Czym różni się mniejszość od większości: str.

463/464
1. Mniejszość jest z natury rzeczy bardziej wyrazista i jawi się jako figura
na tle większości. W znaczniejszym stopniu przyciąga uwagę, dzięki
czemu jednostka bardziej świadomie przetwarza jej komunikaty, lepiej je
pamięta (co wykazało kilka badań), a efekty tych komunikatów są
bardziej długotrwałe.
2. Mniejszość (przy wyrównaniu wszystkich innych czynników, takich jak
status czy fachowość ) jest mniej wiarygodna od większości: na ogół
jakaś opinia wydaje się nam tym prawdziwsza, im więcej osób w nią
wierzy.
Niezłomność mniejszości jest bardziej jednoznaczna niż niezłomność
większości. Kiedy mniejszość konsekwentnie głosi jakieś opinie, robi to
3. wbrew presji większości - wbrew niebezpieczeństwu wyśmiania,
odrzucenia czy agresji. Głosi swoje poglądy, bo w nie wierzy.

Facylitacja i hamowanie społeczne str. 464/465

Facylitacja społeczna (ułatwianie społeczne) – wzrost poziomu wykonania zdań
pod wpływem obecności innych osób, dotyczy raczej łatwych zdań.
Hamowanie społeczne – spadek poziomu wykonywania zadań przy obecności
innych osób, dotyczy raczej cięższych zadań, wymagających skupienia.

Jak wpływa większość na mniejszość, jak się podejmuje decyzje w grupie, a

samodzielnie str. 470-472
Grupy formułują decyzje bardziej krańcowe (skrajne) = polaryzacja grupowa
polega na zajmowaniu przez grupę stanowiska bardziej skrajnego od stanowiska
jednostek, co przejawia się na trzy sposoby:
1. Grupy podejmują bardziej krańcowe decyzje niż ich indywidualni
członkowie działający w samotności
2. Poglądy indywidualnych członków grupy stają się bardziej krańcowe po
dyskusji z innymi (pod warunkiem, że na wstępie ich opinie były
podobne)
3. Rywalizacja grupowa jest silniejsza niż rywalizacja indywidualna
(zjawisko nieciągłości grupowej)
 *Dwie koncepcje wyjaśnienia polaryzacji grupowej:
1) Argumentacja perswazyjna – uzyskiwanie przez jednostki od innych
stałego wsparcia dla poglądu początkowego i nowych, przekonujących
argumentów na jego rzecz. Członkowie grupy przekonują się wzajemnie
do słuszności wyznawanych poglądów, co zapoczątkowuje efekt kuli
śnieżnej.
2) Porównania społeczne – porównania jakie dokonują między sobą
członkowie grupy. Ludzie na wstępie zakładają, że ich opinie są słuszne i
słuszniejsze od innych. W trakcie dyskusji odkrywają, że inni mają
poglądy bardziej skrajne (słuszniejsze), uskrajniają więc własne opinie by
wydawać się przed sobą i innymi osobą o słusznych poglądach.

Syndrom myślenia grupowego – podejmowanie błędnych decyzji przez zespół

wskutek tego, że wewnętrzna dynamika grupowa (głównie motywacja do
utrzymania spójności) przeważa nad motywacją do podjęcia decyzji
merytorycznie zasadnych. Warunki sprzyjające:

 Silna spójność grupy

 Izolacja od szerszego otoczenia
 Brak systematycznie stosowanych procedur poszukiwania i oceny
rozwiązań
 Dyrektywny przywódca (silny i szanowany przez grupę)
 Silny stres w połączeniu z brakiem nadziei na inne, lepsze rozwiązanie
Główne objawy SMG:
1. Złudzenie bezpieczeństwa własnej grupy i nadmierny optymizm
2. Przekonanie moralnej wyższości własnej grupy nad innymi
3. Angażowanie się grupy w kolektywne racjonalizacje (wyjaśniania i
usprawiedliwienia) podejmowanych działań oraz w stereotypizację
oponentów
W grupie występuje silny nacisk na dysydentów, aby dołączyli do opinii
reszty (aby nie zachowywali się jak zdrajcy)
Wpływ mniejszości na większość str. 462
Konsekwentne odstępstwo – mniejszość wywiera skuteczny wpływ, jeżeli jest
silnie zaangażowana w swoje poglądy i konsekwentna oraz jeżeli pozostaje
otwarta na argumenty większości, choć potrafi publicznie i dobrowolnie stanąć
w obronie własnych poglądów i nie ugiąć się pod presją.

Postawy utajona i deklaratywna str. 201/202

Postawa utajona – postawy oparte na skojarzeniach, powstają automatycznie w
wyniku współwystępowania i podobieństwa oraz nie są w pełni dostępne
świadomości. Na ich podstawie można przewidywać wiele spontanicznych
zachowań, które są nieprzewidywalne na bazie deklaracji słownych.
Postawa deklaratywna – postawy oparte na rachunku zdań, powstają w wyniku
myślenia, są w pełni świadome, można je wyrazić językowo. Jednak problem z
deklaratywnymi zdaniami polega na tym, że a) ludzie mogą zwyczajnie nie mieć
zdania na dany temat lub b) chcąc dobrze wypaść będą deklarować to, co
przyniesie im aprobatę w oczach zadającego pytanie, czy wgl. społeczeństwa
(chyba, że zagrozimy podłączeniem do aparatury rzekomo stanowiącej
wykrywacz kłamstw - nastąpi wtedy radykalna zmiana deklaracji uczestników)

Postawy deklaratywne są świadome, więc jeśli jakaś opinia na dany temat okaże
się fałszywa ta postawa zostaje odrzucona lub zmieniona.
Postawy utajone – brak wartości logicznej, zatem nie można odrzucić tej
postawy

Teoria frustracji-agresji str. 377/378

Każda agresja jest wynikiem frustracji, każda frustracja rodzi tendencję do
agresji. Wywoływane frustracją pobudzenie zawsze prowadzi do agresji, choć
nie zawsze jest ona ujawniana i kierowana na czynnik wywołujący daną
frustrację. Wyrażenie agresji hamuje strach przed karą. Jeżeli strach jest
wystarczająco duży, by zahamować agresję kierowaną na sprawcę frustracji
następuje:
 1. Przemieszczenie agresji – skierowanie agresji na inny obiekt zagrożony
słabszą karą (sfrustrowany na szefa mąż, kieruje wrogość na żonę)
2. Zmiana postaci agresji – zastąpienie inną reakcją agresywną, słabiej
zagrożoną karą (zamiast otwarcie atakować żonę, mąż opowiada złośliwe
dowcipy o kobietach)

Modyfikacja teorii F-A – następstwem frustracji jest nie tylko agresja, ale
przede wszystkim:

 nasilenie zachowań ukierunkowanych na usunięcie przeszkody

 regresja (upodobnienie do dzieci młodszych)
 fiksacja (uporczywe powtarzanie reakcji niemającej znaczenia)
 apatia
 wycofanie się
 redukcja napięcia bez prób zmiany jego źródła (np. przez używki)
 zaburzenia psychosomatyczne
Frustracja nasila agresję szczególnie lub wyłącznie wtedy, kiedy jest ona
arbitralna, czyli zamierzona przez sprawcę, lecz niczym nieuzasadniona.

Sposoby radzenia sobie z agresją str. 393-399

Hipoteza katharsis (oczyszczenie)
1. Katharsis właściwa polega na rozładowaniu rodzącego agresje
pobudzenia dzięki dokonaniu aktu agresji przez człowieka je
przeżywającego.
2. Katharsis pomocnicza polega na rozładowaniu rodzącego agresje
pobudzenia dzięki wykonaniu innego niż agresja działania obniżającego
napięcie, takiego jak aktywność fizyczna, gry sportowe czy fantazje na
temat przemocy.
3. Katharsis zastępcza polega na rozładowaniu rodzącego agresje
pobudzenia dzięki dzięki obserwowaniu innego człowieka, który w
zastępstwie obserwatora rozładowuje swoje (i jego) pobudzenie za
pośrednictwem czy to agresji, czy innych działań obniżających napięcie.
Hipoteza ta nie jest skuteczna, ponieważ przemoc rodzi dalsze stosowanie
przemocy, co powoduje spiralną przemoc.

Kary fizyczne powodują nasilenie agresji i zachowań aspołecznych, w tym

przestępczych, zarówno w dzieciństwie, jak i w dorosłości, skutkują
pogorszeniem relacji z rodzicami oraz nasileniem zaburzeń psychicznych, a
przede wszystkim spadkiem internalizacji (uwewnętrzniania norm moralnych).
Funkcja odstraszająca - ukaranie agresji hamuje jej występowanie u innych.
Czynnikiem decydującym o aspekcie odstraszającym kar jest nieuchronność
kary.
Funkcja korekcyjna – ukaranie agresji hamuje jej przyszłe występowanie u
ukaranej osoby.
Badania wskazują, że kiedy karaniu agresji towarzyszy nagradzanie
alternatywnych sposobów zachowania, ulega ona osłabieniu.

Złożone interwencje psychologiczne

Spirala wzajemnego przymusu – rodzice usiłują wpłynąć na dziecko za
pośrednictwem różnych form przymusu (dezaprobata przemoc itp.), dzieci w
kontrze próbują wymusić określone zachowanie na rodzicach (np. płacz, wycie).
Zazwyczaj kończy się to sukcesem dzieci co powoduje utrwaleniem agresji u
dzieci i wycofywania się rodziców.
Najbardziej skuteczne są złożone interwencje psychologiczne, których
istotną jest nie karanie agresji, lecz podsuwanie i nagradzanie
alternatywnych w stosunku do niej wzorców zachowań.