFWKÆQJWLQPĝFY»TXDQV¼WKÂQKHPK¾\WUÂQKE»\ÏăQKKÕēQJSK¼WWULûQQJ»QK
FÆQJQJKLÿSFğD7KģD7KLÁQ+X÷

'ĔFKYĮ
N 1b YÑPU

N
>Vbb`WÏ\a¯\^Vµ[RcZ×QV£OR­\UQV±bZ«ï\U^VœVï^dçW\VcQ³cbV×b`«é\U
b`]\U\«çQd_cÝQbË£ÃQPWÓbZQQa¯\^Vµ[QVó£­]Q™ZïWbVËU»\dçWVÓbVÝ\URW
a¯\d¡\V]1Ý£š6cËdQ¯\V_cO\bVW•\\VW•\:¡\U1šu1¯\V2«©\U0­QV;’

HIÊ
BO[5WO\Uu1³c6OWd£«é\U6ß1V—;W\V)báQVõQ4SabWdOZ6cËbVS]V«ç\Ub`¯W
QVõ
QV õQ4SabWdOZ6c
RWQ¯PÝ\[œOb`]\U\¡[^Vbb`WÏ\QQYVcRcZ×QV\UVÕR«í\UQO]Q±^£¿\UQ±^
_cÝQbËU»\dçWQQR×QVdña‘\U]ZT^Vbb`WÏ\QQ^VÝ£WPå
>Vbb`WÏ\QQa¯\^Vµ[RcZ×QV[çWQ™YV¯\¡\UbVcVbYVQV(RcZ×QVd¡\V]
YËb Vï^ dçW Qš\U \UVÓ rbVýQ bË ¯]s) Rc Z×QV \UVÕ R«í\U YËb Vï^ dçW QVûO PÓ\V)

UWO]bVš\UfO\V) T
RcbVcgÍ\b`•\aš\U6«©\Ud£³[^V)RcZ×QVb–[dÍQåW\Ucß\)RcZ×QVU»\dçW

6–\VbV\VVÓaW\VbVWRcZ×QVbVš\U[W\V)^Vbb`WÏ\QQa¯\^Vµ[aW\VbVWd¡\
ӮA
V])b¹^b`c\UYVOWbVQa¯\^Vµ[RcZ×QVµ[bVýQ£OR­\Ud£ÃQa»QQóOBV÷OBVW•\
6cË>Vbb`WÏ\QQa¯\^Vµ[RcZ×QVU»\dçWQš\U\UVWÓ^d¡\V])^Vbb`WÏ\RcZ×QV
Qå\U£ß\URcZ×QV\š\U\UVWÓ^\š\UbVš\£ÃQPWÓbZ\U\UVÍdb`O\Ub`­WRcZ×QV
bVÏbVO][­]VWÏ[RcZ×QV;713RcZ×QVYËbVï^dçWQV¡[a™QaõQYV]Ç6–\VbV\V
YVcRcZ×QV_cÝQUWO:¡\U1šu0­QV;’u1¯\V2«©\U)YVcRcZ×QV_cÝQUWOb­WYVc
TH

\«çQYV]\U\™\UBVO\VB‘\Qš\UdW•\_cÝQUWO£³[^VBO[5WO\Uu1³c6OW
O AU¢¥[T Z§V
¢µg[­\V^Vbb`WÏ\QQ\U\VR×QVdñbV«©\U[­WR×QVdñQV¡[a™QaõQYV]Ç
UW]RñQd£]b­]YV]OVÙQdQš\U\UVÓbWQV—\Vd\U‘\V\UQœ\UQQR×QVdñ
Q™UWb`×UWOb¡\UQO]
DP

>Vbb`WÏ\VÓbVÝ\Ub`c\Ub‘[bV«©\U[­WdQQYVcdcWQV©W
¢OR­\UV]QQ^V«©\UbVõQdV–\VbVõQbáQVõQYW\VR]O\V)báQVõQdd¹\
V\VVWÓc_c¯QQ\V™[V\UV]QVógËc)^Vbb`WÏ\QQR]O\V\UVWÓ^Q™YV¯\¡\U
R·\R»bbV×b`«é\U
GD

¢áW[çWa\Ub­]daÝV]Qš\U\UVÓV]^V«©\UbVõQYW\VR]O\Vb¡\UQ«é\U
YËb\ÝWbVO[UWOQVcãWUWb`×dœ\Ud_cÝQbË)£µg[­\Vfc±bYVµc^VbVcgZïWbVË
a]a\V)YVOWbVQVWÓc_c¯Q©VåW[ëQùOQQbV×b`«é\Ub÷QO[YËbVåW\V¹^YW\VbË
_cÝQbËb`]\UQQVWÓ^£×\VbV«©\U[­WbýR]£Ï£µg[­\Vfc±bYVµcd]QQbV×
b`«é\UZç\(6]O9ÿ3C<V¹b0¯\B`c\U?cÝQ6\?cÝQd/A3/<
b`«é\UZç\(6]O9ÿ3C<V¹b0¯\B`c\U?cÝQ6\?cÝQd/A3/<
TL


;713ZV]­b£å\URcZ×QVYËbVï^báQVõQVåW\UV×VåWbV
;713ZV]­b£å\URcZ×QVYËbVï^báQVõQVåW\UV×VåWbV¯]b`WÏ\Z’[aýYWÓ\

75
7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
>Vbb`WÏ\bV«©\U[­W£WÓ\bù)f‘gRý\Ud^Vbb`WÏ\YËbQ±cV­b³\UbV«©\U[­W
bVS]V«ç\U£ß\UPåVWÓ\£­W

HU
B¡\UbÕb`Ù\U\V¹^YVµc[g[™QbVWËbP×VWÓ\£­Wb÷QQ\Í\YW\VbËbW•\bWË\
\V±bZQš\U\UVÓQO]Qš\U\UVÓ\Ucß\
P 0•[T [TUÍ aU•[T aV[ cŠ a_bfÇ[ aU•[T
>Vbb`WÏ\V]­b£å\UbVc•\U]W_cgb`–\VYW\VR]O\V0caW\Saa>`]QSaa=cba]c`QW\Uu
0>=P•\Q­\V£™bVcVbQQR]O\V\UVWÓ^V]­b£å\Ub`]\UZ¥\VdýQQc\UQ±^UW¯W

N
^V^^V³\[Í[QQR×QVdñQš\U\UVÓbVš\UbW\^VñQdñf‘gRý\UQV—\V^Vó£WÓ\
bù QVcgÏ\ £áW aÝ £š bV× bVš\U [W\V UWO] bVš\U bVš\U [W\V \š\U \UVWÓ^ bVš\U

HIÊ
[W\Va¯\^Vµ[R×QVdñO\b]\bVš\UbW\
>Vbb`WÏ\QQ[¯\UV]­b£å\UZW•\_cO\£Ë\a¯\fc±bRûZWÓcaÝ\åWRc\UaÝ^VñQ
dñQV]QQ\U\VYW\VbË\V«RûZWÓcZç\[gVÙQUW]RñQb`ýQbcgË\gbËb`ýQ
bcgË\UW¯Wb`—aÝbV«©\U[­W£WÓ\bùb`OQõcbVš\UbW\
9VcgË\ YV—QV QQ R]O\V \UVWÓ^ YVëW \UVWÓ^ d QQ Rý \ õ\U Rñ\U QQ Qš\U

T
\UVÓaÝ[çW\V«(RûZWÓcZç\b`—bcÓ\V‘\b­]W\bS`\Sbd­\d¹bQVcãWYVÝWb`]\UQQ
Z¥\VdýQQóO£éWaÝ\UYW\VbËuf’VåW£ÃQPWÓbb`]\UQQZ¥\VdýQ(P¯]bß\RWa¯\UW]
RñQgbË£šbV×bVš\U[W\VRcZ×QV\š\U\UVWÓ^PWË\£áWYV—V¹c
ӮA
Q 9\TV`aVP`
>Vbb`WÏ\QQb`c\Ub‘[Z]UWabWQaRýOb`•\
aýVcg£å\U[ÙW\Ucß\ZýQf’VåW^Vbb`WÏ\
bVS]V«ç\U£ß\UPåQVcg•\\UVWÓ^b¹\Rñ\U
ZïWbVË aÁ\Q™dÍd×b`— £×OZ— V\V ZO\U UWO]
TH

bVš\U£Ïb­]aý^Vbb`WÏ\PÍ\dû\UU»\dçW
£¯[P¯]O\\W\V_cÝQ^V˜\U
BV\V Z¹^ [åb aÝ R]O\V \UVWÓ^ YW\V
R]O\V R×QV dñ Z]UWabWQa Q™ _cg [š b`•\ £×O
P\bÕ\V£ß\UbVéWVãb`ïQQR]O\V\UVWÓ^
DP

^Vbb`WÏ\R×QVdñZ]UWabWQabVS]^V«©\UQV‘[ +ÉQK%ĉFGęK»QJKR¼
VWÓ\ £­W QVcg•\ \UVWÓ^ \V½[ £¯[ P¯] aõQ WÙLE÷QFÛQJ&K½Q0½\
Q­\Vb`O\Vb`•\bV×b`«é\U
ô\URñ\UQQQš\U\UVÓ[çWb`]\U^Vbb`WÏ\R×QVdñZ]UWabWQabáQVõQ£]b­]
\Ucß\\V‘\ZýQQVcg•\\UVWÓ^Q™£ób`–\V£ådÍZ]UWabWQaU™^^V³\bVQ£µgbVc¹\
GD

ZïWV]bV«©\U[­WbWQ±cb`QV]­b£å\Ua¯\fc±bQóOR]O\V\UVWÓ^
DÍ£×\VV«ç\UYVš\UUWO\bÕ\VV«ç\UbçWf‘gRý\Ub`c\Ub‘[Z]UWabWQadœ\Ub­W
9VcYW\VbË1V‘\;‘gu:¡\U1š9VcQš\U\UVWÓ^>V0W\V½[\‘\UQO]VWÓc_c¯
b—\VYËb\ÝWUWûObÕ\VBV÷OBVW•\6cËdçWQQbÕ\VRcg•\V¯W[WÍ\B`c\UB‘g<Ucg•\
d[åbaÝbÕ\VQóOBVW:O\:]
TL

76
 &KğÏù.LQKW÷7KģD7KLÁQ+X÷tÎïFÏLûPY»ÏăQKKÕēQJSK¼WWULûQ

ӂ
R AŠV PU’[U cŠ [TŒ[ UŠ[T
;ë`å\U[­\UZ«çWQVW\V\VQQbáQVõQb—\Rñ\U«cbW•\ëYVcdýQU³\YVcQš\U

HU
\UVWÓ^Qñ[Qš\U\UVWÓ^YVcdýQb¹^b`c\U£š\UR‘\Q«dœ\U\š\UbVš\dœ\U\W
£Ïb¡\UYV¯\¡\UbWË^Q¹\bWQV—\VQóO\U«éWR‘\9VcgË\YV—QV^Vbb`WÏ\QQ\Í\
b¯\UbVO\Vb]\b`ýQbcgË\VWÓ\£­W\V«(d—£WÓ\bùd—bVc•PO]RW£å\UV«ç\UbçW
UW¯[_cg[š\Í\YW\VbË\U³[bVQ£µgaý^Vbb`WÏ\QóObV«©\U[­WP\ZÇVWÓ\
£­WdV]­b£å\URcZ×QV

N
HIÊ
ÎąFWKÆQJWLQPĝFY»TXDQV¼WKÂQKHPK¾\QÁXPđWVĉÏăQKKÕēQJFKÃQKÏûSK¼WWULûQ
F¼FQJ»QKGăFKYĝė7KģD7KLÁQ+X÷

1ÑQJQJKLĐSO¿PQJKLĐSY½WKXŀVìQ
<š\U\UVWÓ^Z‘[\UVWÓ^dbVcăa¯\Q™dOWb`˜b`Ù\UgËcb`]\U£¯[P¯]O\\W\V
Z«©\UbVýQb­]aW\VYËQV][åbPå^V¹\\V‘\R‘\>Vbb`WÏ\\š\U\UVWÓ^Z‘[\UVWÓ^
T
dbVcăa¯\U»\dçW[ñQbW•cY”^dÍ^Vbb`WÏ\YW\VbËuf’VåWVWÓ\£­WV]YVcdýQ
\š\U bVš\ £­b [ñQ bW•c dÍ \š\U bVš\ [çW £ÃQ PWÓb V«ç\U £Ë\ \š\U \UVWÓ^ õ\U
Rñ\UQš\U\UVÓQO]\š\U\UVWÓ^VûcQ©^VœVï^dçWfcbVËQVc\UQóObVËUWçWd
ӮA
QO[YËbUW¯[^VbbV¯WQóODWÓb<O[
N ;•[T [TUVÍ]
HfÛb[hf¦h
1© Q±c
c Z­W b`ß\U b`Ùb bVS] V«ç\U UW¯[ bÕ
TH

b`Ù\UUWb`×a¯\fc±bQ‘gZ«©\UbVýQd\V™[
Q‘gQš\U\UVWÓ^[åbQQVVï^Z—b¡\UbÕb`Ù\U
\V™[Q‘g¡\_c¯£ÃQa¯\`OcV]O1ñbVÏ(
u>Vbb`WÏ\dœ\UZOQV±bZ«ï\UQO]ZO
\Ë^ZO£ÃQa¯\QVógËcb­WQQf’dœ\UdS\
DP

PWÏ\QóOQQVcgÓ\(>V]\U¢WÍ\?c¯\U¢WÍ\
6«©\UB`
u>Vbb`WÏ\dœ\U`OcV]OO\b]\QV±bZ«ï\U
QO] dS\ bV\V ^VÝ £­b $ VO UWOW £]­\ +ÉQK6ÛQ[XÝWUDXWKHRPÆKÂQK
 # u ! U»\ dçW Rc Z×QV \š\U \UVWÓ^ FÆQJQJKÿFDRWÙLKX\ÿQ3KÊ9DQJ
GD

RcZ×QVb`¯W\UVWÓ[
u>Vbb`WÏ\dœ\Ub`ß\UaS\Q™RWÓ\b—QVVOUWOW£]­\  #u !QVógËc
b­WQQVcgÓ\>V]\U¢WÍ\?c¯\U¢WÍ\RWÓ\b—QV\Ub`§\UdS\bV\V^VÝ\V½[b­]
Q¯\V_cO\£WÍcV]YV—V¹cd^Vbb`WÏ\RcZ×QV
<U]WQQdœ\U^Vbb`WÏ\£ÃQa¯\Q‘gbVO\Vb`ë^V«é\UBVcă0WÍcbV\V^VÝ
TL

6cË^V«é\U6«©\UD‘\bV×f’6«©\UB`^Vbb`WÏ\b`ß\UbV•[Q‘gQ™[Wb`•\
"VOUWOW£]­\  #u !b­WQQVcgÓ\>V]\U¢WÍ\bV×f’6«©\UB`

77
7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
7\”bbi]
1VcgÏ\£áWQ©Q±cd¹b\cšWV«ç\UbçWUW¯[bÕb`Ù\U£\Zï\b¡\UbÕb`Ù\U£\UWO

HU
Q³[dUWOaQ¡\QÛ)V–\VbV\VQQb`O\Ub`­WQ™_cg[šZç\QQYVcQV¡\\cšWb¹^
b`c\Uõ\URñ\UQš\U\UVÓQO]QV¡\\cšWVûcQ©¢³cb«\V[gUWËb[áQVËPWË\
bV×bbVS]Qš\U\UVÓ[çW)Rý\\UVW•\QõcZOWb­]a¯\fc±bUWÝ\UZï\\U]­WP˜ZOWQV±b
Z«ï\UQO]1ñbVÏ(
u¢¯[P¯]£\b`‘c£­b#Q]\d£\P˜£­b!%Q]\UWOW£]­\  #u !
QVógËcb­WQQVcgÓ\[WÍ\\W\V«/:«çW<O[¢š\U

N
u>Vbb`WÏ\£\Zï\£­bYV]¯\U #Q]\UWOW£]­\  #u !)^Vbb`WÏ\
b`O\Ub`­W\cšWb¹^b`c\UYV”^Y—\£¯[P¯]O\b]\aW\VVÙQdfùZ—b`WÓb£ÏQV±bbV¯W

HIÊ
QV¡\\cšWb­WQQVcgÓ\(>V]\U¢WÍ\?c¯\U¢WÍ\>VDO\UdQQbV×f’(6«©\U
B`6«©\UBVcă
u>Vbb`WÏ\£\UWOQ³[£­b#b`WÓcQ]\UWOW£]­\  #u !bVS]V–\VbVõQQV¡\
\cšWb¹^b`c\UO\b]\aW\VVÙQ
O 9ŒZ [TUVÍ]

T
F‘gRý\U\U\VZ‘[\UVWÓ^b`ëbV\V[åb\U\VYW\VbËuY¥bVc¹bVWÓ\£­WQ™
VWÓc_c¯QO]\‘\UQO]bVc\V¹^QóOZ‘[R‘\U™^^V³\^Vbb`WÏ\YW\VbËuf’VåW
P¯]dÓ[šWb`«é\UaW\VbVWO\\W\V\Ucß\\«çQUW¯[\VÅbVW•\bOWõ\U^V™dçW
PWË\£áWYV—V¹c
ӮA
<‘\UQO]QV±bZ«ï\UVWÓc_c¯YW\VR]O\V£ÝWdçW`÷\Ub`ß\Ua¯\fc±b)V–\VbV\V
[åb aÝ dœ\U QVcg•\ QO\V b¹^ b`c\U £­b bW•c QVcµ\ PÍ\ dû\U £Ï £^ õ\U Q© P¯\
\Ucg•\ZWÓcQV]Qš\U\UVWÓ^QVËPWË\Uãda¯\fc±bbWÏcbVóQš\U\UVWÓ^
¢µg[­\V^Vbb`WÏ\Z‘[a¯\\U]WUãb`ß\UQ‘gR«ïQZWÓcR«çWb\`÷\UQQR×QV
TH

dñ[šWb`«é\U`÷\URcZ×QVaW\VbVW>V‘\Q±^UWO]_cgÍ\QV]QQbáQVõQQå\U
£ß\UQ\V‘\VåUWO£–\Vb`]\UdWÓQ_c¯\Z—aùRñ\U`÷\Ud£±b`÷\U£ÏVcg£å\U
bÝW£OQQ\Ucß\ZýQf’VåWb`]\U_c¯\Z—P¯]dÓ^Vbb`WÏ\daùRñ\UPÍ\dû\U`÷\U
dRWÓ\b—QV£±b£«ïQ_cgV]­QVQV]Z‘[\UVWÓ^Q¯WbVWÓ\aW\VYËQóO\U«éWR‘\
>V±\£±c£Ë\\¡[ !RWÓ\b—QVQ™`÷\UQóOb]\bÕ\VYV]¯\U!VOb`]\U
£™`÷\Ua¯\fc±bZ!VO"!!Q˜\Z­WYV]¯\U%VO#$%`÷\U£ÃQ
DP

Rñ\Ud`÷\U^V˜\UVå
P AUbó `©[
¢³cb«Q©aëV­b³\UQV]QQdœ\U\cšWb`ß\UbVcăa¯\b¹^b`c\U)^Vbb`WÏ\QQQ©
aëa¯\fc±bUWÝ\UQVËPWË\bVõQ¡\)b¹^b`c\U^Vbb`WÏ\QQ£ÝWb«ï\U\cšWQVóZýQ
GD

QóObÕ\V\V«(bš[abš[bVÇQV‘\b`»\UQcOQ\«çQZï
BáQVõQ^Vbb`WÏ\VWÓc_c¯QQ\UVÍYVOWbVQV¯Wa¯\dœ\UYV©WU»\dçWQQdœ\U
PWÏ\QVó_cgÍ\_cÝQUWO)QVb`Ù\U£áW[çWQ¯WbWË\d\V¹^[åbaÝ\U«QñYVOWbVQ
bVS]V«ç\U\‘\UQO]VWÓc_c¯b÷\UP«çQVWÓ\£­WV]\UVÍQb`]\UbÕ\V)báQVõQZ­W
V]­b£å\UYVOWbVQV¯Wa¯\dœ\UZå\Udœ\UdS\PédYVOWbVQbVcăa¯\\åW£×O
Vï^Z—)\UVW•\QõcQVcgÏ\£áWaW\VYËQóOQå\U£ß\U\U«R‘\£\VP»bbVcăa¯\aO\U
TL

^Vbb`WÏ\\cšWb`ß\UQVËPWË\bVcăa¯\R×QVdñRcZ×QV

78
 &KğÏù.LQKW÷7KģD7KLÁQ+X÷tÎïFÏLûPY»ÏăQKKÕēQJSK¼WWULûQ

ӂ
B¡\UQ«é\UP¯]dÓbWb­]d^Vbb`WÏ\\Ucß\ZïWbVcăa¯\U»\dçWP¯]bß\£O
R­\UaW\VVÙQ)bWË^bñQ^Rñ\UYV]OVÙQQš\U\UVÓd^Vbb`WÏ\YW\VbËVï^bQ)bVc

HU
Vb£³cb«R]O\V\UVWÓ^£ÏVWÓ\£­WV]_c¯\Z—\Ucß\ZïWbVcăa¯\dV]­b£å\UQóO
£åWbcYVOWbVQ)\‘\UQ±^V]\bVWÓ\£³cb«Q©aëV­b³\UR×QVdñV¹cQ³\\UVÍQ
¢ÝWdçW\cšWb`ß\U(¢¯[P¯]á\£×\VRWÓ\b—QV\cšWb`ß\U£­b&VOUWOW£]­\
 #u !dYV]¯\U'VOUWOW£]­\ !u #^Vbb`WÏ\\cšWb`ß\UU»\dçW
P¯]dÓ\Ucß\ZïWbVcăa¯\dYËbVï^RcZ×QVaW\VbVW

N
¢ÝWdçW£\VP»b(A¯\Z«ï\UYVOWbVQ£­b#u##b±\UWOW£]­\  #u
!d$u%b±\UWOW£]­\ !u #

HIÊ
ÎąFWKÆQJWLQPĝFY»TXDQV¼WKÂQKHPK¾\WÅPWçWSKÕ×QJKÕēQJFKÃQKSK¼WWULûQ
QÆQJO½PQJKLÿSY»WKXįVÛQFğDWāQK7KģD7KLÁQ+X÷

.LQKWĈELČQY½àðPSK¾
B`•\Q©aëb¡\Ub`«ë\UfO\VP¯]bß\£OR­\UaW\VVÙQdQQVÓaW\VbVW«cbW•\
T
^Vbb`WÏ\QQR×QVdñPWÏ\\¡\UZ«ï\UbWb­]V\UV¯Wf‘gRý\U£šbV×PWÏ\£³[
^VdYËbQ±cV­b³\U)V–\VbV\VVÓbVÝ\UYVcdýQP¯]bß\PWÏ\P¯]bß\YVcaW\V
bVW`÷\U\U¹^[Ã\P’W£Çb`[QVW[dœ\U\cšWb`ß\Ud£\VP»bbVcăa¯\U»\dçW
ӮA
P¯]dÓ[šWb`«é\UaW\VbVW
ªcbW•\£³cb«V]\bVWÓ\V­b³\UbVcăZïWUWO]bVš\U\š\UbVš\V­b³\U\cšW
b`ß\UbVcăa¯\V¹cQ³\\UVÍQVÓbVÝ\U£•aš\U£•PWÏ\Y“QVÝ\Ua­bZë£Ï\‘\U
QO]\¡\UZýQbV—QVõ\UdçWbVW•\bOWdPWË\£áWYV—V¹c
TH

6–\VbV\Vb`c\Ub‘[YW\VbËPWÏ\[­\VQóOQ¯\«çQ)£³cb«f‘gRý\UVÓbVÝ\U
Q¯\UPWÏ\\«çQa‘cU»\dçW1¯\UV\UYVš\U_cÝQbË>V0Wb`ëbV\Vb`c\Ub‘[
Z]UWabWQaQóOdœ\UYVcYW\VbË1V‘\;‘gu:¡\U1šYVc£šbV×PWÏ\d£³[^V)YVc
RcZ×QVPWÏ\QO]Q±^QQb`c\Ub‘[RcZ×QVbVÏbVO]RcZ×QVd¡\V]RcZ×QVaW\VbVW
U»\dçWD«é\_cÝQUWO0­QV;’VÓbVÝ\URWa¯\d¡\V]ZÑVåWZ\U\UVÍ
DP

F‘g Rý\U QQ Q© aë QVË PWË\ bVcă a¯\ Q™ bV«©\U VWÓc ë >V 6¯W >V BVc¹\
BVc¹\/\:åQD¥\VDW\V6«\UU»\dçWb¡\UQ«é\U_c¯\Z—O\b]\dÓaW\VbVýQ
^Vµ[b­]\Ucß\a¯\^Vµ[Q™bV«©\UVWÓc
BáQVõQZ­WYVš\UUWO\PWÏ\dYV]O\Vdœ\UaùRñ\UbVS]bVõbý«cbW•\(P¯]bß\
dœ\UQ³\P¯]dÓQV][ñQ£—QV_cÝQ^V˜\UP¯]dÓ[šWb`«é\UdP¯]bß\VÓaW\VbVW)
GD

YVcgË\YV—QVQQ£WÏ[YVcRcZ×QV?c¯\U<U­\?c¯\U1š\U6¯W2«©\UBVc¹\
/\DW\VFc‘\DW\VBVO\VDW\V;ąd1¯\V2«©\Uu:¡\U1š)^Vbb`WÏ\!Q¯\U
£’£«ïQ_cgV]­QV(1V‘\;‘gBVc¹\/\>V]\U¢WÍ\
>Vbb`WÏ\YW\VbËPWÏ\U»\dçWP¯]dÓ\Ucß\bW\Ucg•\[šWb`«é\UaW\VbVW£¯[
P¯]dû\UQV»Q_cÝQ^V˜\UO\\W\VdQVó_cgÍ\PWÏ\£¯])£ß\UbVéWUWûU–\UWb`×
^VbVcgb`cgÍ\bVÝ\UZ×QVaùP¯\a»Qd¡\V]PWÏ\£ÃQb`«\U`W•\U£Ï^Vbb`WÏ\
RcZ×QVPÍ\dû\U

79
7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷–/ēS

ӂ
>Vbb`WÏ\d_c¯\Z—PÍ\dû\UYW\VbËPWÏ\QóObÕ\VbVS]^V«©\UbVõQ_c¯\b`×PWÏ\
RýOd]YVš\UUWO\ZW•\\U\VdçWaýbVO[UWObVýQQV±bQóOQQQå\U£ß\UR‘\Q«

HU
dR]O\V\UVWÓ^

3K¼WWULûQGXOăFKÏßPSK¼ėKX\ÿQ4XÛQJÎLùQ
+ÉQK3K¼WWULûQGXOăFKÏßPSK¼ėKX\ÿQ4XÛQJÎLùQ
TH

ÎąFWKÆQJWLQPĝFY»TXDQV¼WKÂQKHPK¾\WUÂQKE»\ÏăQKKÕēQJSK¼WWULûQNLQKW÷
ELûQY»ÏßPSK¼FğDWāQK7KģD7KLÁQ+X÷
DP

 9bfÍ[ a³]
1. DÉa©£ßb«RcgdÍ£×\VV«ç\U^Vbb`WÏ\YW\VbËQV—\VbÕ\VBV÷OBVW•\6cË
GD

C³[ Qå[T
2. A«cb³[bWZWÓcdb`–\VPgdÍVWÓ\b`­\Ud£×\VV«ç\U^Vbb`WÏ\QóO\U\V
YW\VbËQ™dOWb`˜_cO\b`Ù\U\V±bb­W£×O^V«©\US[
TL

80
 ӂ
.+Ş,1*+,ņ3îŔ,0Ś,6Ú1*7Ġ2

HU
Ş7+Ū$7+,Ù1+8ľ

+ĖF[RQJFKİàĊQ½\HPVĆ

N
u<•c£«ïQdOWb`˜QóOYVëW\UVWÓ^£áW[çWa\Ub­]ëBV÷OBVW•\6cË
uB`–\VPg£«ïQQQUWOW£]­\b`]\U_cb`–\VYVëW\UVWÓ^ëBV÷OBVW•\6cË

HIÊ
u<•c£«ïQQQgËcbÝbQ£å\U£Ë\_cb`–\VYVëW\UVWÓ^ëBV÷OBVW•\6cË

T
Hoạt động khởi nghiệp đang ngày càng

chia sẻ về hoạt động hỗ trợ, giáo dục,

khởi nghiệp ở địa phương mà em biết.
ng có vai trò quan trọng
đối với sự phát triển bền vững ở tỉnh Thừa Thiên Huế. Em h
c, tuyên truyền
truy
hãy
về
ӮA
TL

81
 7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷t/ēS

ӂ
1 0ĢWVĚNK¾LQLĐPFæEìQ

HU
Khởi sự kinh doanh
là việc bắt đầu tạo lập một công việc kinh doanh mới.1

Đổi mới sáng tạo

là việc tạo ra, ứng dụng thành tựu, giải pháp kĩ thuật,
+ÿVLQKWK¼LNKėLQJKLÿSÏčLPēL

N
công nghệ, giải pháp quản lí để nâng cao hiệu quả
phát triển kinh tế – xã hội, nâng cao năng suất,
chất lượng, giá trị gia tăng của sản phẩm, hàng hoá.2
V¼QJWÙREDRJċPF¼FF¼QK½Q
QKÅP F¼ QK½Q GRDQK QJKLÿS
NKėLQJKLÿSÏčLPēLV¼QJWÙRY»
NKėLQJKLÿSÏ

HIÊ
Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo
là quá trình khởi nghiệp dựa trên ý tưởng sáng tạo,
tạo ra sản phẩm mới hoặc sản phẩm cũ nhưng
có điểm khác nổi trội, ưu việt hơn so với những
F¼FFKğWKûKďWUěGRDQKQJKLÿS
NKėLQJKLÿSSK¼WWULûQWURQJÏÅ
FÅFKÃQKV¼FKY»OXåWSK¼SFğD
QK» QÕēF F× Vė KÙ WßQJ G»QK
FKRNKėLQJKLÿSYĉQY»W»LFKÃQK
YÍQKR¼NKėLQJKLÿSF¼FWčFKġF

T
sản phẩm, dịch vụ đã từng có trên thị trường và
được phát triển nhanh chóng vượt bậc.3
FXQJ FÝS GăFK Yĝ Kď WUě
NKėLQJKLÿS
ӮA
2 .KĨLQJKLĐSàĞLPĤLV¾QJWêRWUÇQTXÇKèæQJ7KĴD7KLÇQ+XĈ
QJWêRWUÇQTXÇKèæQJ7KĴD7KLÇQ+XĈ
RWUÇQTXÇKèæQJ7KĴD7KLÇQ+XĈ

9DLWUÏFİDNKĨLQJKLĐSàĞLPĤLV¾QJWêR
9DLWUÏFİDNKĨLQJKLĐSàĞLPĤLV¾QJWêR
TH

(PK¾\ÏąFF¼FWKÆQJWLQVDXY»FKREL÷WYDLWUÄFğDNKėLQJKLÿSÏčLPēLV¼QJWÙRėWāQK
7KģD7KLÁQ+X÷

7KÑQJWLQ
&ÆQJW\)376RIWZDUHO»PđWYÃGĝWLÁXELûXYùNKėLQJKLÿSFÆQJQJKÿWKÆQJWLQWÙLWāQK
7KģD7KLÁQ+X÷&ÆQJW\Q»\ϾWÙRUDYLÿFO»PFKRQJÕĕLG½QÏăDSKÕ×QJY»ÏÅQJJÅS
Y»RVĩSK¼WWULûQNLQKW÷FğDWāQK1KĕNKėLQJKLÿSÏčLPēLV¼QJWÙRQùQNLQKW÷WāQK
DP

7KģD7KLÁQ+X÷ϾÏÕěFÏDGÙQJKR¼Y»PėUđQJWģWUX\ùQWKĉQJVDQJF¼FQJ»QK
FÆQJQJKÿFDRY»GăFKYĝ

7KÑQJWLQ
ĠQJGĝQJGLÏđQJq+XH)UHH:DONLQJ7RXUrO»PđWYÃGĝYùNKėLQJKLÿSÏčLPēLV¼QJWÙR
GD

WURQJOÑQKYĩFGXOăFKWÙLWāQK7KģD7KLÁQ+X÷ĠQJGĝQJQ»\FXQJFÝSFKRGXNK¼FKPđWWUÛL
QJKLÿPGXOăFKPLýQSKÃY»ÏđFϼRJLÊSPąLQJÕĕLNK¼PSK¼GLVÛQYÍQKR¼Y»GDQKODP
WKçQJFÛQKFğDÏăDSKÕ×QJÎLùXQ»\NKÆQJFKāWKXKÊWGXNK¼FKY»WÍQJKLÿXTXÛNLQKW÷
QJ»QKGXOăFKP»FÄQWÙRUDF×KđLYLÿFO»PY»JÅSSKßQSK¼WWULûQNLQKW÷ÏăDSKÕ×QJ

!
BVS](BWZWÓcV«ç\UR·\£áW[çWa\Ub­]dYVëW\UVWÓ^R\VQV]aW\VdW•\bVcåQ¢Í\$$#
?¢BBU\Ug! %QóOBVób«ç\U1V—\V^VódÍr6ãb`ïVÙQaW\VaW\VdW•\YVëW\UVWÓ^£Ë\
TL

\¡[  #s

BVS](:c¹b9V]OVÙQd1š\U\UVÓaÝ ' !?6!\Ug&$
!?6!\U !
82
 &KğÏù.KėLQJKLÿSÏčLPēLV¼QJWÙRė7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
7KÑQJWLQ
*UHHQ+XEO»PđWWčFKġFNKėLQJKLÿS[¾KđLWK»QKFÆQJWÙLWāQK7KģD7KLÁQ+X÷WåS

HU
WUXQJY»RYLÿFJLÛLTX\÷WF¼FYÝQÏùPÆLWUÕĕQJY»EÛRWċQÏDGÙQJVLQKKąF*UHHQ
WUXQJY»RYLÿFJLÛLTX\÷WF¼FYÝQÏùPÆLWUÕĕQJY»EÛRWċQÏDGÙQJVLQKKąF*UHHQ-
+XENKÆQJFKāWÙRUDQKħQJJLÛLSK¼SV¼QJWÙRÏûEÛRYÿPÆLWUÕĕQJY»NKX\÷QNKÃFK
VĥGĝQJQÍQJOÕěQJW¼LWÙRP»FÄQWÙRUDF×KđLYLÿFO»PFKRF¼FFKX\ÁQJLDY»QK»
QJKLÁQFġXYùPÆLWUÕĕQJ

9VëW \UVWÓ^ £áW [çW a\U b­] Q™ dOW b`˜

N
`±b_cO\b`Ù\Ub`]\UdWÓQbVQ£µg^Vbb`WÏ\
YW\VbËuf’VåWbÕ\VBV÷OBVW•\6cËb­]`O

HIÊ
\VWÍc Q© VåW dWÓQ Z[ QV] \U«éW ZO] £å\U
\VWÍca¯\^Vµ[Q™UWb`×QV]Qå\U£ß\Ud
f’VåW
B`]\UQQ\¡[_cObÕ\VBV÷OBVW•\6cË
£’Q™\VWÍcQVób`«©\UQV—\VaQVVãb`ïd
bVQ £µg ^V]\U b`] YVëW \UVWÓ^ £áW [çW
T
a\U b­] \V«( F‘g Rý\U VÓ aW\V bVW YVëW +ÉQK
+ÉQK'LýQÏ»Q.KėLQJKLÿSÏčLPēL
\UVWÓ^)Vãb`ïbWQV—\Vd_cą£³cb«)£]b­] V¼QJWÙRWāQK7KģD7KLÁQ+X÷QÍP
d^Vbb`WÏ\\V‘\ZýQ)
ӮA
/ÞQKYĺFNKĨLQJKLĐSàĞLPĤLV¾QJWêR
/ÞQKYĺFNKĨLQJKLĐSàĞLPĤLV¾QJWêR
ĨWĒQK7KĴD7KLÇQ+XĈ
BÕ\V BV÷O BVW•\ 6cË £’ ^Vb b`WÏ\ QQ .û WÁQ PđW Vĉ Gĩ ¼Q NKėL QJKLÿS
Z¥\VdýQYVëW\UVWÓ^£OR­\UYVcgË\YV—QV ÏčLPēLV¼QJWÙRėWāQK7KģD7KLÁQ+X÷
aýa\Ub­]£áW[çWb`]\U\VWÍc\U\V2«çW P» HP EL÷W &¼F Gĩ ¼Q ÏÅ WKXđF OÑQK
TH

£‘gZ[åbaÝZ¥\VdýQYVëW\UVWÓ^£\UQV YĩFQ»R"
žëbÕ\VBV÷OBVW•\6cË(
u1š\U\UVÓbVš\UbW\d^V³\[Í[(:¥\V
dýQ Qš\U \UVÓ bVš\U bW\ d ^V³\ [Í[ £’
\V¹\£«ïQaý_cO\b‘[£ÃQPWÓbb­WbÕ\VBV÷O
DP

BVW•\6cË1QQš\UbgdabO`bc^b`]\UZ¥\V
dýQ\gb¹^b`c\Ud]^Vbb`WÏ\õ\URñ\URW
£å\U ^V³\ [Í[ _c¯\ Z— d UW¯W ^V^ Qš\U
\UVÓ bVš\U bW\ QV] QQ Z¥\V dýQ YVQ \VOc
+ÉQK5DPçW/»QJ&ÆQJQJKÿ
\V«RcZ×QVUW]RñQdYW\VR]O\V
TXĉFJLD$,WÙL+X÷
GD

u2cZ×QVdd¡\V](BÕ\VBV÷OBVW•\6cË
Q™ZïWbVËdÍRWa¯\d¡\V]dRcZ×QVR]£™
Z¥\VdýQYVëW\UVWÓ^b`]\U\U\VRcZ×QVd
d¡\ V] ^Vb b`WÏ\ [­\V 1Q abO`bc^ b¹^
b`c\U d] dWÓQ ^Vb b`WÏ\ QQ õ\U Rñ\U
\Í\ b¯\U b`ýQ bcgË\ d b`¯W \UVWÓ[ Rc Z×QV
TL

£åQ£]£ÏbVcVbYVQVRcZ×QVd\‘\UQO]
b`¯W\UVWÓ[QóOVÙ +ÉQKĠQJGĝQJ+XHIUHHZDONLQJWRXU

83
 7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷t/ēS

ӂ
u 0¯] dÓ [šW b`«é\U d bWËb YWÓ[ \¡\U
Z«ï\U( BÕ\V BV÷O BVW•\ 6cË £ÃQ PWÓb _cO\

HU
b‘[£Ë\P¯]dÓ[šWb`«é\UdbWËbYWÓ[\¡\U
Z«ï\U 1Q R]O\V \UVWÓ^ YVëW \UVWÓ^ b`]\U
Z¥\VdýQ\gb­]`OQQUW¯W^V^dQš\U\UVÓ
a\Ub­]£ÏUW¯[Z«ï\U`QbV¯Wb¡\UQ«é\U
aù Rñ\U \¡\U Z«ï\U bW b­] d P¯] dÓ bW

N
\Ucg•\bVW•\\VW•\ +ÉQK 'ĩ¼Qq*L¼RGĝFWUóWKHR
+ÉQK'ĩ¼Qq*L¼RGĝFWUóWKHR
+ÉQK
u5W]RñQd£]b­](:¥\VdýQUW]RñQ WUL÷WOÃWKXåQWĩQKLÁQrJL»QKJLÛL1KÝW

HIÊ
FXđFWKL.KėLQJKLÿSÏčLPēLV¼QJWÙR
d £] b­] Q§\U £O\U b`ë bV\V [åb b`Ù\U WāQK7KģD7KLÁQ+X÷QÍP
£WÏ[YVëW\UVWÓ^ëbÕ\VBV÷OBVW•\6cË1Q
abO`bc^b`]\UZ¥\VdýQ\gb­]`OQQ\Í\b¯\U
d õ\U Rñ\U Qš\U \UVÓ UW] RñQ QQ YV]
VÙQb`ýQbcgË\dUW¯W^V^£]b­]£Ï\‘\U

£OR­\UQóOVÙQaW\VdaW\VdW•\T
QO]QV±bZ«ï\UUW]RñQd£^õ\U\VcQ³c

u <š\U \UVWÓ^ bVš\U [W\V( 1Q R]O\V

ӮA
\UVWÓ^ YVëW \UVWÓ^ ë bÕ\V BV÷O BVW•\ 6cË
£’ YVëW \UVWÓ^ Z¥\V dýQ \š\U \UVWÓ^ bVš\U
[W\VP½\UQQVõ\URñ\UQš\U\UVÓbVš\UbW\
aù Rñ\U ;­\U Z«çW d­\ d¹b YËb \ÝW W\bS`\Sb
TH

7]B d Q¯[ PWË\ ^Vb b`WÏ\ \š\U \UVWÓ^ +ÉQK0ÆKÂQKQXÆLEÄFğDDQK

+R»QJ&ÆQJ7ÝQ [¾3KRQJ+LùQ
bVcă QO\V d QV¡\ \cšW bVš\U [W\V \V½[ KX\ÿQ3KRQJÎLùQ
[ñQ£—QV\‘\UQO]\¡\Uac±bbWËbYWÓ[\Ucß\
bW\Ucg•\d£^õ\U\VcQ³cbV×b`«é\U
DP

0ĢWVĚ\ĈXWĚW¾FàĢQJàĈQTX¾WUÉQKNKĨLQJKLĐS
0ĢWVĚ\ĈXWĚW¾FàĢQJàĈQTX¾WUÉQKNKĨLQJKLĐS
1™\VWÍcgËcbÝbQ£å\U£Ë\_cb`–\VYVëW\UVWÓ^b`]\U£™Q™VOWgËcbÝ_cO\
b`Ù\U\V±b£™Z([šWb`«é\UYVëW\UVWÓ^d\U«éWYVëW\UVWÓ^

U"A]hfŸåb[_\ç]b[\]ąd
GD

;šWb`«é\UYVëW\UVWÓ^bVc¹\ZïWaÉbVQ 1J»\  8į EDQ QK½Q G½Q

£µg[­\V[É^V]\Ub`]YVëW\UVWÓ^£áW[çW
a\U b­] ;šW b`«é\U YVëW \UVWÓ^ Z YVc\U
^V^Z—dQQQV—\VaQVQóO\V\«çQVãb`ï
YVëW\UVWÓ^
TL
WāQK 7KģD 7KLÁQ +X÷ Ͼ EDQ K»QK
4X\÷W ÏăQK Vĉ 4Î8%1' Yù
.÷KRÙFKKďWUěKÿVLQKWK¼LNKėLQJKLÿS
ÏčLPēLV¼QJWÙRWāQK7KģD7KLÁQ+X÷
JLDLÏRÙQtÏăQKKÕēQJWēL

QÍP

84
 &KğÏù.KėLQJKLÿSÏčLPēLV¼QJWÙRė7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
HU
BV÷O BVW•\ 6cË £’ PO\ V\V \VWÍc
QV—\Va\VVãb`ïQQV]­b£å\UVãb`ïYVëW
\UVWÓ^£áW[çWa\Ub­]b`•\£×OP\bÕ\V\V«(
9Ë V]­QV Vã b`ï VÓ aW\V bVW YVëW \UVWÓ^
£áW[çWa\Ub­]bÕ\V\¡[ %u  £×\V

N
V«ç\U£Ë\\¡[  #)9ËV]­QVbVýQVWÓ\¢Í
\ r6ã b`ï ^Vñ \û YVëW \UVWÓ^s UWOW £]­\
% u  #) <UV× _cgËb aÝ   <?

HIÊ
+ÉQK
+ÉQK  'LýQÏ»Qq7KÊFÏá\KRÙWÏđQJ
+ÉQK'LýQÏ»Qq7KÊFÏá\KRÙWÏđQJ
6¢<2 \Ug !    QóO 6åW £ß\U NKėLQJKLÿSÏčLPēLV¼QJWÙRWURQJ
\V‘\ R‘\ bÕ\V BV÷O BVW•\ 6cË _cg £×\V OÑQKYĩFGXOăFKWāQK7KģD7KLÁQ+X÷r
\åW Rc\U d [õQ QVW Vã b`ï VÓ aW\V bVW QÍP
YVëW\UVWÓ^£áW[çWa\Ub­]b`•\£×OP\bÕ\V
BV÷OBVW•\6cË)9ËV]­QVaÝ#$96C0<2
T
\Ug #"  ! QóO Că PO\ \V‘\ R‘\ bÕ\V
BV÷O BVW•\ 6cË dÍ b`WÏ\ YVOW QV«©\U b`–\V
r6ã b`ï bVO\V \W•\ YVëW \UVWÓ^s UWOW £]­\
ӮA
 u !b`•\£×OP\bÕ\VBV÷OBVW•\6cË)
QQ YË V]­QV b`WÏ\ YVOW ¢Í \ 1Ý ¢š +ÉQK.KR¼WåSKXÝQFKRF¼FWčFKġF
YVëW \UVWÓ^) ?cg £×\V [åb aÝ QV—\V aQV F¼QK½QQKÅPF¼QK½QFÅËWÕėQJ
Gĩ¼QÏÕěFFKąQY»RYÄQJ&KXQJN÷W
Vãb`ïR]O\V\UVWÓ^\VÛdd÷OYVëW\UVWÓ^ FXđFWKL.KėLQJKLÿSÏčLPēLV¼QJWÙR
TH

a\Ub­] WāQK7KģD7KLÁQ+X÷QÍP

V"B[Ÿå]_\ç]b[\]ąd
¢ÏYVëW\UVWÓ^bV\VQš\U\U«éWYVëW\UVWÓ^Q³\Q™\Vû\UY¥\¡\U\¡\UZýQ
^Vµ[QV±bQ©P¯\\V«\¡\UZýQa\Ub­]aýYW•\b`–YWË\bVõQQVcg•\[š\dQQY¥
DP

\¡\UQ©P¯\QóO\U«éWYVëW\UVWÓ^\V«Y¥\¡\U\UVW•\QõcbV×b`«é\UY¥\¡\U_c¯\
Z—bWQV—\V
GD

(PK¾\WÂPKLûXY»QÁXPđWVĉKRÙWÏđQJWKÊFÏá\SKRQJWU»RNKėLQJKLÿSFğDKąFVLQKWāQK
7KģD7KLÁQ+X÷WURQJWKĕLJLDQJßQϽ\
TL

85
 7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷t/ēS

ӂ
4 &¾FEèĤFFæEìQWURQJTX¾WUÉQKNKĨLQJKLĐS

HU
%èĤF;¾FàĔQKàLČPPêQKàLČP\ĈXFİDEìQWK¿Q

<U«éWYVëW\UVWÓ^aÉfS[f”bdÍb`–\V£åYW\V\UVWÓ[QVcg•\[š\YV¯
YW\V\UVWÓ[QVcg•\[š\YV
[QVcg•\[š\YV
\¡\UbWQV—\VQóOP¯\bV‘\£‘g£«ïQfS[Z\Vû\U\Ucß\ZýQb­]\•\£WÏ[
\U\Ucß\ZýQb

N
[­\V0•\Q­\V£™YW\V\UVWÓ[dÍYW\VR]O\VYVëW\UVWÓ^aÉZ\Vû\U£WÏ[
ëW\UVWÓ^aÉZ
gËc^VáPWË\QóO\Vû\U\U«éW[çWYVëW\UVWÓ^

HIÊ
%èĤF7ÉPNLĈPÚWèĨQJNKĨLQJKLĐS

[YWË[Q
Ë Qžb«
êP«çQ\g\U«éWYVëW\UVWÓ^aÉb–[YWË[QQžb«ë\U^VœVï^dçW£WÍc
]b—\VYV¯bVWYVWbV
YWÓ\\¡\UZýQQóOP¯\bV‘\£Ï£¯[P¯]b—\VYV¯bVWYVWbVýQVWÓ\;åbb`]\U

d«ïbYV¯\¡\UbVýQVWÓ\ T ^ZZýOQVÙ
QQZ—R]bV±bP­W^VáPWË\YVWYVëW\UVWÓ^ZZýOQVÙ\žb«ë\UbVWËcb—\VbVýQbË
ӮA
%èĤF;¿\GĺQJNĈKRêFK

£‘gbV«é\Ub`
\Ub`¯W_cOQ
F‘gRý\UYËV]­QV룑gbV«é\Ub`¯W_cOQQUWOW£]­\b÷(f‘gRý\UYËV]­QV
QVf‘gRý\UY
\UYË
a©På£WÍcQVÕ\VYËV]­QVf‘gRý\UYËV]­QVQVWbWËb
TH

%èĤF&KXòQEĔQJXĜQOĺFàČWKĺFKLĐQ

QQVcµ\P×QQ\Uc
¢‘gZP«çQQVcµ\P×QQ\Ucß\ZýQ£Ïb`WÏ\YVOWYËV]­QV\V«(QVcµ\P×dÍ
DP

YWË\bVõQbWQV—\V\V‘\aý^V^Z—d¡\^V˜\U£×O£WÏ[Qš\UQñbVWËbP×

%èĤF7ULČQNKDLNĈKRêFK
QNKDLNĈKR
Ĉ êFK
GD

Bcÿd]b—\VQV±
Bcÿd]b—\VQV±b[õQ£åQóOb÷\UYËV]­QV[UWOW£]­\b`WÏ\YVOWQ™bVÏ
cP½\UUWOW£]
P»b£³cP½\UUWOW£]­\QV­gbVù\UVWÓ[£WÍcQVÕ\VdQV­gQV—\VbVõQ
TL

(PK¾\OLÿWNÁQK
(PK¾\OLÿWNÁQKħQJQJXċQOĩFFßQFÅÏûNKėLQJKLÿSėÏăDSKÕ×QJHP

86
 &KğÏù.KėLQJKLÿSÏčLPēLV¼QJWÙRė7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
(PK¾\[½\GĩQJËWÕėQJY»OåSN÷KRÙFKNKėLQJKLÿSNLQKGRDQKWKHRNKXQJJěLËVDX
SNLQKGRDQKWKHRNKXQJJěLËVDX
Ë

HU
ºWèĨQJNKĨLQJKLĐSNLQKGRDQK
6ÛQSKáPGăFKYĝKÕēQJWēLNKėLQJKLÿSNLQKGRDQKO»JÂ"
3K¿QNK×FNK¾FKK½QJ
.K¼FKK»QJKD\QKÅPNK¼FKK»QJQ»RP»VÛQSKáPGăFKYĝKÕēQJWēL"
FKYĝKÕēQJWē 6ÛQSKáP
GăFKYĝE¼QFKRDL"

N
*LìLSK¾SJL¾WUĔ
JÂ" &¼LWÙRUDV
*L¼WUăP»VÛQSKáPGăFKYĝÏHPÏ÷QFKRNK¼FKK»QJO»JÂ" &¼LWÙRUDVĩNK¼FELÿWNKL÷Q

HIÊ
DPÂQKO»JÂ"
FKRNK¼FKK»QJOĩDFKąQVĥGĝQJVÛQSKáPGăFKYĝFğDPÂQKO»JÂ"
.ÇQKWUX\ĊQWKÑQJ
6ĥGĝQJF¼FNÁQKWUX\ùQWKÆQJSK½QSKĉLQ»RÏûWL÷S[ÊFYēLNK¼FKK»QJ"
WL÷S[ÊFYēLNK¼ /»PWK÷Q»R
ÏûNK¼FKK»QJEL÷WWēLVÛQSKáPGăFKYĝFğDPÂQK"
QK"
4XDQKĐNK¾FKK½QJ

T
/»PWK÷Q»RÏûJLħFK½QY»WKXKÊWNK¼FKK»QJ"
'ÏQJGRDQKWKX
QJÏÕěFWKûKL
û
/ěLQKXåQWKXÏÕěFWģSK½QNKÊFNK¼FKK»QJÏÕěFWKûKLÿQQKÕWK÷Q»R"
ӮA
1JXĜQOĺFFKÊQK
1JXċQOĩFQ»RTXDQWUąQJQKÝWÏûGRDQKQJKLÿSWċQWÙLY»SK¼WWULûQ"
WÏûGRDQKQJKLÿ W»LQJX\ÁQ
W»LFKÃQKQK½QOĩFQJXċQWULWKġFQùQWÛQJFÆQJQJKÿ
ùQWÛQJFÆQJQJK
+RêWàĢQJFKÊQK
TH

QNKDLY»GX\WU
+»QKÏđQJQKÕWK÷Q»RÏûWULûQNKDLY»GX\WUÂKRÙWÏđQJNLQKGRDQK"
ßĚLW¾FFKÊQK
ĩF Y» F¼F Ïĉ
&¼F QK» FXQJ FÝS QJXċQ OĩF ÏĉL W¼F Q»R JLÊS FKR FÆQJ YLÿF NLQK GRDQK ÏÕěF
WKĩFKLÿQWĉWY»SK¼WWULûQ"
Q"
&æFîXFKLSKÊ
DP

0ÆWÛWÝWFÛF¼FFKLSKÃFßQWKL÷WÏûGX\WUÂY»ÏLùXK»QKFÆQJYLÿFVÛQ[XÝWNLQKGRDQK
FFKLSKÃF
à ßQWKL÷WÏ
÷
GD
TL

87
 7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷t/ēS

ӂ
HU
B 0ÀLàLĊQ
%øFK½QK 38 0LÁQ7KáP
E»LEÛQ 
 0LQK0ÙQJ
%êFKEÊ 38 
%êFKEÊWĮFWöS 0LQK0êQJFXQJWĴ 38

N
0Ñ7UèĦQJ 38
C
&D+X÷ 1
FåQWKû QJ»QKNLQKW÷PÓLQKąQ

HIÊ
FK×LWK× 1JX\ýQ&KÃ7KDQK
FčWKû 1JX\ýQ&Õ7ULQK
FÆQJQJKLÿS[DQK 1JX\ýQ7UL3KÕ×QJ
FÆQJQJKÿFDR 1K¾QKÙFFXQJÏÂQK
QÆQJQJKLÿSKħXF×
'
1JĢQJÑQ 38
GLýQ[ÕēQJ
'LĐX/LÇQWKLWöS
T
GDQKQK½Q
1JĺFKĈWKLWöS
1JĺFKĈWKLWöS
1KâKÉQK 38
3
ӮA
GLVÛQ
GÄQJGRDQKWKX 3KLÇQKĐWKL
3KLÇQKĐWKL
GXOăFK[DQK S
ß VWDUWXS
ÏDGÙQJVLQKKąF VLQKWK¼L
TH

ÎïQJ+X\7Uġ 7
ÎLùP3KÉQJ7Kă WK»QKSKĉ)HVWLYDO
ßĈKĐWKL 7ÆQ7KÝW7KX\÷W
ÏčLPēLV¼QJWÙR 7ÆQ7KÝW7ÉQJ
 WčQJVÛQSKáPWUÁQÏăDE»Q
ÏÆWKăWKÆQJPLQK *5'3 
DP

H 7KæYXDY½VX\QJôP
+½WKèĬQJ 38 7KèæQJ6æQWKLWöS
KÿVLQKWK¼LNKėLQJKLÿS 9
. YăQKFÛQK
NKėLVĩNLQKGRDQK YăQKVĥ
GD

L ;
/ÁÎġF$QK [ÕēQJKRÙ
0
0DL$P

TL

88
 &KğÏù.KėLQJKLÿSÏčLPēLV¼QJWÙRė7KģD7KLÁQ+X÷

ӂ
HU
Chủ đề: Danh nhân Thừa Thiên Huế: Ảnh chủ đề: Nhà thờ Đặng Huy Trứ Copyright ©
tác giả cung cấp; hình 1.1 – hình 1.9 Copyright © Nguyễn Thị Dung; hình 2.1 – hình 2.11
Copyright © Hoàng Chí Hiếu.
Chủ đề: Các tác giả tiêu biểu của văn học trung đại Thừa Thiên Huế: Ảnh chủ đề: Toàn
cảnh lăng Minh Mạng,, Copyright © tác giả cung cấp; Hình 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5 Copyright
© tác giả cung cấp; Hình 2.1, 2.2 Copyright © tác giả cung cấp; Hình 3.1, 3.2, 3.3 Copyright

N
© tác giả cung cấp.
Chủ đề: Âm nhạc ở Thừa Thiên Huế: Ảnh chủ đề: Hoà tấu ca Huế tại cuộc thi độc tấu và

HIÊ
hoà tấu nhạc cụ dân tộc tại Thành phố Hồ Chí Minh lần thứ nhất năm 2018,2018 Copyright ©
Phan Anh Bình; Hình 1.1, 1.2, 2.1, 2.2, 2.3, 2.4, 2.5 Copyright © Phạm Hồng Lĩnh; Hình 1.3
Copyright © Nguyễn Bá Cường; Hình 1.4, 1.6 Copyright © Trần Đình Khắc Du; Hình 1.5
Copyright © baothuathienhue.vn; Hình 1.7 Copyright © Nguyễn Thị Hồng Lê; Hình 1.8
Copyright © dantri.vn

T
Chủ đề: Kinh tế Thừa Thiên Huế – Đặc điểm và định hướng phát triển: Ảnh chủ đề:
Một góc kinh thành Huế nhìn từ trên cao, Copyright © Shutterstock; Các hình trang 65:
Copyright © thuathienhue.gov.vn; Hình 1.2 Copyright © thuathienhue.gov.vn;
ӮA
Hình 1.3 Copyright © baothuathienhue.vn; Hình 1.4 Copyright © baothuathienhue.vn;
Hình 1.5 Copyright © thuathienhue.gov.vn; Hình 1.6 Copyright © lamthuymoc.com.vn;
Hình 1.7 Copyright © huecity.gov.vn; Hình 1.8 Copyright © thuathienhue.gov.vn;
Hình 2.2 Copyright © chanmayport.com.vn; Hình 2.3 Copyright © baothuathienhue.vn;
Hình 2.4 Copyright © dulichhue.info
TH

Chủ đề: Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo ở Thừa Thiên Huế: Huế Ảnh chủ đề: .KR¾ KXîQ
OX\ĐQ EĜL GèĪQJ NLĈQ WKIJF YĊ NKĨL QJKLĐS àĞL PĤL V¾QJ WêR àèĬF WĞ FKIJF WêL
7UXQJ W¿P .KĨL QJKLĐS Y½ àĞL PĤL V¾QJ WêR WêR ÎÙL KąF +X÷ Copyright ©
https://kinhtetapdoan.vn/dai-hoc-hue-4-nam-kien-tao-he-sinh-thai-khoi-nghiep-doi-
moi-sang-tao-ky-2-d12912.html;
-ky-2-d12912.html; hình 1 Copyright © https://thuathienhue.gov.vn/vi-vn/
Thong-tin-tong-dieu-tra-nong-thon-nong-nghiep-va-thuy-san-nam-2011/tid/Dien-dan-
DP

khoi-nghiep-doi-moi-sang-tao-tinh-Thua-Thien-Hue-nam-2020; hình 2 Copyright ©

https://baothuathienhue.vn/kinh-te/ket-noi-cac-lang-cong-nghe-quoc-gia-thuc-day-
khoi-nghiep-sang-tao-119373.html; hình 4 Copyright © https://baochinhphu.vn/ 7
thua-thien-hue-trao-giai-du-an-y-tuong-khoi-nghiep-xuat-sac-nam-2022-102221221
16310094.htm; hình 5 Copyright © https://baothuathienhue.vn/kinh-te/khoi-nghiep/
GD

khoi-nghiep-thanh-cong -o-que-nha-127692.html; hình 6 Copyright © Nguyễn Thúc

Nhân, sdl.thuathienhue.gov.vn; hình 7 © Copyright Đức Quốc, codokhoinghiep.
thuathienhue.gov.vn.
thienhue.gov.vn.
Ảnh bìa 1: https://baothuathienhue.vn/chinh-tri-xa-hoi/theo-dong-thoi-su, ảnh bìa 4:
Nguyen Quang Ngoc Tonkin.
TL

89
 7»LOLÿX*L¼RGĝFÏăDSKÕ×QJWāQK7KģD7KLÁQ+X÷t/ēS

ӂ
N HU
HIÊ
NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

Địa chỉ: Tầng 6, Toà nhà số 128 đường Xuân Thuỷ, quận Cầu Giấy, TP. Hà Nội
Điện thoại: 024.37547735 | Email: nxb@hnue.edu.vn

T
Website: www.nxbdhsp.edu.vn

Chịu trách nhiệm xuất bản:

ӮA
Giám đốc – Tổng biên tập: NGUYỄN BÁ CƯỜNG

Biên tập viên:

ỨNG QUỐC CHỈNH – NGUYỄN KIỀU OANH – HOÀNG THỊ QUYÊN
NGUYỄN HUYỀN THANH – NGUYỄN THỊ THUỶ

Thiết kế sách:
TH

NGUYỄN ĐỨC HUY – LÊ TRUNG NGHĨA

ĐÔ THANH KIÊN – NGUYỄN NGUYỆT NGA

Trình bày bìa:

LÊ TRUNG NGHĨA

* Trong tài liệu có tham khảo, sử dụng tư liệu về Thừa Thiên Huế của một số tác giả, chúng tôi trân trọng ccảm ơn!
DP

TÀI LIỆU GIÁO DỤC ĐỊA PHƯƠNG TỈNH THỪA THIÊN HUẾ
LỚP 11

ISBN 978-604-54-0000-0
GD

In --- cuốn, khổ 19 x 26,5cm tại

Địa chỉ:
Số xác nhận đăng kí xuất bản: 00-2021/CXBIPH/00-000/ĐHSP
Quyết định xuất bản số: ---/QĐ-NXBĐHSP ngày --/--/2021
In xong và nộp lưu chiểu Quý IV năm 2022.
TL

90