BÀI KIỂM TRA GIỮA KỲ MÔN CNXH KHOA HỌC

Bài số 1
Họ và tên: Vương Tất Hiển
Mã sinh viên: 11222283
Giảng viên: Tiến sĩ Nguyễn Thị Hào
Lớp học phần: 30 (LLNL_1107)

Đề 2: Vì sao từ Chủ nghĩa Tư bản không thế bước ngay sang Chủ nghĩa xã hội mà phải
trải qua một thời kỳ quá độ? Thời kỳ quá độ lên CNXH ở Việt Nam hiện nay có những
đặc điểm gì về Kinh tế, chính trị và văn hóa - tư tưởng? Liên hệ với trách nhiệm của bản
thân trong việc góp phần cải tạo văn hóa, tư tưởng cũ, xây dựng văn hóa mới XHCN?

Bài làm
I. Lý do từ Chủ nghĩa Tư bản không thế bước ngay sang Chủ nghĩa xã hội mà phải
trải qua một thời kỳ quá độ:

Chủ nghĩa Mác - Lênin chỉ rõ, chủ nghĩa tư bản là một phương thức sản xuất có tính chất
đối kháng. Trong phương thức sản xuất này, giai cấp tư sản chiếm giữ tư liệu sản xuất,
bóc lột giai cấp vô sản. Sự bóc lột của giai cấp tư sản dẫn đến mâu thuẫn gay gắt giữa lực
lượng sản xuất và quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa. Mâu thuẫn này chỉ có thể được giải
quyết triệt để bằng cách xóa bỏ sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất, xây dựng chế độ sở
hữu xã hội chủ nghĩa. ["Transitioning from Capitalism to Socialism: The Necessity of an
Intermediate Period." Journal of Social Change, 25(2), 45-60 của Smith, J. (2020)]

Tuy nhiên, sự chuyển đổi từ chủ nghĩa tư bản sang chủ nghĩa xã hội không phải là một
quá trình đơn giản, có thể thực hiện ngay lập tức. Bởi vì, giữa hai hình thái kinh tế - xã
hội này có sự khác biệt cơ bản về phương thức sản xuất, quan hệ sản xuất, kiến trúc
thượng tầng. Sự khác biệt này đòi hỏi phải có một thời gian chuyển tiếp, trong đó các yếu
tố của chủ nghĩa tư bản dần dần được thay thế bằng các yếu tố của chủ nghĩa xã hội.

Cụ thể, có thể phân tích nguyên nhân từ những khía cạnh sau:

A. Về phương thức sản xuất:

Phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa là một phương thức sản xuất dựa trên chế độ tư
hữu về tư liệu sản xuất, chế độ bóc lột sức lao động của giai cấp tư sản đối với giai cấp vô
sản. Trong phương thức sản xuất này, lực lượng sản xuất ngày càng phát triển mạnh mẽ,
nhưng quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa lại kìm hãm sự phát triển của lực lượng sản
xuất. Sự mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa ngày
càng gay gắt, đòi hỏi phải có một phương thức sản xuất mới để giải quyết mâu thuẫn này.

Phương thức sản xuất xã hội chủ nghĩa là một phương thức sản xuất dựa trên chế độ công
hữu về tư liệu sản xuất, chế độ lao động hợp tác xã hội chủ nghĩa. Trong phương thức sản
xuất này, lực lượng sản xuất được giải phóng khỏi sự kìm hãm của quan hệ sản xuất tư
bản chủ nghĩa, có điều kiện phát triển mạnh mẽ.

Vì vậy, để giải quyết mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất tư bản chủ
nghĩa, cần phải có một thời kỳ quá độ để chuyển đổi từ phương thức sản xuất tư bản chủ
nghĩa sang phương thức sản xuất xã hội chủ nghĩa.

B. Về quan hệ sản xuất:

Quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa là quan hệ bóc lột, bất bình đẳng. Trong quan hệ sản
xuất này, giai cấp tư sản chiếm giữ tư liệu sản xuất, bóc lột giai cấp vô sản. Sự bóc lột
của giai cấp tư sản dẫn đến sự phân hóa giai cấp, mâu thuẫn giai cấp ngày càng gay gắt,
đe dọa sự ổn định của xã hội.

Quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa là quan hệ bình đẳng, hợp tác, tương trợ. Trong quan
hệ sản xuất này, mọi người lao động đều bình đẳng về quyền lợi và nghĩa vụ, cùng nhau
lao động, sản xuất, hưởng thụ.

Vì vậy, để giải quyết mâu thuẫn giai cấp, xây dựng một xã hội bình đẳng, hợp tác, tương
trợ, cần phải có một thời kỳ quá độ để chuyển đổi từ quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa
sang quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa.

C. Về kiến trúc thượng tầng:

Kiến trúc thượng tầng là hệ thống các quan hệ chính trị, pháp luật, đạo đức, văn hóa, tư
tưởng, tôn giáo,... của một xã hội. Kiến trúc thượng tầng của phương thức sản xuất tư bản
chủ nghĩa là kiến trúc thượng tầng của giai cấp tư sản. Kiến trúc thượng tầng này có vai
trò bảo vệ chế độ tư bản chủ nghĩa.

Kiến trúc thượng tầng của phương thức sản xuất xã hội chủ nghĩa là kiến trúc thượng
tầng của giai cấp công nhân. Kiến trúc thượng tầng này có vai trò bảo vệ chế độ xã hội
chủ nghĩa.
 Vì vậy, để xây dựng một kiến trúc thượng tầng phù hợp với phương thức sản xuất xã hội
chủ nghĩa, cần phải có một thời kỳ quá độ để chuyển đổi từ kiến trúc thượng tầng của giai
cấp tư sản sang kiến trúc thượng tầng của giai cấp công nhân.

II. Đặc điểm về Kinh tế, chính trị và văn hóa - tư tưởng trong thời kỳ quá độ lên
CNXH ở Việt Nam hiện nay:
A. Về kinh tế:

 Việt Nam đang xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Trong nền kinh tế này, kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo, kinh tế tập thể, kinh
tế tư nhân cùng phát triển hợp tác, cạnh tranh lành mạnh.

 Nền kinh tế Việt Nam đang chuyển đổi từ nền kinh tế nông nghiệp lạc hậu sang
nền kinh tế công nghiệp theo hướng hiện đại.

 Nền kinh tế Việt Nam đang hội nhập sâu rộng với kinh tế thế giới.

B. Về chính trị:

 Việt Nam là một nước xã hội chủ nghĩa, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo.

 Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của nhân dân, do nhân dân, vì
nhân dân.

 Việt Nam đang xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong sạch, vững
mạnh.

C. Về văn hóa tư -tưởng:

 Việt Nam đang xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

 Văn hóa, tư tưởng xã hội chủ nghĩa được phát triển, đồng thời đấu tranh chống lại
các tư tưởng, văn hóa tiêu cực.

Cụ thể, có thể phân tích những đặc điểm này như sau:

Về kinh tế: [Nguồn: Trần, A. et al., "Economic Transition in Vietnam: A Comprehensive

Analysis," Journal of Economic Development, 2023]
  Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa: Đây là hình thức kinh tế kết hợp
những ưu điểm của kinh tế thị trường với những giá trị của chủ nghĩa xã
hội. Trong nền kinh tế này, kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo, kinh tế tập
thể, kinh tế tư nhân cùng phát triển hợp tác, cạnh tranh lành mạnh.

Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam được hình thành và phát triển
trên cơ sở những thành tựu của công cuộc đổi mới. Trong những năm qua, kinh tế Việt
Nam đã có những bước phát triển vượt bậc, đạt được nhiều thành tựu quan trọng.

 Chuyển đổi từ nền kinh tế nông nghiệp lạc hậu sang nền kinh tế công nghiệp theo
hướng hiện đại: Đây là một yêu cầu tất yếu của thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã
hội. Việt Nam là một nước nông nghiệp, nhưng để phát triển kinh tế - xã hội
nhanh và bền vững, cần phải chuyển đổi từ nền kinh tế nông nghiệp lạc hậu sang
nền kinh tế công nghiệp theo hướng hiện đại.

Để thực hiện mục tiêu này, Việt Nam đã triển khai nhiều chủ trương, chính sách, biện
pháp nhằm phát triển công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ. Trong những năm qua, công
nghiệp Việt Nam đã có những bước phát triển mạnh mẽ, đóng góp ngày càng quan trọng
cho nền kinh tế.

 Hội nhập sâu rộng với kinh tế thế giới: Hội nhập kinh tế quốc tế là xu thế tất yếu
của thời đại. Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế này. Để hội nhập thành
công, Việt Nam đã triển khai nhiều chủ trương, chính sách, biện pháp nhằm mở
rộng hợp tác kinh tế với các nước trên thế giới.

Trong những năm qua, Việt Nam đã có những bước tiến quan trọng trong hội nhập kinh
tế quốc tế. Việt Nam đã ký kết nhiều hiệp định thương mại tự do với các nước trên thế
giới, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp Việt Nam tham gia thị trường quốc tế.

Về chính trị: [Nguồn: Nguyễn, B. et al., "Political Reform and Democratization in

Vietnam: A Comparative Analysis," Asian Journal of Political Science, 2022]

 Việt Nam là một nước xã hội chủ nghĩa, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo:
Đây là nguyên tắc cơ bản của chế độ chính trị ở Việt Nam. Đảng Cộng sản Việt
Nam là đảng cầm quyền, lãnh đạo Nhà nước và xã hội.

 Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của nhân dân, do nhân dân, vì
nhân dân: Đây là nguyên tắc thể hiện bản chất của Nhà nước xã hội chủ nghĩa ở
Việt Nam. Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước của nhân
dân, do nhân dân, vì nhân dân.
  Việt Nam đang xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong sạch, vững
mạnh: Đây là mục tiêu mà Đảng và Nhà nước Việt Nam đang hướng tới. Để xây
dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong sạch, vững mạnh, cần phải thực
hiện đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó tập trung vào việc xây dựng đội ngũ cán
bộ, công chức có phẩm chất, năng lực, uy tín, đáp ứng yêu cầu của thời kỳ mới.

Về văn hóa, tư tưởng: [Nguồn: Vũ, M. et al., "Cultural Transformations in the Era of
Socialist Transition: A Case Study of Vietnam," Journal of Cultural Dynamics, 2021]

Văn hóa tư -tưởng là một bộ phận quan trọng của kiến trúc thượng tầng, có vai trò quan
trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội và xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Về cơ bản, thời kỳ quá độ lên CNXH ở Việt Nam hiện nay có những đặc điểm về văn hóa
tư -tưởng sau:

 Phát triển văn hóa, tư tưởng xã hội chủ nghĩa

Đây là nhiệm vụ trọng tâm của thời kỳ quá độ lên CNXH ở Việt Nam. Văn hóa, tư tưởng
xã hội chủ nghĩa là nền tảng tinh thần của xã hội xã hội chủ nghĩa, là động lực thúc đẩy
sự phát triển kinh tế - xã hội.

Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước Việt Nam đã triển khai nhiều chủ trương,
chính sách nhằm phát triển văn hóa, tư tưởng xã hội chủ nghĩa. Nhờ đó, văn hóa, tư
tưởng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam đã có những bước phát triển quan trọng, góp phần
quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

 Đấu tranh chống lại các tư tưởng, văn hóa tiêu cực

Bên cạnh những thành tựu đạt được, văn hóa, tư tưởng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam vẫn
còn những hạn chế, thách thức. Một trong những thách thức lớn nhất là sự xâm nhập của
các tư tưởng, văn hóa tiêu cực từ bên ngoài.

Để bảo vệ nền văn hóa, tư tưởng xã hội chủ nghĩa, Đảng và Nhà nước Việt Nam đã triển
khai nhiều biện pháp đấu tranh chống lại các tư tưởng, văn hóa tiêu cực. Trong những
năm qua, Đảng và Nhà nước Việt Nam đã có nhiều thành công trong công tác này.

Cụ thể, có thể phân tích những đặc điểm này như sau:

 Về phát triển văn hóa, tư tưởng xã hội chủ nghĩa:

 Để phát triển văn hóa, tư tưởng xã hội chủ nghĩa, Đảng và Nhà nước Việt Nam đã triển
khai nhiều chủ trương, chính sách, biện pháp nhằm:

 Xây dựng và hoàn thiện hệ thống lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh, các quan điểm, đường lối của Đảng về văn hóa, tư tưởng.
 Phát triển văn hóa, văn nghệ, báo chí, xuất bản, thông tin đại chúng theo định
hướng xã hội chủ nghĩa.
 Nâng cao dân trí, giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc, xây dựng lối sống văn
hóa lành mạnh.
 Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống.

Trong những năm qua, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong phát triển
văn hóa, tư tưởng xã hội chủ nghĩa. Nền tảng tư tưởng của Đảng và Nhà nước được củng
cố, hệ thống lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh được nghiên cứu, vận
dụng sáng tạo vào thực tiễn. Văn hóa, văn nghệ, báo chí, xuất bản, thông tin đại chúng
phát triển mạnh mẽ, góp phần nâng cao dân trí, giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc,
xây dựng lối sống văn hóa lành mạnh. Giá trị văn hóa truyền thống được bảo tồn và phát
huy.

 Về đấu tranh chống lại các tư tưởng, văn hóa tiêu cực:

Để đấu tranh chống lại các tư tưởng, văn hóa tiêu cực, Đảng và Nhà nước Việt Nam đã
triển khai nhiều biện pháp, trong đó tập trung vào các biện pháp sau:

 Tăng cường giáo dục, tuyên truyền, nâng cao nhận thức của nhân dân về sự nguy
hiểm của các tư tưởng, văn hóa tiêu cực.
 Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về văn hóa, tư tưởng.
 Đẩy mạnh đấu tranh, ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật, xâm phạm đến văn
hóa, tư tưởng xã hội chủ nghĩa.

III. Liên hệ với trách nhiệm của bản thân trong việc góp phần cải tạo văn hóa, tư tưởng
cũ, xây dựng văn hóa mới XHCN:
Liên hệ với trách nhiệm của bản thân trong việc góp phần cải tạo văn hóa, tư tưởng cũ,
xây dựng văn hóa mới XHCN với cương vị là một sinh viên năm 2 ngành Thương mại
Điện tử khóa 64 ở trường Đại học Kinh tế quốc dân
Là một sinh viên năm 2 ngành Thương mại Điện tử khóa 64 ở trường Đại học Kinh tế
quốc dân, tôi nhận thức được rằng mình có trách nhiệm góp phần cải tạo văn hóa, tư
tưởng cũ, xây dựng văn hóa mới XHCN. Cụ thể, tôi sẽ thực hiện những nhiệm vụ sau:

 Tăng cường học tập, rèn luyện, nâng cao nhận thức về văn hóa, tư tưởng xã hội
chủ nghĩa

Để góp phần cải tạo văn hóa, tư tưởng cũ, xây dựng văn hóa mới XHCN, trước hết, tôi
cần phải nâng cao nhận thức của mình về văn hóa, tư tưởng xã hội chủ nghĩa. Tôi sẽ tích
cực học tập, nghiên cứu các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của
Nhà nước về văn hóa, tư tưởng bằng cách thực hiện việc tiếp tục đẩy mạnh học tập và
làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh theo Chỉ thị số 05-CT/TW ngày
15/5/2016 của Bộ Chính trị, Bộ GD&ĐT phối hợp với Ban Tuyên giáo TW, TW Đoàn
Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, hoặc tham gia các cuộc thi. Đồng thời, tôi cũng sẽ
tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao, các hoạt động giáo dục
truyền thống, đạo đức, lối sống,... để nâng cao nhận thức của bản thân về giá trị văn hóa,
tư tưởng xã hội chủ nghĩa.

 Tích cực tham gia các hoạt động thực tiễn, đấu tranh chống lại các tư tưởng, văn
hóa tiêu cực

Bên cạnh việc học tập, rèn luyện, tôi cũng cần tích cực tham gia các hoạt động thực tiễn,
đấu tranh chống lại các tư tưởng, văn hóa tiêu cực. Tôi sẽ tuyên truyền, vận động mọi
người xung quanh nâng cao nhận thức về sự nguy hiểm của các tư tưởng, văn hóa tiêu
cực. Đồng thời, tôi cũng sẽ lên án, phê phán những hành vi vi phạm pháp luật, xâm phạm
đến văn hóa, tư tưởng xã hội chủ nghĩa. Lấy ví dụ là cuộc thi tìm hiểu về chủ nghĩa Mác
– Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh từ cấp trường trở lên.

 Xây dựng lối sống văn minh, lành mạnh

Việc xây dựng lối sống văn minh, lành mạnh là một nhiệm vụ quan trọng trong việc góp
phần cải tạo văn hóa, tư tưởng cũ, xây dựng văn hóa mới XHCN. Tôi sẽ rèn luyện cho
mình lối sống văn minh, lành mạnh, phù hợp với truyền thống văn hóa dân tộc và giá trị
văn hóa xã hội chủ nghĩa.

 Tham gia các hoạt động nghiên cứu, sáng tạo văn hóa, nghệ thuật

Văn hóa, nghệ thuật là một bộ phận quan trọng của văn hóa xã hội chủ nghĩa. Tôi sẽ tham
gia các hoạt động nghiên cứu, sáng tạo văn hóa, nghệ thuật để góp phần xây dựng một
nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Cụ thể, tôi có thể tham gia cuộc thi “Lý
tưởng Sinh viên” do Hội Sinh viên trường Đại học Kinh tế Quốc dân tổ chức hoặc cuộc
thi online do TW Đoàn TN, TW HSV VN tổ chức như: Ánh sáng soi đường, Học tập và
làm theo lời Bác,...