ศูนย์ส่งเสริมโอลิมปิกวิชาการและพัฒนามาตรฐานวิทยาศาสตร์

และคณิตศาสตร์ศึกษา (สอวน.) สาขาฟิสิกส์

การสอบปลายค่ายหนึง่
เพื่อคัดเลือกเข้าค่ายทีส่ องของศูนย์โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา ปีการศึกษา 2557

วิชาฟิสกิ ส์ ภาคทฤษฎี ระดับชั้นไม่เกิน ม.4

วันศุกร์ที่ 24 ตุลาคม 2557 เวลา 09.00 – 12.00 น.

คําแนะนํา :
o ข้อสอบมีทงั้ หมด 5 ตอน 12 ข้อ รวมทัง้ หมด 13 หน้า (รวมหน้าปก)
o รวมคะแนน 140 คะแนน

คําสั่ง
o เขียนชื่อในกระดาษข้อสอบทุกหน้า เพราะข้อสอบจะถูกแยกออกเป็นข้อๆ ให้อาจารย์ผู้สอนตรวจ
o ให้นักเรียนแสดงวิธที ําในกระดาษคําถามเลย ถ้าเขียนไม่พอสามารถทําต่อด้านหลังของข้อนัน้ ได้ ถ้า
ทําต่อที่ด้านหลังของข้ออื่น จะไม่ได้รับการตรวจ และให้ระบุที่ด้านล่างของข้อนั้นด้วยว่า “ทําต่อ
ด้านหลัง”
o ส่งกระดาษข้อสอบคืนทั้งหมด
o อนุญาตให้ใช้เครื่องคํานวณได้
o ค่า g = 9.8 m/s2

หน้ าที่ 1
การสอบปลายค่ายหนึ่ง ปีการศึกษา 2557 ภาคทฤษฎี ระดับชั้นไม่เกิน ม.4
วันที่ 24 ตุลาคม 2557 เวลา 09.00 – 12.00 น. ชื่อ ___________________________________________เลขที_่ _____________

ตอนที่ 1 (30 คะแนน)

ข้อทื่ 1
เฮลิคอปเตอร์ H อยู่ห่างจากเครื่องบิน A เป็นระยะทาง
20 km ในทิศทางทํามุม 120 กับทิศเหนือเมื่อวัดตามเข็ม
นาฬิกาเมือ่ เทียบกับเครื่องบิน A ดังรูป ในขณะนั้น
เฮลิคอปเตอร์ H กําลังเคลื่อนที่ในแนวระดับ (เพดานบินคงที)่
ด้วยความเร็ว 240 km/h ในทิศทางทํามุม 340 กับทิศ
เหนือเมื่อวัดตามเข็มนาฬิกา กําหนดให้เครื่องบิน A กําลัง
เคลื่อนที่ด้วยอัตราเร็ว vA ในแนวเส้นตรงและบินอยู่ทรี่ ะดับ
ความสูงเดียวกับเฮลิคอปเตอร์ H

(ก) ถ้าสมมติให้ vA = 200 km/h จงหาทิศทางที่เครื่องบิน A เคลื่อนที่โดยที่เครื่องบิน A และเฮลิคอปเตอร์ H

มาชนกันพอดีและจงหาเวลาทีใ่ ช้ในการเคลื่อนที่ [5 คะแนน]
(ข) ถ้าสมมติให้ vA = 150 km/h จงหาว่าเครื่องบิน A จะต้องเคลื่อนที่ในทิศทางใดที่จะทําให้เครื่องบิน A
เข้าใกล้เฮลิคอปเตอร์ H มากที่สดุ [5 คะแนน]

หน้ าที่ 2
การสอบปลายค่ายหนึ่ง ปีการศึกษา 2557 ภาคทฤษฎี ระดับชั้นไม่เกิน ม.4
วันที่ 24 ตุลาคม 2557 เวลา 09.00 – 12.00 น. ชื่อ ___________________________________________เลขที_่ _____________

ข้อที่ 2
จากรูป ระบบทีเ่ ห็นประกอบด้วยอนุภาคที่มีมวล m ทั้งหมด 3 อนุภาค A B และ C โดยอนุภาคทั้งสามนี้ถกู ผูก
ติดอยูก่ ับเชือกเบา ไม่มีมวลและไม่ยืดที่มีความยาว 12a อนุภาค A และ B ถูกผูกติดอยูท่ ี่ปลายของเชือกทัง้ สอง
ด้านและอนุภาค C ถูกผูกติดอยู่ที่จุดกึ่งกลางของเชือก หลังจากนั้นเรานําเชือกที่ผูกติดกับมวลทั้งสามไปพาดผ่าน
ตะขอที่ลื่นทั้งหมด 2 ตัวโดยตะขอทัง้ สองตัวอยูห่ ่างกันในแนวระดับเป็นระยะ 2a ดังที่แสดงในรูป

(ก) ที่ตําแหน่งสมดุล เชือกที่ผกู ติดกับอนุภาค C ทํามุม q กับแนวระดับดังรูป จงหามุม q ขณะทีร่ ะบบอยู่ใน

p
สมดุล กําหนดให้ 0<q< [4 คะแนน]
2

จากภาวะสมดุล เราดึงอนุภาค C ให้เคลื่อนลงมาในแนวดิ่งเป็นระยะ e โดยที่ e /a  1 เนื่องจากอนุภาค

C เคลื่อนที่ลงมาเป็นระยะทาง e อนุภาค A และ B จึงเคลื่อนทีข่ ึ้นไปเป็นระยะทาง d โดยที่ d /a  1
e
(ข) จงแสดงว่า d » - [5 คะแนน]
2

หน้ าที่ 3
การสอบปลายค่ายหนึ่ง ปีการศึกษา 2557 ภาคทฤษฎี ระดับชั้นไม่เกิน ม.4
วันที่ 24 ตุลาคม 2557 เวลา 09.00 – 12.00 น. ชื่อ ___________________________________________เลขที_่ _____________

ข้อที่ 2 (ต่อ)
(ค) จงเขียนสมการการเคลื่อนที่ของมวล B และ C [3 คะแนน]

a
+e
e 3 1 3 3
(ง) เมื่อ 1 เราสามารถประมาณได้ว่า » (1 + e) จงหาคาบการสั่นของระบบนี้
a 2 a 2
2 4a
a +( + e)
3
[8 คะแนน]
คําแนะนํา: ในการทําโจทย์เราอาจจะต้องใช้การประมาณ (1 + x )
n
» 1 + nx เมื่อ x  1

หน้ าที่ 4
การสอบปลายค่ายหนึ่ง ปีการศึกษา 2557 ภาคทฤษฎี ระดับชั้นไม่เกิน ม.4
วันที่ 24 ตุลาคม 2557 เวลา 09.00 – 12.00 น. ชื่อ ___________________________________________เลขที_่ _____________

ตอนที่ 2 (30 คะแนน)

ข้อที่ 3 ในปัญหาข้อนี้นกั เรียนจะพิจารณาแนวคิดการสร้างลิฟต์ขึ้นไป

ในอวกาศ (space elevator) ของ Konstantin Tsiolkovsky
นักวิทยาศาสตร์ด้านจรวดชาวรัสเซีย [15 คะแนน]

ในปี ค .ศ.1895 Tsiolkovsky ได้เสนอให้มกี ารสร้างลิฟต์ขึ้นไปยังสถานี

อวกาศทีอ่ ยู่ในวงโคจรค้างฟ้า (geostationary orbit) วงโคจรค้างฟ้าเป็น
วงโคจรที่สถานีอวกาศเคลื่อนทีไ่ ปพร้อมๆ กับการหมุนของโลก ดังนั้น
ตําแหน่งของสถานีอวกาศเปรียบเทียบกับจุดบนพื้นผิวจะคงที่ กําหนดให้
มวลของสถานีอวกาศ m น้อยกว่ามวลของโลก M มาก (m  M )

(ก) จงหาตําแหน่งบนพื้นผิวโลกที่ Tsiolkovsky เสนอให้มกี ารสร้างฐานของลิฟต์

(ข) จงหาความสูงของสถานีอวกาศวัดจากพื้นผิวโลก โดยกําหนดให้ มวลโลกเท่ากับ M คาบการหมุนของโลก
เท่ากับ T และรัศมีโลกเท่ากับ R ให้ตอบในรูปของตัวแปรทีก่ ําหนดให้ และ ค่านิจโน้มถ่วงสากล G

หน้ าที่ 5
การสอบปลายค่ายหนึ่ง ปีการศึกษา 2557 ภาคทฤษฎี ระดับชั้นไม่เกิน ม.4
วันที่ 24 ตุลาคม 2557 เวลา 09.00 – 12.00 น. ชื่อ ___________________________________________เลขที_่ _____________

ข้อที่ 4 ในปัญหาข้อนี้นกั เรียนจะทําการวัดความเร็วของกระสุนปืนโดยการยิงกระสุนปืนให้ชนกับท่อนไม้ที่วางอยู่

บนพื้นราบที่มีแรงเสียดทาน

กําหนดให้ทอ่ นไม้มีมวล M วางอยูใ่ นแนวระดับบนพื้นเรียบฝืด โดยที่สัมประสิทธิ์ของแรงเสียดทานจลน์

(coefficient of kinetic friction) mk ระหว่างพืน้ และท่อนไม้เป็นค่าคงตัว ไม่ขนึ้ กับความเร็วของท่อนไม้ ก่อน
กระสุนปืนมวล m เคลื่อนที่เข้ามาชน ท่อนไม้อยูน่ ิ่ง และกระสุนปืนก็เคลื่อนทีข่ นานกับแนวระดับ หลังจากที่
กระสุนปืนชนกับท่อนไม้ กระสุนปืนหยุดทันทีและติดอยู่กับท่อนไม้ จากนั้นท่อนไม้เคลื่อนที่ไปเป็นระยะ d ใน
แนวระดับแล้วหยุด จงหาความเร็วของกระสุนปืนขณะทีก่ ระสุนปืนชนกับท่อนไม้ [15 คะแนน]

หน้ าที่ 6
การสอบปลายค่ายหนึ่ง ปีการศึกษา 2557 ภาคทฤษฎี ระดับชั้นไม่เกิน ม.4
วันที่ 24 ตุลาคม 2557 เวลา 09.00 – 12.00 น. ชื่อ ___________________________________________เลขที_่ _____________

ตอนที่ 3 (20 คะแนน)

ข้อที่ 5 ลวด AB และ CD มีความยาวเท่ากัน โดยที่ลวด CD มีเส้นผ่านศูนย์กลางเป็นสองเท่าของลวด AB ปลาย

ข้างหนึง่ ของลวดทั้งสองเส้นตรึงอยูก่ ับเพดานห่างกันเป็นระยะ L และปลายที่เหลือผูกติดกับปลายทั้งสองข้างของ
คานเบาแข็งเกร็ง BD ซึ่งมีความยาวเท่ากับ L เช่นกัน จึงทําให้คาน BD วางตัวในแนวระดับดังรูป จากนั้นนํามวล
M มาแขวนเข้ากับคาน BD จุดแขวนต้องห่างจากปลาย B เป็นระยะเท่าใด คาน BD จึงจะรักษาแนวระดับอยู่ได้
[10 คะแนน]

A C

B D

หน้ าที่ 7
การสอบปลายค่ายหนึ่ง ปีการศึกษา 2557 ภาคทฤษฎี ระดับชั้นไม่เกิน ม.4
วันที่ 24 ตุลาคม 2557 เวลา 09.00 – 12.00 น. ชื่อ ___________________________________________เลขที_่ _____________

ข้อที่ 6 ทําการถ่ายน้ําจากตู้ปลา ซึ่งมีฐานเป็นสี่เหลี่ยมจัตุรัสทีม่ ีความยาวด้านละ L มีปริมาณน้ําสูง h จากฐาน

โดยใช้กาลักน้ําด้วยสายยางที่มเี ส้นผ่านศูนย์กลาง D ซึ่ง D  L โดยที่ปลายสายยางฝั่งทิ้งน้ําอยู่ต่ํากว่าฐานเป็น
ระยะ y ซึ่ง y  h จงหาเวลาที่ต้องใช้ในถ่ายน้ําออกจากตู้จนหมด กําหนดให้อัตราเร่งจากแรงโน้มถ่วงโลก
เท่ากับ g และกาลักน้ําสามารถเกิดขึ้นได้โดยกระแสน้ําไหลไม่ขาดตอนตลอดเวลาที่ถ่ายน้ํา [10 คะแนน]

หน้ าที่ 8
การสอบปลายค่ายหนึ่ง ปีการศึกษา 2557 ภาคทฤษฎี ระดับชั้นไม่เกิน ม.4
วันที่ 24 ตุลาคม 2557 เวลา 09.00 – 12.00 น. ชื่อ ___________________________________________เลขที_่ _____________

ตอนที่ 4 (30 คะแนน)

ข้อที่ 7 แผ่นประจุลบขนาดใหญ่มากมีความหนาแน่นประจุคงที่ -s C/m2 วางอยูใ่ นระนาบ xy (z = 0)

และเส้นประจุบวกยาวมากมีความหนาแน่นประจุคงที่ +l C/m วางขนานกับแกน x ที่ตาํ แหน่ง y = 0 และ
z = a เมื่อ a > 0 เป็นค่าคงที่
จงหาขนาดและทิศของสนามไฟฟ้าที่ตําแหน่ง x = 0, y = 0, - 2a < z < 2a [10 คะแนน]

หน้ าที่ 9
การสอบปลายค่ายหนึ่ง ปีการศึกษา 2557 ภาคทฤษฎี ระดับชั้นไม่เกิน ม.4
วันที่ 24 ตุลาคม 2557 เวลา 09.00 – 12.00 น. ชื่อ ___________________________________________เลขที_่ _____________

ข้อที่ 8.1 ทรงกลมตันรัศมี 2a จุดศูนย์กลางอยูท่ ี่ตําแหน่ง (0, 0, 0) มีความหนาแน่นประจุ

เชิงปริมาตรสม่าํ เสมอ r C/m 3 ถูกคว้านออกเป็นรูปทรงกลมรัศมี a ดังรูปด้านขวา จง
หางานของแรงภายนอกในการนําจุดประจุ 2q จากที่ไกลมากๆมาวางทีต่ ําแหน่ง (0, 4a, 0)
ให้ตอบติดตัวแปร k (ค่าคงที่ของคูลอมบ์) และ p โดยไม่ต้องแทนค่าตัวเลขของค่าคงที่
ทั้งสองนี้ [7 คะแนน]

ข้อที่ 8.2 ศักย์ไฟฟ้าในบริเวณหนึ่งมีฟงั ก์ชันเป็น V (x, y, z ) = 3x 2 + x cos(2z ) จงหาสนามไฟฟ้าที่

p
ตําแหน่ง (1,2p, ) [3 คะแนน]
4

หน้ าที่ 10
การสอบปลายค่ายหนึ่ง ปีการศึกษา 2557 ภาคทฤษฎี ระดับชั้นไม่เกิน ม.4
วันที่ 24 ตุลาคม 2557 เวลา 09.00 – 12.00 น. ชื่อ ___________________________________________เลขที_่ _____________

ข้อที่ 9 จงหาค่าความจุไฟฟ้ารวมระหว่างจุด a และจุด b [4 คะแนน]

C
a

C C C

b
C

ข้อที่ 10 ในวงจรด้านล่าง กําหนดให้ R > r1 และ r2 จงหาค่าของ r1 ในเทอมของ ϵ1, ϵ2 และ R ที่ทําให้
กระแสที่ไหลผ่าน r2 เป็นศูนย์ [6 คะแนน]

หน้ าที่ 11
การสอบปลายค่ายหนึ่ง ปีการศึกษา 2557 ภาคทฤษฎี ระดับชั้นไม่เกิน ม.4
วันที่ 24 ตุลาคม 2557 เวลา 09.00 – 12.00 น. ชื่อ ___________________________________________เลขที_่ _____________

ตอนที่ 5 (30 คะแนน)

ข้อที่ 11 แสงตกกระทบปริซมึ ที่มีค่าดรรชนีหักเห nr ในแนวที่รงั สีตกกระทบเกือบตั้งฉากกับผิวของปริซึม

กําหนดให้มุมยอดของปริซึมเป็น a
(ก) จงหาค่ามุมเบี่ยงเบนในเทอมของ nr และ a [10 คะแนน]

(ข) จงวาดรูปแสดงว่าลําแสงทีป่ ระกอบด้วยแสงสองความยาวคลื่น l1 และ l2 จะมีเส้นทางเดินของรังสีของ

แสงภายในและภายนอกปริซึมอย่างไร
กําหนดให้ ปริซมึ มีมุมยอด 60 แสงทั้งสองความยาวคลื่นตกกระทบปริซึมที่ตําแหน่งเดียวกันและด้วยมุมตก
กระทบเท่ากัน (ไม่เท่ากับศูนย์) ดรรชนีหักเหของปริซึมสําหรับแสงความยาวคลื่น l1 และ l2 มีค่าเท่ากับ
1.51 และ 1.55 ตามลําดับ และกําหนดให้ l2 > l1 [5 คะแนน]

หน้ าที่ 12
การสอบปลายค่ายหนึ่ง ปีการศึกษา 2557 ภาคทฤษฎี ระดับชั้นไม่เกิน ม.4
วันที่ 24 ตุลาคม 2557 เวลา 09.00 – 12.00 น. ชื่อ ___________________________________________เลขที_่ _____________

ข้อที่ 12 แท่งแก้วมีผิวโค้งสองผิว แสดงดังรูป มีวตั ถุวางอยู่บนแนวเส้นแกนมุขสําคัญของแท่งแก้วห่างจากจุด

ยอดของส่วนโค้ง A ที่มีรัศมี R เป็นระยะทาง 2R กําหนดค่าดรรชนีหักเหของแท่งแก้วเป็น n และความ
ยาวของแท่งแก้วเป็น 3R และภายนอกมีดรรชนีหักเหเท่ากับ 1.00 [15 คะแนน]

แก้ว
B A

3R 2R

(ก) จงแสดงให้เห็นว่าระยะภาพที่เกิดจากส่วนโค้ง B ซึ่งมีรัศมีความโค้งครึ่งหนึง่ ของรัศมีความโค้ง A เขียนได้

เป็น
(9 - 4n ) R
(10n - 9)(n - 2)

(ข) ค่าดรรชนีหกั เหของแท่งแก้วควรมีค่าอยูใ่ นช่วงใดจึงทําให้ภาพที่เกิดจากผิวโค้งในข้อ (ก) เป็นภาพจริง

(ค) จงเขียนรังสีของแสงแสดงการเกิดภาพทีเ่ กิดจากแท่งแก้วนี้ สําหรับ n = 1.5

หน้ าที่ 13