Đại học Quốc gia Hà Nội

Trường Đại học Luật

NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG

Bài 2: BỘ MÁY, CHỨC NĂNG,
HÌNH THỨC NHÀ NƯỚC
 GIỚI THIỆU NỘI DUNG

I. Bộ máy nhà nước

II. Chức năng nhà nước

III. Hình thức nhà nước

 III. HÌNH THỨC NHÀ NƯỚC

1. Khái niệm hình thức nhà nước

2. Phân loại hình thức nhà nước

3. Hình thức nhà nước XHCN Việt Nam

 Khái niệm Hình thức nhà nước

Hình thức nhà nước là:

CÁCH THỨC TỔ CHỨC QUYỀN LỰC NHÀ NƯỚC
(Khác với nội dung nhà nước: Bản chất, chức năng, bộ máy…)

Hình thức nhà nước gồm có:

1. Hình thức chính thể
2. Hình thức cấu trúc nhà nước
 Khái niệm hình thức chính thể

Hình thức chính thể là:

• Cách thức tổ chức, trình tự thành lập các cơ quan hoặc
chức danh cao nhất của quyền lực nhà nước,
• Mối quan hệ giữa các cơ quan này với nhau và
• Mức độ tham gia của nhân dân vào việc thiết lập các cơ
quan này.
 Khái niệm hình thức cấu trúc nhà nước

Hình thức cấu trúc nhà nước là:

• Cách thức tổ chức, phân bố quyền lực nhà nước thành các
đơn vị hành chính – lãnh thổ;
• Mối quan hệ giữa các chủ thể lãnh thổ đó của quyền lực
nhà nước.
 Tuyệt đối Nhị nguyên

Quân chủ Hạn chế Đại nghị

Hình
thức XHCN
Dân chủ
Chính Cộng hòa Tư sản
thể
Quý tộc
Tổng Đại
Hình Thống nghị
Hình Nhà nước đơn nhất
thức thức Hỗn
nhà cấu Hợp
Nhà nước liên bang
nước trúc
Nhà
nước
Chính thể cộng hoà đại nghị
Chính thể cộng hoà tổng thống
Cộng hoà lưỡng tính
 Nhà nước đơn nhất (unitary state) là nhà nước

• Có lãnh thổ toàn vẹn, thống nhất, có hệ thống các cơ quan

thống nhất từ trung ương xuống địa phương. Các bộ phận
hợp thành Nhà nước là các đơn vị hành chính - lãnh thổ
không có chủ quyền.
• Nhà nước đơn nhất thường có quyền lực tập trung, có
một Hiến pháp, có một hệ thống pháp luật.
• Nhà nước đơn nhất có một hệ thống các cơ quan nhà
nước từ trung ương xuống địa phương.
• Công dân nhà nước đơn nhất có một quốc tịch.
 Nhà nước liên bang (federal state)

+ Một nhà nước chung được cấu thành từ những nhà nước
thành viên, các nhà nước thành viên này đều có chủ
quyền riêng.
+ Nhà nước liên bang có hai hệ thống pháp luật (của liên
bang và của tiểu bang)
+ Nhà nước liên bang có hai hệ thống các cơ quan nhà
nước (của liên bang và của tiểu bang)
+ Công dân nhà nước liên bang có 2 quốc tịch.
 Liên minh nhà nước
và nhà nước liên minh?
Phân biệt: Liên minh nhà nước và nhà nước liên minh?

Nhà nước liên minh Liên minh (các) nhà nước

Sự liên kết tạm thời giữa các quốc gia để
đạt được mục đích chung thống nhất.
Sau khi hoàn thành nhiệm vụ, nhà nước
đó có thể giải tán hoặc thành lập nhà
nước liên bang.
Các tổ chức quốc tế như UN, EU, ASEAN…
mỗi nhà nước có chủ quyền riêng, có pháp
luật riêng, thu thuế, bộ máy nhà nước
riêng…
 HÌNH THỨC NHÀ NƯỚC CHXHCN VIỆT NAM

Hình thức chính thể Hình thức cấu trúc

nhà nước
•Cộng hoà dân chủ xã •Nhà nước đơn nhất
hội chủ nghĩa;
 1. Tất cả các cơ quan quyền lực nhà nước đều
do dân bầu và chịu trách nhiệm trước dân
(Điều 3, Điều 6 HP2013).

2. Việc bầu cử Quốc hội và HĐND theo nguyên

tắc phổ thông, bình đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu
kín (Điều 7 HP 2013)

3. Cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức tôn

Hình thức trọng nhân dân, phục vụ nhân dân (Điều 8
Cộng hòa Khoản 2, HP 2013).
chính
Dân chủ
thể 4. Bộ máy nhà nước tổ chức và hoạt động theo
XHCN nguyên tắc tập trung dân chủ (Điều 8 Khoản 1
Việt Nam HP 2013)
5. Đảng cộng sản VN là lực lượng lãnh đạo nhà
hội.(Điều 4 HP 2013)
nước và xã hội

6. Nhà nước có trách nhiệm tôn trọng, bảo vệ,

bảo đảm quyền con người, quyền công dân
(Điều 3 HP 2013)
 1. Nhà nước có chủ quyền chung, thống nhất,
toàn vẹn. Các đơn vị cấu thành không có chủ
quyền riêng. (Điều 1 HP2013).
Hình thức
Cấu trúc Nhà nước 2. Có một Bộ máy nhà nước bao gồm một hệ
Nhà nước Đơn nhất thống các cơ quan nhà nước từ trung ương
Việt Nam xuống địa phương.

3. Có một Hiến pháp chung, một Hệ thống

pháp luật thống nhất trên phạm vi cả nước.

4. Công dân có một quốc tịch là quốc tịch Việt

Nam (Điều 17 HP 2013)
CÁC ĐƠN VỊ HÀNH CHÍNH LÃNH THỔ THEO HIẾN PHÁP 2013