[Mh birlikte; genet giaisi aniamak Zor deguair. Gegly e1emcMucts sert9F Byte ew len elektronlar i¢ elektron kabuguna girerek, dis elektronlarin gekirdek yiikii- ne karst perdelenmesine katulirlar. Aym zamanda, dig tabakadaki elektron sa- yisi sabit kalir. Boylece, dig kabuk elektronlarmin gegis serisi boyunca gekir- dek tarafindan gekimi degisken olur. Ornegin, Fe, Co ve Ni gz dniine alindi- Sunda, Fe cekirdeginde 26 proton ve 24 ig kabuk elektronu bulunur. Co da (Z = 27), 25 ig kabuk elektronu ve Ni de (Z = 28) 26 ig kabuk elektronu vardir. Her ikisinde de dis kabuk elektronu ayn: net yiikiin etkisindedir (yak- lasik +2). Boylece, gegig serisi boyunca atom yarigaplari ¢ok fazla degismez. Yani 4s elektronlan igin Z,, birinci gegig serisinde yaklagik sabit kalir. Boyle- ce, bu serinin tig elementi igin atom yancapt ¢ok fazla degismez. Bunlar, Fe igin, 124 pm, Co ve Ni igin 125 pm olarak verilmektedir. Periyodik Cizelgedeki Yerine Gore Atom Biiyiikltiginiin Ongorilmesi. Sadece 6n kapa- din ig yiiziindeki periyodik gizelgeden yararlanarak, asagadaki atomlardan hangisinin en biiyiik oldugunu belirleyiniz: Sc, Ba ya da Se. Cozim Sc ve Se dérdiincii periyot elementleridir ve Se periyodun bas kismina daha yakin (sol taraf) oldugundan Se den daha biiyiik olmasim: bekleriz. Ba altinc1 periyottadir ve Sc ya da Se e gore daha cok elektron kabuguna sahiptir. Bundan baska, gizelgenin sol tarafi- na Sc dan (grup 3) daha yakindir (grup 2). Buna gére, Ba atomunun, tigil iginde en bi yiik oldugunu giivenle séyleyebiliriz. [Gergek atom yanigaplan Se (117 pm), Sc (161 pm) ve Ba (217 pm) dir.) Alistirma A: On kapagin ig yiiziindeki periyodik cizelgeyi kullanarak As,lyadaS atomlarindan hangisinin en kiigiik oldugunu tahmin ediniz. Alistirma B: Br,Ca,K yada Al atomlarindan hangisinin biiyiikliigiiniin Na a en ya- kin oldugunu diisiiniirsiiniiz? Metin icerisinde ulagabildiginiz herhangi bir gizelge dege- rini kullanmadan kendi nedeninizi agiklayimz. lyon Yarigaplart ir metal atomu pozitif bir iyon olusturmak iizere bir ya da daha gok elektron kay- skirdekteki pozitif yiik miktar1 elektron sayisindan daha fazla olur. Ce- pert bunun sonucu olarak, katyonlar kendi-ve ag daMIpuny 19 29 2p IME, CeKIRdek yi ja elektrona (10) ve elektron aaguumuia satupus YE 5g FE eae Hite oldugu igin Na* dan daha kiigiiktiir (+12, Na da +11 dir), izoelektronik katyonlardan iyon yiikii daha biiyiik olanin iyon yarigap1 daha kiigtiktiip, Bir ametal negatif bir iyon (anyon) olusturmak tizere bir ya da daha cok elekt. ron aldiginda, gekirdek yiikii sabit kalirken, fazla elektron nedeniyle Za degeri aza. hr. Elektronlar sikica tutulamazlar. Elektronlar arasindaki itme etkisi artar, Elekt. ronlar daha gok dagilir ve $ekil 10-7 de gésterildigi gibi atom biiyiikliikleri artar, Anyonlar kendilerini olusturan atomlardan daha biiyiiktiirler. izoclektronik anyonlarda iyon yiikii arttikea iyon yarigapi artar. Karyon, Anyon ve Notiir Atomlarm Biiyikliiklerinin Kargilastrilmast. On kapagm ig yit- ziindeki periyodik gizelgeden yararlanarak, asagidaki atom ve iyonlart artan biiyiikliik- lerine gre suralayimiz: Ar, K*, CI’, S ve Ca?*. Coziim Bu sorunun yaniti, verilen bes atom ya da iyonun da izoelektronik yapisina, Ar, 1s°2s?2p°3s"3p* yapisma, sahip olmalarinda yatar. Ezoelektronik katyonlar igin yiik art- ukga iyon kilt. Bu da, Ca®*, K* dan kligik demektir. K*, daha biiyiik gekirdek yikii- ne sahip oldugundan (Z = 19, Arigin Z = 18), Ar dan daha kiigiiktiir, Gene gekirdek yuktiniin bilyuiklugiinden dolay: Ar, Cl den daha klgiiktiir (Z = 18, Cligin Z = 11). Izoelektronik anyonlar igin iyon yiikii fazla olugundan S*-, Cl den daha bilyiiktiir. Ar- tan biiyiikliiklerine gére siralama, — a : CHS KNS AFSC < s?- Alistirma A: On kapagin ig ytiztindeki periy. lik ¢izelgeyi kullanarak, agagidaki iyonlan artan biiyikkliiklerine gore V+ Ca? Brve Sr? Alistirma B: On kapagin ig y ‘cizelgeyi kullanarak, agagidaki atom ya da iyonlar iikle ortadaZq = 126 Liun ilk uyariimys halindeki (1s? 2p) iyonlagma enerjisinden, 339 kImol” elde edilen Za deBeri 1,02 dir. Igteki 1s? elektronlari 2p elektronlarint hemen hemen ideal perde. ledigi igin Z,, de¥eri 1 e cok yakindir. Oysa; 2s elektronlarinin girmest ile Z.. degeri ar- tacakur, Simdi iiciincii periyot elementlerinin /, degerlerindeki aykirklara dénelim ve ne- den Al un J; degerinin Mg un /, degerinden ve neden S iin /, degerinin P un /, de- Serinden kiigiik oldugunu arastiralim. Al un J, degerinin Mg unkinden biiyiik olmasim bekleriz. Belirli elektronlann kaybi nedeniyle bu durumun tersi gézlenir. Mg, bir 3s elektronun kaybederken Al 3p elektronunu kaybeder. Elektron dagilim1 it JssL JL IL Isp) olan Mg nun diisitk enerjili 3s orbitalinden bir elektronun koparilmasi igin gereken enerji, elektron da- filmi, (MYSATIE IL ]sp) olan Al un 3p orbitalinden bir elektron koparmak igin ge- reken enerjiden daha biiyiiktiir. $ tin /, degerinin P unkinden biraz daha diigiik ol- masi farkli nedenledir. Bu kez, tiim 3p orbitalleri ayni enerji diizeyindedir. Ancak, S atomunda ((NiIt I(t 1; ») doldurulmus 3p orbitalindeki eslesmig elektronlarin bir- birlerini itme etkisini elektronun koparilmasinda kolaylastirici fakt6r olarak diigii- nebiliriz. Bu etki ile $ atomundan elektronun koparilmasi, yari dolmus 3p orbital- lerine({t J[t IIt Jp) sahip P dan elektron koparilmasina oranla daha kolay olmak- tadir. iyon Yargapt ile lyonlasma Enerjisi Arasindaki Iligki. On kapagiin ig yiiziindeki periyo- dik gizelgeden yararlanarak agagidaki atomlan, birinci iyonlagma enerjilerinin (/,) art- sina gére siralayimiz: As, Sn, Br, Sr Coziim jilerinin artigina gére siralamig oluruz. En biiyiik nindadir, Bu dért atomdan buna uyan bir atom periyodik gizelgenin sag tist irlikte bu yakin ol siik iyonlagma e As ile Sn kt10-3. Elektron Iigisi_ 373 riiliir, Buna gére Sn, As den daha diisiik iyonlagma enerjisine sahip olmalidir, Birinci iyonlagma enerjilerinin artisina gore siralama syledir: Sr < Sn < As *, iyonu igin Le- wis yapisim yaziniz. Cozim Adim 1. Degerlik elektronlarinin toplam sayisint belirleyiniz. N atomunun (grup 15) bes ve ikiO atomundan (grup 16) herbirinin altt degerlik elektronu vardir. iyonun 1+ yii- kiinii olugturmak igin bir elektron cikaritmalidir. Degerlik elektronlarinin toplam says! 5+6+6-1=16 du.In pozitif formal yiikii vardir, E diincii kuralla ilgilidir. Soldaki O atomu ve ona komgu N atomu iizerinde pozitif for- mal yiikler vardir. Buna kargin, Ornek 11-6 da gésterilen NO,* Lewis yapisinda sadece bir formal yiik , +1, merkez N atomu iizerinde bulunmaktadir. Bu yap1 ku- rallarin tamamzi ile uyumludur. Lewis Yapisinin Yaz iklerii i kloriir, NOCI, de- is Yi Yazilmasinda Formal Yiiklerin Kullanilmasi. Nitro; i ik itrik ve hidroklorik asidin bir karigimi olan ve altin: gézdiigii igin altin suyu ola- rigik ni yak da bilinen gizeltideki ylikseltgenlerden biridir. Bu bi yaziniz. Gézim iilii olarak NOCI verilmekle birlikte, iskelet yapisi olarak N—O—C1 ya- Pee eel store. Bu yapida elektronegatifligi en fazla olan atom merkez atomu- ik icin en uygun Lewis yapisim.ORNEK 11-8 Bir Rezonans Melezinin Lewis Yapilarimin Yazilmast. Asetat, CH;COO~, iyonunun Le- wis yapisini yaziniz. C6ziim iskelet yapisinda merkez atom C a bagi tig tane ug H atomu vardir. ikinci C atomu da birincisine bagli bir merkez atomudur. iki O atomu, ikinci C atomuna bagli ug atomla- ridir.ss viupuruUZU MOLeKtl ge- ~stroumty \-1Zelge 11-1 deki verilerden de vyararlanarak belirleyiniz. ORNEK 11-9 Geometrik Seklin Belirlenmesinde VSEPR Kurammin Kullaniimast. Gok atomlu IC1,- anyonunun molekiil geometrisini belirleyiniz. Coziim Yukarida siralanan dort basamagi uygulayiniz. Adim 1, Lewis yapisim yaziniz. Deferlik elektronlari sayis1 36 dir. Idan Clrah 1 iyonik yiikten = 36 QxX7) 4x7)+ 1 5 biitiin atomlann oktetlerini tamamla- | Merkez I atomuna 4 Cl pibrann bee aa ae preter cence yeregt- okteti iki elektron cifti i Ja elektronlar ortaklanmamis iki elektron eats eas ctrafina nasil yerlestirildigi fazla Gnem- ortaklanmams giftlerin iki gekilde dagatilabilece- pi, ortaklanmamis elektron ¢ifti — ortaklanmamis si nedeniyle dofru olan yapidir. Dogra olmayan ya- itme olusturur, Beometrisini belitleyiniz, nin, hidrolik sivilarm OPENING? fee: fostorl Klorirn yi ‘ay Onleyici mad- » POCI;, molekiil geomet-ade olmalidir, Elektron grubu geometnsine sbi davraniriar. Bu g6rtisti Kiktirt dioksitin mg” i deneyelim. § merkez atomdur ve toplam de. ppist, katkida bulunan yapilarn < dacht, Bir sonraki bolamae Ieri birbirlerine gore belirgin YOO pu baglartopluca sanki bi re Tekil geometrisinin belirlenmesinde erlik elektronu sayist 3 <6 = 18 dir. Lewis y ei lezidir. ee li degidir. Her iki halde de ikili Kovalen Hangi yapty1 kullanacagimiz 6nen bagdaki tiottroalan tekli bag gibi kabul ede’ eiz. S ve O arasindaki bu ba ve tek, i bag, iki baglayiet gift 0 ilir, Merkez $ atomu etrafindaki tigtinet eleky. ron gift ortaklanmamas citi. lek rubu geometrsi,merkez atom etraingg sldigindan, iiggen dizlemdir. Bu Ug elektron gin fig elektron grubu oldugu varsay a : den ikisi baBlayici, biri de ortaklanmams tifttir. Bu, Gizelge 11-1 deki AXE du. rumnudur, Molekil bicimi, bag agisinm® 120° olmasindan beklenen agisal geometric. (SO, de Olgdlen bag aeist 119° dir.) valent Bale Bir Motekltin Biciminin Belirlenmesinds VSEPR Kuramnin Cok Katlt Kov merin yapilmasinda kullanilan formal- (allamimast, Melamin egineleri gibi birgok poli dehitin, HCO, molekiil geometrisini belirleyini2. zim elektronu vardir ve C merkez atomudur. Karbon Lewis yapisinda toplam 12 degerlik vaatianan btn baglan tekli ba olursa C un oktetieksik ofr Bu eksiklik, O atomun- aro taklanmamis bir elektrongiftiin Karbon —oksijen bagina, Ba ‘bags ikili bag yapa- cak sekilde kaydinimastyla gideriir. ee, ctafinda ug elektron grubu olugut. Bunlardan ikisi karbon-—hidrojen tekli baglarinda ve iigtinciisit de Karbon—oksijen ikili bagjindadir. Ug elektron grubu igin lektron grup geometrisi ggen dzlemdir. Butun elektron gruplan bag, olusturdugu igin sae ckildn VSEPR gOsterimi AX, dir. Molekil geometrisi de czen dzlemdi Aligtirma A: COS molekiiiniin bigimini belirleyini2, Alistrma B: Nitro oksit, NO, diggilikte kullaman gills bir gazdur. N,0 m0- Jekiilindin bigimini belirleyiniz Birden Fazla Merkez Atomlu Molekiiller Iigilendigimiz yapslarin gogunun sadece bir merkezi olmakla birlikte, VSEPR ku- ramun birden fazla metkez atomu olan molekillere ya da gok atomlu anyonlara uygulayabiliriz. Bu ig igin yapmamiz gereken sey, ug atomlarin her etrafinda geometrik dagilimin: yapuktan sonra, bunu tek bir molekiil biraraya getirmektir. Bu kavram: Omek 11-11 de kullanacagiz. Birden Fazla Merkez Atomlu Bir Mole siyonat, CHNCO, kimi béeek: kiiltinde O atomu ve tig H Bu molekil gin ucant momen- emiyleytg—envagmun vuyun vir bag momenti olmasi gerekir Dipo tin sonucta sifir olmasi, bag momentlerinin birbirle yok edecek yéne yénel yone yénelme- sindendir. CCl, tin dértyiizlii molekiil geometrisi, bag moment] bu y + etmeyi saflayacak yonlere yénelmesine yolagar. Bu durum Sekil 1 a a ABs terilmistir. Farkh elektronegatiflikde, Ornegin, H i dan birisini yerdegistirdigimizde molekiiliin po! ar olac: CHCI, molekiiliinde bag momentlerinin to) terir (Sekil 11-15b). ‘agini gore plami dipol momentin oldugunu gi Geometrik Sekiller ve Mole! si. Su molekiillerden hangilerinin polar olmasini beklersi Cézim Polar olanlar: ICI, NO, SO,. ICI ve NO baglanan atomlar arasinda elektroneg ki olan iki atomlu molekiillerdir. SO,,$ ve O atomlan arasinda elektronegatiflik fark o agisal bir molekiildiir. Apolar olanlar: Cl, ve BF. Cl, eg atomlardan olusan iki atomlu bir molekiildiir ve elektronegatiflik fark: yoktur. BF, igin Cizelge 11-1 ¢ bakiniz. BF; simetrik ve diizlem- seldir (120° bag acil1). B—F bag momentleri birbirlerini yokederler Alistirma A: Su bilesiklerden sadece biri polardir. Hangisi ve neden? SF, H;0>, CH. Alistirma B: Su bilesiklerden sadece biri apolardir. Hangisi ve neden PCls, CHCl, NH3. 3CCH;, > Ortaklanmamis Elektron Giftlerinin Onemi ktronegatiflik farkinin, bir molekiilde bag dipollerinin olup olmad: Soe eae bag aipblednin birbirlerini yoketmesini (apolar mole moment (polar molekiiller) olusturacak gekilde biraraya gelmesini sag- ladigim: gérmiistiir. Buna karsin, biitiin atomlari benzer olan ozon molekiiliiniin, = i madig halde O; un dipol momenti vardir: y = 0,534 D. Bura- etken sézkonusudur. ‘405 de O; un Lewis yapisim yazarken, rezonans melezine katkida bulu- ‘nan egdefer iki yapinin bulundugunu gormiistiik. Bu yapilarda merkez atomu tig fem, molekiil geometrisi ise agrsaldir.Bag Uzunluklarinin Tahmin Edilmesi. Su bag uzunluklarin en dogru bigimde tahmin ediniz: (a) NH; daki azot—hidrojen bagi; (b) BrCl deki brom—klor bag. Coziim (a) Amonyagin Lewis yapist (sayfa 393) azot—hidrojen baglarinin tekli bag- lar oldugunu géstermektedir. Cizelge 11-2 de N—H baginin 100 pm oldu- fu verilmistir ve bizim tahmin edecegimiz dejer de budur. (NH daki N—H bagmin uzunlugu 101,7 pm olarak dlgtilmiistiir.) Brom—klor bain uzunlugunu Cizelge 11-2 de bulamayrz. Bag uzunlu- Su ve kovalent yaricap iligkisinden yaklagik bag uzunlugunu hesaplamamuz gerekir. BrCl bir Br—Cl tekli bagi igerir [(11.4) yapisindaki bir Cl atomu- nun bir Br atomuyla yerdegistirdigini diigiiniiniiz]. Br—C! baginin uzunlu- gu C1—Cl bagimin uzunlugunun yarist ile Br—Br bag uzunlugunun yarisinin 1 toplamidar: G x 199 pm) + (; X 228 on) = 214 pm. (leiilen bas uzunlugu 213.8 pm dir.) Alistirma A: CH,Br deki karbon—hidrojen ve karbon—brom baglarmn uzunluk- lam tahmin ediniz. Alistirma B: CO, molekiiliinde, herbir O atomu C atomuna 116,3 pm uzunlugunda bir bagla baglanmistir. CO, igin deneysel verilerle uyumlu bir Lewis yapist yaziniz 11-9 Bag Enerjileri Lewis yapisinin molekiiliin deneysel olarak digiilen bzellikleriyle uyumlu olmasi gerektigini belirtmistik. Bu @lgiilen 6zelliklerden en cok kullanilant bag uzunlugu- dur. Lewis yapisinin dogrulugunun kanitlanmasinda kullanilan bir diger 6zellik de enerjisidir. Bag enerjisi ve uzunlugu bagin katliliga ile yakindan ilgilidir. Kat- tik ee asa ve bag enerjisi de o kadar fazladir. luk ne kadar artarsa, bag o kadar n “ d icak sekilde biraraya gelirlerse, enerji salir ve Eger atomlar kovalent ba yap ‘bu bagin ¢ 1 rales aymi miktarda enerji sogurulur. Bag ayrigma ener- az ha 1 kovalent bagi koparmak igin gerekli ener- ir ir mol bag basina kilo juldur (kJ/mol).—> zayif baglar (Garnier) Kuvvetli baglar (cepkenles) Ormek 11-15 de bu igeren bir tepkimeye sonuglarina vyarabiliriz. Sldukea etkin, Kararstz yaptart ORNEK 11-15| As nin Brtiigmesiyle bag olusumlt x de atom orbitallerinin artiismesiyle bag O° ‘ eas settler gi, elektron cit erent ren. 8 sin sade Sp bi sterilmistir. Bag. aym fart orbitaller ansaid mmeydan ee ie ing ka gotta yerinde, dalga fonksiyonlanin® fazlari —~ Xe cane ee Ser pexbitalifonksiyonlart yerine {gekil 9-24a) olailik-youunluk sraikler I (Gekil 9-240) seklinde gizeceBiz- 4 ORNEK 12-1 Molekiil Yaprsiin Belirlenmesinde Dexerlik-Bag Yonteminin Kullanilmast. span orizallesi | killin yaprsim degerlik-bag yontemi ile aciklayim Cézim Degerlik-bag yéntemi dirt basamakta uygulanir. 1 Basamak. Her bir atomun degerlik kabugu orbital diyagram e wet (t](t Tt Tt x(t]b: 3 ree amis 24 vpunye urwa[znp nginpumysnyo urutzeTwIOTe J 24 2X 1a nBopimes on “sstuppyi5 wownyoye Srurounuepyeuo ‘snstauu2yu< nafop aunayesoy wuaIy 29 RNS “up unmuequosyoyo Seq “Cz1UEAEA 9 [TT AB[azt5) «ypwar=np 24Dy ysNOUIO THY “you an.up tary wULEISOR YaASA wid! "aX uNoyssjaq musssuors [12/0 *anpnpendzryas ysenaoo8 dns3-uomyeye wiSt nqnsd-twosnye|> HV “HPSPUHL 2p ann Srwpunopreuo ost zy “od uosyaf9 ude Weg ngess woe! 0 ae nqnda uosye[9 mj apuysaurad nuvore 2X weparsides SNOT gmacteey munuapany qSISA His|srowUoas dnuS-uossye]2 wor? Dyan op woe Ie ut SH yeast came 1918 1 sepyes UAE AND Wtfote rede simor-zudryounaystues aprryes resespurseg nuOy!9 ZL snungngey Wo] Z1ATOUNAISE “azinia WoFap ununuoye ox urdy YouNsH24 MUON! ryeptes yoS nq eputstded sim : ‘uaz euujo spac wopuLIGHoY UN expmeuezes wxd1 auaaryar2 wHAReP 9¢ wed. 2S n Muon seo “2142s wepunuore aX ‘tHd04 S497 quurzos sido si] 41g uns)“ -uapooysou oes HO HAEPHAESY winz95 re sqyunsing ousoyzyou! undn wang a FSENAMON WOITTL Maex saupcoug unasouas 26827220 Sy yay Sh MAIO ea ell)imyasal Bag II: Bag Kuramlari Iliskisi. Hy nin bax enerjisi 436 kJ/mol dir, Hy ve He,* nin bag enerjilerini éngériiniiz. Cézim Hy nin bag derecesi 1 dir ve bir tek baga esdegerdir. H,* ve He,* igin bag derecesi dir. Biz, bu iki tiirdeki baglarm kuvvetinin H, dekinin yarisina egit olmasimi, y kJ/mol olmasini beklemeliyiz. (Gergek deerler: H,*, 255 J/mol; He, Alistirma A: Li, nin bag enerjisi 106 kJ/mol diir. Li;* bag enerjisi Alistirma B: H, iyonunun kararli oldugunu diigiiniir miisiiniiz? ikinci Periyot Elementlerinin Molekiil Orbitalleri H ve He un iki atomlu molekiil ve iyonlarim yazarken yalmizea 1, lestirdik. Ikinci periyotta durum daha ilgingtir. Ciinkti hen leri vardir. Bu, sekiz molekiil orbitali demektir, yi olusanlara benzerler, yalniz onlardan bitallerinin kavnacmacmds 4aaneenny ween aenmeny ween vecuin A SEKIL 12-24 _Ikinci periyot elementlerinin escekirdekli iki atomlu moleki, molekiil orbital diyagramlari Biitiin durumlarda o,, ve of, molekiil orbitallert doldurulmustur, fakat géste; ORNEK 12-6 Molekiil Orbital Diyagraminin Yazilmasi ve Bag Derecesinin B bag olusumunun molekiil orbital diyagramim seer ee derec C6ziim 0,* iyonunun 11 deSerlik elektronu vardir. Bu e rallar gergevesinde uygun molekiil orbitalle ifadesiyle bir a4, orbitalinden bir elektronu layici beg elektron gifti digindaki elektronun k Sunu gériiriiz, Bag derecesi 2,5 dir, oO.STU ee EGE ne EE IE 0, 93, 2p Tap w: 3p op Deneysel verilerden bildigimiz gibi NO nun paramanyetik olugunu da Sngorebilirz, Co) NS ira, Es Cekirdekli Olmayan iki Atomlu Molekiiller igin Molekiil Orbital D zilmast. CN- anyonu igin bir molekiil orbital diyagram: yaziniz ve bu iyondaki sini belirleyiniz. Lewis yapisindan Sngiriilen bag derecesi ile sonuglarinizi Coziim ‘Molekii orbital diyagramina yerlestirilecek degerlik elektronlarinn sayist 10 (4 dir, Her iki elementin de periyodik gizelgede oksijenden once geldigine, bu da degisiklige ugramus bir molekil orbital enerji-diizeyi diyagramt n tigine dikkat ediniz. C, ya da N; igin olusturulen MO diyagramlarmndan herh: ir. th} Ltt lo hp eae ibaglari arasina dagilir ve herbiri igin yarim 7 bags olusturur. Yukarida sualanan maddeler, O, da O—O baglar igin toplam bag derecesini i en verir. Bu, iki Lewis yapisinin ortalamasina esdegerdir. Bu sekilde dnerilen O bag uzunlugu, Kesim 11-5 de anlatilmistir. ORNEK 12-8 se Ses Diyagramlari ile Delokalize Molekiil Orbitallerinin Gosterilmesi. Nitrat iyonunda NO,” x molekill orbital olusumunu, baglanmay: ve orbitallerdeki elektron dagihmim gésteriniz. Coziim Once, su gerce&i kabul etmeliyiz. Bu tip alisturmalar igin rezonansla ilgilenmemize ge- rek yoktur; agagidaki rezonans yapilarindan herhangi birini kullanabiliriz. Yukarda, oksijen atomlarinmn (a), (b) ve (c) ile gésterildigi ilk yapry: kullanalim. Yapi- daki her atomun tig elektron-grubuna karsilk gelen bir elektron-grup geometrisi (N—O tek baginda bir elektron cifti ve N=O baginda iki elektron cifti olmak iizere) vardir. o bailar igin sp” melez orbitallerini, 77 balan igin de 2p orbitallerini kullanmahyiz. Atom- Jara degerlik-kabugu elektronlarin yerlestrirken, atomun olusturacagi her o bags igin bir sp’ orbitaline bir elektron ve atomun olusturacagi her zr bags igin de bir elektron yerles- tiriniz. Sonra geriye kalan orbitallere ortaklanmamis clektron-ciftlerini koyunuz. Yapi- da formal yiiklerin varligindan dolay1, her atomun deferlik elektronlarinin sayisi, formal yiiklere uy olmalidir (rnegin, (b) O atomunun formal yiikti -1 dir ve degerlik-ka- bugu orbitali yedi elektron olmalidir). : ee Tiim degerlik elektronlarint orbitallere yerlestirince sp> melez orbitallerindeki biitiin is elektronlarin o-bagt olugumuna katildigim goriirsiintiz. Simdi uygun say allerini etkilestiriniz. p elekt- daki 7 molekiil orbitallerini (dort) olusturmak igin p orbitall ronlarini bu molekiil orbitallerine bilinen sekilde yerlestiriniz.