ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ Προδικαστική προσφυγή σύμφωνα με τον Ν. 4412-2016

ΝΟΜΙΚΗ ΣΧΟΛΗ
Κοινό Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών

«Δίκαιο της Οικονομίας και των Επιχειρήσεων»
ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
“ Προδικαστική προσφυγή σύμφωνα με τον Ν. 4412/2016 – νεότερες

θεωρητικές και νομολογιακές εξελίξεις”
του Χρήστου Σταθόπουλου

Student ID: 151292 (Ε.Α.Π.) / U204N3607 (UNIC)
Επιβλέπων Α’: Απόστολος Γέροντας

Επιβλέπων Β’: Οδυσσέας Χρίστου
ΠΑΤΡΑ 2022
LAW SCHOOL
Joint LLM Program
“Law of the Economy and of the Enterprises”
MASTER THESIS
“Preliminary appeal according to Law 4412/2016 - latest

theoretical and jurisprudential developments”
by Chris Stathopoulos
Student ID: 151292 (H.O.U.) / U204N3607 (UNIC)
Supervisor A’: Apostolos Gerontas

Supervisor B’: Odysseas Christou
ii
Copyright © Χρήστος Σταθόπουλος, 2022
Η παρούσα εργασία αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία του μεταπτυχιακού φοιτητή
(«συγγραφέας/δημιουργός») που την εκπόνησε. Στο πλαίσιο της πολιτικής ανοικτής
πρόσβασης, ο συγγραφέας/δημιουργός εκχωρεί στο ΕΑΠ μη αποκλειστική άδεια χρήσης
του δικαιώματος αναπαραγωγής, προσαρμογής, δημόσιου δανεισμού, παρουσίασης στο
κοινό και ψηφιακής διάχυσής της διεθνώς, σε ηλεκτρονική μορφή και σε οποιοδήποτε
μέσο, για διδακτικούς και ερευνητικούς σκοπούς, άνευ ανταλλάγματος και για όλο το
χρόνο διάρκειας των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας. Η ανοικτή πρόσβαση στο
πλήρες κείμενο για μελέτη και ανάγνωση δεν σημαίνει καθ’ οιονδήποτε τρόπο
παραχώρηση δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας του συγγραφέα/δημιουργού ούτε
επιτρέπει την αναπαραγωγή, αναδημοσίευση, αντιγραφή, αποθήκευση, πώληση,
εμπορική χρήση, μετάδοση, διανομή, έκδοση, εκτέλεση, «μεταφόρτωση»
(downloading), «ανάρτηση» (uploading), μετάφραση, τροποποίηση με οποιονδήποτε
τρόπο, τμηματικά ή περιληπτικά της εργασίας, χωρίς τη ρητή προηγούμενη έγγραφη
συναίνεσή του. Ο συγγραφέας/δημιουργός διατηρεί το σύνολο των ηθικών και
περιουσιακών του δικαιωμάτων.
iii
Θερμές ευχαριστίες στην οικογένειά μου
iv
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Στη χώρα μας το δίκαιο των δημοσίων συμβάσεων έχει ξεκινήσει από το δίκαιο των
δημοσίων έργων. Επίσης οι διαγωνιστικές διαδικασίες δεν είναι κάτι πρόσφατο για το
ελληνικό κράτος καθώς από το 1932 προέβαινε σε αυτές, προκειμένου να
προμηθευτεί αγαθά και υπηρεσίες.
Η διαδικασία των δημοσίων συμβάσεων αποτελεί, σύμφωνα με το γενικό διοικητικό
δίκαιο, μία σύνθετη διοικητική ενέργεια η οποία αρχίζει από την απόφαση της
διοίκησης να προβεί στην εκπόνηση μιας διακήρυξης, δηλαδή να δημοπρατήσει ένα
έργο, μία προμήθεια ή μία υπηρεσία και διαρκεί μέχρις ότου γίνει παραλαβή της
προμήθειας, της υπηρεσίας ή του έργου. Τα τελευταία χρόνια σε αυτές τις
παραδοσιακές συμβάσεις προστέθηκε και η σύμβαση παραχώρησης. Η σύμβαση
παραχώρησης είναι ένα μόρφωμα, το οποίο ουσιαστικά προσιδιάζει σε κράτη τα
οποία οικονομικά δεν είναι σε θέση να χρηματοδοτήσουν ένα έργο, με αποτέλεσμα,
μέσω της σύμβασης παραχώρησης, να παραχωρούν σε έναν οικονομικό φορέα την
κατασκευή και εκμετάλλευσή του.
Η διακήρυξη είναι το πρώτο στάδιο της σύνθετης διοικητικής ενέργειας που μπορεί
να προσβληθεί. Για παράδειγμα μπορεί να προσβληθεί γιατί παραβιάζει θεμελιώδεις
αρχές του ενωσιακού ή Εθνικού δικαίου. Η προσβολή της διακήρυξης, δηλαδή της
κανονιστικής πράξης της διοίκησης αλλά και των λοιπών πράξεων που η τελευταία
εκδίδει αναφορικά με τη διαγωνιστική διαδικασία, μπορεί με βάση τις πρόσφατες
θεωρητικές και νομολογιακές εξελίξεις, να γίνει με προδικαστική προσφυγή, ενώπιον
της αρμόδιας Αρχής.
Ο σκοπός της προδικαστικής προσφυγής είναι η επίλυση των διαφορών που

γεννώνται κατά το προσυμβατικό στάδιο, δηλαδή κατά το στάδιο της ανάθεσης της
σύμβασης. Η προδικαστική προσφυγή είναι ένα εργαλείο το οποίο υιοθετήθηκε από
την ΕΕ και ακολουθήθηκε από τα κράτη μέλη με σκοπό την ενοποίηση του
ενωσιακού δικαίου, ενώ εντάσσεται στη λογική της παροχής πλήρους και
αποτελεσματικής έννομης προστασίας. Σχετικά με την τελευταία παρουσιάζει
ιδιαίτερο ενδιαφέρον η πρόσφατη νομολογία του ΔΕΕ αναφορικά με την συνδρομή
του έννομου συμφέροντος του αποκλεισθέντος, ιδίως σε ότι αφορά την προσβολή
των σχετικών πράξεων της διαγωνιστικής διαδικασίας, περί αποδοχής προσφοράς
άλλου οικονομικού φορέα. Η προδικαστική προσφυγή είναι το «πρώτο» από τα
«δύο» επίπεδα της «ενδικοφανούς» προστασίας και αρμόδια για την εξέτασή της
είναι η Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΔΗΣΥ), η οποία έχει την ιδιότητα του
τρίτου έναντι των διαδίκων. Πλέον, μετά από τις πρόσφατες θεωρητικές εξελίξεις, η
προσφυγή ενώπιόν της, ακόμα και για την προσωρινή προστασία, αποτελεί
προϋπόθεση του παραδεκτού για τη μετέπειτα δικαστική προστασία.
v
ABSTRACT
In our country the law of public procurement has started from the law of public
works. Also the tender procedures are not recent for the Greek state as from 1932 it
proceeded to them, in order to procure goods and services.
In accordance with General Administrative Law, the procedure of public
procurements constitutes a complex administrative act which starts from the decision
of the administration to proceed on preparing declaration that is to tender a project, a
supply or a service, and lasts till the final acceptance of project, supply or service. In
recent years on traditional contracts was added also the concession contract. The
concession contract is a formation that essentially reaches akin to States which are
unable to finance a project and as a result, through concession contract, grant the right
to an economic operator for the construction and exploitation of the project.
The declaration is the first stage of the complex administrative action which may be
contested. For instance it may be contested due to infringing fundamental principles
of Union or National Law. The infringement of the declaration, that is the regulatory
act of administration but also other acts issued by the latter regarding the tender
procedure, on the basis of the most recent theoretical and jurisprudential
developments, may be through preliminary appeal, before the competent Authority.
The purpose of the preliminary appeal is to resolve the disputes that arise during the
pre-contractual stage, i.e. at the stage of awarding the contract. Preliminary appeal is a
tool which was adopted by EU and was followed by the member states intended to
consolidating the Union Law, while falls within the logic of providing full and
effective legal protection. It is of particular interest the recent jurisprudence of the
European Court of Justice (ECJ) regarding the assistance of the legal interest of the
excluded, especially regarding the contest of the relevant acts, the tender procedure
and the acceptance of the offer of another economic operator. The preliminary appeal
is the “first” among “two” levels of “judicial” protection and competent authority for
its examination is Single Public Procurement Authority, which has the status of the
third against the parties. After the recent theoretical developments the appeal before
the Authority even for the temporary protection, is a precondition of inadmissibility
for the subsequent legal protection.
vi
Περιεχόμενα
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ......................................................................................................... ix
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ......................................................................................................................... 1
Οι Ανεξάρτητες Αρχές ...................................................................................................... 3
Η προβληματική της δημιουργίας ανεξάρτητων «αρχών» .................................................. 5
Η προβληματική της Ενδικοφανούς λειτουργίας ................................................................. 6
Ο πολυεπίπεδος προδικαστικός και δικαστικός έλεγχος των δημοσίων συμβάσεων ......... 7
Η αναθέτουσα αρχή .............................................................................................................. 9
Οι λόγοι που υπαγόρευσαν την ίδρυση της ΕΑΔΗΣΥ στην ελληνική έννομη τάξη και στο
γίγνεσθαι των δημοσίων συμβάσεων................................................................................. 11
Η προδικαστική προσφυγή για διαφορές στην ανάθεση δημοσίων συμβάσεων ............ 14
Ιστορική ανασκόπηση ......................................................................................................... 14
Ο προσδιορισμός της στο νόμο ως μέσο έννομης προστασίας ......................................... 15
Η προδικαστική προσφυγή ως προϋπόθεση του παραδεκτού .......................................... 16
Η έκταση του ελέγχου από την ΕΑΔΗΣΥ.............................................................................. 18
Δικαιώματα και υποχρεώσεις των ενδιαφερομένων ......................................................... 23
Δικαιώματα ......................................................................................................................... 23
Υποχρεώσεις ........................................................................................................................ 24
Έννομο συμφέρον ............................................................................................................... 25
Παραδείγματα από περιπτώσεις έννομου συμφέροντος στις δημόσιες συμβάσεις......... 26
Προσφυγή για κήρυξη ακυρότητας της Διακήρυξης .......................................................... 26
Σχετικά με την τροποποίηση της διακήρυξης λόγω προδικαστικής προσφυγής ............... 27
Έννομο συμφέρον για φωτογραφικές διατάξεις της διακήρυξης ...................................... 27
Έννομο συμφέρον αποκλεισθέντος τρίτου ......................................................................... 28
Υπόθεση C-771/2019 απάντηση του ΔΕΕ στο προδικαστικό ερώτημα της υπ’ αρ. 235/2019
απόφασης της Ε.Α. του ΣτΕ ................................................................................................. 30
Σιωπηρή απόρριψη ............................................................................................................. 32
Παρεμβάσεις και νέες μεταρρυθμίσεις του Νομοθέτη .................................................... 34
Άρθρο 1 του ν. 4912/2022 σκοπός της νέας Αρχής ............................................................ 34
Άρθρο 2 του ν. 4912/2022 αντικείμενο της νέας Αρχής ..................................................... 34
Άρθρο 3 του ν. 4912/2022 μετονομασία της ΑΕΠΠ με αντικατάσταση τίτλων του ν.
4412/2016 ........................................................................................................................... 34
Άρθρο 4 του ν. 4912/2022 αντικαθιστά το άρθρο 347 του ν. 4412/2016 .......................... 35
vii
Άρθρο 7 του ν. 4912/2022 αντικαθιστά το άρθρο 350 του ν. 4412/2016 ......................... 41
Άρθρο 9 του ν. 4912/2022 αντικαθιστά το άρθρο 352 του ν. 4412/2016 ......................... 43
Άρθρο 10 του ν. 4912/2022 αντικαθιστά το άρθρο 353 του ν. 4412/2016 ....................... 43
Άρθρο 11 του ν. 4912/2022 αντικαθιστά το άρθρο 354 του ν. 4412/2016 ........................ 44
Άρθρο 12 του ν. 4912/2022 αντικαθιστά το άρθρο 355 του ν. 4412/2016 ........................ 44
Άρθρο 13 του ν. 4912/2022 αντικαθιστά το άρθρο 356 του ν. 4412/2016 ....................... 45
Άρθρο 14 του ν. 4912/2022 αντικαθιστά το άρθρο 357 του ν. 4412/2016........................ 45
Άρθρο 15 του ν. 4912/2022 αντικατάσταση του άρθρου 358 ν. 4412/2016 ..................... 46
Άρθρο 16 του ν. 4912/2022 αντικατάσταση του άρθρου 359 ν. 4412/2016 ..................... 46
Άρθρα 17 και 18 του ν. 4912/2022 μεταβατικές ρυθμίσεις για τη μεταφορά
αρμοδιοτήτων και προσωπικού από την Αρχή του ν. 4013/2011 στην Αρχή του ν.
4412/2016 ........................................................................................................................... 46
Άρθρο 19 του ν. 4912/2022 Καταργούμενες διατάξεις του ν. 4412/2016 ......................... 47
Άρθρο 134 του ν. 4782/2021 τροποποιεί το άρθρο 345 του ν. 4412/2016 ....................... 47
Άρθρο 135 του ν. 4782/2021 τροποποιεί το άρθρο 363 του ν. 4412/2016 ...................... 48
Άρθρο 136 του ν. 4782/2021 τροποποιεί το άρθρο 365 του ν. 4412/2016 ...................... 50
Άρθρο 137 του ν. 4782/2021 αντικαθιστά το άρθρο 366 του ν. 4412/2016 ...................... 53
Άρθρο 138 του ν. 4782/2021 αντικαθιστά το άρθρο 372 του ν. 4412/2016 ...................... 54
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ........................................................................................................... 58
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ............................................................................................................... 62
viii
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΑΔΑ: Ανεξάρτητη Διοικητική Αρχή ΝΠΔΔ: Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου

ΑΔΑΕ: Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των
ΝΣΚ: Νομικό Συμβούλιο του Κράτους
Επικοινωνιών
ΑΕΠΠ: Αρχή Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών ΟλΕλΣυν: Ολομέλεια Ελεγκτικού Συνεδρίου
αρ.: αριθμός ΟλΣτΕ: Ολομέλεια Συμβουλίου της Επικρατείας
ΟΟΣΑ: Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας
ΑΣΕΠ: Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού
και Ανάπτυξης
ΟΟΣΑ: Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας
Βλ.: Βλέπε
ΔΕΕ: Δικαστήριο Ευρωπαϊκής Ένωσης Ό.π.: Όπως παραπάνω
Ο.Σ.Δ.Δ.Υ.Δ.Δ.: Ολοκληρωμένο Σύστημα
ΔΕK: Δικαστήριο Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων
Διαχείρισης Δικαστικών Υποθέσεων
ΔιοικΔ: Διοικητικό Δίκαιο παρ: παράγραφος
Ε.Α. : Επιτροπή Αναστολών (του ΣτΕ ή του
Π.Δ. : Προεδρικό Διάταγμα
ΔιοικΕφετ)
ΕΑΔΗΣΥ: Ενιαία Αρχή Δημόσιων Συμβάσεων Πρβλ.: Παράβαλε
ΕΑΑΔΗΣΥ: Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων
ΡΑΕ: Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας
Συμβάσεων
εδ. : εδάφιο Σ: Σύνταγμα
εκδ.: εκδόσεις σελ.: Σελίδα
επ.: επόμενα ΣΔΙΤ: Συμπράξεις Δημοσίου-Ιδιωτικού Τομέα
επιμ.: Επιμέλεια σκ.: σκέψη
ΕΣΗΔΗΣ: Εθνικό Σύστημα Ηλεκτρονικών Δημ.
ΣτΕ: Συμβούλιο της Επικρατείας
Συμβάσεων
ΣΥΡΙΖΑ: Συνασπισμός Ριζοσπαστικής
ΕΕ: Ευρωπαϊκή Ένωση
Αριστεράς
ΕΚ: Ευρωπαϊκή Κοινότητα ΣτΠ: Συνήγορος του Πολίτη
ΕΟΚ: Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα τ.: τόμος
ΕΣΡ: Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης ΦΕΚ: Φύλλο Εφημερίδας της Κυβερνήσεως
κ.ά. : και άλλα ΦΠΑ: Φόρος Προστιθέμενης Αξίας
ΚΙΝΑΛ: Κίνημα Αλλαγής C: Case
κ.λπ. : και τα λοιπά EU: European Union/ Ευρωπαϊκή Ένωση
OECD: Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας
Ν. : Νόμος
ix
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Στη σύγχρονη Ελλάδα, όλο και πιο συχνά, παρατηρείται ότι ο πολιτικός κόσμος
επικεντρώνει τη συζήτηση στις δημόσιες συμβάσεις και ιδίως ως προς την αναζήτηση
δικλείδων ασφαλείας και μηχανισμών προστασίας του δημοσίου συμφέροντος και
ειδικότερα του δημοσίου χρήματος. Συνέπεια των ανωτέρω είναι η δημιουργία αρκετών
θεσμών, οι οποίοι θα μπορούν να εμπλακούν στις διαγωνιστικές διαδικασίες. Κατά μία
άλλη οπτική θα μπορούσε να πει κανείς ότι η πληθώρα των θεσμών μπορεί να
καταδεικνύει και έλλειψη εμπιστοσύνης των πολιτικών προς αυτούς, με αποτέλεσμα όλο
και πιο συχνά να οδηγούνται στη διαμόρφωση νεότερων.
Εξισορρόπηση στα παραπάνω αναζητήθηκε μέσα από την ΕΕ και τις εξελίξεις που
προήλθαν από αυτή, στα πλαίσια της διαμόρφωσης του κυρίαρχου κανόνα του
ανταγωνισμού. Με τον τελευταίο θεμελιώθηκε η δυνατότητα της προμήθειας έργων,
αγαθών και υπηρεσιών από το κράτος. Οι προσπάθειες για αυτή την εξέλιξη, δηλαδή τον
προσδιορισμό ενός αντικειμενικού συστήματος συμβάσεων στην ΕΕ, είχαν ξεκινήσει από
τις αρχές της δεκαετίας του 1980 και προς το σκοπό αυτό υπήρξαν τρεις ξεχωριστές
οδηγίες, μία για Δημόσια Έργα, μία για προμήθειες και μία για υπηρεσίες,. Σημειώνεται
ότι την περίοδο αυτή δεν είχαν ακόμη αποτελέσει αντικείμενο του ευρωπαϊκού δίκαιου οι
συμβάσεις παραχώρησης. Ωστόσο, η πολυδιάσπαση δεν ανταποκρίνονταν στις επιδιώξεις
του ευρωπαίου νομοθέτη με αποτέλεσμα το 2004 να εμφανίζονται τα πρώτα δείγματα
ενοποίησης του θεωρητικού πλαισίου, όπου επήλθε μερική ενοποίησή του ενώ οι
τελευταίες προσπάθειες έγιναν το 2014 με τις Οδηγίες 24/2014 και 25/2014 οι οποίες
ενσωματώθηκαν στην Ελληνική έννομη τάξη με το νόμο 4412/2016.
Με τα παραπάνω η ΕΈ προσπάθησε και διαμόρφωσε ένα νομικό πλαίσιο, το οποίο

ουσιαστικά είναι ενοποιημένο, για την επίτευξη του οποίου δεν λαμβάνει υπόψιν τις
ιδιορρυθμίες της κάθε έννομης τάξης, ενώ δεν επιτρέπει στο κάθε κράτος-μέλος να
αποκλίνει από το κοινοτικό δίκαιο και του «υπενθυμίζει» ότι οφείλει να εναρμονίζεται με
τις θεμελιώδεις αρχές της ΕΕ. Η προοπτική των ρυθμίσεων είναι στο να οριστούν
κριτήρια για το πως διαμοιράζεται το δημόσιο χρήμα για τη διασφάλιση της διαφάνειας,
της αξιοκρατίας, της απελευθέρωσης του ανταγωνισμού κλπ. Κρίσιμο στοιχείο προς την
επίτευξή τους ήταν η θεσμοθέτηση επιτελικών ελεγκτικών μηχανισμών, οι οποίοι,
ιδιαίτερα στο προσυμβατικό στάδιο, θα εκκαθάριζαν με αποτελεσματικότητα και
ταχύτητα μία διαφορά που ενδεχομένως θα ανέκυπτε.
1
Σε συνέχεια των ανωτέρω ευρωπαϊκών εξελίξεων, η Ελληνική έννομη τάξη έχει
θεσμοθετήσει στα πλαίσια της αποτελεσματικής και ταχύτατης επίλυσης των διάφορων
των διαγωνιστικών διαδικασιών των δημόσιων συμβάσεων, την προδικαστική προσφυγή.
Η προδικαστική προσφυγή κλείνει πλέον 25 χρόνια παρουσίας στις διαγωνιστικές
διαδικασίες και είναι ένας θεσμός δυναμικός, που συνέχεια προσαρμόζεται στις εξελίξεις
και τις ανάγκες που προκύπτουν. Τα πρώτα χρόνια της εφαρμογής της, η κάθε απόφαση
της αναθέτουσας αρχής, μπορούσε να προσβληθεί ενώπιόν της, δηλαδή ενώπιον αυτής
της αρχής η οποία είχε προβεί στην προκήρυξη του διαγωνισμού. Ωστόσο, επειδή είχε
διαπιστωθεί ότι πολλές φορές η αναθέτουσα αρχή επέμενε στην άποψή της, μετά από
πίεση της ΕΕ, ψηφίστηκε στην εγχώρια έννομη τάξη ο ν. 4412/2016 με τον οποίο έγινε
μία συγκεντρωτική αντιμετώπιση της προσβολής των δημοσίων συμβάσεων, η οποία
έγινε εφικτή μέσω της πρόβλεψης ενός επιτελικού ελεγκτικού μηχανισμού, ήτοι την
Αρχή Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών (ΑΕΠΠ). Η ΑΕΠΠ είχε την ιδιότητα του
τρίτου, έναντι των εμπλεκομένων, και με την ιδιότητα αυτή κλήθηκε να αναλάβει την
εξέταση των προδικαστικών προσφυγών. Η ΑΕΠΠ είναι ένα πρώτο επίπεδο «νομικής
προστασίας» και ακολούθως ως δεύτερο επίπεδο προστασίας, ήτοι κατά της απόφασης
της ΑΕΠΠ, μπορεί κανείς να προσφύγει είτε στο Συμβούλιο της Επικρατείας ΣτΕ, είτε
στο αρμόδιο Διοικητικό Εφετείο. Όμως, επειδή όπως προαναφέρθηκε η προδικαστική
προσφυγή, αλλά και ο κλάδος των δημοσίων συμβάσεων είναι ένας θεσμός δυναμικός,
που ως τέτοιος συμπαρασύρει συχνά το νομοθέτη να προσαρμόζεται στις εξελίξεις, είναι
σκόπιμο να επισημανθεί ότι η ελληνική πολιτεία, μετά την ψήφιση του νόμου 4412/2016,
έχει προχωρήσει σε πάνω από 500 τροποποιήσεις του.
Ο άξονας ανάπτυξης της θεματικής που θα ακολουθήσει είναι, να εντοπιστούν οι

νεότερες θεωρητικές και νομολογιακές εξελίξεις που αφορούν τα ζητήματα της
προδικαστικής προσφυγής. Ως προς το σκοπό αυτό αρχικά θα γίνει μια προσέγγιση
αναφορικά με τη θεσμοθέτηση των Ανεξάρτητων αρχών της χώρας, τη λειτουργία τους
και τη μεταξύ αυτών θέση που καταλαμβάνει η Αρχή Εξέτασης Προδικαστικών
Προσφυγών (ΑΕΠΠ), η οποία μετά τις πρόσφατες ρυθμίσεις μετονομάστηκε σε Ενιαία
Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΔΗΣΥ). Στη συνέχεια, θα γίνει αναφορά σε βασικά
στοιχεία που αφορούν την προδικαστική προσφυγή και το πως αυτά έχουν διαμορφωθεί
μετά τις πρόσφατες αλλαγές. Κλείνοντας, θα γίνει η κατά άρθρο παρουσίαση των κύριων
πτυχών των νέων ρυθμίσεων για τη λειτουργία της νέας Ενιαίας Αρχής Δημόσιων
Συμβάσεων (ΕΑΔΗΣΥ), που επήλθαν με τους νόμους 4912/2022 και 4782/2021.
2
Οι Ανεξάρτητες Αρχές
Οι ανεξάρτητες αρχές είναι διοικητικά συλλογικά όργανα, που είναι ενταγμένα στο
Δημόσιο, δηλαδή στο νομικό πρόσωπο του κράτους.1 Η πρώτη ανεξάρτητη αρχή που
ιδρύθηκε με νόμο και λειτούργησε την περίοδο 1988 και έπειτα, ήταν η Επιτροπή
Τοπικής Ραδιοφωνίας (ΠΔ 25/1988), η οποία είχε στη σύνθεσή της πέντε (5) μέλη. Η
τοποθέτηση των μελών γίνονταν ως εξής: ορίζονταν αρχικά τα προβλεπόμενα εκ του
νόμου τρία μέλη, ήτοι, ο πρόεδρος του ΣτΕ, ο πρόεδρος της Ένωσης Συντακτών
Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών και ο πρόεδρος του Αρείου Πάγου και εν συνεχεία
τα ανωτέρω, μέλη επέλεγαν τα υπόλοιπα δύο.2
Με την αναθεώρηση του συντάγματος του 2001, κατοχυρώθηκαν, μέσω των

προβλέψεων του άρθρου 101Α και του εδάφιου β΄ της παρ. 3 του άρθρου 56 του Σ,
σε συνδυασμό με τις ειδικές διατάξεις που αφορούν τη διαδικασία επιλογής των
μελών της θέσπισης των βασικών κανόνων λειτουργίας και τον καθορισμό των
αρμοδιοτήτων τους, πέντε (5) Ανεξάρτητες Αρχές.3
Για την επίτευξη του σκοπού της ανεξαρτησίας τους, απαλείφθηκε από το κείμενο
του συντάγματος ο όρος «διοικητικές» και επίσης ψηφίστηκε ο εκτελεστικός Ν.
3051/2002, ο οποίος ρυθμίζει τα κύρια θεσμικά χαρακτηριστικά τους, τα σχετικά
ζητήματα που αφορούν το προσωπικό τους και καθορίζει τα προσόντα που πρέπει να
έχουν τα μέλη τους.
Ωστόσο η πλειονότητα των επονομαζόμενων ανεξάρτητων αρχών έχει προβλεφθεί
από την κοινή νομοθεσία και συχνά η σύστασή τους είναι αποτέλεσμα εκπλήρωσης
υποχρεώσεων της Ελληνικής Δημοκρατίας από τη συμμετοχή της ως κράτος μέλος
στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
1
Βλ. Ε. Πρεβεδούρου, Οι ανεξάρτητες αρχές (Γενικό Διοικητικό Δίκαιο, 14.3.2022)
https://www.prevedourou.gr/%CE%BF%CE%B9-
%CE%B1%CE%BD%CE%B5%CE%BE%CE%AC%CF%81%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B5
%CF%82-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%AD%CF%82-
%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CF%84%CF%85%CE%B1%CE%BA
%CF%8C-%CE%BC%CE%AC%CE%B8/
2
Βλ. Ε. Βενιζέλος, Ομιλία στην παρουσίαση του βιβλίου του Χρ. Δετσαρίδη «Η προδικαστική
προσφυγή στο στάδιο ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων» (εκδ. Σάκκουλα,2019 ), Δευτέρα 25
Νοεμβρίου 2019, https://www.evenizelos.gr/speeches/conferences-events/432-
conferencespeech2019/6127-omilia-ev-venizelou-stin-parousiasi-tou-vivliou-tou-xr-detsaridi-i-
prodikastiki-prosfygi-sto-stadio-anathesis-dimosion-symvaseon.html
3
Βλ. Ε. Πρεβεδούρου, Οι ανεξάρτητες αρχές, ό.π.
3
Βασικό χαρακτηριστικό των «μορφωμάτων» αυτών είναι η ενδοδιοικητική
ανεξαρτησία τους, δηλαδή εντάσσονται στο νομικό πρόσωπο του Κράτους, αλλά δεν
εντάσσονται στη διοικητική ιεραρχία και επομένως ιεραρχικά δεν υπάγονται σε
έλεγχο του καθ’ ύλην αρμοδίου Υπουργού. Αυτό σημαίνει ότι οι πράξεις που αυτές
εκδίδουν δεν υπόκεινται σε έλεγχο νομιμότητας και σκοπιμότητας από αυτόν,4
δηλαδή συνιστούν διοικητικά όργανα του κράτους που είναι επιφορτισμένα με την
άσκηση των όποιων αρμοδιοτήτων τους επεφύλαξε το Σύνταγμα ή ο νομοθέτης.5
Επιπρόσθετα τα μέλη τους διαθέτουν λειτουργική και προσωπική ανεξαρτησία, ήτοι
δεν υπόκεινται στη διοικητική εποπτεία του Δημοσίου ή στον ιεραρχικό έλεγχό του.
Ενώ σε ότι έχει να κάνει με την προσωπική τους ανεξαρτησία, αυτή αφορά: α) το
διορισμό τους, ο οποίος γίνεται μέσω διαδικασίας που παρέχει εγγυήσεις για το
αδιάβλητο της κρίσης, και β) στο ότι η θητεία τους είναι «ορισμένη» και δεν
μεταβάλλεται από πολιτικές ή άλλες επιρροές. Προς την ίδια κατεύθυνση, ήτοι την
λειτουργική και προσωπική ανεξαρτησία προβλέπεται και η οικονομική ανεξαρτησία
των Αρχών αυτών και των μελών τους.6 Αυτό σημαίνει ότι έχουν δικό τους
προσωπικό και δικό τους προϋπολογισμό, ενώ ως θεσμοθετημένα ανεξάρτητα,
διοικητικά συλλογικά όργανα, υπόκεινται μόνο σε κοινοβουλευτικό έλεγχο.
Τονίζεται δε ότι μέσω της ανωτέρω ανεξαρτησίας γίνονται δέκτες της δυνατότητας να
στραφούν έναντι των υπολοίπων οργάνων της εκτελεστικής εξουσίας, δηλαδή της
Κυβέρνησης και της Διοίκησης, ενώ το που θα επικεντρώσουν την παρέμβασή τους
απορρέει από την αποστολή της κάθε Αρχής, η οποία μπορεί να έγκειται στη ρύθμιση
του τρόπου άσκησης ενός συνταγματικού δικαιώματος ή στη ρύθμιση μιας
οικονομικής δραστηριότητας.
Οι δε πράξεις που οι Ανεξάρτητες Αρχές εκδίδουν, είναι, σύμφωνα με τα άρθρα 94
και 95 του Συντάγματος και τα σχετικά δικονομικά νομοθετήματα, εκτελεστές
πράξεις διοικητικών αρχών και υπόκεινται στον έλεγχο του διοικητικού δικαστή.
4
5
Βλ. Χ. Δετσαρίδης, Η προδικαστική προσφυγή στο στάδιο ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων, σελ.
318-319.
6
4
Ήτοι για την εκπλήρωση της αποστολής τους έχουν εξοπλιστεί με αποφασιστικές
αρμοδιότητες, δηλαδή διαθέτουν γνωμοδοτικές και κανονιστικές αρμοδιότητες.
Τούτο σημαίνει ότι στη βάση του εδαφίου β της παρ. 2 του άρθρου 43 του
Συντάγματος έχουν εξουσία θέσπισης κανόνων δικαίου, όπερ σημαίνει ότι έχουν
αρμοδιότητες αδειοδότησης έκδοσης ατομικών διοικητικών πράξεων, αρμοδιότητες
ελεγκτικές, αρμοδιότητες για επιβολή προστίμων και άλλων διοικητικών κυρώσεων.7
Ανεξάρτητες αρχές που είναι κατοχυρωμένες και συνταγματικά (αναθεώρηση του
2001), είναι: α) η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (άρθρο
9Α του Συντάγματος), β) το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ (άρθρο 15
παρ. 2 του Συντάγματος), γ) η ανεξάρτητη αρχή που διασφαλίζει το απόρρητο των
επιστολών και της ελεύθερης ανταπόκρισης ή επικοινωνίας (ΑΔΑΕ, άρθρο 19 παρ. 1
και 2 του Συντάγματος), δ) το Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού (ΑΣΕΠ),
(άρθρο 103 παρ. 9 του Συντάγματος, Ν. 2190/1994) και ε) ο Συνήγορος του Πολίτη
(ΣτΠ, άρθρο 103 παρ. 9 του Συντάγματος).
Εδώ θα πρέπει να τονιστεί ότι, πέρα από τις ανωτέρω προβλεπόμενες από το
Σύνταγμα Αρχές, έχουν θεσμοθετηθεί με νόμους και παραπλήσιο πλαίσιο
λειτουργικής και διοικητικής ανεξαρτησίας και άλλες «Αρχές». Οι Αρχές αυτές έχουν
σημαντικές ρυθμιστικές αρμοδιότητες, κυρίως σε ότι έχει να κάνει με τους τομείς της
απελευθέρωσης των υπηρεσιών και των αγορών.8
Η προβληματική της δημιουργίας ανεξάρτητων «αρχών»

Σε συνέχεια της δημιουργίας της πρώτης Ανεξάρτητης Αρχής (1988) και της
συνταγματικής κατοχύρωσης των πέντε (5) ανεξάρτητων αρχών που ακολουθήσε με
την αναθεώρηση του Συντάγματος το 2001, η πολιτική της δημιουργίας ανεξάρτητων
«αρχών» διευρύνθηκε, από όλες τις μετέπειτα κυβερνήσεις. Έτσι σήμερα υπάρχουν
τριάντα οκτώ (38) ανεξάρτητες αρχές,9 εκ των οποίων όπως αναφέραμε παραπάνω να
7
8
9
Βλ. Α. Μυλωνάκης, Ειδικός αγορητής της Ελληνικής Λύσης, Διαρκής Επιτροπή Δημόσιας
Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης, 09/03/2022, 16:00,
5
είναι αναγνωρισμένες από το Σύνταγμα ως ανεξάρτητες, οι πέντε (5). Ακόμη,
σύμφωνα με τον Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης κ. Π. Πικραμένο, πέραν των πέντε
(5), υπάρχουν και άλλες δύο (2) που δεν είναι αναγνωρισμένες αλλά είναι σπουδαίες
για την ανάπτυξη και την οικονομία της χώρας. Αυτές είναι η ΡΑΕ (Ρυθμιστική Αρχή
Ενέργειας) και η Επιτροπή Ανταγωνισμού.10 Μολονότι, λοιπόν, οι ρυθμιστικές αρχές
δεν έχουν συνταγματική κατοχύρωση, η ύπαρξη και η λειτουργία τους προβλέπονται
από το παράγωγο δίκαιο της Ένωσης, πράγμα που αποκλείει ευρείες κανονιστικές
παρεμβάσεις του Έλληνα νομοθέτη στο νομικό καθεστώς τους.
Κατά τον κ. Π. Πικραμένο οι υπόλοιπες δεν είναι ανεξάρτητες αρχές αλλά είναι
ανεξάρτητοι φορείς.11 Ωστόσο, όπως ο τελευταίος υποστηρίζει, αυτό δεν σημαίνει ότι
οι αρχές αυτές δεν πρέπει να διέπονται από πλήρη διαφάνεια και να είναι
αποτελεσματικές.
Σύμφωνα με τη δήλωσή του, η παραπάνω εξέλιξη έχει προβληματίσει την πολιτική
ηγεσία της χώρας, χωρίς όμως να εξετάζεται το γιατί η χώρα έφτασε να έχει τόσες
«αρχές» και με τόσες διαφορές, αλλά και γιατί ο κάθε υπουργός δημιουργούσε μια
«ανεξάρτητη αρχή». Στην παρούσα φάση ερευνώνται και αναζητούνται λύσεις
αναφορικά με τη μείωση και τον εξ ορθολογισμό των εντός ή εκτός εισαγωγικών,
αποκαλούμενων ανεξάρτητων αρχών.12
Η προβληματική της Ενδικοφανούς λειτουργίας

Στην πρώτη Ανεξάρτητη Αρχή, την Επιτροπή Τοπικής Ραδιοφωνίας, οι συνεδριάσεις
της γίνονταν με κατ’ αντιμωλία συζήτηση στο ακροατήριο του Αρείου Πάγου και
ακολούθως προχωρούσε η δημοσία δημοσίευση των αποφάσεών της. Κατά τον κ. Ε.
Βενιζέλο, η αρχή αυτή ήταν, από έδρας, ένα πλήρως ενδικοφανές σύστημα που όμοιό
του, ως προς τη λειτουργία των ανεξάρτητων αρχών που ακολουθήσαν, δεν έχει
υπάρξει.13 Την κατεύθυνση αυτή συμμερίζεται και το ΣτΕ καθώς η νομολογία του,
https://www.hellenicparliament.gr/Vouli-ton-Ellinon/ToKtirio/Fotografiko-Archeio/#6387d14b-9e11-
49db-bfe4-ae5400d926f1
10
Βλ. Π. Πικραμένος, Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, Διαρκής Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης,
Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης, 08/03/2022, 16:00, https://www.hellenicparliament.gr/Vouli-ton-
Ellinon/ToKtirio/Fotografiko-Archeio/#80e4b587-f746-412c-8349-ae5300b7fe8e
11
Βλ. Π. Πικραμένος, Διαρκής Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, 08/03/2022, 16:00, ό.π.
12
Βλ. Π. Πικραμένος, Διαρκής Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, 08/03/2022, 16:00, ό.π.
13
Βλ. Ευ. Βενιζέλος, Ομιλία στην παρουσίαση του βιβλίου του Χρ. Δετσαρίδη «Η προδικαστική
6
όταν αυτές λειτουργούν κυρωτικά, είναι πάρα πολύ αυστηρή. Το δικαστήριο θέλει να
υπάρχει αιτιολογία, θέλει δημοσιότητα και εάν υπάρχει αντικείμενο αντιμωλίας θα
πρέπει να υπάρχει και συζήτηση κατ’ αντιμωλίας. Τέτοιες περιπτώσεις έχουν υπάρξει
σε θέματα που έχουν να κάνουν με την παραβίαση του απορρήτου των
τηλεπικοινωνιών, δηλαδή την ΑΔΑΕ, όπου ακολούθησε επιβολή προστίμου, αλλά
και σε θέματα που έχουν να κάνουν με την Αρχή Προστασίας Δεδομένων
Προσωπικού Χαρακτήρα.14
Ο πολυεπίπεδος προδικαστικός και δικαστικός έλεγχος των δημοσίων

συμβάσεων
Κατά τον κ. Βενιζέλο, ο Έλληνας νομοθέτης στα πλαίσια της τιθάσευσης της
διαφθοράς, της ανάγκης διαφύλαξης του ανταγωνισμού κλπ. έχει φθάσει σε ότι
αφορά το επίπεδο του προσυμβατικού ελέγχου των δημοσίων συμβάσεων στο «άλλο
άκρο», με αποτέλεσμα αυτός να είναι πολυεπίπεδος. Πιο συγκεκριμένα πριν από την
πρόσφατη συγχώνευση και δημιουργία της ΕΑΔΗΣΥ υπήρχαν: α) η Αρχή Εξέτασης
των Προδικαστικών Προσφυγών (ΑΕΠΠ), β) η Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων
(ΕΑΑΔΗΣΥ)15 (η τελευταία κάποια στιγμή θεώρησε πως θα μπορούσε να αναλάβει
και την εξέταση των προδικαστικών προσφυγών) και γ) το Ελεγκτικό Συνέδριο που
ασκεί αυτή την αρμοδιότητα, σύμφωνα με το άρθρο 98 παρ. 1 περ. β, του
συντάγματος.16
Το τελευταίο, σύμφωνα με τον κ. Βενιζέλο, έχει περιέλθει σε μια αμήχανη

κατάσταση αναφορικά με το σύστημα του προδικαστικού ελέγχου από την ΕΑΔΗΣΥ
και την προβλεπόμενη άσκηση αίτησης αναστολής εκτέλεσης στο ΣτΕ ή στο αρμόδιο,
με τις νέες ρυθμίσεις, Διοικητικό Εφετείο. Και αυτό γιατί τα ανωτέρω προχωρούν στη
14
15
Βλ. Χ. Καστανίδης, Ειδικός αγορητής του ΚΙΝΑΛ, η ΑΕΠΠ με το νόμο 4412/2016 πήρε,
διαιρώντας μέρος από τις αρμοδιότητες της ΕΑΑΔΗΣΥ που είχε νομοθετηθεί με το νόμο 4013/2011.
Αυτή η διαίρεση των αντικειμένων αποδείχτηκε κατά το χρόνο που πέρασε προβληματική, ενώ η
αποκατάσταση της ανωτέρω αρρυθμίας έγινε με το νόμο 4912/2022 ο οποίος ένωσε τις ανωτέρω
αρχές, 08/03/2022, 16:00, https://www.hellenicparliament.gr/Vouli-ton-Ellinon/ToKtirio/Fotografiko-
Archeio/#80e4b587-f746-412c-8349-ae5300b7fe8e
16
Βλ. Ευ. Βενιζέλος, Ομιλία στην παρουσίαση του βιβλίου του Χρ. Δετσαρίδη, ό.π.
7
διατύπωση δικαστικής κρίσης που προηγείται του προσυμβατικού ελέγχου του
Ελεγκτικού Συνέδριου.
Το ζήτημα αυτό δεν είναι κάτι καινούριο, αλλά απασχολεί το Ελεγκτικό Συνέδριο
από το 2012, η διοικητική Ολομέλεια του οποίου, διχασμένη είχε καταλήξει ότι
δεσμεύεται από το προσωρινό δεδικασμένο.17
Πρόσθετα, στην παραπάνω προβληματική του πολυεπίπεδου ελέγχου μπορεί να
ενταχθεί:
α) Η λειτουργία της αγοράς σε ότι έχει να κάνει με τους όρους του ανταγωνισμού.
Έχει πάρα πολλές φορές παρατηρηθεί ότι μια άλλη ανεξάρτητη Αρχή, η Επιτροπή
Ανταγωνισμού, έχει κληθεί να ασκήσει, σε ότι αφορά τον τομέα των συμβάσεων των
δημοσίων έργων, τις αρμοδιότητές της.18
β) Ο έλεγχος που ασκεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η Επιτροπή ως ενωσιακό όργανο,
επιβλέπει την τήρηση των ρυθμίσεων του ενωσιακού δικαίου από τα κράτη μέλη.
Όπου θεωρεί ότι στις διαδικασίες σύναψης των δημοσίων συμβάσεων έχει διαπραχθεί
σοβαρή19 παράβαση των νομοθετικών προβλέψεων του δικαίου της Ένωσης, ζητεί
την απόσυρσή της.20 Το τελευταίο συμβαίνει μέσω ενός διαλόγου που ξεκινά μεταξύ
της Επιτροπής και των εθνικών αρχών. Ανάλογα με την πρόοδο, μπορεί να οδηγηθεί
η Επιτροπή στο να αποστείλει «έγγραφο οχλήσεως» και ακολούθως «αιτιολογημένη
γνώμη» με ορισμό συγκεκριμένης προθεσμίας συμμόρφωσης του κράτους μέλους. Σε
περίπτωση δε που θα παρέλθουν οι σχετικές προθεσμίες τότε οριστικοποιείται
παράβαση του δικαίου της ΕΕ και η Επιτροπή έχει ευρεία διακριτική ευχέρεια να
προβεί σε άσκηση προσφυγής κατά του κράτους μέλους στο ΔΕΕ. Έχει παρατηρηθεί
ότι στην πλειοψηφία των περιπτώσεων που έχει ασκηθεί προσφυγή από την
Επιτροπή, αφορά καθυστερήσεις των κρατών μελών ως προς την ενσωμάτωση των
κοινοτικών Οδηγιών.21 Επίσης υπάρχουν και περιπτώσεις, που η συγκεκριμένη
17
Βλ. ΟλΕλΣυν. 2648/2012
18
19
Βλ. άρθρο 374 παρ. 1 του ν. 4412/2016.
20
Βλ. Μαρίας-Ρόζας Ν. Οικονομίδη, «Η μεταρρύθμιση της έννομης προστασίας κατά το στάδιο
ανάθεσης των δημοσίων συμβάσεων - Η Αρχή Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών (ΑΕΠΠ),
Διπλωματική Εργασία, Αθήνα 2017, σελ. 36, και άρθρο 374 του ν. 4412/2016.
21
Βλ. ΔΕΚ, Απόφαση της 19.9.1996, Επιτροπή κατά Ελλάδας, C-236/95, EU:C:1996:341.
8
προσφυγή έχει ασκηθεί διότι έχει παρατηρηθεί ότι στο στάδιο της ανάθεσης των
δημοσίων συμβάσεων, παραβιάσθηκαν οι κανόνες που προβλέπει το δίκαιο της ΕΕ.22
Η αναθέτουσα αρχή
Στο σημείο αυτό είναι άξιο αναφοράς να γίνει μια μνεία για τους φορείς, που κατά
κύριο λόγο είναι αυτοί που οι πράξεις τους γίνονται αντικείμενο ελέγχου των
ανωτέρω οργάνων -φορέων και δεν είναι άλλες από τις αναθέτουσες αρχές.
Ο νομοθέτης, στο άρθρο 2 παρ. 1 περ. 1 της Οδηγίας 2014/24/ΕΕ, όπως αντίστοιχα
και στην Οδηγία 2004/18/ΕΚ, προσδιόρισε με σαφή τρόπο ότι οι αναθέτουσες αρχές
είναι οι αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης, το κράτος, οι οργανισμοί δημοσίου δικαίου ή
μία ή περισσότερες ενώσεις από αυτές τις αρχές ή ένας ή περισσότεροι από αυτούς
τους οργανισμούς του δημοσίου δικαίου.23 Πρόσθετα, με το άρθρο 2 παρ. 1 περ.2 και
3 της Οδηγίας 2014/24/ΕΕ, έχει θεσπιστεί η διάκριση ανάμεσα στις «κεντρικές
κρατικές αρχές»,24 για τις οποίες γίνεται αναλυτική αναφορά, και στις «μη κεντρικές
αναθέτουσες αρχές», όπου εντάσσονται όλες η μη κεντρικές κρατικές αρχές.25 Η
διαφορά της διάκρισης αυτής έγκειται στα διαφορετικά κατώτατα χρηματικά όρια
που έχει θεσπίσει αναφορικά με την εφαρμογή ή τη μη εφαρμογή της ενωσιακής
νομοθεσίας, ανάλογα αν προχωρά στην ανάθεση μία κεντρική ή μη κρατική αρχή.
Η έννοια του κράτους περιλαμβάνει όλες τις κρατικές υπηρεσίες, που εντάσσονται
στο νομικό πρόσωπο του κράτους αλλά δεν έχουν αυτοτελή νομική προσωπικότητα,
όπως επίσης και τα ΝΠΔΔ, τα οποία συστήνει το κράτος και ασκούν δραστηριότητες
που συναντώνται στο σύνολο των τομέων της κρατικής δράσης.26 Δηλαδή στην
έννοια του κράτους περιλαμβάνονται και οργανισμοί, οι οποίοι ουσιαστικά
αποτελούν προέκτασή του και η αποστολή που επιτελούν (με την ευρεία έννοια) είναι
εμπίπτουσα στις αρμοδιότητες που ασκεί η δημόσια διοίκηση. 27 Επιπρόσθετα, οι
οδηγίες θεωρούν ως αναθέτουσες αρχές και τους οργανισμούς δημοσίου δικαίου οι
οποίοι κατά το δίκαιο της ΕΕ είναι αυτοί που: α) o σκοπός της σύστασής τους είναι
συγκεκριμένος, ήτοι την κάλυψη αναγκών που δεν εμπίπτουν στον εμπορικό ή
22
Βλ. ΔΕΚ, Απόφαση της 24.1.1995, Επιτροπή κατά Κάτω Χωρών, C-359/93, EU:C:1995:14.
23
Άρθρο 2 παρ 1 περ 1 Οδηγία 1014/24, βλ. αντίστοιχα και το άρθρο 2 παρ.2 περ.1 α του Ν.4412/16
και Χ. Δετσαρίδης, Η προδικαστική προσφυγή στο στάδιο ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων, σελ. 28-
29
24
Βλ. Χ. Δετσαρίδης, Η προδικαστική προσφυγή στο στάδιο ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων, σελ. 29.
25
Βλ. Άρθρο 2 παρ 1 περ 2 και 3 Οδηγία 1014/24 και Χ. Δετσαρίδης, ό.π. σελ. 29.
26
Βλ. Χ. Δετσαρίδης, ό.π. σελ. 29.
27
Βλ. Χ. Δετσαρίδης ό.π. σελ. 29-30.
9
βιομηχανικό τομέα αλλά είναι γενικού συμφέροντος, β) h χρηματοδότηση της
δραστηριότητά τους, κατά το μεγαλύτερο μέρος, γίνεται από τις τοπικές ή
περιφερειακές αρχές ή το κράτος ή από άλλους οργανισμούς δημοσίου δικαίου ή
υπόκειται η διαχείρισή τους σε έλεγχο που ασκείται από αυτούς τους οργανισμούς.
Όπως και εάν το άνω από το μισό των μελών του διευθυντικού, του διοικητικού ή του
εποπτικού τους συμβουλίου διορίζεται από το κράτος ή τις τοπικές ή τις
περιφερειακές αρχές της τοπικής αυτοδιοίκησης ή από άλλους οργανισμούς του
δημοσίου και γ) έχουν νομική προσωπικότητα. Ως προς αυτό, σύμφωνα με τη
νομολογία του ΔΕΕ, η έννοια του οργανισμού δημοσίου δικαίου θα πρέπει, από τα
εθνικά δικαστήρια, να ερμηνεύεται με ευρύτητα.28
Πρόσθετα το ΔΕΕ υποστηρίζει ότι οι ανωτέρω τρεις προϋποθέσεις έχουν χαρακτήρα
σωρευτικό, επομένως, εάν ελλείπει η μία από αυτές, ένας οργανισμός δε δύναται να
θεωρηθεί ότι είναι «οργανισμός δημοσίου δικαίου» και κατ’ επέκταση, αναθέτουσα
αρχή.29
Να σημειωθεί εδώ πως η προϋπόθεση που θέτει η νομολογία και η οδηγία, ότι η
σύσταση του νομικού προσώπου πρέπει να έχει γίνει με σκοπό να καλύψει ανάγκες
γενικού συμφέροντος, δεν σημαίνει ότι το νομικό πρόσωπο δεν μπορεί να ασκεί, στα
πλαίσια της εξυπηρέτησης, δραστηριότητες με εμπορικό αλλά και μη εμπορικό
χαρακτήρα. Ενώ ως γενικού συμφέροντος ανάγκες νοούνται όσες είναι στενά
συνδεδεμένες με τη λειτουργία των θεσμών του κράτους και τη δημόσια τάξη,
δηλαδή ανάγκες που αφορούν το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Έτσι δεν έχει καμία
σημασία αν αυτές καλύπτονται ή θα ήταν δυνατό να καλυφθούν από επιχειρήσεις του
ιδιωτικού τομέα. Κατά κανόνα σε αυτή την περίπτωση πρόκειται για εξυπηρέτηση
αναγκών (αγαθών ή υπηρεσιών) που προσφέρονται με διαφορετικό τρόπο από τον
αντίστοιχο τρόπο προσφοράς από την αγορά.30 Επίσης, από τα κείμενα των οδηγιών,
δεν υπάρχει απαγόρευση όταν μια αναθέτουσα αρχή έχει συσταθεί στο να ασκεί
28
ΔΕΕ 27-2-2003, Adolf Truley GmbH, υπόθ. C-373/00, ΔΕΕ 16-10-2003, SIEPSA, υπόθ. C-283/00,
ΔΕΕ, 1-2-2001, Επιτροπή κατά Γαλλικής Δημοκρατίας, υπόθ.€-237/99, ΔΕΕ 22-5-2003,
Arkkitehtuuritoimisto Riitta Korhonen, υπόθ. C-18/01, ΔΕΕ 15-5-2003, Επιτροπή κατά Ισπανίας, υπόθ.
C-214/00.
29
30-31.
30
Βλ. Χ. Δετσαρίδης, ό.π. σελ. 31-32.
10
δραστηριότητες,31 όπως η έμμεση εξυπηρέτηση του γενικού συμφέροντος. Με άλλα
λόγια να αποσκοπεί στην υποστήριξη άλλων φορέων, οι οποίοι ασκούν κρατικές
αρμοδιότητες ή εξυπηρετούν τέτοιες ανάγκες γενικού συμφέροντος.32 Αντίθετα, όταν
ένας οργανισμός με τη σύστασή του έχει αποκλειστικό στόχο την ικανοποίηση
εμπορικών ή βιομηχανικών αναγκών σε συνθήκες πλήρους ανταγωνισμού, εξαιρείται
από το πεδίο των Οδηγιών. Δηλαδή, ο οικονομικός φορέας δρα υπό κανονικές
συνθήκες αγοράς με κριτήρια την επάρκεια, τη λειτουργικότητα και τη σχέση
οφέλους- κόστους, δηλαδή η δραστηριότητά του συνδέεται με ζημίες και κινδύνους.
Εξαίρεση από τα παραπάνω, αποτελεί η περίπτωση στην οποία εγγυητής της
φερεγγυότητας του οικονομικού φορέα είναι το κράτος.33
Οι λόγοι που υπαγόρευσαν την ίδρυση της ΕΑΔΗΣΥ στην ελληνική έννομη τάξη
και στο γίγνεσθαι των δημοσίων συμβάσεων
Η Ενιαία Αρχή Δημόσιων Συμβάσεων (ΕΑΔΗΣΥ) προήλθε μετά τη μετονομασία με

το άρθρο 3 του ν. 4912/2022 της ΑΕΠΠ και τις τροποποιήσεις που ο τελευταίος
έκανε στα Άρθρα 347 έως 359 του ν. 4412/2016 (Α΄ 147) μετά από τη συγχώνευση
των δύο ανεξάρτητων διοικητικών αρχών με αρμοδιότητες στον τομέα των δημοσίων
συμβάσεων, δηλαδή της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων
(ΕΑΑΔΗΣΥ) και της Αρχής Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών (ΑΕΠΠ).34
Η ίδρυση της πρώην ΑΕΠΠ έγινε με το ν. 4412/2016, ο οποίος ενσωμάτωσε την
Οδηγία 2014/24/ΕΕ (σε αντικατάσταση της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ για τις «κλασικές»
δημόσιες συμβάσεις), καθώς και την Οδηγία 2014/25/ΕΕ (σε αντικατάσταση της προ
υπάρχουσας Οδηγίας 2004/17/ΕΚ (αναφορικά με δημόσιες συμβάσεις των
«εξαιρούμενων» τομέων της ενέργειας, του ύδατος, των ταχυδρομικών υπηρεσιών
και των μεταφορών).35
31
32-33.
32
33
34
https://www.hellenicparliament.gr/UserFiles/c8827c35-4399-4fbb-8ea6-aebdc768f4f7/11888173.pdf
35
Βλ. Α. Σωτηρόπουλος, Σ. Βλαχόπουλος, Λ. Φιλόπουλος, Γ. Ζώης, Δημόσια Έργα, Προμήθειες,
Μελέτες και Συναφείς Υπηρεσίες: Ο Νόμος 4412/2016 Και Η Εφαρμογή Του, σελ. 18.
https://www.dianeosis.org/wp-content/uploads/2020/10/4412_final_26-10-2020.pdf
11
Το ερώτημα του λόγου ίδρυσης της πρώην ΑΕΠΠ και σημερινής ΕΑΔΗΣΥ
απαντάται από την πρόβλεψη των κοινοτικών οδηγιών στις οποίες επιβάλλονται, να
μπορεί να υπάρχει κατά των αποφάσεων των αναθετουσών αρχών, προσφυγή.36 Αυτό
έγινε προκειμένου να αποτραπεί η κάθε αναθέτουσα αρχή να έχει δικούς της
ιδιαίτερους κανόνες, αλλά αυτοί να ενοποιούνται από την ανεξάρτητη αυτή Αρχή και
να μπαίνουν σε μια τάξη. Για να επιτευχθεί ο ανωτέρω στόχος χρειάζονταν και
χρειάζεται η Αρχή αυτή να διέπεται από διαφάνεια και από ουσιαστικές εγγυήσεις
ανεξαρτησίας.37
Για τη χώρα μας είναι τόσο σημαντικό το έργο της Αρχής αυτής που λόγω: α) της
ανάγκης τήρησης των ευρωπαϊκών οδηγιών, β) της τήρησης των συγκεκριμένων
προθεσμιών που αυτές ορίζουν και γ) του όγκου των υποθέσεων, η ανωτέρω δεν
μπορεί να διακόψει ή να αναστείλει τη λειτουργία της ούτε για μία ημέρα.38 Στα
παραπάνω εάν αθροίσουμε και τις ανάγκες της οικονομικής ζωής της χώρας, ήτοι τη
μέριμνα για οικονομική ανάπτυξη μέσω των διαρθρωτικών αλλαγών που
απαιτούνταν και απαιτούνται προκειμένου να ξεπεραστεί η οικονομική κρίση
(2010),39 η έλλειψη διαμόρφωσης ενός συστήματος που θα παρείχε αποτελεσματική
προστασία με στόχο την πρόβλεψη και αποτροπή πιθανών στρεβλώσεων που ήταν
και είναι βλαπτικές για τα έννομα συμφέροντα των εμπλεκομένων,40 θα οδηγηθούμε
στο να συμπεράνουμε του πόσο σημαντική και αναγκαία είναι η ύπαρξή της.
Αρχικά η επιλογή του όρου «Αρχή» και όχι ονομασίες, όπως Επιτροπή ή Συμβούλιο
ή Σώμα κλπ., θεωρείται ότι έγινε για να της αποδοθεί κύρος και ότι ο όρος Αρχή,
παραπέμπει σε Ανεξάρτητη Διοικητική Αρχή. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το από
21.10.2015 σχέδιο δράσης (action plan), για τη δημιουργία της, την ονομάτιζε ως
«Αναθεωρητικό Σώμα Προσφυγών» (Remedies Review Body), παρά ταύτα
36
Βλ. ενδεικτικά τα άρθρα 1 και 2 των οδηγιών 92/13/ΕΟΚ και 89/665/ΕΟΚ, καθώς και τις σκέψεις
122 και 128 των οδηγιών 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ, αντίστοιχα.
37
Βλ. Π. Πικραμένος, Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, Διαρκής Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης,
Ellinon/ToKtirio/Fotografiko-Archeio/#80e4b587-f746-412c-8349-ae5300b7fe8e
38
Βλ. Ά. Μάνη-Παπαδημητρίου, Εισηγήτρια της πλειοψηφίας, Διαρκής Επιτροπή Δημόσιας
Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης, Νομοσχέδιο: Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων και
άλλες διατάξεις του Υπουργείου Δικαιοσύνης (3η συνεδρίαση), 09/03/2022, 16:00,
39
Βλ. Α. Σωτηρόπουλος, Σ. Βλαχόπουλος, Λ. Φιλόπουλος, Γ. Ζώης, ό.π. σελ. 44.
40
Βλ. Α. Σωτηρόπουλος, Σ. Βλαχόπουλος, Λ. Φιλόπουλος, Γ. Ζώης, ό.π. σελ. 169
12
επιλέχθηκε η χρήση του όρου «Αρχή» προκειμένου όπως αναφέρθηκε να τονιστεί η
ένταξή της σε καθεστώς ΑΔΑ.41
Με την ανωτέρω (Αρχή) ο νομοθέτης επιδιώκει «ταχύτητα» στην απόδοση
δικαιοσύνης. Γι’ αυτό παρατηρείται πως για την επίτευξη του σκοπού αυτού
προβλέπει την υποχώρηση, από το προσκήνιο, της δικαστικής προστασίας και κάνει
«υποχρεωτική», από τους έχοντες έννομο συμφέρον, την υποβολή προδικαστικής
προσφυγής, ενώ αποδέχεται η δικαστική προστασία να λειτουργεί σε
συμπληρωματικό επίπεδο επανελέγχου των αποφάσεων της Αρχής.42 Ως προς το
τελευταίο εκφράστηκαν ανησυχητικές απόψεις. Πρώτον κατά πόσο είναι σύμφωνη με
το Σύνταγμα αυτή η υποχώρηση της δικαστικής προστασίας. Δεύτερον κατά πόσο
συνεχίζει να υφίσταται η προστασία των ατομικών συμφερόντων και του δημοσίου
συμφέροντος.43 Αυτές κατευνάστηκαν όταν η Διοικητική Ολομέλεια του ΣτΕ, που
κλήθηκε να απαντήσει, δεν θεώρησε «προδήλως απρόσφορη» αυτή την «έννομη»
προστασία της ΑΕΠΠ. Έκρινε ότι δεν εγείρονται ζητήματα αντισυνταγματικότητας
με τις διατάξεις που το Σύνταγμα προβλέπει για τη δικαιοδοσία και την οργάνωση
των δικαστηρίων. Αυτό γιατί η Αρχή δεν έχει αρμοδιότητα για επίλυση των διαφορών
με δύναμη δεδικασμένου, αλλά η ευθύνη της περιορίζεται στην άσκηση διοικητικού
έργου, το οποίο ουσιωδώς δεν διαφέρει από το έργο των αντίστοιχων διοικητικών
οργάνων.44
Έτσι πλέον έγινε αποδεκτό ότι τα δύο επίπεδα της «έννομης» προστασίας
συνεπάγονται πληρέστερο και καλύτερο έλεγχο των πράξεων και των αποφάσεων
των αρχών ανάθεσης, ενώ λειτουργούν αποτελεσματικότερα ως προς την επίλυση
των διαφορών και επομένως παρέχουν πληρέστερη δικαστική προστασία στη βάση
της συνταγματικής επιταγής του άρθρου 20 παρ. 1 του Συντάγματος.
Το παραπάνω γίνεται εφικτό εάν το πρώτο επίπεδο προστασίας, ήτοι ο διοικητικός
αυτοέλεγχος, είναι εξοπλισμένος με τα εχέγγυα και τις αρχές της αμεροληψίας, της
αντικειμενικότητας, της ταχύτητας, της διαφάνειας, της αποτελεσματικότητας και της
41
303-304.
42
Βλ. Χ. Δετσαρίδης ό.π. σελ. 301
43
44
Βλ. υπ’ αριθμ. 13/2016 της ΔΟ ΣτΕ.
13
ποιότητας.45 Επομένως για να επιτευχθεί η πληρέστερη δικαστική προστασία, ο
νομοθέτης προέβλεψε η ιδρυθείσα «Αρχή» να έχει τη σχέση του τρίτου έναντι των
διαδίκων.46 Ο ρόλος της θα είναι εξίσου σημαντικός και για τις περιπτώσεις που
ακολουθηθεί, από τους ενδιαφερομένους, η προσφυγή στα δικαστήρια. Εκεί, μέσω
της ενασχόλησής της με την υπόθεση, θα συνδράμει ώστε η διαφορά να είναι
«καθαρή» ενώπιων του δικαιοδοτικού οργάνου,47 με αποτέλεσμα και σε αυτό το
επίπεδο, δηλαδή της απονομής της δικαιοσύνης να επιτυγχάνεται, ορθότερη και
ταχύτερη δικαστική κρίση.48
Ως προς το τελευταίο, κατά την εκτίμηση του γράφοντος, είναι πολύ σημαντικό να
λάβουμε υπόψη μας και την πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ Δ’ 7μ. 194/2022 (Βλ. στη
συνέχεια της παρούσης εργασία το σχετικό θέμα «Σιωπηρή απόρριψη»). Σε ότι αφορά
την υποχώρηση, από το προσκήνιο, της δικαστικής επίλυσης των διαφορών και την
από το νόμο «υποχρεωτική», από τους έχοντες έννομο συμφέρον, υποβολή
προδικαστικής προσφυγής, είναι σημαντικό να επιβεβαιωθούν οι νέες ρυθμίσεις και
νομολογιακά, και αυτό σε ότι αφορά τους όποιους προβληματισμούς υπάρχουν (Βλ.
στη συνέχεια της παρούσης εργασία το σχετικό θέμα «Η έκταση του ελέγχου από την
ΕΑΔΗΣΥ»).
Η προδικαστική προσφυγή για διαφορές στην ανάθεση

δημοσίων συμβάσεων
Ιστορική ανασκόπηση
Η προδικαστική προσφυγή για διαφορές που προκύπτουν κατά τη διαδικασία της
ανάθεσης μίας δημόσιας σύμβασης, στο εθνικό δίκαιο, θεσπίσθηκε πρώτη φορά πριν
από 25 χρόνια. Αυτό συνέβη όταν ο Ν. 2522/1997, ενσωμάτωσε στο δίκαιο της
χώρας μας τη δικονομική Οδηγία 89/665/ΕΟΚ. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω
πρόκειται για μια ενδικοφανής διαδικασία που είχε μία δυναμική εξέλιξη ως προς τον
τρόπο εξέτασης. Έτσι με την ίδρυση της ΑΕΠΠ και με την προδικαστική προσφυγή,
45
Βλ. Χ. Δετσαρίδης Η προδικαστική προσφυγή στο στάδιο ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων, σελ.
295-296.
46
Μελέτες και Συναφείς Υπηρεσίες: Ο Νόμος 4412/2016 Και Η Εφαρμογή Του, σελ 169.
47
293-294
48
14
η μεταβολή που πραγματοποιήθηκε με το ν. 4412/2016, ο οποίος ενσωμάτωσε τις
Οδηγίες 2014/24/ΕΕ («κλασικές» δημόσιες συμβάσεις) και 2014/25/ΕΕ (τις δημόσιες
συμβάσεις που συνάπτονται στους «εξαιρούμενους» τομείς της ενέργειας, του
ύδατος, των ταχυδρομικών υπηρεσιών και των μεταφορών) είναι η πιο σημαντική.
Μέχρι το νόμο 2012/2016, η προδικαστική προσφυγή είχε διατηρήσει τα κύρια

χαρακτηριστικά όπως αυτά είχαν διαμορφωθεί με το Ν. 2522/1997 και αργότερα με
το Ν. 3886/2010, ο οποίος είχε ενσωματώσει την Οδηγία 2007/66/ΕΚ, ήτοι την
αναγνώριση της ιδιότητας του ελέγχοντος και του ελεγχόμενου στην αναθέτουσα. Με
τη μεταρρύθμιση του Ν. 4412/2016, η προδικαστική προσφυγή δεν έχει ούτε την ίδια
μορφή αλλά ενδεχομένως και ούτε την ίδια νομική φύση με την προδικαστική
προσφυγή των προγενέστερων νόμων.49 Αυτό συνέβη γιατί βασίστηκε στα
χαρακτηριστικά των ανεξάρτητων αρχών και των απαιτήσεων των οδηγιών που
αναφέρθηκαν παραπάνω, ήτοι κτίστηκε ένα καινούριο σύστημα της έννομης
προστασίας, με βάση τον αντικειμενικό και αμερόληπτο διοικητικό αυτοέλεγχο.50
Αυτό έγινε πράξη μέσω ενός φορέα, που όπως αναφέρθηκε στην αρχή, έχει την
ιδιότητα του τρίτου έναντι των εμπλεκομένων και για τη συγκεκριμένη περίπτωση
ήταν η πρώην Ανεξάρτητη Αρχή Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών (ΑΕΠΠ) και
νυν Ενιαία Αρχή Δημόσιων Συμβάσεων (ΕΑΔΗΣΥ).
Ο προσδιορισμός της στο νόμο ως μέσο έννομης προστασίας

Ο νομοθέτης στο άρθρο 346 του Ν. 4412/2016, προσδιορίζοντας τα μέσα έννομης
προστασίας που παρέχει, στους οικονομικούς φορείς, στο στάδιο της ανάθεσης των
δημοσίων συμβάσεων ορίζει ότι ο κάθε ενδιαφερόμενος, που είχε ή έχει συμφέρον να
του ανατεθεί η σύμβαση και ενδέχεται να υποστεί ή υπέστη ζημία από παράλειψη ή
εκτελεστή πράξη (ατομική ή κανονιστική) της αναθέτουσας αρχής- κατά παράβαση
της εσωτερικής ή ευρωπαϊκής έννομης τάξης- δύναται να επιδιώξει να του
παρασχεθεί προστασία από την ΕΑΔΗΣΥ μέσω της προβλεπόμενης στο άρθρο 360
και επ. άσκησης προδικαστικής προσφυγής, με σκοπό να επιδιώξει:
α) Την ακύρωση της παράνομης πράξης ή παράλειψης (άρθρο 367) της αναθέτουσας
αρχής. Σε περίπτωση που η προσφυγή απορριφθεί να προχωρήσει στην υποβολή
49
Βλ. Χ. Δετσαρίδης Η προδικαστική προσφυγή στο στάδιο ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων, σελ. VII
50
Βλ. Χ. Δετσαρίδης ό.π. σελ. 300.
15
αίτησης ακύρωσης και αναστολής εκτέλεσης της απόφασης της ΕΑΔΗΣΥ, στο
αρμόδιο δικαστήριο (άρθρο 372).51 Αντίστοιχα το ίδιο ισχύει και για την
περίπτωση «ακύρωσης», μέσω της σιωπηρής απόρριψης, της προδικαστικής
προσφυγής από την ΕΑΔΗΣΥ, δηλαδή της παρέλευσης της αποκλειστικής
εικοσαήμερης προθεσμίας μετά την εξέτασή της. Αντίθετα, εφόσον η ΕΑΔΗΣΥ
κάνει αποδεκτή την προσφυγή για παράβαση του άρθρου 367, δίνει το δικαίωμα
στην υποβολή αίτησης ακύρωσης και αναστολής εκτέλεσης της απόφασης της
ΕΑΔΗΣΥ, στην αναθέτουσα αρχή.52
β) Την ακύρωση της «παράνομα» υπογραφείσας, από την αναθέτουσα, σύμβαση

(άρθρο 368). Σε περίπτωση που η προσφυγή απορριφθεί να προχωρήσει στην
υποβολή αίτησης ακύρωσης και αναστολής εκτέλεσης της απόφασης της
ΕΑΔΗΣΥ, στο Διοικητικό Εφετείο της έδρας της αναθέτουσας ή στο Συμβούλιο
της Επικρατείας.53 Και εδώ εφόσον η ΕΑΔΗΣΥ κάνει αποδεκτή την προσφυγή,
δίνει το δικαίωμα στην υποβολή αίτησης ακύρωσης και αναστολής εκτέλεσης της
απόφασης της ΕΑΔΗΣΥ στην αναθέτουσα αρχή (άρθρο 372).54
γ) Την προσωρινή προστασία του (προσφεύγοντα) με έκδοση απόφασης, εντός τριών

(3) ημερών, με συνοπτική αιτιολογία (άρθρο 366).55
Σημειώνεται, ότι ο νομοθέτης θέλοντας να ενισχύσει τον τρόπο επίλυσης των

διαφορών μέσω της διόδου της προδικαστικής προσφυγής, δεν επιτρέπει κατά των
παραλείψεων και των εκτελεστών πράξεων του αναθέτοντος φορέα/αναθέτουσας
αρχής: α) την άσκηση άλλης διοικητικής προσφυγής και β) επισημαίνει ρητά ότι η
άσκησή της είναι δεσμευτική για την περεταίρω άσκηση των ένδικων βοηθημάτων,
ήτοι την καθιστά προϋπόθεση του παραδεκτού.56
Η προδικαστική προσφυγή ως προϋπόθεση του παραδεκτού

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω με το άρθρο 360 του Ν. 4412/2016, ο νομοθέτης
προβλέπει ρητά πως ο κάθε οικονομικός φορέας που έχει προσδοκία να του ανατεθεί
51
Βλ. παρ. 1 και 3 του άρθρου 372 του ν. 4412/2016 όπως ισχύει.
52
Βλ. παρ. 1 του άρθρου 372 του ν. 4412/2016 όπως ισχύει.
53
54
Βλ. παρ. 1 του άρθρου 372 του ν. 4412/2016 όπως ισχύει.
55
Βλ. ν. 4412/2016.
56
16
μία συγκεκριμένη σύμβαση και παίρνει μέρος στη διαγωνιστική διαδικασία της,
δύναται, κατά των παραλήψεων και των εκτελεστών πράξεων της αναθέτουσας
αρχής, να ασκήσει, ενώπιον της ΕΑΔΗΣΥ, ενδικοφανή προσφυγή με την οποία θα
προβάλλει τους λόγους για τους οποίους ζητά την ακύρωσή της.57 Επίσης, προβλέπει
ότι σε περίπτωση που ο διαγωνισμός δεν διενεργείται μέσω του ΕΣΗΔΗΣ, η
προδικαστική προσφυγή κατατίθεται στην ΕΑΔΗΣΥ,58 ενώ σε αντίθετη περίπτωση
κατατίθεται ηλεκτρονικά στον «ηλεκτρονικό» τόπο του διαγωνισμού.59
Όπως γίνεται σε κάθε ένδικο βοήθημα, έτσι και η ενδικοφανή προσφυγή θα πρέπει,
προκειμένου να εξεταστεί, να είναι ορισμένη.60 Έτσι βλέπουμε ότι ο νόμος προβλέπει
την υποχρεωτική χρήση τυποποιημένου εντύπου.61 Ακόμη έχει κριθεί ότι το έγγραφο
προσφυγής που η δομή του δεν έχει τα βασικά στοιχεία που απαιτεί μία «οιονεί»
δικαιοδοτική διαδικασία, δεν εξετάζεται, ενώ η έλλειψη αυτών των στοιχείων
καθιστά την προσφυγή ως απαράδεκτη. Τα στοιχεία που πρέπει να αναφέρονται στην
προδικαστική προσφυγή είναι: α) η περιγραφή του αντικειμένου της διαφοράς με
ακρίβεια, β) οι λόγοι που, σύμφωνα με το νόμο, θεμελιώνουν την αξίωση που έχει ο
θιγόμενος οικονομικός φορέας, γ) η σαφής έκθεση των αληθινών περιστατικών, και
δ) να καταλήγει σε ένα διαυγές καθορισμένο αίτημα.62
Από τις ανωτέρω διατάξεις προκύπτει πως η αοριστία του δικογράφου, μπορεί να
προέρχεται από το αόριστο του αιτήματος ή την αόριστη προβολή των λόγων της
προδικαστικής προσφυγής, ήτοι δεν μπορεί να προκύψει η εκτίμηση του αντικειμένου
της διαφοράς. Έτσι αυτό έχει ως αποτέλεσμα η ακυρότητα να μην μπορεί να
θεραπευθεί και η προσφυγή να απορρίπτεται ως απαράδεκτη. Εξαίρεση υπάρχει μόνο
αν, από τη συνολική διάρθρωση του δικογράφου, μπορεί να γίνει φανερό το
αντικείμενο της προσφυγής αλλά και το αίτημα.63 Η σημασία της ορθής υποβολής της
αίτησης και κατ’ επέκταση της προδικαστικής προσφυγής στην ΕΑΔΗΣΥ καθίσταται
ακόμη πιο σημαντική με τις νέες διατάξεις, καθώς όπως αναφέρθηκε αποτελεί ρητή
57
360.
58
Βλ. παρ. 2 του άρθρου 362 του Ν. 4412/2016.
59
Βλ. παρ. 1 του άρθρου 362 του Ν. 4412/2016.
60
Βλ. Χ. Δετσαρίδης ό.π. σελ. 361.
61
παρ. 2 του άρθρου 362 του Ν. 4412/2016 και άρθρα 7 έως 9 Π.Δ. 39/2017
62
361.
63
Βλ. Χ. Δετσαρίδης ό.π. σελ. 362-363.
17
προϋπόθεση του παραδεκτού, για την αίτηση αναστολής εκτέλεσης, αλλά και την
αίτηση ακύρωσης που εν’ συνεχεία θα υποβληθεί κατά της απόφασης της
ΕΑΔΗΣΥ.64
Η έκταση του ελέγχου από την ΕΑΔΗΣΥ

Εξ αφορμής των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών που έχει η εξέταση της προδικαστικής
προσφυγής από την ΕΑΔΗΣΥ, γεννώνται ζητήματα αναφορικά με την έκταση του
ελέγχου που αυτή επιβάλλεται να διενεργήσει, επί των προβαλλόμενων ισχυρισμών
του προσφεύγοντα.
Το πρώτο ερώτημα που προκύπτει είναι εάν το αρμόδιο τριμελές κλιμάκιο, που
επιλαμβάνεται την εξέταση της προδικαστικής προσφυγής, έχει την υποχρέωση να
ερευνήσει και να δώσει απαντήσεις στο σύνολο των αιτιάσεων που προβάλλονται με
την προσφυγή.65 Εννοείται βέβαια πως για να απορρίψει η ΕΑΔΗΣΥ την προσφυγή,
οφείλει να εξετάσει και ακολούθως να κρίνει όλους τους προσβαλλόμενους
ισχυρισμούς ως αβάσιμους. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο, όταν η ΕΑΔΗΣΥ δέχεται την
προσφυγή. Σε αυτή την περίπτωση δεν είναι αναγκαίο να εξετάσει το σύνολο των
λόγων ή των παραπόνων που προσβάλλονται καθώς αν προβεί στον εντοπισμό ενός
και μόνο βάσιμου ισχυρισμού, αυτό αρκεί για να αποδοθεί η πλημμέλεια στην πράξη
που προσβάλλεται και η οποία με τη σειρά της θα οδηγήσει σε παρανομία και κατ’
επέκταση σε ακύρωσή της. Αυτό συμβαίνει γιατί, όπως συνήθως διαλαμβάνεται στις
ακυρωτικές αποφάσεις που εκδίδουν τα δικαστήρια, ο έλεγχος- εξέταση των λοιπών
λόγων παρέλκει.66
Ωστόσο, σε περίπτωση που η ΕΑΔΗΣΥ εντόπιζε στην προσβαλλόμενη πράξη
πλημμέλειες και είχε την εξουσία και την υποχρέωση να την αντικαταστήσει ή και να
την τροποποιήσει, τότε το αρμόδιο τριμελές κλιμάκιο, θα όφειλε να προχωρήσει στην
64
Βλ. παρ. 1 και 2 του άρθρου 372 του 4612/2016 όπως ισχύει.
65
Σύμφωνα με την διάταξη του άρθρου 367 παρ. 1 του ν. 4412/2016 «η ΑΕΠΠ αποφαίνεται
αιτιολογημένα επί της βασιμότητας των προβαλλόμενων πραγματικών και νομικών ισχυρισμών της
προσφυγής και των ισχυρισμών της αναθέτουσας αρχής και, σε περίπτωση παρέμβασης, των
ισχυρισμών του παρεμβαίνοντος», Βλ. Α. Τσιρωνάς, Η έκταση ελέγχου των πράξεων που
προσβάλλονται με προδικαστική προσφυγή ενώπιον της ΑΕΠΠ, ΘΕΩΡΙΑ & ΠΡΑΞΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ
ΔΙΚΑΙΟΥ, Τεύχος 2/2019, και στο
https://www.esdi.gr/nex/images/stories/pdf/epimorfosi/2018/tsirona_Oktober2018.pdf
66
Βλ. Α. Τσιρωνάς, Η έκταση ελέγχου των πράξεων που προσβάλλονται με προδικαστική προσφυγή
ενώπιον της ΑΕΠΠ, ΘΕΩΡΙΑ & ΠΡΑΞΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ, Τεύχος 2/2019, και στο
18
εξέταση όλων των προβαλλόμενων λόγων, προκειμένου να διορθώσει το σύνολο των
πλημμέλειών που θα εντόπιζε.
Όμως ο αποκλειστικός και μόνον περιορισμός της Αρχής να ακυρώνει, χωρίς την
εξέταση των λοιπών λόγων την πλημμελή πράξη,67 καθώς και η αρμοδιότητα
αντικατάστασης της ακυρωθείσας πράξης, μόνο από την αναθέτουσα αρχή,68 δεν
συνηγορούν προς το σκοπό που ο νομοθέτης θέλει να επιτελέσει η ΕΑΔΗΣΥ, ήτοι να
συμβάλει, κατά το στάδιο ανάθεσης, στην επιτάχυνση των διαδικασιών επίλυσης των
εμφανιζόμενων διαφορών. Και αυτό γιατί η επιστροφή στην αναθέτουσα αρχή, της
μερικώς ελεγχθείσας και ακυρωθείσας πράξης θα έχει, μετά τις ενέργειες της
τελευταίας για αντικατάσταση, διόρθωση μόνο κατά το μέρος της διαπιστωθείσας
πλημμέλειας. Εάν όμως η εκδιδόμενη πράξη περιείχε και άλλες πλημμέλειες που
λόγω του «μερικού ελέγχου» δεν εξετάσθηκαν από την ΕΑΔΗΣΥ, παρά το ότι είχαν
υποδειχθεί από το φορέα άσκησης της προδικαστικής προσφυγής, τότε αυτές θα
επαναληφθούν. Ακόμη είναι πιθανό να «γεννήσουν» καινούρια ζητήματα που θα
έχουν σαν αποτέλεσμα η διαδικασία, αντί να διακρίνεται από αποτελεσματικότητα
και ταχύτητα, να χαρακτηρίζεται από καθυστερήσεις και εκκρεμότητες.69
Να σημειωθεί εδώ πως με την παρ. 3 του άρθρου 362 και τις διατάξεις του άρθρου
365 του ν. 4412/2016, δίδεται το δικαίωμα σε όποιον θίγεται από την τυχόν ολική ή
μερική αποδοχή της προσφυγής, δηλαδή έχει έννομο συμφέρον το οποίο υφίσταται
κατά το χρόνο της εξέτασής της αλλά και κατά το χρόνο της υποβολής της,70 να
μπορεί, στην διαδικασία του ελέγχου από την ΕΑΔΗΣΥ, να ασκήσει το δικαίωμα της
παρέμβασης,71 ήτοι σημαίνει ότι η παρέμβαση μπορεί γίνει μόνο υπέρ της ισχύς της
67
Βλ. ΕΑ ΣτΕ 54/2018
68
Βλ. Α. Τσιρωνάς ό.π.
69
70
71
Ο ενδιαφερόμενος αυτός οικονομικός φορέας μπορεί να ασκήσει παρέμβαση εντός αποκλειστικής
προθεσμίας δέκα ημερών από την κοινοποίηση σε αυτόν της προσφυγής, προβάλλοντας τις αιτιάσεις
του για το νόμιμο της πράξης της αναθέτουσας αρχής και κατ' επέκταση τη διατήρηση της ισχύος της
προσβαλλόμενης πράξης, προσκομίζοντας όλα τα κρίσιμα έγγραφα που έχει στη διάθεσή του Σχετική
πρόβλεψη γίνεται και στο άρθρο 7 του Κανονισμού Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών. Από τη
διατύπωση της διάταξης, προκύπτει σαφώς ότι η διαδικασία άσκησης παρέμβασης είναι όμοια με
αυτήν της προσφυγής, ως προς τον τρόπο κατά θέσης, και ειδικότερα, ως προς το τεχνικό της μέρος.
Είναι αυτονόητο, αν και δε διατυπώνεται σαφώς στο νόμο, ότι για την άσκηση παρέμβασης δεν
19
πράξης της αναθέτουσας και όχι να είναι υποστηρικτική της προσφυγής. Το
παραπάνω ισχύει για όποιον έχει έννομο συμφέρον το οποίο υφίσταται κατά το χρόνο
της εξέτασής της αλλά και κατά το χρόνο της υποβολής της.72 Σε αντίθετη
περίπτωση θα σήμαινε ή θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι, ως τρίτος ασκεί μέσω της
παρέμβασης, «αφανή-άτυπη» προδικαστική προσφυγή.73 Ήτοι σημαίνει ότι ως
πρόσθετος παρεμβαίνων δεν μπορεί να επικαλεστεί πλημμέλειες ή ακυρότητα της
πράξης για ζητήματα που έχουν τεθεί και δεν εξετάστηκαν.
Από τα ανωτέρω συνάγεται ότι σε τρίτο φορέα που έχει έννομο συμφέρον δεν
επιτρέπεται η άσκηση ένδικων βοηθημάτων ή η άσκηση νέας προδικαστικής
προσφυγής κατά απόφασης της ΕΑΔΗΣΥ η οποία δέχεται εν όλω ή εν μέρη προσφυγή
άλλου προσώπου. Όπως επίσης δεν μπορεί, με βάση τη νομολογία, να ασκήσει
προσφυγή, ούτε κατά της πράξης της αναθέτουσας, η οποία συμμορφώνεται σε
απόφαση της ΕΑΔΗΣΥ.74
Επισημαίνεται πως για τις πρότερες ρυθμίσεις, η νομολογία είχε αποφανθεί ότι
όποιος θίγεται από την απόφαση της ΕΑΔΗΣΥ, όφειλε να ασκήσει απευθείας κατά
της απόφασης, αίτηση αναστολής ή αίτηση ακύρωσης στο αρμόδιο δικαστήριο.75
Πλην όμως η θέση αυτή θα πρέπει, κατά την εκδοχή που φαίνεται ορθότερη, να
επανεξεταστεί καθώς, κατά την εκτίμηση του γράφοντος:
α) Με τις διατάξεις των παρ. 2 και 3 του άρθρου 360 του ν. 4412/2016, ορίζεται ρητά
ότι η άσκηση της προδικαστικής προσφυγής είναι προϋπόθεση για την εν συνεχεία
άσκηση των ένδικων βοηθημάτων. Επιπλέον δεν επιτρέπεται άσκηση άλλης
διοικητικής προσφυγής κατά των εκτελεστών πράξεων ή παραλείψεων της
αναθέτουσας, πλην της προδικαστικής προσφυγής.76
απαιτείται η καταβολή παράβολου, η καταβολή του παράβολου επί της άσκησης παρέμβασης θα
αιτιολογούνταν μόνο αν το προέβλεπε ειδικά ο νομοθέτης. Σύμφωνα με τη γραμματική διατύπωση της
διάταξης, δεν απαιτείται η χρήση τυποποιημένου εγγράφου για την άσκησή της. Βλ. άρθρο 362 παρ. 3
του Ν. 4412/2016 και Χ. Δετσαρίδης, Η προδικαστική προσφυγή στο στάδιο ανάθεσης δημοσίων
συμβάσεων, σελ. 366-367.
72
73
Βλ. Α. Σωτηρόπουλος, Σ. Βλαχόπουλος, Λ. Φιλόπουλος, Γ. Ζώης, ό.π. σελ 142-143.
74
Βλ. ΕΑ ΣτΕ 54/2018 και Α. Τσιρωνάς, ό.π.
75
Μελέτες και Συναφείς Υπηρεσίες: Ο Νόμος 4412/2016 Και Η Εφαρμογή Του, σελ. 143,
76
Βλ. ν. 4412/2016, όπως ισχύει https://www.dianeosis.org/wp-
content/uploads/2020/10/4412_final_26-10-2020.pdf
20
β) Οι νέες διατάξεις του άρθρου 372, «αποκλείουν» τον έχοντα συμφέρον τρίτο, να
προσφύγει στο αρμόδιο δικαστήριο χωρίς την άσκηση προδικαστικής προσφυγής.
γ) Οι διατάξεις του άρθρου 362 τον αποκλείουν από τη δυνατότητα άσκησης
προδικαστικής προσφυγής κατά απόφασης της ΑΕΠΠ, η οποία δέχεται εν όλω ή εν
μέρη προσφυγή άλλου προσώπου. Σε περίπτωση που ασκηθεί τέτοια (απαράδεκτη)
προδικαστική προσφυγή από τρίτο, η ΕΑΔΗΣΥ υποχρεούται να την απορρίψει, διότι
στερείται αρμοδιότητας και δεσμεύεται από την προηγούμενη απόφασή της.77
δ) Οι διατάξεις του άρθρου 365 του ν. 4412/2016, του δίδουν το δικαίωμα εφόσον
θίγεται από την τυχόν ολική ή μερική αποδοχή της προσφυγής, να μπορεί στη
διαδικασία της εξέτασής της από την ΕΑΔΗΣΥ, να ασκήσει το δικαίωμα της
παρέμβασης. Αυτό το δικαίωμα μπορεί να ασκηθεί μόνο υπέρ της ισχύς της πράξης
της αναθέτουσας και όχι υποστηρικτικά, ήτοι να προσβάλει λόγους της προσφυγής,
που δεν ελέγχθηκαν. Τούτο σημαίνει, ότι σε περίπτωση μερικού ελέγχου της
προδικαστικής προσφυγής, ο έχων έννομο συμφέρον τρίτος, με τις νέες ρυθμίσεις
αποκλείεται από την προσβολή – παρέμβαση για έννομη προστασία.
Συμπερασματικά, υπηρετεί ορθότερα τους σκοπούς του νομοθέτη, εάν σε κάθε

περίπτωση εξέτασης των ισχυρισμών του προσφεύγοντος από την ΕΑΔΗΣΥ, γίνεται
έλεγχος επί του συνόλου των ισχυρισμών του. Έτσι κρίνεται, σε κάθε στάδιο της
διαδικασίας, εξαντλητικά η κάθε πράξη. Με τη σκέψη αυτή θα πρέπει να εκληφθεί
ότι η ρύθμιση της παρ. 1 του άρθρου 367 του ν. 4412/2016, ότι επιβάλλει στην
ΕΑΔΗΣΥ, να αποφαίνεται (αιτιολογημένα) επί «όλων» των ισχυρισμών που
προβάλλονται με την προδικαστική προσφυγή.78
Το δεύτερο ερώτημα που προκύπτει είναι εάν η ΕΑΔΗΣΥ, δεσμεύεται, ως

διοικητική αρχή, από το τεκμήριο νομιμότητας των πράξεων που έχουν εκδώσει
άλλες διοικητικές αρχές, ήτοι εάν έχει αρμοδιότητα να τις ακυρώσει ή να τις κρίνει
παρεμπιπτόντως ή ευθέως. Με βάση τη γενική αρχή που ισχύει στο διοικητικό δίκαιο,
77
78
21
οι διοικητικές αρχές έχουν την υποχρέωση να αναγνωρίζουν (ως ισχυρές) και να
εφαρμόζουν τις πράξεις των άλλων διοικητικών αρχών.
Σημειώνεται ότι οι διοικητικές πράξεις, ακόμη και αν πάσχουν νομιμότητας, εφόσον
δεν έχουν ανακληθεί διοικητικά ή δεν έχουν ακυρωθεί δικαστικά, παράγουν όλες τις
έννομες συνέπειες.79 Το ίδιο συμβαίνει και με την περίπτωση της κανονιστικής
πράξης. Για αυτήν είναι μεν δυνατός ο παρεμπίπτων έλεγχος του δικαστηρίου, μετά
την προθεσμία της αυτοτελούς προσβολής της, αλλά δεν είναι δυνατός ο
παρεμπίπτων έλεγχός της και η αμφισβήτηση της νομιμότητάς της από άλλη
διοικητική αρχή.
Κατ' επέκταση η ΕΑΔΗΣΥ δεν έχει αρμοδιότητα να προβεί σε ακύρωση, ούτε να
κρίνει παρεμπιπτόντως ή ευθέως τις προερχόμενες από άλλες διοικητικές αρχές
πράξεις που δεν εντάσσονται στο πλαίσιο της διαδικασίας του διαγωνισμού.80
Ωστόσο, δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει ότι η διάταξη του άρθρου 360 του ν.
4412/2016, δεν περιέχει εξαίρεση ή αίρεση σχετικά με το τι μπορεί να προσβληθεί
ενώπιον της ΕΑΔΗΣΥ. Η ανωτέρω ρύθμιση συνιστά μία ειδική νομοθετική διάταξη
και αναφέρεται γενικά σε κάθε παράλειψη ή εκτελεστή πράξη που μπορεί να βλάψει
τον υποψήφιο ανάδοχο. Με αυτή την έννοια επιτρέπει, μέσω της ασκηθείσας
προδικαστικής προσφυγής, τον κατ’ εξαίρεση έλεγχο από την ΕΑΔΗΣΥ, όλων των
πράξεων, όλων των οργάνων, που έχουν εκτελεστική αρμοδιότητα και όχι
γνωμοδοτική.81 Και η αρμοδιότητα αυτή εξαντλείται αποκλειστικά, κατά τα άρθρα
345-346 και 360 του ν.4412/2016, για παραλείψεις και πράξεις επί των διαδικασιών
της ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων, ήτοι σημαίνει ότι δεν εκτείνεται σε μια ευχέρεια
ελέγχου και ακύρωσης ή αδρανοποίησης, παρεμπιπτόντως ή ευθέως, άλλων, ακόμα
και έμμεσα σχετιζόμενων, πράξεων. 82
Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ΕΑΔΗΣΥ ελέγχει κάθε πράξη της αναθέτουσας
από την έναρξη της διαδικασίας, που είναι η δημοσίευση της προκήρυξης, μέχρι και
το τέλος της, δηλαδή την έκδοση της κατακυρωτικής πράξης, η οποία ως σύνθετη
79
Βλ. ΣτΕ 1624-5/2012, 1287/2004, 1161/2002, 2287/1988, 1982/1988, ΟλΣτΕ 1955/1980
80
375-376
81
Βλ. Χ. Δετσαρίδης, ό.π. σελ. 376
82
Βλ. Μαρίας-Ρόζας Ν. Οικονομίδη, Η μεταρρύθμιση της έννομης προστασίας κατά το στάδιο
ανάθεσης των δημοσίων συμβάσεων - Η Αρχή Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών (ΑΕΠΠ), σελ.
105, και απόφαση 14/2017 ΑΕΠΠ, σκέψη 11.
22
ενέργεια, διοικητικά, ενσωματώνει και τις προηγούμενες. Δηλαδή, χρονικά, η
άσκηση της προδικαστικής προσφυγής ολοκληρώνεται όταν η αναθέτουσα αρχή
εκδώσει την απόφαση κατακύρωσης με το αποτέλεσμα του διαγωνισμού και την
ανακήρυξη του μειοδότη. Αντίθετα, οι πράξεις που εκδίδει η αναθέτουσα για τη
διαγωνιστική διαδικασία μετά την απόφαση κατακύρωσης του διαγωνισμού, δεν
έχουν εκτελεστότητα. Επιπλέον γι’ αυτές δεν ασκείται προδικαστική προσφυγή
ενώπιον της ΕΑΔΗΣΥ, αφού η τελευταία δεν έχει την από το νόμο αρμοδιότητα, να
επιλύσει μία τέτοια διαφορά. Κατ’ εξαίρεση οι πράξεις αυτές έχουν υλοποιήσιμο-
εκτελεστό χαρακτήρα εάν εμπεριέχουν τροποποίηση της κατακυρωτικής απόφασης ή
ανάκλησή της, όπου και μπορούν να προσβληθούν γιατί αποτελούν εκτελεστές
διοικητικές πράξεις.83
Δικαιώματα και υποχρεώσεις των ενδιαφερομένων

Δικαιώματα
Ο οικονομικός φορέας που υποβάλει, λόγω έννομου συμφέροντος, προδικαστική
προσφυγή, με την υποβολή της απολαμβάνει δικαιώματα τα οποία οφείλουν, τόσο η
ΕΑΔΗΣΥ, όσο και η αναθέτουσα, να τα προστατεύσουν. Το πιο βασικό είναι το
δικαίωμα πρόσβασης στο φάκελο που έχει σχηματίσει η ΕΑΔΗΣΥ.84 Αυτό σημαίνει
ότι είναι σε θέση να αντλήσει το αποδεικτικό υλικό και τις απαιτούμενες
πληροφορίες που θα χρειαστεί, προκειμένου να προστατεύσει με αποτελεσματικό
τρόπο τα συμφέροντά του.85
Σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 361 του ν. 4412/2016, η προθεσμία για την
υποβολή της προδικαστικής προσφυγής κατά ζημιογόνου πράξης της αναθέτουσας,
είναι δέκα (10) ημέρες από την κοινοποίηση με ηλεκτρονικά μέσα ή δεκαπέντε (15)
ημέρες, αν χρησιμοποιήθηκαν άλλα μέσα επικοινωνίας. Ενώ σε ότι αφορά την
προσβολή των όρων της διακήρυξης, αυτοί μπορούν να προσβληθούν μέχρι την
ορισθείσα προθεσμία λήξης της υποβολής των προσφορών.86
83
375.
84
Βλ. Χ. Δετσαρίδης, Η προδικαστική προσφυγή στο στάδιο ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων,σελ.
435.
85
Βλ. Χ. Δετσαρίδης, ό.π σελ. 436
86
23
Επίσης, ο οικονομικός φορέας και οι λοιποί διάδικοι μπορούν να υποβάλουν
υπόμνημα αντίκρουσης των κοινοποιούμενων απόψεων της αναθέτουσας,87 ενώ
δύναται να αιτηθούν να παραστούν και να αναπτύξουν, επί των περιπτώσεων
εξέτασης των άρθρων 367 και 368, και προφορικά τους ισχυρισμούς τους στο
κλιμάκιο της ΕΑΔΗΣΥ.88
Η ενώπιον της Αρχής άσκηση παρέμβασης από τον υποψήφιο ανάδοχο, δεν αποτελεί
προϋπόθεση του παραδεκτού για την άσκηση παρέμβασης στο αρμόδιο δικαστήριο
εφόσον η υπόθεση, μετά από προσφυγή της αναθέτουσας ή του προσφεύγοντος, τύχει
δικαστικού ελέγχου.89 90
Υποχρεώσεις
Ο προσφεύγοντας και ο παρεμβαίνων, έχουν υποχρέωση να προσκομίσουν κάθε
έγγραφο που θα αποδεικνύει το έννομο συμφέρον της συμμετοχής τους στη
διαδικασία ενώπιον της ΕΑΔΗΣΥ, καθώς και τη βασιμότητα των λόγων που ο
προσφεύγων επικαλείται για αλλαγή της πράξης, ενώ ο παρεμβαίνων για τη
διατήρησή της.91 Επίσης, ο τελευταίος δεν δύναται να εγείρει πραγματικά ή νομικά
ζητήματα ή τεχνικές κρίσεις που θα επιφέρουν μεταβολή του αντικειμένου της
διαφοράς. Τέλος, ο προσφεύγων και ο παρεμβαίνων δεν επιτρέπεται να υποβάλουν
ισχυρισμούς που αφορούσαν προγενέστερα στάδια της διαδικασίας του διαγωνισμού
τα οποία, σύμφωνα με την αρχή του «επικαίρου», έχουν ήδη παρέλθει.92 Πλην όμως,
κατά την εκτίμηση του γράφοντος, η θέση αυτή αναμένεται, στη βάση της απόφασης
C-771/2019 -απάντηση του ΔΕΕ στο προδικαστικό ερώτημα της υπ’ αρ. 235/2019
απόφασης της Ε.Α. του ΣτΕ - (Βλ. στη συνέχεια της παρούσης εργασία το σχετικό
θέμα «Έννομο συμφέρον αποκλεισθέντος τρίτου»), να επανεξεταστεί.93
87
Βλ. Μ. Διαθεσόπουλος, Οι τροποποιήσεις του νέου Νόμου για τις δημόσιες συμβάσεις (Ν.
4782/2021) επί του συστήματος προδικαστικής και δικαστικής προστασίας,
https://www.lawspot.gr/nomika-blogs/mihalis_diathesopoylos/oi-tropopoiiseis-toy-neoy-nomoy-gia-
tis-dimosies-symvaseis-n
88
Βλ. ν. 4412/2016
89
Βλ. παρ. 1 και 4 του άρθρου 372 και άρθρο 362 του ν. 4412/2016 και Χ. Δετσαρίδης, Η
προδικαστική προσφυγή στο στάδιο ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων, σελ. 371-372.
90
Βλ. Χ. Δετσαρίδης, ό.π σελ. 372.
91
369.
92
Βλ. Χ. Δετσαρίδης, ό.π σελ. 370-371.
93
«…ο αποκλεισθείς προσφέρων μπορεί να ασκήσει προσφυγή κατά της απόφασης του αναθέτοντος
φορέα με την οποία γίνεται δεκτή η προσφορά ενός από τους ανταγωνιστές του, ανεξαρτήτως του
24
Κλείνοντας να αναφερθεί ότι απαγορεύεται, επί ποινή αποκλεισμού, η πρόωρη
αποκάλυψη οικονομικών προσφορών από τους διαγωνιζόμενους. Πιο συγκεκριμένα
των στοιχείων εκείνων που σύμφωνα με τη διακήρυξη λαμβάνονται υπόψη για τη
διαμόρφωση του κόστους σύγκρισης της προσφοράς ή που σχετίζονται άμεσα με το
πώς αυτή θα διαμορφωθεί. Ήτοι αποτελούν, σύμφωνα με τους όρους που προβλέπει
η διακήρυξη, το αντικείμενο του διαγωνισμού.94
Έννομο συμφέρον
Προϋπόθεση για να έχει κάποιος προσφεύγων το δικαίωμα της παροχής της ανωτέρω
προβλεπόμενης «έννομης» προστασίας είναι το έννομο συμφέρον. Το έννομο
συμφέρον πρέπει να υπάρχει κατά την έκδοση της πράξης που προσβάλλεται, όταν
υποβάλλεται η άσκηση της προδικαστικής προσφυγής ενώπιον της ΕΑΔΗΣΥ ή στο
αρμόδιο δικαστήριο, όταν συζητείται η υπόθεση.95 Ήτοι να είναι άμεσο, δηλαδή να
υπάρχει αιτιώδης σύνδεση με το πρόσωπο του προσφεύγοντος και να είναι ενεστώς,
δηλαδή να μην είναι μελλοντικό αλλά υπαρκτό. Επομένως, πρέπει μεταξύ της
προσβαλλόμενης πράξης και του προσφεύγοντα, να υπάρχει μία ειδική έννομη
σχέση, δηλαδή δεν είναι αρκετό το γενικό δημόσιο ενδιαφέρον που μπορεί να έχει
κάποιος πολίτης για το σύννομο της διαδικασίας σύναψης μίας δημοσίας σύμβασης.96
Όσον αφορά την προϋπόθεση για την ενύπαρξη του προσωπικού εννόμου
συμφέροντος στις κανονιστικές πράξεις, αυτή συντρέχει όταν η κανονιστική ρύθμιση
που προσβάλλεται, θίγει συγκεκριμένα δικαιώματα ή ελευθερίες του αιτούντος, τα
οποία κατοχυρώνει το Σύνταγμα και οι νόμοι. Για τα παραπάνω ο αιτών επιδιώκει την
αποκατάσταση της πραγμάτωσής τους με την έκδοση της ακυρωτικής απόφασης.97
Σύμφωνα με την νομολογία, η προκήρυξη του διαγωνισμού έχει κανονιστικό
χαρακτήρα.98 Το έννομο συμφέρον επί προσωρινής προστασίας, συνίσταται στην
επίκληση βλάβης του αιτούντος από όρο της διακήρυξης, δηλαδή όταν ο όρος
σταδίου της διαδικασίας σύναψης δημόσιας σύμβασης κατά το οποίο λαμβάνεται η απόφαση αυτή.»
Βλ. C-771/19.
94
Βλ. ΕΑ ΣτΕ 1333/2009, και Ράϊκος, Δίκαιο Δημοσίων Συμβάσεων» 3η Έκδοση, σελ. 403
95
Βλ. ΣτΕ 880/2016, Βλ. ΣτΕ 506/2016, ΣτΕ 509/2016
96
Βλ. ΑΕΠΠ απόφαση Ε16/2020 και απολογιστική έκθεση 2020 ΑΕΠΠ σελ. 62
97
Βλ. ΑΕΠΠ απόφασης: 1546/2020 και Κ. Χιώλος, Το έννομο συμφέρον στην ακυρωτική δίκη
ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας, ΔιοικΔ, 2010, τ. 4, σελ. 847,
98
Βλ. ΣτΕ 2573/2017, 2132/2018
25
καθιστά ουσιωδώς δυσχερή τη συμμετοχή του ενδιαφερομένου στο διαγωνισμό ή τον
αποκλείει.99
Παραδείγματα από περιπτώσεις έννομου συμφέροντος στις δημόσιες

συμβάσεις
Προσφυγή για κήρυξη ακυρότητας της Διακήρυξης

Ο νομοθέτης προβλέπει ρητά ότι έννομο συμφέρον- και κατ’ επέκταση δικαίωμα
άσκησης προδικαστικής προσφυγής- έχει μόνο ο οικονομικός φορέας που έχει
συμφέρον να γίνει αποδέκτης της ανάθεσης της δημόσιας σύμβασης.100 Αυτό
σημαίνει ότι είχε πάρει με επιφύλαξη μέρος στη διαγωνιστική διαδικασία ή είχε
αποκλειστεί από αυτήν πριν από την έναρξή της, δηλαδή στερήθηκε το δικαίωμα
συμμετοχής. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω αυτό μπορούσε να ισχύσει όταν ο
ενδιαφερόμενος οικονομικός φορέας επικαλούνταν ότι υπέστη βλάβη –
αποδεδειγμένη ζημία101 από συγκεκριμένο όρο που εμπεριείχε η διακήρυξη, και ο
όρος αυτός παραβίαζε τους κανόνες αναφορικά με τις προϋποθέσεις για τη
συμμετοχή στο διαγωνισμό.102 Δηλαδή δεν αρκεί η αόριστη και γενική επίκληση της
νόθευσης, αλλά είναι αναγκαίο -απαιτητό, να προβληθεί συγκεκριμένα ο όρος της
πράξης της αναθέτουσας που περιορίζει τον ανταγωνισμό.103 Όμως όταν δεν
διατυπώσει επιφυλάξεις, και αποκλεισθεί από το διαγωνισμό, τότε χάνει το δικαίωμα
του έννομου συμφέροντος και της προσβολής των όρων της διακήρυξης.104 Τούτο
συμβαίνει γιατί καθίστατο τρίτος ως προς αυτόν και εκτός του ότι δεν έχει δικαίωμα
να αμφισβητήσει τους όρους της σύμβασης, δεν έχει έννομο συμφέρον: α) να
αμφισβητήσει το νόμιμο της συμμετοχής άλλου διαγωνιζομένου και β) να
99
Μελέτες και Συναφείς Υπηρεσίες: Ο Νόμος 4412/2016 Και Η Εφαρμογή Του, σελ. 138
100
273-274.
101
Βλ. Χ. Δετσαρίδης ό.π σελ. 388
102
Βλ. ΣτΕ ΕπΑν 235/2013 και Χ. Δετσαρίδης, Η προδικαστική προσφυγή στο στάδιο ανάθεσης
δημοσίων συμβάσεων, σελ. 273-274.
103
389
104
26
αμφισβητήσει τους όρους της διακήρυξης για μέρη της σύμβασης, στα οποία δεν είχε
καταθέσει προσφορά.105
Σημειώνεται ότι η ΕΑΔΗΣΥ, ελέγχει την πράξη που προσβάλλεται με βάση το

καθεστώς που ήταν σε ισχύ κατά το χρόνο της δημοσίευσης της διακήρυξης και η
οποία έχει εφαρμογή μέχρι την ολοκλήρωση της σύμβασης.106
Σχετικά με την τροποποίηση της διακήρυξης λόγω προδικαστικής προσφυγής
Σύμφωνα με τη γενική αρχή διαφάνειας που ρυθμίζει τους δημόσιους διαγωνισμούς,

δεν είναι επιτρεπτή, μετά τη διενέργεια του διαγωνισμού, η τροποποίηση των όρων
που περιλαμβάνει η διακήρυξη κατόπιν αποδοχής προσφυγής ή αυτεπαγγέλτως. Αυτό
δε υφίσταται, ακόμα και εάν η προδικαστική προσφυγή κατά της διακήρυξης, έχει
ασκηθεί πριν από τη διενέργειά του.
Επομένως, σε εκδοχές όπως τις παραπάνω, η αναθέτουσα αρχή οφείλει να

προχωρήσει στη ματαίωση του διαγωνισμού και την επανάληψη της διαδικασία από
την αρχή, με πλήρη δημοσίευση της νέας διακήρυξης.107
Έννομο συμφέρον για φωτογραφικές διατάξεις της διακήρυξης

Είναι βάσιμος ο λόγος έννομου συμφέροντος και υποβολή προσφυγής, όταν στους
όρους της διακήρυξης τίθενται περιορισμοί ως προς την πρόσβαση στο διαγωνισμό
για επιτακτικούς λόγους δημοσίου συμφέροντος οι οποίοι δεν δικαιολογούνται. Η
αναθέτουσα αρχή είναι ελεύθερη, κατά την κρίση της, να διαμορφώνει τους όρους
της διακήρυξης. Ακόμη να καθορίζει, με βάση τη σκοπιμότητα της χρήσης και τις
ανάγκες της, τις τεχνικές προδιαγραφές. Η θέσπισή τους δεν θα πρέπει να
συνεπάγεται αποκλεισμό από τη συμμετοχή στη διαγωνιστική διαδικασία των
οικονομικών φορέων ή να καθιστά ουσιωδώς δυσχερή τη συμμετοχή τους, ήτοι να
παραβιάζει τους κανόνες του ανταγωνισμού.108 Έτσι σε περίπτωση που κάποιος όρος
της διακήρυξης λειτουργεί υπέρμετρα περιοριστικά για τον ανταγωνισμό και υπέρ
κάποιων συγκεκριμένων υποψηφίων, τότε καθιστά μη νόμιμη τη διακήρυξη. Ο
105
Βλ. Χ. Δετσαρίδης, ό.π. σελ. 273-274.
106
107
ΣτΕ 554/2010. Πρβλ. ΕΑ ΣτΕ 1083/2006, 1084/2010 και Δ. Ράϊκος, Δίκαιο Δημοσίων Συμβάσεων»
3η Έκδοση, σελ. 352
108
424
27
διαγωνισμός θεωρείται φωτογραφικός, με αποτέλεσμα όλη η διενεργηθείσα
διαδικασία να είναι παράνομη και η διακήρυξη να ακυρώνεται.109 Σημειώνεται ότι
λόγοι που αφορούν τεχνικές προδιαγραφές δεν είναι εφικτό να προσβληθούν διότι
αφορούν τεχνική εκτίμηση της αναθέτουσας για την σκοπιμότητά τους,110 και αυτό
διότι έχουν σχέση με τεχνικές κρίσεις, οι οποίες δεν μπορεί να ελεγχθούν ούτε σε
ενδοδιοικητικό επίπεδο ελέγχου, αλλά ούτε και σε δικαστικό επίπεδο ελέγχου.111
Έννομο συμφέρον αποκλεισθέντος τρίτου

Μέχρι πρότινος όταν διαγωνιζόμενος που είχε αποκλεισθεί προχωρούσε στην άσκηση
ασφαλιστικών μέτρων κατά του αποκλεισμού του, αλλά και κατά της αποδοχής
άλλων διαγωνιζομένων από τη διαγωνιστική διαδικασία, το δικαστήριο εξέταζε κατά
προτεραιότητα τις αιτιάσεις που είχαν σχέση με τον αποκλεισμό του. Εάν
αποφαινόταν ότι αυτός ήταν νόμιμος, τότε ο αποκλεισθείς (όσον αφορά τη
διαγωνιστική διαδικασία) λογίζονταν τρίτος και κατά συνέπεια στερούνταν έννομου
συμφέροντος ως προς το να εγείρει αιτιάσεις εναντίον των ετέρων συμμετεχόντων.112
Σε σχέση με την ανωτέρω διαδικασία η μόνη εξαίρεση που το δικαστήριο δέχονταν
ότι ο αποκλεισθείς νομιμοποιείται να προσφύγει κατά πράξεων που σχετίζονται
αποκλειστικά με την αποδοχή άλλου συνδιαγωνιζόμενού του, ήταν όταν η προσφορά
του άλλου διαγωνιζόμενου, ενώ έπασχε από τα ίδια ελαττώματα, γίνονταν αποδεκτή.
Ήτοι όταν δεν είχε τηρηθεί, από την αναθέτουσα, η αρχή του ίσου μέτρου κρίσης.113
Ωστόσο η ΕΑ της Ολ. του ΣτΕ, με την απόφαση 235/2019, η οποία αποτέλεσε
απότοκο προηγηθείσας νομολογιακής διάπλασης,114 αντιλαμβανόμενη τις εξελίξεις,
επανεξέτασε τις νομολογιακές της τοποθετήσεις, αναφορικά με το έννομο συμφέρον
του αποκλεισθέντος διαγωνιζόμενου. Δηλαδή κατά πόσο δύναται ο τελευταίος στις
προβαλλόμενες αιτιάσεις σε βάρος της απόφασης αποκλεισμού του, να προβάλει
109
110
111
Βλ. Χ. Δετσαρίδης, ό.π σελ.. 377
112
Βλ. ΣτΕ 1265/2011, ΣτΕ ΕΑ 380/2012, ΣτΕ ΕΑ 106/2013, ΣτΕ ΕΑ 235/2012, ΣτΕ ΕΑ 232/2013,
ΣτΕ ΕΑ 79/2012, ΣτΕ ΕΑ 671/2011, ΣτΕ ΕΑ 1156/2011, ΣτΕ ΕΑ 229/2011, ΣτΕ ΕΑ 329/2010, ΣτΕ
ΕΑ 1194/2008, ΣτΕ ΕΑ 311/2009, ΣτΕ ΕΑ 786/2005, ΣτΕ ΕΑ 569/2008.
113
Βλ. ΣτΕ ΕΑ 349/2017, σκ. 19 με παραπομπή σε ΣτΕ 3921/2013
114
Βλ. 106/2018, 22/2018, 130/2018, 30/2019, 144/2018, αποφάσεις της ΕΑ του ΣτΕ (ιδίως στην υπ’
αριθμ. 22/2018)
28
παράλληλα και αιτιάσεις ενάντια στην αποδοχή της προσφοράς άλλου
διαγωνιζομένου.115
Σημαντικό ρόλο στην επανατοποθέτηση του δικαστηρίου έπαιξε η νεότερη νομολογία
του ΔΕΕ (Πρβλ. PFE (C-689/13, Fastweb (C-100/12)), Archus και Gama (C-131/16),
C-355/15 Bietergemeinschaft Techn και Lombardi (C-333/18)).
Υπό τις νέες συνθήκες το ΣτΕ: α) ερμηνεύοντας τις δικονομικές οδηγίες, 89/665/ΕΟΚ
και 92/13/ΕΟΚ, όπως είναι σε ισχύ μετά την αντικατάστασή τους από την οδηγία
2007/66/ΕΚ και β) αφομοιώνοντας τα πορίσματα των ανωτέρω αποφάσεων του ΔΕΕ,
άφησε ανοιχτό το περιθώριο της αναθεώρησης της νομολογίας του κυρίως για ότι
αφορά:
i) την αμοιβαία σχέση του έννομου συμφέροντος που έχει ένας διαγωνιζόμενος που
αποκλείστηκε από τη διαγωνιστική διαδικασία για τη ματαίωσή της και την
προκήρυξη καινούριας με ουσιωδώς όμοιο ή όμοιο περιεχόμενο και όρους και
ii) το σημείο (χρονικά) και τις συνθήκες που ο διαγωνιζόμενος αποκτά την ιδιότητα
του οριστικά αποκλεισθέντος και είναι πλέον στη διαγωνιστική διαδικασία «τρίτος».
Αυτό σημαίνει ότι στερείται του εννόμου συμφέροντος για την έκφραση καταγγελίας
κατά της πράξης του αποκλεισμού του ή/και της αντίστοιχης πράξης κατακύρωσης
υπέρ άλλου υποψηφίου.
Υπό τους προβληματισμούς της μειοψηφίας, το Δικαστήριο διχάστηκε και οδηγήθηκε
στο να υποβάλει στο ΔΕΕ τα ακόλουθα προδικαστικά ερωτήματα: 116
α) Η νομολογία του ΔΕΕ είναι αντίθετη με την εθνική νομολογιακή πρακτική που
ορίζει ότι ο αποκλεισθείς - σε προγενέστερο στάδιο της διαδικασίας- μπορεί να
στραφεί παράλληλα με την αίτηση ακύρωσης, κατά του αποκλεισμού του και κατά
της αποδοχής από την αναθέτουσα αρχή της προσφοράς άλλου διαγωνιζομένου μόνο
για παράβαση του ίσου μέτρου κρίσεως και όχι για άλλους λόγους. 117
β) Η προηγούμενη ανεπιτυχή άσκηση προσφυγής, ασκεί επιρροή, ως προς την
επίκληση εννόμου συμφέροντος κατά του αποκλεισμού ενώπιον της ΕΑΔΗΣΥ και αν
ναι, πόσο; Σημειώνεται ότι σε μεταγενέστερη ερμηνεία της απόφασης
115
Βλ. Α. Σχινά, Η Έννοια του «Τρίτου» στη Διαγωνιστική Διαδικασία: η Διεύρυνση του Εννόμου
Συμφέροντος σε μια προσπάθεια αφομοίωσης της Νομολογίας του ΔΕΕ, στο 7o Ετήσιο Επιστημονικό
Συνέδριο Ένωσης Ελλήνων Δημοσιολόγων, σελ. 255
116
Βλ. Α. Σχινά, ό.π. σελ. 261
117
Βλ. Α. Σχινά, ό.π. σελ. 256-257
29
Bietergemeinschaft, το ΔΕΕ, έκρινε ότι η απόφαση του αποκλεισμού πρέπει να έχει
ισχύ δεδικασμένου.
γ) Κατά πόσον ασκεί επιρροή με την κρίση επί του έννομου συμφέροντος το γεγονός
ότι, σε περίπτωση αποδοχής των καταγγελιών του αποκλεισθέντος -κατά της πράξης
με την οποία υπάρχει αποδοχή της προσφοράς του ανταγωνιστή του- είναι αδύνατη η
επαναπροκήρυξη «ίδιας» διαγωνιστικής διαδικασίας. Πρόσθετα, στην περίπτωση
κίνησης ίδιας διαδικασίας, κατά πόσο ο προηγούμενος αποκλεισμός του συναινεί στο
να μην μπορεί να λάβει μέρος στη νέα διαδικασία. 118
Κατά μια άποψη η ανωτέρω απόφαση της Ολ. της ΕΑ του ΣτΕ, ήταν η κορύφωση της
ανασφάλειας και της νομολογιακής διάστασης που είχε σχηματιστεί με το σύνολο
των προηγούμενων αποφάσεων που είχαν εξετάσει, παρεμπιπτόντως ή ευθέως,
αντίστοιχα ζητήματα.119 Ενώ κατά μία άλλη άποψη, η διακύμανση του έννομου
συμφέροντος του οριστικά αποκλεισθέντος, εκπορεύεται από την καμπύλη της
νομολογίας και από την ασάφεια των οδηγιών. Αποτέλεσμα είναι να βάλλεται η
ασφάλεια δικαίου, γιατί ορισμένοι θεωρούν ότι, η ΕΑΔΗΣΥ και το ΣτΕ, ως ενιαίο
μπλοκ νομολογίας, δεν προσφέρουν στον τομέα των Δημοσίων Συμβάσεων.120
Υπόθεση C-771/2019 απάντηση του ΔΕΕ στο προδικαστικό ερώτημα της υπ’ αρ.
235/2019 απόφασης της Ε.Α. του ΣτΕ
Το ΔΕΕ, με την C-771/2019 απόφαση, απάντησε στα ερωτήματα που του έθεσε η Ολ.
της Ε.Α. του ΣτΕ με την υπ’ αρ. 235/2019, απόφασή της και έκρινε ως ακολούθως:
α) μπορεί ο αποκλεισθείς, από προηγούμενο στάδιο της ανάθεσης της σύμβασης,
προσφεύγων, παράλληλα με την αίτηση ακύρωσης του αποκλεισμού του, να ασκήσει
προσφυγή και κατά της πράξης-απόφασης της αναθέτουσας αρχής που κάνει δεκτή
την προσφορά ενός εκ των ανταγωνιστών του, ανεξάρτητα από το πότε έλαβε χώρα η
απόφαση αποδοχής της προσφοράς του ανταγωνιστή και από το στάδιο που
βρίσκεται η διαδικασία της σύναψης της δημόσιας σύμβασης. Μπορεί ο προσφεύγων
118
Βλ. Α. Σχινά, Η Έννοια του «Τρίτου» στη Διαγωνιστική Διαδικασία: η Διεύρυνση του Εννόμου
Συμφέροντος σε μια προσπάθεια αφομοίωσης της Νομολογίας του ΔΕΕ, στο 7o Ετήσιο Επιστημονικό
Συνέδριο Ένωσης Ελλήνων Δημοσιολόγων, σελ. 257
119
Βλ. Α. Σχινά, ό.π. σελ. 255
120
Βλ. Ε. Βενιζέλος, Ομιλία στην παρουσίαση του βιβλίου του Χρ. Δετσαρίδη, Η προδικαστική
προσφυγή στο στάδιο ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων.
https://www.evenizelos.gr/speeches/conferences-events/432-conferencespeech2019/6127-omilia-ev-
venizelou-stin-parousiasi-tou-vivliou-tou-xr-detsaridi-i-prodikastiki-prosfygi-sto-stadio-anathesis-
dimosion-symvaseon.html
30
να το πράξει με οποιαδήποτε αιτιολογία κρίνει ότι υφίσταται και παραβιάζει τη
νομοθεσία της ΕΕ, περί δημοσίων συμβάσεων και
β) η δυνατότητα άσκησης της προσφυγής κατά της πράξης-απόφασης της
αναθέτουσας- που κάνει δεκτή την προσφορά ενός εκ των ανταγωνιστών του- δεν
σχετίζεται με το γεγονός ότι έχει απορριφθεί η δική του προσφυγή από τον αρμόδιο
φορέα που ο εθνικός νομοθέτης έχει θεσπίσει για την εξέταση των προδικαστικών
προσφυγών. Ήτοι για την χώρα μας της ΕΑΔΗΣΥ, αρκεί η απόρριψή του να μην έχει
επικυρωθεί από το αρμόδιο δικαστήριο.121
Με την παραπάνω απόφαση το ΔΕΕ διευρύνει την έννοια του έννομου συμφέροντος
του οικονομικού φορέα που συμμετείχε στη διαγωνιστική διαδικασία, αλλά
αποκλείσθηκε. Επιπλέον του αναγνωρίζει το δικαίωμα, πέραν της προσβολής της
δικής του πράξης, να προσβάλει, προβάλλοντας σχετικούς ισχυρισμούς, και την
επάρκεια των προσφορών που έχουν υποβάλει και άλλοι οικονομικοί φορείς.
Μάλιστα σε αντίθεση με ότι συνέβαινε στο παρελθόν, τώρα αυτό μπορεί να το πράξει
και πέραν από την τήρηση της αρχής του ίσου μέτρου κρίσης. Επίσης μπορεί να το
κάνει ανεξαρτήτως του σταδίου που βρίσκεται η διαδικασία, καθώς η οδηγία δεν
διευκρινίζει το ακριβές στάδιο της άσκησης προσφυγής και κατά τις σκέψεις 36 και
37, αυτό εξυπηρετεί την αποτελεσματικότερη και ταχύτερη δικαστική προστασία.122
Επειδή δε η ανωτέρω απόφαση εκδόθηκε σε συνέχεια του προδικαστικού ερωτήματος

του ΣτΕ, θεωρείται βέβαιο ότι νομολογιακά, αναμένεται να αποτυπωθεί και στις
αντίστοιχες αποφάσεις που θα κληθούν να εκδώσουν, στο άμεσο μέλλον τα ελληνικά
δικαστήρια. Ωστόσο, κατά την άποψη του γράφοντος το έννομο συμφέρον και η
διεύρυνσή του οδηγεί τη διαγωνιστική διαδικασία σε πιο δύσβατα μονοπάτια από
αυτά που μέχρι τώρα γνωρίζουμε. Μένει να αποδειχθεί εάν αυτά θα είναι προς
όφελος της ταχύτητας της απόδοσης της δικαιοσύνης, του ανταγωνισμού, της
διαφάνειας και του δημοσίου συμφέροντος. Ως προς το τελευταίο θα πρέπει πλέον,
πέρα από την αναζήτηση λύσεων αναφορικά με την ταχύτητα της απόδοσης της
δικαιοσύνης, να εξετασθούν όσον αφορά την ανάθεση των δημοσίων συμβάσεων και
άλλες ξεκάθαρες λύσεις. Κατά πρώτον να εξετασθεί αν θα μπορούσε να γίνει
εκμετάλλευση της διαπραγμάτευσης, δηλαδή να κάθονται όλοι οι ενδιαφερόμενοι και
121
Βλ. ΔΕΕ (C-771/2019)
122
Βλ. ΔΕΕ (C-771/2019)
31
η αναθέτουσα αρχή στο ίδιο τραπέζι και αφού υποβάλλουν όλοι τις προτάσεις τους να
προκύπτει η επιλογή του Αναδόχου. Κατά δεύτερον θα πρέπει να εξεταστεί η
διεύρυνση των συμβάσεων πλαίσιο του ν. 4412/2016.
Σιωπηρή απόρριψη
Με το άρθρο 367 του ν. 4412/2016, ο νομοθέτης καθορίζει τη διαδικασία για τη λήψη
αποφάσεων από την ΕΑΔΗΣΥ, ενώ επίσης προσδιορίζει τις συνέπειες των
αποφάσεών της. Ειδικότερα, ορίζει ότι η ΕΑΔΗΣΥ αποφαίνεται αιτιολογημένα,
αναφορικά με τη βασιμότητα πραγματικών και νομικών ισχυρισμών που
προβάλλονται με την προσφυγή, σε αντιδιαστολή με τους ισχυρισμούς της
αναθέτουσας αρχής, αλλά και των θέσεων (σε ενδεχόμενη παρέμβαση), του
παρεμβαίνοντα. Κατά συνέπεια, οι λόγοι που αιτιολογούν την αποδοχή ή απόρριψη
της προδικαστικής προσφυγής, όπως επίσης και οι σημαντικότεροι ισχυρισμοί της
αναθέτουσας αρχής και των τυχόν παρεμβαινόντων, θα πρέπει, στις αποφάσεις της να
επιδεικνύονται με σαφήνεια.123
Επισημαίνεται ότι για την ολική ή μερική αποδοχή της προδικαστικής προσφυγής, θα
πρέπει να ενυπάρχουν οι ουσιαστικές προϋποθέσεις του άρθρου 346. Αυτό, για ότι
αφορά το πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων, σημαίνει πως πρέπει με την προσφυγή
να καταδεικνύεται ότι έχει από πλευράς της αναθέτουσας πραγματοποιηθεί παράβαση
εθνικού δικαίου ή κανόνα του δικαίου της ΕΕ. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω η
ΕΑΔΗΣΥ επιλαμβάνεται μόνο επί θεμάτων που θίγει η προσφυγή και δεν δύναται να
κάνει παρεμπίπτοντα έλεγχο της διακήρυξης ή να εμπλακεί σε άλλα ζητήματα που
αφορούν τη διενέργεια της διαδικασίας.
Περαιτέρω, στο ίδιο άρθρο (367 του ν. 4412/2016) ορίζεται ότι η ΕΑΔΗΣΥ εκδίδει
υποχρεωτικά απόφαση επί της προδικαστικής προσφυγής εντός της αποκλειστικής
προθεσμίας των είκοσι (20) ημερών, και οι οποίες (20 ημέρες) αρχίζουν και μετρούν
από την ημέρα της εξέτασής της.124 Όμως σε περίπτωση που η ως άνω αποκλειστική
προθεσμία παρέλθει άπρακτη, τότε: α) συντελείται σιωπηρή απόρριψή της από την
ΕΑΔΗΣΥ και ως επακόλουθο προσβάλλεται παραδεκτά, με βάση τα προβλεπόμενα
123
Βλ. ν. 4412/2016
124
Βλ. ν. 4412/2016
32
στο άρθρο 372, στο αρμόδιο δικαστήριο125 και β) η τυχόν γνωστοποίηση, μετά την
παρέλευση της εν λόγω προθεσμίας, της απόφασης από την ΕΑΔΗΣΥ επί της
προδικαστικής προσφυγής, καθιστά την τελευταία άκυρη, και αυτό γιατί απουσιάζει,
η κατά το χρόνο έκδοσής της, αρμοδιότητα της ΕΑΔΗΣΥ.126
Ως προς την περίπτωση του σημείου (α) η πρόσφατη νομολογία «τάραξε» τα νερά,
καθώς με την απόφαση ΣτΕ Δ’ 7μ. 194/2022, το δικαστήριο ακύρωσε την
προσβαλλόμενη σιωπηρή απόρριψη της προδικαστικής προσφυγής κατά της
αναθέτουσας και την ανέπεμψε στην ΕΑΔΗΣΥ. Η αιτιολογία που το δικαστήριο
επικαλέστηκε για την παραπάνω απόφαση, ήταν ότι η ΕΑΔΗΣΥ έχει την υποχρέωση
της εξέτασης και ακολούθως της έκδοσης απόφασης επί των προδικαστικών
προσφυγών. Ακόμη ανέφερε ότι το δικαστήριο δεν μπορεί, πρωτογενώς, να προβεί
στην εξέταση των ζητημάτων ή πιθανών αιτιάσεων που τέθηκαν στην προδικαστική
προσφυγή.127
Ο Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης κ. Π. Πικραμένος, αναφορικά με την ανωτέρω
απόφαση, σχολίασε ότι το δικαστήριο ίσως στάθηκε λίγο υπερβολικό. Αυτό διότι
όπως νομολογιακά έχει παγιωθεί και στις φορολογικές υποθέσεις, μπορεί μια
υπόθεση που έχει μόνο νομικά ζητήματα, να μπορεί να προχωρήσει, ήτοι να είναι
«καθαρή» κατά τη γλώσσα των δικαστηρίων.128
Κατά την άποψη του γράφοντος η απόφαση ΣτΕ Δ’ 7μ. 194/2022, είναι ιδιαίτερα
ενδιαφέρουσα, ως προς τη θέση της ΕΑΔΗΣΥ στο γίνεστε των συμβάσεων, τον
ενδικοφανή της χαρακτήρα, αλλά και τις προσδοκίες που η τελευταία θα πρέπει να
επιβεβαιώσει και να μην διαψεύσει. Ωστόσο, για να μπορέσει να ανταποκριθεί, θα
πρέπει να στελεχωθεί με το κατάλληλο προσωπικό. Η διαπίστωση αυτή έγινε καθώς
σε συνέχεια της συζήτησης στη βουλή η ΑΕΠΠ υπολειτουργούσε129 λόγω έλλειψης
125
Βλ. ΕΑ ΣτΕ 12, 13, 14, 15/2018 Ολομ. ΕΑ ΣτΕ 54/2018, ΕΑ ΣτΕ 171/2017. Πρβλ. ΣτΕ 3066/2002,
ΕΑ ΣτΕ 910/2009, 460/2008
126
ΕΑ ΣτΕ 54/2018. και ΑΕΠΠ 177/2017
127
ΣτΕ 194/2022
128
Βλ. Π. Πικραμένος, Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, Διαρκή Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης,
Ellinon/ToKtirio/Fotografiko-Archeio/#6387d14b-9e11-49db-bfe4-ae5400d926f1
129
Βλ. Π. Πικραμένος, 09/03/2022, 16:00 ό.π
33
προσωπικού. Τέλος μέχρι πρόσφατα οι εκκρεμείς υποθέσεις που έπρεπε να
εξετασθούν έφταναν τις 2050.130
Παρεμβάσεις και νέες μεταρρυθμίσεις του Νομοθέτη
Άρθρο 1 του ν. 4912/2022 σκοπός της νέας Αρχής
Στο άρθρο 1 τίθεται ως σκοπός η δημιουργία μιας ενιαίας ανεξάρτητης αρχής για το
σύνολο των δημοσίων συμβάσεων, η οποία θα προκύψει από τη συγχώνευση των δύο
αρχών, ήτοι, της ΕΑΑΔΗΣΥ και της ΑΕΠΠ. Απώτερος στόχος, ο αποτελεσματικός
έλεγχος της σωστής εφαρμογής του εθνικού και ενωσιακού δικαίου των δημοσίων
συμβάσεων συμπεριλαμβανομένης και της εξέτασης των προδικαστικών προσφυγών.
Άρθρο 2 του ν. 4912/2022 αντικείμενο της νέας Αρχής
Στο άρθρο 2, αναφέρεται η συγκρότηση της νέας αρχής, η διασφάλιση της

λειτουργικής και οικονομικής της ανεξαρτησίας, καθώς και η ρύθμιση όλων των
ζητημάτων που αφορούν τη λειτουργία και την οργάνωση της.
Άρθρο 3 του ν. 4912/2022 μετονομασία της ΑΕΠΠ με αντικατάσταση τίτλων του

ν. 4412/2016
Το άρθρο 3, αντικαθιστά τον τίτλο 2 και τα τμήματα Ι και II του Βιβλίου IV του ν.
4412/2016, προβλέποντας τη μετονομασία της αρχής σε Ενιαία Αρχή Δημοσίων
Συμβάσεων. Για λόγους ασφάλειας δικαίου ορίζει ρητά ότι, όπου στην κείμενη
νομοθεσία γίνεται αναφορά στην αρχή του νόμου 4013/2011, νοείται πλέον η νέα
αρχή του ν. 4412/2016, όπως ισχύει μετά τη μετονομασία της.131
130
Βλ. Α. Μυλωνάκης, Ειδικός αγορητής της Ελληνικής Λύσης, ψήφιση επί της αρχής, των άρθρων
και του συνόλου του σχεδίου νόμου του Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης: «Ενιαία Αρχή Δημοσίων
Συμβάσεων και άλλες διατάξεις του Υπουργείου Δικαιοσύνης.», Πρακτικά Συνεδρίαση Ολομέλειας,
ΙΗ΄ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΜΕΝΗΣ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ) Γ' Σύνοδος Ϟ
Α', 15/03/2022.
131
Βλ. Ά. Μάνη-Παπαδημητρίου, Εισηγήτρια, Διαρκή Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας
Τάξης και Δικαιοσύνης, 09/03/2022, 16:00, https://www.hellenicparliament.gr/Vouli-ton-
34
Άρθρο 4 του ν. 4912/2022 αντικαθιστά το άρθρο 347 του ν. 4412/2016
Το άρθρο 4, αντικαθιστά το περιεχόμενο του άρθρου 347 του ν. 4412/2016, και

προβλέπει τη σύσταση μιας ενιαίας ανεξάρτητης διοικητικής αρχής με λειτουργική
ανεξαρτησία, διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια. Η αρχή αυτή δεν υπόκειται σε
έλεγχο ή εποπτεία από κυβερνητικά όργανα ή άλλες Διοικητικές αρχές, παρά μόνο
στον κοινοβουλευτικό έλεγχο και τον κατασταλτικό έλεγχο του ελεγκτικού
συνεδρίου. Επίσης, στο ίδιο άρθρο ορίζονται οι αρμοδιότητές της. Αυτές είναι η
επίλυση των διαφορών που ανακύπτουν κατά το προσυμβατικό στάδιο- μετά την
άσκηση προδικαστικής προσφυγής- αλλά και οι συμβουλευτικές και όχι μόνο
αρμοδιότητες της αρχής του νόμου 4013/2011, οι οποίες μεταφέρονται αυτούσιες και
περιγράφονται αναλυτικά στο κείμενο της τροποποίησης του νόμου.132
Κατά την εισηγήτρια της πλειοψηφίας κα Ά. Μάνη-Παπαδημητρίου, από τη σύσταση

της ενιαίας αρχής δεν προκύπτει κανένα ζήτημα σύγκρουσης αρμοδιοτήτων,
συμφερόντων ή παραβίασης της αρχής της αμεροληψίας. Όπως συνάγεται από το
πόρισμα της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής η νέα αρχή, οφείλει να τηρεί τις αρχές
της αντικειμενικότητας και της αμεροληψίας απέναντι στις αναθέτουσες και στους
ενδιαφερόμενους οικονομικούς φορείς, και κατά την εξέταση των προδικαστικών
προσφυγών, και κατά το γνωμοδοτικό της έργο, Επιπλέον, με την πρόβλεψη της
παραγράφου 4 του ίδιου άρθρου, λόγω της άμεσης σχέσης του αντικειμένου,
προβλέπεται η διοικητική υποστήριξή της από το Υπουργείο Δικαιοσύνης.133
Ιδιαίτερη σημασία έχει ότι με το εδάφιο β της παραγράφου 1 διευκρινίζεται ότι ως
δημόσιες συμβάσεις που ανήκουν στην αρμοδιότητα της νέας αρχής νοούνται: οι
δημόσιες συμβάσεις που έχουν ως αντικείμενο την προμήθεια αγαθών, την εκτέλεση
έργων και την παροχή υπηρεσιών, τα δυναμικά συστήματα αγορών, οι συμφωνίες-
πλαίσιο, οι συμβάσεις παραχώρησης και οι συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού
τομέα.134
Τέλος, στην παράγραφο 4, προκειμένου να μην υπάρχουν παρερμηνείες και

αμφιβολίες ως προς τη νομική προσωπικότητα της αρχής, κρατήθηκε από τον
132
Βλ. Άρθρο 4 του ν. 4912/2022
133
Βλ. Ά. Μάνη-Παπαδημητρίου, 09/03/2022, 16:00, ό.π.
134
Βλ. Άρθρο 4 του ν. 4912/2022
35
νομοθέτη ο ορισμός, ο οποίος υπήρχε στο ν. 4412/2016 για την ΑΕΠΠ.135 Να
σημειωθεί ότι στο σχέδιο νόμου προβλέπονταν ότι η «Αρχή είναι ανεξάρτητη
διοικητική αρχή με νομική προσωπικότητα», ήτοι νομικό πρόσωπο δημοσίου δίκαιου.
Όμως σε συνέχεια των επισημάνσεων που έγιναν από τον εισηγητή της
αντιπολίτευσης136 και τον αγορητή του ΚΙΝΑΛ,137 πως με αυτή τη ρύθμιση η νέα
αρχή θα υπάγεται ως ΝΠΔΔ στους κανόνες του δημόσιου λογιστικού. Έτσι πιθανόν
να έχει προβλήματα στη διαχείριση του αυτόνομου λογαριασμού που θα
χρηματοδοτεί τη λειτουργία της. Ύστερα από τις παραπάνω τοποθετήσεις ο
εισηγητής της πλειοψηφίας άλλαξε την αρχική εισήγησή του. Όπως αναφέραμε και
στην αρχή της παρούσας εργασίας, νομολογιακά έχει κριθεί πως οι αρχές αυτές
βρίσκονται εκτός της κλασικής, δομημένης ιεραρχικά διοίκησης και ασκούν τις
αρμοδιότητές τους με ανεξαρτησία απέναντι στα Υπουργεία, στην Κυβέρνηση, και
τις αναθέτουσες αρχές. Αυτό σημαίνει ότι η άσκηση των καθηκόντων, τα μέλη της
και οι εκδοθείσες πράξεις, δεν υπόκεινται σε ιεραρχικό ή διοικητικό έλεγχο ή σε
διοικητική εποπτεία.138 Επομένως, οι «Αρχές» αυτές δεν είναι δυνατό να
χαρακτηρισθούν αφαιρετικά ως συλλογικά όργανα του κράτους. Δεν μπορούν να
ταυτιστούν με την παραδοσιακή μορφή της Διοίκησης, ακόμα δε και εάν έχουν
διευρυμένες αρμοδιότητες ή διοικητική εξουσία για έκδοση εκτελεστών πράξεων.139
Το άρθρο 5, αντικαθιστώντας το περιεχόμενο του άρθρου 348 του ν. 4412/2016,

κάνει λόγο για τη συγκρότηση της αρχής. Προβλέπει ότι στην σύνθεσή της, πέρα του
135
Βλ. Π. Πικραμένος, Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, ψήφιση επί της αρχής, των άρθρων και του
συνόλου του σχεδίου νόμου του Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης: «Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων
και άλλες διατάξεις του Υπουργείου Δικαιοσύνης.», Πρακτικά Συνεδρίαση Ολομέλειας, ΙΗ΄
ΠΕΡΙΟΔΟΣ (ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΜΕΝΗΣ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ) Γ' Σύνοδος Ϟ Α',
15/03/2022
136
Βλ. Μ. Χατζηγιαννάκης, εισηγητής της μειοψηφίας εκ μέρους της αξιωματικής αντιπολίτευσης του
ΣΥΡΙΖΑ, Διαρκή Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης, 09/03/2022,
16:00, https://www.hellenicparliament.gr/Vouli-ton-Ellinon/ToKtirio/Fotografiko-Archeio/#6387d14b-
9e11-49db-bfe4-ae5400d926f1
137
Βλ. Χ. Καστανίδης, Ειδικός αγορητής του ΚΙΝΑΛ, Διαρκή Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης,
138
318
139
318.
36
προέδρου και των μελών, στο εξής θα περιλαμβάνονται και 10 σύμβουλοι με σκοπό
την ορθολογικότερη κατανομή του έργου της, αλλά και τη δυνατότητα της
λειτουργίας της σε τμήματα. Να σημειωθεί ότι στο σχέδιο νόμου προβλέπονταν για
τη θέση του προέδρου και των συμβούλων να επιλέγονται συνταξιούχοι ανώτατοι
δικαστικοί λειτουργοί με εμπειρία στο δίκαιο των δημοσίων συμβάσεων. όμως, κατά
την επεξεργασία και εξέταση του νομοσχέδιου, σε συνέχεια των επισημάνσεων του
αγορητή του ΚΙΝΑΛ140 και του εισηγητή της αντιπολίτευσης,141 ο εισηγητής της
πλειοψηφίας άλλαξε την αρχική εισήγησή. Σύμφωνα με το τελικό κείμενο οι
ανωτέρω θέσεις μπορούν να καταλαμβάνονται από συνταξιούχους δικαστικούς και
από ομότιμους καθηγητές των νομικών Σχολών της χώρας, οι οποίοι θα έχουν
εμπειρία στο δίκαιο των δημοσίων συμβάσεων.
Επίσης στην παρ. 4 του άρθρου 5, προβλέπεται ότι η επιλογή του Προέδρου της
αρχής και των παραπάνω συμβούλων θα γίνεται από την Επιτροπή Θεσμών και
Διαφάνειας της Βουλής, μετά από εισήγηση των Υπουργών: Δικαιοσύνης,
Ανάπτυξης, Επενδύσεων και Υποδομών και Μεταφορών. Ενώ στη συνέχεια με πράξη
του Υπουργικού Συμβουλίου θα επισφραγίζεται το τυπικό του διορισμού τους.
Για την ανωτέρω ρύθμιση, έγινε έντονη κριτική από τον αγορητή του ΚΙΝΑΛ, ο
οποίος ανέφερε ότι θα προσέδιδε περισσότερο κύρος στη νέα Αρχή Δημοσίων
Συμβάσεων εάν η απόφαση ορισμού τους λαμβάνονταν με την ενισχυμένη
πλειοψηφία των 3/5 των μελών της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της βουλής.
Στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας μετέχουν όλα τα κόμματα, τα οποία θα
έπρεπε να συνεννοηθούν μεταξύ τους για να επιλέξουν τους καλύτερους και όχι τους
αρεστούς. Και αυτό γιατί μία τόσο σημαντική Ανεξάρτητη Αρχή δημοσίων
συμβάσεων είναι σημαντικό να έχει κύρος περιωπής, διότι όλα τα θέματα πολιτικής
διαφθοράς σχετίζονται με τη διαχείριση των δημοσίων συμβάσεων, είτε είναι έργα,
είτε είναι συμβάσεις για προμήθειες, είτε είναι συμβάσεις για την παροχή υπηρεσιών.
Με μια τέτοια πρόβλεψη θα προστατεύονταν το κύρος της πολιτικής και της
140
Βλ. Χ. Καστανίδης, ειδικός αγορητής του ΚΙΝΑΛ, Διαρκή Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης,
141
ΣΥΡΙΖΑ Βλ. Διαρκή Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης, 09/03/2022,
9e11-49db-bfe4-ae5400d926f1
37
δημόσιας ζωής.142 Ενώ αντίθετα η πρόβλεψη για επιλογή τους από την Επιτροπή
Θεσμών και Διαφάνειας, χωρίς την ενισχυμένη πλειοψηφία, είναι «νομιμοποιητική»
λειτουργία της Επιτροπής και την καθιστά υποχείρια στην εκτελεστική εξουσία,
καθώς ο βουλευτής της πλειοψηφίας δεν θα είναι αρνητικός στην πρόταση των
Υπουργών του κόμματός του.143
Ο Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης επεσήμανε ότι είναι μεγάλος ψόγος να λέμε ότι δεν
είναι ανεξάρτητες αυτές οι «Αρχές», δεν κάνουν καλά τη δουλειά τους, ενώ είναι
πολύ σπουδαίες για την οικονομική ζωή και την ανάπτυξη της χώρας. Για τον ίδιο η
ανεξαρτησία δεν έγκειται μόνο στον τρόπο επιλογής των μελών τους, αλλά έγκειται
και στον τρόπο και στον χαρακτήρα του κάθε προέδρου, του κάθε αντιπροέδρου, του
κάθε μέλους τους, γι’ αυτό επιδιώκεται η στελέχωσή τους με τους κατάλληλους
ανθρώπους. Εάν η ανεξαρτησία έχει σχέση με τον τρόπο διορισμού, τότε ούτε η
δικαιοσύνη είναι ανεξάρτητη, γιατί κατά το ελληνικό Σύνταγμα και η ηγεσίας της
δικαιοσύνης επιλέγεται από το υπουργικό συμβούλιο. Ωστόσο δεν είναι έτσι, διότι
δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι ο πρόεδρος του Αρείου Πάγου ή του Συμβουλίου της
Επικρατείας, όταν δικάζει δεν είναι ανεξάρτητος. Επίσης, επεσήμανε ότι η πρόβλεψη
διορισμού με διευρυμένη πλειοψηφία, ελλοχεύει τον κίνδυνο να μην υπάρχει
συνεννόηση μεταξύ των κομμάτων και να οδηγηθεί η επιλογή σε αδιέξοδο, κάτι που
έχει παρατηρηθεί στο παρελθόν.144 Τέλος, υποστήριξε ότι η νέα αρχή εφοδιάζεται με
όλα τα δυνατά εχέγγυα αμεροληψίας και ανεξαρτησίας τα οποία είναι διαθέσιμα σε
νομικό επίπεδο.145
Εδώ, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η Οδηγία 2007/66/ΕΚ, στις παρ. 3 και 9 του
άρθρου 2, δεν εστιάζει την προσοχή της στην επιλογή του μέσου που θα παρέχει την
142
143
Βλ. Χ. Καστανίδης, ειδικός αγορητής του ΚΙΝΑΛ, ψήφιση επί της αρχής, των άρθρων και του
15/03/2022,
144
Ellinon/ToKtirio/Fotografiko-Archeio/#0a715dff-3488-459f-8c34-ae54014e1098
145
38
προστασία, αλλά εστιάζεται στην ανεξαρτησία που διαθέτει το όργανο από την αρχή
που αναθέτει το έργο. Ακόμη επικεντρώνεται και στις ειδικές ρυθμίσεις που θα
πρέπει να προβλέπονται για το διορισμό και για τη λήξη της θητείας των μελών του,
ήτοι για τον τρόπο που τα μέλη αποκτούν την ιδιότητά τους. Δηλαδή στο κατά πόσο
η διοίκηση έχει τη δυνατότητα είτε να ανακαλεί το διορισμό είτε να παύει τα μέλη
του οργάνου, επιτυγχάνοντας έμμεσα τον έλεγχο και την πρόσβαση στις αποφάσεις
του και στη λειτουργία του.146
Προς την ίδια κατεύθυνση με την οδηγία είναι και ο προσδιορισμός των
χαρακτηριστικών του οργάνου εξέτασης των προδικαστικών προσφυγών στο SIGMA
της EE και του ΟΟΣΑ,147 τα οποία ορίζουν ως εξής: α) οι αποφάσεις πρέπει πάντοτε
να είναι αιτιολογημένες και να μπορούν να υπόκεινται σε δικαστικό επανέλεγχο από
άλλο σώμα, β) το σώμα εξέτασης όσο και τα μέλη του θα πρέπει να απολαμβάνουν
ανεξαρτησία σε σχέση με την κυβέρνηση και τα διάδικα μέρη, γ) η αρχή δεν πρέπει
να τελεί υπό την εποπτεία ενός υπουργού και να εντάσσεται σε κάποια ιεραρχία, κατά
προτίμηση να είναι ένας ξεχωριστός θεσμός, δ) να είναι ανεξάρτητο από άλλα όργανα
που είναι αρμόδια για την εφαρμογή και ερμηνεία των προμηθειών και την άσκηση
της πολιτικής επί αυτών, αλλά και από όσα όργανα ασκούν προληπτικό έλεγχο, ε) να
έχει ανεξαρτησία οικονομική, προϋπολογισμό δικό του όπως και χρηματοδότηση,
όπως επίσης να είναι στελεχωμένο αυτοτελώς και εξοπλισμένο, στ) η απόλυση και ο
διορισμός των μελών του να διέπεται από ειδικούς κανόνες, ζ) να ρυθμίζεται από
ειδικές διατάξεις και η στελέχωσή του να γίνεται με εξειδικευμένο προσωπικό που θα
αμείβεται με ειδικό μισθολόγιο και η) η λειτουργία του να γίνεται σε περισσότερα
του ενός τμήματα προκειμένου να επιτυγχάνεται η γρήγορη επίλυση των
υποθέσεων.148

κάνει αναφορά στα κολλήματα και τα ασυμβίβαστα των προσώπων που
146
Βλ. Χ. Δετσαρίδης Η προδικαστική προσφυγή στο στάδιο ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων, σελ.
149,
147
148
151-152,
39
στελεχώνουν τη νέα αρχή, προκειμένου να επιτευχθεί η κατοχύρωση της
λειτουργικής ανεξαρτησίας που ο Ευρωπαίος νομοθέτης επιδιώκει. Συγκεκριμένα
ορίζεται ρητά ότι ο πρόεδρος, οι σύμβουλοι και τα μέλη δεσμεύονται κατά την
άσκηση των καθηκόντων τους από το νόμο έχουν την υποχρέωση να τηρούν τις αρχές
της αντικειμενικότητας και της αμεροληψίας.149 Άξιο προσοχής εδώ είναι ότι δεν
έγινε μεταφορά150 της πρόβλεψης της παρ. 5 του άρθρου 5 του ν. 4013/2011, η οποία
προέβλεπε ότι «…Τα μέλη της Αρχής τακτικά και αναπληρωματικά, καθώς και το
προσωπικό της Αρχής δεν διώκονται και δεν ενάγονται για γνώμη που διατύπωσαν
κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, εκτός αν ενήργησαν με δόλο ή …» 151 ώστε τα
μέλη της νέας «Αρχής» (ΕΑΔΗΣΥ) να μπορούν να αισθάνονται προστασία στην
άσκηση του καθήκοντος. Δηλαδή εξέταση και δημοσίευση των αποφάσεών τους επί
των προσφυγών.152 Ωστόσο, ακόμα και αυτό αν συνέβαινε, δεν θα πρέπει να ξεχνάει
ποτέ κανείς τον ποινικό έλεγχο. Και αυτό γιατί στον ποινικό έλεγχο δεν μπορεί να
μπει ασπίδα προστασίας καμία προδικαστική προσφυγή, κανένας προσωρινός ή
οριστικός έλεγχος, ήτοι η αρχή δεν διαφυλάσσει από τον έλεγχο του αρμόδιου
δικαστηρίου. Ενδεχομένως να μπορεί να περιορίζει, σε ορισμένες περιπτώσεις, την
πιθανότητα της ύπαρξης δόλου, αλλά ποινικά δεν παρέχει καμία ασυλία. Τα κριτήρια
που η ποινική δικαιοσύνη χρησιμοποιεί για να δει τι είναι η Ανεξάρτητη Αρχή, σε
καμία περίπτωση δεν επιτρέπουν να γίνουν σκέψεις ότι μπορεί να εκληφθεί η
Ανεξάρτητη Αρχή, ως «δικαστικό όργανο». Η νοοτροπία της Ποινικής Δικαιοσύνης,
σε σύγκριση με όλα τα άλλα, που είναι πολύ πιο ευέλικτα και πολύ πιο ήπια,
εκφράζεται με σκληρό και απόλυτο τρόπο.153
149
150
Βλ. Άρθρο 19 ΝΟΜΟΣ 4912/2022
151
Βλ. παρ. 5 του άρθρου 5 του ν. 4013/2011
152
Βλ. Ι. Κίτσος, Μία συγκεκριμένη πρόταση νομοθετικής τροποποίησης της διαδικασίας εξέτασης
των προδικαστικών προσφυγών από την ΑΕΠΠ, ΘΕΩΡΙΑ & ΠΡΑΞΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ,
Τεύχος 2-3/2021, Φεβρουάριος-Μάρτιος 2021.
153
Βλ. Ε. Βενιζέλος, Ομιλία στην παρουσίαση του βιβλίου του Χρ. Δετσαρίδη «Η προδικαστική
40

προβλέπει την οικονομική αυτοτέλεια της νέας αρχής, η οποία σύμφωνα με την
Sigma, Support for Improvement in Governance and Management - a joint initiative
of the OECD and the EU είναι από τα στοιχεία που προσδίδουν ανεξαρτησία σε μία
«Αρχή». Έτσι προβλέπεται, για την κάλυψη των αναγκών της, κράτηση επί των
συμβάσεων που υπάγονται στο νόμο 4412/2016, καθώς και στο νόμο 4413/2016, το
ύψος της οποίας αναπροσαρμόζεται από 0,06% που ίσχυε σε 0,1%, ενώ ισχύει για
συμβάσεις αξίας άνω των χιλίων ευρώ, με δυνατότητα αναπροσαρμογής. Σε
περίπτωση δε πλεονάσματος του προϋπολογισμού της, στο τέλος κάθε έτους
προβλέπεται να διαθέτει ποσοστό έως 80% από αυτό, ως έσοδο του κρατικού
προϋπολογισμού.154
Για τις περιπτώσεις δε που η σύμβαση δεν αναφέρει το συμβατικό τίμημα, τότε η
κράτηση που θα επιβληθεί θα είναι επί του ποσού που θα αναγράφει η σχετική
απόφαση για την ανάληψη υποχρέωσης. Στις συμβάσεις παραχώρησης, η κράτηση
που θα επιβληθεί θα είναι επί του συνόλου της αξίας της σύμβασης, κατά τη σύναψή
της.155
Ωστόσο, δεν μπορεί κανείς να παραβλέψει πως παρά το γεγονός ότι η οικονομική
αυτοτέλεια είναι στοιχείο της λειτουργικής ανεξαρτησίας της, η προβλεπόμενη
επιβολή κράτησης για την κάλυψη των αναγκών της, προκαλεί αντιδράσεις. Για
κάποιους είναι «θεσμική παραδοξότητα», καθώς η διαμόρφωση του προϋπολογισμού
της «ανατίθεται» σε άλλους φορείς και μάλιστα σε αρκετές περιπτώσεις άδικα. Η
κράτηση επιβάλλεται σε κάθε σύμβαση, ακόμα και εάν η διαγωνιστική διαδικασία
δεν καταλήξει ενώπιόν της. Επίσης, η πρακτική της «διαμόρφωσης» του
προϋπολογισμού της από άλλους φορείς μπορεί να πει κανείς ότι έμμεσα ή άμεσα
ενέχει την οικονομική εξάρτησή της από την εκτελεστική εξουσία.156
154
155
316-317
156
317.
41
Το άρθρο 8 αντικαθιστά το περιεχόμενο του άρθρου 351 του ν. 4412/2016, και

αφορά τον Πειθαρχικό Έλεγχο του Πρόεδρου, των Σύμβουλων και των μελών της
Αρχής. Συγκεκριμένα, το άρθρο κάνει γνωστό πως τα θέματα δεοντολογίας και
σεβασμού της νομιμότητας από τους επικεφαλής των ανεξάρτητων αρχών κρίνονται
από την επιτροπή δεοντολογίας του άρθρου 75 του νόμου 4622/2019. Για τις λοιπές
παραβάσεις τους αρμόδιο θα είναι το πειθαρχικό συμβούλιο. Αυτό αποτελείται από
τους αντιπροέδρους των ανώτατων δικαστηρίων, ήτοι του Συμβουλίου της
Επικρατείας, του Αρείου Πάγου και του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
Σύμφωνα με τον εισηγητή της αντιπολίτευσης στο πειθαρχικό συμβούλιο

συμμετέχουν τρεις αντιπρόεδροι των ανώτατων δικαστηρίων. Έτσι θα έχουν την
αρμοδιότητα του πειθαρχικού ελέγχου του Πρόεδρου και των συμβούλων της
«Αρχής», οι οποίοι θα είναι πρώην ανώτατοι δικαστικοί. Όμως αυτό μπορεί να
δημιουργεί κάποια ζητήματα, γιατί υπάρχει ο κίνδυνος να κληθούν οι αντιπρόεδροι
των ανωτέρω δικαστηρίων να ελέγξουν πειθαρχικά πρόσωπα που είναι πολύ πιθανό
να έχουν υπηρετήσει μαζί στο παρελθόν ή να τους είχαν και προϊσταμένους.157 Επί
του ίδιου θέματος ο αγορητής του ΚΙΝΑΛ ανέφερε ότι υπάρχει θέμα δεοντολογίας
και αισθητικής.158
Ο Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης υποστήριξε πως μπορεί να μην είναι αισθητικό,

αλλά δεν υπάρχουν άλλα πρόσωπα τα οποία θα μπορούσαν να επιτελέσουν ένα τόσο
βαρύ έργο. Ωστόσο, είναι στις προθέσεις του μετά από συνεννόηση με τον Πρόεδρο
του ΑΣΕΠ, να δημιουργηθεί ένα ενιαίο πειθαρχικό συμβούλιο για όλους τους
προέδρους των ανεξάρτητων αρχών, ώστε να μην υπάρχει αυτό που τώρα
παρατηρείται με την πολυδιάσπαση των πειθαρχικών οργάνων.159
157
9e11-49db-bfe4-ae5400d926f1
158
159
Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης, 09/03/2022, 16:00, Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης Π. Πικραμένος,
42
αφορά την πειθαρχική διαδικασία, η οποία υπήρχε και στον προηγούμενο νόμο. Κατά
τον εισηγητή της αντιπολίτευσης είναι υπερβολικά αυστηρή (βαρύτατη πειθαρχική
ποινή) η πρόβλεψη της παραγράφου 4 για την αυτοδίκαιη έκπτωση, σε περίπτωση
έκδοσης (εντός διετίας) δύο ποινών για κάποιο από τα μέλη της «Αρχής» ακόμα και
αν αυτές είναι ποινές επίπληξης.160

ορίζει ότι το κύριο όργανο διοίκησης της αρχής, εκτός του Προέδρου της, είναι το
εκτελεστικό συμβούλιο, το οποίο αποτελείται από τον πρόεδρο και τους συμβούλους
και αποφασίζει για όλα τα θέματα εσωτερικής λειτουργίας της. Προβλέπει επίσης, ότι
για την εξέταση των προδικαστικών προσφυγών, η «Αρχή» συνεδριάζει και λαμβάνει
αποφάσεις σε τριμελή κλιμάκια. Αυτά αποτελούνται από ένα σύμβουλο, ως πρόεδρο
και από δύο μέλη της. Για θέματα μείζονος σπουδαιότητας ή προκειμένου να
αποφευχθεί ο κίνδυνος έκδοσης αντιφατικών αποφάσεων ο Πρόεδρός της δύναται να
ορίσει την εξέταση της προδικαστικής προσφυγής και από το εκτελεστικό συμβούλιο
με εισηγητή έναν εκ των συμβούλων, ο οποίος θα συνεπικουρείται από μέλος της.
Επιπρόσθετα, περιλαμβάνεται ρητή αναφορά περί μη συμμετοχής των μελών της
επιτροπής που ασχολούνται με τις αρμοδιότητες της πρώην ΕΑΑΔΗΣΥ στα κλιμάκια
εξέτασης προδικαστικών προσφυγών, προκειμένου να μην υπάρχει σύγκρουση
συμφερόντων. Τέλος, στην παρ.5 του άρθρου 10 προβλέπεται η σύσταση επταμελούς
επιτροπής, η οποία θα ασκεί τις αρμοδιότητες της αρχής του ν. 4013/2011, δηλαδή
της πρώην ΕΑΑΔΗΣΥ.161
160
ΣΥΡΙΖΑ, Διαρκής Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης, 09/03/2022,
9e11-49db-bfe4-ae5400d926f1
161
15/03/2022,
43
Κατά τον εισηγητή της μειοψηφίας τα μέλη της νέας αρχής και δη τα μέλη που θα
εξετάζουν τις προδικαστικές προσφυγές πρέπει να μην είναι μόνο νομικοί. Οι νομικοί
δεν μπορούν να έχουν την κατάρτιση των τεχνικών ειδικών θεμάτων, διότι η
διαδικασία της εξέτασης των προδικαστικών προσφυγών είναι ενδικοφανής. Τη
στιγμή λοιπόν που εξετάζεται η ουσία και όχι μόνο η νομική βασιμότητα των
προσφυγών, πρέπει να υπάρχει μία επιστημονική ομάδα τεχνικών, μηχανικών,
οικονομολόγων κλπ για να βοηθούν το έργο της νέας αρχής. Υποστήριξε επίσης, πως
σε συνδυασμό με τα αυξημένα έσοδα που προβλέπονται στο άρθρο 350 του νόμου
4412/2016, όπως ισχύει, θα πρέπει να σταθούν όλες οι πολιτικές δυνάμεις με
γενναιότητα απέναντι στη στελέχωση της νέας αρχής, προκειμένου να επιτελέσει
καλύτερα το έργο της.162

ρυθμίζει θέματα σχετικά με τη μέριμνα που η Αρχή λαμβάνει για τη λειτουργία της
και την εκπλήρωση του σκοπού της. Προς τούτο παρέχει την εξουσιοδότηση για
διατύπωση γνώμης για την έκδοση του Κανονισμού Οικονομικής Διαχείρισης και του
Κανονισμού Λειτουργίας. Ακόμη προβλέπει και τη δυνατότητα της επιστημονικής
της υποστήριξης, μέσω πρόσβασης στο Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα του
Ελεγκτικού Συνεδρίου και στο Σύστημα Διαχείρισης Δικαστικών Υποθέσεων
Διοικητικής Δικαιοσύνης (Ο.Σ.Δ.Δ.Υ.Δ.Δ.).163

ρυθμίζει ζητήματα σχετικά με την έκδοση του κανονισμού λειτουργίας της «Αρχής».
Άξια προσοχής είναι η πρόβλεψη της παραγράφου 1 αναφορικά με την έκφραση
σύμφωνης γνώμης της Αρχής για την έκδοση του κανονισμού λειτουργίας. Ο
κανονισμός θα ρυθμίζει τα ειδικότερα θέματα της λειτουργίας της και ιδίως τον
τρόπο και τη διαδικασία άσκησης των αρμοδιοτήτων της, τα όργανα, το μηχανισμό
της εκ περιτροπής κατανομής των υποθέσεων, τις συνεδριάσεις, τα κωλύματα
162
9e11-49db-bfe4-ae5400d926f1
163
Βλ. Άρθρο 354 του ν. 4412/2016, όπως ισχύει
44
συμμετοχής των μελών, τον τρόπο λήψης των αποφάσεων, τον πειθαρχικό έλεγχο του
προσωπικού, τη συνδρομή των δημοσίων αρχών και των οικονομικών φορέων και
κάθε άλλο θέμα λειτουργίας της. Η πρόβλεψη για «έκφραση σύμφωνης γνώμης»
είναι προς την κατεύθυνση της ισχυροποίησης της ανεξαρτησίας της και έγινε δεκτή
από τον εισηγητή του νόμου164 μετά από σχετική επισήμανση του αγορητή του
ΚΙΝΑΛ.165

περιγράφει τις αρμοδιότητες του προέδρου και των συμβούλων της «Αρχής». Κατά
την εισηγήτρια της πλειοψηφίας η ρύθμιση της παρ. 3 του άρθρου 13 είναι
καθοριστικής σημασίας για την επίτευξη του σκοπού της ρύθμισης. Θα λειτουργήσει
ως κίνητρο για την επιτυχία166 η πρόβλεψη των συμβούλων, οι οποίοι θα έχουν την
ευθύνη και θα μεριμνούν για την εύρυθμη λειτουργία των οργανικών μονάδων και
των κλιμακίων στα οποία θα προΐστανται.

ρυθμίζει το τρόπο πλήρωσης των θέσεων του μόνιμου αλλά και του ειδικού
επιστημονικού προσωπικού, ενώ οι ειδικότητες και ο αριθμός των θέσεων ανά
ειδικότητα θα καθορίζονται από τον οργανισμό της «Αρχής». Επιπρόσθετα είναι άξιο
σημασίας ότι στην παρ. 3 προβλέπεται ειδική επιφύλαξη για ότι αφορά το
ασυμβίβαστο των ιδιοτήτων των μελών του επιστημονικού προσωπικού, τα οποία
μπορούν ταυτόχρονα να ασκούν ερευνητικά και διδακτικά καθήκοντα.
164
15/03/2022,
165
166
45
Άρθρο 15 του ν. 4912/2022 αντικατάσταση του άρθρου 358 ν. 4412/2016
προβλέπει τη σύσταση γραφείου Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, με αρμοδιότητα
τη δικαστική και γενικότερα τη νομική υποστήριξη της αρχής καθώς και την παροχή
νομικών γνωμοδοτήσεων. Στην παρ. 4 ορίζεται ρητά ότι τα ζητήματα που τίθενται με
προδικαστικές προσφυγές ενώπιον της αρχής δεν μπορούν να αποτελούν αντικείμενο
ερωτήματος προς γνωμοδότηση, είτε προς τον προϊστάμενο του γραφείου του
νομικού συμβουλίου, είτε προς το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (ΝΣΚ). Κατά την
εισηγήτρια της πλειοψηφίας η ρύθμιση αυτή έγινε διότι σε διαφορετική περίπτωση η
εμπλοκή της θα ισοδυναμούσε με εκχώρηση της αρμοδιότητας της αρχής να κρίνει
τις ενώπιόν της προδικαστικές προσφυγές.167
Άρθρο 16 του ν. 4912/2022 αντικατάσταση του άρθρου 359 ν. 4412/2016
Το άρθρο 16 αντικαθιστά τον τίτλο και το περιεχόμενο του άρθρου 359 του ν.
4412/2016, και προβλέπει την έκθεση πεπραγμένων στον Πρόεδρο της Βουλής, από
τους Υπουργούς Ανάπτυξης και Τουρισμού, Οικονομίας και Δικαιοσύνης, που
προέβλεπε η προηγούμενη ρύθμιση. Κατά την εισηγήτρια της πλειοψηφίας η ρύθμιση
αυτή ενισχύει ακόμη περισσότερο την ανεξαρτησία της αρχής.168 Συνεχίζεται να
προβλέπεται, όπως και στο προηγούμενο άρθρο, η ειδική μνεία στην έκθεση
πεπραγμένων για τις αναθέτουσες αρχές που δεν έχουν συμμορφωθεί με τις
αποφάσεις της.169
Άρθρα 17 και 18 του ν. 4912/2022 μεταβατικές ρυθμίσεις για τη μεταφορά

αρμοδιοτήτων και προσωπικού από την Αρχή του ν. 4013/2011 στην Αρχή του ν.
4412/2016
Στα άρθρα 17 και 18 περιγράφονται οι μεταβατικές ρυθμίσεις αναφορικά με τη

μεταφορά αρμοδιοτήτων και του προσωπικού από την Αρχή του ν. 4013/2011, στην
Αρχή του ν. 4412/2016. Με την παρ. 7 του άρθρου 17 ορίζεται η αρμοδιότητα του
167
168
Βλ. Ά. Μάνη-Παπαδημητρίου, 09/03/2022, 16:00 ό.π.
169
Βλ. Άρθρο 359 του ν. 4412/2016, όπως ισχύει
46
εκτελεστικού Συμβουλίου ως προς την κατάρτιση και τροποποίηση του Οργανισμού
που είναι σημαντικός για τη λειτουργία της. Στην παρ. 3 του ίδιου άρθρου γίνεται
ρητή πρόβλεψη για ότι αφορά τη μετάβαση στην νέα «Αρχή». Έτσι η εξέταση των
εκκρεμών προσφυγών θα συνεχιστεί και θα ολοκληρωθεί από τα ίδια κλιμάκια που
είχαν οριστεί με το προηγούμενο «καθεστώς» η λειτουργία των οποίων δεν θα
διακοπεί. Επίσης στο ίδιο ακριβώς πνεύμα είναι και η παρ. 2 του άρθρου 18 η οποία
ορίζει ότι τα υπηρετούντα μέλη της αρχής του νόμου 4013/2011, των οποίων η θητεία
δεν έχει λήξει καταλαμβάνουν αυτοδικαίως θέση μέλους της νέας Αρχής.
Άρθρο 19 του ν. 4912/2022 Καταργούμενες διατάξεις του ν. 4412/2016
Το εδάφιο β του άρθρου 19 καταργεί τα πρώτα δύο εδάφια της παρ. 1 του άρθρου
365 του ν. 4412/2016, που αφορούν την συγκρότηση των κλιμακίων εξέτασης των
προδικαστικών προσφυγών καθότι αυτά, με τις ρυθμίσεις που επέφερε ο πρόσφατος
νόμος, προβλέπονται από το άρθρο 10 που αντικατέστησε τον τίτλο και το
περιεχόμενο του άρθρου 353 του ν. 4412/2016.170
Άρθρο 134 του ν. 4782/2021 τροποποιεί το άρθρο 345 του ν. 4412/2016
Το άρθρο 134 του ν. 4782/2021, σε συνδυασμό με τις μεταβατικές διατάξεις της παρ.
1 του άρθρου 142 του ίδιου νόμου όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 57 του ν.
4825/2021 τροποποιεί το περιεχόμενο του άρθρου 345 του ν. 4412/2016, το οποίο
διευρύνει το πεδίο εφαρμογής της προδικαστικής και δικαστικής προστασίας. Ήτοι
προσδιορίζεται η αρμοδιότητα της «Αρχής» αλλά και το δικαίωμα των εμπλεκομένων
οικονομικών φορέων για υποβολή προδικαστικής προσφυγής με βάση την αξία της
σύμβασης.171
Έτσι βλέπουμε πως για διαφορές που προκύπτουν από συμβάσεις υπηρεσιών,
προμηθειών, μελετών, τεχνικών και λοιπών συναφών υπηρεσιών (επιστημονικών),
που η εκτιμώμενη αξία ανάθεσης είναι ανώτερη των 30.000,00 ευρώ (30.000,01
ευρώ) μέχρι 60.000,000 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ), εφεξής υπόκεινται σε προδικαστική
προσφυγή ενώπιον της ΕΑΔΗΣΥ. Γι’ αυτές τυγχάνουν εφαρμογής τα προβλεπόμενα
170
Βλ. Άρθρο 19 σε συνδυασμό με το άρθρο 10 του Ν. 4912/2022.
171
47
των διατάξεων του Βιβλίου IV του ν. 4412/2016.172 Εξαίρεση από τα ανωτέρω
κατώτατα όρια υπάρχει για τις διαδικασίες ενεργειών τεχνικής βοήθειας, όπου τα
όρια για την υπαγωγή τους παραμένουν στις 60.000,01 ευρώ χωρίς ΦΠΑ.173 Να
σημειωθεί ότι τα ανωτέρω όρια αφορούν τη συνολική αξία της διαδικασίας και όχι
την εκτιμώμενη αξία τμήματος.174
Ως προς την έναρξη της εφαρμογής (χρονικά) των ανωτέρω ρυθμίσεων περί της
προδικαστικής προστασίας, ο νομοθέτης όρισε αυτές να τεθούν σε ισχύ από 01-09-
2021, εκτός από την επέκταση της αρμοδιότητας για διαδικασίες από 30.000,01 ευρώ
και πάνω, των οποίων η εφαρμογή ξεκίνησε από την 01-03-2022.175
3 του άρθρου 142 του ίδιου νόμου εμπλουτίζει το περιεχόμενο του άρθρου 363 του ν.
4412/2016, προβλέποντας τον περιορισμό της επιστροφής του παράβολου άσκησης
προδικαστικής προσφυγής, για λόγους παραίτησης από αυτή, μόνο για την περίπτωση
που ο προσφεύγοντας παραιτηθεί έως και 10 ημέρες από την ημερομηνία κατάθεσής
της. Η παραπάνω ρύθμιση δεν περιορίζει το δικαίωμα για παραίτηση σε
οποιαδήποτε στιγμή, ακόμα και πριν από την έκδοση απόφασης από την ΕΑΔΗΣΥ.
Ωστόσο εάν αυτή λάβει χώρα μετά από τη δέκατη ημέρα από την υποβολή της
προσφυγής, ο προσφεύγων δεν θα λάβει την επιστροφή του παράβολου. Ως αφετηρία
της προσφυγής, για να υπολογιστεί το παραπάνω δεκαήμερο, είναι η κατάθεση της
προσφυγής, α) μέσω ΕΣΗΔΗΣ ή β) με μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στην
ΕΑΔΗΣΥ. Ο υπολογισμός του ανωτέρω δεκαημέρου δεν λαμβάνει υπόψη την ημέρα
της κατάθεσης της προσφυγής. Η έναρξή υπολογισμού του αρχίζει από την επομένη
της κατάθεσης. Το ζήτημα που εδώ τίθεται είναι εάν υπάρχει παρέκταση προθεσμιών
172
Βλ. Γ. Καταπόδη
173
Για τα ζητήματα έννομης προστασίας για δημόσιες συμβάσεις περί συμβάσεων ενεργειών τεχνικής
βοήθειας με εκτιμώμενη αξία έως και εξήντα χιλιάδων (60.000) ευρώ όποιος έχει έννομο συμφέρον
μπορεί να ζητήσει την ακύρωση πράξης ή παράλειψης της αναθέτουσας αρχής, καθώς και την
αναστολή εκτέλεσης, ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου της έδρας της αναθέτουσας αρχής. Βλ. άρθρο
127 του ν. 4412/2016.
174
175
Βλ. άρθρο 57 του ν. 4825/2021 αναφορικά με την τροποποίηση του άρθρου 142 του ν. 4782/2021.
48
σε περίπτωση που η επομένη της κατάθεσης δεν είναι εργάσιμη ημέρα. Ως προς αυτό
η ορθότερη σκέψη υποστηρίζει ότι εδώ τυγχάνει εφαρμογής η σχετική ρύθμιση που
προβλέπει το διοικητικό δίκαιο και επομένως ισχύει η παρέκταση.176
Κατά το προηγούμενο καθεστώς ο προσφεύγων μπορούσε να λάβει επιστροφή του

παράβολου της προσφυγής σε οποιαδήποτε στιγμή παραίτησης, ακόμα και μετά την
εξέτασή της από την Αρχή και πριν την έκδοση της απόφασής της. Επίσης η
επιστροφή του παράβολου γίνονταν και σε περίπτωση μερικής παραίτησής του από
μέρος των λόγων της προσφυγής ή από κεφάλαια του αιτητικού.177
Κατά μία άποψη η παραπάνω ρύθμιση ήταν σκόπιμη και αναγκαία, και αυτό διότι
ήταν συχνό φαινόμενο η παραίτηση να λαμβάνει χώρα την ημέρα εξέτασης ή και
μετά από την εξέταση της προσφυγής (πριν την έκδοση της απόφασης). Αυτό είχε ως
αποτέλεσμα την άσκοπη επιβάρυνση των «σχηματισμών» της πρώην ΑΕΠΠ, καθώς
όλη η προετοιμασία για την εξέταση της υπόθεσης, κατέληγε σε Πρακτικό και
αρχειοθετούνταν.178 Την ανωτέρω άποψη δεν την συμμερίζεται ο αγορητής του
ΚΙΝΑΛ ο οποίος υποστηρίζει ότι εάν ληφθεί υπόψη: α) το υψηλό κόστος του
παράβολου και β) η πρόβλεψη για την επιστροφή του, μόνο με παραίτηση εντός δέκα
(10) ημερών από την υποβολή της προδικαστικής προσφυγής, ήτοι χωρίς να του
έχουν γνωστοποιηθεί οι απόψεις της αναθέτουσας αρχής, θα οδηγηθούμε στο
αποτέλεσμα η ρύθμιση να λειτουργήσει αποτρεπτικά για τους οικονομικούς φορείς,
και αυτό διότι μπορεί αν τους οδηγήσει στο να μην ασκούν το δικαίωμα της
προσφυγής κάτι που μπορεί να είναι σε βάρος της εξυπηρέτησης του δημόσιου
σκοπού της διαφάνειας, αλλά και της διαδικασίας για την ενδικοφανή - δικαστική
προστασία.179
Επίσης, με ειδική ρύθμιση της παρ. 6 του άρθρου 363 του ν. 4412/2016, ορίζεται ότι
δεν γίνεται επιστροφή του παράβολου όχι μόνο σε περίπτωση που η αίτηση
176
177
Βλ. Μ. Διαθεσόπουλος, ό.π.
178
179
Βλ. Μ. Κατρίνης, αγορητής ΚΙΝΑΛ, Εκσυγχρονισμός, απλοποίηση και αναμόρφωση του
ρυθμιστικού πλαισίου των δημοσίων συμβάσεων, ειδικότερες ρυθμίσεις προμηθειών στους τομείς της
άμυνας και της ασφάλειας και άλλες διατάξεις για την ανάπτυξη, τις υποδομές και την υγεία,
01/03/2021 13:00, 3η συνεδρίαση, https://www.hellenicparliament.gr/Vouli-ton-
Ellinon/ToKtirio/Fotografiko-Archeio/#37470505-b357-432f-b3bd-acdf00b43c6d
49
ακύρωσης του προσφεύγοντα οικονομικού φορέα απορριφθεί από την ΕΑΔΗΣΥ ή
αυτός δεν προχωρήσει στην ασκήσει αίτηση αναστολής και ακύρωσης που προβλέπει
το άρθρο 372 ή παραιτηθεί από αυτήν, αλλά και σε κάθε περίπτωση που η δικαστική
απόφαση δεν διατάξει προς τούτο την ΕΑΔΗΣΥ, ρητά, (ανεξάρτητα από την έκβαση
της οριστικής προστασίας της υπόθεσης). Να σημειωθεί εδώ ότι μέχρι την ανωτέρω
νέα ρύθμιση υπήρχε διχογνωμία ως προς την επιστροφή του παραβόλου, καθότι αυτό
δεν προβλέπονταν ρητά.180 Όσον αφορά το ύψος του παραβόλου η παρ. 1 του άρθρου
363 προβλέπει ότι αυτό ανέρχεται στο (0,5%) της προϋπολογισθείσας αξίας της
σύμβασης (χωρίς Φ.Π.Α.) και δεν μπορεί να είναι μικρότερο από 600 € και
μεγαλύτερο από 15.000 €. Το ανωτέρω ποσό έχει κριθεί και νομολογιακά ότι είναι
αναλογικό και εύλογο.181 Στην ίδια παράγραφο ο νομοθέτης ορίζει με ρητό τρόπο πως
η έκδοση και πληρωμή του αποτελεί όρο του παραδεκτού για την άσκηση της
προσφυγής. Η οριοθέτηση αναφορικά με την έκδοση και την πληρωμή του
παραβόλου ανάγεται σε δικονομικό όρο του παραδεκτού, καθώς η μη προσκόμιση
της απόδειξης πληρωμής δεν αποτελεί λόγο απαραδέκτου και συγχωρείται εάν γίνει η
εκ των υστέρων γνωστοποίηση-υποβολή.182
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφέρουμε τον προβληματισμό που υπάρχει στον
επιχειρηματικό και στο νομικό κόσμο, όσον αφορά τον υπολογισμό του ύψους του
παραβόλου. Επιπλέον γι’ αυτό λαμβάνεται υπόψη η αρχική αξία της σύμβασης, ήτοι
με βάση την αναφορά στη διακήρυξη ή θα πρέπει να προσμετράτε και το κόστος της
πιθανής παράτασής της.183
3 του άρθρου 142 του ίδιου νόμου και τις προβλέψεις των άρθρων 10 και 19 του
180
181
Βλ. ΣτΕ Ε.Α. 136/2013
182
Βλ. ΣτΕ 2723/2018 και ΑΕΠΠ Επταμελής 3/2018, σκ.1, https://www.aepp-
procurement.gr/images/Apofaseis_AEPP/Apofasi-E3-2018.pdf
183
Βλ. Μ. Χασιώτης, Η Αρχή Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών (ΑΕΠΠ), κινητήριος μοχλός της
ταχείας επίλυσης των διαφορών από την ανάθεση των δημοσίων συμβάσεων - Μια νομολογιακή
προσέγγιση του ρόλου της - Το νέο καθεστώς του Ν. 4782/2021, Βέροια 2021.
https://apothesis.eap.gr/handle/repo/52887
50
νεότερου νόμου 4912/2022 (βλ. παραπάνω) τροποποίησε το άρθρο 365 του ν.
4412/2016 προβλέποντας την προφορική ανάπτυξη ισχυρισμών.
Η προφορική ανάπτυξη των ισχυρισμών δεν απαγορεύονταν (από το προηγούμενο

καθεστώς), αλλά και δεν επιτρέπονταν, αυτό είχε ως συνέπεια κατά πάγια πρακτική η
Αρχή να μην δέχεται τους διαδίκους και ακόμα και αν δέχονταν αίτημά τους να μην
προχωρά στην ακρόασή τους. Με τη νέα ρύθμιση υπάρχει ρητή πρόβλεψη για
ακρόαση (ως διαδικασία), ωστόσο ο νομοθέτης την αφήνει στην κρίση του αρμοδίου
για τον έλεγχο της υπόθεσης οργάνου της Αρχής.184 Επομένως από τη ρύθμιση αυτή
συνάγονται τα ακόλουθα:
α) η ανωτέρω ακρόαση προϋποθέτει αίτημα των ενδιαφερομένων διαδίκων, β) το
αίτημα μπορεί να είναι από οποιονδήποτε από τους διαδίκους, γ) το αίτημα δεν
υποχρεώνει το κλιμάκιο της Αρχής να το κάνει δεκτό, δ) εφόσον το τελευταίο το
κάνει δεκτό, θα πρέπει, για την ισότητα των όπλων, να καλέσει όλους τους διαδίκους,
ε) η ακρόαση δεν δεσμεύει την ύπαρξη ή όχι υπεράσπισης, στ) η ακρόαση δεν
ταυτίζεται ή εξομοιώνεται με την εξέταση της προσφυγής, ζ) η κλήση για ακρόαση
γίνεται με email έως και 5 ημέρες πριν την ακρόαση. Κατά τους πάγιους περί
προθεσμιών κανόνες, οι 5 ημέρες (τη στιγμή που δεν ορίζεται διαφορετικά) είναι
ημερολογιακές, ενώ δεν προκύπτει αν αυτές πρέπει να είναι πλήρεις, η) λόγω του ότι
δεν ορίζεται το πώς και το πότε διατυπώνεται το αίτημα της συμμετοχής για την
προφορική ανάπτυξη των ισχυρισμών, αυτό θα πρέπει να γίνει δεκτό, με όριο το
πενθήμερο πριν την εξέταση, θ) το αίτημα δύναται να υποβληθεί ακόμη και με
ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (email) προς την Αρχή και ι) δεν απαγορεύεται η ευχέρεια
τόσο προς τον σκοπό της ουσιαστικότερης αντιμωλίας, όσο και τον σκοπό της
διευκόλυνσης του έργου της. Η κλήση για ακρόαση προς κάθε διάδικο να γίνει και
από την ίδια την αρχή, υπό την προϋπόθεση ότι πέρα της λήψης μέτρων για την
ισότητα των όπλων, θα τηρήσει και την προθεσμία των πέντε ημερών.185
184
Βλ. Μ. Διαθεσόπουλος,, Οι τροποποιήσεις του νέου Νόμου για τις δημόσιες συμβάσεις (Ν.
185
51
Εδώ θα πρέπει να επισημανθεί ότι από την παραπάνω διαδικασία εξαιρείται η
εξέταση των προσωρινών μέτρων και αυτό λόγω των προδήλως σύντομων
προθεσμιών (3 ημέρες) προς την έκδοση απόφασης.186
Κατά μία οπτική η Αρχή, με τη ρύθμιση αυτή, μετατρέπεται από όργανο δικαιοδοτικό
με προσανατολισμό τον έλεγχο διαφορών επί «εγγράφων», σε όργανο με ουσιαστική
κρίση επί της ουσιαστικής ακαταλληλότητας των προσφορών. Αυτό γιατί ο έλεγχός
της θα γίνεται επί πράξεων αποδοχής ή αποκλεισμού των διαγωνιζομένων, και όχι επί
ζητημάτων πλημμελούς κατάθεσης των δικαιολογητικών τους και άλλων
πλημμέλειών του φακέλου τους τα οποία με τη νέα ρύθμιση187 δύναται να πάψουν να
υφίστανται με τη συχνότητα του παρελθόντος.188
Πέρα των ανωτέρω, ο νομοθέτης έχοντας υπόψη του την εδραίωση της ψηφιακής
εποχής αλλά και την ανάγκη για περισσότερη διαφάνεια και ταχύτητα, προχώρησε
στη μεταβολή των υποχρεώσεων και των προθεσμιών της αναθέτουσας ως προς τις
αναγκαίες ενέργειές της και ως προς τις κοινοποιήσεις στο πλαίσιο της εξέτασης της
προδικαστικής προσφυγής.189 Οι αλλαγές αυτές επικεντρώνονται στα εξής:
α) σε περίπτωση διαγωνισμού μέσω ΕΣΗΔΗΣ και ηλεκτρονικής κατάθεσης

προσφυγής μειώνεται η προθεσμία των ενεργειών που πρέπει να κάνει η αναθέτουσα,
ήτοι της κοινοποίησης στους έχοντες δικαίωμα παρέμβασης στις πέντε (5) ημέρες, οι
οποίες ξεκινούν από την επόμενη εργάσιμη της κατάθεσης, β) με βάση την παρ. 5 η
αναθέτουσα, δέκα (10) ημέρες μετά την κατάθεση της προσφυγής, ελέγχεται από την
«Αρχή» για το κατά πόσο έχει προβεί στην ανωτέρω κοινοποίηση. Αν δεν το έχει
πράξει αναλαμβάνει η ίδια η Αρχή την κοινοποίησή της, γ) αυξάνεται η προθεσμία
υποβολής των στοιχείων και των απόψεων της αναθέτουσας στην Αρχή, σε
δεκαπέντε (15) ημέρες από δέκα (10) που ήταν πριν, ενώ η εν όλω μη συμμόρφωσή
της μπορεί να συναγάγει τεκμήριο ομολογίας της. Στην περίπτωση αυτή η Αρχή
186
Βλ. παρ. 4 του άρθρου 365 του ν. 4412/2016 όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 136 του ν.
4782/2021.
187
Βλ. Άρθρο 102 και 310 ν. 4412/2016 όπως τροποποιήθηκαν με το άρθρα 42 και 121, αντίστοιχα,
του ν 4782/2021.
188
189
52
επιβάλει, στην αναθέτουσα αρχή, την προβλεπόμενη από το νόμο κύρωση. Επίσης,
κύρωση μπορεί να επιβληθεί και για εκπρόθεσμη κοινοποίηση των στοιχείων που της
ζητήθηκαν. Η υποβαλλόμενη κύρωση αποτελεί έσοδο της «Αρχής»,190 δ) με ρητό
τρόπο προβλέπεται η ανάληψη της ευθύνης της αναθέτουσας για την κάθε
κοινοποίηση των απόψεων – παρεμβάσεων και εγγράφων στον ηλεκτρονικό τόπο του
διαγωνισμού, προκειμένου να λάβουν γνώση οι διάδικοι, ε) η κοινοποίηση των
ανωτέρω θα είναι ενώπιον της Αρχής και ορίζεται ότι είναι η επόμενη εργάσιμη της
υποβολής. Αντίστοιχα το ίδιο προβλέπεται και για την ενημέρωση της αναθέτουσας
από την Αρχή, σε περίπτωση που η κατάθεση της προσφυγής γίνει στην Αρχή, στ) η
αναθέτουσα έχει την υποχρέωση να γνωστοποιεί τα σχετικά έγγραφα και τις απόψεις
της, όχι μόνο στον προσφεύγοντα αλλά και στους παρεμβαίνοντες, ζ) τροποποιούνται
οι προθεσμίες της διαδικασίας προ της εξέτασης της προδικαστικής προσφυγής.
Ορίζεται για απόψεις με ή χωρίς συμπληρωματική αιτιολογία της αναθέτουσας έως
15 ημέρες, η υποχρέωση της κοινοποίησης των παραπάνω στους παρεμβαίνοντες.
Στον προσφεύγοντα, έως 1 ημέρα το δικαίωμα του προσφεύγοντος. Ακόμη ο κάθε
διάδικος μπορεί να υποβάλει υπόμνημα αντίκρουσης εντός πέντε (5) ημερών από την
κοινοποίηση των απόψεων. Τέλος η ρύθμιση που αποσυνδέει το υπόμνημα από τη
συμπληρωματική αιτιολογία, βοηθά στο να αναπτυχθεί καλύτερα ο «διάλογος»
μεταξύ των διαδίκων.191
3 του άρθρου 142 του ίδιου νόμου αντικαθιστά το περιεχόμενο του άρθρου 366 του ν.
4412/2016, αναφορικά με τη λήψη προσωρινών ή αυτεπάγγελτων μέτρων. Προβλέπει
ότι η Αρχή, με ποινή απαραδέκτου, θα πρέπει να συνεδριάσει για το αίτημα που έχει
λάβει με την προδικαστική προσφυγή και να εκδώσει, προ τριών (3) ημερών,
συνοπτική, αλλά συνάμα αιτιολογημένη απόφαση γι’ αυτό. Η αιτιολόγηση θα
190
Βλ. παρ.3 εδ. β’ στο άρθρο 365 του Ν. 4412/2016, όπως ισχύει μετά από την τροποποίηση με το
άρθρο 137 του Ν. 4782/2021
191
53
υφίσταται είτε για την απόρριψη του αιτήματος, είτε για την αναστολή της εκτέλεσης
της πράξης που προσβάλλεται, ενώ ταυτόχρονα θα ορίζονται και τα μέτρα που θα
πρέπει να ληφθούν μέχρι την οριστική της απόφαση.192
Επίσης άξιο προσοχής είναι ότι με την νέα ρύθμιση αποκλείεται η σιωπηρή απόρριψη
των προσωρινών μέτρων από την Αρχή. Αυτό σημαίνει ότι η τελευταία δεν έχει τη
δυνητική ευχέρεια της εξέτασης τέτοιου αιτήματος, αλλά όπως αναφέρθηκε και
παραπάνω έχει δέσμια αρμοδιότητα και χρέος να απαντήσει- αποφασίσει συνοπτικά
και αιτιολογημένα. Επίσης κατά την εξέταση των προσωρινών μέτρων δεν
προβλέπεται η δυνατότητα ανάπτυξης προφορικών ισχυρισμών από τους διαδίκους.
Επιπρόσθετα, παραμένει η δυνατότητα της Αρχής να διατάξει η ίδια - αυτεπάγγελτα
προσωρινά μέτρα. Ακόμη παραμένει στην ευχέρειά της, χωρίς να είναι υποχρεωτικό,
να διατάξει την άρση του κωλύματος της σύναψης σύμβασης αυτεπάγγελτα ή μετά
από αίτημα από την αναθέτουσα.193
1 του άρθρου 142 του ίδιου νόμου αντικαθιστά το περιεχόμενο του άρθρου 372 του ν.
4412/2016, με αλλαγές όπως η ενοποίηση του μηχανισμού της δικαστικής
προστασίας, ήτοι της προσωρινής και οριστικής δικαστικής προστασίας, σε ένα
στάδιο και πιο συγκεκριμένα στο ίδιο δικόγραφο.194 Σύμφωνα με την Αιτιολογική
Έκθεση του Ν. 4782/2021, αυτό θα επιφέρει επιτάχυνση της διαδικασίας, διότι θα
επιτελέσει δικονομική απλοποίηση, αποφόρτιση των πινακίων και ελάφρυνση της
δικαστικής ύλης. Την ανωτέρω άποψη δεν φαίνεται να ενστερνίζεται ο αγορητής του
ΚΙΝΑΛ, ο οποίος για την πρόβλεψη κατάθεσης της αίτησης αναστολής και
ακύρωσης σε ένα δικόγραφο υποστήριξε ότι αυτή θα έχει ως αποτέλεσμα την
επιβάρυνση, με φόρτο εργασίας των διοικητικών δικαστηρίων και του ΣτΕ. Αυτό θα
192
Βλ. άρθρο 366 του Ν. 4412/2016, όπως ισχύει μετά από την τροποποίηση με το άρθρο 137 του Ν.
4782/2021
193
Βλ. άρ. 364 Ν. 4412/2016 και Μ. Διαθεσόπουλος, Οι τροποποιήσεις του νέου Νόμου για τις
δημόσιες συμβάσεις (Ν. 4782/2021) επί του συστήματος προδικαστικής και δικαστικής προστασίας,
194
Βλ. παρ.1 στο άρθρο 372 του Ν. 4412/2016, όπως ισχύει μετά από την τροποποίηση με το άρθρο
138 του Ν. 4782/2021
54
συμβεί γιατί με την διάταξη που ίσχυε δεν ασκούνταν αιτήσεις αναστολής για όλες τις
περιπτώσεις.195
Με την παρ. 12 το άρθρο 372 καταργεί την πρόβλεψη για εθελοντική συμμόρφωση
στις αποφάσεις του δικαστηρίου, τόσο της Αρχής όσο και της αναθέτουσας, οι οποίες
πλέον υποχρεούνται να συμμορφωθούν εντός είκοσι (20) ημερών από την εν μέρη ή
την εν όλω ακυρωτική απόφαση. Επί του ανωτέρω δημιουργείται ερώτημα εάν η
αναθέτουσα θα πρέπει να αναμείνει την απόφαση της Αρχής για να συμμορφωθεί ή
αν δύναται να παρακάμψει την Αρχή και να συμμορφωθεί μόνη της. Ο γενικός
κανόνας που προκύπτει είναι ότι, αν ακυρωθεί απόφαση της Αρχής για ακύρωση
πράξης της αναθέτουσας, μετά από αποδοχή προσφυγής, τότε βαρύνεται με
συμμόρφωση η αναθέτουσα. Αντίθετα αν ακυρωθεί απόφαση της Αρχής για
παράβαση ουσιώδους τύπου, ήτοι παράλειψη εξέτασης κεφαλαίου που προσβλήθηκε
ή λόγω εσφαλμένης αιτιολογίας ή ισχυρισμού που προβλήθηκε κλπ, τότε με
συμμόρφωση βαρύνεται αποκλειστικά η Αρχή.196
Επίσης, είναι πολύ σημαντικό ότι με την παρ. 2 του άρθρου 372 στη νέα ρύθμιση
αποσαφηνίστηκε ρητά πως δεν δύναται να περιληφθούν στο περιεχόμενο της αίτησης
ακύρωσης-αναστολής, αιτιάσεις άλλες κατά πράξεων -παραλείψεων της αναθέτουσας
αρχής, πλην αυτών που έχουν συμπεριληφθεί στην προδικαστική προσφυγή και της
διαδικασίας ενώπιον της ΕΑΔΗΣΥ ή του περιεχόμενου της απόφασής της.197 Με την
ανωτέρω πρόβλεψη πέρα του ότι επιτυγχάνεται η ισχυροποίηση του ενδικοφανούς
χαρακτήρα της προδικαστικής προσφυγής, επιπλέον αποκόπτει και κάτι που είχε
παρατηρηθεί στο παρελθόν και το οποίο είχε να κάνει με το ότι κατά την εξέταση της
αίτησης αναστολής ή ακύρωσης οι διάδικοι τροποποιούσαν και αναδιαμόρφωναν
τους ισχυρισμούς που είχαν ήδη προβάλει. Έτσι ο έλεγχος νομιμότητας της απόφασης
195
Βλ. Μ. Κατρίνης, αγορητής ΚΙΝΑΛ, Εκσυγχρονισμός, απλοποίηση και αναμόρφωση του
ρυθμιστικού πλαισίου των δημοσίων συμβάσεων, ειδικότερες ρυθμίσεις προμηθειών στους τομείς της
άμυνας και της ασφάλειας και άλλες διατάξεις για την ανάπτυξη, τις υποδομές και την υγεία,
01/03/2021 13:00, 3η συνεδρίαση https://www.hellenicparliament.gr/Vouli-ton-
196
197
Βλ. παρ.2 του άρθρου 372 του Ν. 4412/2016, όπως ισχύει μετά από την τροποποίηση με το άρθρο
138 του Ν. 4782/2021
55
της ΑΕΠΠ, που ακολουθούσε από το αρμόδιο δικαστήριο, να την πιθανολογεί ως μη
νόμιμη και να την αναστέλλει στη βάση των νέων στοιχείων και ισχυρισμών των
διαδίκων τα οποία όμως, λόγω του όψιμου της κατάθεσης, δεν τα είχε λάβει υπόψη
της η Αρχή κατά την εξέταση της προσφυγής.198 Ωστόσο, ως προς τα ανωτέρω ο
νόμος κάνει μια εξαίρεση και αυτή αφορά τους οψιγενείς ισχυρισμούς που μπορεί να
προβάλει, για λόγους δημοσίου συμφέροντος, η αναθέτουσα αρχή σε περίπτωση που
η ΕΑΔΗΣΥ κάνει δεκτή την προδικαστική προσφυγή του προσφεύγοντος.199
Επιπλέον, με την παρ. 10 αποσαφηνίζεται ρητά πως κατά τη διάρκεια των δικαστικών
διακοπών, καμία προθεσμία για τις διαφορές του άρθρου αυτού (372 του Ν.
4412/2016) δεν αναστέλλεται.200 Ενώ με τις ρυθμίσεις της παρ. 3 επιτελείται μια
μετακίνηση αρμοδιοτήτων από το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) προς τα
Διοικητικά Εφετεία. Τα τελευταία αναλαμβάνουν πλέον και τις διαφορές των
διαδικασιών του Βιβλίου ΙΙ που δεν υπερβαίνουν τα 15.000.000 ευρώ.201 Με την
ανωτέρω ρύθμιση καταργείται ο διαχωρισμός μεταξύ Βιβλίου Ι και Βιβλίου ΙΙ, που
ίσχυε στο παρελθόν και το κριτήριο που υφίσταται πλέον, αφορά αποκλειστικά το
μεγέθους της αξίας της κάθε διαδικασίας άσχετα αν αυτή υπάγεται στο Βιβλίο Ι ή
ΙΙ.202 Εξαίρεση από τα ανωτέρω αποτελούν οι διαφορές που προκύπτουν από την
ανάθεση συμβάσεων παραχώρησης υπηρεσιών ή έργων και δημόσιων συμβάσεων
(ανεξαρτήτως αξίας) από τη σύμπραξη μεταξύ του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα
Σ.Δ.Ι.Τ. (ν. 3389/2005), οι οποίες εξακολουθούν να ανήκουν στην αρμοδιότητα του
ΣτΕ.203 Οι λοιπές τροποποιήσεις του νέου άρθρου 372 του ν. 4412/2016, αφορούν
εξουσίες που ο νομοθέτης παρέχει στις δικονομικές δυνατότητες του διοικητικού
δικαστή ή της αναθέτουσας.204 Πιο συγκεκριμένα στην παρ. 5 προβλέπει τη
198
199
Βλ. παρ.2 και 1 του άρθρου 372 του Ν. 4412/2016, όπως ισχύει μετά από την τροποποίηση με το
άρθρο 138 του Ν. 4782/2021
200
201
Βλ. παρ. 3 του άρθρου 372 του Ν. 4412/2016, όπως ισχύει μετά από την τροποποίηση με το άρθρο
138 του Ν. 4782/2021
202
203
Βλ. παρ. 3 του άρθρου 372 του Ν. 4412/2016, όπως ισχύει μετά από την τροποποίηση με το άρθρο
138 του Ν. 4782/2021
204
Βλ. άρθρο 372 του Ν. 4412/2016, όπως ισχύει μετά από την τροποποίηση με το άρθρο 138 του Ν.
4782/2021
56
δυνατότητα του δικαστηρίου, να διατάξει ως ποινή, σε περίπτωση προδήλως
αβάσιμης ή απαράδεκτης αίτησης, τον πολλαπλασιασμό του «συνολικού»
παραβόλου. Δηλαδή του συνόλου των παράβολων του άρθρου 363205 του ν.
4412/2016, και της ανωτέρω παραγράφου,206 σε ποσό έως και 2% της εκτιμώμενης
αξίας της σύμβασης, πλέον ΦΠΑ. Και αυτό χωρίς το όριο του τελικού, μετά τον
πολλαπλασιασμό, καταπίπτοντος παραβόλου να λαμβάνει υπόψη του, τους
περιορισμούς προς τα άνω ή προς τα κάτω των παραβόλων που είχαν καταβληθεί
αρχικά.207
205
Για το παραδεκτό της άσκησης της προδικαστικής προσφυγής κατατίθεται παράβολο από τον
προσφεύγοντα υπέρ του δημοσίου, το ύψος του οποίου ανέρχεται σε ποσοστό μηδέν και πέντε δέκατα
επί τοις εκατό (0,5%) της προϋπολογισθείσας αξίας (χωρίς Φ.Π.Α.) της σύμβασης. Το ύψος του
παραβόλου δεν μπορεί να είναι κατώτερο των εξακοσίων (600) ευρώ ούτε ανώτερο των δεκαπέντε
χιλιάδων (15.000) ευρώ. Αν από τα έγγραφα της σύμβασης δεν προκύπτει η προϋπολογισθείσα αξία
της, για το παραδεκτό της άσκησης της προδικαστικής προσφυγής, κατατίθεται παράβολο ύψους
εξακοσίων (600) ευρώ. Βλ. παρ. 1 του άρθρου 363 του Ν. 4412/2016, όπως ισχύει.
206
Για την άσκηση της αίτησης οι οικονομικοί φορείς καταβάλλουν παράβολο, το ύψος του οποίου
ανέρχεται σε ποσοστό 0,1% της προϋπολογισθείσας αξίας, περιλαμβανομένου του Φ.Π.Α., το οποίο
δεν μπορεί να είναι κατώτερο των πεντακοσίων (500) ευρώ και ανώτερο των πέντε χιλιάδων (5.000)
ευρώ. Βλ. Παρ. 5 του άρθρου 372 του ν. 4412/2016 όπως ισχύει.
207
Βλ. παρ.5 του άρθρου 372 του Ν. 4412/2016, όπως ισχύει μετά από την τροποποίηση με το άρθρο
138 του Ν. 4782/2021
57
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Οι ανεξάρτητες Αρχές-Φορείς είναι συλλογικά διοικητικά όργανα που εντάσσονται
στο νομικό πρόσωπο του κράτους, ήτοι στο Δημόσιο. Κάποιες από αυτές έχουν
κατοχυρωθεί από το ίδιο το Σύνταγμα του 2001, αλλά η πλειοψηφία τους
προβλέπεται από την κοινή νομοθεσία, με δύο από τις τελευταίες να έχουν ιδιαίτερη
νομική προσωπικότητα όπως είναι η ΡΑΕ (Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας) και η ΕΕΕΠ
(Επιτροπή Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων). Παρά το γεγονός ότι έχουν στα
δρώμενα της χώρας παρουσία πάνω από τριάντα (30) χρόνια δεν μπορεί να
υποστηριχθεί ότι υποκαθιστούν το ρόλο του δικαστή. Σε συνέχεια των όσων
αναπτύχθηκαν, είναι κρίσιμο να ληφθεί υπόψη ο τρόπος ίδρυσής τους, καθώς και η
πληθώρα αυτών των αρχών-φορέων, που ο νομοθέτης έχει δημιουργήσει. Η εξέλιξη
αυτή, με βάση τα όσα αναφέρθηκαν, δείχνει πως έχει αρχίσει να προβληματίζει την
πολιτική ηγεσία η οποία θεωρεί πως είναι φρόνιμο να λάβει τις πρωτοβουλίες που
πρέπει ώστε να μειωθούν.
Ωστόσο, παρά τον ανωτέρω προβληματισμό δεν φαίνεται να παραβλέπει κανείς ότι η
παρουσία τους δεν είναι χρήσιμη ή σημαντική. Υποστηρίχτηκε και υποστηρίζεται ότι
για να μπορέσουν να επιτύχουν τους σκοπούς για τους οποίους δημιουργήθηκαν θα
πρέπει να είναι εξοπλισμένες με τα εχέγγυα της Αξιοπιστίας, της Ανεξαρτησίας, της
στελέχωσης με το κατάλληλο προσωπικό και της θωράκισης (θεσμικά)- ως προς την
ίδρυση και τη λειτουργία τους- με δικλίδες αυτονομίας πού θα παραπέμπουν σε
Αρχές -Φορείς με κύρος περιωπής. Αξιοσημείωτη είναι η άποψη που υποστηρίχθηκε,
ότι η ανεξαρτησία και η αυτονομία τους δεν σχετίζεται μόνο με τις θεσμοθετημένες
δικλείδες ασφαλείας, αλλά έχει να κάνει και με τα πρόσωπα. Όμως, ως προς το
επιχείρημα αυτό, θα μπορούσε να αντιπαρατεθεί η γνώμη ότι είναι καθήκον της
νομοθετικής εξουσίας να προασπίσει θεσμικά τη λειτουργία τους. Παράλληλα με τον
εσωτερικό έλεγχο να διασφαλιστεί η μείωση της διεύρυνσης του υποκειμενικού
στοιχείου κρίσης.
Σύμφωνα με τις διαπιστώσεις που διατυπώθηκαν για τον εξ ορθολογισμό του χώρου
των Ανεξάρτητων Αρχών–φορέων, ο νομοθέτης έκρινε ότι ήταν λάθος του η
δημιουργία -θεσμοθέτηση δύο αρχών (ΑΕΠΠ και της ΕΑΑΔΗΣΥ), στο αντικείμενο
των δημόσιων συμβάσεων, και με την πρόσφατη πρωτοβουλία του, κλήθηκε να το
58
διορθώσει. Ωστόσο, ανεξάρτητα εάν τότε ήταν λάθος του νομοθέτη ή όχι, η ρύθμιση
αυτή θεσμοθετήθηκε γιατί εξυπηρετούσε τις ανάγκες της οικονομικής ζωής. Γι’ αυτό
με πρόσφατη ρύθμιση δεν κατήργησε κάποια από τις αρμοδιότητες που ασκούσαν
οι δύο αρχές παρά μόνο προχώρησε στη συγχώνευσή τους σε μία, και η οποία πλέον
είναι η Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΔΗΣΥ). Όπως προαναφέρθηκε, η νέα
Αρχή συνεχίζει το έργο των προκατόχων της. Συνεχίζει να έχει ως αντικείμενο και
την εξέταση των προδικαστικών προσφυγών, ήτοι, το πρώτο επίπεδο της «έννομης
προστασίας» των προσφευγόντων κατά πράξεων των αναθετουσών αρχών.
Από τα αναφερόμενα, συνάγεται πως ο χώρος στον οποίον κινείται η νέα Αρχή
(εξέταση των προδικαστικών προσφυγών), αποτελεί αρμοδιότητα ελέγχου και από
άλλους φορείς. Ωστόσο η νέα Αρχή-Φορέας καλείται, στη βάση: α) των πρόσφατων
νομολογιακών εξελίξεων, β) των πρόσφατων θεωρητικών ρυθμίσεων και γ) της
«σιωπηρής» υποχώρησης από τις αρμοδιότητες που έχουν οι άλλοι φορείς (βλ. ΣτΕ
Δ’ 7μ. 194/2022), να παίξει σημαντικό ρόλο στο «πρώτο επίπεδο» της «έννομης
προστασίας».
Σύμφωνα με την παραδοχή που αναπτύχθηκε είναι τόσο σημαντικός ο ρόλος της
ΕΑΔΗΣΥ για την ανάπτυξη της χώρας, που δεν μπορεί να σταματήσει τη λειτουργία
της και κατ’ επέκταση την εξέταση των προδικαστικών προσφυγών, ούτε για μία
ημέρα. Επιπλέον για να μπορέσει να σταθεί αντάξια στο ρόλο αυτό είναι ανάγκη να
προσαρμοστεί και να αντιμετωπίσει με επιτυχία τα νέα δεδομένα που έχουν υπάρξει
σε ότι αφορά την άσκηση της προδικαστικής προσφυγής. Τα δεδομένα εστιάζονται:
α) Στην υποχρεωτική εξέταση του αιτήματος περί λήψης προσωρινών μέτρων. β)
Στην ακρόαση των διαδίκων και των παρεμβαινόντων. γ) Στην διεύρυνση του όγκου
των υποθέσεων λόγω της επέκταση της αρμοδιότητας και για διαδικασίες άνω των
30.000,01 ευρώ. δ) Στα ζητήματα αναφορικά με την έκταση του ελέγχου. ε) Στο
έννομο συμφέρον του αποκλεισθέντος. στ) Στο παραδεκτό της άσκησης της
προδικαστικής προσφυγής για την περεταίρω έννομη προστασία. ζ) Στην εφαρμογή
του ενιαίου ενδίκου βοηθήματος τόσο για την αίτηση αναστολής εκτέλεσης όσο και
για την αίτηση ακύρωσης ενάντια στις αποφάσεις της κ.ά.
Πιο συγκεκριμένα, η ανταπόκριση της ΕΑΔΗΣΥ στις νέες προκλήσεις της εξέτασης
των προδικαστικών προσφυγών και κατ’ επέκταση στην οικονομική ανάπτυξη της
59
χώρας, στην διαφάνεια, στην ανάπτυξη του ανταγωνισμού, στην απορρόφηση των
Ευρωπαϊκών κονδυλίων κλπ αναμένονται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον και καθιστούν
επίκαιρες τις εξελίξεις και τις πρωτοβουλίες που η πολιτεία, ο ενωσιακός νομοθέτης
και η δικαστική εξουσία, πρέπει να λάβουν με πιο χαρακτηριστικές, σύμφωνα με τις
διαπιστώσεις που διατυπώθηκαν, τις εξής:
Α) Ως προς το έννομο συμφέρον του συμμετέχοντα που αποκλείστηκε από τη
διαγωνιστική διαδικασία, όταν η απόφαση αποκλεισμού του δεν έχει αποκτήσει ισχύ
δεδικασμένου. Εδώ θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι η πρόσφατη απόφαση της
νομολογίας του ΔΕΕ (C-771/2019) αποτελεί πανηγυρική αποθέωση του έννομου
συμφέροντος. Ωστόσο η εξέλιξη αυτή είναι και πρόκληση. Δημιουργεί ένα πρόσθετο
βάρος και μία ευθύνη. Οι λύσεις που πρέπει να βρεθούν θα πρέπει να είναι τέτοιες,
ώστε το έννομο συμφέρον να μη λειτουργεί ως εμπόδιο στην ταχύτητα της απονομής
δικαίου και κατ’ επέκταση στην αποτελεσματικότητα, την ταχύτητα ολοκλήρωσης
των διαγωνιστικών διαδικασιών και της εκτέλεσης των έργων, τα οποία είναι προς
ωφέλεια του δημοσίου συμφέροντος. Ενδεχομένως θα πρέπει να υπάρξει προσαρμογή
της εθνικής νομολογίας στα νέα δεδομένα όπως είναι η αποσαφήνιση ζητημάτων που
αφορούν: α) Την αρχή του «επικαίρου» (ΣτΕ ΕπΑν 621/2009, ΣτΕ ΕπΑν 622/2009,
ΔΕφΑθ. 1117/2012), καθώς σύμφωνα με το ΔΕΕ, ο προσφεύγων μπορεί μαζί με την
αίτηση ακύρωσης της απόφασης απόρριψής του, να προσβάλει παραβίαση των
κανόνων περί δημοσίων συμβάσεων περί αποδοχής προσφοράς άλλου
διαγωνιζόμενου, ανεξάρτητα από το στάδιο της διαδικασίας. β) Στην εφαρμογή του
έννομου συμφέροντος πέρα από τις περιπτώσεις που παραβιάζεται η αρχή του ίσου
μέτρου κ.ά.
Β) Ο εθνικός νομοθέτης θα πρέπει να προχωρήσει στην εξέταση της θεσμοθέτησης
του κατάλληλου πλαισίου αναφορικά με την εδραίωση της ανεξαρτησίας και του
«ενδικοφανούς ρόλου» της ΕΑΔΗΣΥ μέσω: i) Της επιλογής του προέδρου και των
μελών της από την ενισχυμένη πλειοψηφία των 3/5 των μελών της Επιτροπής
Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής. ii) Της ενίσχυσης της ακρόασης των διαδίκων
και των έχων έννομο συμφέρον παρεμβαινόντων κατά την εξέταση των
προδικαστικών προσφυγών από τα αρμόδια κλιμάκια της ενιαίας αρχής. iii) Της
ρητής ρύθμισης για τον έλεγχο του συνόλου των ισχυρισμών του προσφεύγοντος, επί
της ακυρωθείσας πράξης της αναθέτουσας, προκειμένου να μην επαναληφθούν κατά
60
τη διόρθωση της πράξης πλημμέλειες, που δεν μπορούν να προσβληθούν ή της
επανεξέτασης της θέσης που έχει πάρει ο δικαστής (βλ. ΕΑ ΣτΕ 54/2018) για το θέμα.
iv) Της Συνταγματικής κατοχύρωσης της ΕΑΔΗΣΥ. iiv) Της δημιουργίας ενιαίου
πειθαρχικού συμβουλίου, που θα επιλαμβάνεται τα των υποθέσεων όλων των μελών
των Ανεξάρτητων Αρχών- Φορέων.
Γ) Ο εθνικός νομοθέτης και η εκτελεστική εξουσία, πρέπει να αναζητήσει
εναλλακτικές λύσεις για την αντιμετώπιση της υπερφόρτωσης του έργου της
ΕΑΔΗΣΥ. Όπως έγινε παραδεκτό στη συζήτηση του νόμου 4912/2022 στο ελληνικό
κοινοβούλιο, η ΑΕΠΠ υπολειτουργούσε και οι εκκρεμείς υποθέσεις ξεπερνούσαν τις
δύο χιλιάδες.
Ως προς το τελευταίο θα πρέπει πλέον, πέρα από την αναζήτηση διεξόδου αναφορικά
με την ταχύτητα της απόδοσης της δικαιοσύνης, να εξετασθούν για ότι αφορά την
ανάθεση των δημοσίων συμβάσεων και άλλες ξεκάθαρες λύσεις. Κατά πρώτον να
εξετασθεί αν θα μπορούσε να γίνει εκμετάλλευση της διαπραγμάτευσης, δηλαδή να
κάθονται όλοι οι ενδιαφερόμενοι και η αναθέτουσα αρχή στο ίδιο τραπέζι και αφού
υποβάλλουν όλοι τις προτάσεις τους να προκύπτει η επιλογή του Αναδόχου. Κατά
δεύτερον θα πρέπει να εξεταστεί η διεύρυνση των συμβάσεων πλαίσιο του ν.
4412/2016. Κατά τρίτον θα πρέπει να προχωρήσει στην άμεση αριθμητική και
ποιοτική στελέχωση της ΕΑΔΗΣΥ με το κατάλληλο προσωπικό. Κατά τέταρτον να
προχωρήσει στην ανάληψη πρωτοβουλίας προγραμματισμού των δημοσίων
συμβάσεων με τη διαμόρφωση προτύπων τευχών δημοπράτησης, που θα είναι
γενικώς αποδεκτά.
Δ) Ο ενωσιακός νομοθέτης πρέπει να λάβει πρωτοβουλίες αναφορικά με την έκδοση
σαφέστερα διατυπωμένων κοινοτικών οδηγιών.
61
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
 Δετσαρίδης Π. Χρήστος, «Η προδικαστική προσφυγή στο στάδιο ανάθεσης
δημοσίων συμβάσεων» Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα – Θεσσαλονίκη 2019.
 Σωτηρόπουλος Α. Δημήτρης, Βλαχόπουλος Σπύρος, Φιλόπουλος Λεωνίδας, Ζώης

Θ. Γιώργος, «Δημόσια Έργα, Προμήθειες, Μελέτες και Συναφείς Υπηρεσίες: Ο
Νόμος 4412/2016 Και Η Εφαρμογή Του», Ανάλυση αστοχιών του παρελθόντος και
προτάσεις βελτιώσεων, διαΝΕΟσις, Οκτώβριος 2020,
https://www.dianeosis.org/wp-content/uploads/2020/10/4412_final_26-10-
2020.pdf
 Δημήτριος Γ. Ράικος, «Δίκαιο Δημοσίων Συμβάσεων» 3η Έκδοση, Εκδόσεις

Σάκκουλα, Αθήνα – Θεσσαλονίκη 2019.
ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ
 Βενιζέλος Ευάγγελος, Ομιλία στην παρουσίαση του βιβλίου του Χρ. Δετσαρίδη
«Η προδικαστική προσφυγή στο στάδιο ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων» (εκδ.
Σάκκουλα,2019), Δευτέρα 25 Νοεμβρίου 2019,
https://www.evenizelos.gr/speeches/conferences-events/432-
conferencespeech2019/6127-omilia-ev-venizelou-stin-parousiasi-tou-vivliou-tou-
xr-detsaridi-i-prodikastiki-prosfygi-sto-stadio-anathesis-dimosion-symvaseon.html
 Διαθεσόπουλος Μιχάλης, «Οι τροποποιήσεις του νέου Νόμου για τις δημόσιες
συμβάσεις (Ν. 4782/2021) επί του συστήματος προδικαστικής και δικαστικής
προστασίας», https://www.lawspot.gr/nomika-blogs/mihalis_diathesopoylos/oi-
tropopoiiseis-toy-neoy-nomoy-gia-tis-dimosies-symvaseis-n
 Καταπόδης Γεώργιος, Προέδρος της ΕΑΑΔΗΣΥ, κατευθυντήρια επιστολή

διαθέσιμη στο:
62
https://diavgeia.gov.gr/doc/6%CE%97%CE%95%CE%A5%CE%9F%CE%9E%C
E%A4%CE%92-%CE%A70%CE%A4?inline=true
 Κίτσος, Ιωάννης. Μία συγκεκριμένη πρόταση νομοθετικής τροποποίησης της

διαδικασίας εξέτασης των προδικαστικών προσφυγών από την ΑΕΠΠ, ΘΕΩΡΙΑ &
ΠΡΑΞΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ, Τεύχος 2-3/2021, Φεβρουάριος-Μάρτιος
2021.
 Πρεβεδούρου Ευγενία, «Οι ανεξάρτητες αρχές (Γενικό Διοικητικό Δίκαιο,

14.3.2022)» https://www.prevedourou.gr/%CE%BF%CE%B9-
%CE%B1%CE%BD%CE%B5%CE%BE%CE%AC%CF%81%CF%84%CE%B7
%CF%84%CE%B5%CF%82-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%AD%CF%82-
%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CF%84%CF%85
%CE%B1%CE%BA%CF%8C-%CE%BC%CE%AC%CE%B8/
 Σχινά Ε. Αθηνά, Η Έννοια του «Τρίτου» στη Διαγωνιστική Διαδικασία: η

Διεύρυνση του Εννόμου Συμφέροντος σε μια προσπάθεια αφομοίωσης της
Νομολογίας του ΔΕΕ, στο 7o Ετήσιο Επιστημονικό Συνέδριο Ένωσης Ελλήνων
Δημοσιολόγων, 30 Ιουνίου-1 Ιουλίου 2020, Δημόσιο Δίκαιο: ανακτώντας το
χαμένο έδαφος επιμ. Βασίλης Γ. Τζέμος.
 Τσιρωνάς Β. Αθανάσιος, «Η έκταση ελέγχου των πράξεων που προσβάλλονται με

προδικαστική προσφυγή ενώπιον της ΑΕΠΠ», ΘΕΩΡΙΑ & ΠΡΑΞΗ
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ, Τεύχος 2/2019 και
 Χιώλος Β. Κωνσταντίνος, «Το έννομο συμφέρον στην ακυρωτική δίκη ενώπιον του
Συμβουλίου της Επικρατείας», ΔιοικΔ, 2010
ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
 Οικονομίδη Ν. Μαρία-Ρόζα, «Η μεταρρύθμιση της έννομης προστασίας κατά το

στάδιο ανάθεσης των δημοσίων συμβάσεων - Η Αρχή Εξέτασης Προδικαστικών
63
Προσφυγών (ΑΕΠΠ)», Διπλωματική Εργασία, Αθήνα 2017,
https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/frontend/file/lib/default/data/2711612/theFile
 Χασιώτης Μιχάλης, «Η Αρχή Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών (ΑΕΠΠ),

κινητήριος μοχλός της ταχείας επίλυσης των διαφορών από την ανάθεση των
δημοσίων συμβάσεων - Μια νομολογιακή προσέγγιση του ρόλου της - Το νέο
καθεστώς του Ν. 4782/2021», Διπλωματική Εργασία, Βέροια 2021.
https://apothesis.eap.gr/handle/repo/52887
ΝΟΜΟΘΕΤΗΜΑΤΑ & ΝΟΜΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
 ΠΔ 25/1988 «Όροι και προϋποθέσεις για την ίδρυση τοπικών τηλεοπτικών

σταθμών, διαδικασία χορήγησης, ανανέωσης και ανάκλησης των σχετικών αδειών,
γενικές αρχές λειτουργίας των σταθμών αυτών και οι τεχνικοί και λοιποί εποπτεία
και έλεγχος τους» (ΦΕΚ 10/Α/15-1-1988)
 Ν. 2190/1994 «Σύσταση ανεξάρτητης αρχής για την επιλογή προσωπικού και
ρύθμιση θεμάτων διοίκησης» (ΦΕΚ 28/ 03.03.1994)
 Ν. 2522/1997 «Δικαστική προστασία κατά το στάδιο που προηγείται της σύναψης
συμβάσεως δημόσιων έργων, κρατικών προμηθειών και υπηρεσιών σύμφωνα με
την οδηγία 89/665 Ε.Ο.Κ.» (ΦΕΚ Α' 178/8.9.1997)
 Σύνταγμα, Δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως του από 6 Απριλίου
Ψηφίσματος της Ζ΄ Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων "ψήφιση, δημοσίευση
και θέση σε ισχύ των αναθεωρημένων διατάξεων του Συντάγματος" (ΦΕΚ A 84 -
17-4-2001)
 Ν. 3051/2002 «Συνταγματικά κατοχυρωμένες ανεξάρτητες αρχές, τροποποίηση
και συμπλήρωση του συστήματος προσλήψεων στο δημόσιο τομέα και συναφείς
ρυθμίσεις» (ΦΕΚ Α΄220/20.9.2002)
 Ν. 3389/2005 «Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα» (ΦΕΚ Α'
232/22.9.2005)
 Ν. 3886/2010 «Δικαστική προστασία κατά τη σύναψη δημόσιων συμβάσεων -
Εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας με την Οδηγία 89/665/ΕΟΚ του
Συμβουλίου της 21ης Ιουνίου 1989 (L 395) και την Οδηγία 92/13/ΕΟΚ του
Συμβουλίου της 25ης Φεβρουαρίου 1992 (L 76), όπως τροποποιήθηκαν με την
64
Οδηγία 2007/66/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 11ης
Δεκεμβρίου 2007 (L 335)» (ΦΕΚ Α΄ 173/30.09.2010)
 Ν. 4013/2011 «Σύσταση ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων και
Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δημοσίων Συμβάσεων - Αντικατάσταση του
έκτου κεφαλαίου του Ν. 3588/2007 (πτωχευτικός κώδικας) - Προπτωχευτική
διαδικασία εξυγίανσης και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α΄204/15.9.2011)
 Ν. 4412/2016, «Δημόσιες Συμβάσεις Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών
(προσαρμογή στις Οδηγίες 2014/24/ ΕΕ και 2014/25/ΕΕ)» ( ΦΕΚ Α’ 147/8-8-
2016)
 Π.Δ. 39/2017 «Κανονισμός εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών ενώπιον της
ΑΕΠΠ» (ΦΕΚ Α’ 64/4-5-2017)
 Ν. 4622/2019 «Επιτελικό Κράτος: οργάνωση, λειτουργία και διαφάνεια της
Κυβέρνησης, των κυβερνητικών οργάνων και της κεντρικής δημόσιας διοίκησης»
(ΦΕΚ A’ 133/07.08.2019)
 Ν. 4782/2021 «Εκσυγχρονισμός, απλοποίηση και αναμόρφωση του ρυθμιστικού
πλαισίου των δημοσίων συμβάσεων, ειδικότερες ρυθμίσεις προμηθειών στους
τομείς της άμυνας και της ασφάλειας και άλλες διατάξεις για την ανάπτυξη, τις
υποδομές και την υγεία» (ΦΕΚ Α’ 36/9-3-2021)
 Ν. 4825/2021 «Αναμόρφωση διαδικασιών απελάσεων και επιστροφών πολιτών
τρίτων χωρών, προσέλκυση επενδυτών και ψηφιακών νομάδων, ζητήματα αδειών
διαμονής και διαδικασιών χορήγησης διεθνούς προστασίας, διατάξεις
αρμοδιότητας Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου και Υπουργείου
Προστασίας του Πολίτη και άλλες επείγουσες διατάξεις» (ΦΕΚ A 157/4.9.2021)
 Ν. 4912/2022, «Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων και άλλες διατάξεις του
Υπουργείου Δικαιοσύνης» (ΦΕΚ Α 59/17.3.2022)
 Αιτιολογική Έκθεση του Ν. 4912/2022
https://www.hellenicparliament.gr/UserFiles/c8827c35-4399-4fbb-8ea6-
aebdc768f4f7/11888173.pdf
 Οδηγία 89/665/ΕΟΚ της 21ης-12-1989 «για το συντονισμό των νομοθετικών,
κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων περί της εφαρμογής των διαδικασιών
προσφυγής στον τομέα της σύναψης συμβάσεων κρατικών προμηθειών και
δημοσίων έργων»
65
 Οδηγία 92/13/ΕΟΚ της 25ης-2-1992 «για το συντονισμό των νομοθετικών,
κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων σχετικά με την εφαρμογή των
κοινοτικών κανόνων στις διαδικασίες σύναψης των συμβάσεων φορέων οι οποίοι
λειτουργούν στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των
τηλεπικοινωνιών»
 Οδηγία 2007/66/ΕΚ της 11ης-12-2007, «για την τροποποίηση των οδηγιών
89/665/ΕΟΚ και 92/13/ΕΟΚ του Συμβουλίου όσον αφορά τη βελτίωση της
αποτελεσματικότητας των διαδικασιών προσφυγής στον τομέα της σύναψης
δημόσιων συμβάσεων»
 Οδηγία 2014/24/ΕΕ της 26ης-2-2014, «σχετικά με τις δημόσιες προμήθειες και την
κατάργηση της οδηγίας 2004/18/ΕΚ»
 Οδηγία 2014/25/ΕΕ της 26ης-2-2014, «σχετικά με τις προμήθειες φορέων που
δραστηριοποιούνται στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και
των ταχυδρομικών υπηρεσιών και την κατάργηση της οδηγίας 2004/17/ΕΚ»
 Μυλωνάκης Αντώνιος Αντωνίου, ειδικός αγορητής της Ελληνικής Λύσης,
Συνέχιση της επεξεργασίας και εξέτασης του σχεδίου νόμου του Αντιπροέδρου της
Κυβέρνησης «Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων» (3η συνεδρίαση) Διαρκής
Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης, 09/03/2022,
16:00, https://www.hellenicparliament.gr/Vouli-ton-Ellinon/ToKtirio/Fotografiko-
Archeio/#6387d14b-9e11-49db-bfe4-ae5400d926f1
 Παπαδημητρίου-Μάνη Άννα, Εισηγήτρια της πλειοψηφίας, Συνέχιση της
επεξεργασίας και εξέτασης του σχεδίου νόμου του Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης
«Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων» (3η συνεδρίαση) Διαρκής Επιτροπή
Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης, 09/03/2022, 16:00,
https://www.hellenicparliament.gr/Vouli-ton-Ellinon/ToKtirio/Fotografiko-
 Χατζηγιαννάκης Ευαγγέλου Μιλτιάδης, Εισηγητής της μειοψηφίας εκ μέρους της
αξιωματικής αντιπολίτευσης του ΣΥΡΙΖΑ, Συνέχιση της επεξεργασίας και
εξέτασης του σχεδίου νόμου του Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης «Ενιαία Αρχή
Δημοσίων Συμβάσεων» (3η συνεδρίαση) Διαρκής Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης,
Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης, 09/03/2022, 16:00,
66
 Πικραμένος Παναγιώτης, Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, Συνέχιση της
«Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων» (2η συνεδρίαση) Διαρκής Επιτροπή
Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης, 08/03/2022, 16:00,
 Πικραμένος Παναγιώτης, Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, Συνέχιση της
«Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων», (4η συνεδρίαση–β΄ ανάγνωση) Διαρκής
Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης, 10/03/2022,
10:00, https://www.hellenicparliament.gr/Vouli-ton-Ellinon/ToKtirio/Fotografiko-
Archeio/#0a715dff-3488-459f-8c34-ae54014e1098
 Πικραμένος Παναγιώτης, Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, ψήφιση επί της αρχής,
των άρθρων και του συνόλου του σχεδίου νόμου «Ενιαία Αρχή Δημοσίων
Συμβάσεων και άλλες διατάξεις του Υπουργείου Δικαιοσύνης.», Πρακτικά
Συνεδρίαση Ολομέλειας, ΙΗ΄ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΜΕΝΗΣ
ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ) Γ' Σύνοδος Ϟ Α', 15/03/2022
 Καστανίδης Χάρης, ειδικός αγορητής του ΚΙΝΑΛ, ψήφιση επί της αρχής, των
άρθρων και του συνόλου του σχεδίου νόμου «Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων
και άλλες διατάξεις του Υπουργείου Δικαιοσύνης.», Πρακτικά Συνεδρίαση
Ολομέλειας, ΙΗ΄ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΜΕΝΗΣ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ) Γ' Σύνοδος Ϟ Α', 15/03/2022
 Καστανίδης Χάρης, ειδικός αγορητής του ΚΙΝΑΛ, Συνέχιση της επεξεργασίας και
 Καστανίδης Χάρης, ειδικός αγορητής του ΚΙΝΑΛ, Συνέχιση της επεξεργασίας και
67
 Κατρίνης Μιχάλης, αγορητής ΚΙΝΑΛ, Εκσυγχρονισμός, απλοποίηση και
αναμόρφωση του ρυθμιστικού πλαισίου των δημοσίων συμβάσεων, ειδικότερες
ρυθμίσεις προμηθειών στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας και άλλες
διατάξεις για την ανάπτυξη, τις υποδομές και την υγεία, 01/03/2021 13:00 (3η
συνεδρίαση), https://www.hellenicparliament.gr/Vouli-ton-
 ΑΕΠΠ, απολογιστική έκθεση 2020 https://www.aepp-
procurement.gr/images/Archiki/AEPP_2020.pdf
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΕΠΠ
14/2017 Επταμελής 16/2020 1546/2020 Επταμελής 3/2018
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ
ΕΑ ΣτΕ 786/2005 ΕΑ ΣτΕ 79/2012 ΕΑ ΣτΕ 30/2019 ΣτΕ 880/2016
ΕΑ ΣτΕ 1083/2006 ΕΑ ΣτΕ 235/2012 ΕΑ ΣτΕ 235/2019 ΣτΕ 2573/2017
ΕΑ ΣτΕ 569/2008 ΕΑ ΣτΕ 380/2012 ΟλΣτΕ 1955/1980 ΣτΕ 2132/2018
ΕΑ ΣτΕ 1194/2008 ΕΑ ΣτΕ 136/2013 ΣτΕ 1982/1988 ΣτΕ 2723/2018
ΕΑ ΣτΕ 311/2009 ΕΑ ΣτΕ 106/2013 ΣτΕ 2287/1988 ΣτΕ Δ’ 7μ. 194/2022
ΕΑ ΣτΕ 621/2009 ΕΑ ΣτΕ 232/2013 ΣτΕ 1161/2002 ΟλΕλΣυν. 2648/2012
ΕΑ ΣτΕ 622/2009 ΕΑ ΣτΕ 235/2013 ΣτΕ 1287/2004 ΔΕφΑθ. 1117/2012
ΕΑ ΣτΕ 1333/2009 ΕΑ ΣτΕ 349/2017 ΣτΕ 554/2010
ΕΑ ΣτΕ 329/2010 ΕΑ ΣτΕ 22/2018 ΣτΕ 1265/2011
ΕΑ ΣτΕ 1084/2010 ΕΑ ΣτΕ 54/2018 ΣτΕ 1624-5/2012
68
ΕΑ ΣτΕ 229/2011 ΕΑ ΣτΕ 106/2018 ΣτΕ 3921/2013
ΕΑ ΣτΕ 671/2011 ΕΑ ΣτΕ 130/2018 ΣτΕ 506/2016
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ
ΔΕΚ, Απόφαση της 24.1.1995, C-359/93, Επιτροπή κατά Κάτω Χωρών

ΔΕΚ, Απόφαση της 19.9.1996, C-236/95, Επιτροπή κατά Ελλάδας
ΔΕΕ, Απόφαση της 1-2-2001, C 237/99, Επιτροπή κατά Γαλλικής Δημοκρατίας
ΔΕΕ, Απόφαση της 27-2-2003, C-373/00, Adolf Truley GmbH
ΔΕΕ, Απόφαση της 16-10-2003, C-283/00, SIEPSA
ΔΕΕ, Απόφαση της 22-5-2003, C-18/01, Arkkitehtuuritoimisto Riitta Korhonen
ΔΕΕ, Απόφαση της 15-5-2003, C-214/00, Επιτροπή κατά Ισπανίας
ΔΕΕ, Απόφαση της 4-7-2013, C-100/12, Fastweb SpA κατά Azienda Sanitaria
Locale di Alessandria
ΔΕΕ, Απόφαση της 5-4-2016, C-689/13, Προδικαστική προσφυγή του συμβούλιου
διοικητικής δικαιοσύνης της περιφέρειας της Σικελίας, Ιταλία
ΔΕΕ, Απόφαση της 21-12-2016, C-355/15, Bietergemeinschaft 1. Technische
Gebäudebetreuung GesmbH, 2. Caverion Österreich GmbH κατά Universität für
Bodenkultur Wien και VAMED Management und Service GmbH & Co KG
ΔΕΕ, Απόφαση της 11-5-2017, C-131/16, Archus sp. z oo και Gama Jacek Lipik κατά
Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA
ΔΕΕ, Απόφαση της 21-10-2019, C-771/19, Απάντηση στην 235/2019 απόφαση της
Ε.Α. του ΣτΕ
ΔΕΕ, Απόφαση της 5-9-2019, C-333/18, Lombardi Srl κατά Comune di Auletta κ.λπ.
ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
https://curia.europa.eu
https://evenizelos.gr
https://www.prevedourou.gr
https://www.hellenicparliament.gr
69

ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ Προδικαστική προσφυγή σύμφωνα με τον Ν. 4412-2016

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ Προδικαστική προσφυγή σύμφωνα με τον Ν. 4412-2016

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΝΟΜΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

Κοινό Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών

“ Προδικαστική προσφυγή σύμφωνα με τον Ν. 4412/2016 – νεότερες

του Χρήστου Σταθόπουλου

Επιβλέπων Α’: Απόστολος Γέροντας

“Preliminary appeal according to Law 4412/2016 - latest

Supervisor A’: Apostolos Gerontas

Ο σκοπός της προδικαστικής προσφυγής είναι η επίλυση των διαφορών που

ΑΔΑ: Ανεξάρτητη Διοικητική Αρχή ΝΠΔΔ: Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου

Με τα παραπάνω η ΕΈ προσπάθησε και διαμόρφωσε ένα νομικό πλαίσιο, το οποίο

Ο άξονας ανάπτυξης της θεματικής που θα ακολουθήσει είναι, να εντοπιστούν οι

Με την αναθεώρηση του συντάγματος του 2001, κατοχυρώθηκαν, μέσω των

Η προβληματική της δημιουργίας ανεξάρτητων «αρχών»

Η προβληματική της Ενδικοφανούς λειτουργίας

Ο πολυεπίπεδος προδικαστικός και δικαστικός έλεγχος των δημοσίων

Το τελευταίο, σύμφωνα με τον κ. Βενιζέλο, έχει περιέλθει σε μια αμήχανη

Η Ενιαία Αρχή Δημόσιων Συμβάσεων (ΕΑΔΗΣΥ) προήλθε μετά τη μετονομασία με

Η προδικαστική προσφυγή για διαφορές στην ανάθεση

Μέχρι το νόμο 2012/2016, η προδικαστική προσφυγή είχε διατηρήσει τα κύρια

Ο προσδιορισμός της στο νόμο ως μέσο έννομης προστασίας

β) Την ακύρωση της «παράνομα» υπογραφείσας, από την αναθέτουσα, σύμβαση

γ) Την προσωρινή προστασία του (προσφεύγοντα) με έκδοση απόφασης, εντός τριών

Σημειώνεται, ότι ο νομοθέτης θέλοντας να ενισχύσει τον τρόπο επίλυσης των

Η προδικαστική προσφυγή ως προϋπόθεση του παραδεκτού

Η έκταση του ελέγχου από την ΕΑΔΗΣΥ

Συμπερασματικά, υπηρετεί ορθότερα τους σκοπούς του νομοθέτη, εάν σε κάθε

Το δεύτερο ερώτημα που προκύπτει είναι εάν η ΕΑΔΗΣΥ, δεσμεύεται, ως

Δικαιώματα και υποχρεώσεις των ενδιαφερομένων

Παραδείγματα από περιπτώσεις έννομου συμφέροντος στις δημόσιες

Προσφυγή για κήρυξη ακυρότητας της Διακήρυξης

Σημειώνεται ότι η ΕΑΔΗΣΥ, ελέγχει την πράξη που προσβάλλεται με βάση το

Σχετικά με την τροποποίηση της διακήρυξης λόγω προδικαστικής προσφυγής

Σύμφωνα με τη γενική αρχή διαφάνειας που ρυθμίζει τους δημόσιους διαγωνισμούς,

Επομένως, σε εκδοχές όπως τις παραπάνω, η αναθέτουσα αρχή οφείλει να

Έννομο συμφέρον για φωτογραφικές διατάξεις της διακήρυξης

Έννομο συμφέρον αποκλεισθέντος τρίτου

Επειδή δε η ανωτέρω απόφαση εκδόθηκε σε συνέχεια του προδικαστικού ερωτήματος

Παρεμβάσεις και νέες μεταρρυθμίσεις του Νομοθέτη

Άρθρο 1 του ν. 4912/2022 σκοπός της νέας Αρχής

Άρθρο 2 του ν. 4912/2022 αντικείμενο της νέας Αρχής

Στο άρθρο 2, αναφέρεται η συγκρότηση της νέας αρχής, η διασφάλιση της

Άρθρο 3 του ν. 4912/2022 μετονομασία της ΑΕΠΠ με αντικατάσταση τίτλων του

Το άρθρο 4, αντικαθιστά το περιεχόμενο του άρθρου 347 του ν. 4412/2016, και

Κατά την εισηγήτρια της πλειοψηφίας κα Ά. Μάνη-Παπαδημητρίου, από τη σύσταση

Τέλος, στην παράγραφο 4, προκειμένου να μην υπάρχουν παρερμηνείες και

Άρθρο 5 του ν. 4912/2022 αντικαθιστά το άρθρο 348 του ν. 4412/2016

Το άρθρο 5, αντικαθιστώντας το περιεχόμενο του άρθρου 348 του ν. 4412/2016,

Άρθρο 6 του ν. 4912/2022 αντικαθιστά το άρθρο 349 του ν. 4412/2016

Το άρθρο 6, αντικαθιστώντας το περιεχόμενο του άρθρου 349 του ν. 4412/2016,

Το άρθρο 7, αντικαθιστώντας το περιεχόμενο του άρθρου 350 του ν. 4412/2016,

Το άρθρο 8 αντικαθιστά το περιεχόμενο του άρθρου 351 του ν. 4412/2016, και

Σύμφωνα με τον εισηγητή της αντιπολίτευσης στο πειθαρχικό συμβούλιο

Ο Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης υποστήριξε πως μπορεί να μην είναι αισθητικό,

Άρθρο 10 του ν. 4912/2022 αντικαθιστά το άρθρο 353 του ν. 4412/2016

Άρθρο 11 του ν. 4912/2022 αντικαθιστά το άρθρο 354 του ν. 4412/2016

Άρθρο 12 του ν. 4912/2022 αντικαθιστά το άρθρο 355 του ν. 4412/2016

Άρθρο 13 του ν. 4912/2022 αντικαθιστά το άρθρο 356 του ν. 4412/2016

Άρθρο 14 του ν. 4912/2022 αντικαθιστά το άρθρο 357 του ν. 4412/2016

Άρθρο 16 του ν. 4912/2022 αντικατάσταση του άρθρου 359 ν. 4412/2016

Άρθρα 17 και 18 του ν. 4912/2022 μεταβατικές ρυθμίσεις για τη μεταφορά

Στα άρθρα 17 και 18 περιγράφονται οι μεταβατικές ρυθμίσεις αναφορικά με τη

Άρθρο 19 του ν. 4912/2022 Καταργούμενες διατάξεις του ν. 4412/2016

Άρθρο 134 του ν. 4782/2021 τροποποιεί το άρθρο 345 του ν. 4412/2016

Άρθρο 135 του ν. 4782/2021 τροποποιεί το άρθρο 363 του ν. 4412/2016