Zagadnienia do ćwiczeń z powszechnej historii państwa i prawa, rok akademicki

2023/2024, prawo stacjonarne, I rok.

1. Ustrój społeczno-gospodarczy w Europie zachodniej w średniowieczu

a. pojęcie feudalizmu
b. kształtowanie się wielkiej własności ziemskiej
c. immunitety
d. stosunek poddańczy
e. pojęcie własności podzielonej i alodialnej
f. stosunek lenny
g. system lenny

2. Ustrój średniowiecznej Anglii

a. Anglia w okresie anglosaskim
b. Cechy systemu lennego w państwie Wilhelma Zdobywcy
c. Władza królewska
d. Urzędy centralne
e. Kształtowanie się i kompetencje parlamentu
f. Kształtowanie się systemu common law i equity
g. Sądy królewskie i system wymiaru sprawiedliwości
Tekst źródłowy: Wielka Karta Swobód; modus tenendi parlamentum
3. Ustrój średniowiecznej Francji (okres rozdrobnienia feudalnego i monarchii stanowej)
a. Przyczyny słabości władzy królewskiej w X-XI w.
b. Sposoby wzmacniania władzy królewskiej
- Dziedziczność tronu
- Wykorzystanie prawa lennego
- Działalność legistów
Teksty źródłowe: opis posiedzenia Stanów Generalnych; ordonans „Cabochienne”
4. Prawo we wczesnym średniowieczu
a. źródła prawa (w państwie Franków i na Rusi Kijowskiej)
b. zasada osobowości i terytorialności prawa
c. cechy procesu średniowiecznego
d. środki dowodowe
e. cechy wczesnośredniowiecznego prawa karnego
f. prawo cywilne – rodzina, pozycja kobiety, zasady dziedziczenia.
Teksty źródłowe: Prawo salickie, Ruska Prawda, kapitularz Karola Wielkiego z 802 r.
(zwrócić uwagę na cechy wczesnośredniowiecznych zbiorów prawnych i cechy
wczesnośredniowiecznego prawa karnego, w szczególności system kar i zasady
odpowiedzialności karnej).

5. Prawo karne późnego średniowiecza i epoki nowożytnej

a. Źródła (Francja, Rzesza)
b. Recepcja prawa rzymskiego
c. Zmiany w prawie procesowym (proces inkwizycyjny)
d. Zmiany w prawie karnym materialnym (wpływ prawa rzymskiego; publiczny
charakter kar, kary cielesne, zanik systemu kar kompozycyjnych; pojęcie winy i
usiłowania).
Teksty źródłowe: fragmenty Zwierciadła Saskiego, Constitutio Criminalis Carolina.
KOLOKWIUM Z MATERIAŁU Z P. 1-5

1
 6. Prawo karne w oświeceniu i w XIX w.
a. źródła prawa
b. oświeceniowe postulaty zmian w prawie i procesie karnym
c. nowe kodeksy karne i zasady procesu (Terezjana, Józefina, ordynacja o
postępowaniu karnym z 1788 r., Franciscana; kodeksy francuskie czasów
rewolucji i napoleońskie)

Teksty źródłowe: fragmenty Terezjany, Józefiny, kodeksu karnego i kpk Napoleona.

Dodatkowa literatura (zwłaszcza dla osób nieobecnych na zajęciach): K. Sójka-Zielińska,
Historia prawa, Warszawa 2006 lub wcześniejsze wydania, lub A. Dziadzio, Powszechna
historia prawa, Warszawa 2008 (odpowiednie fragmenty).

7. Francja w okresie Wielkiej Rewolucji

a. przyczyny rewolucji
b. Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela
 ideowe źródła deklaracji (doktryna praw naturalnych, umowy społecznej,
trójpodział władzy)
 prawa obywatelskie przewidziane w deklaracji i ich ochrona
c. Konstytucja 3 września 1791 roku
 główne zasady ustroju Francji
 władza wykonawcza – kompetencje, odpowiedzialność
 władza ustawodawcza – skład, kompetencje
 władza sądownicza
 zmiany w porównaniu z monarchią absolutną
d. Inne reformy pierwszych lat rewolucji
Teksty źródłowe: Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela, konstytucja 1791 roku
8. Wybrane zagadnienia ustroju Francji w XIX i XX wieku
a. Francja w okresie III Republiki
 powstanie III Republiki
 charakter konstytucji (trzy ustawy, w zamierzeniu akt o charakterze
prowizorycznym)
 ustrój państwa przewidziany w konstytucji (władza wykonawcza,
ustawodawcza i sądownicza, ich powoływanie, skład, wzajemne stosunki)
 praktyka konstytucyjna a treść konstytucji
b. Francja w okresie V Republiki
 powstanie V Republiki
 ustrój państwa przewidziany w konstytucji ( podstawy ideologiczne,
władza wykonawcza, ustawodawcza i sądownicza, ich powoływanie, skład,
wzajemne stosunki; zwrócić uwagę na pozycję prezydenta w państwie)
Teksty źródłowe: konstytucje III i V Republiki
9. Ustrój Niemiec w okresie II Rzeszy i Republiki Weimarskiej
a. ustrój Związku Północnoniemieckiego
b. zjednoczenie Niemiec
c. ustrój Cesarstwa
d. upadek Cesarstwa i powstanie Republiki Weimarskiej
e. ustrój Republiki Weimarskiej
Teksty źródłowe: konstytucje 1871 i 1919 roku
KOLOKWIUM Z MATERIAŁU P. 6-8

2
 10. Ustrój Stanów Zjednoczonych
a. ustrój kolonii angielskich w Ameryce płn.
b. Przyczyny buntu przeciw metropolii
c. Deklaracja Niepodległości
d. Spory o kształt ustrojowy powstającego państwa
e. Ustrój Stanów Zjednoczonych na podstawie konstytucji 1787 roku
Teksty źródłowe: Deklaracja Niepodległości, konstytucja 1787 roku.
11. Kolokwium z materiału z p. 9-10.