Reside! isa mesa kogucusy base nits ‘sncan phox Kapu srasnalc Korma ve yrds strmesibayiama noktasna gee belin. aon sorter od Ler {el 1: Gocupun ik ve sen konumlan Korum vee ‘Sant potent ‘Se 2 lk Konumdan so koruna uzaian veh yorsegistime vleeritr. ‘ek 8: Anan yl 7m. yerdeditie is m DOGRUSAL HAREKET Evrende her sey hareket handed. GOnak yagammizn her and hareet vara. Horeket ve hareketin sonucann bimeden yagamimiza der birgok sorunu cézemeyi atl Ue ssa! Ue rene ahi eleyen Ut Rays ay ala Rate? Onnicl ctomebile garpmamak ign arkadan gelen otomobiin fai ve aradaki mesate ne olma- lg? Mars gezegenine génerlen bir uzay aracrin yolcukk sles! kag yd? Dunya, CGnes gevesindesaniede kag metre ol amaktac” gb soruann cevabwa vermek ign fikte 6nce hareket igi kavramian ®renecediz, daha sonra bu kavramlarn biti lorie olan matematksel badlanblann orava kovacatz. Konum, verdedistime, ainan yo, Nz, sat ve ime bu Kavramiarcen beziand Konum ve yerdefigtime, harcete pit dines gereken ik kavamiard. Birsmino- sum biome in muta bi referane rokis| asangy Pekas) baila Evin Yetta edeken bien be yer, men okulun, 100™m dogusunda dei. Burada ck fe rans potas. Yerdeditrme le kanumda meydana geen ddim mand yada ik konum le son konum arasndakenlsa masaod. Yerogstme yapan br cain bu yerdoistmeyi no kadar shrede yap da drei. Date sora gixeceiiz gi yardeggtimenin gagen _amana bol, cis ha ver. Ayia ret, rece ir kawem. Yar aretha © hareketi gizeyen fark gbrlemciere gore fara cab. Omegi, diz br ylda ayn yonde gimelte on i otcbston bin ends bi yocu, ger atobsn rast gee. Bunu te spline Egor ctl syn in nde laren harley {rir ancak yee give febLsin de sfran fark ball ber lug ack Yan tobsin yere gore hi sr olmamasia karik, cir otobise obre ha st. Vine, Donya yizeynde hhareketsiz duran bir gokdeten Ay'daki gdzlemiciye gore, hareketlidir, ginkll Ay, Donya'nin gv resinde dérmekted. Beyecehareketin gece bi ol oldusu sonucuna val. Konum Bir cismin bet bir referans noktasina gbre olan yénld uzakligina konum deni ‘Yond ve baiyoklUgU oldugu icin Konum bir vektorddr ve geneltkle X He gostei Sef de gocuun ik konum ve son Kon vektreri v0 Xeon olarak gBsto- rim Yerdegistirme Konumdeki dedisime yerdedistirme deni. Ikinokta arasnaki yerdedistime, ik omumdian on Konuma yinolon bir vektrdr ve bu vekttn BoyGGgO fn kl nokta arasindaki dogrusal uzakiiktr. Yerdedjstirme AX ile gésterilr. Sekil 2'de gooudun yer- depistirmesi AX olarak gosteriimistir. Agagida gosteniidigi gibi son Kkonum ile ilk konum arasindahi vektorel fark. Be hon Ku Alinan Yol Haroket eden cismin harket esnasinda ‘lou yortngonin uzunluguna bu sore iginde alinanyol dei. Yerdegilime vektér masina ramen, ol sale bi byt Ve § ile obser, Bir harkette alan yol le yersegistimnenin blyOkitKler gogu zaman iebrine esit colmaz. Omedin, bir grencloturdugu sagan kakarak cBp kutusuna gid geri dSnerek yerinetekrar oturura ald yolyarirken ideal yorOngenin uzunlugu kadar. Yer- desistime degeriise stir. Buna kari dogru boyunca ayn yond hareket eden bir hareetinin yerdejgtimes le lag yolun BUyOKIOGO ester. Sek te bir gocugun KLM yrongesi layer 7m yo aks gbrakmekted. Yer dotigtrmest ise gekide olugan ok iggenin hipotendsd kadara. Buna gdre yerdei—- the Sm bulun(tonobin ne stores seat Giger. Hiz Ik allt, yn anda harekete baslayarak ayni mesafeyi kostudunde, atletlerden bir igarina gaa daha kita slovak ities, but allatin aha hh oleis syinie Demek ki hiz Kavram sadece yerdegistimeye bagi degidir. Bu yerdedistimenin ne kadar sUrede yapidigina da bagi. Buna gére birim zamandakl yerdedistimaye hz denir, Hz, vektdrel niceliktir ve 0 ile gésterli. Hz = YOR Cebistime ‘Gecen zaman a Siirat {GUnlUk konuymalanmuda sirati ve ha brbirinin yerine kullannz. Fakat fizkte bu iki ‘icelik far aniarlara sahiptr. Gordugimu gine, vektérel nicolitir. Surat lee skalor ricetikir. Bir harekettinin dogrusal olmayan yoringede hareket ederken genelikie hi yerine sirati hesaplanir. Ornegin, bir otemoblin karayolunda hareketi srasinda alc yolun geven zamana ran, otomobitnhangisUratle gitigini gOsterr,Dolaysiyla otomo- bildeki gdstergeler rez deQerinidegit strat degerini gst. Buna gore birm zamanda ‘alinan yola strat denr. Skale nicelktr ve Ve gostenie AumenYot Sita Ao Yerdegigtirme Ainanyol Zeman Hz Surat, ax eo | + |e v m m s ait metre metre metre metre | saniye | Saniye sanive a » Bir otomobl, gokldek! 330 m uzunlugunaaKt yola K bolamanden ‘ep L baliminden gr yor. Buna gore: ‘Airman yo! kac metre? Yerdegistime kag met- reir) Gecen sire 10 sanive ‘duguna gore sorat ve hz degerieri kag m/s an by (AXP = C07 + 40? © ax=50m 5 ©) me E 5 aks ea a0 Strat, v- 8-190 toms‘Yukandoi ese goolen ue ve ge Ani i uptn Sruce goin: zak stant 3 saat gecerken, gem S gonde gormekiedr Buna gre ag otalma sre! geminin etlama sain Biase ‘Bi dogruboyuncauzanan bir dem yluorindc harkat, dogs haha, Ee sab ee bu harketdlzgun cons hareka acinar Ortalama Hiz, Ortalama Siirat Bir ctobisongehilereras yoloulugu srasinda gti karayolu aman zaman oz, zaman Zaman vrai Pa hin imain seen olarak a atin fv ial abit ei. cfnkl yoleubk srasnda hilanma, yavaslama hatta bekleme olacaktr. Dolaysiya tim yolouhk so- realign rtalama bir haz ve ortalama bir srat degerindan sé edit. Tm yoleuuk siresince toplam yerdedigtimenin gegen zamana oraniortalama hi, toplam alnan yolun gegen _zamana orange ortalama sat ve. Bu senue tm hareketler iia gage Yordetigime _ = aX Presreatece = e a ‘Gegen zaman = 5 calama iat -TbKmalmanyol_ | y__ Sten Toplam gegen sir Npiam Diizgiin Dogrusal Hareket odru bovunca harekst eden bir otomobil sit zaman araiklannda esit volar alvor Ise har sabittr. Bu harekete dizgun dogrusal hareket deni. Meru) 1029500020 70500 10.1 10 500 10 ns) 02 4 ee we Yukandaki geklde dogrusal yértingede hareket eden otemabilin zamana bagi kkonum degerleriverimigtr. Buna gére otomobile ait Konum-zaman ve hiz-zaman gra- ‘ker agagidai gb clu. Hes 3S aha) Grafikten yararlanarak 8 saniyelis zaman araikiannda ayn aye hin hesabi apa614a vyaplngt (0-8) saranda he: (8-16) s arakginda ha: (16-24) saraiganda nz Inceledigimiz harekette otomobilin hzinin 5 m/s eldugu gérlimektedi. Bu ha: he- ben yuaindah yi Ie eran at yt yeaa yoroh yuntur Armath iia egiminin ve dolaysiia hz her bélgede sabit oldugu gosterimek istenmisti. Buna gére, konum - zaman grafigindeki dogirunun efi, hzt veri.E9im = tane onum (m) ln yi te ti kon seen ee ane at we Tanitereenemmartan [¢ meee Saeokieemenaten. oueceane Ala et Zaman (s) biz (mis) = Yerdetistime ax 5 Grofktek tara alan 16 s'deki yerdetistirmeyi veri. ax Boylece ctomobi, =. xt te_oom 0 8 16 Zamanis) yer degistrmistr. Ivme ium, gia yasantmazda ilecigimiz her hareketin ignde bulunabir merino ‘maa iin han biGkI6Q0 ya da yénd degigmel. Baz harcketlode hem yén hem de hz yahagu deggerek deme meydana gelebir.Hizlanan yada yavaslayan bir otomobiin hare onal Parekett, Ais yond fz sabi olan bi Kogucunun Wve sir. GOMKD hada depsim yt Ancak sabi sate ivr dénmekte oan otomobiin ves sr Saroast braklon i ein veo dsmen est debit. Cork han bayEMOBN sabi Kalmasina Karik yaa deblmektedt. BUH bu zaman waiinnda Glin reine tye". aratthlanmadan ivmekavramicin gkan sonug,soye zetenebir: me, ada dedi Cin atta tra ecard rin feces. Baska bir deve, bin zamandek! hz degiimine lve deni. Hz vektre lik o1duGu iin ve de vette! bir Bayar. TBE Nt ‘Asagidaki hareket émeklerinde sabit hl ve ivmell hareket eden otomobilrin agit zaman araliklannda alcklan yollann karglagtnimas! verimigtr. Once sabit hil hareket) Inooteyotin. om onan nso 7m 6mm 10m Kony > Teens" Tsanye *Taaniys Taare ~@ onum-zartn -zaman ve hme-taman rake opti gb oh, ae ti) om) a al 7 2 \ | 3 Thamar T Eman 7 Tran Ctomobil 2m sabi hzia hareket tt cin ive sic. Bu harekette esit zaman Via cnen rae hen boyokingd detiimere-_araliklannda esityollaralindigina dikkat esiniz 9,-9. sine rgmen,yoou aeggeg gn na vemeninoe ‘stim oligr. O ned, bu rhea emaFARKLI REFERANS NOKTALARINA GORE HAREKET Bir haroket, fark: gdzlem gergevelerine gore fark olarak alglanabilr. Harekstsiz bir gbatem- ‘ye gore hareketsizqoralen bir otomobi hi ‘ekothalindeki bagka otomobildek gtzlemciye [yore ait yore haehot eter gL ‘Ayn yonde ayn har gtmekte olan otobds- lerden brindle gee! eigen hareketsimiy bi gbrdr. Dagey dogrutuda dagen yagmur domilon verde duran gslomoiye fot, halide otomobilden bakan gdzlemciye fark ca620kbr. Tam bu emekerdon do anlage ‘mutlok hareket ya da rutiak ha yoktu. Yani, hi atti hie agyarin hie iain a hiro vyoktur. Fark gbziemellor gre dotighk hare- ket ya da far hz deere var. Glenn hareket curum tanemianarak isenen harekete bal hareket denir. Avni soklde bir cismin hareket eden br geri tarafindan gézlenen hz bagi hz deni Binet DDogu yénunde gitmekte olan K ve L otomobi- lotnin han yore gbre srasivla 60 kv ve 40 enh degerindetr. K deki gbleme L yi hang yonde kag km/h hala goror? ‘eax: den bakan gdlomelL nin bat yonde wzakag- ata leg ii Lin Kye gre han: 60-40 =20 nv; bat: yond. 9 Te ‘Yukandaki goklde gdstorilen otomobil 0 konumundan itibaren a ivmesi le hizla~ yor. Hani 3 saniyede 6 m/s deyrine yoksoltvor. Bu durumda ivmesinin buyOKIUGO asadidakl gibi hesapianr. ‘Bu sonuca aire otomobil zn, her 1 saniyede 2s arttemugtr. Hareket, hizlanan Slaugu Ken eg zaman aranktannia ardisk aman yotlann payokiokerinn artgia cikkat ediniz, ‘Bu hareketin hiz-zaman ve ivme-zaman grafklen agagicaki gibi ol a) mai ‘ TT Sane a 3 Fas Sine | te Tae Tan Yukandaki geklide otomobll 0 konumundan iibaren a ivmesi le yavaghyor. Hin 8 saniyede 6 rvs den sr degerine distrdUgine gdre,ivmesinin buyGklOgd agadidaki gibi hesaplane. Bu sonuca gore, otomobil hin her 1 saniyede 2 mvs azatmist. Hareket yavaga- ‘yan oldugu gin eit zaman araliklannda arcigik abran yollarm biythitklerinin azaleigna ditkat ediniz ‘Bu hareketn hiz-zaman ve ivme-zaman grafkier! agaidak gibi olur. Hm heen) Zeman) Zens