www.wojsko-polskie.

pl/3fo/ NR 11/12 (149/150) LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021

ISSN 0209-1070

ku i
łty ośc
Ba gł
a le
” n od
na ep
lo Ni
Be ęto
na wi
ar Ś
id e
ol ow
„S rod
Na
 B A N D E R A

Szanowni Czytelnicy!

W
Dniu Wszystkich Świętych oddaliśmy hołd i zapaliliśmy znicze na grobach
naszych poprzedników, którzy z oddaniem i bezgranicznym poświęceniem
służyli ojczyźnie. Bohaterowie walk o odzyskanie niepodległości przez Polskę
w 1918 roku są wzorem dla współczesnych patriotów, przypominając o potrzebie
pamięci tamtego czasu i nieustannego trwania w gotowości do podjęcia boju o kraj.
Bandera
Czasopismo Marynarki Wojennej
Na oksywskim cmentarzu MW, w Kwaterze Pamięci, z należnymi honorami
wojskowymi spoczęły prochy marynarzy, ofiar stalinowskich represji – kmdr. Adama WYDAWCA:
Rychla, mata Karola Martyńskiego i st. mar. Henryka Zająca. 3. Flotylla Okrętów przy współpracy
O kulisach służby lotnika morskiego, zadaniach i perspektywach rozwoju Gdyńskiej z Wojskowym Instytutem Wydawniczym
Brygady Lotnictwa Marynarki Wojennej opowiada, w rubryce „Zawód marynarz”, jej
REDAKTOR WYDANIA:
dowódca kmdr dypl. pil. Andrzej Szczotka.
Sławomir J. Lipiecki
Kontynuujemy dyskusję o fregatach rakietowych jako platformach wielozadaniowych
oraz prezentujemy trzy zagraniczne oferty budowy fregat AAW dla Polski, analizowane REDAGUJE ZESPÓŁ:
w ramach programu okrętowego pod kryptonimem „Miecznik”. Antoni Ciejpa, Edyta Górska, Katarzyna
Zdradzamy szczegóły drugiej edycji operacji morskiej „Solidarna Belona” oraz Kamińska, Rafał Kamiński, Sławomir J. Lipiecki
żegnamy wycofane z linii okręty podwodne typu Kobben (ORP „Bielik” i ORP „Sęp”), Stali współpracownicy:
a także ostatniego z trzech niszczycieli min projektu 206FM – ORP „Czajka”. kmdr ppor. Robert Biernaczyk, kmdr ppor.
Polecamy również: artykuły „Wirtualne szkolenie” i „Sportowa Alma Mater”, Marcin Braszak, kmdr ppor. Piotr Dulas,
pierwszą część cyklu „Symbol amerykańskiej niezłomności” – z okazji 80. rocznicy st. chor. szt. mar. Piotr Leoniak, kmdr ppor.
ataku na Pearl Harbor, analizę z serii „Fregaty lekkie znad Bosforu”, kolejny odcinek Grzegorz Lewandowski, kmdr por. Wojciech
„Morskich skrzydeł Rzeczpospolitej” oraz „Opowieści z kubryka”. Mundt, st. chor. szt. mar. Marcin Purman,

Narodowe Święto Niepodległości

Życzymy miłej lektury oraz szczęścia w nadchodzącym roku. kmdr ppor. Anna Sech
Redakcja Skład i łamanie:
Antoni Ciejpa

Bandera
Korekta:

P
Lidia Pensko, Jolanta Ruskowiak
odczas centralnych obchodów Narodowego Święta
Niepodległości w Warszawie prezydent RP Andrzej Duda Adres redakcji:
podkreślił – Zawsze trwaliśmy przy naszej tradycji, wierze 81-103 Gdynia
oraz kulturze, budowanej nawet wtedy, kiedy za to karano, więziono Rondo Bitwy pod Oliwą 1
i mordowano, kiedy trzeba było za to płacić krwią i wywózką na tel. +48 261 26 62 07
daleką Syberię, z której wielu ludzi – przez pokolenia – nie wracało. 2 K. KAMIŃSKA | Lotnicze szczęście e-mail: zrwmw.bandera@ron.mil.pl
Zawsze tu byliśmy i jesteśmy. 6 K. KAMIŃSKA | Godny pochówek marynarzy
WSPÓŁPRACA:
Minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak złożył wieńce przed 8 R. KAMIŃSKI, A. SECH | ORP „Bielik” i ORP „Sęp”.
Dyrektor Wojskowego Instytutu
pomnikami „Ojców Niepodległości”: marszałka Józefa Piłsudskiego, Pożegnanie z historią Wydawniczego:
Wincentego Witosa, Ignacego Jana Paderewskiego, Ignacego 10 E. GÓRSKA | Ostatni lot „Czajki” Maciej Podczaski,
Daszyńskiego, Romana Dmowskiego i Wojciecha Korfantego.
12 E. GÓRSKA | Nowy port „Samarytanki” tel. +48 261 84 90 07;
Tegoroczne święto zostało zorganizowane pod hasłem „Dzień
szacunku dla munduru”. W 103. rocznicę odzyskania przez Polskę
14 M. CHMIELIŃSKI, E. GÓRSKA | Wirtualne szkolenie Redaktor naczelna „Polski Zbrojnej”:

niepodległości, w 103 salach tradycji w jednostkach wojskowych 16 E. GÓRSKA, D. SAPIEJKA | Sportowa Alma Mater Izabela Borańska-Chmielewska,
tel. +48 261 84 92 12;
w całym kraju można było spotkać się z żołnierzami oraz zobaczyć 18 M. KONARSKI | Morskie skrzydła Rzeczpospolitej, cz. 19
Kierownik Składu Komputerowego i Grafiki:
mundury Wojska Polskiego. 20 K. KAMIŃSKA | „Solidarna Belona” na Bałtyku. Marcin Dmowski,
Marynarka Wojenna uczciła Narodowe Święto Niepodległości Osłonić szlak morski tel. +48 261 84 94 98;
podniesieniem wielkiej gali banderowej na okrętach. Główne 22 S. LIPIECKI, M. MATUSZEWSKI | Okręty uderzeniowe Wojskowy Instytut Wydawniczy:
uroczystości zorganizowano przed Pomnikiem Polski Morskiej na dla polskiej MW. 00–909 Warszawa
Skwerze Kościuszki w Gdyni. Do bezpłatnego zwiedzania „Miecznik” niezbędny Aleje Jerozolimskie 97
udostępniono Okręt-Muzeum ORP „Błyskawica”, zacumowany przy
Nabrzeżu Pomorskim. Z jego pokładu – podkreślając rangę obchodów
30 S. LIPIECKI | 80 lat po Pearl Harbor. Symbol faks: +48 261 84 94 59

103. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości – oddano

amerykańskiej niezłomności, cz. 1 e-mail: sekretariat@zbrojni.pl

świąteczny salut składający się z 21 strzałów armatnich. 32 S. LIPIECKI | Fregaty lekkie znad Bosforu, cz. 2 Druk:
Drukarnia Zespołu Redakcyjno-Wydawniczego
35 S. LIPIECKI | Podwodny wilk, cz. 3
Marynarki Wojennej (zam. nr 13/D/2022)
36 L. DERLACZ | Pod żaglami „Iskry”
Numer zamknięto: 31 grudnia 2021 r.
na krańce świata, cz. 13
FOT. MONIKA DWULATEK/WCEO,

38 P. GÓRSKI | Liryka na fali. Zachować to, Czasopismo dostępne w wewnętrznym

kolportażu wojskowym
co najcenniejsze
DAMIAN PRZYBYSZ/3. FO

Na okładce:
39 R. KAMIŃSKI | Nasza wiktoria w 1920 roku
Korweta patrolowa ORP „Ślązak” (241) –
40 A. USZKIEWICZ | Psychologia bez retuszu. zdj. Michał Pietrzak/3. FO
Przywódca w czasie kryzysu

NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021 1

 z a w ó d m a r y n a r z
B A N D E R A

Lotnicze szczęście
Z komandorem dypl. pil. Andrzejem Szczotką,
dowódcą Gdyńskiej Brygady Lotnictwa Marynarki Wojennej,
rozmawia Katarzyna Kamińska.
C o sprawiło, że zdecydował się pan
związać swoje życie z lotnictwem?
Myślę, że duży wpływ na mój wybór miały
strachu. To była bardzo stresująca sytuacja dla
wszystkich i cała „przygoda” mogła zakończyć
się tragicznie.
Natomiast my chcieliśmy udowodnić, że mimo
różnic w sprzęcie i wyposażeniu, polscy lotnicy
nie byli pod żadnym względem gorsi od
zwykłe, młodzieńcze marzenia. Dodatkowo, zachodnich kolegów i sądzę, że się nam udało.
bardzo chciałem sprawdzić się w lotnictwie,
dlatego zdecydowałem się na studia w Wyż-
szej Oficerskiej Szkole Lotniczej w Dęblinie.
C o dokładnie się stało?

Usterka techniczna. Do pracy nie weszło J akie zadania wykonuje BLMW?

Z Wybrzeżem jestem związany od 40 lat. Po
ukończeniu studiów nie miałem wielkiego
wpływu na to, gdzie zostanę skierowany.
Pochodzę z Bielska-Białej i marzyła mi się
jednostka blisko domu – Wrocław, może Kato-
wice. Ostatecznie, „wylądowałem” w Babich
Dołach. Przyznam, że początkowo nie bardzo
wiedziałem, gdzie te Babie Doły znajdują się –
dopiero po wyjściu z tzw. kwalifikacji, kolega
nam dopalanie, rozwarła się dysza i samolot
stracił ciąg. Jeszcze w ostatniej chwili próbo-
waliśmy go oderwać, ale, niestety, nie udało
się i lot zakończyliśmy na specjalnej siatce
przeznaczonej do łapania samolotów. Od
zawsze mówię, że dobre przeszkolenie i refleks,
jakkolwiek bardzo ważne, to za mało. W naszej
służbie niezbędna jest odrobina lotniczego
szczęścia – i tu ono zadziałało.
Mieszkańcy Gdyni i okolic kojarzą nas,
przede wszystkim, z akcji poszukiwawczo-
-ratowniczych, które w okresie letnim są
szczególnie ważne dla zachowania bezpieczeń-
stwa szeroko rozumianych użytkowników
morza. Jako jedyna w Polsce formacja lotnicza
utrzymujemy ciągłą gotowość do prowadzenia Serce”. Uczestniczymy w niej od 2007 roku. w sprawie zakupu czterech śmigłowców języka angielskiego i nowych procedur, ćwi-
działań ratowniczych z powietrza nad obszarami W latach 2020-2021 wykonaliśmy 10 takich AW101 włoskiego koncernu Leonardo Heli- czyliśmy sojuszniczą współpracę na różnych
morskimi. Całodobowy dyżur SAR jest peł- lotów. Brygada wspiera też fundacje spełnia- copters. Te nowoczesne maszyny będzie szczeblach. Musieliśmy dogłębnie przebudo-
jące marzenia dzieci i młodzieży, cierpiących można wykorzystywać zarówno do prowa- wać struktury, zmienił się sprzęt lotniczy,
na choroby zagrażające życiu. Młodzi ludzie dzenia akcji poszukiwawczo-ratowniczych, technologia poszła do przodu. Uważam, że
mają szansę przyjrzeć się naszej służbie, jak i do zwalczania okrętów podwodnych. zmiany w naszym lotnictwie poszły w dobrym
zobaczyć nasz sprzęt, a nawet odbyć lot samo- kierunku i śmiało mogę powiedzieć, że obecnie
lotem czy śmigłowcem. W ten sposób możemy
trochę wynagrodzić im trudy i bolączki
choroby, wywołać szczery uśmiech na twarzy.
K iedy śmigłowce AW101 wejdą do
służby w lotnictwie morskim?
Nasi lotnicy przechodzą specjalistyczne
BLMW jest w stanie dobrze wykonać wszelkie
zadania, jakie zostaną przed nią postawione.

Dużo pracy wkładamy w realizację sojuszni-

czych zobowiązań. Nasze kadry partycypują
w Polskim Kontyngencie Wojskowym „Irini” –
w ramach misji „EU Sophia”, której głównym
celem jest zwalczanie handlu ludźmi oraz
bronią w centralnej części Morza Śródziemnego.
Żołnierze BLMW stanowią również trzon
PKW „Turcja”, prowadząc skutecznie działania
lotnicze z wykorzystaniem samolotu patrolowo-
-rozpoznawczego M28B 1R „Bryza”.
szkolenie językowe, potem przejdą właściwe
szkolenie praktyczne w Anglii, mające przy-
gotować ich do pracy ze śmigłowcami AW101.
Zależy nam na wysokiej jakości szkolenia, aby
mogli przekazywać swoją wiedzę i doświad-
czenie kolejnym załogom. Pod względem
szkolenia, chcemy być samowystarczalni.
Liczymy, że w marcu 2023 roku wszystkie
cztery maszyny z naszymi, polskimi załogami,
wylądują w Darłowie.
J est pan mocno związany z lotnictwem
morskim, z Wybrzeżem...
Przed objęciem dowództwa w Siemirowi-
cach oraz w Gdyni, byłem szefem szkolenia,
a następnie zastępcą dowódcy BLMW, więc
można powiedzieć, że znam jednostkę – jej
potrzeby i bolączki – od „podszewki”, dlatego
obowiązki, które na mnie spadły wraz z ob-
jęciem stanowiska dowódcy Gdyńskiej
Brygady Lotnictwa MW, nie były niczym
nowym. Przyznam, że dużą satysfakcję dało

J akie wyzwania stoją przed BLMW

w nowym roku?
Obecnie, w centrum naszego zainteresowania
P rzeszedł pan chyba wszystkie szczeble
lotniczej kariery – od pilota do dowódcy
związku taktycznego.
mi poznanie ludzi służących i pracujących
zarówno w „Oksywskiej” 43. Bazie Lotnictwa
Morskiego, jak i w „Kaszubsko-Darłowskiej”
leży kwestia pozyskania nowych maszyn oraz Przez prawie 40 lat mojej służby zaszło 44. Bazie Lotnictwa Morskiego. To od nich
FOT. MARCIN BRASZAK, MARIUSZ KALINOWSKI, SEBASTIAN SMUGA/BLMW

przeszkolenia lotników. W 2019 roku Minister- wiele zmian w polskim lotnictwie. Staliśmy zależy, tak naprawdę, sprawne funkcjonowanie
stwo Obrony Narodowej podpisało umowę się częścią NATO, intensywnie uczyliśmy się każdej jednostki wojskowej.

powiedział mi, że to koło Gdyni i trochę się
przeraziłem. To był drugi koniec Polski.
Komandor dypl. pil. ANDRZEJ SZCZOTKA urodził się w Bielsku-Białej. Po ukończeniu Wyższej Oficerskiej Szkoły Lotniczej w Dęblinie,
w 1986 roku rozpoczął służbę w 34. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego, na stanowisku pilota. Służył jako starszy nawigator w 1. Puckim
U czestniczył pan w polsko-niemieckich
manewrach w Gdyni i Eggebeck.
Tak, to było zanim „przesiadłem się” na
niony przez załogi w Gdyni oraz w Darłowie.
Udzielamy pomocy zarówno jednostkom
Marynarki Wojennej jak i cywilom, jednak
Dywizjonie Lotniczym w Gdyni-Babich Dołach. Był zaangażowany w organizację programu wymiany eskadr między dywizjonem,
wyposażonym w samoloty MiG-21Bis i MiG-21UM, a niemieckim 2. Skrzydłem Lotnictwa Morskiego w Eggebeck, wykorzystującym
samoloty uderzeniowe „Tornado”. W ramach polsko-niemieckiej współpracy zrealizowano wówczas cykl ćwiczeń w Gdyni oraz Eggebeck.

C zy w trakcie służby wydarzyło się coś,

co szczególnie utknęło w pamięci?
Jak każdy lotnik, mam swoje lotnicze
„przygody”. Chwile grozy przeżyłem podczas
dachowania maszyną MiG-21, przy prędkości
ok. 300 km/h. Wylądowaliśmy prosto w pole
kapusty. Na szczęście, ani ja, ani kolega z drugiej
kabiny, nie odnieśliśmy poważnych obrażeń.
Sądzę, że nie tylko my najedliśmy się wtedy
samoloty transportowe. Testowaliśmy wtedy
samoloty uderzeniowe „Tornado”, co było dla
nas bardzo ciekawym doświadczeniem. Polskie
lotnictwo wykorzystywało głównie samoloty
odrzutowe MiG-21, służące do przechwyty-
wania celów. Ten okres, to początki polskiej
współpracy z NATO. Jeszcze podchodzono do
nas z pewnym dystansem – w końcu niedawno
byliśmy żołnierzami Układu Warszawskiego.
nasze obowiązki nie ograniczają się do tego.
Wykonujemy loty w ramach ZOP, czyli
poszukiwania i zwalczania okrętów podwod-
W latach 2001-2004 pełnił obowiązki zastępcy dowódcy dywizjonu, a po jego przeformowaniu – zastępcy dowódcy 28. Puckiej Eskadry
Lotniczej. Później związał się z Dowództwem Brygady Lotnictwa MW, gdzie został wyznaczony na stanowisko szefa sekcji szkolenia
lotniczego, a następnie objął obowiązki szefa szkolenia brygady, a następnie zastępcy dowódcy jednostki. Od 4 kwietnia 2021 roku jest
nych (odbywane często we współpracy z frega- dowódcą Gdyńskiej Brygady Lotnictwa Marynarki Wojennej. Jest absolwentem Akademii Marynarki Wojennej. W 2000 roku ukończył
tami rakietowymi typu Oliver Hazard Perry wyższe studia dowódczo-sztabowe, a w 2006 roku studia podyplomowe na kierunku zarządzanie i dowodzenie. W powietrzu spędził
z Dywizjonu Okrętów Bojowych 3. Flotylli łącznie ponad 3550 godzin. Latał samolotami TS-11 „Iskra”, SB Lim-2, Lim-5, MiG-21Bis i MiG-21UM oraz śmigłowcem Mi-2. Obecnie
Okrętów w Gdyni), a także loty transportowe – jest pilotem samolotów An-28/M28B „Bryza”. Wielokrotnie wyróżniany, w tym: Lotniczym Krzyżem Zasługi, medalem srebrnym
do których zalicza się transport organów do „Za długoletnią służbę”, złotym medalem „Za zasługi dla obronności kraju”, złotym medalem „Siły zbrojne w służbie ojczyzny”, statuetką
przeszczepu w ramach inicjatywy „Akcja „Ikara”, Kordzikiem Honorowym Sił Zbrojnych RP oraz dwukrotnie tytułem honorowym „Zasłużony pilot wojskowy”.

2 NR 11/12 | listopad/gRudzień 2021 NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021 3

 P E R Y S K O P
Marynarska pamięć
W Dniu Wszystkich Świętych złożono
hołd poprzednikom, którzy oddali życie
w służbie ojczyźnie. Wystawiono warty hono-
rowe w miejscach pamięci narodowej oraz zapa-
lono znicze na grobach patronów jednostek,
Zmiana warty w PKW Turcja
D W
owodzący PKW Turcja kmdr por. Cezary
Kurkowski przekazał – 11 listopada,
w trakcie apelu z okazji 103. rocznicy od-
zyskania przez Polskę niepodległości – obo-
wiązki kmdr. por. pil. Sebastianowi Rakowi.
W uroczystości, w 10. Bazie Lotniczej Incir-
lik w Republice Turcji, wziął udział dowódca
COM-DKM wiceadm. Krzysztof Jaworski,
Uroczyście w 43. Batalionie Saperów
W Rozewiu odbyło się – 6 grudnia –
uroczyste przekazanie obowiązków na
stanowisku dowódcy 43. Batalionu Saperów
i (jednocześnie) dowódcy Garnizonu Włady-
sławowo. Na placu apelowym jednostki,
w obecności dowódcy 3. Flotylli Okrętów
4 NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021
byłych dowódców, zasłużonych żołnierzy
i kolegów. Delegacja Marynarki Wojennej,
z inspektorem MW wiceadm. Jarosławem
Ziemiańskim na czele, złożyła kwiaty i zapaliła
znicze (m.in.) na grobie byłego dowódcy MW
śp. adm. floty Andrzeja Karwety, który zginął
w katastrofie samolotu Tu-154M pod Smoleń-
skiem 10 kwietnia 2010 roku.
Marynarskim zwyczajem, w dniach
poprzedzających Dzień Wszystkich Świętych
pamiętając o tych, którzy odeszli na wieczną
wachtę, uprzątnięto miejsca ich spoczynku,
zapalono znicze i złożono kwiaty.
Na świnoujskiej plaży zostały zorganizowane
Zaduszki Morskie. Marynarze 8. Flotylli
a także: charge d’affaires Ambasady RP
w Ankarze Robert Trzeciak, attaché obrony
płk Michał Piasecki, dowódca 10. Bazy Lot-
niczej Incirlik gen. Gürel Özusta i dowodzący
39. Skrzydłem USAF płk Jason N. Gingrich.
Udział polskiego kontyngentu wojskowego
w misji na obszarze Turcji wynika z programu
zapewnienia wsparcia poszczególnym krajom
należącym do NATO (Assurance Measures),
rozpoczętego w 2014 roku. Działania są pro-
wadzone z lądu, morza i z powietrza. Wiążą
się (m.in.) ze zwiększoną obecnością samolo-
tów wczesnego ostrzegania AWACS i okrę-
tów sił morskich państw NATO.
Zadaniem PKW Turcja jest patrolowanie
wschodniej części Morza Śródziemnego i Morza
Czarnego oraz współpraca ze stałymi zespo-
łami sił morskich NATO i dowództwem
kadm. Mirosława Jurkowlańca, czasowe
dowodzenie 43. Batalionem Saperów objął
dotychczasowy zastępca dowódcy – szef sztabu
kmdr ppor. Sebastian Tesarowski. Ustępujący
ze stanowiska kmdr por. Sebastian Sochoń
będzie pełnił dalszą służbę w sztabie 3. Flotylli
Okrętów w Gdyni.
Oprawę ceremonii zapewniła Orkiestra
Reprezentacyjna MW. Wzięli w niej udział
także (m.in.) zaproszeni dowódcy jednostek
wojskowych oraz przedstawiciele władz
lokalnych. Uroczystość przekazania dowodze-
nia jednostką zakończono tradycyjną defiladą
pododdziałów 43. Batalionu Saperów.
Następnie, w sali tradycji jednostki,
w obecności dowódcy 3. FO, odbyło się pod-
pisanie protokołu przekazania obowiązków.
Obrony Wybrzeża oddali z mieszkańcami
miasta hołd wszystkim tym, którzy nie
Okrętowa grupa zadaniowa
powrócili z wachty na morzach i oceanach,
a miejscem ich wiecznego spoczynku stały
się morskie głębiny.
Wydzielone siły świnoujskiej 8. Flotylli Obrony Wybrzeża wykonywały –
od 16 do 19 listopada – zadania szkoleniowe na wodach Zatoki Pomorskiej.
Ćwiczeniem załóg tzw. okrętowej grupy zadaniowej dowodził szef sztabu
12. Wolińskiego Dywizjonu Trałowców kmdr ppor. Sławomir Góra.
skład okrętowej grupy zadaniowej
8. FOW weszły trałowce bazowe
ORP „Gardno” i ORP „Wdzydze”,
zbiornikowiec „Z-8”, holownik H-11
„Bolko” oraz kuter transportowy „851”
(z 2. Dywizjonu Okrętów Transportowo-
-Minowych). Podczas prowadzonych
działań, załogi okrętów ćwiczyły (m.in.)
osłonę morskich szlaków komunikacyj-
nych. Wykorzystano uzbrojenie pokładowe
MARCOM w Northwood (Wielka Brytania). do zwalczania celów powietrznych i nawod-
Trzon PKW Turcja stanowi kadra Gdyńskiej nych, a także wykonano zadania związane
Brygady Lotnictwa Marynarki Wojennej. z obroną przeciwdywersyjną okrętów. Załoga
W wyposażeniu polskiego kontyngentu woj- kutra transportowego „851” przeprowa-
skowego jest samolot patrolowo-rozpoznawczy dziła trening podejścia do nieprzygotowa-
M28B 1R „Bryza” (wydzielony ze składu nego brzegu, czyli miejsca pozbawionego
44. Bazy Lotnictwa Morskiego w Siemirowi- odpowiedniej infrastruktury portowej. Jednostka
cach), operujący z lotniska w Incirlik. wchodziła na plażę, osiadała na brzegu i otwie-
FOT. P. LEONIAK, M. PIETRZAK, D. PRZYBYSZ/ARCHIWUM 3. FO, ARCHIWUM COM-DKM I 8. FOW
rała rampę. Ćwiczono procedury wyładowa-
nia i załadowania (m.in.) pojazdu wojskowego.
FOT. J. MALINOWSKI/8. FOW, ARCHIWUM CSMW
* * *
Nowy komendant SPMW w Ustce
43. Batalion Saperów stacjonuje na Półwyspie
Helskim w Rozewiu. Jego głównym zadaniem
jest zabezpieczenie inżynieryjne działań sił
P odczas ceremonii w Sali Tradycji CSMW
w Ustce – 2 grudnia – komendant Szkoły
Podoficerskiej MW st. chor. sztab. mar.
3. Flotylli Okrętów w Gdyni. W 2010 roku Janusz Calak przekazał swoje obowiązki, które
jednostka została uhonorowana tytułem pełnił przez ostatnie 14 lat, dotychczasowemu
„Przodujący Oddział Wojska Polskiego”. zastępcy – st. chor. sztab. mar. Krzysztofowi
Koziełowi. W uroczystości wziął udział (m.in.)
były komendant SPMW kmdr por. Radosław
B A N D E R A
W kolejnych dniach ćwiczące trałowce bazowe
przeprowadziły tzw. rozpoznawcze poszuki-
wanie min morskich. Wykonano zadania
związane z trałowaniem kontaktowym, polega-
jącym na podcinaniu minlin podtrzymujących
morskie miny kotwiczne oraz trening prze-
prowadzenia zespołu jednostek po przetrało-
Kowalczyk oraz komendanci pozostałych
wojskowych szkół podoficerskich w kraju.
Komendant CSMW kmdr Grzegorz Okuljar
podziękował dotychczasowemu komendantowi
SPMW za wzorową i ofiarną służbę oraz przy-
bliżył sylwetkę st. chor. szt. mar. Krzysztofa
Kozieła, wyrażając przekonanie, że doskonale
poradzi sobie z nowym wyzwaniem służbowym.
wanym torze wodnym. W trakcie wykonywania
tego typu zadań ważna jest precyzja. Jednostki
muszą płynąć dokładnie według precyzyjnie
wytyczonej trasy przejścia, tak aby nie wyjść
poza obszar oczyszczony przez trałowce. Podczas
przejścia zabezpieczoną drogą wodną, prze-
prowadzany okręt koryguje swój kurs na pod-
stawie wskazań płynącego przed nim trałowca,
którego załoga na bieżąco porównuje pozycję
eskortowanej jednostki z granicami przetrało-
wanego wcześniej akwenu.
Jednostki okrętowej grupy zadaniowej
wykonywały zaplanowane zadania szko-
leniowe na morzu zarówno pojedynczo,
jak i zespołowo. W trakcie ćwiczenia siły
okrętowe były wspierane (m.in.) przez
Grupę Nurków Minerów 12. DTR.
* * *
Cykliczne szkolenia załóg w ramach
tzw. okrętowych grup zadaniowych służą
doskonaleniu wyszkolenia sił okrętowych
oraz współdziałających z nimi jednostek
brzegowych MW. Przyczyniają się także
do wzmocnienia działań zabezpieczających
interesy państwa na morzu oraz bezpieczeń-
stwa morskich szlaków komunikacyjnych.
Rafał Kamiński
zrwmw.bandera@ron.mil.pl
Nowy komendant SPMW podziękował
poprzednikowi za lata kierowania placówką oraz
dobrą współpracę. Zdający obowiązki st. chor.
szt. mar. Janusz Calak życzył następcy suk-
cesów w służbie oraz żołnierskiego szczęścia.
W trakcie zbiórki stanowisko zastępcy
komendanta Szkoły Podoficerskiej MW objął
st. chor. szt. mar. Krzysztof Ruczaj.
NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021 5
 KWATERA PAMIĘCI CMENTARZA MW NA OKSY WIU
B A N D E R A

Kwatera Pamięci na Cmentarzu MW

w Gdyni-Oksywiu jest wypełnieniem
testamentu dowódcy Floty adm. Józefa
Unruga, który domagał się rehabilitacji
i godnego uczczenia swoich
podwładnych – ofiar stalinowskich
represji. Stała się ona miejscem
pochówku adm. Józefa Unruga i jego
małżonki Zofii. Spoczęli w niej także
(m.in.) bohaterowie obrony polskiego
Wybrzeża w 1939 roku: kadm. Stanisław
Mieszkowski, kadm. Jerzy Staniewicz
i kmdr Zbigniew Przybyszewski.
W asyście honorowej, 16 grudnia,
odbyła się uroczystość upamiętniająca
69. rocznicę śmierci tych oficerów
oraz 4. rocznicę ich pochówku.
Sztandar dla Stowarzyszenia
Oficerów Marynarki Wojennej RP
Z
arząd Główny Stowarzyszenia Oficerów członków zrodziła się inicjatywa ufundowania
Marynarki Wojennej RP zwraca się sztandaru Stowarzyszeniu Oficerów Marynarki
z serdeczną prośbą do członków, Wojennej RP. Ceremonia uroczystego wrę-
przyjaciół i sympatyków o wsparcie inicjatywy czenia sztandaru, która będzie połączona
ufundowania sztandaru naszej z obchodami 30. rocznicy zało-
organizacji. żenia stowarzyszenia, jest pla-
W 2022 roku będziemy nowana 23 kwietnia 2022 roku
obchodzili 30-lecie istnienia w Gdyni.
Stowarzyszenia Oficerów Każdy fundator sztandaru
Marynarki Wojennej RP. stowarzyszenia, bez względu
Dziękujemy wszystkim, którzy na wysokość wpłaconej daro-
przez ten czas nas wspierali. wizny, zostanie wpisany do
Z okazji zbliżającej się pamiątkowej Księgi Fundato-
rocznicy, wśród naszych rów i Darczyńców.
Prosimy uprzejmie o dokonywanie wpłat na konto bankowe:

Godny pochówek marynarzy

nr rachunku – 13 1750 0012 0000 0000 2508 7658
Stowarzyszenie Oficerów Marynarki Wojennej RP
81-374 Gdynia, ul. Zawiszy Czarnego 1
(z dopiskiem – „SZTANDAR”)
Na Cmentarzu MW w Gdyni-Oksywiu odbyły się – 24 listopada – uroczystości pogrzebowe
marynarzy, ofiar stalinowskich represji, niesłusznie oskarżonych i skazanych za zdradę ojczyzny.
W Kwaterze Pamięci spoczęli: kmdr Adam Rychel, mat Karol Martyński i st. mar. Henryk Zając.
Spotkania świąteczne
C
P
zas Świąt Bożego Narodzenia oraz niczył dowódca BLMW kmdr dypl. pil. Andrzej
ochówek poprzedziła msza święta Departamentu Zwierzchnictwa nad Siłami nie honory zamęczonym marynarzom, wolna Nowego Roku jest spędzany zwykle Szczotka. Dowódca COM-DKM odwiedził
w oksywskim Kościele Garnizono- Zbrojnymi Biura Bezpieczeństwa Narodowego, Polska zaświadcza, że nigdy nie zapomina w gronie najbliższych. Jednak, jak co także załogę holownika H-1 „Gniewko” z Dywi-
wym Marynarki Wojennej pw. Matki odczytał list od prezydenta RP Andrzeja Dudy – o swoich wiernych synach. roku, wielu marynarzy z okrętów i jednostek zjonu Okrętów Wsparcia 3. Flotylli Okrętów,
Boskiej Częstochowskiej, celebrowana Realizując wolę admirała Józefa Unruga, Uroczystości zakończyła salwa honorowa brzegowych MW, a także lotników i personelu pełniącej dyżur w okresie świątecznym. Pod-
przez biskupa pomocniczego Archidiecezji oddana przez Kompanię Reprezentacyjną technicznego baz lotnictwa morskiego spędza czas wizyty towarzyszył mu dowódca DOW
Gdańskiej bp. Zbigniewa Zielińskiego. Marynarki Wojennej. Bandery wojenne ten czas pełniąc służbę dyżurną i wachty. kmdr Robert Szymaniuk.
Podczas nabożeństwa głos zabrał zastępca z trumien zmarłych zostały przekazane
prezesa Instytutu Pamięci Narodowej rodzinom. Dzień wcześniej pochowano

Fot. piotR leoNiaK, MiCHaŁ pietRzaK/3. Fo

prof. Krzysztof Szwagrzyk – Cierpienie doczesne szczątki małżonki kmdr. Adama
i śmierć, zamiast zaszczytów i chwały, Rychla – Elli Rychel.
znosiły piękne żywoty marynarzy. (...) W ceremoniach pogrzebowych uczest-
Jednak każdy z nich, odchodząc z tego niczyli (m.in.): inspektor MW wiceadm.
świata, miał poczucie krzywdy i nie- Jarosław Ziemiański, dowódca Centrum
sprawiedliwości, jaka ich spotkała za to, Operacji Morskich-Dowództwa Kom-
co zrobili dla Polski. ponentu Morskiego wiceadm. Krzysztof szef Zarządu Uzbrojenia Inspektoratu MW
Po mszy świętej kondukt ze szczątkami Jaworski, dowódca 3. Flotylli Okrętów kadm. Piotr Nieć oraz prezydent Gdyni
marynarzy przeszedł, w asyście honorowej, na przenosimy do tutejszego panteonu doczesne kadm. Mirosław Jurkowlaniec, rektor- Wojciech Szczurek.
Cmentarz MW na Oksywiu. Przy Kwaterze szczątki marynarzy, o których uhonorowanie -komendant Akademii Marynarki Wojennej Katarzyna Kamińska
Pamięci gen. dyw. Dariusz Łukowski, dyrektor apelował dowódca Floty. (…) Oddając ostat- kadm. prof. dr hab. Tomasz Szubrycht, zrwmw.bandera@ron.mil.pl

A Dzień Podchorążego
kademia Marynarki Wojennej uczciła Zapalono znicze przed tablicami upamięt-
zryw młodych podchorążych, którzy niającymi poległych i pomordowanych pod-
29 listopada 1830 roku podjęli próbę chorążych Szkoły Podchorążych MW oraz
walki o niepodległość Polski. Dudek, a tytuł „Najlepszy pododdział” – wydarzenie podkreślił, jak ważne jest zrozu- wystawiono posterunek i złożono kwiaty przed
Dla upamiętnienia tego wydarzenia, na 4. kompania szkolna. mienie dziejów narodu. Dodał także, że służba pomnikiem Bohaterów Westerplatte.
placu akademickim odbył się – 26 listopada – Rektor-komendant AMW kadm. prof. dr hab. podchorążego to nie tylko obowiązki, ale Edyta Górska
uroczysty apel, podczas którego podchorążowie Tomasz Szubrycht, przypominając historyczne również duży zaszczyt. zrwmw.bandera@ron.mil.pl
symbolicznie przejęli honorową służbę we- Dowódca COM-DKM wiceadm. Krzysztof Zgodnie z tradycją, dowódca 3. Flotylli

FOT. ARCHIWUM 3. FO I COM-DKM

Fot. KRzYsztoF MiŁosz/aMW

wnętrzną i wartowniczą w uczelni. W tym Jaworski złożył wizytę na lotniskach Gdyń- Okrętów kadm. Mirosław Jurkowlaniec spotkał
dniu funkcję honorowego rektora-komendanta skiej Brygady Lotnictwa MW w Darłowie, się – 24 grudnia – z marynarzami pełniącymi
pełnił bsm. pchor. Szymon Żuchowski. Gdyni-Babich Dołach i Siemirowicach, gdzie wigilijną służbę dyżurną. Przekazał im także
Apel był także okazją do wręczenia pod- spotkał się z załogami śmigłowców ratow- opłatek, poświęcony przez kapelana flotylli
chorążym wyróżnień za naukę, działalność niczych W-3WARM i samolotu patrolowego ks. kmdr. ppor. Artura Samsela.
pozasłużbową i osiągnięcia sportowe. Tytuł M28B 1R „Bryza”, pełniących dyżur w syste- Rafał Kamiński
„Sportowiec roku” otrzymała bsmt pchor. Alicja mie SAR/ASAR. W spotkaniach uczest- zrwmw.bandera@ron.mil.pl

6 NR 11/12 | listopad/gRudzień 2021 NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021 7

 K O N I E C S Ł U Ż B Y K O B B E N Ó W
B A N D E R A

towe, dostosowujące jednostkę do pełnienia W trakcie ponad 18-letniej służby „Bielik”

funkcji eksponatu muzealnego. W 2002 roku
do Polski trafił również były HNoMS „Kobben”
(S 318), jako swego rodzaju magazyn części
zamiennych dla pozostałych okrętów. Otrzy-
mał (nieoficjalnie) imię „Jastrząb”. W 2011 roku
został przetransportowany do Akademii MW,
gdzie pełni rolę obiektu treningowego.
* * *
Okręt podwodny ORP „Bielik” został zwo-
ORP „Bielik” i ORP „Sęp” dowany 27 stycznia 1967 roku w niemieckiej
(m.in.) trzykrotnie wziął udział w operacji
antyterrorystycznej „Active Endeavour” na
Morzu Śródziemnym. Przebył łącznie prawie
57 tys. mil morskich, wykonując 186 zanurzeń
i spędzając w morzu 879 dni (w tym 334 dni
w zanurzeniu). Uczestniczył w największych
międzynarodowych manewrach na Bałtyku
pk. „Baltops”, a także w ćwiczeniach: „Joint
Maritime Course”, „Crown Eagle”, „Anakonda”,
„Smer/Medex”, „Bold Monarch”, „Dynamic

Pożegnanie z historią
stoczni Nordseewerke w Emden. Do służby Monarch”, „Danex”, „Dragon” i „Ostrobok”.
w Królewskiej MW Norwegii (Sjøforsvaret) Okręt podwodny ORP „Sęp” wybudowano
w stoczni Nordseewerke w Emden. W 1966 roku,
jako HNoMS „Skolpen” (S 306), wszedł do
służby, pełniąc ją pod norweską banderą do
W Porcie Wojennym Gdynia odbyła się – 14 grudnia – Dowódca Dywizjonu Okrętów Podwod- Jaworski oraz matka chrzestna ORP „Bielik” 2001 roku. Biało-czerwoną banderę pod-
nych kmdr Leszek Dziadek wyraził uznanie Jolanta Banach, a także byli dowódcy gdyń- niesiono na nim 16 sierpnia 2002 roku. Nadanie
uroczystość ostatniego spuszczenia bandery na okrętach dla swoich poprzedników, a także oficerów, skiej flotylli, Kompania Reprezentacyjna MW imienia i chrzest odbyły się w Gdyni. Matką
podwodnych typu Kobben – ORP „Bielik” (296) i ORP „Sęp” (295), podoficerów i marynarzy tworzących załogi i Orkiestra Reprezentacyjna MW. chrzestną została Małgorzata Szmajdzińska.
wchodzących w skład Dywizjonu Okrętów Podwodnych 3. Flotylli na obu okrętach. Podziękował serdecznie
przedstawicielom kadry i cywilnym gościom
Okrętów. Podczas niemal dwóch dekad służby w polskiej flocie za przybycie na tak ważną dla polskich pod-
podwodnej przebyły łącznie prawie 87 tys. mil morskich, biorąc wodników uroczystość.
udział w dziesiątkach ćwiczeń i operacji, również w ramach NATO. Ostatni dowódcy obu okrętów podwod-

C
eremonia w oksywskiej bazie mor-
skiej zakończyła, w sposób sym-
boliczny, historię służby okrętów
podwodnych typu Kobben w pol-
skiej MW, które przejęto przed laty od norwe-
skich sił morskich. Załogi i ich okręty spełniły
pokładane w nich nadzieje, wykonując zada-
nia pod biało-czerwoną banderą – podkreślił
ność techniczną jednostek, które nigdy nie
znalazły się w sytuacji awaryjnej i zawsze
wracały bezpiecznie do portu. Jednocześnie
podkreślił, że okręt to nie tylko stal, kable i urzą-
dzenia, ale przede wszystkim ludzie, mogący
polegać nie tylko na sobie, ale też na swoim
otoczeniu, zwłaszcza rodzinie – Parafrazując
słowa Josepha Conrada, okręty są jak ludzie,
nych – kmdr por. Andrzej Kuliś (ORP „Bielik”)
i kmdr por. Marek Walder (ORP „Sęp”),
przypomnieli ich bogatą historię, zadania
wykonywane w ramach ćwiczeń narodowych
oraz sojuszniczych, a także udział w bojowych
operacjach międzynarodowych. Podkreślili, że
okręty podwodne typu Kobben, wchodząc do Podstawowe dane taktyczno-techniczne ORP „Bielik” (296) w 2018 roku:
służby w polskiej MW, były w pełni dostosowa-
długość całkowita – 48,74 m; wysokość 8,88 m, maksymalna szerokość – 4,7 m (stery schowane); zanurzenie w położeniu
ne do standardów obowiązujących w NATO. nawodnym – 3,9/4,8 m (dziób/rufa); głębokość peryskopowa – 11,5 m; wyporność nawodna – 546 ton; wyporność podwodna – 598 ton;
FOT. PIOTR LEONIAK, MICHAŁ PIETRZAK/3.FO; RYS. SŁAWOMIR LIPIECKI

inspektor MW wiceadm. Jarosław Ziemiański.
Złożył podziękowania oficerom dowodzą-
cym okrętami w ciągu tych lat, a także
wszystkim marynarzom, którzy pełnili na
nich służbę. Wspomniał także o realizowa-
nym przez Ministerstwo Obrony Narodowej
programie „Orka”, którego celem jest pozy-
skanie nowych okrętów podwodnych dla
morskiego rodzaju sił zbrojnych.
Niełatwo być marynarzem okrętu podwod-
nego. To trudna sztuka, wymagająca wiele
cierpliwości, przed którą piętrzą się wyzwania.
Wasze wysokie morale umożliwiło sprosta-
nie wszelkim przeciwnościom – zaznaczył
dowódca 3. Flotylli Okrętów kadm. Mirosław
Jurkowlaniec. Zwrócił również uwagę, że
załogi do końca utrzymywały wysoką spraw-
mają swoje narodziny, życie i odchodzą na
wieczną wachtę. Ale pamięć o nich, ich dowód-
cach i załogach, nigdy nie przemija.
W wydarzeniu uczestniczyli (m.in.): dowódca napęd – dwutwornikowy silnik elektryczny prądu stałego Siemens (ze wzbudzeniem) o mocy nominalnej 1100 kW, dwa agregaty elektryczne
Centrum Operacji Morskich-Dowództwa o mocy 405 kW każdy (napędzane 4-suwowymi, 12-cylindrowymi silnikami wysokoprężnymi Maybach Mercedes Benz MB 820 N/1 o stałej
Komponentu Morskiego wiceadm. Krzysztof mocy 441 kW każdy, baterie ołowiowo-kwasowe (276 ogniw) Sunlight S.A., chrapy, pięciołopatowa śruba prawoobrotowa o średnicy 2,3 m;
prędkość – 12/18 węzłów (nawodna/podwodna), zanurzenie maksymalne – 186 m; zasięg operacyjny – 5700 mil morskich (z wykorzystaniem
chrap); systemy obserwacji technicznej – 2 peryskopy Pilkington Group CK 30, pasywny system hydroakustyczny Krupp Atlas Elektronik PSU
83-51, namiernik hydroakustyczny, niezintegrowany sonar aktywny do poszukiwania min i nawigacji EDO Model 1525, miernik prędkości
dźwięku w wodzie SVM-1, telefon podwodny UT-2000, radar nawigacyjny Decca BridgeMaster E, system nawigacji inercyjnej Sperry Marine
Mk-39, echosonda Skipper GDS 101, odbiornik radiowy Marconi 2207C, systemy AIS Saab R4 i GPS, odbiornik Navtex, żyrokompas, log
elektromagnetyczny, systemy ESM – ArgoSystem AR 700, radionamiernik Pr 761/3, urządzenie kryptograficzne Adonis; uzbrojenie –
8 wyrzutni torped kalibru 533 mm do torped Tp 613 i/lub Mk-37 Mod 2; załoga 24 osoby. (SL)
ORP „Sęp” i ORP „Bielik” nie były jedy- wszedł w 1967 roku, jako HNoMS „Svenner” Podczas ponad 19 lat służby „Sęp” przebył
nymi jednostkami typu Kobben w polskiej MW. (S 309). Po wycofaniu ze służby w 2001 roku, 30 tys. mil morskich, wykonując 296 zanurzeń
W 3. FO służył również ORP „Sokół” (293) – okręt przekazano polskiej MW. Pierwsze i spędzając w morzu 320 dni (w tym 149 dni
w latach 2002-2018 oraz ORP „Kondor” podniesienie biało-czerwonej bandery nastą- w zanurzeniu). Uczestniczył w licznych ćwicze-
(297) – w latach 2004-2017. Pierwszy z nich piło 8 września 2003 roku w bazie w Bergen, niach krajowych i międzynarodowych.
został przekazany w 2020 roku Muzeum MW a oficjalne wcielenie do służby i nadanie imie-
Rafał Kamiński, kmdr ppor. Anna Sech
w Gdyni. Obecnie trwają na nim prace remon- nia – 24 października w Gdyni.
zrwmw.bandera@ron.mil.pl

8 NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021 NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021 9

 POŻEGNANIE NISZCZYCIELI MIN PROJ. 206FM
Ostatni lot „Czajki”
W 13. Dywizjonie Trałowców im. adm. floty Andrzeja Karwety pożegnano – 8 grudnia – wycofany ze
służby ostatni z trzech niszczycieli min projektu 206FM – ORP „Czajka” (624). Na pozostałych dwóch
niszczycielach min – ORP „Flaming” (621) i ORP „Mewa” (623) – po raz ostatni spuszczono banderę –
odpowiednio – 30 grudnia 2019 roku i 4 grudnia 2020 roku. Z wód portu gdyńskiego symbolicznie
pożegnał „Czajkę” także przyszły ORP „Albatros”, który przechodził próby morskie.
P
od polską banderą okręt służył ponad
54 lata. Trudno mi używać czasu
przeszłego, mówiąc o tym niszczy-
cielu min. Jego wycofanie z linii
stało się właśnie faktem – podkreślił dowódca
8. FOW kmdr Włodzimierz Kułagin. Najważ-
niejsze jest to, że ORP „Czajka” ma już swoich
następców w klasie niszczycieli min. Myślę
tutaj o trzech nowych ,nowoczesnych niszczy-
cielach min: ORP „Kormoran” oraz przy-
szłych ORP „Albatros” i ORP „Mewa”. Trzon
załóg tych okrętów będzie stanowić kadra z wy-
cofywanych jednostek proj. 206FM. Polskie
morze nie byłoby dziś tak bezpieczne, gdyby
nie działalność trałowców bazowych proj. 206F,
a następnie niszczycieli min proj. 206FM.
„Czajkę” pożegnała ostatnia załoga oraz jej
dowódca kpt. mar. Wojciech Zaleski, który
(nie bez wzruszenia) stwierdził dobitnie –
Miałem okazję dowodzić wami tylko niecały
rok, jednak ten czas wystarczył, by przekonać
się, że jesteście wyjątkową grupą ludzi – zdolną
do poświęceń, otwartą na wiedzę i gotową
dzielić się nią z innymi. Mimo raczej smutnego
charakteru uroczystości, mam nadzieję, że
będziemy się nadal spotykali na pokładach
innych okrętów, gdzie razem stawimy czoła
nowym wyzwaniom. Dowodzenie wami było
10 NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021
dla mnie zaszczytem. Podziękował także
wszystkim, którzy w trakcie służby byli zwią-
zani z „Czajką” – swoim poprzednikom oraz
tym, którzy tworzyli załogę okrętu – To dzięki
wam była zachowana ciągłość służby okrętu.
Dodał również z dumą, że długie dni spędzane
na morzu scementowały załogę i przyczyniły
się do stworzenia grupy fachowców z zakresu
wojny minowej, która swoim doświadczeniem
dobrze służy polskiej MW. Ukoronowaniem
tej wspólnej, wieloletniej pracy było powierze-
nie prestiżowego zadania dowodzenia Stałym
Zespołem Sił Obrony Przeciwminowej NATO
Grupa 1 doświadczonej kadrze specjalistów,
wywodzących się (m.in.) z niszczycieli min
proj. 206FM – podkreślił.
B A N D E R A
stanie technicznym i dowodziło się nim wręcz
znakomicie. Wiedzieliśmy, że wszystkie posta-
wione przed nami zadania wykonamy bez-
piecznie i szczęśliwie wrócimy do portu –
podkreślił kpt. mar. Wojciech Zaleski.
W ceremonii ostatniego spuszczenia bandery
na ORP „Czajka” wzięli udział (m.in.) jego
byli dowódcy: kmdr Krzysztof Rybak
(1 stycznia 2002 r. – 20 sierpnia 2003 r.),
kmdr Piotr Sikora (20 sierpnia 2003 r. – 1 lipca
2004 r.), kmdr ppor. Piotr Pasztelan (1 lutego
2010 r. – 30 czerwca 2015 r.), kmdr ppor. Tomasz
Zuber (1 lipca 2015 r. – 18 lipca 2016 r.),
kmdr ppor. Piotr Gorycki (1 sierpnia 2016 r. –
19 września 2019 r.) i kmdr ppor. Kacper
Sterne (19 września 2019 r. – 26 kwietnia 2021 r.).
Okręt zostanie przekazany do Agencji
Mienia Wojskowego, która podejmie decyzję
o jego dalszym wykorzystaniu. Załoga zostanie
przeniesiona na inne jednostki 13. DTR, w tym
na nowe niszczyciele min typu Kormoran II,
będące obecnie w trakcie budowy.
Podjęta wiele lat temu decyzja o moder-
nizacji trałowców bazowych proj. 206F i zmia-
nie ich roli – przygotowaniu do wykonywania
zadań niszczycieli min – była bardzo trafna –
stwierdził kmdr Piotr Sikora z Inspektoratu MW
w Gdyni, który dowodził niszczycielami min
w skład stałego zespołu sił obrony przeciw- projektu 206FM oraz 13. DTR. Dzięki temu
minowej NATO. W 2003 roku okręt po raz uczestniczyliśmy (m.in.) w zespołach przeciw-
pierwszy (kolejny w 2004 roku) był w zespole minowych NATO, w których zdobywaliśmy
MCMFORNORTH (Mine Countermeasures wiedzę i uczyliśmy się taktyki i metod użycia
ORP „Czajka” był ostatnim z serii 12 trałow-
ców bazowych proj. 206F, zbudowanych
w latach 60. ubiegłego wieku. Przełom nastąpił,
kiedy podjęto decyzję o modernizacji wybra-
nych jednostek do standardu niszczyciela min.
ORP „Czajka”, jako drugi z trzech okrętów
tego typu, trafił do Stoczni Marynarki Wojen-
nej w Gdyni, gdzie poddano go przebudowie.
Wrócił do służby 26 maja 2000 roku. Był
mocno eksploatowany i często uczestniczył
w międzynarodowych ćwiczeniach, w tym:
„Blue Game” (2001, 2002, 2003), „Strong
Resolve” (2002), „Open Spirit” (2001, 2002,
2004, 2006, 2007, 2008, 2012, 2017, 2019,
2021), „Noble Mariner” (2007) i „Northern
Coasts” (2013, 2018). Czterokrotnie wszedł
FOT. MARCIN PURMAN/ARCHIWUM 8. FOW I 13. DTR
Force Northern Europe) oraz dwukrotnie niszczycieli min. Nawiązaliśmy także nowe
służył (w 2007 roku i 2013 roku) w zespole kontakty. Oficerowie odbywali kursy zagranicz-
o zmienionej nazwie – Standing NATO Mine ne i szkolenia, a także dowodzili natowskimi
Countermeasures Group 1 (SNMCMG-1). zespołami SNMCMG-1 i SNMCMG-2. Zdobyte
Ostatni okres służby okrętu był wyjątkowo doświadczenia umożliwiły wypracowanie włas-
intensywny. ORP „Czajka” wykonywał zadania, nego stylu działania oraz dały podstawy do
biorąc udział (m.in.) w ćwiczeniu „Open Spirit” budowy trzech niszczycieli min typu Kormoran II.
i „Ocean 2020”. Okręt do końca był w dobrym Wskazały także kierunek, w którym powinniśmy
zmierzać, operując zarówno w systemie naro-
dowym jak i sojuszniczym. Podkreślił, że nowy
2022 rok będzie decydujący dla rozwoju pol-
skich sił OPM (obrony przeciwminowej),
ponieważ jest planowane podniesienie bandery
na dwóch jednostkach oraz pozyskanie dla
nich nowoczesnych pojazdów podwodnych.
* * *
Seria 12 trałowców bazowych proj. 206F
powstała (w latach 1961-1967) w ówczesnej
Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni. Trafiły
do 13. Dywizjonu Trałowców 9. Flotylli
Obrony Wybrzeża w Helu. Przez lata oczysz-
czały Morze Bałtyckie z zalegających na dnie
obieków niebezpiecznych, pozostałości po
dwóch wojnach światowych, poprawiając bez-
pieczeństwo żeglugi. Pełniły dozory, brały
udział w ćwiczeniach oraz demonstrowały
polską banderę za granicą. W latach 1989-2000
wycofano ze służby prawie wszystkie okręty
tego typu, zostawiając trzy: ORP „Czajka”,
ORP „Flaming” i ORP „Mewa”, które prze-
budowano (w latach 1998-2000) na niszczy-
ciele min proj. 206FM. Wyposażono je w sprzęt
i urządzenia spełniające standardy NATO.
Zmodernizowano uzbrojenie przeciwminowe
i zamontowano polskie stacje hydrolokacyjne:
podkilową SHL-100MA i holowaną SHL-200.
W wyposażeniu znalazł się system głębinowy
„Ukwiał”, dysponujący zdalnie sterowanymi
pojazdami podwodnymi do zwalczania min.
Nie usunięto jednak klasycznego uzbrojenia
trałowego. Dodano system wspomagania dowo-
dzenia „Pstrokosz”, a na dziobie zamontowa-
no zestaw rakietowo-artyleryjski ZU-23-2MR
Wróbel-II. Wymieniono silniki główne oraz
wyposażono okręty w komorę dekompresyjną
i żurawik hydrauliczny na rufie.
Edyta Górska
zrwmw.bandera@ron.mil.pl
NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021 11
 „SAMARY TANKA” ZACUMOWAŁA W MUZEUM MW
Nowy port „Samarytanki”
Pierwsza polska jednostka morska, motorówka sanitarna wyprodukowana przez ówczesną
Stocznię Gdyńską S.A., po latach niepewnego losu znalazła ostatnią, przyjazną przystań –
stanęła na placu ekspozycyjnym Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni. Skomplikowana operacja
transportu historycznej jednostki na lawecie odbyła się nocą we wtorek 26 października.
Z
ostała zbudowana na zlecenie
gdyńskiego Urzędu Morskiego,
w celu transportu chorych mary-
narzy ze statków stojących na
redzie oraz pasażerów z Dworca Morskiego
bezpośrednio do szpitala kwarantannowego,
znajdującego się w Babich Dołach.
Umowa na budowę jednostki opiewała na
niebagatelną wówczas kwotę 90 tys. złotych.
Uroczyste wodowanie „Samarytanki” odbyło
się 17 września 1931 roku. Pojawiające się
trudności (związane głównie z silnikiem) spra-
wiły, że została przekazana Urzędowi Mor-
skiemu w Gdyni dopiero w 1933 roku.
1. Fragment placu ekspozycyjnego
Muzeum MW. Po prawej, na pierwszym
planie, widoczny dziób kutra pościgowego
„Batory” (jest on drugą zachowaną
jednostką z okresu II Rzeczypospolitej,
obok niszczyciela ORP „Błyskawica”).
Na drugim planie, po lewej, kadłub
„Samarytanki” widoczny od rufy.
2. W chwili budowy, „Samarytanka” była
motorówką stalową, pełnopokładową,
napędzaną dwucylindrowym silnikiem
firmy „Perkun” (o mocy ok. 65 KM).
Długość całkowita jednostki wynosiła
15 m, szerokość 3,8 m, zanurzenie
ok. 1,5 m, a pojemność 28 BRT
12 NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021
Budowa jednostki była związana również
z nasilającą się z początkiem lat 30. ub. wieku
polską emigracją, która (w większości) opusz-
czała kraj ojczysty przez gdyński port. Nowa
motorówka miała utrzymywać niezbędną
komunikację między statkami, a tzw. etapem
emigracyjnym na gdyńskim Grabówku.
Był to pierwszy produkt polskiego przemysłu
stoczniowego, jednakże nieudany konstruk-
cyjnie. Polscy projektanci nie mieli wówczas
doświadczenia w projektowaniu jednostek
pływających – podkreślił zastępca dyrektora
Muzeum MW Aleksander Gosk. Stalowy
kadłub był zbyt ciężki, dlatego łódź była mało
poinformował Tomasz Miegoń, dyrektor
Muzeum MW w Gdyni. Po zakończeniu walk
w Gdyni, Niemcy przejęli ją i zmodernizowali –
zamontowali nowy silnik i przemianowali na
„Stegen”. Używali jej do prac portowych.
Po wojnie została odnaleziona na Nabrzeżu
zwrotna i powolna. Wnętrza były zaprojek- Belgijskim. Była zniszczona i nie nadawała się
towane niepraktycznie – z punktu widzenia do eksploatacji. Przez lata pojawiały się liczne
roli, jaką miała pełnić. Lekarz portowy niezbyt koncepcje jej reaktywacji, jednak żadna nie
chętnie korzystał z niej, a w końcu zrezygno- doczekała się realizacji.
wał – łatwiej było wozić chorych karetką. Wśród zwolenników uratowania „Samary-
Nie mogąc pełnić swojej pierwotnej funk- tanki” był Jerzy Miciński, redaktor naczelny
cji, motorówka trafiła do Kapitanatu Portu, „Morza”, który w swoim artykule w 1967 roku
gdzie była jednostką służby pilotowej aż do poruszył temat nieco zapomnianej już łodzi.
wybuchu II wojny światowej. W obliczu wojny, Niejako wezwał stoczniowców do zaopieko-
„Samarytanka” (z większością portowego wania się tym pierwszym „dzieckiem” polskiego
taboru pomocniczego) została zmobilizowana. przemysłu stoczniowego. Być może wskutek
Najprawdopodobniej transportowała rannych także tego apelu, łódź została wyremontowana,
z Helu do Gdyni. Działo się to do 12 września ale dopiero w 1971 roku, a następnie ustawiona
1939 roku. Później wpadła w ręce Niemców – w charakterze statku-pomnika przed gmachem
FOT. HENRYK NAGRODZKI/ARCHIWUM MUZEUM MW
B A N D E R A
nowe zejściówki, odmalowano wnętrze, zamon-
towano nowe odbojnice oraz pokryto kadłub
nową powłoką malarską. Podczas renowacji
posłużono się starymi zdjęciami, aby przy-
wrócić początkowy stan wizualny.
Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna
przejęła biurowiec zarządu byłej Stoczni Gdynia
wraz z motorówką. W toku rozmów z przed-
stawicielami Muzeum MW zawarto umowę,
dzięki której „Samarytanka” zostanie zacho-
wana dla przyszłych pokoleń. Jest symbolem
odradzania się niepodległości, pierwszą w pełni
zaprojektowaną jednostką morską wybudo-
waną w Gdyni – podkreślił prezes PSSE
Przemysław Sztandera.
Jednostka zostanie poddana renowacji. Część
prac wykonają pracownicy muzeum, w tym:
Ważne daty z historii
„1931-2005” – wodowanie i rok
stoczniowej rewitalizacji, zapisano na
pięknym dzwonie, zamówionym przez
gdyńskich stoczniowców podczas
kapitalnego remontu jednostki.
Muzeum MW posiada uwierzytelnioną
kopię umowy na budowę „Samarytanki”,
z sierpnia 1930 roku.
zarządu ówczesnej Stoczni im. Komuny Pary-
skiej w Gdyni. Tam trwała latami, będąc
świadkiem zmian zachodzących w stoczni
oraz (niestety) z czasem niszczejąc, narażona
na warunki atmosferyczne.
„Samarytanka” skupiała stoczniowców
w trakcie historycznych przemian społecz-
nych. Podczas protestów gromadzili się przy
niej, demonstrując swoje niezadowolenie.
W tamtym czasie motorówka zmieniła swoje
miejsce – została przeniesiona w mniej
widoczny punkt – przed przychodnię stocz-
niową przy ul. Czechosłowackiej. Była miej-
scem pamięci wybranym przez organizacje
stoczniowe. Znajdował się tam obraz Matki
Boskiej – stała się symbolicznym miejscem
kultu dla stoczniowców.
W 2005 roku postanowiono odnowić ją –
wymieniono drewniany pokład, zainstalowano
nowy komin, wykonano nową nadbudówkę,
naprawę koła sterowego i pokryw włazów;
konserwację i montaż masztów; odtworzenie
takielunku; demontaż, konserwację i montaż
odbojnic (dziobowej i rufowej) oraz konser-
wację kadłuba. Niektóre z prac naprawczych
zostaną zlecone podmiotom zewnętrznym:
wykonanie odbojnicy drewnianej (o wymia-
rach 140 mm x 120 mm, około 32 m bieżą-
cych), wymianę pokładu drewnianego (35 m2),
wykonanie schodów drewnianych (3 stopnie),
wykonanie przesuwnych pokryw drewnia-
nych włazów pod pokład oraz wykonanie
drewnianej nadbudówki.
Edyta Górska
zrwmw.bandera@ron.mil.pl
NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021 13
 NOWOCZESNE TRENAŻERY I SYMULATORY W AMW
Wirtualne szkolenie
Akademia Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte w Gdyni dysponuje szeroką gamą
nowoczesnych trenażerów i symulatorów, wykorzystywanych (m.in.) do szkolenia podchorążych
oraz kadry okrętowej. Specjalistyczny sprzęt oraz oprogramowanie komputerowe umożliwiają
odtworzenie warunków pola walki na morzu i sytuacji taktycznych na ekranie monitora lub
w wirtualnej rzeczywistości, wpływając znacząco na efektywność procesu kształcenia.
T
en sposób kształcenia nie stwarza
zagrożenia, minimalizuje koszty
eksploatacji oraz niweluje problem
gabarytów sprzętu. Nowoczesne
środki multimedialne umożliwiają realne od-
zwierciedlenie obrazu współczesnego pola
walki – mogą ukazywać, między innymi,
dynamikę i charakter symulowanych zjawisk.
Katedra Uzbrojenia Okrętowego AMW
dysponuje trenażerem zestawu artyleryjsko-
-rakietowego ZU-23-2MR Wróbel II, który
znajduje się w uzbrojeniu (m.in.) okrętów
transportowo-minowych projektu 767 (typu
Lublin). Służy on do szkolenia prowadzenia
zadań ogniowych w warunkach symulowanych
(z wykorzystaniem urządzeń odtwarzających
warunki hydrometeorologiczne, ruch okrętu
oraz cechy obiektów morskich, powietrznych
i brzegowych). Urealnieniem działań jest np.
wykorzystanie podsystemu łączności (symu-
1. Trenażer wielkokalibrowego
karabinu maszynowego WKM-Bm
kalibru 12,7 mm – stanowisko strzelca.
2. Sala wykładowa Katedry Uzbrojenia
Okrętowego AMW – stanowiska
szkolno-treningowe.
3. Trenażer zestawu artyleryjsko-
-rakietowego ZU-23-2MR Wróbel II –
widoczny moduł stawiania zadań
i oceny ich wykonania
14 NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021
lującego pracę rozgłośni okrętowej) oraz sys-
temu akustycznego (symulującego wystrzał).
Imitowana walka z przeciwnikiem jest prowa-
dzona według zaplanowanych przez instruk-
tora scenariuszy misji bojowych. Ponadto,
szkoleni zapoznają się z obsługą automatów
2A14 i luf oraz przyrządów kierowania
ogniem (celowników), a także przygotowują
amunicję (taśmują i ładują skrzynki amunicyjne).
Każde zadanie może być wykonywane
według kilku scenariuszy (w różnych warun-
kach pogodowych i z wykorzystaniem różnego
rodzaju ognia). Trenażer znajduje się na
module symulatora ruchu okrętu na fali (dla
stanu morza od 0 do 3).
Na platformie symulatora ruchu okrętu są
realizowane także szkolenia z obsługi i strze-
lania (bez użycia amunicji) z wielkokalibrowego
karabinu maszynowego WKM-Bm kal. 12,7 mm
oraz z Przenośnego Przeciwlotniczego Zestawu
lowanego morskiego pola walki. W wyświet-
lanym obrazie są wizualizowane przyrządy
kierowania ogniem (celownik kolimatorowy
CK-01 lub celownik mechaniczny). Stanowisko
szkoleniowe jest wyposażone również w sys-
tem generacji efektów dźwiękowych, symulu-
jący odgłosy morskiego pola walki oraz pracy
Rakietowego „Grom”. Celowniczy uczy się: mechanizmów wkm kal. 12,7 mm.
utrzymania linii celowania zestawu na rucho-
mym celu, wypracowania kątów wyprzedzania System symulacji 3D
i podjęcia decyzji co do momentu wystrzału. modeli techniki wojskowej
Szkoli się w wykrywaniu, rozpoznawaniu Umożliwia przeprowadzanie (m.in.) ćwiczeń
oraz niszczeniu celów w różnorodnym oto- z zakresu znajomości budowy i zasad działania
czeniu i w różnych warunkach atmosferycz- przyrządów optycznych eksploatowanych
nych. Przygotowuje się do reagowania w sytu- obecnie w MW. Osoby szkolone, manipulując
acjach nietypowych oraz do wykonania strze- (za pomocą myszki lub manipulatora) wybra-
lań amunicją bojową. nym modelem oraz jego elementami, poznają
W skład stanowiska szkolenia operatora dokładnie budowę poszczególnych przyrzą-
PPZR „Grom” wchodzi wyrzutnia (pozbawiona dów – w czym pomagają im dołączone opisy
cech bojowych) lub jej model oraz hełm kluczowych elementów. Realizując scenariusz
z goglami do wizualizacji 3D pola walki. Zestaw ćwiczeń, manipulują obiektami w taki sposób,
wirtualnej rzeczywistości generuje obraz dający aby osiągnąć przewidziany efekt końcowy.
złudzenie zanurzenia się w obserwowanej sce- Kolejność wykonywanych kroków nie jest
nerii. Stanowisko wielkokalibrowego karabinu przypadkowa i dla każdego modelu jest ściśle
maszynowego WKM-Bm kal. 12,7 mm także jest określona. Dzięki temu jest utrwalana sekwen-
wyposażone w hełmofon z goglami, w których cja wykonywanych czynności. W skład systemu
jest wyświetlany trójwymiarowy obraz symu- wchodzą: komputer wizualizacji 3D – zapew-
FOT. KRZYSZTOF MIŁOSZ/ARCHIWUM AMW
B A N D E R A
niający generowanie realistycznego zobrazo-
wania trójwymiarowego modelu przyrządu
optycznego; układ wizualizacji – zapewniający
wyświetlanie generowanego obrazu 3D na
monitorze; podsystem audio – odwzorowujący
realistycznie środowisko akustyczne w słuchaw-
kach USB; manipulator 3D – ułatwiający ope-
rowanie trójwymiarowymi obiektami oraz
myszka komputerowa. Szkolący się poznają
w pracowni (m.in.) budowę: busoli artyleryj-
skiej, lornetek, wieżowego automatu strzel-
niczego (WAS) kondensora armaty AK-176M
oraz peryskopu obserwacyjnego.
Na tej samej zasadzie działa symulator trój-
wymiarowych modeli morskiego uzbrojenia
artyleryjskiego i rakietowego. Stanowisko
szkolonego umożliwia wirtualną obsługę po-
szczególnych rodzajów uzbrojenia morskiego,
będącego w wyposażeniu okrętów MW. Mogą
one być wyświetlane w technologii 2D lub 3D
(z wykorzystaniem gogli VR – wirtualnej
rzeczywistości). Szkoleni identyfikują po-
szczególne elementy funkcjonalne w układzie
wzdłużnym i poprzecznym, a następnie trenują
demontaż i montaż podstawowych zespołów
wchodzących w skład urządzenia. Mogą one
być oglądane z dowolnej perspektywy, dzięki
możliwości ich wirtualnego obracania, przybli-
żania oraz oddalania. Stanowisko jest wyposa-
żone w rękawicę-manipulator 3D, który
umożliwia wszelkie operacje związane z poru-
szaniem się w wirtualnym środowisku. Szkoleni
mogą zapoznać się (m.in.) z: budową armaty
morskiej Mk75 i Ak-630, PPZR „Grom” oraz
różnymi modelami amunicji.
Symulator strzelań systemu
rakietowego RBS-15
Konsola operatorska strzelań rakietowych
odwzorowuje warunki pracy i realia pracy
bojowej obsady BCI na okrętach MW typu
Orkan. Umożliwia szkolenia z zakresu obsługi
technicznej systemu rakietowego RBS-15
oraz identyfikowania i analizy elementów
przestrzeni powietrznej, morskiej i brzegowej
(opartych na bazie symulowanych, technicz-
nych środków rozpoznania, wygenerowanych
z wykorzystaniem specjalistycznego oprogra-
mowania oraz operacyjnych procedur związa-
nych z eksploatacją bojową tego systemu).
Symulator umożliwia wykonywanie zadań
szkoleniowych, takich jak: poszukiwanie obiek-
tów (obserwacja) oraz analiza sytuacji taktycz-
nej i nawigacyjnej w przestrzeni powietrznej,
morskiej i brzegowej; śledzenie lub przyjęcie
wskazania obiektu jako celu; stawianie zadań
w ramach aktualnej sytuacji taktycznej; analiza
i ocena warunków wykonania zadań ognio-
wych (w tym analiza parametrów hydro-
meteorologicznych – na podstawie prowadzonej
obserwacji meteorologicznej, uzyskiwanej
z symulowanych depesz systemowych; przy-
gotowanie przedstartowe rakiet (z uwzględ-
nieniem wszystkich czynności wchodzących
w zakres eksploatacji bojowej rakiet RBS-15);
przygotowanie planu ataku rakietowego
(w warunkach symulowanej sytuacji taktyczno-
-nawigacyjnej); wykonanie zadań ogniowych
(w zakresie radiolokacyjnej widoczności włas-
nych środków technicznych, stanowiących
wyposażenie okrętu oraz retranslatorów);
ocena przebiegu oraz efektów wykonanych
ataków rakietowych.
Multimedialny system
identyfikacji obiektów
powietrznych, morskich
i naziemnych (brzegowych)
Jest on wykorzystywany do szkolenia w za-
kresie identyfikacji obiektów powietrznych
i nawodnych oraz ruchomych obiektów brzego-
wych (wojskowych i cywilnych, należących
do państw regionu Morza Bałtyckiego, w tym
członków NATO). W bazie danych systemu
znajdują się zdjęcia oraz informacje o obiek-
tach oraz ich wybrane modele 3D, które można
oglądać pod dowolnym kątem i w dowolnej
skali. Dostępnych jest łącznie ok. 300 obiek-
tów (w tym ok. 90 z modelem 3D). System
umożliwia przeprowadzenie szkolenia z roz-
poznawania obiektów w dynamicznie zmie-
niającym się otoczeniu. Można symulować
warunki pogodowe utrudniające identyfikację
obiektów, różne pory dnia i roku oraz wybrane
elementy zagrożenia asymetrycznego, w tym
bezzałogowe statki powietrzne.
kmdr por. rez. dr M. Chmieliński, E. Górska
zrwmw.bandera@ron.mil.pl
NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021 15
 a k a d e m i c k i s p o r t w p a n d e m i i
B A N D E R A

Wyższego Szkolnictwa Wojskowego na

Mistrzostwach Wojska Polskiego); st. mat
pchor. Alicja Dudek została wicemistrzem
w judo (kwalifikując się do reprezentacji na
Mistrzostwa Wojska Polskiego, w których –
w swojej kategorii wagowej – zdobyła złoty
medal. Ponadto, wywalczyła brązowy medal
w Akademickich Mistrzostwach Polski); re-
prezentacja kadry zwyciężyła w konkurencji
strzeleckiej „pistolet kadry”, a kmdr ppor. Jacek
Zalewski zdobył srebrny medal indywidualnie.
Dużymi osiągnięciami w koszykówce mogą
pochwalić się studenci Jakub Garbacz oraz
Filip Put. Pierwszy (z zespołem Arget BM
Slam Stal Ostrów Wielopolski) zdobył
Mistrzostwo Polski oraz został uznany naj- kim Ośrodku Szkoleniowym w Czernicy od- jest w trakcie przygotowań do tzw. startów
lepszym zawodnikiem ligi, co skutkowało była się (17 czerwca) pierwsza edycja regat kwalifikacyjnych do Igrzysk Zimowych
powołaniem do Kadry Narodowej i wzięciem Letniej Akademickiej Ligi Żeglarskiej. Wzięło Pekin 2022 w bobslejach.
udziału w turnieju kwalifikacyjnym do w niej udział 10 drużyn, reprezentujących Podczas wakacji w ACS AMW odbywały

Sportowa Alma Mater

igrzysk. Natomiast Filip Put (z drużyną Enea
Zastal BC Zielona Góra) zdobył srebrny medal.
Koszykarki VBW Klima Arka Gdynia, a na
co dzień studentki AMW – Kamila Podgórna
i Amalia Rembiszewska przyczyniły się do
Akademickie Centrum Sportowe Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni zrealizowało zdobycia przez klub Mistrzostwa Polski.
w minionym roku akademickim, mimo obowiązujących ograniczeń pandemicznych, wiele Sukcesem zakończył się start w konkurencji
sportowych projektów, zawodów i wydarzeń. Część z nich odbyła się w nietypowej formule. wyciskanie sztangi leżąc w VII Mistrzostwach
różne roczniki i wydziały. Były to pierwsze się obozy pływania synchronicznego, kolonie
tego typu oficjalne zawody żeglarskie w AOS, pływackie i obozy koszykarskie. Bardzo ważny
które jednocześnie stały się eliminacjami dla był dzień egzaminu wstępnego ze sprawności
dwóch najlepszych załóg do II Światowych fizycznej dla kandydatów do AMW (8 lipca).
Polonijnych Mistrzostw w Żeglarstwie, odby-
wających się (24-27 czerwca) na Zatoce
Gdańskiej. Uczestniczyło w nich 13 załóg,
reprezentujących Polonię z sześciu krajów

P
ierwszym wydarzeniem sportowym
w ubiegłym roku akademickim był
Wirtualny Bieg Poczty Polskiej, zor-
ganizowany 21 października 2020 roku.
Wzięło w nim udział – w ramach porannego
rozruchu fizycznego – 47 podchorążych dru-
giego roku studiów.
procesu kształcenia przez umożliwienie pro-
wadzenia równolegle kariery sportowej i nauki
akademickiej. W ramach tej inicjatywy jest
dofinansowywana organizacja dodatkowych
zajęć dydaktycznych dla studentów realizujących
karierę sportową. Program zajęć dydaktycznych
jest realizowany w formie indywidualnej
Polskich Służb Mundurowych RAW 2021, Europy oraz ze Stanów Zjednoczonych.
koniec lutego rozegrano (po raz pierwszy w ACS które odbyły się we Wrocławiu. Podchorążowie Ważną inicjatywą ACS AMW jest pomoc
AMW) IV kolejkę Lotto Ekstraligi w bad- zajęli III miejsce w klasyfikacji drużynowej w przygotowaniach reprezentacji weteranów
mintona. W marcu, w ramach projektu
„Społeczna odpowiedzialność nauki”
Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego,
zorganizowano zawody „Indoor Triathlon
AMW Gdynia 2021”. Rywalizowało w nich

FOT. i. KaMińsKi, d. KoWalsKi, a. popŁaWsKi, B. RutKieWiCz, aRCHiWuM aMW

W listopadzie w ACS AMW zorganizowano
zawody pływackie pod hasłem „1918 metrów
dla niepodległej Polski” oraz (dwa tygodnie
później, w ramach obchodów Dnia Podchorą-
żego) rywalizowano zacięcie o puchar rektora-
-komendanta AMW w konkurencjach sporto-
wych. W grudniu rozpoczęły się rozgrywki
Pomorskiej Ligi Akademickiej. Uczestniczyły
w nich zespoły futsalu mężczyzn, koszykówki
mężczyzn oraz piłki ręcznej kobiet. Zespoły
futsalu i koszykówki zdobyły kwalifikacje do
półfinałów Akademickich Mistrzostw Polski.
Organizacja tego turnieju koszykarskiego
(rozegranego w dniach 6-9 maja 2021 roku)
została powierzona ACS AMW. Akademicka
reprezentacja wygrała półfinał, nie przegry-
wając żadnego meczu. Biorąc udział w finałach
(rozegranych 30 maja w Łodzi) była preten-
dentem do medalu. Drużyna AMW i w tych
rozgrywkach nie przegrała żadnego meczu –
została Akademickim Mistrzem Polski. Naj-
lepszym zawodnikiem finałów został wybrany
student AMW Mikołaj Witliński.
Decyzją Ministra Nauki i Szkolnictwa
Wyższego (wydaną w styczniu 2021 roku) kil-
koro studentów-sportowców zakwalifikowało
się do II edycji projektu „Narodowa Reprezen-
tacja Akademicka”. Jego celem jest wsparcie
organizacji studiów, zgodnie z zaplanowaną
liczbą dodatkowych godzin dla danego
studenta-sportowca.
Pod koniec stycznia tego roku rozpoczęto
pierwsze badania kadry i pracowników AMW
w ramach projektu „1000 genomów” (prowa-
dzonego przez AWFiS w Gdańsku i będącego
częścią światowego programu), który ma na
celu stworzenie unikatowej bazy danych,
zwanej Genomiczną Mapą Polski. W lutym
zapoczątkowano projekt badawczy „Analiza
składu ciała pracowników i kadry AMW”.
Jego wyniki mogą wskazywać jakich zmian
należy dokonać w żywieniu i nawodnieniu
oraz jakie ćwiczenia trzeba wykonywać w celu
poprawy kondycji fizycznej.
W ostatnim dniu lutego, w ACS AMW odbył
się finał Młodzieżowego Pucharu Polski
Koszykówki Mężczyzn U-19, w którym gdyń-
ski zespół zajął drugie miejsce. Również pod
62 podchorążych. Uczestnicy sprinterskiego
wyścigu triathlonowego pod dachem mieli do
pokonania: 600 m pływania, 15 km jazdy na
rowerze oraz 3 km biegu.
Pod koniec kwietnia odbył się Dzień Sportu
dla podchorążych AMW. Współzawodniczyli
w następujących dyscyplinach: pływanie,
strzelanie z pistoletu pneumatycznego, ergo-
metr, biegi i wyciskanie sztangi leżąc. Tego-
roczna rywalizacja, ze względu na sytuację
epidemiologiczną, odbyła się bez kibiców
i bez udziału studentów cywilnych, ale była
równie emocjonująca jak w latach ubiegłych. oraz zdobyli siedem medali indywidualnych. do igrzysk „Invictus Games”. Są to między-
Z powodu zmiany terminu Mistrzostw Na Mistrzostwach Polski w finswimmingu, narodowe zawody sportowe skierowane do
Wyższego Szkolnictwa Wojskowego, AMW rozegranych w Gliwicach (4-6 czerwca), żołnierzy i weteranów wojennych, rannych
reprezentował skromniejszy skład zespołów. bsmt. pchor. Weronika Prętka wywalczyła w misjach w kraju lub poza jego granicami.
Mimo to, uczestnicy zajęli pozycje medalowe: dwa brązowe medale (na dystansie 100 m oraz Dyscypliny sportowe, w jakich można wziąć
kmdr ppor. Maciej Bzdawski zdobył srebrny 200 m w płetwach bi-fins) potwierdzając, że udział, to (m.in.): koszykówka na wózkach,
medal w biegach przełajowych (zdobywając jest czołową polską zawodniczką w tej pływac- siatkówka na siedząco, łucznictwo oraz ergo-
tym samym kwalifikację do reprezentacji kiej dyscyplinie. Kolejnym dużym sukcesem metr wioślarski. Nazwa zawodów pochodzi Ostatnim sportowym przedsięwzięciem,
okazał się start studenta Marcina Statkiewicza od łacińskiego słowa „invictus”, które oznacza zamykającym sezon letni, był III Między-
w Akademickich Mistrzostwach Polski w trój- „niepokonany”. Pierwsze igrzyska odbyły się narodowy Polonijny Turniej Piłki Siatkowej.
boju siłowym klasycznym, który zajął pierwsze w 2014 roku w Londynie. Zespoły z pięciu europejskich państw wal-
miejsce w kategorii 93 (wynik 695 punktów). Kadra AMW uprawia sport także amatorsko. czyły (5-8 sierpnia) na parkiecie ACS AMW.
W czerwcu rozegrano szereg zawodów na Zawodnicy sekcji kolarskiej KS „Iskra” przy Takie zawody sprzyjają integracji środowisk
akwenach wodnych. Regatowa reprezentacja AMW promują uczelnię przez liczne starty Polonijnych oraz poznawaniu ojczyzny.
KS „Iskra” przy AMW zainicjowała starty w kolarstwie szosowym oraz górskim (MTB).
Edyta Górska, Dariusz Sapiejka
w Polskiej Ekstraklasie Żeglarskiej. W Akademic- Warto dodać, że mat pchor. Sylwia Smolarek
zrwmw.bandera@ron.mil.pl

16 NR 11/12 | listopad/gRudzień 2021 NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021 17

 L O T N I C Y Z N A D
Lotnictwo morskie w latach 1940-1947
Morskie skrzydła Rzeczpospolitej
Wracająca z nalotu na Hamburg – 26 października 1941 roku – załoga NZ-Q (W5720),
dowodzona przez ppor. pil. Edmunda Ladro, została zmuszona (przez awarię silnika) do wodowania
na Morzu Północnym. Ilekroć znaleźli się na szczycie fali widzieli wybrzeże, wtedy z „dinghy” dawali
znaki rękami. Kiedy słabe promienie słońca przedarły się przez chmury, rozpoczęli sygnalizować
swoje położenie używając dna puszki jako zwierciadła. Ten kawałek blachy ocalił im życie.
N
a brzegu dostrzeżono ich sygnały
i godzinę później, gdy byli już
znacznie dalej na morzu, pojawiła
się łódź ratunkowa. Wtedy poczuli
wyczerpanie, które trudno opisać. Ratownicy
wyciągnęli ich z dinghy na pokład łodzi, co
nie było łatwe przy wzburzonym morzu. Po
20 minutach dotarli do brzegu.
Znaleźliśmy się bezpiecznie na lądzie, piliśmy
gorącą herbatę, podczas gdy radiooperatora,
który był całkiem zimny, nacierano tak energicz-
nie, że omal nie zdarto z niego skóry. Byliśmy
strasznie osłabieni i przemarznięci, gdy dostrze-
gliśmy łódź ratunkową, płakaliśmy z radości.
A gdy znaleźliśmy się w gorącej kąpieli,
wstrząsały nami jeszcze zimne dreszcze – tak
opisał to wydarzenie w Kronice Dywizjonu
ppor. pil. Edmund Ladro. Umieszczono nas
w prywatnych domkach, gdzie mieliśmy naj-
lepszą i najtroskliwszą opiekę. Zawiadomiono
nasz dywizjon i wkrótce zjawił się samochód,
który zabrał nas do bazy. Teraz jesteśmy wypo-
częci i czekamy na następny lot nad Niemcy.
Pozostałe pięć załóg 304. Dywizjonu Bom-
bowego – ppłk. pil. Piotra Dudzińskiego
(X9837), kpt. pil. Jana Błażejewskiego
(R1230), por. pil. Juliana Morawskiego
(R1064) i ppor. pil. Jana Zająca (X3164) –
wylądowało bezpiecznie w bazie w Lindholme.
1. Ładowanie bomb do Wellingtona IC.
2. Załoga ppor. pil. Piotra Głydziaka
18 NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021
B A Ł T Y K U
Przed pierwszym lotem każda załoga była
szkolona w awaryjnym opuszczaniu samolotu
w powietrzu, na wodzie (w razie wodowania)
oraz w wypadku awaryjnego lądowania.
W wypadku wodowania (dinghy drill), proce-
durę ćwiczono na sucho w hangarze. Szkoleni
członkowie załogi musieli nauczyć się kolej-
ności czynności, by wykonywać je mechanicz-
nie. W Wellingtonie, w tylnej części prawej
gondoli silnika, był umieszczony ponton napeł-
niany sprężonym powietrzem, zwany dinghy.
W kabinie pilota znajdował się czerwony
uchwyt, którego pociągnięcie uruchamiało
odrzucenie pokrywy luku dinghy i jej natych-
miastowe napompowanie powietrzem. Pilot
sterujący uszkodzony samolot musiał w miarę
delikatnie posadzić go na wodzie. Gdy morze
było wzburzone, wówczas należało wodować
wzdłuż fal. Do momentu posadowienia kadłuba
CZĘŚĆ 19 powrotu w ciężkich warunkach atmosferycz-
nych, załoga por. pil. Tadeusza Blicharza
(wskutek awarii przyrządów pokładowych)
wylądowała na oświetlonym lotnisku, sądząc
że są w Anglii. Wkrótce okazało się, że to
niemieckie lotnisko koło Brukseli. Pilot zdążył
podpalić samolot. Cała załoga dostała się do
niewoli: por. pil. T. Blicharz, ppor. pil. Wacław
Rekszyc, por. obs. Jerzy Mondschein (został
zamordowany podczas ucieczki ze Stalagu
Luft III w Żaganiu. Jego mogiła znajduje się
na Cmentarzu Wojennym Wspólnoty Brytyj-
skiej w Poznaniu) oraz sierżanci strzelcy – Józef
Jaworoszuk, Marian Lewandowski i Stanisław
Krzawiecki.
Tej samej nocy na bombardowanie Berlina
wystartowały także dwa Wellingtony z zało-
gami – sierż. pil. Stanisława Obiorka (R1704)
oraz mjr. pil. Józefa Ostrowskiego (X9664).
Samolot mjr. pil. Józefa Ostrowskiego musiał
zawrócić z powodu awarii silnika, zaś załoga
sierż. pil. Stanisława Obiorka zrzuciła ładunek
bomb na cel. Był to pierwszy lot samolotów
polskiego 304. Dywizjonu Bombowego na
bombardowanie stolicy III Rzeszy.
14 listopada dowodzenie 304. Dywizjonem
Bombowym przejął od ppłk. pil. Piotra
Dudzińskiego mjr obs. Stanisław Poziomek.
W nocy z 30 listopada na 1 grudnia, jedna
z pięciu załóg biorących udział w nalocie na
Wellingtona na wodzie, radiotelegrafista nada-
wał sygnał „SOS” . Następnie, z pozostałymi
członkami załogi zajmował miejsce za ścianką
oddzielającą przedział nawigatora i radiotele-
FOT. ARCHIWUM AUTORA, ZBIORY PRYWATNE JANA KALFASA, INSTYTUT POLSKI I MUZEUM IM. GEN. WŁ. SIKORSKIEGO
grafisty od reszty kadłuba. Po zatrzymaniu się
samolotu na wodzie, nawigator pociągał czer-
wony uchwyt uwalniający dinghy. Bombo-
wiec zwykle szybko tonął, więc jego opusz-
czenie musiało nastąpić bardzo szybko, na
prawą burtę. Po zejściu do dinghy należało
jeszcze odciąć sznur łączący ją z samolotem.
Przyszłość pokazała, jak bardzo przydatne
były to umiejętności.
W listopadzie dywizjon stracił dwa samo-
loty. W nocy z 7/8 listopada na bombardowanie
Mannheim wystartowały trzy załogi: Hamburg nie wróciła do bazy. Była to załoga
por. pil. Juliana Morawskiego (R1064), w składzie: ppor. pil. Jan Zając, sierż. pil.
por. pil. Tadeusza Blicharza (R1215) oraz Stanisław Garstka, ppor. obs. Józef Mączyński,
por. pil. Zdzisława Hirsza (R1660). Podczas por. Tadeusz Klewicz oraz sierżanci Jacek
Strzyżewski i Rajmund Pokrzywa. Ich Welling-
ton wodował na Morzu Północnym. Samolot
utrzymywał się na powierzchni przez 7 minut,
co umożliwiło lotnikom bezpieczne wejście
do „dinghy”. Po 18 godzinach spędzonych
w pontonie, zostali uratowani przez wodno-
samolot z Air Sea Rescue Squadron.
W grudniu załogi 304. Dywizjonu Bom-
bowego trzykrotnie wzięły udział w akcjach
bojowych. Bombardowano: Ostendę, Kolo-
nię, Emden oraz Wilhelmshaven.
16 grudnia z Linholme na bombardowanie
doków w Ostendzie wystartowało sześć
B A N D E R A
Ppłk pil. Piotr Dudziński, drugi dowódca
304. Dywizjonu Bombowego
załóg: mjr. pil. Jana Błażejewskiego (R1064),
sierż. pil. Antoniego Kosturkiewicza (X9680),
ppor. pil. Ryszarda Szczurowskiego (Z1088),
ppor. pil. Edmunda Ladro (R1697), ppor. pil.
Ryszarda Figury (R1602) i mjr. pil. Kazimierza
Czetowicza (Z1112).
Z wyprawy nie wróciła załoga mjr. pil. Jana
Błażejewskiego, dowódcy eskadry „A”. Zdą-
żyła nadać w drodze powrotnej sygnał „SOS”.
Wieżyczka tylnego strzelca
typu FrazerNash FN10.
Personel 304. Dywizjonu Bombowego,
Syerston 1941 rok
Cała załoga zginęła w falach Morza Północ-
nego. Z dowódcą polegli: por. pil. Marian
Szczodrowski, por. obs. Jan Komłacz, sierż r/op.
strz. Bolesław Gołąbek, sierż. strz. Kazimierz
Suwalski oraz sierż. strz. Hubert Rutkowski.
Następnego dnia rano, dowództwo 1. Grupy
Bombowej poinformowało o przyznaniu mjr. pil.
Janowi Błażejewskiemu jednego z najwyż-
szych odznaczeń brytyjskich – Distinguished
Flying Cross. Nowym dowódcą eskadry „A”
wyznaczono kpt. obs. Bolesława Nowickiego.
Rok 1941 był bardzo trudny dla dywizjonu.
Kosztem 37 poległych lotników wykonano
214 lotów bojowych w czasie 1202 godzin.
Początek 1942 roku okazał się jeszcze trud-
niejszy dla załóg 304. Dywizjonu Bombowego.
Ciężkie warunki atmosferyczne w zimie zna-
cząco utrudniały celne bombardowanie. Pierw-
sze zadanie wykonano w nocy z 6 na 7 stycznia.
Kolejne, następnej nocy. Były to naloty na
niemieckie okręty bazujące w Breście oraz na
port w Cherbourgu. Podczas nocy 10 stycznia,
siedem załóg zaatakowało węzeł kolejowy
w Wilhelmshaven. Były to załogi: plut. pil.
Stanisława Obiorka (Z1082), por. pil. Jana
Zająca (DV423), por. pil. Jerzego Iszkowskiego
(W5688), sierż. pil. Antoniego Kosturkiewicza
(R1230), por. pil. Jana Kwaka (X9829), por. pil.
Zdzisława Hirsza (R1660) i por. pil. Ryszarda
Szczurowskiego (Z1088). W trakcie akcji
utracono dwa samoloty z załogami. W skład
pierwszej z nich (Z1082) wchodzili: sierż. pil.
Stanisław Obiorek z 2. pilotem sierż. Bolesławem
Patkiem, nawigatorem por. obs. Januszem
Kurkiem oraz sierżantami strzelcami radio-
operatorami – Andrzejem Kwietniem, Adamem
Rogowskim i Alojzym Sankowskim. Drugą
była załoga (DV423) por. pil. Jana Zająca
z: 2. pilotem sierż. pil. Stanisławem Garstką,
nawigatorem ppor. obs. Józefem Mączyńskim
i strzelcami radiooperatorami – por. Tadeuszem
Klewiczem, sierż. Jackiem Strzyżewskim oraz
sierż. Rajmundem Pokrzywą. Ta ostatnia
załoga została zestrzelona do morza przez
artylerię przeciwlotniczą koło wyspy Borkum.
Do końca miesiąca samoloty dywizjonu jeszcze
5-krotnie startowały nad Hamburg, Emden,
Hanower i Boulogne.
W lutym rozpoczęto bombardowania oraz
minowania niemieckich i francuskich portów.
Latano nad Kilonię, St. Nazaire, Hawr i Ham-
burg. Podobnie było w marcu, przy czym kilka-
krotnie zbombardowano Essen i Kolonię. Mimo
silnej obrony przeciwlotniczej oraz przeciw-
działania niemieckich nocnych myśliwców,
udało się uniknąć strat.
kmdr por. rez. dr Mariusz Konarski
zrwmw.bandera@ron.mil.pl
NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021 19
 SOJUSZNICZE MANEWRY Z SNMCMG-1
B A N D E R A

Manewry „Solidarna Belona” miały

pokazać (m.in.), że polska Marynarka
Wojenna działa nie tylko w rejonie
wybrzeża. Aby była skuteczna, musi
operować na całym obszarze Morza
Bałtyckiego oraz poza nim. Stąd też
wziął się kryptonim manewrów –
podkreślił kmdr Aleksander Urbanowicz.
Belona to zwinna ryba drapieżna,
żyjąca w cieśninach bałtyckich oraz
w części wschodniego Atlantyku, czyli
w rejonach istotnych dla nas pod
względem bezpieczeństwa morskiego.
Od strony nawigacyjnej, są to rejony
niezwykle wymagające. Występują tutaj
charakterystyczne wąskie przejścia, na
szlakach morskich panuje spory ruch,
a większość akwenów cechuje się
niezbyt dużymi głębokościami.
Interesująca jest też swoista gra słów
w kryptonimie operacji: belona – ryba

SOLIDARNA BELONA na Bałtyku oraz Bellona – imię rzymskiej

bogini wojny.

Osłonić szlak morski

Polska Marynarka Wojenna i NATO dały pokaz efektywnej współpracy na Bałtyku podczas wodnego Szczecin – Świnoujście. Przerzut bezpośredni wpływ (m.in.) na ruch jednostek
sił MJR był ubezpieczany z morza i powietrza – przy Terminalu LNG w Świnoujściu – wyjaśnił
drugiej edycji sojuszniczej operacji morskiej pod kryptonimem „Solidarna Belona”, która odbyła (m.in.) przez samoloty F-16 z 2. Skrzydła kmdr Aleksander Urbanowicz.
się w dniach 8-10 listopada. Celem manewrów, zaplanowanych i koordynowanych przez Centrum Lotnictwa Taktycznego w Poznaniu. Manewry „Solidarna Belona” wizytował
Operacji Morskich-Dowództwo Komponentu Morskiego w Gdyni, była kompleksowa integracja – Podczas kolejnego dnia ćwiczenia „Solidarna dowódca COM-DKM wiceadm. Krzysztof
Belona” trałowce bazowe ORP „Gardno” Jaworski, który spotkał się (m.in.) z załogą
w celu uzyskania tzw. efektu synergii – sił ćwiczących na morzu, lądzie i w powietrzu.

R
(631) i ORP „Wigry” (644) sforsowały trałami okrętu dowodzenia FGS „Elbe”, na którym
dzeń sił ćwiczących w „Solidarnej W trakcie manewrów współpracowano ze okręt dowodzenia FGS „Elbe” był zaangażo- kontaktowymi zagrodę minową, umożliwiając przetestowano rozwiązania przyjęte w zakresie
Belonie” stanowiły okręty oraz Stałym Zespołem Sił Obrony Przeciwminowej wany w tzw. fazę serialową manewrów, czyli bezpieczne przejście ORP „Toruń”, trans- ratowania życia na morzu, we współpracy
jednostki brzegowe wydzielone NATO Grupa 1 (SNMCMG-1). Rolę okrętu współpracę z innymi jednostkami i lotnictwem. portującego moduł bojowy MJR. Siły obrony z załogą śmigłowca Mi-14PŁ/R. Nie doszło
przez 8. Flotyllę Obrony Wybrzeża dowodzenia zespołu pełnił niemiecki zaopa- Pod względem koncepcyjnym, „Solidarna przeciwminowej wykonały (we współpracy Jednym z celów manewrów było dobitne do treningowego podjęcia poszkodowanego,
w Świnoujściu. Dodatkowo, 3. Flotylla Okrę- trzeniowiec FGS „Elbe” (A511), a w jego Belona” to ćwiczenia typu JOINT, gdzie klu- z SNMCMG-1) zadanie sprawdzenia bez- ukazanie opinii publicznej, że morski rodzaj jednak przećwiczono procedury związane
tów w Gdyni wydzieliła moduł bojowy Mor- składzie były niszczyciele min: holenderski czowa jest kooperacja między różnymi rodzajami pieczeństwa morskich linii komunikacyjnych sił zbrojnych wykonuje ważne zadania dla z zadaniami tego rodzaju.
skiej Jednostki Rakietowej w Siemirowicach HNLMS „Vlaardingen” (M863), norweski sił zbrojnych – wyjaśnił dowódca SNMCMG-1. oraz podejścia do portu w Szczecinie. Ponadto, kraju również w czasie pokoju. Druga edycja To była już druga edycja operacji morskiej
oraz mały okręt rakietowy typu Orkan. Dzia- KMS „Olav Tryggvason” (A536) i niemiecki Pierwszego dnia operacji przeprowadzono dodatkowe zadania na torze podejściowym „Solidarnej Belony” kładła szczególny nacisk pod kryptonimem „Solidarna Belona”. Pierwsza
łania sił okrętowych na morzu wsparł (m.in.) FGS „Bad Bevensen” (M1063) wyposażony załadunek i transport modułu bojowego MJR wykonywali nurkowie minerzy (korzystając właśnie na ten aspekt. Start operacji poprze- miała miejsce w maju. Ćwiczyło wówczas
śmigłowiec ratowniczy z Gdyńskiej Brygady w dwa zdalnie sterowane kutry trałowe na pokładzie okrętu transportowo-minowego np. z pojazdów autonomicznych), a także spe- dziły (m.in.) uzgodnienia z Urzędem Morskim prawie 20 okrętów polskiej MW oraz natowski
Lotnictwa Marynarki Wojennej oraz samoloty typu „Seehund”. Zespołem SNMCMG-1 do- ORP „Toruń” (825). Pojazdy zostały prze- cjaliści z zakresu hydrografii morskiej – dyspo- w Szczecinie, gdyż zależało nam, aby zespół SNMCMG-1.
z 1. Skrzydła Lotnictwa Taktycznego w Świdwinie wodził oficer polskiej MW kmdr por. Michał transportowane do Świnoujścia, a następnie nujący motorówką hydrograficzną „MH1”. działania nie wstrzymywały ruchu statków – W trakcie wykonywania zadań na morzu
i 2. Skrzydła Lotnictwa Taktycznego w Poznaniu. Dziugan. Mimo że głównym zadaniem zespołu przemieszczone w okolice Dziwnowa, gdzie Zgromadzone dane posłużą (m.in.) do aktualiza- zważywszy szczególnie na to, że między- duże znaczenie mają warunki atmosferyczne,
Operowano na wodach: Zatoki Pomorskiej, było oczyszczenie toru wodnego do Szczecina, zajęły pozycje umożliwiające osłonę toru cji mapy dna morskiego tego obszaru. narodowe manewry morskie mogły mieć dlatego jest ważne, aby załogi doskonaliły
Kanału Piastowskiego i Zalewu Szczecińskiego. umiejętności przy każdej pogodzie. Z tego powodu
Zadania wykonywano w ramach tzw. zespołu „Solidarna Belona” ma dwie edycje w roku–
zadaniowego (TF – ang. Task Force) pod dowódz- wiosną i jesienią – podkreślił kmdr Aleksander
twem kmdr. Aleksandra Urbanowicza – szefa Urbanowicz. Zależy nam na zwiększeniu bez-
FOT. PIOTR LEONIAK, MICHAŁ PIETRZAK/3. FO

Oddziału Planowania Operacji COM-DKM pieczeństwa szlaków morskich dla wszystkich

oraz (m.in.) byłego dowódcę Stałego Zespołu ich użytkowników. Nowym elementem była teraz
Sił Obrony Przeciwminowej NATO Grupa 2 rozbudowana współpraca z podmiotami nie-
(SNMCMG-2), operującego na Morzu Śród- militarnymi, którą będziemy kontynuowali
ziemnym i Morzu Czarnym. Działaliśmy nie w kolejnej edycji ćwiczenia. Rozmawiamy już
tylko w domenie okrętów nawodnych, ale z przedstawicielami urzędów morskich. Nie
w całym spektrum, czyli (m.in.) z lotnictwem wykluczamy w przyszłości współpracy z innymi
morskim i uderzeniowym oraz w oparciu państwami – Litwą, Łotwą i Estonią.
o elementy niemilitarne – tak, aby sfera bez-
Katarzyna Kamińska
pieczeństwa była kompletna – podkreślił.
zrwmw.bandera@ron.mil.pl

20 NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021 NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021 21

 OKRĘT Y UDERZENIOWE DLA POLSKIEJ MW
B A N D E R A

N
a początek ustalmy, czym w ogóle
jest okręt. „Operacyjno-taktyczny
leksykon morski” pod redakcją
wiceadm. Henryka Sołkiewicza
(Gdynia 2012) podaje aż pięć definicji tego
pojęcia. Najbardziej przystająca do tematu
rozważań wydaje się ta definiująca okręt jako
jednostkę morską, która: należy do sił zbroj-
nych państwa, nosi zewnętrzne znaki przynależ-
ności do tego państwa, jest dowodzona
przez oficera (funkcjonariusza) odpowiednio
upoważnionego przez państwo bandery
z napędem nuklearnym. Dlatego, posługując
się w dalszym ciągu „Operacyjno-taktycznym
leksykonem morskim”, przyjrzyjmy się nieco
węższej definicji „okrętu bojowego”, okreś-
lającej, że są to jednostki przeznaczone do
wykonywania zasadniczych zadań taktycznych
bezpośrednio w walce, zarówno samodzielnie
jak i we współdziałaniu z innymi rodzajami
sił zbrojnych. Należą do nich: okręty liniowe,
lotniskowce, okręty podwodne, krążowniki,
niszczyciele, kutry torpedowe (obecnie kla-
syfikowane jako małe okręty rakietowe) itp.
morskich, powietrznych i lądowych – stanowi potencjalny przeciwnik postanowi rzucić okręt, typ pośredni między niszczycielem
zagadnienie dość skomplikowane. Z tego przeciw niej wszystkie środki, jakimi dyspo- i korwetą, o wyporności od 2500 do 3500 ton,
powodu są opracowywane, publikowane oraz nuje w rejonie Bałtyku. prędkości 50-60 km/h (27-32 węzły), z uzbro-
wdrażane podręczniki taktyki morskiej i sztuki Federacja Rosyjska należy, bez wątpienia, jeniem rakietowym („woda – woda”, „woda –
operacyjnej. Są to dla pasjonata spraw morskich do czołówki potęg militarnych i morskich – powietrze”), artyleryjskim (76-100 mm)
publikacje trudno dostępne na rynku cywil- świata. Bez znaczenia jest tutaj, które miejsce i do zwalczania okrętów podwodnych, przezna-
nym, jednak (w interesującym nas zakresie) przyznamy jej w rankingu, to i tak oczywiste, czony głównie do pełnienia służby dozorowej
potwierdzają to, co można zaczerpnąć z bar- że jeśli postanowi użyć swojego potencjału i eskortowania. W marynarkach wojennych
dziej dostępnych poważnych źródeł historycz- militarnego (choćby tylko Floty Bałtyckiej) niektórych państw buduje się wielkie fregaty
nych z dziedziny wojskowości morskiej – przeciwko pojedynczemu okrętowi, to ten rakietowe o wyporności do 10000 ton,
praktycznie już od zarania dziejów okręty for- okręt nie przetrwa – zwłaszcza jeśli w naszym łączące cechy bojowe krążowników oraz
muje się w zespoły. założeniu jest także bierne zachowanie jego wielkich niszczycieli rakietowych (tzw. fregaty

„Miecznik” niezbędny
załogi. Dlatego należy rozpatrywać działal- wielozadaniowe)”.
ność zespołu okrętów, w ramach szerszego Poddźwiękowe rakiety manewrujące Jak widać, klasa fregata (czy też raczej –
pozostają jednym z najskuteczniejszych
planu morskiej operacji obronnej, a nie pojedyn- obecnie – fregata rakietowa) ewoluowała ze
środków rażenia w misjach ASuW
czych jednostek atakowanych przez wszystkie średniej wielkości jednostki – o charakterze
środki napadu powietrznego przeciwnika. okrętu tej klasy. Jako że dwie pierwsze odno- przeważnie (choć nie wyłącznie) defensyw-
Decyzja Ministerstwa Obrony Narodowej o budowie serii wielozadaniowych fregat Definicja „okrętu bojowego” wylicza przy- szą się do epoki flot żaglowych, zacytujemy nym – w stronę okrętów o wyporności zbliżo-
rakietowych w ramach programu „Miecznik” wywołała dyskusję odnoszącą się zarówno kładowe klasy jednostek tego rodzaju. Brak tylko trzecią z nich – „Fregata, współczesny nej do krążowników ciężkich z czasów II wojny
tam, co prawda, klasy fregata (figuruje ona światowej i (pod niektórymi względami)
do kwestii technicznych związanych z ich konstrukcją jak i do samej zasadności programu. w pojemnym zbiorze opisanym jako „itp.”), możliwościach bojowych porównywalnych
Autorzy publikacji, kierujący się troską o przyszły kształt polskich sił morskich oraz rozwój naszego która (z naszego punktu widzenia) jest naj- z mniejszymi okrętami liniowymi.
przemysłu stoczniowego i zbrojeniowego, często nie dysponowali niezbędną wiedzą operacyjną bardziej interesująca. Tym niemniej, w leksy- Ten drastyczny wzrost wyporności naj-
konie możemy odnaleźć aż trzy definicje popularniejszej obecnie klasy jednostek nie jest
(o co nie sposób mieć pretensji), aby swoje rozważania umieścić w szerszym kontekście. Stąd też
czytelnicy mogli bez trudu dowiedzieć się kto i ile musi zapłacić, kto te pieniądze dostanie i jaki
to będzie miało skutek dla polskiego przemysłu obronnego, natomiast znacznie trudniej było
znaleźć odpowiedź do czego te okręty będą wykorzystywane i dlaczego są tak potrzebne.
i którego nazwisko znajduje się we właści- W odróżnieniu od okrętów pomocniczych, Zespół okrętów jest zwykle komponowany
wym wykazie służbowym lub równorzędnym mają one uzbrojenie: rakietowe, artyleryjskie, z jednostek dostępnych na danym teatrze
dokumencie oraz jest obsadzona przez załogę torpedowe, minowe i trałowe. działań, w sposób umożliwiający wzajemne
podlegającą dyscyplinie regularnych sił zbroj- Jak wyraźnie widać, ta definicja implikuje wsparcie, a w konsekwencji – osiągnięcie
nych. Okręt jest organem państwa bandery, już konieczność posiadania uzbrojenia oraz efektu tzw. synergii. Przykładowo, zespół
realizującym jego politykę na morzu, ale także zdolności do współdziałania z innymi okrętami, złożony z czterech wielozadaniowych fregat
„organem społeczności międzynarodowej” a także pozostałymi rodzajami sił zbrojnych rakietowych z nadrzędną rolą AAW (przeciw-
poza granicami państw (morza terytorialnego), (w ramach operacji połączonych). Fakt ten lotniczą, czyli Anti-Aircraft Warfare) typu
w imieniu której wykonuje zada- „Miecznik” powinien posiadać
nia w zakresie (m.in.): zwalczania większy potencjał bojowy niż WIELOZADANIOWA FREGATA AAW Z SYSTEMEM AEGIS/BMD TYPU F-100
piractwa, niewolnictwa, nielegal- cztery takie jednostki działające Stocznia: Navantia (Hiszpania)
nego nadawania audycji radio- osobno. Gwoli ścisłości, należy tu Podstawowe dane taktyczno-techniczne: wyporność normalna – 6802 ts; wyporność bojowa (pełna) – 7000 ts; długość całkowita –
wych, ustalania przynależności zauważyć, że historia wojen mor- 146,72 m; szerokość maksymalna – 18,6 m; zanurzenie (z kopułą sonaru) – 7,2 m; napęd – CODOG (COmbined Diesel Or Gas turbine),
państwowej statku oraz ochrony skich pokazuje też przykłady, dwie turbiny gazowe General Electric LM 2500-SA-MLG38 o łącznej mocy (nominalnej) 35000 kW (47600 shp), dwa silniki wysokoprężne
środowiska morskiego. kiedy takiego wzajemnego wsparcia o zapłonie samoczynnym Caterpillar Bravo V16 o łącznej mocy 11 300 kW (15 364 shp), dwie zbiorcze przekładnie redukcyjne General
Przytoczona wyżej definicja i synergii nie udało się osiągnąć – Electric, dwie linie wałów śrubowych, dwie 5-łopatowe, kompozytowe śruby nastawne Wärtsilä, dwa pomocnicze pędniki elektryczne APU
FOT. AUTOR, NAVSOURCE, US NAVY, RAN, ROYAL NAVY; RYSUNKI – S. LIPIECKI (Auxiliary Propulsion Units) Azipod o mocy 880 kW; prędkość maksymalna – +28 węzłów; zasięg operacyjny –5000 mil morskich (przy
reguluje kwestie umocowania co doprowadzało zwykle do tragicz-
prędkości 18 węzłów); systemy radioelektroniczne – zintegrowany system dowodzenia i zarządzania walką AEGIS, uniwersalny radar
prawnego okrętu oraz nakłada nych w skutkach rezultatów (jak na
obserwacji powietrznej i nawodnej oraz kierowania ogniem AN/SPY-1D 3D lub SPY-6 z czterema antenami AESA (aktywnego
na państwo bandery pewne zobo- przykład utrata rdzenia „Force Z” elektronicznego skanowania fazowego), system kierowania ogniem Mk 99 STAMO (z 2 radarami AN/SPG-62A), radar obserwacji
wiązania w zakresie polityki w bitwie pod Kuantanem, 10 grudnia nawodnej i kierowania ogniem AN/SPQ-9B, system kierowania ogniem artylerii Mk 46 (z głowicą elektrooptyczną EOSS), 2 urządzenia
międzynarodowej – głównie 1941 roku). kierowania ogniem i śledzenia (z głowicą elektrooptyczną Ultra Electronics Series 2500) i 2 urządzenia obserwacji czołowej
w dziedzinie zapobiegania wy- w podczerwieni dalekiego zasięgu (z głowicą elektrooptyczną Safran Electronics & Defense Vampire NG); system identyfikacji swój-obcy
korzystywaniu obszarów mor- Morska „flanka (IFF) Mk XII UPX-29 (v), urządzenia kodowanej łączności radiowej TBS (HF), radionamiernik RDF, systemy łączności satelitarnej MARSAT
skich do uprawiania aktywności wschodnia” i SATCOM oraz system nawigacji satelitarnej AN/WSC-3 NAVSAT, system wymiany danych taktycznych NTDS (Link 11 i Link 16); dwa
powszechnie potępianych przez społeczność Jednym z bardziej powszechnych błędów, radary nawigacyjne L3 Communications pasma „X” i radar nawigacyjny pasma „S”, wielofunkcyjny sonar kadłubowy oraz holowana stacja
Szwedzki hardware i software 9LV
międzynarodową. Pośrednio wynika z tego, popełnianych przy rozważaniach z cyklu „jaki hydroakustyczna o zmiennej głębokości zanurzenia VDS (Variable Depth Sonar) Ultra Electronics zintegrowanego systemu walki
(podobnie jak np. Thales TACTICOS)
że sam fakt posiadania okrętu nakłada na kraj nowy okręt dla polskiej Marynarki Wojennej?”, podwodnej MMVDS, systemy WRE ELINT ES-3701 i COMINT SwRI MBS-567A, wyrzutnie pozornych celów powietrznych (radiolokacyjnych
można łatwo zaadaptować na potrzeby
bandery obowiązek uczestniczenia w między- jest analiza możliwości jego przetrwania i termicznych) systemów Mk 169 Nulka i Mk 36 SRBOC, przeciwtorpedowy system holowany AN/SLQ-25A Nixie; uzbrojenie –
nowoczesnych systemów dowodzenia
narodowej polityce morskiej. Niewiele nato- w „unikalnych” warunkach Morza Bałtyckiego. 48-komorowa (6 bloków po 8 komór) uniwersalna wyrzutnia Mk 41 VLS do 32 rakiet dalekiego zasięgu SM-3, SM-6 lub średniego zasięgu
i zarządzania walką
SM-2 MR Block IIIA/Block IIIB i 64 rakiet bliskiego-średniego zasięgu RIM-162 ESSM Block 2, dwie poczwórne wyrzutnie Mk 141 do
miast mówi ona o kwestiach taktycznych czy Samo założenie nie stanowi może błędu samo
rakiet przeciwokrętowych RGM-84L Block II Harpoon, dwie podwójne wyrzutnie torped Mk 32 Mod. 9 do torped lekkich MU90 Impact
technicznych, ponieważ (zgodnie z literą jest oczywisty dla osób obeznanych z morską w sobie. Problem stanowi sposób, w jaki te
i/lub Mk 54 MAKO, uniwersalna armata morska kal. 127 mm (5’) L/64 Mk 45 Mod. 5, zestaw obrony bezpośredniej (6 x kal. 20 mm)
prawa międzynarodowego) wymogi „bycia sztuką wojenną (ang. Naval Warfare). Współ- analizy są prowadzone. Zwykle polegają one Mk 15 Phalanx Block 1B; 4 zestawy artyleryjskie kal. 25 mm (1”) M242 L/87 Bushmaster na lawecie Mk 25 Mod. 2 Typhoon,
okrętem” może spełnić w równym stopniu działanie okrętów w ramach zespołu, a także – na rozważeniu czy pojedyncza jednostka 4-8 stanowisk wkm kal. 12,7 mm M2 Browning; lotnictwo zaokrętowane – 1-2 śmigłowce w wersji ZOP MH-60 Seahawk (z systemem
dziurawy kajak, jak i lotniskowiec uderzeniowy w ramach szerszej koncepcji współdziałania sił takiego typu będzie w stanie przetrwać, jeśli LAMPS III i RAWS) oraz BSP; załoga – 202-234 osób (w tym 13-16 osób personelu lotniczego).

22 NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021 NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021 23

 OKRĘT Y UDERZENIOWE DLA POLSKIEJ MW
B A N D E R A

Działanie w warunkach plikowany rozkład temperaturowy warstw a więc jednostki o znaczeniu strategicznym
morza zamkniętego wody czynią analizę hydroakustyczną proce- (trzymane w stałej gotowości bojowej na wy-
Na konstrukcję nowoczesnych okrętów sem niezwykle żmudnym, wymagającym padek niemieckiej i/lub sowieckiej inwazji),
istotny wpływ ma także akwen, na jakim mają dużego wysiłku i uwagi. co aż nadto dobitnie unaocznia skalę całego
one działać. O ile członkostwo w NATO oraz Dla porównania, całkowita powierzchnia przedsięwzięcia oraz podkreśla wagę akwenu,
współodpowiedzialność za wspólne bezpieczeń- Polski wynosi 312696 km². Z kolei rozciąg- jakim jest Morze Bałtyckie.
stwo morskie wymaga od współczesnego pań- łość południkowa wynosi około 649 km, Sytuacja nieco zmieniła się w czasie „zimnej
stwa morskiego posiadania sił będących w stanie a równoleżnikowa 689 km. Długość polskiego wojny”. Bałtyk uważano wówczas za swoiste
udzielić pomocy sojusznikom (lub wesprzeć wybrzeża to około 775 km, a zewnętrzna gra- jezioro wewnętrzne Układu Warszawskiego,
politykę państwa) w dowolnym rejonie świata, to nica wód terytorialnych sięga 440 km. Obszar gdzie (mniej lub bardziej słusznie) ignorowano
zrozumiałym jest, że polski podatnik oczekuje morza terytorialnego wynosi 8682 km², z czego siły morskie Szwecji i Finlandii (teoretycznie
(w pierwszej kolejności), że nowo budowane wody wewnętrzne to aż 2004 km². Wybrzeże neutralne) oraz Danii, których potencjał (przy
okręty będą efektywne, przede wszystkim, na polskie – w kontraście np. do wybrzeży fiń- połączonych siłach morskich flot UW)wypa-
WIELOZADANIOWA FREGATA AAW SERII MEKO NA PRZYKŁADZIE F-124 wodach macierzystych. skich czy też szwedzkich – charakteryzuje się dał słabo (przynajmniej „na papierze”). Ten
Stocznia: Blohm + Voss, Hamburg (Niemcy) Morze Bałtyckie stanowi wręcz książkowy mało skomplikowaną linią i nie stanowi dobrego mocno już przebrzmiały pogląd należy pod-
Podstawowe dane taktyczno-techniczne MEKO A-300PL (wariant F-124 mod.): wyporność normalna – 5690 ts; przykład tzw. morza zamkniętego. Jest wpisane oparcia do działań sił morskich. Brzeg jest dać obecnie ponownej analizie, chociażby
wyporność bojowa – 5960 ts; długość całkowita – 143 m; długość na KLW – 132,15 m; szerokość maksymalna – 17,44 m; zanurzenie w krajobraz Europy Północnej i łączy się w większości klifowy, a plaże kamieniste – w związku z zanikiem bipolarnego układu sił.
(wyporność bojowa) – 6 m; napęd – CODOG (COmbined Diesel Or Gas), dwa silniki wysokoprężne prędkości ekonomicznych MTU 20V
z Morzem Północnym jedynie przez wąskie aczkolwiek występują także obszary plaż Dziś Bałtyk stanowi istotny obszar wymiany
1163 TB93 o mocy nominalnej 7400 kW każdy (z przekładniami redukcyjnymi Renk-Tacke ASM195 F), turbina gazowa dużych prędkości
General Electric LM-2500 PF/MLG o mocy nominalnej 23 500 kW z główną (spinającą) przekładnią redukcyjną Renk AS 2/290, dwie linie przesmyki zwane Cieśninami Bałtyckimi lub piaszczystych, pozbawionych klifów (zwłaszcza handlowej, przez który biegną ważne linie
wałów, dwie pięciołopatowe, wolnoobrotowe śruby nastawne Escher-Wyss, pojedyncza niezależna (stabilizowana) płetwa sterowa Becker, Cieśninami Duńskimi (Wielki Bełt, Mały rejon Zatoki Gdańskiej, Ustki i Świnoujścia). komunikacyjne. Instalacje, takie jak rurociąg
cztery agregaty Deutz MWM o mocy po 1000 kW każdy; prędkość maksymalna (wyporność bojowa) – +29 węzłów; zasięg operacyjny – Bełt oraz Sund), a kształtem przypomina Zastanawia fakt, że Morze Bałtyckie, we Nord Stream czy Gazoport w Świnoujściu,
4000 mil morskich (przy prędkości 18 węzłów); systemy radioelektroniczne – zintegrowany system dowodzenia i zarządzania walką postać modlącej się kobiety. Powierzchnia współczesnej polskiej myśli wojskowej, jest w razie konfliktu będą stanowić zasób, który
Thales SEWACO FD, uniwersalny radar obserwacji powietrznej i nawodnej oraz kierowania ogniem Thales APAR 3D z czterema stałymi Bałtyku wynosi 415266 km² wraz z cieśniną postrzegane jako teatr działań o znaczeniu strony będą chciały utrzymać w stanie niena-
antenami AESA (aktywnego elektronicznego skanowania fazowego), radar obserwacji powietrznej i nawodnej dalekiego zasięgu Thales Kattegat, która – pod względem geograficz- drugorzędnym. Znaczny wpływ ma tutaj historia ruszonym i aktywnym.
SMART-L (3D, D), radar obserwacji powietrznej i nawodnej Thales Triton-G, system obserwacji czołowej w podczerwieni dalekiego zasięgu nym – stanowi jego część, natomiast pod obu wojen światowych, w których Bałtyk nie- Generalnie, Bałtyk stanowi dogodny teren
Thales Sirius LR-IRST, dwa stabilizowane urządzenia elektrooptyczne kierowania ogniem SPM 500, dwa radary nawigacyjne STN Atlas względem militarnym należy raczej wyodręb- jako był blokowany przez obie strony konfliktu do prowadzenia szerokopojętego konfliktu,
Elektronik 9600M ARPA, system WRE EADS FL 1800S-II z 6 sześciorurowymi wyrzutniami (moździerzami) systemu Sippican Hycor SRBOC nić Kattegat z ogólnego akwatorium, jako i nie prowadzono na nim działań militarnych z co najmniej czterech zasadniczych powodów:
do uniwersalnych celów pozornych DM39 Bullfighter, system identyfikacji swój-obcy (IFF) MSSR 2000 I, urządzenia kodowanej łączności rejon operacyjnie bliżej związany z Morzem na szeroką skalę. Jednakże bardziej uważna – po pierwsze, znaczna część wymiany
radiowej TBS (HF, VHF, UHF), system łączności, komunikacji i nawigacji satelitarnej SATCOM, INMARSAT i NAVSAT, system wymiany danych Północnym. Po odłączeniu tego obszaru, jego analiza przebiegu II wojny światowej ukazuje handlowej w rejonie Bałtyku odbywa się drogą
taktycznych NTDS Thales (Link 11 i Link 16), stacja hydroakustyczna średnich częstotliwości STN Atlas Elektronik DSQS-24B; uzbrojenie – powierzchnia zmniejsza się do 392979 km². Bałtyk jako ważne zaplecze ekonomiczne morską, co sprawia, że ewentualny nacisk
32-komorowa (4 bloki po 8 komór), uniwersalna wyrzutnia Mk 41 Mod. 10 VLS do pocisków plot. SM-2 Block IIIA i ESSM (standardowo
W najszerszym miejscu (idąc wzdłuż równoleż- Niemiec. Transportowano morzem surowce wywierany na morskie linie komunikacyjne
24 rakiety SM-2 i 32 rakiety ESSM), dwie poczwórne wyrzutnie Mk-141 do rakiet przeciwokrętowych RGM-84D/G Harpoon, dwa rakietowe
zestawy obrony bezpośredniej RAM, uniwersalna armata morska kal. 76,2 mm (3”) L/62 OTO Melara (z możliwością wymiany na większy nika) Morze Bałtyckie liczy (na wysokości
kaliber), dwa zestawy artyleryjskie kal. 27 mm MLG 27 Rheinmetall-Mauser, 4–6 stanowisk wkm kal. 12,7 mm OTO Melara HITROLENT Zatoki Fińskiej) około 600 km. Z kolei roz-
i km kal. 7,62 mm, dwie trzyrurowe wyrzutnie torped kal. 324 mm Mk 32 Mod. 7 do torped lekkich Eurotorp MU90 Impact (zapas ciągłość południkowa wynosi około 1300 km,
24 torped); lotnictwo zaokrętowane – 2 śmigłowce ZOP Westland Super Lynx Mk 88 lub NHI NH-90; wyposażenie dodatkowe – mierząc od północnej krawędzi Zatoki Bot-
dwie 10-metrowe hybrydowe łodzie motorowe RHIB i/lub pojazdy podwodne USV UUV; załoga – 242 osoby nickiej do Zatoki Gdańskiej. Łączna długość
(w tym 38 oficerów), z możliwością zakwaterowania dodatkowych 13. linii brzegowej Bałtyku wynosi 8100 km i jest
ona mocno urozmaicona, zwłaszcza w części
niczym niezwykłym i w historii wojskowości główną barierę modernizacyjną dla tradycyj- reaktory wodne ciśnieniowe (termiczne) północnej.
morskiej zdarzał się już niejednokrotnie. Jest nych konstrukcji, wywodzących się jeszcze drugiej i trzeciej generacji (Pressure-Water Obszar Bałtyku można podzielić (pod
zupełnie naturalnym wynikiem rozwoju tech- z czasów tzw. „zimnej wojny” (np. niszczycieli Reactor – typu PWR-2 i PWR-3). względem głębokości) na trzy wielkie baseny:
niki, wymuszającym pomieszczenie w kadłubie rakietowych z systemem AEGIS typu Arleigh Innym czynnikiem, wpływającym na wzrost Basen Botnicki (głębokość maksymalna 294 m),
coraz nowszych systemów uzbrojenia. Współ- Burke). Dość powiedzieć, że uznawana jeszcze wyporności wielozadaniowych fregat rakieto- Basen Gotlandzki (głębokość maksymalna
cześnie nie są to już wielkokalibrowe armaty całkiem nie tak dawno za „wszechpotężną” elek- wych, jest dość powszechny we wszystkich flotach 459 m) oraz Basen Bornholmski (głębokość
i pancerz ciężki (nawęglany), ale coraz efek- trownia (generująca prąd w dziesiątkach MW) niedobór personelu. Służba na morzu wymaga maksymalna 105 m). Przy czym średnia głę-
tywniejsze sensory (radary i sonary), urządze- każdego z czterech pancerników typu Iowa, nie odpowiednich zdolności psychofizycznych bokość wynosi 52,3 m. Z kolei miejsce o naj-
nia walki elektronicznej i systemy rakietowe. jest już dziś niczym nadzwyczajnym i najnowsza i nie jest nadmiernie popularna we współczes- większej głębokości to Głębia Landsort licząca
Mimo tego, że rozwój radioelektroniki dopro- generacja amerykańskich niszczycieli DDX nych społeczeństwach. Dodatkowo, do służby 459 m, położona na północny zachód od Gotlan-
wadził do znacznej miniaturyzacji urządzeń (z pierwszej fazy programu Large Surface na okręcie wymagane są wysokie kwalifika- dii. Miejsca o znacznej głębokości to również
tego rodzaju, to – niestety – powszechne za- Combatant), dzięki zastosowaniu (m.in.) na- cje techniczne (ścisłe), co z kolei podnosi Głębia Gotlandzka (250 m) i Głębia Gdańska W przeciwieństwie do francuskiego modułu serii SYLVER, amerykańskie bloki
Mk 41 VLS oferują znacznie większą uniwersalność. W grę wchodzą bowiem zarówno
stosowanie technologii nadprzewodnikowej pędu turboelektrycznego trzeciej generacji, znacznie koszty szkolenia. Dlatego zasadne (118 m). Charakterystyczną cechą akwenu
pociski przeciwbalistyczne SM-3, uniwersalne SM-6, przeciwlotnicze ESSM, ciężkie
wymusza instalowanie rozbudowanych syste- przebije ją pod tym względem nawet kilka- jest (w celu minimalizacji kosztów personal- Morza Bałtyckiego, istotną podczas działania rakiety manewrujące RGM-109 tudzież LRASM, jak i rakietotorpedy VL-ASROC –
mów chłodzenia. To z kolei powoduje koniecz- krotnie. Lepszymi parametrami dysponują tylko nych) budowanie mniejszej liczby jednostek, sił morskich, jest występowanie dużych ob- nieocenione w misjach ASW
ność instalacji wydajnych systemów zasilania. okręty z napędem nuklearnym, wykorzystujące ale o znacznie większych możliwościach. szarowo płycizn, takich jak: Ławica Arkoń-
Obecnie to wydajność elektrowni okręto- ska, Ławica Orla, Ławica Odrzańska, Ławica o znaczeniu strategicznym (ze Szwecji i Fin- może przynieść rezultat w postaci ustępstw
wych oraz systemów chłodzenia stanowi Słupska, Ławica Środkowa i Ławica Hoburg. landii, a – w początkowej fazie – także ze politycznych i gospodarczych w krótkim czasie
Mimo że Bałtyk uchodzi za morze stosunkowo Związku Radzieckiego). Brak poważniejszego i przy użyciu stosunkowo niewielkich środków;
Najbliższa przyszłość należy płytkie, dość znaczny jego obszar jest dostępny przeciwdziałania aliantów wynikał (w tym – po drugie, współczesne społeczeństwa
do interaktywnych wyświetlaczy
dla działań okrętów podwodnych, co (w połą- wypadku) głównie z braku możliwości skutecz- nie są mentalnie i materialnie przygotowane
holograficznych, nad którymi pracują
czeniu ze skomplikowaną hydrologią) czyni nego oddziaływania. Tym niemniej, neutralna do przejścia z poziomu komfortu do stanu
zarówno Brytyjczycy jak i Amerykanie.
Rozwiązanie to wymaga jednak ten typ sił morskich niezwykle efektywnym (de facto) Szwecja skierowała do ochrony nawet okresowych przerw w postaci niedoboru
olbrzymich podkładów zasilania środkiem walki. Liczne ujścia rzek, niewielkie konwojów zmierzających do Finlandii nawet pewnych dóbr oraz ograniczeń w dostawach
oraz chłodzenia zasolenie, mała przejrzystość wody oraz skom- swoje pancerniki (typu Sverige i Äran), ciepła, gazu czy (przede wszystkim) prądu.

24 NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021 NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021 25

 OKRĘT Y UDERZENIOWE DLA POLSKIEJ MW
Należy przyjąć, że takie zakłócenia mogą wy-
wołać niepokoje społeczne i zwiększyć nacisk
na rząd państwa zaangażowanego w konflikt,
w celu szybkiego zawarcia ugody. Należy także
liczyć się z ewentualnością, że kraje teoretycz-
nie neutralne w danym konflikcie, z podobnych
przyczyn będą wywierać taki nacisk na arenie
międzynarodowej, w celu szybkiego przy-
wrócenia niezakłóconej komunikacji morskiej;
– po trzecie, morze stanowi szczególny
rejon konfliktu, leżący poza zasięgiem współ-
czesnych mediów. Działania korespondentów
wojennych w takich warunkach będą (w znacz-
nym stopniu) ograniczone do personelu akre-
dytowanego na konkretnych okrętach, a co za
tym idzie, przekaz medialny będzie bardzo
podatny na kształtowanie przez propagandę
państw walczących, a dostępność informacji
będzie można ściśle kontrolować. Przy spraw-
nej aparaturze propagandowej, można w ten
sposób zatrzeć granice między obrońcą i agre-
sorem, unikając tym samym potępienia na
arenie międzynarodowej;
– po czwarte, okręty mimo że są kosztowne w
nabyciu i utrzymaniu w czasie pokoju, to
jako środek walki wykazują się dużą mobil-
nością i nieosiągalnymi przez pozostałe
rodzaje sił zbrojnych możliwościami (uniwer-
salnością). Także koszt utrzymania okrętu
w rejonie działań, w porównaniu z odpowia-
dającym mu pododdziałem wojsk lądowych,
jest znacznie niższy. Samo prawo morza zapew-
nia też siłom morskim dużą swobodę działa-
nia i nawet wejście na obce wody terytorialne
niekoniecznie musi być postrzegane jako akt
jednoznacznie wrogi.
Z uwagi na przedstawione czynniki należy
więc przyjąć, że w pewnych warunkach, mor-
ski teatr działań może nagle stać się akwenem
zasadniczym, na którym państwo-agresor
będzie realizować swój główny zamiar, przy
niewielkim udziale lotnictwa i wojsk lądowych.
Co istotniejsze, rola tych ostatnich może być
nawet ograniczona zaledwie do przygranicz-
nych demonstracji. Taki model konfliktu,
Niezależnie od rozmiarów i możliwości
taktycznych fregaty rakietowej, jej główną
bronią w misjach ASW są śmigłowce.
Na zdjęciu MH-60R Seahawk
z dwiema podwieszonymi torpedami
lekkimi Eurotorp MU90 Impact
26 NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021
Niemiecka oferta promuje mocno
zmodyfikowane fregaty wielozadaniowe
obrony powietrznej typu F-124
(Sachsen), oparte na sprawdzonej
konstrukcji modułowej serii MEKO
w połączeniu ze sprawną machiną propagan-
dową, może zapewnić neutralność opinii
publicznej, a nawet bierność ewentualnych
sojuszników, którzy w wypadku pełnoskalo-
wego konfliktu na lądzie byliby zmuszeni
podjąć jakieś kroki na rzecz państwa, z którym
pozostają w formalnym sojuszu. Taki konflikt
może się wręcz ograniczyć wyłącznie do tak
zwanej „fazy zimnej”, a „faza gorąca” (jeśli
w ogóle wystąpi) będzie krótkotrwała i ogra-
niczy się tylko do morskiego teatru działań.
O wszystkim,
co „za duże na Bałtyk”
Oferty na wielozadaniowe fregaty dla Polski
(w ramach programu „Miecznik”) były wielo-
krotnie przedstawiane i omawiane. Najistotniej-
sza jest kwestia nadrzędna – czy oferowane
okręty spełnią pokładane w nich nadzieje.
Można tutaj jednoznacznie odpowiedzieć
twierdząco – wszystkie oferowane nam wielo-
zadaniowe fregaty rakietowe doskonale wpisują
się w wymagania polskiej Marynarki Wojen-
nej. Zarówno te z systemem dowodzenia i zarzą-
dzania walką AEGIS, jak i ich europejskim
odpowiednikiem – ze stacją APAR 3D, mogą
być skutecznymi, uniwersalnymi i – co naj-
ważniejsze – perspektywicznymi platformami
na przyszłość. Ten pierwszy zestaw jest ofero-
wany przez hiszpańską Navantię, na do-
stosowanych do polskich wymagań fregatach
rakietowych F-100 (z pewnymi elementami
z jednostek ASW typu F-110). Mógłby również
znaleźć się na jednostkach proponowanych
przez włoską Fincantieri, gdyby zdecydowano
się jednak na fregaty rakietowe FREMM,
w ich najbardziej awangardowej (amerykań-
skiej) wersji – Constellation. Z kolei europejski
odpowiednik (oparty na radarze APAR 3D)
jest oferowany przez niemiecki Thyssenkrupp
Marine Systems (TKMS) na wielozadaniowych
fregatach rakietowych opartych na konstrukcji
modułowej MEKO-A300PL (stanowiących
rozwinięcie typu Sachsen F-124) oraz przez
brytyjski Babcock International – na jednost-
kach serii Type 31 (czyli „Arrowhead 140”,
będących w istocie rozwinięciem duńskich
fregat rakietowych typu Iver Huitfeldt).
W każdym z tych wypadków jest więc mowa
o stosunkowo dużych okrętach, przynajmniej
jak na jednostki klasy fregata rakietowa (klasy-
fikowanych w NATO jako okręty małe, a więc
„small vessels”), bo około 10000-tonowe, co
jest (mniej więcej) ekwiwalentem krążownika
ciężkiego pierwszej generacji z okresu II wojny
światowej. Wbrew obiegowym opiniom, nie
byłoby żadnej przesady, gdyby Polska zabie-
gała nawet o znacznie większe okręty, jak choćby
niszczyciele czy krążowniki nowej generacji.
Takie jednostki wpisałyby się co najmniej tak
samo dobrze w zasadnicze wymagania obronne
naszego kraju, a byłyby przy tym jeszcze skutecz-
niejsze w wielu sytuacjach taktycznych (choćby
w ASuW, AAW, czy obronie przeciwbalistycz-
nej BMD). Dla uzbrojenia takich jednostek nie
będzie (w zasadzie już nie ma) limitów zasięgu
pod względem rażenia celów naziemnych, a co
najważniejsze, są one wprost „najeżone” efek-
torami służącymi do zwalczania celów powietrz-
nych, w tym rakiet balistycznych. W przeciwień-
stwie do nawet najbardziej zaawansowanych
instalacji lądowych, okręty pozostają znacznie
bardziej uniwersalne i – przede wszystkim –
mobilne (mogą pełnić rolę np. tzw. kom-
ponentu wysuniętego). Jednostki dysponujące
systemem BMD pełnią (z okrętami podwod-
nymi) rolę „światowego policjanta”, którego
nie ograniczają już ani wielkość terytorium
lądowego potencjalnego nieprzyjaciela, ani
kontrolowana przezeń przestrzeń powietrzna.
B A N D E R A
Tym niemniej, nadrzędnym celem polskiej pracują obecnie nad okrętami o wielkości uzbrojenia jest (z wielu powodów) ograniczony,
Marynarki Wojennej nie jest budowanie lokal- fregaty lekkiej (Visby++ i Squadron 2020). w tym (m.in.) przez możliwości podsystemu
nego mocarstwa morskiego, a pilne pozyska- Oznacza to, że wkrótce może dojść do iście wykrywania i identyfikacji celu. Zasadniczo,
nie uniwersalnych okrętów do – mówiąc potocz- kuriozalnej (i wstydliwej) sytuacji, gdzie Polska możliwości te są ograniczone do odległości
nie – „załatwiania spraw bieżących”. pozostanie jedynym (co warte podkreślenia) horyzontalnych (maksymalnie kilkanaście mil
Tutaj wybór fregat rakietowych jest jedy- krajem nadmorskim bez skutecznych okrętów morskich w warunkach morskich, a w warun-
nym słusznym – zarówno z taktycznego punktu uderzeniowych, czyli co najmniej klasy fre- kach jednostek brzegowych odpowiednio
widzenia, jak i typowo ekonomicznej korelacji gata rakietowa. mniej). Pełne wykorzystanie potencjału tych
koszt-efekt. Kadłub fregaty rakietowej stanowi układów wymaga posiadania oddzielnego
bowiem (w obecnym trendzie wzrostowym) Zagadnienie przeżywalności systemu wykrywania, identyfikacji i wskazania
niezbędne minimum na pomieszczenie wyma- Morze Bałtyckie, jako akwen zamknięty, celu. Implikuje to konieczność dysponowania
ganych sensorów i efektorów, przy zachowaniu charakteryzuje się – siłą rzeczy – dużym nasy- przez siły morskie rozpoznaniem satelitarnym
jednocześnie dobrej dzielności morskiej (umoż- ceniem systemami antydostępowymi, głównie i/lub przynajmniej lokalną kontrolą przestrzeni
WIELOZADANIOWA FREGATA TYPE 31 („ARROWHEAD 140”) W WERSJI AAW
Stocznia: Babcock International, Rosyth (Wielka Brytania)
Podstawowe dane taktyczno-techniczne: wyporność normalna – 5600 ts; wyporność bojowa – 6645 ts; długość całkowita –
138,7 m; szerokość maksymalna – 19,75 m; zanurzenie (wyporność bojowa); 6,3 m; napęd – CODAD (COmbined Diesel And Diesel
engines), cztery silniki wysokoprężne MTU 8000 20V M70 o mocy po 8,2 MW każdy, dwie przekładnie redukcyjne Renk, dwie linie wałów,
dwie czterołopatowe śruby nastawne MAN B&W o średnicy 4,3 m każda, dwie niezależne płetwy sterowe Becker, pomocniczy pędnik
wodnostrugowy o mocy nominalnej 925 kW, dwa agregaty Leroy Somer z silnikami wysokoprężnymi Caterpillar CAT 3512B o mocy po
1360 kW każdy, dwa agregaty Leroy Somer z silnikami wysokoprężnymi Rolls Royce MTU 16V 2000 M41B o mocy po 920 kW każdy;
prędkość maksymalna (wyporność bojowa) – +28 węzłów; zasięg operacyjny – 9300 mil morskich (przy prędkości 18 węzłów); systemy
radioelektroniczne – zintegrowany system dowodzenia i zarządzania walką TACTICOS Mk II, uniwersalny radar obserwacji powietrznej
i nawodnej oraz kierowania ogniem Thales APAR 3D z czterema stałymi antenami AESA (aktywnego elektronicznego skanowania
fazowego), radar obserwacji powietrznej i nawodnej dalekiego zasięgu Thales SMART-L (3D, D), dwie stacje kierowania ogniem Saab
CEROS 200 Mk 3, stabilizowana głowica śledząca Seastar Seafire III, radary nawigacyjne Terma SCANTER 6000 i Furuno, systemy WRE
Vigile-D (ESM) i Terma Mk 137 z 4 dwunastoprowadnicowymi wyrzutniami (moździerzami) D-12T i 2 sześcioprowadnicowymi DL-6T do
celów pozornych kal. 130 mm (SeaGnat, Mk 214, Mk 216, Mk 245, Mk 251), system identyfikacji swój-obcy (IFF) Mk-XII, system
automatycznej identyfikacji (AIS), zintegrowany system łączności i komunikacji Saab ICS 2000, urządzenia kodowanej łączności radiowej
TBS (HF, VHF, UHF), system łączności, komunikacji i nawigacji satelitarnej SATCOM, INMARSAT i NAVSAT, system wymiany danych
taktycznych NTDS Thales (Link 11/22 i Link 16), telefon podwodny (Sea Tel), mapa elektroniczna (ECDIS), pasywno-aktywna stacja
hydroakustyczna Atlas Elektronik ASO-94-01; uzbrojenie – 24- lub 32-komorowa (4 bloki po 8 komór) uniwersalna wyrzutnia Mk 41 VLS
BL 7 Strike do pocisków plot. SM-2, SM-3, SM-6, rakiet manewrujących RGM-109 Tomahawk i rakietotorped VL-ASROC, dwie lub trzy
(w zależności od liczby rakiet RGM-84) 12-komorowe wyrzutnie Mk-56 Mod. 1 do pocisków plot. ESSM lub ESSM-2 (opcja), cztery
poczwórne wyrzutnie Mk-141 do rakiet przeciwokrętowych RGM-84 Harpoon Block II, dwa podwójne (2 x 2) stanowiska do przenośnych
wyrzutni rakiet plot. bliskiego zasięgu FIM-92 Sea Stinger, rakietowy zestaw obrony bezpośredniej RAM, uniwersalna armata morska
kal. 76,2 mm (3”) L/62 OTO Melara „Super Rapid” (z możliwością wymiany armaty dziobowej na większy kaliber), zestaw obrony
bezpośredniej kal. 35 mm Rheinmetall/Oerlikon GDM-008 Millennium, 4–6 stanowisk wkm kal. 12,7 mm M2HB Browning, dwie
dwururowe (stałe) wyrzutnie torped Mk 32 Mod. 14 do torped lekkich Eurotorp MU90 Impact lub Sting Ray (zapas 24 torped); lotnictwo
zaokrętowane – 1-2 śmigłowce ZOP MH-60R Seahawk, BSP; wyposażenie dodatkowe – cztery 7-metrowe hybrydowe łodzie motorowe
RHIB i/lub pojazdy podwodne USV/UUV; załoga – 101 osób (w tym 18 oficerów), z możliwością zakwaterowania dodatkowych 64.
liwiającej – notabene – skuteczne użycie w postaci brzegowych baterii rakiet. Nowo- powietrznej, w celu użycia własnego lotnictwa
wspomnianych systemów) oraz odporności na czesne pociski rakietowe klasy woda – woda rozpoznawczego (w tym maszyn bezpilotowych).
ewentualne uszkodzenia. Jednostki mniejsze (czy też ziemia – woda) posiadają zasięg Jest konieczne także posiadanie skutecznego
(np. niewielkie korwety, czy też małe okręty nawet kilkuset kilometrów. Zasięgi rakiet, systemu przekazywania i wymiany informacji
rakietowe) odchodzą już do lamusa, pozosta- po wyrysowaniu na mapie sztabowej, po- oraz wskazywania celów, który – jako że
jąc na stanie niewielu flot (w tym Szwecji krywają znaczne obszary morza i wywołują oparty na środkach łączności radiowej i satelitar-
i Finlandii, mających dogodne warunki do ich iluzję posiadania kontroli nad danym akwe- nej oraz wykorzystujący zautomatyzowane
użytkowania, aczkolwiek nawet tam są już nem. Zasadniczym problemem jest jednak systemy dowodzenia i zarządzania walką –
tylko okrętami pomocniczymi). Oba te kraje fakt, że rzeczywisty, tj. skuteczny zasięg tego będzie wrażliwy na zakłócenia i ataki cyber-
NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021 27
 OKRĘT Y UDERZENIOWE DLA POLSKIEJ MW
netyczne. To z kolei wymusza posiadanie roz-
winiętego systemu walki radioelektronicznej
i cybernetycznej.
W wypadku sił morskich, dysponujących
skutecznym systemem rozpoznania, powyższe
mankamenty nadbrzeżnych systemów rakieto-
wych występują z dużo mniejszą częstotliwością.
Niemniej jednak, nie należy przyjmować, że
dany system jest jednakowo skuteczny w pełnym
spektrum swojego zasięgu. Nawet jeśli jest
możliwe wykrycie celów na granicznym zasięgu
ognia, to należy jeszcze uwzględnić kwestie
związane z jego identyfikacją. W realiach
współczesnego świata, otwarcie ognia do nie-
zidentyfikowanego obiektu może spowodować
więcej problemów na poziomie polityczno-
-strategicznym niż ewentualny zysk na polu
operacyjno-taktycznym. Należy spodziewać
się, że skuteczność rozpoznania i identyfika-
cji potencjalnych celów będzie malała wraz ze
wzrostem odległości, zwłaszcza jeśli będzie
to oznaczało posuwanie się w głąb ugrupowania
przeciwnika i jego systemów OPL.
Warto podkreślić, że potencjalny przeciw-
nik będzie działał dokładnie w takich samych
warunkach jak nasze siły morskie, które mogą
wykorzystać właściwości morza zamkniętego
na swoją korzyść. Oprócz poruszonych wcze-
śniej kwestii, jednostki serii „Miecznik” po-
winny stanowić element szerszego systemu
obrony państwa polskiego, w tym podsystemów
obrony powietrznej „Wisła” i „Narew”. Powin-
ny także być w stanie współdziałać z własnym
lotnictwem. Mówiąc bardziej obrazowo: jeśli
28 NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021
baterie BAL i BASTION dysponują możliwością
odpalenia kilkudziesięciu pocisków klasy
ziemia – woda, to polski system obrony powietrz-
nej (okręty, lotnictwo plus systemy naziemne)
mogą dysponować wystarczającą liczbą rakiet
przeciwlotniczych oraz środków walki radio-
elektronicznej, aby stępić ostrze ewentualnego
uderzenia. Zresztą, zapasy rakiet w systemach
antydostępowych – chociaż znaczne – nie są nie-
wyczerpywalne i trudno sobie wyobrazić sytuację,
Hiszpańska Navantia oferuje
(w ramach programu „Miecznik”)
swoje wielozadaniowe fregaty obrony
powietrznej z systemem AEGIS/BMD
typu F-100 (na zdjęciu „Méndez Núñez”
F-104, z widocznym doskonale rozległym
pokładem śmigłowcowym)
że którakolwiek ze stron konfliktu będzie ich
używać w dużych ilościach w sytuacji, gdy
odniesienie spektakularnego sukcesu będzie
mocno problematyczne.
Podobnie sytuacja ma się z zagrożeniem
z powietrza. Pomijając fakt, że zwalczanie
statków powietrznych miałoby być nadrzędną
rolą fregat rakietowych programu „Miecznik”,
oznacza to (ni mniej, ni więcej), że okręt jest
w tym wypadku zagrożeniem dla samolotów,
a nie odwrotnie (wielu komentatorom nadal się
wydaje, że lotnictwo to wciąż istne „okrętowe
Nemezis”, jak niemal 100 lat temu). Zupełnie
ignoruje się przy tym ewolucję techniczną
oraz zmieniające się trendy i realia na prze-
strzeni ostatnich dziesięcioleci. Współczesne
samoloty w niczym już nie przypominają stosun-
kowo tanich i prostych w budowie śmigłowych
maszyn z lat 30. i 40. XX wieku, ponadto żeby
sprostać obecnemu polu walki stały się bronią
niebywale kosztowną i skomplikowaną. Pojedyn-
czy F-35 kosztuje (bez uzbrojenia) ok. 70 mln USD,
a więc ¼ ceny w pełni wyposażonej fregaty
rakietowej. Kosztem „ukrytym” jest tutaj pro-
gram modernizacyjny maszyny, oceniany na
dodatkowe 40 mln USD rocznie oraz ten naj-
istotniejszy – szkolenia pilota. Zestrzelenie takiego
samolotu (co dla fragaty AAW nie stanowi
większego problemu) jest więc nie tylko bardzo
bolesne dla budżetu, ale także stwarza ryzyko
utraty wykwalifikowanego personelu latającego,
którego szkolenie trwa wiele miesięcy i kosz-
tuje podatników miliony dolarów.
Na tym tle zdecydowanie lepiej prezentują
się rakiety manewrujące, jak choćby RBS-15
czy NSM (o ciężkich RGM-109 Tomahawk
nie wspominając). Okręt zyskuje, przy okazji,
sporą zdolność projekcji siły na ląd i może
skutecznie wspierać działania armii lądowej
na bardzo dużych odległościach. Raport
opublikowany przez „Center for a New Ame-
rican Security” stwierdza, że w ciągu ostat-
nich lat każdy z pokładowych myśliwców
F/A-18 Hornet zrzucił (w warunkach bojo-
wych lub poligonowych) nie więcej niż 16 bomb.
Analizując wydatki na utrzymanie grup
lotniskowcowych (o zamorskiej bazie mor-
skiej nie mówiąc), koszt zrzucenia pojedynczej
bomby to 7,5 mln USD. Tymczasem, wystrze-
lenie jednej rakiety manewrującej to koszt
rzędu 0,5-2 mln USD. Oprócz możliwości uży-
cia przez okręt tańszych środków projekcji si-
ły, jednostka taka może doskonale współdzia-
łać z własnym lotnictwem. Dzięki strefowej
obronie AAW i BMD okręt może postawić
zbawczy „parasol AAW” nad znacznym tery-
torium kraju i przy tym „zluzować” samoloty,
które mogą być (w danej chwili) niezbędne do
wywalczenia przewagi powietrznej w innych
rejonach operacyjnych (AO – Area of Opera-
tion). Może także wykorzystać maszyny
pokroju F-35 jako trudno wykrywalny system
naprowadzania własnego uzbrojenia ASuW
poza linię horyzontu (mini-AWACS). General-
nie, lotnictwo nigdy nie zastąpi sił morskich,
tak jak siły morskie nigdy nie zastąpią samo-
lotów. Wszystko zależy bowiem od sytuacji
taktycznej, a najlepsze efekty uzyskuje się
wyłącznie przy współdziałaniu wszystkich
rodzajów sił zbrojnych, w ramach operacji
połączonych.
Bezpilotowe
„wunderwaffe”
Obecnie najnowszą „gwiazdą” na fir-
mamencie uzbrojenia morskiego są różnego
rodzaju bezpilotowe statki powietrzne (zdal-
nie sterowane UAV, czyli Unmanned Aerial
Vehicles i w pełni autonomiczne AAV, czyli
Autonomous Air Vehicles), zwane popularnie
(jednak błędnie, bo nieprecyzyjnie) „dronami”.
Można wręcz powiedzieć, że w ostatnich latach
stały się one wręcz fetyszem postępu oraz nowo-
czesności i to nie tylko w działaniach morskich,
ale (praktycznie) w całym obszarze wojskowości.
Niedawny konflikt na Kaukazie, gdzie ten rodzaj
uzbrojenia został użyty w sposób zarówno
skuteczny jak i spektakularny, niektórzy pro-
ducenci uzbrojenia i publicyści kreują na broń
bez mała ultymatywną. W ramach nieco zabaw-
nej dygresji można wspomnieć, że jedną z pierw-
szych broni, „której okrucieństwo z pewnością
zakończy wszelkie wojny” była – wyklęta
przez papieża Innocentego II na Soborze
Laterańskim II w 1139 roku – kusza.
Bez wątpienia, w działaniach morskich
wszelkie rodzaje systemów wykorzystujących
pojazdy bezzałogowe (podwodne, nawodne,
latające, tzw. amunicję krążącą itp.) posiadają
bardzo duży potencjał, który w przyszłości
ulegnie (z pewnością) dalszemu zwiększeniu.
Niemniej, nie należy oczekiwać, że BSP kiedy-
kolwiek zastąpią obecnie wykorzystywane
systemy uzbrojenia, czy nawet wyprą platformy
załogowe z użycia. Należy raczej spodziewać
się, że znajdą swoje miejsce na morskim „polu
bitwy”, podobnie jak w poprzednich latach
stało się z okrętami podwodnymi, lotnictwem
i bronią rakietową, jednak raczej w roli uzupeł-
nienia jednostek bardziej tradycyjnych, a nie
jako ich zastępstwo. Co może spowodować
nadmierne uzależnienie okrętu od auto-
matyzacji (tudzież sztucznej inteligencji),
najlepiej pokazał przykład amerykań-
skich okrętów klasy LCS (Littoral Com-
bat Ships), które (praktycznie) do dziś
mają bardzo ograniczone zdolności, a ich
niezbyt liczne załogi mają problemy z ob-
sługą nawet podstawowych systemów
pokładowych. Zresztą, jakby daleko nie
spojrzeć w historię sztuki wojennej, żadna
z tzw. „cudownych broni” (popularnie
zwanych z niem. wunderwaffe) nigdy nie
sprawdziła się w praktyce, a już na
pewno nie przesądziła o czymkolwiek na
szerszą skalę.
Na szczególną uwagę zasługują za to
systemy obrony przed zdalnie sterowany-
mi lub autonomicznymi pojazdami,
zwłaszcza powietrznymi. Wielu producen-
tów uzbrojenia morskiego oferuje różnego
rodzaju systemy obronne, zarówno dla
instalacji naziemnych jak i dla okrętów,
stąd w konstrukcji jednostek, które mają
służyć przez następne 20-30 lat, należy taki
system lub systemy uwzględnić. „Pierwszym
z brzegu” przykładem takowych są amerykań-
ski AEGIS oraz europejski APAR. Oba dosko-
nale radzą sobie z tego rodzaju zagrożeniami
i oba też są oferowane Polsce w ramach
programu „Miecznik”. Bardzo często w roz-
ważaniach są pomijane także możliwości
współczesnych systemów walki radioelek-
tronicznej, zarówno pasywnych (ESM/ESSM)
jak i aktywnych ECM. Tymczasem, w większości
sytuacji taktycznych są one wystarczające, by
całkowicie zneutralizować zagrożenie ze strony
„roju” BSP. W najbliższym czasie układy
tego rodzaju zostaną wzbogacone o aktywne
systemy mikrofalowe oraz wysokoenergetyczne
B A N D E R A
zestawy laserowe, dodatkowo zwiększające
bezpieczeństwo oraz – co najważniejsze – ob-
niżające koszty zwalczania bezpilotowców
(nie trzeba będzie bowiem marnować do tego
celu pocisków z zapalnikami zbliżeniowymi
oraz drogich i skomplikowanych rakiet przeciw-
lotniczych).
Konkluzje
Wydarzenia ostatnich lat (a nawet miesięcy)
pokazały dobitnie i boleśnie, że działania na
wodach macierzystych – mimo że ważne –
nie mogą być dłużej postrzegane jako jedyne
lub drugorzędne zadania Marynarki Wojen-
nej. Pandemia COVID-19 spowodowała spore
zakłócenia w łańcuchu dostaw, co bezpo-
średnio odbiło się również na funkcjonowaniu
naszego kraju. Oczywiście, nie można oczeki-
wać, że siły morskie są w stanie zapobiec pan-
demii, jednak obecna sytuacja powstała na
skutek czasowego zablokowania chińskich
portów przez miejscowe władze, co z kolei
wywołało spiętrzenie towarów na nabrzeżach.
Podobny efekt może być wywołany przez czyn-
Pomost nawigacyjny duńskiej fregaty
rakietowej typu Iver Huitfeldt, będącej
odpowiednikiem brytyjskiego
„Arrowhead-140”
niki zależne od człowieka, jak (na przykład)
wzrost aktywności piratów w newralgicznym
dla żeglugi rejonie, czy też działania państw
próbujących uzyskać korzyści gospodarcze
oraz polityczne.
Na temat znaczenia bezpieczeństwa szlaków
żeglugowych dla harmonijnego rozwoju Polski
napisano i powiedziano w minionych latach
bardzo wiele, jednak dopiero niedawne wyda-
rzenia na granicy z Białorusią boleśnie udo-
wodniły, że nie było to tylko „marudzenie
paru fanatyków” spraw morskich. Wywołany
tymi wydarzeniami kryzys w dostawach gazu
rurociągiem z Rosji przez terytorium Białorusi
dość dobitnie unaocznił znaczenie świnouj-
skiego gazoportu oraz dostaw drogą morską.
To z kolei może oznaczać, że w przyszłości
okręty programu „Miecznik” mogą okazać
się gwarantem prawidłowego funkcjonowania
polskiej gospodarki.
Część czytelników zapewne zadaje sobie
pytanie, dlaczego „Miecznik” zyskał pierw-
szeństwo przed „Orką”, czyli pozyskaniem
przez polską Marynarkę Wojenną nowoczes-
nych okrętów podwodnych (z wcześniejszą
tzw. opcją pomostową). Autorzy, oczywiście,
nie znają odpowiedzi na to pytanie. Można się
jedynie domyślać, że miały tu wpływ czynniki
pozamilitarne i pozatechniczne. Rozpatrując
problem można jedynie wskazać, że okręty
nawodne są środkiem walki bardziej uniwer-
salnym niż okręty podwodne, a także są (ze
swojej natury) bardziej tzw. widoczne, pod-
czas gdy okręty podwodne – z samej swej
natury – muszą działać skrycie. Nie znaczy to,
że okręty podwodne posiadają mniejszy
potencjał bojowy w zakresie ASW czy
ASuW, albo że można je całkowicie
zastąpić okrętami nawodnymi, chociaż
wykonywanie przez nie niektórych misji
(np. z zakresu AAW) jest – co oczywiste –
niemożliwe. Zresztą, do utrzymania od-
powiedniego poziomu wyszkolenia sił
nawodnych jest niezbędne regularne pro-
wadzenie ćwiczeń z okrętami podwodnymi.
Dlatego decyzji o realizacji programu
„Miecznik” przed programem „Orka” –
zdaniem autorów – nie należy postrzegać
jako negacji znaczenia sił podwodnych dla
polskiej Marynarki Wojennej.
* * *
Wpływ handlu morskiego oraz bez-
pieczeństwa morskich linii komunikacyj-
nych na dobrostan kraju i jego pozycję na
arenie międzynarodowej jest bezdyskusyjny.
Czynnik ten zawsze był istotny, tyle że
niedawna (względnie) stabilna sytuacja
międzynarodowa dała złudny obraz moż-
liwości ignorowania tego faktu. Obecnie już
nie potrzeba udowadniać, jak bardzo jesteśmy
wrażliwi na zakłócenia w regularności prze-
pływu towarów drogą morską. Ten fakt im-
plikuje konieczność zabezpieczenia nie tylko
polskiego morza terytorialnego, ale także klu-
czowych dla nas morskich linii komunikacyj-
nych. Pozyskanie wielozadaniowych fregat
przeciwlotniczych programu „Miecznik” za-
gwarantuje, że w ciągu kolejnych 30-40 lat
polskie siły morskie będą w stanie wywiązy-
wać się ze swoich ustawowych obowiązków
w sposób skuteczny. Wzmocnią także naszą
wiarygodność jako członka NATO oraz będą
stanowiły ważny element odstraszania.
Sławomir J. Lipiecki, Maciej Matuszewski
irbis@warships.com.pl
NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021 29
 8 0 L A T P O P E A R L H A R B O R
B A N D E R A

CZĘŚĆ 1 ników, nie wnoszące nic nowego, a często

nawet pomnażające ich wady.
przez tzw. pociski nurkujące. Z drugiej strony,
przy ówczesnym kącie podniesienia armat
wynoszącym maksymalnie 15°, kąt uderzenia
Geneza amerykańskiego dla pocisku z armaty kal. 356 mm (14”) L/45
superdrednota Mk 1 nie przekraczał 25°, czyli wciąż bardzo
Ta „pancerna gorączka” w niewielkim daleko od pionu – tym niemniej, sytuacja ta
stopniu dotknęła US Navy. W okresie po- miała się niebawem zmienić.
przedzającym wybuch I wojny światowej była Poza większymi zdolnościami penetracji,
ona pozbawiona bezpośredniego zagrożenia. pociski takie, dzięki swojej znacznej masie
Jej biura projektowe i konstrukcyjne, w odróż- oraz konstrukcji czepca ochronnego i korpusu,
nieniu od tych z flot europejskich (zwłaszcza ry- powodowały ogromne zniszczenia za pomocą
walizujących Royal Navy i Kaiserliche Marine) samej energii uderzenia (nawet jeśli nie zdołały
mogły spokojnie, bez niepotrzebnego pośpiechu przebić pancerza), czyli wykorzystując siły
udoskonalać wchodzące do służby kolejne udarowe. W związku z tym, w latach 1911-1912 Kolejną fazę testów przeprowadzono na
przeprowadzono (zgodnie z postanowieniami Baza US Navy w Pearl Harbor – dystansie 16-18 km. Tym razem wrak został
okręty liniowe.
tzw. „Battleship Row”, 7 grudnia 1941 r.
W tamtym czasie, naciskani przez Niemców Kongresu USA z 4 marca 1911 roku) szereg ostrzelany przez pancernik USS „Arkansas”
Kolejno cumują: USS „Nevada” (BB-36),
Brytyjczycy dokonali „ucieczki do przodu”. testów artyleryjskich na okręcie-celu „San (BB-33), którego ogień obserwowała również

Symbol
USS „Arizona” (BB-39), USS „Vestal”
Pierwsi wprowadzili (w 1912 roku) okręty Marcos” (ex pancernik USS „Texas”, zbudo- załoga monitora USS „Tallahassee”. Spadające
(AR-4), USS „Tennessee” (BB-43),
liniowe z armatami kal. 343 mm, zwane super- wany w 1895 roku), na poligonie w cieśninie pod kątem około 15-17° pociski AP z łatwo-
USS „West Virginia” (BB-48),
drednotami (13,5”, typ Orion). W tym samym Tangier (Zatoka Chesapeake, Wirginia). Próby ścią pokonywały kilka cienkich pokładów
USS „Maryland” (BB-46),

amerykańskiej
roku wcielili dwa pierwsze krążowniki liniowe te były bardzo starannie przygotowane i moni- USS „Oklahoma” (BB-37), USS „Neosho” ochronnych, po czym ich głowice detonowały
z takim samym kalibrem armat (typ Lion, torowane przy użyciu aparatury pomiarowej. (AO-23) i USS „California” (BB-44) w głębi kadłuba, w tzw. witaliach (komory
potem była jeszcze „Queen Mary”), a wkrótce W pierwszej ich fazie, do starej jednostki amunicyjne, kotłownie i maszynownie oraz

niezłomności
zwiększyli go do 381 mm (15”, okręty oddano (21 i 22 marca 1911 roku) kilkanaście kratownicowym, noszącym na szczycie ele- centrala artylerii). Stwierdzono także, że z tak
liniowe typu Queen Elizabeth). Amerykanie salw z armat kal. 305 mm semidrednota menty systemu kierowania ogniem (lunety i małe dużej odległości istniała realna możliwość
planowali już wtedy armaty kal. 406 mm (16”). USS „New Hampshire” (BB-25, typ Connec- dalmierze). Był on zbudowany z kilkudziesięciu uderzenia pocisków w partie kadłuba znajdu-
Poza tym, o ile Brytyjczycy faktycznie pierwsi ticut), z odległości 10 km, uzyskując serię skręconych ze sobą stalowych rurek, które jące się poniżej linii wodnej i pancerza burto-
wprowadzili w Royal Navy kaliber armat trafień bezpośrednio w burtę. Ciężkie pociski wego (wbrew obiegowym opiniom, groźba
Minęło 80 lat od japońskiego ataku na bazę morską US Navy powyżej 305 mm, to opancerzenie i ochrona ppanc. bez trudu przebiły przystosowany do trafienia pociskiem nurkującym była wysoce
w Pearl Harbor na Hawajach. O świcie 7 grudnia 1941 roku podwodna nosicieli były nadal na poziomie ochrony przed pociskami burzącymi (HC) prawdopodobna). Pierwszym potwierdzeniem
kilkaset najnowocześniejszych wówczas samolotów lotnictwa nieco ponad „Dreadnoughta”.
Rozpoczynając, wiosną 1911 roku, budowę
morskiego przypuściło śmiałe uderzenie, całkowicie zaskakując pancernika z armatami Mk 1 kal. 356 mm L/45
Amerykanów. Atak Japończyków był bezprecedensowy, bowiem („Texas” BB-35), Amerykanie słusznie uznali,
nastąpił bez uprzedniego wypowiedzenia wojny. W konsekwencji, że tak potężne uzbrojenie (w połączeniu z roz-
wojem ciężkich pocisków ppanc. i systemów
Flota Pacyfiku poniosła ogromne straty. Zginęło w walce prawie kierowania ogniem) spowoduje, że walka
2400 ludzi, zostało uszkodzonych lub całkowicie zniszczonych między okrętami liniowymi będzie odbywała
około 400 samolotów i 20 okrętów. Jednym z nich był okręt liniowy się wyłącznie na średnim i dalekim dystansie.
W tego typu starciach najskuteczniejsza jest
(superdrednot) USS „Arizona” (BB-39), którego unicestwienie amunicja przeciwpancerna (AP). Jej wielka
(w wyniku eksplozji magazynu ładunków miotających) stało się przebijalność i wynikająca z tego siła niszcząca
swego rodzaju równoważnikiem porażki Stanów Zjednoczonych pochodziła nie z ilości niesionego ładunku
wybuchowego (zwykle stanowił on tylko
w pierwszym dniu wojny na Oceanie Spokojnym.

P
o wprowadzeniu, w 1906 roku, do
służby w Royal Navy HMS „Dread-
około 3% całkowitej masy pocisku), tak jak
morskie prześcigały się w kalibrze lub w wypadku amunicji burzącej, lecz z faktu,
liczbie armat artylerii głównej, grubości oraz że przy dalekosiężnym strzelaniu krzywa
FOT. JNATIONAL ARCHIVES; KOLORYZACJA ZDJĘĆ I RYSUNEK – AUTOR

nought” – okrętu liniowego nowej
generacji, uzbrojonego w główne
armaty wyłącznie jednolitego kalibru – roz-
poczęła się wielka rywalizacja wszystkich
znaczących flot świata. Ówczesne mocarstwa
1. USS „Arizona” (BB-39) po
przebudowie, pod koniec lat 30.
ubiegłego wieku. Uwagę zwraca brak
katapulty na dachu wieży nr 3.
2. Profilowana skorupa pancerna
wieży dla USS „Arizona”, w zakładach
Bethlehem Steel Corporation.
Pancerniki typu Pennsylvania miały
cztery takie wieże dla (łącznie) dwunastu
armat kal. 356 mm (14”) L/45 Mk 3
(później Mk 10, a ostatecznie – Mk 12)
ilości pancerza, czy też prędkości maksymal-
nej i zasięgu nowo budowanych jednostek.
Skutkiem tego były kolejne serie np. niemiec-
kich okrętów z artylerią kal. 305 mm bądź
283 mm niewiele różniące się od poprzed-
balistyczna w końcowej fazie lotu pocisku
obniża się pod kątem bliższym do pionu
względem początku trajektorii. W rezultacie,
na penetrację pancerza najbardziej narażone pancerz burtowy, a ich zapalniki uderzeniowe
były pokłady lub podwodna część kadłuba – detonowały (z odpowiednią zwłoką) wewnątrz
kadłuba ładunek wybuchowy znajdujący się
w głowicach, powodując tym samym ogromne
zniszczenia. Pozostałe, nieopancerzone partie
kadłuba „San Marcosa” zostały przestrzelone
na wylot, ale (z uwagi na ich cienkie poszycie)
uderzenia nie zainicjowały zapalników i w kon-
sekwencji uszkodzenia w tych rejonach były
względnie niewielkie.
Podobnie rzecz się miała z nadbudówkami
i ustawionym na resztkach wraku zatopionego
„San Marcosa” eksperymentalnym masztem
Pancernik (superdrednot)
USS „Arizona” (BB-39) – według
stanu z lat 1925-1929
usztywniono poziomymi pierścieniami. Ażu-
rowy kształt hiperboloidy zapewniał mu stabil-
ność, a lekka konstrukcja nie wzbudzała
zapalników pocisków AP. Poza tym, przerwa-
nie za ich pomocą nawet kilku lekkich rur nie
groziło zawaleniem całej konstrukcji. Co
istotne, wynalazcą hiperboloidalnych masztów
kratownicowych był (w 1896 roku) Rosjanin,
Władimir Szuchow (1853-1939).
tej teorii była bitwa jutlandzka, stoczona między
brytyjską Grand Fleet a niemiecką Hochsee-
flotte 31 maja i 1 czerwca 1916 roku. W jej
trakcie brytyjski pancernik HMS „Iron Duke”
trafił pociskiem kal. 343 mm w burtę poniżej
linii wodnej okręt liniowy SMS „König”. Za-
laniu uległo wiele przedziałów na lewej burcie
i okręt nabrał 5-stopniowego przechyłu. Ponadto,
przestała działać łączność (odłamki zniszczyły
„kabinę radio”), w konsekwencji czego okręt
został wyłączony z walki.
Sławomir J. Lipiecki
irbis@warships.com.pl

30 NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021 NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021 31

 N A M O R S K I M
Fregaty lekkie
znad Bosforu
Wodowanie ostatniej korwety ASW typu Ada (TCG „Kinaliada”) uruchomiło procedury związane
z rozpoczęciem budowy pierwszej fregaty lekkiej ASW typu TF-100 „I”, w oparciu o powiększony –
do około 3000 ts (wyporność normalna) – kadłub korwet typu Ada. Cięcie blach pod przyszły
TCG „Istanbul” (F 515) rozpoczęto 19 stycznia 2017 roku, a stępkę położono kilka miesięcy
później – 3 lipca. Wodowanie miało miejsce 23 stycznia tego roku w stoczni Pendik Donanma
Tersanesi w Stambule. W uroczystości wziął udział prezydent Turcji Recep Tayyip Erdoğan.
K
olejne tureckie fregaty lekkie ASW
typu TF-100 otrzymają nazwy:
TCG „İzmir” (F-516), TCG „İçel”
(F-517) i TCG „İzmit” (F-518).
Są obecnie na etapie montażu i wyposażania
poszczególnych sekcji kadłuba. Według pierwot-
nie ustalonego harmonogramu, mają zostać
zwodowane w latach 2022-2024, jednak termin
może ulec zmianie (prototypową jednostkę zwo-
dowano z dwuletnim opóźnieniem). Będą
miały długość całkowitą 113,2 m (105,2 m na
konstrukcyjnej linii wodnicy), maksymalną
szerokość na owrężu 14,4 m i średnie zanurze-
nie (z kopułą sonaru) wynoszące 4,05 m (przy
projektowanej wyporności normalnej).
Fregaty TF-100 „I”
Problemy pojawiły się z chwilą nałożenia
przez Stany Zjednoczone embarga na dostawy
1. Nowe tureckie fregaty będą
uzbrojone (m.in.) w uniwersalną
armatę morską kal. 76,2 mm L/62
OTO Melara Super Rapid oraz będą
miały możliwosć bazowania do dwóch
śmigłowców typu S70 Seahawk.
2. Turcja dołączyła do elitarnej grupy
krajów, dysponujących zdolnościami do
budowy najnowocześniejszych okrętów
uderzeniowych klasy fregata rakietowa
32 NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021
W I D N O K R Ę G U
zasadniczych komponentów oraz systemów
uzbrojenia do Turcji. Oznaczało to, przede
wszystkim, zmianę systemów uzbrojenia
i niektórych urządzeń obserwacji technicznej –
co wymagało przeprojektowania architektury,
wymiany niektórych modułów i (ogólnie) wy-
dłużyło proces budowy prototypu o blisko
2 lata. Pierwotnie, każda z fregat miała dys-
ponować dwoma ośmiokomorowymi blokami
wyrzutni Mk 41 VLS w wersji Self Defence,
(rozpatrywano także wersję Strike, by móc
używać rakietotorped VL-ASROC, jednak
kadłub fregat okazał się na to za mały) do
64 rakiet plot. ESSM/ESSM Block II (w quad-
packach). Do tego dochodziły dwie poczwórne
wyrzutnie rakiet przeciwokrętowych RGM-84
Harpoon Block II, uniwersalna armata morska
kal. 127 mm (5") L/62 Mark 45 Mod 4, zestaw
obrony bezpośredniej CIWS kal. 6 x 20 mm
CZĘŚĆ 2
Mk 15 Phalanx Block 1B Baseline 2 (lub
RAM/HAS), dwie dwururowe wyrzutnie torped
kal. 324 mm do amerykańskich torped Mk 46
Mod 5 i/lub Mk 54 MAKO, dwa zdalnie
naprowadzane na cel zestawy armat kal. 25 mm
M242 „Bushmaster” i cztery stanowiska wkm
kal. 12,7 mm Browning M2HB. Ostatecznie,
z pierwotnego uzbrojenia pozostały jedynie
wyrzutnie torped (i to do krajowych, jeszcze
nie sprawdzonych torped lekkich ORKA LWT).
Pozostałe uzbrojenie będzie składać się
z: dwóch ośmiokomorowych wyrzutni MDAS
VLS do 64 rakiet HISAR-O (o maksymal-
nym zasięgu do 25 km), dwóch poczwórnych
wyrzutni rakiet przeciwokrętowych ATMACA
(tureckiego odpowiednika RGM-84G Harpoon),
dwóch podwójnych zestawów lekkich wyrzutni
rakiet przeciwlotniczych bliskiego zasięgu
MBDA Sadral SIMBAD RC, uniwersalnej
FOT. MW TURCJI, NAVSOURCE
armaty morskiej Leonardo kal. 76,2 mm
L/62 OTO Melara Super Rapid, zestawu
obrony bezpośredniej CIWS kal. 35 mm
GÖKDENİZ i dwóch zdalnie naprowadza-
nych na cel zestawów kal. 25 mm Aselsan
STOP RWS. W przyszłości, rakiety przeciw-
lotnicze HISAR-O mają zostać uzupełnione
(zastąpione?) pociskami HISAR-U o zasięgu
maksymalnym przekraczającym 100 km,
jednak wciąż o wiele mniejszym, niż dotych-
czas używane rakiety amerykańskie (a nawet
europejskie, jak choćby Aster-30 NT). W nie-
których sytuacjach, nie będzie to więc typowa
broń klasy „stand-off”.
„Mózgiem” nowych fregat będzie – podob-
nie jak w wypadku korwet ASW typu Ada –
zintegrowany system dowodzenia i zarządzania
walką GENESIS (Gemi Etegre Savas Idare
Sistemi) ADVENT (CMS) z podsystemem
kierowania ogniem G-MYSYS (Genesis Mil-
gem Savas Yonetim Sistemi). Jego wielofunk-
cyjne konsole operatorskie (pięć sztuk plus dwie
konsole główne i cztery pomocnicze wyświet-
lacze oraz wielkoformatowy wyświetlacz główny)
znajdą się w bojowym centrum informacji
(Combat Information Center – CIC). W skład
zasadniczego systemu CMS wejdzie główny,
wielofunkcyjny radar Thales SMART-S Mk2 3D,
wspierany przez radar obserwacji nawodnej
Aselsan ALPER LPI. Ponadto, jednostki otrzy-
mają dwa radary nawigacyjne typu Alselsan
VisionMaster FT (jeden z nich będzie dyspono-
wał możliwością kontroli statków powietrz-
nych). Do kierowania ogniem przewidziano
również 1-2 stanowiska Thales STING-EO
Mk2 (lub AKREP AKR-D Block B-1/2 FCR)
oraz głowicę elektrooptyczną Aselsan Sea-
B A N D E R A
Aeye-AHTAPOT EO (lub Mirador). Okręty
będą dysponowały rozbudowanym systemem
dwukierunkowej komunikacji, umożliwiającym
działanie w środowisku sieciocentrycznym
(NCS), w którego skład wejdą urządzenia
łączności i komunikacji satelitarnej Aselsan
SATCOM, nawigacji satelitarnej NAVSAT
i (cywilnej) INMARSAT oraz system wymiany
danych taktycznych NTDS (z głównymi
liniami danych Link-11, Link-16 i Link-22).
Przewidziano także zintegrowany system
walki radioelektronicznej Aselsan AREAS
EW/ESM/ECM. W skład podsystemu pasyw-
nego ESM (z antenami zamontowanymi na
szczycie antenomasztu) wejdą: układ Aselsan
ARES 2N z transponderami i interrogatorami
IFF Mark XII, radionamiernik RDF oraz
urządzenia ostrzegające o opromieniowaniu
(w tym laserem) i klasyfikacji zagrożeń LIS.
Z kolei w skład zestawu aktywnego EW/ECM
wejdą urządzenia Aselsan AREAS-2NC
z wyrzutniami powietrznych celów pozornych
BAE Systems Mk 36 SRBOC. Do poszuki-
wania okrętów podwodnych (Anti-Submarine
Warfare – ASW) przewidziano podkilową,
Uroczyste wodowanie – 23 stycznia
2021 roku – prototypowej fregaty
rakietowej TCG „Istanbul” (F 515)
w stoczni Pendik Donanm Tersanesi
w Stambule. Pierwotnie, wodowanie
miało odbyć się 17 stycznia, ale zostało
przesunięte z uwagi na burzę śnieżną.
Okręt jest piątą jednostką ambitnego,
tureckiego programu MILGEM
hybrydową (pasywną i aktywną) stację hydro-
akustyczną Aselsan FERSAH HMS. Niestety,
z powodu wspomnianego wcześniej amerykań-
skiego embarga, jednostki pozostaną (na razie)
bez wyspecjalizowanej, holowanej stacji hydro-
akustycznej o zmiennej głębokości zanurzania
(VDS). Fregaty otrzymają natomiast brytyjski
system przeciwtorpedowy SSTD (TDA) –
z wyrzutniami celów pozornych BAE Systems
Sea Sentor oraz holowanym przetwornikiem
szumów Aselsan HIZIR (lokalnym odpowied-
nikiem SLQ-25 Nixie).
Napęd okrętów będzie niemal taki sam,
jak w wypadku nieco mniejszych korwet
typu Ada. Jego rozmieszczenie zaplanowano
w układzie CODAG (COmbined Diesel And
Gas turbine), a za nadzór nad nim będzie
odpowiadał zintegrowany system zarządzania
napędem (Integrated Platform Management
System – IPMS) Imtech Marine & Offshore
UniMACS 3000 (z wielofunkcyjnymi, uniwer-
salnymi konsolami operatorskimi, umiesz-
czonymi w centrum sterowania siłownią (CSS).
W wypadku napędu tureckich fregat, jego
podstawę będą stanowiły dwa 16-cylindrowe
silniki wysokoprężne MTU 20V 4000 M93L
(o mocy nominalnej 4320 kW każdy), spięte
(za pośrednictwem przekładni) z zespołem
turbiny gazowej LM2500+ (o mocy nominal-
nej 23000 kW). Za energię elektryczną będą
odpowiedzialne cztery agregaty wysokoprężne
o zapłonie samoczynnym ISBIR Elektric Inc.
(o mocy po 588 kW każdy). Moc będzie przeka-
zywana (za pośrednictwem głównej przekładni
redukcyjnej RENK o masie 133 ts) na dwie
linie wałów, zwieńczone pędnikami w postaci
pięciołopatowych śrub o zmiennym skoku,
produkcji szwajcarskiej firmy Escher Wyss.
Z kolei za manewry będą odpowiedzialne
dwie maszyny sterowe, obsługujące płetwy
sterowe. Projektowana prędkość maksymalna
(trwała) ma wynosić ok. 29 węzłów, a prze-
ciążeniowa ma nieco przekraczać tę wartość.
W toku normalnej eksploatacji, jednostki będą
korzystały z silników wysokoprężnych (które
są bardziej ciche, co sprzyja operacjom zwal-
czania okrętów podwodnych – ASW). Pręd-
kość ekonomiczna będzie wynosiła 14 węzłów.
Według projektu, okręty będą mogły swobod-
nie pokonać (przy tej prędkości) dystans rzędu
5700 mil morskich, jednak teoretyczne kalkula-
cje dla wyporności bojowej (czyli, m.in.,
pełnego zapasu paliwa) wskazują na zasięg
nawet 6570 mil morskich (autonomiczność
ma przekraczać 15 dób, a dzięki możliwości
uzupełniania zapasów w morzu metodą RAS –
Replenishment at Sea, może być znacznie
wyższa, co oznacza, że jest to wartość raczej
czysto teoretyczna).
NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021 33
 N A M O R S K I M
Nowe tureckie fregaty będą miały klasyczny
kadłub wypornościowy, zapożyczony z korwet
typu Ada, z wyraźnie wyróżniającą się roz-
miarami gruszką dziobową. Z uwagi na wysoką
wolną burtę, zastosowano – oprócz stępek
obłowych (przeciwprzechyłowych) – dwa
aktywne stabilizatory burtowe. Dzięki nim
jednostki będą mogły swobodnie operować
nawet przy stanie morza 5 (włączając w to
możliwość użycia całego uzbrojenia). Zarówno
kadłub jak i nadbudówki wykonano ze stali
specjalnej DH36. W newralgicznych miejscach
zastosowano opancerzenie, w tym także na
pomoście nawigacyjnym (tu raczej osłony
przeciwodłamkowe, o grubości pół cala) i na
wysokości bojowego centrum informacji
(Combat Information Center – CIC)). Nie
zapomniano również o możliwie jak najwięk-
szym wyciszeniu jednostek, ograniczeniu ich
sygnatury termicznej oraz możliwie jak najwięk-
szym ograniczeniu skutecznej powierzchni
odbicia radiolokacyjnego.
Fregaty typu Istanbuł mają zwartą sylwetkę,
ze spardekiem obejmującym (praktycznie)
całe śródokręcie – z wkomponowanym w jego
bryłę pomostem nawigacyjnym (wyraźnie
wzorowanym na amerykańskich jednostkach
klasy LCS-1 Freedom), kominem oraz han-
garem (z wieżą kontroli lotów), mogącym
pomieścić śmigłowiec ASW S70 Seahawk
i bezpilotowe statki powietrzne (BSP). Dzięki
zastosowaniu systemu wspomagania lądowania
oraz obsługi śmigłowców, druga maszyna typu
S70 może być transportowana na stałe na
lądowisku. Zastosowane zostaną także dwa
hangary burtowe oraz rufowa rampa załadun-
kowa do hybrydowych łodzi motorowych typu
RHIB, łodzi inspekcyjnej oraz zdalnie stero-
wanych i autonomicznych pojazdów podwod-
nych (UUV i UAV).
Dla wszystkich trzech klas okrętów,
budowanych w ramach programu
MILGEM, opracowano wspólny,
zintegrowany system dowodzenia
i zarządzania walką GENESIS ADVENT
34 NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021
W I D N O K R Ę G U
Pewną wadą tureckich korwet typu Ada
jest ich stosunkowo mały zasięg
operacyjny. Na zdjęciu TCG „Büyükada”
(F-512) pobiera paliwo metodą RAS
z australijskiego zaopatrzeniowca floty
HMAS „Success” (OR 304)
Załoga (według projektu) ma składać się ze
123-125 oficerów, podoficerów i marynarzy
(z czego 11 osób wejdzie w skład obsługi
statków powietrznych). Tureckie okręty mają
być względnie komfortowe dla załóg. Dla
oficerów przewidziano kabiny jednoosobowe
i dwuosobowe. Podoficerowie starsi zostaną
zakwaterowani w pomieszczeniach cztero-
osobowych, natomiast dla podoficerów młod-
szych i marynarzy starszych przewidziano
kabiny sześcioosobowe (oraz dodatkowy,
dziewięcioosobowy kubryk). Pozostała część
załogi będzie zaokrętowana w piętnasto-
osobowych kubrykach.
Przyszłość tureckiej
floty wojennej
Turcja staje się drugim (po Republice Korei)
krajem, który z importera morskiej techniki
wojskowej przekształca się w ważnego gracza
na rynku okrętowym, a to za sprawą – przede
wszystkim – systematycznej i konsekwentnej
pracy. Oferta jej morskich przedsiębiorstw
produkcyjnych i projektowych, pokazana na
zeszłorocznym salonie Euronaval w Paryżu,
dobitnie to potwierdziła. Należy jednak pod-
kreślić, że na dalszej drodze rozwoju turec-
kiej MW i przemysłu zbrojeniowego może
stanąć prowadzona polityka zagraniczna.
Amerykańskie embargo już odbiło się w zasad-
niczy sposób na konstrukcji i wyposażeniu
najnowszych okrętów, w tym fregat lekkich
ASW typu Istanbul. Pokłosie nałożonego
embarga będzie zapewne odczuwalne także
w kontekście ostatnich okrętów programu
MIGLEN – czterech dużych fregat (lub niszczy-
cieli) obrony powietrznej serii TF-2000, które
mają zastąpić wysłużone jednostki typu Gabya.
Co ciekawe, turecka flota będzie wkrótce
dysponowała również dużym (ponad 28000 ts)
uniwersalnym okrętem desantowym-dokiem
TCG „Anadolu”, jednak (z uwagi na wspo-
mniane embargo) może się okazać, że okręt
ten pozostanie bez swoich podstawowych
maszyn – wielozadaniowych myśliwców F-35B.
Jest to tym bardziej prawdopodobne, że
mimo podjęcia przez Turcję prób wypraco-
wania kompromisu z nową administracją
prezydenta USA Joe Bidena, Waszyngton
z miejsca odrzucił propozycję Ankary i zapo-
wiedział utrzymanie sankcji.
Sławomir J. Lipiecki
irbis@warships.com.pl
FOT. US NAVY, NAVSOURCE
D CZĘŚĆ 3
ziałania amerykańskich okrętów
podwodnych są objęte ścisłą tajem-
nicą, co w szczególności dotyczy
trzech awangardowych jednostek
typu Seawolf. Z uwagi na wysoki stopień taj-
ności projektu, okręty serii SSN-21 nigdy nie
miały oficjalnej uroczystości tradycyjnego
„położenia stępki” (daty z kalendarium to
terminy rozpoczęcia budowy). Są to bowiem
okręty przeznaczone do tego, by się bardzo
głęboko zanurzyć i działać całkowicie skrycie
przez wiele miesięcy. Tym samym niewiele
wiadomo (oficjalnie) o ich codziennej służbie
i poszczególnych misjach. Jednostki mogą
skutecznie wspierać siły lądowe, prowadzić
dozór radioelektroniczny i paraliżować linie
komunikacyjne potencjalnego nieprzyjaciela.
Co więcej, okręty podwodne typu Seawolf są
dostosowane do działań na akwenach o silnym
zalodzeniu, co oznacza np. zdolność do prze-
bijania grubego paku w Arktyce i na wodach
wokół Antarktydy, stąd uczestniczą one niemal
we wszystkich „podlodowych” manewrach
serii ICEX. Warto podkreślić, że w kwietniu
2003 roku USS „Connecticut” (SSN-22)
wynurzył się, przebijając pokrywę lodową,
w pobliżu stacji badawczej USA w Arktyce.
Zdarzenie zarejestrowała kamera peryskopu,
a US Navy udostępniła film mediom.
Z kolei, USS „Jimmy Carter” (SSN-23)
został dwukrotnie zaobserwowany podczas
powrotu do bazy, z powiewającą nad kioskiem
czarną banderą „Jolly Roger” (oznaczającą –
zwyczajowo – np. zatopienie jednostki nie-
przyjaciela lub uderzenie na obiekty naziemne).
Odmówiono jednak wszelkich komentarzy w tej
sprawie. Charakteru zadań wykonywanych
przez ten sam okręt nie ustalono również po
jego wyróżnieniu „Presidential Unit Citation”
w 2012 roku – najwyższym odznaczeniem przy-
znawanym jednostkom wojskowym i okrętom
B A N D E R A
Podwodny wilk
Zaawansowanie techniczne, parametry podwodnej „kompleksowej
niewidzialności”, jakość i klasa wyposażenia – w tym kompleksu
hydroakustycznego, a także siła ognia czynią jednostki typu Seawolf
zdecydowanie najgroźniejszymi z obecnie używanych okrętów
podwodnych świata, szczególnie w zadaniach z zakresu ZOP
(stąd potoczne określenie „hunter-killer”).
za wyjątkowy heroizm w walce. Wyróżniony jednostka „osiadła na niezbadanej górze pod-
został także prototypowy USS „Seawolf” wodnej podczas operowania na wodach między-
(SSN-21). Jednostkę uhonorowano medalem narodowych w regionie Indo-Pacyfiku”.
„Terrorism Expeditionary Medal”, a także Uznano, że za wypadek odpowiedzialni byli
„Meritorious Unit Commendation” i „Navy Unit (przede wszystkim) dowódca okrętu i jego
Commendation” (w 2009 roku). zastępca. Z przydziałem pożegnał się także
W październiku tego roku doszło do groź- najstarszy rangą podoficer, pełniący funkcję
nego wypadku z udziałem USS „Connecticut”. bosmana okrętowego (tzw. chief of the boat).
Operujący z bazy morskiej w Yokosuka Według raportu US Navy, kadłub sztywny
(Japonia) okręt podwodny został uszkodzony (ciśnieniowy) USS „Connecticut” nie został
podczas rutynowego patrolu, a część załogi naruszony. Wnioskując ze zdjęć satelitarnych,
doznała mniejszych lub większych obrażeń. konieczne było usunięcie sekcji dziobowej z zesta-
Oficjalny komunikat US Navy w tej sprawie wem stacji hydroakustycznych AN/BQQ-5D
powołuje się na wyniki dochodzenia przepro- kompleksu Spherion. Wstępne prace naprawcze
wadzonego dla dowództwa 7. Floty US Navy – wykonano na Guam. Okręt będzie remontowany
1. W trakcie niedawnej misji specjalnej,
USS „Conncecticut” (SSN-22) uległ
wypadkowi. Za winnego (oficjalnie)
uznano (m.in.) dowódcę okrętu.
2. Kiosk wynurzonego USS „Seawolf”
(SSN-21), z wysuniętą częścią urządzeń
podnośnych (w tym obu masztami
systemu wymiany danych taktycznych).
3. Jednostki są dostosowane do
współpracy z siłami specjalnymi –
najlepiej do takich misji nadaje się
USS „Jimmy Carter” (SSN-23). Ponadto,
często współpracują ze śmigłowcami ZOP,
w ramach systemu obrony lotniskowcowych
grup operacyjnych
w macierzystej bazie Kitsap-Bremerton w stanie
Waszyngton. Prawdopodobnie, naprawa zosta-
nie połączona z modernizacją MLU, obejmu-
jącą (m.in.) wymianę peryskopów na (już
wcześniej zakupione) maszty fotoniczne.
Sławomir J. Lipiecki
irbis@warships.com.pl
NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021 35
 O P O W I E Ś C I
Pod żaglami „Iskry”
na krańce świata
Dokładnie o godz. 10.00 „przykleiliśmy” się do kei, z lekka zaskoczeni mizerną reprezentacją witających.
Garstka Polaków i kilku oficerów Royal Australian Navy. Zdziwienie minęło, kiedy dowiedzieliśmy się, że
stoimy w bazie MW. Nazwa bazy? Oryginalna – Whooloomooloo. Brzmiała jak przeciągnięty okrzyk
wojenny Aborygenów. Trap został położony, zaczęła się powitalna rutyna – wizyty, rewizyty, bigos…
W
arto podkreślić, że (tak na dobrą
sprawę) państwowość australij-
ska miała swoje początki dopiero
w XVIII wieku, a dokładniej
26 stycznia 1788 roku, kiedy to do Botany Bay
wpłynęła flota dowodzona przez Arthura Philipa,
zaś założona pierwsza osada w (dzisiejszym)
Circular Quay, w zatoce Port Jackson, przyjęła
pierwszych skazańców. Skazańców? Tak,
oczywiście, gdyż Korona Angielska dusiła się
wówczas od nadmiaru więźniów i powstał pro-
blem – co z nimi zrobić? Restrykcyjne jak
nigdy prawo co i rusz pakowało do więzień
kolejne setki ludzi, więc padł pomysł, by wysłać
ich do odkrytej przez Jamesa Cooka Australii.
Słano więźniów tysiącami na nowy kontynent,
stłoczonych pod pokładem, jak przysłowiowe
śledzie w beczkach. Można być pod wrażeniem
sprawności transportowych angielskiej floty, bo
w przeciągu siedemdziesięciu lat na kontynent
australijski trafiło ponad 160 tysięcy ludzi różnej,
najczęściej przestępczej proweniencji. W naj-
trudniejszych warunkach karczowali lasy, zago-
spodarowywali nieużytki oraz zakładali na
wschodnim i zachodnim wybrzeżu osady. Z nich
właśnie, z czasem, powstawały portowe miasta,
1. ORP „Iskra” przepływa pod słynnym
Harbour Bridge w Sydney.
2. Kmdr por. Czesław Dyrcz wita na
pokładzie kmdr. w st. spocz. Wojciecha
Franckiego, m.in. byłego dowódcę
niszczyciela ORP „Błyskawica”
(Sydney, 15.10.1995 r.)
36 NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021
Z K U B R Y K A
zaś Port Jackson „przepoczwarzył” się później
w prześliczne, podziwiane dziś Sydney.
Dla rdzennych mieszkańców kontynentu,
żyjących na nim od prawie 50 tys. lat, angielska
kolonizacja Australii oznaczała utratę wszel-
kich praw, nie tyle obywatelskich, ile ludzkich.
Tworzące się powoli nowe społeczeństwo
długo uznawało Aborygenów za – przepraszam
za zwrot – element fauny i flory... Kolonizatorzy
uznali odkryte przez siebie ziemie za terra
nulius (ziemię obiecaną) i dopiero pod koniec
ubiegłego wieku zmieniono radykalnie stosu-
nek do rdzennych mieszkańców Australii.
Pierwsze na liście miejsc do obejrzenia po
południu leżało niedaleko. To biegnąca przez
dzielnicę Paddington, słynnąca z nieco frywol-
CZĘŚĆ 13
nych rozrywek, Kings Cross. Wylądowaliśmy
na niej na dłuższy spacer bardziej niż z cieka-
wości(tak jak zwiedza się w Amsterdamie słynną
dzielnicę „czerwonych latarni”). Może jakaś
starówka? Jest i zwie się The Rocks. Urokliwa
i zabytkowa (ale co to jest niecałe 200 lat dla
zabytku) tkwiła w otoczeniu nowoczesnych
wieżowców niedaleko mostu, będąc jakby
w innym wymiarze. Najstarszy budynek powstał
dopiero w 1816 roku (Cadman’s Cottage), ale
portowe uliczki (ciasne, ciemne i brukowane)
nosiły nadal ślady dawnego, codziennego życia
żeglarzy oraz robotników portowych – knajpy
i knajpki oraz inne przybytki z uciechami różnej
maści nie wystawiały dzielnicy dobrej opinii.
No, ale tak było we wszystkich portach, więc
FOT. ARCHIWUM AUTORA
czemu The Rocks miałoby być inne? Tu, mimo
wszystko, biło serce miasta, dając początek
temu, co dziś podziwiamy. Doskonale odrestau-
rowane kamienice, kilka wież kościelnych,
sklepiki pochowane w bramach i chodniki
zastawione kawiarnianymi stolikami. Tuż za
nią rozciągała się przyportowa dzielnica Darling
Harbour, uznawana za centrum rozrywkowe
miasta (nieco inna w charakterze niż Kings
Cross) – restauracje, kawiarnie, bary, wymyślne
knajpki, ogród chiński i multum spacerujących,
siedzących oraz polegujących na trawie ludzi.
Wyluzowanych, zrelaksowanych, nie spieszą-
cych się, rozgadanych i czasami skupionych na
sobie. Jeśli komuś brakowało mocnych wrażeń,
to można było odwiedzić niedalekie, ale im-
ponujące rozmiarami akwarium wodne z płaszcz-
kami i rekinami oraz innym morskimi stworami.
Wystarczyło spojrzeć na rekinie zębiska, a ochota
na forsowanie Pacyfiku w drodze na Horn
odchodziła w jednej chwili.
Wieczór? Nie było nic piękniejszego niż
widok centrum miasta po zachodzie słońca
oglądanego z pokładu. Zachwycało, chociaż to
słowo nie oddaje całej gamy odczuć i prześlicz-
nej gry świateł, a niesamowita feeria kolorów
urzekała i powalała na kolana. Patrząc w obiek-
tyw aparatu, zdawało się mieć wszystko na
wyciągnięcie ręki. Niesamowite.
Kolejny dzień zapisał się w memuarach
„boksowaniem” z bankiem. Chciałem wziąć
z konta 25 tys. AUD, natomiast bank ustami
jakiegoś urzędnika stwierdził, że jest tylko
20 tys. AUD. Ki diabeł? Karta miała pokrycie na
150 tys. USD, a konto tego nie odzwierciedlało?
Zadzwoniłem więc do Polski, ale po
dłuższej chwili złapałem się na tym, że
przy różnicy czasu mój telefon mógł
odebrać jedynie nocny stróż w banku.
Wieczór i kolacja w Ashfield.
Serdeczne zaproszenie Polonii trudno
było odrzucić, więc jako ambasadorzy
Polski stawiliśmy się karnie w klubie
polonijnym. Zginęliśmy w tłumie roda-
ków, których zebrało się ponad 200.
Atmosfera po powitalnych tańcach
ludowych zespołu „Syrenka” była
przednia. Po kolacji ożywiły się kulu-
ary w pobliżu baru i w nim samym.
Można było poznać interesujących na
wskroś rodaków, z bardzo ciekawymi
życiorysami. W pewnym momencie poczułem
„przyjacielskie” klepnięcie dłonią w plecy i prawie
zgiąłem się w pół. Usłyszałem z tyłu zawołanie:
„Jestem Zenek, a ty?”. Powrót do normalnej
respiracji zabrał mi dłuższą chwilę, ale oddać
nie zamierzałem. Spojrzałem, za mną stała
mocna i wysoka postać, uśmiechnięta od ucha
do ucha, z wyciągniętą ręką. Mój interlokutor
(a przy tym człowiek z dużą sarmacką fantazją)
mieszkał w Sydney od ponad 15 lat. Snuł ze
swadą opowieść o losach własnych i innych
Polaków w Australii. Wróciliśmy na okręt
(cali i zdrowi), jednak z niedosytem, często
niedokończonych, rozmów.
B A N D E R A
1. Autor z kapelanem Royal Australian
Navy ks. Krzysztofem Gębskim.
2. Ówczesny dowódca MW
adm. Romuald Andrzej Waga podczas
rozmowy z polskim kombatantem
W piątek nastał pełen luz i odpoczynek.
Przydał się po niedawnych aktywnościach
towarzyskich, gdyż (patrząc na miny nie-
których spacerujących bez celu po pokładzie)
widać było gołym okiem, że gościnność polo-
nijna przekroczyła czasami punkt krytyczny.
Praca zwykle pomaga wrócić do równowagi,
więc zabrałem się za załatwianie pilnych spraw
okrętowych – prowiantu, wody i paliwa.
Późny, wręcz nawet bardzo późny wieczór
spędziłem jak Pan Bóg przykazał. No, nie tak
dosłownie, bo zaprosił mnie do swojego domu
polski kapelan RAN, który płynął z nami
„Iskrą” z Jarvis Bay. Była późna pora, ale akurat
taka, by dzwoniąc do banku móc porozmawiać
z kompetentną osobą i wyjaśnić oraz potwier-
dzić (jak się okazało) moje przypuszczenia
Budzący zachwyt gmach Opera House
o ograniczeniach finansowych narzuconych
przez nasze Dowództwo MW. Pewnie, świat
jest piękny z perspektywy Sydney, ale wolę
jednak Polskę...
Rozmowy przy stole, opowieści o różnej
treści, pierwsza i (po dwóch godzinach) zaraz
druga kolacja – a raczej podkurek, podany
przez zdecydowanie młodszą i bardziej urodziwą
ode mnie gosposię kapelana – o drugiej nad
ranem… Portowe życie , co widać, jest trudne,
czasami nawet bardzo. Wieczny brak snu, czas
uciekający dwa razy szybciej niż ten w morzu.
W sobotę była planowana wycieczka do
słynnych Gór Błękitnych. Skały w nich nie
odbiegają kolorem od innych, zaś nazwa
pochodzi głównie od błękitnej poświaty, uno-
szącej się w powietrzu, a będącej skutkiem
wydzielania olejków eterycznych przez liczne
drzewa eukaliptusowe. Podobno działają jak
balsam na wysuszony nabłonek przełyku, ale
ponieważ autokar spóźnił się o ponad godzinę,
więc zmiana decyzji – pojedziemy obejrzeć
zaporę wodną. Zachwytu brak.
A jednak! Sprawdziło się po raz kolejny
powiedzenie, by żywi nie tracili nadziei. Otóż
obiad spożyjemy w siedzibie polskich sióstr
zakonnych w Marayong. Do Centrum Polskiej
Misji Katolickiej metropolii Sydney, gdzie zo-
staliśmy zaproszeni na posiłek, nieoczekiwanie
przyjechał także dowódca MW adm. Romuald
Andrzej Waga. Poprzedniego dnia przyleciał
do Sydney zobaczyć, w jakiej formie jest okręt
i jego załoga. Wieczorem zaskoczył nie tylko
podchorążych. Nasz „wódz” zaprosił do mesy
kilkoro z kadry, by (po prostu) porozmawiać
przy kieliszku wina. Trwały dyskusje
o wrażeniach z pobytu w porcie, padały
żarty, kiedy nagle (siedząc bokiem do
włazu) zobaczyłem powiększające
się oczy dowódcy „Iskry”. Do mesy
wszedł adm. Waga, a tu wachta bez
żadnych honorów czy nawet świstów
jemu przysługujących, do tego żadnych
meldunków oficera dyżurnego. Prawie
skandal, ale admirał uderzył w te
słowa: „Czesław, spokojnie, jestem
tutaj prywatnie. Zresztą jest już późno,
więc i wy możecie mieć chwilę od-
poczynku”. O brak szacunku, wyka-
zany przez podchorążych, pretensji
nie miał, bo, jak sam stwierdził:
„Jestem po cywilnemu, podchorążowie mnie
nie znają, więc kiedy zapytałem wachtę, czy
dowódca jest na pokładzie, od razu zaprowadzili
mnie do mesy”.
Obiad u sióstr – OK, gorzej za to z załogą,
która (po spożyciu kolejnej polonijnej „kolacji”)
nie potrafiła przy tej wysokiej temperaturze wydu-
sić z siebie więcej, niż kilka zdawkowych zdań.
I cóż zrobił nasz dowódca MW? Krótka narada
z siostrami i za chwilę na stole pojawiły się, posta-
wione tajemniczą ręką, lokalne chłodne napoje.
Ot, co znaczy znajomość istoty rzeczy…
kmdr por. rez. Leszek Derlacz
zrwmw.bandera@ron.mil.pl
NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021 37
 l i r y k a n a
Zachować to, co najcenniejsze
W tych bezprecedensowych czasach pandemii COVID-19 i związanych z nią radykalnych
zmianach w organizacji życia społecznego, nasuwają się liczne refleksje, podejmujemy dyskusyjne
wybory oraz miewamy ostre rozczarowania. Nieodłącznym towarzyszem dnia codziennego zdają się
być myśli dotyczące zdrowia. Wielu z nas zastanawia się, czy wystarczająco racjonalnie dba
o zdrowie na co dzień oraz jak uchronić je przed nowymi zagrożeniami.
W
tym odcinku cyklu pojawiają
się – niekoniecznie morskie –
autentyczne, niebieskie liryczne
fale wiersza-obrazu pod tytu-
łem „Rehabilitantka 96” oraz (już w pełni
morskie, a nawet oceaniczne) ponure oblicze
tajemniczej ośmiornicy z nieco weselszym
obrazem (niekoniecznie treścią) muszli osiad-
łego mięczaka, być może przegrzebka. Odbę-
dziemy ożywczą dyskusję o zdrowiu fizycznym
i psychicznym oraz o pokonywaniu trudności
i ograniczeń w celu spełniania marzeń. Zgodnie
z tradycją, pozostajemy w atmosferze walki, ale –
tym razem – walki o nasze zdrowie i kondycję.
Na początku zagłębimy się w klimacie
zdrowia fizycznego, spójrzmy na wiersz-
-obraz „Rehabilitantka 96”, którego układ
graficzny odzwierciedla kształtem ludzki kręgo-
słup, chociaż kształt i kolor mogą koneserom
morza skojarzyć się (przy odrobinie wyobraźni)
z morską falą. Ludzki kręgosłup to 33-34 kręgi
(w wierszu jest ich tylko 7), lecz przekaz graficz-
ny zdaje się spełniać swoje zadanie. Te siedem
kręgów zawiera jednak (przewrotnie) sześć
strof. Są to strofy czterowersowe, ale wersy te
mają przeplatane rymowanie i przemienne
akcentowanie (w układzie 1,3; 2,4). Łączna
liczba sylab wiersza to 96. Jego treści nie ma,
w zasadzie, większej potrzeby poddawania
nadto szczegółowej analizie, bowiem wydaje
się raczej oczywista dla każdego czyelnika.
38 NR 11/12 | listopad/gRudzień 2021
f a l i
Drugi wiersz, pod tytułem „Sufit 140”, nie
jest już tak banalny w treści. Stanowi dyskusję
o życiowych celach bądź pragnieniach oraz
dążeniu do ich zrealizowania. Przedstawia
symbol umownego poddania się i rezygnacji
w obliczu tzw. „szklanego sufitu”, czyli
ograniczeń absolutnie niemożliwych do poko-
nania i czasem „niewidzialnych”. Warto po-
stawić pytanie, czy te ograniczenia odbierają
nam wolność, równość, radość i fantazję? Czy
są sprawiedliwe? Czy dzielą ludzi (już na
starcie) na lepszych i gorszych? A może poma-
gają ułożyć wszystko na miejsce?
Liryczna ośmiornica jest świadoma magii
złotej plaży i szczęścia płynącego ze słońca.
Wydostanie się z wody i zażycie na brzegu
kąpieli słonecznej staje się jej życiowym prag-
nieniem, które (niestety) się nie spełni.
Ośmiornica jest tego świadoma. Stawia jed-
nak retoryczne pytanie: „Dlaczego?”. Uważa,
że mając wielką głowę pełną pomysłów i aż
osiem nóg-ramion, powinno się jej udać prze-
żyć tę, w sumie zwyczajną dla wielu, chwilę
radosnego zapomnienia. A może jest ona irra-
cjonalna i bezsensowna? Może to dobrze, że
fizyka i ewolucja nie pozwolą ośmiornicy
udać się na wymarzoną słoneczną plażę
i prowadzić żywot, w miejscu, które by ją
Sufit 140
19 Xi-11 Xii 2021 r.
unicestwiło? Przecież dom ośmiornicy to
morskie głębiny. I tak musi zostać.
Przykładem odmiennego podejścia do kwe-
stii wydostania się z głębin na rozpromienioną
plażę jest nasz drugi bohater liryczny – mięczak
w muszli. Doprowadzony do obłędu, wynisz-
czony bezsilnością i stagnacją, w zasadzie
ogłupiały, mięczak powtarza chaotycznie
i maniakalnie, że wygodnie mu w ciasnej
muszli i nie potrzebuje słońca. Poddaje się
woli prądu morskiego, choć niewykluczone,
że kiedyś myślał inaczej. Chyba że istnieje
inna interpretacja postawy mięczaka. Być
może wie on doskonale, że morskie dno jest
mu przeznaczone, a on sam tylko tam może
egzystować, nie mając żadnych możliwości
przetrwania w innym środowisku? Cóż, niech
każdy sam, po lekturze wiersza i próbie wcie-
lenia się w dusze podmiotów lirycznych,
określi granicę marzeń realnych i bezsensow-
nych, abstrakcji i normalności, zniewolenia
i sprawiedliwości.
Wracając do technicznej dyskusji o wierszu,
„Sufit 140” jest w całości napisany siedmio-
zgłoskowcem i ma 140 sylab (w podziale: 84 –
ośmiornica, 56 – muszla). W muszli zastoso-
wano gorzej przyswajalne dla czytelnika rymy
okalające, zmienne akcentowanie i powtórzenia.
Ośmiornica jest zdecydowanie bardziej przy-
jazna w odczycie. Ma równe, powtarzalne akcen-
ty i rymowaną średniówkę po czwartej sylabie.
GRAFIKA – AUTOR
Mierząc się z nowym 2022 rokiem, warto
wziąć pod rozwagę następujące myśli wiel-
kich ludzi: „Wymagajcie od siebie, choćby
inni od was nie wymagali” – Jan Paweł II;
„Bądź zmianą, którą pragniesz ujrzeć w świe-
cie” – Mahatma Gandhi; „Zawsze bądź
pierwszorzędną wersją siebie, zamiast drugo-
rzędną wersją kogoś innego” – Judy Garland;
„Lepiej jest zapalić świecę, niż przeklinać
ciemność” – Matka Teresa z Kalkuty; „W życiu
jest coś więcej do zrobienia, niż tylko zwięk-
szać jego tempo” – Mahatma Gandhi; „Żyje
się tylko raz, ale jeśli żyjesz dobrze, ten raz
wystarczy” – Mae West.
Rehabilitantka 96
czerwiec/sierpień 2020 r.
Wyposażmy się więc w tak potrzebną nam
nową motywację i wyznaczmy sobie śmiałe
cele. Pomóżmy naszemu zdrowiu, które
będzie wspierać nas tym mocniej, im bardziej
o nie zadbamy. Dążąc do spełnienia marzeń,
warto by oprócz emocji i fantazji, towarzyszyła
nam także rozwaga oraz świadomość ludz-
kich ograniczeń.
kmdr por. dr Piotr Górski
galeon0610@wp.pl
B A N D E R A
Nasza wiktoria w 1920 roku
W gdyńskim Muzeum Marynarki Wojennej odbyło się – 8 grudnia –
symboliczne wodowanie książki Piusa Kacprzaka „100. rocznica
zwycięskiej bitwy warszawskiej Wojska Polskiego 1920 roku”.
P
odczas wydarzenia obecni byli przed- rosyjskiej – w tym Flotylli Pińskiej, Flotylli
stawiciele Koła nr 31 Stowarzyszenia Wiślanej i Pułku Morskiego, uwzględniając
Kombatantów Misji Pokojowych ONZ jej udział w ważnych operacjach konfliktu . Jako
oraz Związku Piłsudczyków Rzeczpospolitej wyzwanie przy opracowywaniu książki wskazał
Polskiej, którzy wsparli publikację książki. dotarcie do interesujących go źródeł oraz
Dyrektor Muzeum MW Tomasz Miegoń pod- opracowań. Dlatego jej wydanie jest dla autora
kreślił, że wydarzenia tego typu są ważne ze powodem do dużej satysfakcji, związanej
względu na promowanie wiedzy historycznej również z możliwością popularyzacji wiedzy
oraz dorobku autorów publikacji. Zaznaczył na prezentowany temat.
też, że pełnią one również funkcję platformy
do wymiany poglądów i dyskusji na ich temat.
Autor książki kmdr w st. spocz. Pius
Kacprzak ma w swoim dorobku szereg publi-
kacji o tematyce historycznej, w tym pozycję
pod tytułem „Udział nowo powstałej Marynarki
Wojennej RP w działaniach wojennych Wojska
Polskiego w latach 1918-1920”, zwodowaną
w Muzeum MW 6 sierpnia 2020 roku. Jest
również autorem kilkudziesięciu artykułów
o charakterze naukowym oraz popularno-
-naukowym, opublikowanych (m.in.) w: „Prze-
glądzie Morskim”, „Banderze”, „Biuletynie
Historycznym Muzeum Marynarki Wojennej”
oraz „Technice i Gospodarce Morskiej”.
Prezes Koła nr 31 Stowarzyszenia Kombatan-
tów Misji Pokojowych ONZ kmdr ppor. rez. dr
Rafał Depczyński, będąc również recenzen-
tem książki, podkreślił duży wkład pracy
autora w zakresie doboru źródeł i opracowań,
na których oparł swoją publikację.
W najnowszej książce autor przedstawił nie Matką chrzestną książki została skarbnik
FOT. HENRYK NAGRODZKI/ARCHIWUM MMW
tylko przebieg starcia podczas wojny polsko- zarządu Związku Piłsudczyków RP Wita
-rosyjskiej w 1920 roku, ale także poprzedzające Ludwichowska-Pawłowska, która wypowie-
go wydarzenia, w tym powstanie oraz działal- działa formułę „Wędruj po księgarniach,
ność polskich służb wywiadowczych w latach bibliotekach i czytelniach, nieś słowo żołnierza
1918-1921. Zwrócił przy tym uwagę na znacze- polskiego i jego naczelnego wodza marszałka
nie wywiadu oraz kontrwywiadu wojskowego, Józefa Piłsudskiego”, nawiązując do treści
które odegrały istotną rolę w polskim zwycię- książki, a także mów wygłaszanych podczas
stwie w bitwie warszawskiej. Ponadto, jeden wodowań okrętów i statków.
rozdział publikacji poświęcił działalności
Rafał Kamiński
Marynarki Wojennej podczas wojny polsko-
zrwmw.bandera@ron.mil.pl
NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021 39
 P S Y C H O L O G I A
P
rzywództwo w warunkach kryzysu, to
szczególny rodzaj misji i działanie
w sytuacji zagrożenia, które wymaga
innego rodzaju przywództwa niż na co dzień.
Neurobiologia potwierdza, że gdy odczuwamy
lęk i zagrożenie nasze ciało przestawia się na
tryb „fight or flight”, czyli walcz lub uciekaj.
To bardzo pierwotna reakcja. Mózg zalewają
hormony, jak adrenalina czy kortyzol, upośle-
dzając umiejętność podejmowania racjonal-
nych decyzji, w tym planowania i wyznaczania
celów oraz ich realizowania.
Jakie cechy i zachowania w tym burzliwym
okresie powinien przejawiać przywódca, aby
efektywnie realizować cele społeczności, czy też
organizacji? Jak płynąć do celu podczas nie-
Przywódca
ustającego, wzmagającego się sztormu?
Przede wszystkim, zanim przejdziemy
do meritum, zdefiniujmy pojęcie „przywódz-
w czasie kryzysu
two”. Profesor emeritus Uniwersytetu
Arizony Stephen P. Robbins określa je
jako zdolność wpływania na grupę, tak
aby osiągnęła określone cele.
Przywództwo możemy analizować
w wymiarze jednostkowym (w odniesie-
niu do osobowości wybitnej jednostki
i cech predysponujących ją do owej roli),
jak również w wymiarze społecznym –
Zmęczeni przedłużającym się okresem
w aspekcie ról, jakie mogą pełnić
przywódcy w społeczeństwie.
Holenderscy psychologowie społecz- stresu i niepewności, często szukamy
ni Ernestine H. Gordijn i Diederik
A. Stapel dowiedli, że w okresie za-
grożenia, zmian uderzających w poczu-
cie bezpieczeństwa, najskuteczniejszy
jest charyzmatyczny przywódca z konkret-
nym przekazem. Taki przywódca jest obda-
rzany szacunkiem, podziwem i autorytetem.
Rola lidera kształtuje jego tożsamość, impli-
kuje określony status, legitymizuje rodzaj
władzy i przywileje z nią związane.
Status charyzmatycznego przywódcy czyni
z niego ponadprzeciętną jednostkę, gdyż nie
musi używać przymusu, żeby wywierać
wpływ na innych.
Wzorowy przywódca jest wiarygodny i an-
gażuje innych do działania. Autorytet zespołu
wyzwala w nim pozytywną energię i inspiruje
do działania. Skuteczny przywódca ma świa-
domość własnego talentu i kompetencji, jak
również docenia kompetencje innych. Jedno-
Panu kmdr. Krzysztofowi Szumielewiczowi
wyrazy głębokiego współczucia
oraz wsparcia i otuchy
z powodu śmierci
MATKI
składa dowódca, kadra i pracownicy wojska
Centrum Operacji Morskich-Dowództwa Komponentu
Morskiego Dowództwa Operacyjnego
Rodzajów Sił Zbrojnych
40 NR 11/12 | LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2021
B E Z R E T U S Z U
posiada wiarygodny autorytet – budzący
posłuch i podziw wśród podwładnych. Taki
rodzaj przywództwa angażuje podwładnych
i skutecznie motywuje ich do osiągania wyty-
czonych celów.
Stan, w którym osiągamy szczyt swoich
przywódczych zdolności, gdy podejmujemy
decyzje korzystając z własnych doświadczeń
i umiejętności, nie naśladując cudzych roz-
wiązań, socjolog Rober E. Quinn nazwał fun-
damentalnym stanem przywództwa. Jest to
stan umysłu, w którym przywódcy, znajdujący
się w kryzysie, mobilizując maksymalnie
swój potencjał, podejmują odważną decyzję
o ruszeniu naprzód.
Charyzma jest mile widzianym atutem, ale
nie jedynym. Co mogą zrobić przywód-
cy, którzy na co dzień nie zachowują
się charyzmatycznie? Brak charyzmy
można „nadrobić” silnym charakterem
i postawą moralną. Sprawą fundamen-
talną dla osób aspirujących do roli lidera
jest kreowanie własnego wizerunku.
Światowa pandemia COVID-19 Większość komunikatów przekazujemy
oraz sytuacja na granicy Polski
Rozkazuję utworzyć Marynarkę Polską
niewerbalnie. Schludny i zadbany wy-
gląd jest sygnałem, że dana osoba potrafi
z Białorusią sprawiają, że na nowo zadbać o siebie i swoje otoczenie. Ważna
podejmujemy temat przywództwa. jest też postawa wobec współpracow-
N
ników – dobry przywódca powinien
troszczyć się o swoich podwładnych. aczelnik Państwa Józef Piłsudski historycznym dekretem
W sytuacjach kryzysowych są prefero- sprzed 103 lat powołał do życia morski rodzaj sił zbrojnych
kogoś, komu możemy zaufać i kto wani liderzy kierujący się w swoich w odradzającej się Polsce – Z dniem 28 listopada 1918 roku
przeprowadzi nas bezpiecznie działaniach ostrożnością, a nawet podej- rozkazuję utworzyć Marynarkę Polską, mianując jednocześnie
rzliwością. Zaufanie i wiara w szczere pułkownika marynarki Bogumiła Nowotnego szefem Sekcji Marynarki
przez trudny czas. intencje lidera są podstawą dobrego przy Ministerstwie Spraw Wojskowych. W celu podkreślenia rangi
cześnie potrafi przyznać się do błędu oraz wizerunku. Dobry lider powinien posiadać obchodów tej rocznicy na okrętach MW podniesiono wielką galę
ponieść konsekwencje podjętych decyzji. Bu- też wiedzę specjalistyczną, dotyczącą zagad- banderową, a z pokładu Okrętu-Muzeum ORP „Błyskawica” został
dzący podziw przywódca, to kompetentna, nień, którymi się zajmuje. oddany salut świąteczny składający się z 21 strzałów armatnich.
FOT. PIOTR LEONIAK, MICHAŁ PIETRZAK, KAJETAN RZETELSKI/3. FO
charyzmatyczna jednostka o „moralnym kręgo- Podsumowując, największa potrzeba posia- Centralne uroczystości rocznicowe, zakończone defiladą Kompanii
słupie”. Przywódca, którego słowa są poparte dania przywódcy pojawia się w odpowiedzi
Reprezentacyjnej MW i Orkiestry Reprezentacyjnej MW, odbyły się
czynami opartymi na kodeksie moralnym, na sytuacje kryzysowe. Przyroda nie znosi próżni
przed Pomnikiem Polski Morskiej w Gdyni.
i wakat lidera przyciąga silne osobowości, dla
Kryzys to dla przywódcy sprawdzian Na parkingu przy „Błyskawicy” zorganizowano Piknik Marynarski,
których czas kryzysu jest okazją do wykaza-
jego kompetencji. Jak powiedział nia się kompetencjami i przekształcenia za- na którym można było zobaczyć współczesne uzbrojenie wybranych
przemysłowiec Henry Ford: „Każda grożenia w szansę, a porażki w sukces. jednostek Marynarki Wojennej, a także poznać historię i tradycje
porażka to okazja, aby zacząć mądrzej”. Przywództwo w kryzysie to nie rodzaj teorii, polskiej floty. Odbył się koncert muzyków orkiestry oraz występy
Porażka lub kryzys to okazja, by ale kluczowa umiejętność każdego przywódcy, artystów z klubów wojskowych. Do zwiedzania udostępniono okręt
sprawdzić umiejętności przywódcy szczególnie w epoce zmian, niepewności, szkolny ORP „Wodnik”, mały okręt rakietowy ORP „Piorun” oraz
w sytuacjach niestandardowych, które ryzyka i nieprzewidzianych zagrożeń. niszczyciel min ORP „Kormoran”. Na „Wodniku” działał okrętowy
wymagają szybkiego i efektywnego Aneta Uszkiewicz punkt szczepień przeciwko COVID-19.
podejmowania decyzji. zrwmw.bandera@ron.mil.pl Na Cmentarzu Marynarki Wojennej w Gdyni-Oksywiu oddano
hołd tym, którzy odeszli na wieczną wachtę. W oksywskim Kościele
Garnizonowym MW pw. Matki Bożej Częstochowskiej odbyła się
msza święta w intencji Marynarki Wojennej.
Z głębokim żalem i smutkiem przyjęliśmy
wiadomość o śmierci
FOT. MARCIN PURMAN/8. FOW
mł. chor. mar. Roberta Nowocienia,
starszego podoficera – ratownika medycznego darłowskiej
Grupy Lotniczej 44. Bazy Lotnictwa Morskiego.
Rodzinie oraz Bliskim
wyrazy głębokiego współczucia
składa dowódca, kadra i pracownicy wojska
Gdyńskiej Brygady Lotnictwa Marynarki Wojennej
 ORP „Ślązak”
Był ostatnim z trzech wydzierżawionych niszczycieli eskortowych typu Hunt drugiej serii (tzw. Hunt II), zamykającym jednocześnie historię jednostek tej klasy w polskiej MW.
Pierwotnie miał się nazywać HMS „Bedale”. Uroczyste podniesienie biało-czerwonej bandery odbyło się 17 kwietnia 1942 roku. Pierwszym dowódcą okrętu został kmdr ppor. Romuald Nałęcz-
-Tymiński. Dzięki efektywnemu, uniwersalnemu uzbrojeniu przeciwlotniczemu, ORP „Ślązak” okazał się zaskakująco skutecznym okrętem jak na swoją klasę. Eskortując 104 konwoje i uczestnicząc
w 32 patrolach bojowych pokonał dystans 104 tys. mil morskich. W trakcie działań na morzu uszkodził okręt nawodny wroga oraz zestrzelił 4 samoloty i 3 prawdopodobnie (nie licząc asyst).
Polski niszczyciel eskortowy uczestniczył również w: akcjach ratowniczych, misjach specjalnych, operacjach zwalczania okrętów podwodnych i bombardowaniu celów lądowych.

TEKST I RYSUNEK – SŁAWOMIR J. LIPIECKI; WSPÓŁPRACA – MATEUSZ PROCIAK

Podstawowe dane taktyczno-techniczne ORP „Ślązak” (L 26) w 1944 roku:
wyporność standardowa – 1050 t; wyporność bojowa – 1450 t (maksymalnie 1490 t); długość – 85,34 m; szerokość – 9,62 m; zanurzenie (przy wyporności bojowej) – 4,9 m
(z opuszczoną obudową ASDIC); napęd – 2 trójwalczakowe kotły parowe średniego ciśnienia Admirality, 2 zespoły turbin parowych Parsons (akcyjno-reakcyjne, z jednostopniowymi – zębatymi
przekładniami redukcyjnymi), 2 linie wałów śrubowych, 2 trójłopatowe śruby, 1 ster, ruchome stabilizatory typu Denny Finn; łączna nominalna moc napędu – 19000 SHP (14174 kW); prędkość
maksymalna – 26 węzłów; zasięg operacyjny (maksymalny) – 3700 mil morskich (przy prędkości 14 węzłów) lub 2500 mil morskich (przy prędkości 20 węzłów); uzbrojenie – 6 armat kal. 102 mm
(3 x 2), czterodziałowe stanowisko armat kal. 40 mm „pom-pom”, 2-4 pojedyncze stanowiska armat plot. kal. 20 mm Oerlikon, 2 km kal. 7,7 mm Lewis, 4 miotacze i 2 rampowe zrzutnie bomb
głębinowych Thornycroft (z zapasem 110 bomb głębinowych), system przeciwminowy TSDS; system kierowania ogniem – główny dalocelownik Mk-IV (z koincydencyjnym – jednopolowym –
dalmierzem i decymetrowym radarem artyleryjskim „Type 285P”), radar obserwacji powietrznej i nawodnej „Type 291”, radar obserwacji nawodnej „Type 271”, systemy RDF HF/DF i IFF,
hydrolokator kadłubowy ASDIC, stacja pasywnego nasłuchu podwodnego 114Q; załoga – 160-168 osób (w tym 8 oficerów).