Barok i sarmatyzm

https://www.youtube.com/watch?v=7T-aouEeoF8&list=UUYlx4-zZr1Q0caQD0vDdSkQ&index=71
Barok i sarmatyzm

1. Początki baroku w Rzeczypospolitej

- specyfika polskiego baroku
2. Sztuka barokowa i jej cechy
3. Nauka i oświata
4. Literatura barokowa i jej twórcy
5. Sarmatyzm i jego cechy
 1. Początki baroku w Rzeczypospolitej

• koniec XVI w. - początek XVIII w.

• związany z kontrreformacją
• nauka pod wpływem jezuitów
- cenzura kościelna,
- Indeks Ksiąg Zakazanych (Rej, Modrzewski)
• Mecenat artystyczny:
- króla
Rezydencje królewskie i magnackie
- magnaterii
- szlachty
- mieszczaństwa
 2. Sztuka barokowa i jej cechy
Architektura barokowa w Polsce
a. Kościelna (sakralna)
– działalność jezuitów
– kościół św. Piotra i Pawła w Krakowie – wzorowany na kościele il Gesù
– Bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Krzeszowie
– Bazylika Matki Boskiej Nieustającej Pomocy i św. Marii Magdaleny w Poznaniu
– kalwarie – Sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej

b. świecka (dworska)
– Pałac w Wilanowie
– Pałac Krasińskich w Warszawie
– Zamek Królewski w Warszawie (przebudowa)
– Pałac Krasickich w Warszawie
– zamek Ossolińskich Krzyżtopór pod Ujazdem
 Krymski sokolnik króla Jana Kazimierza z rodziną
Daniela Schultza
Rzeźba i malarstwo barokowe w Polsce

a. twórczość malarzy:
– Tomasza Dolabelli
– Peetera Danckersa de Rij
– Daniela Schultza

b. kolumna Zygmunta

c. pomniki nagrobne

Nagrobek biskupa Andrzeja Trzebnickiego

w kościele p.ś. Piotra I Pawła w Krakowie
Tomasz Dolabelli
3. Nauka i oświata

a. działalność astronoma Jana Heweliusza

b. oświata
– spadek liczby szkół i obniżenie poziomu nauczania
➢ Akademia Krakowska (teologia; matematyka – Jan Brożek)
➢ Akademia Wileńska
➢ Akademia w Zamościu
– duża siła oddziaływania kolegiów jezuickich
– upadek szkolnictwa protestanckiego

Jan Heweliusz - astronom,

członek Towarzystwa Królewskiego w Londynie;
w 1640 r. założył obserwatorium astronomiczne w Gdańsku
4. Polska literatura barokowa
a. poezja
- Jan Andrzej Morsztyn
- Wacław Potocki – Wojna Chocimska
- Daniel Naborowski
- Anna Stanisławska – pierwsza poetka
b. pamiętnikarstwo
- Jan Chryzostom Pasek
c. silva rerum (dosł. las rzeczy)
forma piśmiennictwa popularna wśród szlachty

Anna Stanisławska
5. Sarmatyzm

1. Ideologia sarmacka
a. mit pochodzenia – przekonanie o pochodzeniu od antycznych Sarmatów znad Morza Czarnego

b. przekonanie o szczególnej roli dziejowej

– mit o przedmurzu chrześcijaństwa
– mit o idealnym ustroju państwowym
– mit o spichlerzu Europy

c. postawy
– kult wolności osobistej
– ksenofobia – niechęć do cudzoziemców wynikające z zagrożenia zewnętrznego
– megalomania narodowa i stanowa
– ostentacyjna, powierzchowna religijność
2. Kultura sarmacka
a. cechy kultury życia codziennego
– wystawność
– gościnność
– rubaszność
– zamiłowanie do ceremoniałów
b. orientalizacja gustów – zwłaszcza w zakresie w stroju i broni
c. sztuka sarmacka
– wykształcenie się typu wiejskiej rezydencji magnackiej
– portret magnacki
– portret trumienny
- castrum doloris
– rzeźba nagrobna – rzeźby półpostaciowe i w pozycji półklęczącej