ვახტანგ გორგასალი

მეხუთე საუკუნეში სასანიანთა ირანმა აღმოსავლეთ კავკასიაზე ზეწოლა გააძლიერა.

და ცდილობს რომ მაზდეანობაც გაავრცელოს.

ირანმა ჯერ ალბანეთში გააუქმა მეფობა და შეიერთა ალბანეთი. შემდეგ კი სომხეთში.

სომხეთში დიდი აჯანყებაც მოხდა მაგრამ უშედეგოდ. ამ სამეფოების შემდეგ კი ქართლის
რიგიც დადგა. ასეთ ვითარებაშ გამეფდა ვახტანგ გორგასალი.
ვახტანგმა გადაწყვიტა თავი ირანის ერთგულად წარმოეჩინა. და ამის გამო მათ
ლაშქრობებშიც მონაწილეობდა. ირანიც ქართლის შიდა საქმეებში არ ერევა. ვახტანგმაც ამით
ისარგებლა და რეფორმები გაატარა. გორგასალმა დალაშქარა ჩრდილოეთ კავკასია და
დარიალის ხეობა შემოიმტკიცა. დასავლეთ საქართველო დალაშქრა და ნაწილი შეიერთა. ( ეს
ირანს აწყობს რადგან ბიზანტია სუსტდება). ვახტანგამდე ქართლში არსებობდა 8
საეპისკოპოსო ვახტანგმა კი 20 დაანაწევრა. ამით ეპისკოპოსები დაასუსტა. ვახტანგის დროს
ქართლის ეკლესია ბიზანტიას ექვემდებარებოდა. ამ დროს გამოცხადდა ავტოკეფალია (ანუ
ეკლესიის დამოუკიდებლობა) და ქართულ ეკლესიას სათავეში ჩაუდგა კათალიკოსი.
პირველი კათალიკოსი იყო პეტრე. ენაც ქართული დამკვიდდრდა. ვახტანგმა დააარსა ახალი
ციხე ქალაქები. თბილისი, არტანუჯი, უჯარმა, ა.შ

მას შემდეგ რაც ქართლი გაძლიერდა გორგასალმა აჯანყენა გადაწყვიტა. პირველ

რიგში მოაკვლევინა ვარქსენ პიტიახში. ამის შემდეგ დაუკავშირდა ბიზანტიას და ჰუნებს და
სომხებთან ერთად აჯანყდა. თუმცა ბიზანტიამ ოქრო არ გამოუგზავნა. ჰუნებმა ძალიან
მცირე რაზმი გამოუგზავნეს და სომხები და ქართლელები დამარცხდნენ. ირანმა
აღმოსავლეთ საქართველო დაიპყრო და ვახტანგი დასავლეთ საქართველში გადავიდა.
მალევე ირანის შაჰი პეროზი ჰუნებთან ბროლაში დაიღუპა. ირანში შიდა არეულობა
დაიწყო და ირანის ჯარი ქართლიდან წავიდა. ვახტანგი დაბრუნდა და მეფობა აღიდგინა.
მეხუთე საუკუნის ბოლოს ირანი ისევ გაძლიერდა და ქართლს შემოუტია მათთან ერთ-ერთ
ბრძოლაში გორგასალი დაიღუპა.

მისმა შვილა დაჩიმ დედაქალაქი მცხეთიდან თბილიში გადმოიტანა.

ქართლში მეფობის გაუქმება 523 წელი

მეექვსე საუკუნის დასაწყისში ირანი ისევ აქტიურად უტევს ქართლს. ქართლის აზნაურები
ირანს მიემხრნენ. (მეფისგან თავისუფლება სურთ). მეფე გურგენი დამარცხდა და
ბიზანტიაში გაიქცა. ირანმა ქართლში მეფობა გააუქმა და მმართველად მარზპანი (წოდება)
დანიშნა.

ქართლში ერის მთავრობის დაწესება

მეექვსე საუკუნის 60 იან წლებში ირანი (დიდმა ომიანობამ) დაასუსტა. ამით ისარგებლეს
ქართლმა სომხეთმა და ალბანეთმა. აჯანყდნენ და ირანი განდევნეს.

ქართლის აზნაურებს მეფე მაინც არ უნდათ. ამიტომ ქართლი მმართველად აირჩიეს ერის
მთავარი. პირველი ერისმთავარი გახდა გუარამ ბაგრატიონი. გუარამმა და მისმა შვილმა
ააგეს ჯვრის მონასტერი.