T.C.

ESKİŞEHİR TEKNİK
ÜNİVERSİTESİ
Ulaştırma Meslek
Yüksekokulu

Demiryollarında Kullanılan
Haberleşme Sistemleri

Öğrencinin

Adı – Soyadı : Selin GÜÇEN

T.C. Numarası : 10046273924
Programı : Raylı Sistemler Makinistliği
 1
T.C.
ESKİŞEHİR TEKNİK ÜNİVERSİTESİ
ULAŞTIRMA MESLEK
YÜKSEKOKULU STAJ
DERSİ RAPORU

ÖĞRENCİNİN;

Adı–Soyadı : Selin GÜÇEN

T.C. Numarası : 10046273924

Programı : Raylı Sistemler

Makinist.

STAJ DERSİ RAPORU KONUSU: Demiryollarında Kullanılan Haberleşme

Sistemleri

STAJ DERSİ KOORDİNATÖRÜ;

Adı–Soyadı : Alper UĞUR

2
 İÇİNDEKİLER
1.Giriş……………………………………………………………………………… 4
1.1.Radyolink
Sistemleri…………………………………………………………………………… 4
1.1.1.Radyolink Nedir?
……………………………………………………………………………….. 4
1.1.2.Radyolink
Sinyalleri…………………………………………………………………………….. 4
1.1.3.Radyolink
Frekansları…………………………………………………………………………… 4
1.2.Kuranportör
Sistemi…………………………………………………………………………………. 5
1.2.1.Görevi………………………………………………………………………………5
1.2.2.Kullanıldığı
Yer………………………………………………………………………………………….5
1.2.3.Çalışma
Prensibi…………………………………………………………………………………….5
1.3.GSM-R………………………………………………………………………………….5
1.4 ERTMS
ETCS…………………………………………………………………………………………6
1.4.1.Seviye 1……………………………………………………………………………….6
1.4.2.Seviye 2………………………………………………………………………………..6
1.4.3.Seviye 3………………………………………………………………………………..7
1.5.Kaynakça………………………………………………………………………………...8

3
 1.GİRİŞ
1.1.Radyolink Sistemleri

1.1.Radyolink Nedir?
Radyolink, iki nokta arasında elektromanyetik dalgalarla iletişim kurmak için
kullanılan bir düzenektir. Bu sistem, genellikle telefon santralleri arasında veya radyo-
televizyon stüdyoları ile vericileri arasında kurulur. Radyo ve televizyon yayınlarının
aksine, radyolink ile iletişim dar bir koridor içinde yönlendirilir ve bu nedenle dışarıdan
izlenemez.
Ayrıca, ağ sistemlerinde, Ethernet veya fiber optik kablo yerine L1 (katman 1)
seviyesinde iletişim elemanları kullanılabilir. Bu tercih genellikle bant genişliğinin
yüksek olması ve kablo hat kırıklarını ortadan kaldırması nedeniyle yapılır.
1.1.2.Radyolink Sinyalleri
Radyolink sistemleri, uzun mesafe telefon görüşmeleri için santraller arasında
kullanılabilir. Bu sistemde, telefon kanalları öncelikle taban bant adı verilen
birleştirme işlemiyle bir araya getirilir. Bu birleştirme işlemine çoklamak (multiplex)
denir ve birleştiriciye çoklayıcı adı verilir. Kanal sayısı genellikle 10, 60, 180, 960,
1800 veya daha fazla olabilir.
Ayrıca, radyolink sistemleri yayıncılık alanında da kullanılır. Bu durumda, ses (AF) ve
görüntü (VF) sinyalleri stüdyolardan vericilere veya uydu istasyonlarına taşınabilir.
Genellikle, taban bant bir görüntü ve dört ses kanalından oluşur. Ses kanallarından
biri televizyon vericisi için kullanılırken, diğer üçü radyo vericileri için kullanılabilir.
Ayrıca, iç hizmetler için daha düşük kalitede ses kanalı da olabilir. Bant genişliği,
taşınan bilgi türüne bağlı olarak değişir.
1.1.3.Radyolink Frekansları
Profesyonel radyolink sistemlerinin (mikrodalga bağlantıları) taşıyıcıları genellikle 6
GHz ile 38 GHz arasında veya daha yüksek frekanslarda bulunur. Bu frekans
aralığında kullanılan antenler genellikle parabolik antenlerdir. Ancak, bazı radyolink
sistemleri UHF bandını kullanır ve bu durumda antenler genellikle Yagi antenleridir.
Radyo frekans sinyali, zaman paylaşımlı veya frekans paylaşımlı olabilir. Zaman
paylaşımlı iletişimde, farklı veri akışları zaman dilimleri içinde iletilirken, frekans
paylaşımlı iletişimde ise farklı veri akışları farklı frekans bantlarını kullanır. Bu, iletişim
kanallarının nasıl organize edildiğine ve verilerin nasıl iletilip alındığına bağlı olarak
değişir.
4
1.2.Kuranportör Sistemi

Üretim merkezlerinden dağıtım merkezlerine ve son kullanıcılara güvenli bir şekilde

elektrik enerjisi iletmek için EİH (Enerji İletim Hattı) ve EDH (Elektrik Dağıtım Hattı)
kullanılır. Güvenlik ve sürekliliği sağlamak için 50 kHz ile 500 kHz arasındaki
frekanslarla iletişim sağlayan EİH taşıyıcı (Power Line Carrier - PLC) sistemleri
kullanılır. Bu sistemler, enerji hatları üzerinden radyo frekansı ile bilgi taşıyarak
iletişimi sağlar. Türkiye'de, PLC tekniği ile 380 kV ve 154 kV yüksek gerilim hatları
üzerinden bilgi iletilir. Bu iletişim uzun mesafeli ve düşük hızlıdır ve genellikle veri ve
ses iletişimi için kullanılır.
1.2.1.Görevi
Kuranportörler, enerji iletim hatlarını iletişim ortamı olarak kullanarak konuşma,
koruma, sinyalizasyon ve bilgi iletişimini sağlayan radyo frekanslı (RF) alıcı-verici
cihazlardır. Bununla birlikte, başka bir kanal yardımıyla arızalı hattın her iki ucundaki
kesicileri kumanda ederek devre açma ve kapama işlemini gerçekleştirme
yeteneğine sahiptirler.
1.2.2.Kullanıldığı Yer
Santraller, trafo merkezleri ve yük tevzi merkezlerinde kullanılır.
1.2.3.Çalışma Prensibi
Kuranportör (PLC), gerilim hatları üzerinden iletişimi sağlar. Cihazlar, bilgi sinyalini
modüle eder ve hatta enjekte eder. Alıcılar, frekansı filtreleyerek bilgiyi alır. Yüksek
gerilim hatlarında 50 kHz ile 500 kHz arasındaki frekanslar kullanılırken, dağıtım
hatlarında 5 kHz ile 20 kHz arası frekanslar tercih edilir. Bu, iletişim hızını etkiler.
1.3.GSM-R

ERTMS demiryolu sisteminin haberleşme altyapısı olarak kabul edilen GSM-R

sistemi, ETSI tarafından standardlaştırıldıktan sonra tüm dünyada kabul görmeye
başlamıştır. Asya, Afrika, Avustralya ve Güney Amerika gibi bölgelerde de
kullanılmaya başlanmıştır. GSM-R sistemi, demiryollarındaki tüm ulaştırma
unsurlarının tek bir frekans aralığında iletişim kurmasını sağlar. Tünel iletişimi, katar
ve tren yönetimi, makinist haberleşmesi, işletme ve bakım iletişimi, demiryolu-tren
iletişimi ve araca takılı iletişim sistemleri GSM-R öncesi farklı ve uyumsuz
haberleşme sistemleriyle sağlanıyordu. Ancak UIC Mutabakat Zaptı sonrasında, bu
sistemler GSM-R teknolojileriyle değiştirilmiştir.
 5

1.4. ERTMS ETCS

ETCS, Avrupa Demiryolları Topluluğu'nun girişimiyle oluşturulmuş ve Avrupa ülkeleri

arasında uyumu sağlamak için standartlaştırılmış bir Otomatik Tren Koruma (ATP)
sistemidir. Üç türü bulunur: seviye 1, seviye 2 ve seviye 3. Seviye numarası arttıkça,
kontrol sisteminin alt bileşenleri yol boyunca azalırken, çeken araç üzerinde artar.
1.4.1.Seviye 1
ETCS Seviye 1'de, demiryolu hattında rayların ortasına yerleştirilen baliz adı verilen
bir tür verici anten kullanılır. Baliz, uygun frekansta radyo yayını algıladığında
eştitreşimle iletişime geçen ve harici bir enerji kaynağına ihtiyaç duymayan bir tür
radyo verici aygıtıdır. Bu aygıtın belleğinde tutulan veri, trenin araç üstü teçhizatının
anteni aracılığıyla elektromagnetik olarak okunabilir. Bu sistem, geleneksel sinyal
sistemlerinin üzerine kurulabilir ve standart bir tren koruma sisteminin tesisine olanak
sağlar.
Hareket yetkisi noktasaldır, araç üstünden hız kontrolü süreklidir. Blok teşkili vardır.
Yol boyu sinyaller mevcuttur. Merkezi ATP’de gerek yoktur. Haberleşme alt yapısı
fiber optik omurga üzerine kuruludur. Anklaşmanın haberleşme sisteminden
bağımsızdır. Baliz, hareket yetkisini yol boyu sinyal bildirisinden alır. Merkezi ATP
sisteminde ise anklaşmandan alır. Araç üstü sistem, balizlerin olmadığı noktalarda
yol boyunda bilgi alamaz, ancak balizi gördüğünde hareket yetkisiyle ilgili bilgiyi
alabilir. Ara balizler veya kablo döngüler eksikliği kısmen giderir.
1.4.2.Seviye 2
Seviye 1’in sürekli iletişim eksikliğini kapatmak için Seviye 2 geliştirilmiştir. ERTMS,
GSM-R ve ETCS'nin birleşiminden oluşur. Seviye 2, daha ileri bir sistemdir; hareket
yetkisi radyo dalgalarıyla ve sürekli olarak denetlenir. Bu sayede sürücüye ve trene
verilen hareket yetkisi eş zamanlı, uyumlu ve süreklidir. Yol boyu sinyallerinin
gerekliliği ortadan kalkar, maliyetler azalır. Ancak, tek hat demiryollarında bu artışın
gerçekçi olmadığı görülür.
Hareket yetkisi sürekli iletilir, araç üstünden hız kontrolü de süreklidir. Blok teşkili
vardır. Yol boyu sinyaller yoktur. Haberleşme altyapısı GSM-R radyo paket altyapısı
üzerine kuruludur. Anklaşmanın haberleşme sistemiyle bağımsızdır. Hareket yetkisi
hem yol boyu ETCS bileşenlerinden hem de Radyo Blok Merkezi üzerinden alınabilir.
Balizlerin olmadığı noktalarda da hareket yetkisi anında ve sürekli olarak alınabilir.

6
1.4.3.Seviye 3
Demiryolu şebekesinde hat kapasitesini arttıran temel unsurlar; çift yollu hatlar, geniş
makaslar ve kurp yarıçaplarıdır. Ardından, sinyal sistemindeki blok mesafelerinin kısa
olması önemlidir. Seviye 3 sistemi, blok mesafelerini kısaltmayı hedefler. Bu
sistemde trenler, geleneksel blok mesafelerinden daha kısa mesafelerle ancak
araçların fren mesafelerinden daha uzak mesafelerle takip edebilir.
ETCS Seviye 3, geleneksel alt yapı tabanlı sinyal sistemlerinin ve tren tespit
sistemlerinin yerini alarak daha ileri bir adım atmıştır. Bu seviyede ray devreleri ve
sinyaller yoktur. Trenlerin yerlerini belirleyen ve hareket yetkisini sınırlayan fiziksel
bloklar da bulunmaz. Trenler, kendi konumlarını araç üstü odometre cihazlarıyla
hesaplar ve bu bilgiyi GSM-R şebekesi üzerinden yol boyunca bulunan radyo blok
merkezlerine aktarır. Trenlerin hareketleri, anklaşman sistemi ve kontrol merkezine
ait bilgisayar sistemleri aracılığıyla radyo dalgaları üzerinden iletilir.
Hareket yetkisi sürekli iletilir, araç üstünden hız kontrolü de sürekli sağlanır. Blok
teşkili bulunmaz. Yol boyu sinyaller mevcut değildir. Haberleşme altyapısı GSM-R
radyo paket altyapısı üzerine kurulmuştur. Anklaşman haberleşme sistemiyle
bağımlıdır. Hareket yetkisi Radyo Blok Merkezi üzerinden alınır. Balizlerin olmadığı
noktalarda bile hareket yetkisi anında ve sürekli olarak alınabilir. Tren bütünlüğünün
kontrolü zorunludur.

7
 KAYNAKÇA

https://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Kuranport%C3%B6r
%20Ve%20A%C4%9F%20Sistemleri.pdf
https://tr.wikipedia.org/wiki/Radyolink
https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/517147
https://ab.org.tr/ab14/bildiri/297.pdf