Ενότητα 2η Η εκπαίδευση των παιδιών στην αρχαία Αθήνα

Ἐν Ἀθήναις τοὺς παῖδας μετ’ ἐπιμελείας Στην Αθήνα τα παιδιά με φροντίδα

διδάσκουσι καὶ νουθετοῦσι. διδάσκουν και συμβουλεύουν.

Πρῶτον μὲν καὶ τροφὸς καὶ μήτηρ Πρώτα απ' όλους και η παραμάνα και η μητέρα

καὶ παιδαγωγὸς καὶ αὐτὸς ὁ πατὴρ ἐπιμελοῦνται, και ο παιδαγωγός και ο ίδιος ο πατέρας φροντίζουν

ὅπως βέλτιστος γενήσεται ὁ παῖς, πώς θα γίνει το παιδί ακόμα καλύτερο

διδάσκοντες ὅτι τὸ μὲν δίκαιόν , διδάσκοντας ότι το ένα είναι δίκαιο,

τὸ δὲ ἄδικον καὶ τόδε μὲν καλόν, τόδε δὲ αἰσχρόν

το άλλο άδικο, αυτό ωραίο, το άλλο άσχημο.
ἐστι.
Έπειτα, τα παιδιά όταν φτάσουν στην κατάλληλη
Εἶτα δέ, ἐπειδὰν οἱ παῖδες εἰς ἡλικίαν ἔλθωσιν,
ηλικία

οἱ γονεῖς εἰς (οἴκους) διδασκάλων πέμπουσιν οι γονείς τα στέλνουν στα σπίτια των δασκάλων,

όπου οι δάσκαλοι της γραφής και της ανάγνωσης

ἔνθα οἱ μὲν γραμματισταὶ ἐπιμελοῦνται
ὅπως γράμματα μάθωσιν καὶ τὰ γεγραμμένα
ἐννοῶσι,
οἱ δὲ κιθαρισταὶ τῷ κιθαρίζειν ἡμερωτέρους
αὐτοὺς ποιεῖν πειρῶνται
καὶ τὰς τῶν παίδων ψυχὰς πρὸς τὸν ῥυθμὸν καὶ
τὴν ἁρμονίαν οἰκειοῦσι.
Ἔτι οἱ παῖδες ἐν γυμνασίοις καὶ παλαίστραις
φοιτῶσιν,
ἔνθα οἱ παιδοτρίβαι βελτίω τὰ σώματα αὐτῶν
ποιοῦσι,
φροντίζουν
να μάθουν γράμματα και να καταλαβαίνουν όσα
είναι γραμμένα,
ενώ οι κιθαριστές με το να παίζουν λύρα
προσπαθούν να τα κάνουν πιο ήμερα
και εξοικειώνουν την ψυχή τους στο ρυθμό και την
αρμονία.
Επιπλέον, τα παιδιά συχνάζουν στα γυμναστήρια και
στις παλαίστρες,
όπου οι δάσκαλοι της γυμναστικής κάνουν τα
σώματά τους πιο δυνατά,

ἵνα μὴ ἀναγκάζωνται ἀποδειλιᾶν για να μην αναγκάζονται να δειλιάζουν

διὰ τὴν τῶν σωμάτων πονηρίαν. εξαιτίας της κακής σωματικής κατάστασης.

Απόδοση Νοήματος
Το κείμενο που μας δίνεται προέρχεται από το έργο του Πλάτων, Πρωταγόρας. Σε αυτό ο συγγραφέας
αναφέρεται στα στάδια εκπαίδευσης των Αρχαίων Αθηναίων. Αρχικά μας αναφέρει ότι η πρώτη αγωγή στα
παιδιά (νηπιακή εκπαίδευση) δινόταν στο σπίτι από τους γονείς, την τροφό και τον παιδαγωγό. Αυτοί
προσπαθούσαν να διδάξουν το παιδί από τα πρώτα χρόνια της ζωής του, ώστε να γίνει καλύτερο και να
ξεχωρίζει το καλό από το κακό και το δίκαιο από το άδικο. Έπειτα, όταν το νεαρό αυτό μέλος της οικογένειας
έφθανε στην κατάλληλη ηλικία, οι γονείς τους το στέλνανε στους διδασκάλους για να το διδάξουν (μέση
εκπαίδευση). Στα αρχαία διδασκαλία το παιδί με τη βοήθεια των κατάλληλων προσώπων (διδάσκαλοι),
σύμφωνα με το κείμενο, διδάσκονταν τρία σημαντικά μαθήματα: α) τη γραφή και την ανάγνωση που τα
δίδασκε ο γραμματιστής, β) τη μουσική, την οποία δίδασκε ο κιθαριστής και γ) τη γυμναστική που την
δίδασκε ο παιδοτρίβης (σημερινός γυμναστής).

Απαντήσεις στις ερωτήσεις κατανόησης του σχολικού βιβλίου

1) Ποιοι είχαν την ευθύνη για τα πρώτα στάδια της αγωγής των παιδιών στην αρχαία Αθήνα;

Απάντηση: Σύμφωνα με το κείμενο του Πλάτωνα που μας παραδίδεται, την ευθύνη για τα πρώτα στάδια
αγωγής των παιδιών στην Αρχαία Αθήνα την είχαν οι γονείς, η τροφός και ο παιδαγωγός. Στο πρώτο αυτό
στάδιο της νηπιακής αγωγής τα μέλη του σπιτιού προσπαθούσαν να μάθουν στο παιδί να ξεχωρίζει το καλό
από το κακό και το δίκαιο από το άδικο. Συμπερασματικά, λοιπόν, θα λέγαμε πως το πρώτο στάδιο αγωγής
των παιδιών στην Αρχαία Αθήνα ήταν οικογενειακή υπόθεση, όπως συμβαίνει και σήμερα.

2) Σε ποια σχολεία φοιτούσαν οι μικροί Αθηναίοι, από ποιες ειδικότητες διδασκάλων

εκπαιδεύονταν και τι μάθαιναν από τον καθένα;

Απάντηση: Όπως μας πληροφορεί στο κείμενο του ο Πλάτωνας, οι μικροί Αθηναίοι φοιτούσαν στα
διδασκαλεία. Τα διδασκαλεία μοιάζανε αρκετά με τα σημερινά σχολεία αλλά διαφέρανε στα μαθήματα και
στους διδασκάλους, οι οποίοι ήταν μόνο τρεις στον αριθμό. Αρχικά ο γραμματιστής δίδασκε τα παιδιά να
γράφουν και να διαβάζουν. Επιπλέον ο κιθαριστής προσπαθούσε διδάσκοντας τα παιδιά μουσική να τα κάνει
πιο ήρεμα ενώ, τέλος, ο παιδοτρίβης, που μοιάζει με το σημερινό γυμναστή, εκγύμναζε τα παιδιά για να
αποκτήσουν δυνατά και αθλητικά σώματα.