Temat: „Giną …z rozpusty”. Obraz arystokracji w Lalce.

1. Wprowadzenie: najwięcej uwagi w Lalce Prus poświęcił arystokracji, czyli

najwyższej warstwie społecznej, najbogatszej i najbardziej uprzywilejowanej.
Jesteście po lekturze V rozdziału I tomu Lalki, jest w nim świetna charakterystyka tej grupy (robiliśmy
przy analizowaniu postaci Izabeli Łęckiej,ale jeszcze raz powtórzymy dla utrwalenia) .

2. Arystokraci w Lalce:

 Izabela Łęcka, Tomasz Łęcki

 hrabina Karolowa,
 Baron Krzeszowski,
 Kazimiera Wąsowska,
 prezesowa Zasławska,
 Kazimierz Starski,
 Julian Ochocki,
 Hrabia Anglik,
 Książę,
 baron Dalski i inni

Ćwiczenie w szukaniu informacji w tekście: V rozdział I tomu Lalki:

 W jakich warunkach i gdzie mieszkają arystokraci?

 Z czego się utrzymują? Czy pracują?
 Jaki mają styl życia? W jaki sposób spędzają czas każdego dnia?
 Jakie mają poglądy na małżeństwo? Co – ich zdaniem – powinno łączyć
małżonków?
 Jaki jest stosunek arystokratów do warstw niższych oraz ludzi pracy?
 Jaki jest stosunek arystokratów do państwa i jego problemów społecznych,
gospodarczych?
 Nazwijcie najważniejsze cechy, którymi odznaczają się arystokraci.
3. Pytanie problemowe: Jaka jest ocena arystokracji w Lalce?

Odpowiedź sformułuj, analizując cytaty. Wniosek wpisz do zeszytu (kilka zdań).

1. „Panie... Stanisławie - zaczął adwokat. - Pan wie, co to jest nasza arystokracja i jej
dodatki?... Jest to parę tysięcy ludzi, którzy wysysają cały kraj, topią pieniądze za
granicą, przywożą stamtąd najgorsze nałogi, zarażają nimi klasy średnie, niby to zdrowe,
i - sami giną bez ratunku: ekonomicznie, fizjologicznie i moralnie Gdyby zmusić ich do
pracy, gdyby skrzyżować z innymi warstwami, może... byłby z tego jaki pożytek…”
2. „Oryginały to są, jak pan widział, ale ludzie dobrych chęci... Chcieliby coś robić,
mają nawet rozum i ukształcenie, ale... energii brak!... Choroba woli, panie: cała
klasa jest nią dotknięta... Wszystko mają: pieniądze, tytuły, poważanie, nawet
powodzenie u kobiet, więc niczego nie pragną”. (Adwokat do Wokulskiego)

3. „Sądzę tylko, że zajmują oni uprzywilejowane miejsca bez zasługi i że dla

utrzymania się na nich apostołują w społeczeństwach pogardę dla pracy, a cześć dla
próżniaczego zbytku”. (Wokulski w rozmowie z Izabelą)

4. „Wyobraź pan sobie klasę ludzi majętnych lub zamożnych, którzy dobrze jedzą, a
niewiele robią. Człowiek musi w jakiś sposób zużywać siły; więc jeżeli nie pracuje,
musi wpaść w rozpustę, a przynajmniej drażnić nerwy... I do rozpusty zaś, i do
drażnienia nerwów potrzebne są kobiety piękne, eleganckie, dowcipne, świetnie
wychowane, a raczej wytresowane w tym właśnie kierunku...”. (Ochocki w rozmowie z
Wokulskim)

5. „Od południa składano sobie i oddawano wizyty i rewizyty albo zjeżdżano się w
magazynach. Ku wieczorowi bawiono się przed obiadem, w czasie obiadu i po
obiedzie. Potem jechano na koncert lub do teatru, ażeby tam zobaczyć inny sztuczny
świat, gdzie bohaterowie rzadko kiedy jedzą i pracują, ale za to wciąż gadają sami do
siebie (…) Po wyjściu z teatru znowu zbierano się w salonach, gdzie służba roznosiła
zimne i gorące napoje, najęci artyści śpiewali, młode mężatki słuchały opowiadań
porąbanego kapitana o murzyńskiej księżniczce, panny rozmawiały z poetami o
powinowactwie dusz, starsi panowie wykładali inżynierom swoje poglądy na
inżynierią, a damy w średnim wieku półsłówkami i spojrzeniami walczyły między sobą
o podróżnika, który jadł ludzkie mięso. Potem zasiadano do kolacji, gdzie usta jadły,
żołądki trawiły, a buciki rozmawiały o uczuciach lodowatych serc i marzeniach głów
niezawrotnych. A potem - rozjeżdżano się, ażeby w śnie rzeczywistym nabrać sił do
snu życia” [narrator, rozdział 5, tom I].

Więcej informacji tu: https://klp.pl/lalka/a-10733.html

4. Konkluzja: arystokracja w Lalce ukazana została jako warstwa zdegenerowana i

skazana w przyszłości na zagładę. Prus jest w stosunku do niej niezwykle krytyczny.
Uważa arystokrację za odpowiedzialną za kryzys społeczny w Polsce, gdyż nie
interesuje się problemami kraju, nie wspiera najuboższych (a powinna z uwagi na
majątki i wpływy), izoluje od innych warstw społecznych, wreszcie nie troszczy o
przyszłość Polski. Arystokraci to w większości kosmopolici, którym brakuje
patriotyzmu. Cechuje ich próżniactwo, wyniosłość i obłuda (np. gardzą Żydami, ale
jednocześnie się u nich zapożyczają).