08.03.

2024
Tkanka - zespol komorek pelniacych wyspecjalizowane funkcje oraz wytwarzane przez nie
istota
● nablonkowa
● Laczna
● Miesniowa
● Nerwowa

Narząd -
● miazsz - swoiste
● Zrąb

TKANKA NABŁONKOWA:
● główną mase stanowia komorki
● Komorki scisle przylegaja do sie siebie tworzac blony

KLASYFIKACJA NABLONKOW:
● kształt komorek i jader komorkowych
● Liczby warst komorek

NABLONEK JEDNOWARTSOWYW PLASKI:

● funkcje ltracyjne, dializacyjne, bierny transport gazow, transport na drodz transcytozy;
PLUCA

JEDNOWARSTWOWY SZESCIENNY:
● funkcje wydzielnicze, czynny transport jonow; TARCZYCA

JEDNOWARSTW WALCOWATY
- funkcje wchlaniania i wydzielania; od zoladka do odbytu,

BLONA SLUZOWA JELITA

- kosmki jelitowe;
fi
NABLONEK WIELORZEDOWY - DROGI ODDECHOWE;
Tchawica, oskrzela duze - rzeski;
● rzekomowielowarstwowy, rzeski, stereocylia - duze mikrokosmi w przewodzie najadrza;
● Przewody oddechowe, jajowod, przewod najadrza;

BŁONA WĘCHOWA:
● pecherzyki wechowe;
● Komorki wechowe;
● Nerw wechowy;
● Komorki podporowe;
● Komorki bazalne;
● Peczki nerwowe;
● Komorki wechowe;

NABLONEK WIELOWARSTWOWY PLASKI:

● 6-20 warstw;
● Naskorek, bialko cytokeratyna, rogowaciejacy, nierogowaciejacy;
● przełyk;

Schemat skora gruba nieowlosiona i skora cienka owlozsiona

NABLONEK WIELOWARSTWOWY PLASKI ROGOWACIEJACY: NP STOPY

NABLONEK PRZEJSCIOWY:
● 3-6 warstw;
● Komorki baldaszkowate, cerebrozydy: moczowody, pęcherz moczowy;
● Rozciąga się

NABLONEK WIELOWARSTWOWY WALCOWATY:

● Przewody wyprowadzajace gruczolow np slinowych;
TKANKA NABŁONKOWA:
● pokrywajacy
● Wchlaniajacy = resorbcyjny
● gruczolowy = egzo i ednokrynny
● Wyspecjalizowany : czuciowy, rozrodzcy

● brak naczyn krwionosnych;

Wyrozniamy:
Nablonki pokrywajace: wyscielajace
Nablonek wielorzed walcowaty urzesiony - drogi oddechowe

NABLONKI PRZEPUSZCZAJACE:
Transport jonow nieorganicznych - na i k glownie;
Podstawowy mechanizm regulujacy gospodarke wodno-mineralna np. Nablonek kanalikow I
rzedu nerki, nablonek jelita;

Fałdy kerplinga i kosmki w jelicie cienkim;

● czesc kreta kanalika proksymalnego

● Czesc kreta kanalika dystynalnego
● -…
● …

BLONA PODSTAWNA:
● POLACZENIE MECHANICZNE Z PODLOZEM —> NASKOREK
● Transportuje subst odzywcze;
● Zachowuje kształt komorek 3 warstwy (0,2 mikorm):
● Blaszka jasna - laminina, nidogen
● Blaszka gesta - kolagen typ iv
● Warstwa wlokienek i makroczasteczek kolagnowych -> kolagen typ vii
Blaszka jasna
Blaszka gesta
Blaszka siateczkowata: mutacja genu - wrodzone pęcherzowe oddzielanie naskorka
Znaczenie bony podstawnej 3
Funkcje tej blony 4
Obrazek z opisem

STRUKTURY NA POWIERZCHNI NABLONKA:

● rzeski: do 10 mikrom; na powierzchni 1 kom nawet 300; aksonema (9+2), neksyna,
dyneina; kinetocylia - przedsionek ucha; usuwanie zanieczyszczen; schemat budowy;
gdzie wystepuja
● mikrokosmki: 1 do 1,5 mikrom; 2-3 tys na 1 komorce; tworza brzezek szczoteczkowy
pokryty glikokaliksem; zwiekszaja powierzchnie chlonna jelita 20 - krotnie; w blonie
mikrokosmkow enzymy - enteopeptydaza, maltaza, izomaltaza, laktaa, sacharaza;

POLACZENIA MIEDZY KOMORKAMI NABLONKOWYMI:

● zamykacjae - scisle polaczenie np. W pecherzy moczowym, nablonkach wchlaniajacych;
pecherz moczowy;
● zawierajace - odporne na rozerwanie: naskorek, nablonek pochwy i szyjki macicy; -
obwodki zwierajace - kadheryna; DESMOSOMY - plamki zwierajace - desmoplakina;
HEMIDESMOSOMY - półdesmosomy;
● Neksus - synapsy elektryczne , koneksyna, koneksony, kanal 1.5nm; serce, miesnie;

GRUCZOLY merokrynowe:
● - pelna integralnosc;
● Dyfuzja czasteczek substancji ze szczytowej czesci komorki, co nie doprowadza do jej
uszkodzenia
● Watroba, slinianki, trzuska, gruczoly potowe;

Gruzoły:
● apokrynowe - mlekowe, potowe wolne;
Gruczoly ekrynowe:
● w calej skorze czlowieka; najwiecej w skorze dloni i stop;
● W skorze okolo 2-5 milionow;
● Pot wydzielany pod wplywem impulsu nerwowego takze pod wplywem emocji;

WYTWORY NASKORKA

Zagadnienia:
1. Rodzaje nablonkow i ich funkcja.
2. Wytwory nablonkow i ich funkcja.
3. Blona podstawna
4. Typy polaczen
\

—————————————-
TANKA LACZNA

1. WŁAŚCIOWA:
- funkcje: - stnowi zrąb; - transportuje subst odz i produkty metabolizmu; - broni organizm
przed wirusami, bakteriami i innymi obcymi komorkami;
● skład: - istota miedzykomorkowa; - komorki;

ISTOTA MIEDYZKOMORKOWA:
● bezpostaciowa
● Glikozaminoglikany np.: kwas hialuronowy, siarczan chondroityny, siarczan dermatanu,
siarczan heparanu; keratyna; siarczan keratanu; z białkami: proteoglikany: agrekan,
perlekan, agryna, betaglikan
● Gilkoproteiny:
- to u gory to byl zel; teraz nastepne
2. Włókna:
● kolagenowe: 25% wszystkich białek; zbudowany z makroczasteczek - tropokolagenu
(szerokosc 1,5nm, dlugosc 250nm); ok. 25 typow kolagenu; glowne aminokwasy: glicyna,
prolina, hydroksyprolina, hydroksyglicyna
● Budowa wlokienek kolagenowych: schemat; odporne na rozciaganiei rozerwanie;
● Budowa czatseczek kolagenu: uklad bryli we wloknie srebrochlonnym (ws) i
kolagenowym (wk); szerokosc 1.5 nm, dl 280nm ok. 1000 aminokwasow;
● typ i kolagenu: (tabelka) - kosci, zebina, sciegla, wiezadla, torebki wlokniste narzadow
● Typ ii
● Typ iii
● Blaszki podstawne - typ iv
● Ściegno - budowa schemta

- srebrochlonne: kolagen typ III; barwia sie solami srebra;

● sprezyste: skora, ucho - malzowina uszna; - grubosc do 1 mikrom; pojedyncze wlokna,
nie tworza peczkow w plucach, tworza blony sprezyste fenestrowane, np w scianie aorty;
pojdenycze wlokno moze byc rozciagniete do 100% swojej dlu; zbdowane z elastyny i
mikro bryliny; elastocyty;

KOMROKI:
1. Fibroblasty:
- wytwarzaja wlokna, proteoglikany;
Glowne produkty wydzielnicze:
● kolageny;
● Elastyna i brylina;
● Glikozaminoglikany
● Proteoglikany
● Bialka niekolagenowe
● Metaloproteinazy macierzy

2. Mio brblasty - w cytoplazme liczne kompleksy aktyny i miozyny np. W scianie naczyn
krwionosnych;
fi
fi
fi
fi
3. Histiocyty - makrofagi, fagocytuja, zawiieraja hydrolazy, wydzielaja cytokiny, defenzyny;
1. Komorki tuczne - zawieraja histamine, heparyne, czynnik martwicy nowotworow, peptyd
rozszerzajacy naczynia, enzymy proteolityczne; (komorka tuczna + alergen => histamia)
2. Komorki plazmatyczne - synteaza balek immunoglobulin;

Tkanka macierzysta grupy tkanek lacznych jest tkanka mezenchymatyczna:

1. Tkanka laczna galaretowata - włókna kolagenowe w istocie miedzykom; zzel kowana:
pepowina
2. Tkanka laczna wlasciwa luzna : - komorki i wlokna ulozone w pewnych odleglosciach; -
wypelnia przestrzenie medzy komorkami miazszowymi roznych narzadow; wystepuje w
warstwie brodawkowatej skory wlasciwej, tkance podskornej; tworzy blaszki wlasciwe
blon sluzowych; skladnik blon surowiczych
3. Tkanka laczna wlasciwa zbita: - zbudowana ze scisle upakowanych wlokien, nieiwlekiej
ilosci istoty podstawowej i niewielkiej lb komorek; o utkaniu regularncym - peczki wlokien
kolagenowych i typu; sciegno rozciegno, powiez; o utkaniu nieregularnym - peczki
biegnace w
4. Siateczkowata: delikatna siec wlokien srebrochlonnych na ktorych rozpiete sa komorki;
wystepuja w szpiku i narzadach limfatycznych;

TKANKA TLUSZCZOWA ZOLTA:

● funkcje: ochronna, magazynujaca, izolacyjna
● Odmiana tkanki lacznej
● Liczne komorki malo istoty komorkowej
● Tworzy zgrupowania
● kobiety 20 -25% m.c.
● Mezczyzni 15-20%
● Po urodzeniu organizm liczy ok 30 mln komorek tluszczowych
● Gromadzi tluszcz pod postacia trojglicerydow
● 20-120 mikrom
● 1-100 miliardow u czlowieka
● Adipocyt jednopecherzykowy - 1 wakuola tluszczowa;
● Jadro na obwodzie
● barwniki -
● Funkcja- metaboliczna, immunomodulujaca;

TKANKA TLUSZCZOWA BRUNATNA:

● komorki 20-40 mikrom;
● Jadro komorkowe polozone centralnie;
● Adipocyt wielopecherzykowy
● Generator ciepla;
● Wystepuje w formie zrazikow;
● Barwniki cytochromy
● Liczne mitochondria - brunatna barwa
● Dobrze unaczyniona
● Wystepowanie: tk. Podskorna okolicy miedzylopatkowej i szyi, srodpiersie, okolice duzych
tetnic brzusznych i nerek;
● Wytwarzanie ciepla
● W nieiwlkich ilosciach
● U noworodkow
● U zwierzat hibernujacych

TKANKI OPOROWE]

1. Chrzastka:
● ob ta istota miedzykomorkowa: - wlokna, zzel kowana istota podstawowa;
● Komorki - chondrocyty
● Szklista - komorki chondrocyty - grupa izogeniczna; - z wiekiem wiecej kolagenu; - bialko
chondronektyna; miejsca wystepowania: tchawica
● Sprezysta - chondorcyty, kolagen typu II, włokna sprężyste
● Włóknista - kolagen typu I, dyski międzykręgowe; spoenie łonowe; chondroblasty

TKANKA KOSTNA:
● sole mineralne co zapewnia jej twardosc, sztywnosc i wytrzymalosc;
● Rezerwuar Ca2+;
fi
fi
● Budowa: komorki 5%: osteoblasty, osteocyty, osteoklasty; istota miedzykomorkowa: - cz
organiczna osteoid 25%: kolagen I 90%, macierz (proteoglikany, białka: - osteonektyna,
osteokalcyna, sialoproteina - siaze ca; lipidy); - cz. Nieorganiczna 70% hydroksyapatyt w
postaci kryształów i bruszyt bezpostaciowy;
● Budowa kosci schemta
● Osteoklasty - makrofagi, 100 mikkrom, liczne wypustki, lizosomy, mitochondria,
polirybosomy
● Osteogeneza schemat;

Podzial tkanki kostnek:

1. Grubowloknista - splotowata:
a. I rodzaj tkanki kostnej pojawiajacej sie w rozwoju;
B. Wiecej czesci organicznej w stosunku do pozostalej tk. Kostnej;
C. Wlokna kolagenowe tworza grube peczki
D. U doroslych: w wyrostkach zebodolowych, bledniku kostnym, szwach kosci czaszki, a
takze w miejscach naprawy uszkodzonych kosci;
2. Drobnowloknista - blaszkowata
A. Dojrzala forma tkanki kostnej
B. Wchodzi w sklad kosci dlugich i plaskich
C. Zbudowana z blaszek kostnych - buduja je drobne wlokna kolagenowe;

● kosc gabczasta - blaszki kostne -> beleczki wewnatrz osteocyty, na zewnatrz osteoblasty
● Kosc zbita - blaszki kostne; osteon - podstawowy skladnik strukturalny i czynnosciowy
kosci zbitej; - uklad 4-20 blaszek kostnych (rurki polozone jedne w drugich); na zewnatrz
kosci plaskich i w nasadach kosci dlugich;
● Osteon - system haversa - schemat: blaszki miedzysystemowe, blaszki systemowe,
kanaliki kostne, jamki kostne

ZAPOTRZEBOWANIE NA WAPŃ
2 szkl mleka
 Tkanka kostna:
● osteoblasty - receptory dla parathormonu i vitaminy D

Krew
Istota miedzykomorkowa - osocze
Elementy morfotyczne - krwinki czerwone, biale i plytki krwi;

OSOCZE
● 55% objetosci krwi
● 90% to woda
● Reszta to bialka: - albuminy: - utrzymuja cisnienie onkotyczne krwi; - biora udzial w
resorpcji plynu tkankowego; - sa nosnikiem jonow, np ca2, mg 2; - stanowia rezerwe
bialka;
● Globuliny : alfa1, alfa2, beta, gamma- gamma-globuliny (immunoglobuliny, przeciwciała,)
- wiążą się z antygenami -> rozpoznaja je -> reaguja na nie
● Z powodu zdolnosci krzepniecia odgrywa podstawowa role homeostazie;
● Rownowaha kwasowo-zasadowa;
● Cisnienie onkotyczne;
● Lepkosc ososcza;
● Obrona organizmu;
● W przypadku glodu - zrodlo aminokwasow dla komorek;
● Zabarwienie slomkowe, ale moze przybierac inne barwy z zaleznosci od stanu
zjologicznego organizmu i spozywanego pokarmu;
● 3% zwiazki organiczne i nieorganiczne lipoproteiny: - kw tluszczowe; - cholesterol,
trojglicerydy, hormony, glukoza, witaminy rozp w tluszczach (A,DE,K), dwutlenek wegla,
produkty metabolizmu bialek (mocznik, aminokwasy);
● Produkty metbolizmu hemu (bilirubina i urobilinogen)
● Sole mineralne (Cl, K, NA)
fi
Elementy morfotyczne krwi
1mmx1mmx1mm

HISTOLOGICZNE BADANIE KRWI

● rozmaz krwi;
● Utrwalanie - metanol;

ERYTROCYTY
● u kobiet 4,5mln/mikrolitrów
● U mezczyzn 5 mln/mikrolitr
● Srednica 7,5-8,5 mikrometrow;
● Nie maja organelli;
● Przejasnienie w srodku
● Dwuwklesly - spektryna
● Brak jadra kom
● Glowny skladnik to hemoglobina 30%: - HbA1 97%, HbA2, HbF plodowa
● Oksyhemoglobina;
● Wewnatrz ferrytyna, spektryna, aktyna;
● Czas zycia 110-120 dni
● Niszcone w sledzionie - cmentarzysko czerwonych krwinek;
● mikrocyty
● Makrocyty
● Na powierzchni substancje grupowe;
● Retikulocyty 2%;
● Powierzchnia wymiany 130 mikrometrów laczna 3800mkwadratowych
● od dni anarodzin powstaja w szpiku kostnym;
● Erytropoeza - erytrocyty powstaja z kom macierzystych erytrocytów (erytroblastów) z
szybkoscia ok 120 mln na min
● W zyciu plodowym rowniez sledzione jest miejscem namnzania erytrocytow
● Erytropoetyna - nerki
BIAŁE KRWINKI:
LEUKOCYTY:
● maja 1 jadro;
Granulocyty obojetnochlonne - neutro le;
● Srednica 12-15mikrometr
● Ruch pelzakowaty
● Jadro paleczkowate (młody), segmentowane (starszy);
● Najliczniejsze krwnikni biale krazace we krwi;
● Glowna rola we wczesnym okresie ostrego zapalenia;
● Glowny skladnik ropy;
● Wewnatrz ziarenka: - pierwotne (nieswoiste) podobne do lizosomow zawieraja defenzyny
alfa, enzymy: hydrolazy, peroksydazę, oksydazę; - wtórne (swoiste) - stanowia 80
wszystkich ziarnistosci, otoczone blona; - trzeciorzędowe zawieraja enzymy wydzielane
do sr pozakom
● Zywy metabolizm;
● Zdolnosc ruchu;
● Populacja marginalna granulocytow;
● Fagocytoza;
● Wydzielanie i uwalnianie substancji bakteriobojczych, leukotrienow, lipoksyn, cytokin;
● W krwi obwodowej 8-12h, w tkankach 1-2 dnia jako makrofai;
● Receptory na powierzchni;
granulocyty kwasochlonne - eozyno le:
● 2-4% leukocytow krwi obwodowej;
● 1 jadro skladajace sie z 3 platow;
● Wewn lizosomy o srednicy 1 mikrometra z enzymami hydrolitycznymi;
● Zdolnosc ruchu;
● Fagocytoza;
● Wydzielanie substancji bakteriobojczych;
● Zwiekszanie ich liczby w chorobach alergincznych i robaczycach;
Granulocyty zasadochlonne - bazo le:
● 0-1% leukocytow krwi obw
● 1 segmentowane jadro skl sie z 3 platow;
● Wewnatrz ziarenka zasadohlonne o srednicy 0,5mikrom zawieraja: histamine, heparyne,
fi
fi
fi
enzymy proteolityczne;
● z blon uwalniaja prostaglandyny i leukotrieny;
● Fagocytoza;
● Wydzielanie subst przeciwbakteryjnych;
● Zwiekszanie przepuszcz naczyn krwionosnych;

LIMFOCYTY

C xi
Sarkomer wzór: Z+1/2 I + A + 1/2 I + Z

Akson
Synapsy

Synapsa elektryczna:

Neuroglej
Ependymocyty
Astrocyty
Mikroglej
Glej obwodowy

Istota szara
Isttota biała

Hipokamp