DE VERENIGDE STATEN OF DE

WORDING VAN DE
BELANGRIJKSTE WESTERSE
INDUSTRIËLE MOGENDHEID
(1787 – 1917 – 21 ste eeuw)
1.DE TERRITORIALE EXPANSIE. In 1776 riepen de VS hun
onafhankelijkheid uit. na het verdrag van Versailles in 1783,
dat de onafhankelijkheidsoorlog besloot, kwam in 1787 de
federatieve republiek tot stand : ze groepeerde 13 lidstaten
langs de oostkust, naast een reusachtig gebied dat zich
uitstrekte tot aan de Mississipi en dat Groot Brittannië had
afgestaan in 1783. In 1803 kochten de VS Louisiana van
Frankrijk; in 1819 stonden Spanje Florida en in 1846 Groot
Brittannië Oregon af ; in 1848 leverde een oorlog tegen Mexico ook nog
Californië, New Mexico en Texas op. De VS omvatten voortaan gans het
centrale deel van Noord-Amerika van de Atlantische tot de Stille Oceaan. Al die
gebieden werden afgebakend in nagenoeg even grote territoria, die rechtstreeks
bestuurd werden door de federale regering : zodra de blanke bevolking 50.000
zielen bedroeg, werd het Territorium verheven tot lidstaat van de federatie.

In de XVII en e XVIII eeuw hadden talrijke Hollanders en Angelsaksers zich op

de oostkust van Noord-Amerika gevestigd. In de XIX eeuw nam de immigratie
een grote uitbreiding : ze trok nu vooral Duitsers naar de Nieuwe Wereld. Deze
pioniers werden aangelokt door de fabelachtige verhalen over goud en
zilvermijnen; op deze goldrush volgde een golf van landbouwers en veetelers,
die de Far-West koloniseerden. De bevolking groeide aldus snel aan. (Van ca. 3
miljoen in 1776 tot 9,5 miljoen in 1820 en 32 miljoen in 1860)

De opmars van de kolonisten naar het westen en het in bezit nemen van de
grond doemden de indianen tot de ondergang, vermits hun enige vorm van
levensonderhoud, de jacht ,onmogelijk werd gemaakt. Dit verklaart het heftige
verzet van de Indianen tegen de indringing van blanken ; ganse
Indianenstammen werden aldus uitgeroeid en de overige werden slechts van de
totale ondergang gespaard toen ze door de regering in reservaten werden
ondergebracht.

2.DE SECESSIEOORLOG

De zuidelijke staten waren in hoofdzakelijk bewoond door rijke planters, die

met behulp van zwarte slaven de katoen en tabaksplantages exploiteerden. Zij
waren voorstanders van het economisch liberalisme, dat toeliet hun producten
gemakkelijk af te zetten en van een ver doorgedreven autonomie van de
verschillende staten. het geheel van hun economische activiteiten was berekent
op het gebruik van slaven.

Erik Walgraef Gesch/Pius

 The Battle of
Hampton Roads
in 1862, fought at
the mouth of the
River James. The
Confederate ship
Virginia sank the
Union vessel
Cumberland but
was forced to
withdraw,
leaving the
eastern seaboard
in the hands of
the Union.

De noordelijke staten kenden het groot grondbezit niet ; hier leefden

hoofdzakelijk kleine farmers en rbeiders,die in de zich vlug ontwikkelende
nijverheid werkzaam waren. Zij waren voorstanders van het protectionisme dat
de jonge Amerikaanse industrie moest beschermen, van een federaal bestuur en
van de afschaffing van de slavernij.
Het antagonisme tussen noorderlingen en zuiderlingen escaleerde tot een open
conflict ten gevolge van het slavenprobleem.
De beroemde roman van Mevr. Beecher-Stowe "de hut van oom Tom" stelde het
nog meer in de actualiteit.
In 1860 werd de overtuigde abolitionist Abraham Lincoln, tot president
gekozen. Dit verwekte hevige beroering in het zuiden.
In 1861 scheurden 11 zuidelijke staten zich af van de unie en stichtten een
afzonderlijke bondsstaat met Richmond als hoofdstad. De noordelingen
aanvaarden deze secessie niet en een oorlog brak uit tussen de unionisten en de
geconfedereerden. Gedurende 4 jaar woedde de strijd met een ongelofelijke
hardnekkigheid, het resultaat was er dan ook naar :1.000.000 doden, maar
uiteindelijk behaalden de unionisten de bovenhand dank zij een belangrijkere
industrie (moderne wapenindustrie : Colt) en grotere bevolkingsreserves.
In 1865 was de eenheid hersteld en in december van dat jaar werd de slavernij
over geheel de VS afgeschaft.
Lincoln heeft dit succes evenwel niet beleefd : hij werd in april 1865 vermoord.
In 1865 werden de slaven vrij en verkregen de zelfde rechten als de blanken. In
de zuidelijke staten poogden deze laatsten nochtans de invloed van de zwarten
op het publieke leven zoveel mogelijk te beperken, vooral in de staten waar zij
een groot deel van de bevolking uitmaakten.

(In sommige staten bedroeg het aantal zwartens meer dan 50%)

Een wet voorzag dat men moest kunnen lezen, schrijven en een uittreksel van de
grondwet kunnen interpreteren om over stemrecht te beschikken. Op sociaal
gebied ging het blanke bevolkingsdeel over tot een ver doorgedreven segregatie.
De zwarten werden geweerd uit de omgang met de blanken en hadden eigen
scholen, woonwijken, kerken, restaurants, schouwburgen,
dancings, kerkhoven en compartimenten in treinen trams ; de wet verbood zelfs
huwelijken tussen blanken en kleurlingen.
De rassenhaat, nam nog toe naarmate de zwarte bevolking aangroeide. Tegen het
" zwarte gevaar " werd de Ku-Klux-Klan opgericht, die er niet voor terug

Erik Walgraef Gesch/Pius

deinsde zelf 'gerechtigheid' te laten geschieden op zwarten die op één of andere
wijze blanken hadden dwars gezeten. Ontelbare zwarten zijn aldus gelyncht
geworden. (De Ku Klux-Klan heeft zich in 1958 ontbonden)

*In 1954 heeft het federaal gerechtshof de rassenscheiding in de scholen verboden. Dit gaf
aanleiding tot ernstige incidenten o.m. te Little Rock (1957) en te Oxford (1962) In 1968
werd door Martin Luther King,de bekende leider van de beweging tot emancipatie van de
Amerikaanse neger in 1964 de Nobelprijs voor de vrede had gekregen,wegens zijn politiek
van geweldloos verzet, door een blanke vermoord. Sinds 1961 wordt op de geboortebewijzen
afgeleverd door de stad New York de huidskleur en het ras niet meer vermeld

3.DE INDUSTRIELE EXPANSIE

De 4 jarige Secessieoorlog had de economie, in het bijzonder de landbouw, een

zware slag toegebracht : de akkers bleven immers grotendeels onbewerkt :
vooral het zuiden was het slachtoffer van deze toestand.
De afschaffing van de slavernij en de zware crisis die op de Secessieoorlog
volgde noopten vele planters uit de zuidelijke staten ertoe hun plantages te
verkavelen en te verkopen of te verhuren, aldus verdween het grootgrondbezit
bijna volledig. Dit had o.m. tot gevolg dat naast katoen en tabak, vrijwel de
enige tot dan toe geteelde gewassen, nu ook heel wat andere producten werden
gewonnen.
Een andere ontwikkeling maakte de slaveneconomie eveneens niet meer lonend.
Naarmate de kolonisten in westelijke richting optrokken, richtten zij daar
reusachtige farms op, die zij exploiteerden met behulp van steeds talrijkere
landbouwmachines. Naast de extensieve landbouw gedijde in de nieuwe
gebieden, ook op grote schaal, de veeteelt. (Cow-boys)

De aanleg van de spoorweglijnen bevorderde in hoge mate de snelle uitbreiding

van landbouw en veeteelt in westelijke richting.

Tijdens de Secessieoorlog had de industrie van het noorden zich nog sterk
ontwikkeld en na de oorlog werden ook de zuidelijke staten vlug
geïndustrialiseerd. Intussen leidde de ontdekking van goud in Californië in
1848 tot een systematische prospectie van de bodem in het westelijk bergland
en tot een grote uitbreiding van mijnbouw en petroleumextractie.

(In 1914 kwamen de VS op de eerste plaats met de helft van de wereldproductie voor
steenkool en ijzer en met 3/4 van de wereldproductie voor petroleum, zink zwavel, koper en
lood, op de tweede plaats voor goud en zilver).

De nijverheidsontwikkeling maakte zodoende een zeer sterke groeifase door.

Niettemin voerden de VS er in 1914 slechts 5% van uit : de buitenlandse handel
was inderdaad onbeduidend en dit verklaart waarom de VS een
protectionistische politiek voerden ten einde de eigen nijverheidsproductie te
beschermen tegen de overzeese concurrentie. De 'farmers' verzetten zich
evenwel tegen het protectionisme omdat vergeldingsmaatregelen van de
Europese staten de uitvoer van tarwe en katoen belemmerden.
Vrijwel de gehele productie vond afzet op de binnenlandse markt dank zij de
hoge lonen van de arbeiders. Inmiddels liet de massaproductie toe de kostprijs
van de producten zeer laag te houden.
De grote sociale woelingen ,die Europa teisterden werden aldus in de VS
vermeden.
Deze buitengewone industrialisatie heeft een massa immigranten aangetrokken.
Een immigratie die in de 19de eeuw bijna volledig op naam van Europa kon

Erik Walgraef Gesch/Pius

geschreven worden. Na 1890 waren de inwijkelingen hoofdzakelijk
Italianen,Slaven, Chinezen, Joden en Japanners.

(Op een totaal van 1.197.000 inwijkelingen in 1913 telde men slechts 88.000 Britten meer
34.000 Duitsers, 32.000 Skandinaven, voor 255.000 Austro-Hongaren, 265.000 Italianen en
291.000 Russen.)

De nieuwe immigranten waren meestal weinig gegoede en ongeletterde

avonturiers, die het stadsproletariaat kwamen aandikken, zodat de criminaliteit
in onheilspellende mate toenam. De Japanners en Chinezen werkten bovendien
beneden de door de syndicaten vastgestelde loonschalen.
Om die problemen op te lossen ging de toenmalige regering, die tot aan de
vooravond van WOI de immigratie had aangewakkerd, over tot de
contingentering van de inwijkelingen. Thans worden nog slechts een beperkt
aantal immigranten uit verschillende landen binnengelaten, en dit voor zover zij
over een bepaald bedrag beschikken of een geldig looncontract in de VS hebben
kunnen afsluiten.

4.HET POLITIEKE LEVEN

Twee grote partijen beheersten (en beheersen nog steeds) het politieke leven
van de VS De republikeinen , zij vonden oorspronkelijk hun trouwste aanhang
bij de industriëlen van het noorden en, de democraten bij de planters van het
zuiden. Hun economische politiek - protectionisme van de republikeinen en het
liberalisme van de democraten - bepaalde de houding van de landbouwbevolking
: verliep de verkoop van het graan vlot, dan stemden de boeren voor de
democraten in het tegenovergestelde geval voor de republikeinen. Verder waren
de republikeinen voorstanders van een grotere centralisatie van het bestuur dan
de democraten. Voor het overige hebben beide partijen geijverd voor de
economische uitbouw van de VS en voor sociale rechtvaardigheid.
Tot op het einde van de 19de eeuw bleef het "spoil system" dat in 1828
ingesteld werd, van toepassing: de overwinnende partij ging over tot de
vervanging van alle ambtenaren tot zelfs de kleine bedienden door leden van de
eigen partij. Dit was één van de vele redenen waarom de kiesstrijd tussen de
beide partijen steeds een hardnekkig karakter aannam en met alle geoorloofde
en minder geoorloofde middelen gevoerd werd. De corruptie van de ambtenaren
was vrij algemeen en herhaaldelijk braken ophefmakende schandalen uit
Hiertegen heeft vooral president Theodoor Roosevelt hardnekkig strijd gevoerd.

Van 1900 af kwam het politiek programma van de twee partijen dichter bij
elkaar te staan, zodat er geen werkelijk principieel onderscheid tussen de
democraten en de republikeinen bestond, maar alleen een kwantitatief verschil
in de onderscheiden programmapunten.

De VS werden zich snel bewust van hun politieke macht en wierpen zich op tot
de verdedigers van het antikolonialisme in de nieuwe wereld. Toen de Latijn-
Amerikaanse koloniën in 1823 in opstand kwamen tegen de respektievelijke
moederlanden verwittigde president Monroe de Europese mogendheden dat hij
geen inmenging van Europa in Amerikaanse aangelegenheden zou dulden.

De Monroeleer heeft heel de 19de eeuw de buitenlandse politiek van de VS

bepaald. Zij verzetten zich tegen elke Europese tussenkomst in de Nieuwe
Wereld en onderwierpen het Amerikaanse vasteland aan hun exclusieve invloed.

Erik Walgraef Gesch/Pius

Onder de leuze " Amerika aan de Amerikanen" dreigden zij met een oorlog
tegen Frankrijk indien Napoleon III zijn troepen niet onmiddellijk uit Mexico
terugtrok. (1865)
Altijd in dezelfde gedachtegang kochten zij van Rusland in 1867 Alaska af.
In 1895 verleenden zij hun steun aan Venezuela, dat in conflict kwam met
Groot-Brittannië.
De Monroedoctrine behelsde twee aspecten : het panamerikanisme, waarbij de
belangen van Amerika verdedigd werden onder leiding van de VS en het
isolationisme, d.i. de non-interventie in de Europese aangelegenheden.
( uitbreiding NAFTA tot heel Zuid-Amerika 2005 )

Geleidelijk liet de behoefte aan nieuwe afzetgebieden zich voelen, daar de

steeds toenemende productie niet alleen door de binnenlandse markt kon
afgenomen worden. Dit is één van de verklaringen voor de ontluikende
Amerikaanse koloniale expansie. Drie gebieden stonden hier voorop : de Golf
van Mexico, Centraal Amerika en het Stille Oceaanbekken..
Cuba was de rijkste suikerproducent van de wereld en de VS hadden grote
bedragen in Cuba geïnvesteerd. Toen Cuba in 1898 in opstand kwam tegen het
moederland Spanje, lokte de VS een oorlog uit tegen Spanje welke zij uiteraard
gemakkelijk wonnen- Cuba werd een onafhankelijke republiek - in wezen een
Amerikaans protectoraat.

Spanje stond Puerto Rico af aan de VS als oorlogsvergoeding en verkocht

bovendien de Filippijnen en enkele eilandjes in de Pacific.
Hiermee legden de VS de basis van een koloniaal rijk in de Stille Oceaan, waar
ze ook Hawaï - een andere suikerproducent - inpalmden. Deze imperialistische
politiek bracht de <VS in competitie met Japan.

Het project van het Panamakanaal, dat

voor de VS van vitaal belang was op
economisch en militair gebied, heeft er
toe geleid dat de VS getracht hebben
om Centraal Amerika in hun
onmiddellijke invloedssfeer te trekken.
Aldus werkten ze een opstand van de
Colombiaanse provincie Panama in de
hand, die ze onmiddellijk als
onafhankelijke republiek erkenden,
mits afstand van een brede strook
grond waar het kanaal gegraven werd;
ook de andere Midden-Amerikaanse
republieken kwamen onder de
economische controle van de VS, die
reeds Puerto Rico bezaten en hun
protectoraat opdrongen aan Cuba en
San Domingo in de Antillen :
bovendien kochten zij Deens West-
Indië.
Zij oefenden zodoende een toezicht uit
op al de toegangswegen tot het
Panamakanaal.

Erik Walgraef Gesch/Pius

Ten gevolge van de interventiepolitiek kwamen de VS in 1917 tussen in
WOI

Theodoor Roosevelt en zijn

opvolgers huldigden het
panamerikanisme : alle staten
van de Nieuwe Wereld zouden
moeten toenadering zoeken op
economisch en op politiek
gebied onder leiding van de
VS
Dit principe motiveerde de
interventie van Amerikaanse
troepen in Mexico tijdens de
revolutie van 1913, alsook het
ingrijpen in de Venezolaanse
aangelegenheden, die
zodoende een hele reeks
revoluties verwekte. De VS hadden inderdaad een aanzienlijk kapitaal
belegd in suiker en petroleumondernemingen van Mexico en toonden
grote belangstelling voor de rijke petroleumvelden van Venezuela.
De Latijns-Amerikaanse staten beschouwden dit panamerikanisme als
een poging van de VS om gans Amerika economisch te overheersen.
Als reactie tegen dit neokolonialisme bevestigden de LatijnAmerikaanse
staten meer en meer hun samenwerking. Intussen groeide evenwel, de
rivaliteit tussen Argentinië en Brazilië om het leiderschap in Zuid-
Amerika terwijl Mexico de leiding nam in Centraal Amerika.
In 1960 werd te Montevideo de " Asociation latino-americana de Libre
Commercio " (A.L.A.L.C.) opgericht. Veel belangrijker is de oprichting
van de zuid-Amerikaanse economische unie in de jaren 90 : Mercosur.
( SAFTA – South American Free Trade Area )
De unie kende een succesvolle groei de laatste jaren en haalde een BBP
van meer dan 1 bilard dollar. Een volgende stap is de intergratievan
Mercosur binnen de Nafta, voorzien voor 2005 welke het grootste en
sterkste hendelsblok van de wereld zal creëren voor de eerst komende
decenia. ( Een handelsblok met 34 landen en meer dan en half miljard
mensen )

Erik Walgraef Gesch/Pius