1 [Wpisz tytuł dokumentu]

William Szekspir
Romeo i Julia

Spis treści
1. Sprawdzian na początek Czy znam lekturę? Grupa A ______________________________ 2

2. Sprawdzian na początek Czy znam lekturę? Grupa B ______________________________ 4

3. Scenariusz lekcji Szekspir wobec teatralnej tradycji antycznej ______________________ 6

4. Scenariusz lekcji „Czemuż, zdając się niebianką, miłość jest w gruncie tak srogą tyranką?”
Obraz miłości w tragedii Szekspira ______________________________________________ 9

5. Scenariusz lekcji Szekspir – ekspert od uczuć ___________________________________ 15

6. Scenariusz lekcji Ponadczasowość wersów o kochankach z Werony _________________ 22

7. Scenariusz lekcji „Romeo i Julia” w komentarzu artystycznym _____________________ 28

8. Projekt edukacyjny Impresje filmowe wokół „Romea i Julii” _______________________ 33

9. Mapa myśli _____________________________________________________________ 34

10. Sprawdzian na koniec Sprawdź, ile wiesz Grupa A ______________________________ 35

11. Sprawdzian na koniec Sprawdź, ile wiesz Grupa B ______________________________ 38

12. Bibliografia ____________________________________________________________ 41

Wszystkie cytaty z Romea i Julii według tłumaczenia Józefa Paszkowskiego, Państwowy Instytut
Wydawniczy, Warszawa 1975.

Materiały przygotowała Sławomira Wójcik

www.dlanauczyciela.pl
© Copyright by Nowa Era Sp. z o.o.
SPRAWDZIAN NA POCZĄTEK

Czy znam lekturę? Grupa A

1. Jaki stosunek do Romea mieli podani bohaterowie? [0–3]

ojciec Laurenty – _____________________________________________________________
___________________________________________________________________________
książę Werony – _____________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Merkucjo – _________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Podkreśl informacje odnoszące się do Julii. [0–1]
Pokochała Romea od pierwszego wejrzenia. Nie ukończyła jeszcze czternastu lat. Nigdy nie
przeciwstawiła się rodzicom. Cierpiała po śmierci Tybalta. Wzięła ślub z Montekim.
3. Uporządkuj chronologicznie wydarzenia tworzące akcję dramatu. [0–2]
[ ] Pojedynek Merkucja z Tybaltem.
[ ] Wypicie przez Julię magicznego napoju.
[ ] Śmierć Parysa.
[ ] Wygnanie Romea z Werony.
[ ] Miłość Romea do Rozaliny.
4. Opisz okoliczności wymienionych zdarzeń. [0–4]
pierwszy pocałunek Romea i Julii – ______________________________________________
___________________________________________________________________________
śmierć Merkucja – ____________________________________________________________
___________________________________________________________________________
ślub Romea i Julii – ___________________________________________________________
___________________________________________________________________________
zgoda Montekich i Kapuletich – _________________________________________________
___________________________________________________________________________
5. Kto i w jakiej sytuacji wypowiedział przytoczone słowa? [0–2]
Do ciebie, mój luby, / Spełniam ten toast zbawienia lub zguby – ________________________
___________________________________________________________________________
Zewnątrz Werony nie ma, nie ma świata, / [...] Tu jest niebo / Gdzie Julia żyje – ___________
___________________________________________________________________________
SPRAWDZIAN NA POCZĄTEK

Klucz odpowiedzi
1. ojciec Laurenty – sprzyja Romeowi, pragnie jego szczęścia i zgody rodów, dlatego udziela młodym
ślubu; książę Werony – sprawiedliwie osądza Romea po zabójstwie Tybalta i skazuje go jedynie na
wygnanie; Merkucjo – najlepszy przyjaciel Romea, gdy ten nie chce się pojedynkować z Tybaltem,
Merkucjo staje do walki z przedstawicielem wrogiego rodu
2. Pokochała Romea od pierwszego wejrzenia; Nie ukończyła jeszcze czternastu lat; Cierpiała po
śmierci Tybalta; Wzięła ślub z Montekim.
3. 1 – Miłość Romea do Rozaliny; 2 – Pojedynek Merkucja z Tybaltem; 3 – Wygnanie Romea
z Werony; 4 – Wypicie przez Julię magicznego napoju; 5 – Śmierć Parysa
4. pierwszy pocałunek Romea i Julii – bohaterowie całują się na balu zorganizowanym przez rodzinę
Kapuletich; śmierć Merkucja – Merkucjo wdaje się w pojedynek z Tybaltem i ginie w chwili, gdy
Romeo próbuje rozdzielić walczących; ślub Romea i Julii – młodym potajemnie udziela ślubu ojciec
Laurenty; zgoda Montekich i Kapuletich – zwaśnione rody godzą się dopiero, gdy giną śmiercią
tragiczną młodzi kochankowie
5. Julia – przed wypiciem magicznego eliksiru, co stanowi element planu, który pozwoli dziewczynie
połączyć się ze świeżo poślubionym małżonkiem; Romeo – młodzieniec skarży się, że banicja, na
którą został skazany przez księcia po tym, jak zabił Tybalta, jest dla niego porównywalna z wyrokiem
śmierci

Propozycja punktacji
1) 3 pkt – właściwy opis wszystkich bohaterów; 2 pkt – właściwy opis 2 bohaterów; 1 pkt – właściwy
opis 1 bohatera; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
2) 1 pkt – właściwe podkreślenie wszystkich informacji; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
3) 2 pkt – ustalenie właściwej chronologii; 1 pkt – popełnienie 1 błędu; 0 pkt – brak właściwej
odpowiedzi
4) 4 pkt – właściwy opis wszystkich wydarzeń; 3 pkt – właściwy opis 3 wydarzeń; 2 pkt – właściwy
opis 2 wydarzeń; 1 pkt – właściwy opis 1 wydarzenia; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
5) 2 pkt – właściwe rozpoznanie wszystkich cytatów; 1 pkt – właściwe rozpoznanie 1 cytatu; 0 pkt –
brak właściwej odpowiedzi
SPRAWDZIAN NA POCZĄTEK

Czy znam lekturę? Grupa B

1. Jaki stosunek do Julii mieli podani bohaterowie? [0–3]

Parys – _____________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Marta – ____________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
ojciec Laurenty – _____________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Podkreśl informacje odnoszące się do Romea. [0–1]
Idzie na bal, by spotkać Rozalinę. Od aptekarza dowiaduje się o śmierci Julii. Popełnia
samobójstwo z miłości. Woli śmierć niż wygnanie z Werony. Nie chce walczyć z Tybaltem.
3. Uporządkuj chronologicznie wydarzenia tworzące akcję dramatu. [0–2]
[ ] Decyzja o ślubie Julii i Parysa.
[ ] Wyznanie sobie uczuć przez kochanków.
[ ] Kupienie przez Romea trucizny.
[ ] Samobójcza śmierć Julii.
[ ] Ślub w celi ojca Laurentego.
4. Opisz okoliczności wymienionych zdarzeń. [0–4]
poznanie się Romea i Julii – ____________________________________________________
___________________________________________________________________________
banicja Romea – _____________________________________________________________
___________________________________________________________________________
śmierć Parysa – ______________________________________________________________
___________________________________________________________________________
samobójstwo kochanków – _____________________________________________________
___________________________________________________________________________
5. Kto i w jakiej sytuacji wypowiedział przytoczone słowa? [0–2]
O skąpiec! Wypił wszystko; ani kropli / Nie pozostawił dla mnie! – _____________________
___________________________________________________________________________
A więc Kapulet! O dolo zbyt sroga! / Życie me jest więc w ręku mego wroga. – ____________
___________________________________________________________________________
SPRAWDZIAN NA POCZĄTEK

Klucz odpowiedzi
1. Parys – kocha Julię, chce się z nią ożenić, cierpi po jej śmierci; Marta – jest piastunką Julii i
najlepszą powiernicą, pomaga młodym; ojciec Laurenty – lubi Julię i sprzyja uczuciu kochanków,
wymyśla intrygę, aby pomóc jej uniknąć ślubu z Parysem
2. Idzie na bal, by spotkać Rozalinę. Popełnia samobójstwo z miłości. Woli śmierć niż wygnanie
z Werony. Nie chce walczyć z Tybaltem.
3. 1 – Wyznanie sobie uczuć przez kochanków; 2 – Ślub w celi ojca Laurentego; 3 – Decyzja o ślubie
Julii i Parysa; 4 – Kupienie przez Romea trucizny; 5 – Samobójcza śmierć Julii.
4. poznanie się Romea i Julii – Romeo idzie na bal maskowy organizowany przez rodzinę Montekich
w nadziei, ze spotka tam ukochaną Rozalinę; banicja Romea – Romeo łamie zakaz wydany przez
księcia i wdaje się w pojedynek z Tybaltem, by pomścić śmierć przyjaciela Merkucja; śmierć Parysa –
ginie z rąk Romea, którego nakrył przy grobie Julii i omyłkowo wziął za sprawcę jej śmierci;
samobójstwo kochanków – Romeo wypija truciznę na grobie Julii, która jedynie zapadła w sen, aby
uniknąć ślubu z Parysem; kiedy dziewczyna budzi się i odkrywa zwłoki Romea, przebija się sztyletem
5. Julia – na widok martwego Romea; Romeo – dowiedziawszy się, że pokochał córkę Kapuletich

Propozycja punktacji
1) 3 pkt – właściwy opis wszystkich bohaterów; 2 pkt – właściwy opis 2 bohaterów; 1 pkt – właściwy
opis 1 bohatera; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
2) 1 pkt – właściwe podkreślenie wszystkich informacji; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
3) 2 pkt – ustalenie właściwej chronologii; 1 pkt – popełnienie 1 błędu; 0 pkt – brak właściwej
odpowiedzi
4) 4 pkt – właściwy opis wszystkich wydarzeń; 3 pkt – właściwy opis 3 wydarzeń; 2 pkt – właściwy
opis 2 wydarzeń; 1 pkt – właściwy opis 1 wydarzenia; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
5) 2 pkt – właściwe rozpoznanie wszystkich cytatów; 1 pkt – właściwe rozpoznanie 1 cytatu; 0 pkt –
brak właściwej odpowiedzi
SCENARIUSZ LEKCJI

Szekspir wobec teatralnej tradycji antycznej 45 min

Cele lekcji
Uczeń: poznaje życie i twórczość Szekspira; poznaje genezę powstania dramatu Romeo i Julia;
przypomina sobie cechy dramatu antycznego i dokonuje porównania z dramatem szekspirowskim na
przykładzie Romea i Julii; odnajduje w tekście Romea i Julii cechy gatunkowe tragedii

Metody nauczania
mapa mentalna, pogadanka heurystyczna, praca indywidualna i w grupie

Środki dydaktyczne
tekst źródłowy, podręcznik Ponad słowami 1.2, prezentacja o życiu i twórczości Szekspira
przygotowana przez uczniów, karta pracy

Przygotowanie do lekcji
Uczniowie w kilkuosobowych zespołach przygotowują prezentacje o życiu i twórczości Szekspira.

Przebieg lekcji
1. Uczniowie prezentują swoje prace, wymieniają się brakującymi informacjami oraz ciekawostkami
na temat Szekspira. Nauczyciel uzupełnia biografię dramaturga o kontekst historyczny – omawia
zjawisko teatru elżbietańskiego (teatru powstałego w czasach panowania Elżbiety I, 1558–1603, kiedy
pod rządami królowej nastąpił w Anglii złoty wiek kultury).

2. Korzystając z podręcznika, uczniowie zapoznają się z genezą dramatu Romeo i Julia (s. 167).

3. Uczniowie czytają prolog wprowadzający do dramatu i porównują jego rolę do partii chóru
w dramacie antycznym.

4. Uczniowie pracują w grupach – w karcie pracy porównują dramat antyczny z dramatem

szekspirowskim. Sprawdzają, czy wymienione w karcie cechy dramatu antycznego można odnaleźć
w utworach Anglika. Na podstawie tekstu Romea i Julii analizują sposób realizacji wybranych
elementów konstrukcji utworu. Liderzy grup tworzą mapę mentalną – wieszają uzupełnione karty
pracy i wyjaśniają zapisane w nich informacje. Nauczyciel weryfikuje merytorykę zebranego
materiału, ewentualnie go uzupełnia (pytaniami naprowadza uczniów na brakujące informacje).
SCENARIUSZ LEKCJI

5. Nauczyciel cytuje fragment prologu w tłumaczeniu Stanisława Barańczaka: „Dwa równie stare
i szlachetne rody / W Weronie, gdzie się rozgrywa ta sztuka, / Wskrzeszają zamęt przycichłej
niezgody: / Znów w czas pokoju krew chodniki bruka. / Gdy w sercach ojców nienawiść szaleje, /
Dzieciom, wiedzionym przez los ku zagładzie, / Miłość podsuwa daremną nadzieję – / Śmierć ich
dopiero koniec waśniom kładzie”. Cytat inicjuje dyskusję na temat przeznaczenia w życiu Romea
i Julii. Uczniowie rozważają, czy można mówić o przeznaczeniu w historii kochanków. A jeśli tak, to
w jakim stopniu wpłynęło ono na ich losy w porównaniu do roli ich własnych działań.

Praca domowa
Przeczytaj wybrany przez Ciebie fragment dramatu Romeo i Julia w tłumaczeniu Stanisława
Barańczaka i wyjaśnij, w jaki sposób Szekspir łamie w tekście zasadę decorum. Zacytuj przykłady
ukazujące zróżnicowanie stylistyczne języka bohaterów.

Odpowiedzi do karty pracy Dramat antyczny a dramat szekspirowski

• jedność czasu – brak jedności czasu (akcja obejmuje kilka dni)
• jedność miejsca – brak jedności miejsca (akcja rozgrywa się w różnych częściach Werony: na ulicach
miasta, w domu i ogrodzie Kapuletich, w celi ojca Laurentego, na cmentarzu, na chwilę przenosi się
do Mantui)
• jedność akcji – jeden główny wątek (historia nieszczęśliwej miłości bohaterów należących do
skłóconych rodzin)
• budowa: podział na stasimony i epejsodia – podział na akty i sceny
• zasada decorum – zerwanie z zasadą decorum (tragizm miesza się z komizmem, język potoczny
występuje obok stylu wysokiego)
• bohater statyczny – bohater dynamiczny (tytułowi bohaterowie dojrzewają pod wpływem uczucia,
oboje przechodzą od zauroczenia do stanu, kiedy są gotowi oddać za miłość życie)
• źródło tragizmu: konflikt racji – źródło tragizmu: namiętność bohaterów napotykająca przeszkody
• brak przyrody – przyroda ważnym elementem budującym nastrój (blask księżyca w scenie
balkonowej, przekomarzanie się kochanków, czy słyszą głos słowika śpiewającego nocą, czy już
skowronka zwiastującego nadejście dnia)
• bohaterowie szlachetnie urodzeni – obok bohaterów wysoko urodzonych występuje gmin (główni
bohaterowie są wysokiego stanu, ale ważną rolę odgrywa też ojciec Laurenty czy piastunka Marta)
• brak scen zbiorowych – w niektórych scenach występują więcej niż trzy postacie
• brak drastycznych, krwawych scen – wielokrotnie pokazana śmierć (Merkucja, Tybalta, Parysa,
Romea i Julii)
 KARTA PRACY

Karta pracy Dramat antyczny a dramat szekspirowski

Dramat antyczny Dramat szekspirowski
jedność czasu

jedność miejsca

jedność akcji

budowa: stasimony
i epejsodia
zasada decorum

bohater statyczny

źródło tragizmu:
konflikt racji

brak przyrody

bohaterowie
szlachetnie urodzeni

brak drastycznych,
krwawych scen

brak scen
zbiorowych (maks.
3 aktorów)
SCENARIUSZ LEKCJI

Czemuż, zdając się niebianką, miłość jest w gruncie tak srogą

tyranką? Obraz miłości w tragedii Szekspira 45 min

Cele lekcji
Uczeń: analizuje i interpretuje fragmenty dramatu; odkrywa, w jaki sposób bohaterowie Romea i Julii
traktują miłość; charakteryzuje bohaterów jako kochanków tragicznych; rozwija umiejętność
budowania argumentacji podczas dyskusji oraz tworzenia wypowiedzi argumentacyjnej

Metody nauczania
mapa mentalna, burza mózgów, dyskusja, praca indywidualna i w parach

Środki dydaktyczne
tekst źródłowy, podręcznik Ponad słowami 1.2, karta pracy

Przebieg lekcji
1. Uczniowie podzieleni na 5 grup wypełniają kartę pracy. Każda grupa opracowuje inny fragment
dramatu – na jego podstawie charakteryzuje sposób przedstawienia miłości w utworze. Następnie
uczniowie wymieniają się odpowiedziami (ewentualnie fotografują uzupełnione strony).

2. Na podstawie fragmentów zamieszczonych w podręczniku (s. 168–171) uczniowie omawiają

stosunek Romea i Julii do łączącego ich uczucia. Swoje wypowiedzi uzasadniają cytatami.

3. Korzystając z materiału źródłowego, uczniowie odpowiadają na pytanie, po jakie środki stylistyczne

sięgnął poeta, by ukazać potęgę miłości (np. apostrofy: Szorstka miłości! nienawiści tkliwa!;
wykrzyknienia: Niestety!, Ach!; pytania retoryczne: A więc strzała / Miłości nawet przez odbitkę
działa?; słownictwo silnie nacechowane emocjonalnie: O pęknij, serce! Pęknij, mój bankrucie!;
epitety: drogi Romeo, moja miłość, mąż najmilszy, ślubny mąż, sekretny kochanek; kontrasty:
Wieczność przyszłego szczęścia lub boleści; porównania: Moja miłość równie jest głęboka / Jak morze;
hiperbole: Miłość, przyjacielu, to […] Morze łez, w którym nieszczęśliwy tonie; oksymorony: Ciężki
puchu! / Jasna mgło! Zimny żarze! Martwy ruchu!; paradoksy: Śnie bez snu!).

4. Uczniowie dzielą się na dwa zespoły. Jeden zespół szuka argumentów w tragedii Szekspira na to, że
miłość jest pozytywnym, słodkim uczuciem, drugi zespół – że jest destrukcyjna i gorzka (np. z jednej
SCENARIUSZ LEKCJI

strony miłość daje siłę, pozwala przetrwać przeciwności losu, zbuntować się przeciw ograniczeniom,
zmienić siebie i swoje życie, daje rozkosz i poczucie pełni, sprawia, że człowiek staje się wrażliwy,
lepszy; z drugiej strony – jest źródłem cierpień, zwłaszcza gdy nieodwzajemniona, wzbudza skrajne
emocje, także negatywne, jak tęsknota, rozpacz, desperacja, poczucie braku sensu, w ostateczności
może pchnąć do samobójstwa).

5. Oglądanie fragmentu filmu Romeo i Julia w reż. Franca Zeffirellego – sceny w grobowcu. Uczniowie
dyskutują nad kwestią, czy warto kochać, jeśli miłość prowadzi do śmierci. Na poparcie swoich tez
formułują argumenty i ilustrują je przykładami z dramatu Szekspira oraz innych tekstów kultury.

Praca domowa
Napisz wypowiedź argumentacyjną na temat: Czy człowiek XXI wieku jest w stanie zrozumieć
postępowanie Romea i Julii? Uzasadnij swoją odpowiedź, odwołując się do dramatu Romeo i Julia
oraz innych, współczesnych tekstów kultury.

Odpowiedzi do karty pracy Jedno uczucie, różne oblicza

1.
• jest ślepa, człowiek nie może przewidzieć, kiedy i w kim się zakocha – Czemuż, z zasłoną na skroni, /
Miłość na oślep zawsze cel swój goni!
• towarzyszy jej nienawiść, która jest rewersem miłości – W grze tu nienawiść wielka, lecz i miłość. /
O! wy sprzeczności niepojęte dziwa
• budzi sprzeczne emocje i uczucia – Szorstka miłości! nienawiści tkliwa!
• rodzi się sama, bez wstępów czy uprzednich przygotowań – Coś narodzone z niczego!
• czyni z zakochanego istotę rozdartą, bliską szaleństwa, niezdolną do racjonalnego myślenia
i rozeznania się w swoich uczuciach – Taką to w sobie zawiłość, / Taką niełączność łączy moja miłość

2.
• człowiek nie wybiera obiektu miłości, uczucie spada na niego – A więc strzała / Miłości nawet przez
odbitkę działa? (odwołanie do Amora)
• jest źródłem smutku – Dość mi już ciężył mój smutek; Morze łez, w którym nieszczęśliwy tonie
• jest też źródłem szczęścia i namiętności – To żar, co w oku szczęśliwego płonie
• nie da się jej jednoznacznie zdefiniować, jest pełna sprzeczności – Istnym amalgamem, / Żółcią
trawiącą i zbawczym balsamem

3.
SCENARIUSZ LEKCJI

• wyznawanie miłości zwiększa siłę uczucia – Im więcej ci jej udzielam, tym więcej / Czuję jej w sercu
• powinna prowadzić do małżeństwa – jeśli twoja skłonność / Jest prawą, twoim zamiarem
małżeństwo
• zakochana osoba rezygnuje z siebie, oddaje się kochanej osobie – Całą mą przyszłość u nóg twoich
złożę
• zakłada absolutne zaufanie – I w świat za tobą pójdę

4.
• uskrzydla człowieka, inspiruje go do działania – Na skrzydłach miłości / Lekko, bezpiecznie mur ten
przesadziłem
• zakochany pokona wszelkie trudności, by być z ukochaną – Bo miłość nie zna żadnych tam i granic
• zakochany jest gotów na wszystko w imię miłości – Lecz niech mię znajdą, jeśli ty mię kochasz. /
Lepszy kres życia skutkiem ich niechęci
• brak odwzajemnienia to śmierć za życia – Lepszy kres życia [...] Niż przedłużony zgon w braku twych
uczuć

5.
• jest źródłem radości – O! Julio, jeśli miara twej radości / Równa się mojej
• obecność kochanej osoby daje szczęście – osłódź twym tchnieniem / Powietrze i niech muzyka ust
twoich / Objawi obraz szczęścia
• nie da się jej wyrazić słowami – Czucie bogatsze w osnowę niż w słowa / Pyszni się z swojej wartości,
nie z ozdób
• jest totalna, silniejsza i większa ponad wszystko – Mojej miłości skarb jest tak niezmierny, / Że i pół
sumy tej nie zdołam zliczyć
 KARTA PRACY

Karta pracy Jedno uczucie, różne oblicza

1. Przeanalizuj wypowiedź Romea skarżącego się na męki nieodwzajemnionej miłości do

Rozaliny. Na podstawie tekstu sformułuj co najmniej trzy cechy miłości i do każdej wypisz
odpowiednie cytaty.
ROMEO Szorstka miłości! nienawiści tkliwa!
Niestety! Czemuż, z zasłoną na skroni, Coś narodzone z niczego! Pieszczoto
Miłość na oślep zawsze cel swój goni! Odpychająca! Poważna pustoto!
Gdzież dziś jeść będziem? Ach! Był tu podobno Szpetny chaosie wdzięków! Ciężki puchu!
Jakiś spór? Nie mów mi o nim, wiem wszystko. Jasna mgło! Zimny żarze! Martwy ruchu!
„W grze tu nienawiść wielka, lecz i miłość. Śnie bez snu! Taką to w sobie zawiłość,
O! wy sprzeczności niepojęte dziwa: Taką niełączność łączy moja miłość.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Przeanalizuj dialog Romea i Benwolia dotyczący męki nieodwzajemnionej miłości
bohatera do Rozaliny. Na podstawie tekstu sformułuj co najmniej trzy cechy miłości i do
każdej wypisz odpowiednie cytaty.
ROMEO Miłości nawet przez odbitkę działa?
Czy się nie śmiejesz? Dość mi już ciężył mój smutek, ty jego
BENWOLIO Brzemię powiększasz przewyżką twojego;
Nie, płakałbym raczej. Współczucie twoje nad moim cierpieniem
ROMEO Nie ulgą, ale nowym jest kamieniem
Nad czym, poczciwa duszo? Dla mego serca. Miłość, przyjacielu,
BENWOLIO To dym, co z parą westchnień się unosi;
Nad uciskiem, To żar, co w oku szczęśliwego płonie;
Poczciwej duszy twojej. Morze łez, w którym nieszczęśliwy tonie.
ROMEO Czymże jest więcej? Istnym amalgamem,
A więc strzała Żółcią trawiącą i zbawczym balsamem.
 KARTA PRACY

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
3. Przeanalizuj wyznanie miłości Julii do Romea. Na podstawie tekstu sformułuj co najmniej
trzy cechy miłości i do każdej wypisz odpowiednie cytaty.
JULIA Jest prawą, twoim zamiarem małżeństwo:
Moja miłość równie jest głęboka To mię uwiadom jutro przez osobę,
Jak morze, równie jak ono bez końca; Którą do ciebie przyślę, gdzie i kiedy
Im więcej ci jej udzielam, tym więcej Zechcesz dopełnić obrzędu; a wtedy
Czuję jej w sercu. […] Całą mą przyszłość u nóg twoich złożę
Jeszcze słów parę, a potem dobranoc, I w świat za tobą pójdę w imię boże.
Drogi Romeo! jeśli twoja skłonność
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
4. Przeanalizuj dialog kochanków. Na podstawie tekstu sformułuj co najmniej trzy cechy
miłości i do każdej wypisz odpowiednie cytaty.
JULIA Na skrzydłach miłości
Jak żeś tu przyszedł, powiedz, i dlaczego? […] Lekko, bezpiecznie mur ten przesadziłem,
ROMEO Bo miłość nie zna żadnych tam i granic;
 KARTA PRACY

A co potrafi, na to się i waży; Lecz niech mię znajdą, jeśli ty mię kochasz.
Krewni więc twoi nie trwożą mię wcale. […] Lepszy kres życia skutkiem ich niechęci
Ciemny płaszcz nocy skryje mię przed nimi. Niż przedłużony zgon w braku twych uczuć.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
5. Przeanalizuj dialog kochanków. Na podstawie tekstu sformułuj co najmniej trzy cechy
miłości i do każdej wypisz odpowiednie cytaty.
ROMEO JULIA
O! Julio, jeśli miara twej radości Czucie bogatsze w osnowę niż w słowa
Równa się mojej, a dar jej skreślenia Pyszni się z swojej wartości, nie z ozdób;
Większy od mego: to osłódź twym tchnieniem Żebracy tylko rachują swe mienie.
Powietrze i niech muzyka ust twoich Mojej miłości skarb jest tak niezmierny,
Objawi obraz szczęścia, jakie spływa Że i pół sumy tej nie zdołam zliczyć.
Na nas oboje w tym błogim spotkaniu.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
SCENARIUSZ LEKCJI

Szekspir – ekspert od uczuć 45 minut

Cele lekcji
Uczeń: rozwija umiejętność interpretacji i analizy tekstu literackiego; wzbogaca słownictwo służące
do opisu uczuć (np. afekt, psychosomatyka); utrwala wiedzę o bohaterach Romea i Julii; doskonali
umiejętność pracy w grupie

Metody nauczania
burza mózgów, metoda problemowa, heureza, praca z tekstem, praca w grupach i indywidualna

Środki dydaktyczne
karta pracy, słownik języka polskiego, tekst Szekspir – doskonały znawca psychosomatyki, podręcznik
Ponad słowami 1.2 (s. 168–171)

Przebieg lekcji
1. Uczniowie próbują zdefiniować pojęcia emocja, uczucie, afekt. Nauczyciel wyświetla lub umieszcza
na tablicy definicje ze słownika języka polskiego i zadaje pytanie o ich zakres znaczeniowy.
• uczucie – stan psychiczny odzwierciedlający stosunek do zdarzeń, do innych ludzi, otaczającego
świata i siebie samego lub synteza wszystkich stanów emocjonalnych, stanowiąca główną motywację
ludzkiego postępowania, zwykle przeciwstawiana logice i rozsądkowi
• emocja – silne uczucie wywołane jakąś sytuacją
• afekt – stan silnego wzburzenia

2. Burza mózgów. Uczniowie wymieniają stany uczuciowe, w które popadają bohaterowie dramatu
(np. cierpienie, tęsknota, zazdrość, szczęście, strach), i charakteryzują okoliczności ich wystąpienia.

3. Lektura tekstu Szekspir – doskonały znawca psychosomatyki. Przed przystąpieniem do lektury

nauczyciel wyjaśnia słowo psychosomatyka i zadaje pytanie, na które uczniowie odpowiedzą po
przeczytaniu tekstu: W jaki sposób autor artykułu dowodzi, że pisarz ze Stratfordu był świetnym
znawcą ludzkiej psychiki?

4. Uczniowie pracują w grupach. Każda grupa pracuje nad innym fragmentem tekstu tragedii –
analizuje go pod kątem przedstawienia emocji bohaterów i objawów fizycznych, które im towarzyszą.
SCENARIUSZ LEKCJI

Podczas gdy wybrane osoby prezentują odpowiedzi, nauczyciel może wyświetlić odpowiednie
fragmenty tekstu literackiego za pomocą rzutnika. Reszta klasy dodaje własne spostrzeżenia.

5. Praca z tekstem. Uczniowie analizują fragment dramatu zamieszczony w podręczniku (s. 168–171)
i omawiają emocje, które targają bohaterami. Oceniają wiarygodność opisu.

Praca domowa
Opisz obraz Fredericka Leightona Pojednanie Montekich i Kapuletich nad ciałami Romea i Julii
(podręcznik, s. 172). Zwróć uwagę na sposób przedstawienia emocji ukazanych postaci.

Tekst źródłowy
Aby lepiej zrozumieć, jak zaburzenia emocjonalne objawiają się w ciele, należy sięgnąć do literackich
dzieł sprzed 400 lat autorstwa Williama Szekspira. Okazuje się, że był on mistrzem w portretowaniu
fizycznych objawów wewnętrznych rozterek swoich bohaterów.
Dr Kenneth Heaton, lekarz i znawca dzieł Szekspira, w artykule opublikowanym w „Medical
Humanities” przeanalizował 42 teksty mistrza i 46 stworzonych przez niego bohaterów literackich.
Odkrył, że jego opisy chorobowych objawów, takich jak zawroty głowy, omdlenia, stępiona lub
podwyższona wrażliwość na dotyk i ból, które wyrażają głębokie, często wyparte emocje, jest
znacznie bardziej trafna i świadoma niż w pracach innych autorów tamtych czasów.
Na zawroty głowy cierpiało aż pięciu mężczyzn powołanych do życia na kartach dzieł
Szekspira (m.in. Poskromienie złośnicy, Romeo i Julia, Henryk VI). Opisał aż 11 przypadków duszności
związanych z przeżywaniem ekstremalnych emocji (m.in. Dwóch panów z Werony, Gwałt na Lukrecji,
Wenus i Adonis). Chroniczne zmęczenie w wyniku bólu i cierpienia to też znana dolegliwość wśród
bohaterów Szekspira (m.in. Hamlet, Kupiec wenecki, Ryszard II, Henryk IV). Silny niepokój podczas
trudnych przeżyć pojawia się równie często (Król Lear, Ryszard II, Wiele hałasu o nic, Wenus i Adonis).
Szekspir zauważył też, że drętwienie ciała, a także jego wyziębianie ma szerokie psychologiczne
podłoże. Żaden jemu współczesny pisarz nie był w temacie psychosomatyki tak wnikliwy.
Dr Heaton stwierdza, że Szekspir „był wyjątkowo świadomy reakcji ciała na emocje”. Wiedzę
tę mistrzowsko wykorzystał do stwarzania postaci, które wydają się „bardziej ludzkie”, a ich losy
wywołują u czytelników większą empatię. Dzięki temu „temperatura emocjonalna” jego sztuk jest
wysoka. – Dzisiaj wielu lekarzy lekceważy emocjonalne podłoże fizycznych dolegliwości, co powoduje
opóźnienie diagnozy i niewłaściwe leczenie – mówi Heaton. – Mogą się tego nauczyć poprzez
studiowanie dzieł Szekspira.
Szekspir – doskonały znawca psychosomatyki, „Zwierciadło” z 6 grudnia 2011
https://zwierciadlo.pl/psychologia/rozwoj/szekspir-doskonaly-znawca-psychosomatyki
SCENARIUSZ LEKCJI

Odpowiedzi do karty pracy Od euforii do rozpaczy

1.
a) Uczucia: Julia odczuwa strach, trwogę przed wypiciem eliksiru. Czuje się samotna, woła nianię, ale
zaraz potem uświadamia sobie, że musi sama stawić czoło sytuacji. Jest zagubiona, ma gonitwę myśli,
wyobraża sobie przerażające scenariusze.
b) Objawy fizyczne: przeszywa ją zimno, ma dreszcze, omamy wzrokowe.
c) Środki językowe: wykrzyknienia Ha!, pytania retoryczne I po cóż tu ona?, Miałażbym gwałtem z
hrabią być złączona?, powtórzenia Stój! stój, Tybalcie!, metafory pójdź, flakonie!

2.
a) Wobec perspektywy rozstania kochankowie odczuwają skrajne i ambiwalentne emocje: przed
rozstaniem odczuwają ból, rozpacz, nadzieję na ponowne spotkanie, przeczucie nieszczęścia,
niepokój.
b) Julię drażni śpiew skowronka. Oboje są bladzi, prześladuje ich myśl o nieszczęściu i śmierci.
c) np. zdrobnienia mój milutki!, apostrofy O, śmierci, przybywaj!, powtórzenia o mój drogi! mój
milutki!, epitety: słodkich rozmów, porównania twoja także twarz jak pogrobowa

3.
a) Julia jest przerażona, rozpacza. Jej ojciec wpada w gniew, wścieka się, nie rozumie oporu córki, jest
rozczarowany jej odmową zamążpójścia, grozi córce wyrzuceniem z domu.
b) Julia płacze, szlocha, wzdycha, błaga o litość na klęczkach. Kapulet krzyczy, nie panuje nad sobą,
ma ochotę ją uderzyć, wpada w szał.
c) np. wykrzyknienia Na kościół / Świętego Piotra i Piotra samego!, wyrazy nacechowane
pejoratywnie, wyzwiska Precz, wszetecznico!, dziewko nieposłuszna!, Mazgajowata gęś, tryb
rozkazujący Nic nie mów, ani piśnij, ani trunij, pytania retoryczne Nie chcesz iść za mąż?,
frazeologizmy bicz boży

4.
a) Romeo cierpi z powodu nieodwzajemnionej miłości, pogrąża się w nieszczęściu, rozpacza, mówi
o śmierci.
b) Ciężko mu na sercu, w nogach. Jest apatyczny, zmęczony, bez sił. Czuje, że coś go przygniata. Jest
wypalony, odczuwa pustkę.
c) np. hiperbole Mnie ołów serce tłoczy, metafory Nie mnie, tkniętemu srodze jego strzałą, kontrasty
Nazywasz miłość rzeczą delikatną? / Zbyt, owszem, twarda, szorstka i koląca, peryfraza Niech trzpioty
SCENARIUSZ LEKCJI

łechcą nieczułą posadzkę!, zdanie parenetyczne (z całem winnym / Uszanowaniem dla twojej miłości),
metafory Nieszczęście, jeszcze wpośród gwiazd wiszące

5.
a) Romeo znajduje pocieszenie w miłości, jest szczęśliwy i ufa, że wszystko się dobrze ułoży, bo
przyśniła mu się Julia. Dowiedziawszy się o śmierci ukochanej, natychmiast podejmuje decyzję
o samobójstwie. Jest zdecydowany i przystępuje do działania.
b) Na początku serce mu bije spokojnie, ma spokojny oddech. Po otrzymaniu wieści staje się blady,
ponury, zmienia się jego wzrok.
c) np. epitety wieść radosna, peryfraza król mego łona – serce, zdanie parenetyczne (dziwny / Sen, co
pozwala myśleć umarłemu!), wykrzyknienia Ach, jakże słodką jest miłość naprawdę, Drwię sobie
z was, gwiazdy!, słownictwo nacechowane emocjonalnie Zły zamiar wnika w myśl zrozpaczonego!
 KARTA PRACY
Karta pracy Od euforii do rozpaczy
Jakich uczuć doświadczają Romeo i Julia? Jakie objawy fizyczne temu towarzyszą? Jakimi
środkami językowymi poeta wyraził stany emocjonalne bohaterów?
1.
JULIA
Zimny dreszcz trwogi na wskroś mię przejmuje
I jakby mrozi we mnie ciepło życia.
Zawołam na nie, by mnie pokrzepiły;
Nianiu! I po cóż tu ona? Straszliwy
Ten czyn wymaga właśnie samotności.
Ha! pójdź, flakonie!
Gdyby jednakże ten płyn nie skutkował?
Miałażbym gwałtem z hrabią być złączona?
Nie, nie, ucieczka w tym: leż tu w odwodzie.
[...]
Lecz gdybym w grobie się ocknęła pierwej,
Nim mię Romeo przyjdzie oswobodzić?
2.
ROMEO
Niech mię schwytają, na śmierć zaprowadzą,
Rad temu będę, bo Julia chce tego. [...]
O, śmierci, przybywaj!
Chętnie cię przyjmę, bo Julia chce tego.
Cóż, luba? prawda, że jeszcze nie dnieje?
JULIA
O, dnieje, dnieje! Idź, spiesz się, uciekaj!
Głos to skowronka brzmi tak przeraźliwie
I niestrojnymi, ostrymi dźwiękami
Razi me ucho. Mówią, że skowronek
Miło wywodzi; z tym się ma przeciwnie,
Bo on wywodzi nas z objęć wzajemnych. [...]
ROMEO (wychodząc przez okno).
Bądź zdrowa! Jeszcze jeden uścisk krótki.
To byłoby okropnie! [...]
Czyliżby wszystko to, w razie ocknienia
Nie pomieszało mi zmysłów? Czyliżbym
Po szalonemu nie igrała wtedy
Z kośćmi mych przodków? nie poszła się
pieścić
Z trupem Tybalta? i w tym rozstrojeniu
Nie rozbiłażbym sobie rozpaczliwie
Głowy piszczelą którego z pradziadów
Jak pałką? Patrzcie! patrzcie! zdaje mi się,
Że duch Tybalta widzę ścigający
Romea za to, że go wygnał z ciała.
Stój! stój, Tybalcie!
JULIA
Już idziesz; o mój drogi! mój milutki! [...]
Jak myślisz, czy się znów ujrzymy kiedy?
ROMEO
Nie wątpię o tym, najmilsza, a wtedy
Wszystkie cierpienia nasze kwiatem tkaną
Kanwą do słodkich rozmów nam się staną.
JULIA
Boże! przeczuwam jakąś ciężką dolę:
Wydajesz mi się teraz tam na dole,
Jak trup, z którego znikły życia ślady.
Czy mię wzrok myli? Jakiżeś ty blady!
ROMEO
I twoja także twarz jak pogrobowa.
Smutek nas trawi. Bądź zdrowa! bądź zdrowa!
 KARTA PRACY
3.
PANI KAPULET
Ta, a nie inna, że w ten czwartek z rana
Piękny, szlachetny, młody hrabia Parys
Ma cię uczynić szczęśliwą małżonką
W Świętego Piotra kościele.
JULIA
Na kościół
Świętego Piotra i Piotra samego!
Nigdy on, nigdy tego nie uczyni! [...]
KAPULET
Kiedy dzień kona, niebo spuszcza rosę;
Ale po skonie naszego krewnego
Pada ulewny deszcz. Cóż to, dziewczyno?
Czy jesteś cebrem? Ciągle jeszcze we łzach?
Ciągłe wezbranie? W małej swej istocie
Przedstawiasz obraz łodzi, morza, wiatru:
Bo twoje oczy, jakby morze, ciągle
Falują łzami: biedne twoje ciało
Jak łódź żegluje po tych słonych falach.
Wiatrem na koniec są westchnienia twoje,
Które ze łzami walcząc, a łzy z nimi,
Jeżeli nagła nie nastąpi cisza,
Strzaskają twoją łódkę. [...]
JULIA
Błagam cię, ojcze, na klęczkach cię błagam,
Pozwól powiedzieć sobie tylko słowo.
KAPULET
4.
ROMEO
Kręćcie się, kiedy chcecie, jam do tego
Dziś niesposobny. [...]
Nie, doprawdy.
Wy macie lekkie trzewiki, to tańczcie;
Precz, wszetecznico! dziewko nieposłuszna!
Ja ci powiadam: gotuj się w ten czwartek
Iść do kościoła lub nigdy, przenigdy
Na oczy mi się więcej nie pokazuj.
Nic nie mów, ani piśnij, ani trunij:
Palce mię świerzbią. Myśleliśmy, żono,
Że nas za skąpo Bóg pobłogosławił,
Dając nam jedno dziecko; teraz widzę,
Że i to jedno jest jednym za wiele,
I że w niej mamy bicz boży. [...]
Na miłość boską, to trzeba oszaleć!
W dzień, w noc, wieczorem, rano, w domu,
w mieście,
Sam, w towarzystwie, we śnie i na jawie
Ciągle i ciągle ot, rozmyślam tylko
O jej zamęściu; i teraz, gdym znalazł
Dlań oblubieńca książęcego rodu,
Pana rozległych majątków, młodego,
Ukształconego, uposażonego
Dokolusieńka, jak mówią, w przymioty,
Jakich się może od mężczyzny żądać;
Trzeba, ażeby mi jedna smarkata,
Mazgajowata gęś odpowiedziała:
Nie chcę iść za mąż, nie mogę pokochać,
Jestem za młoda, wybaczcie mi, proszę.
Nie chcesz iść za mąż? a to nie idź, zgoda;
Ale mi nie właź w oczy; żeruj sobie,
Gdzie tylko zechcesz, byle nie w mym domu.
Mnie ołów serce tłoczy, ledwie mogę
Ruszyć się z miejsca. [...]
Nie mnie, tkniętemu srodze jego strzałą,
Strzeliście wzbijać się na jego skrzydłach;
Nie mnie się wznosić nad poziom, co nosząc
Brzemię miłości, na poziom upadam.
 KARTA PRACY
MERKUCJO
A gdybyś upadł z nią, ją byś obrzemił,
Tak delikatną rzecz przygniótłbyś srodze.
ROMEO
Nazywasz miłość rzeczą delikatną?
Zbyt, owszem, twarda, szorstka i koląca. [...]
Niech trzpioty łechcą nieczułą posadzkę!
Pochodni dla mnie! bom ja dziś skazany,
Jak ów pachołek, co świeci swej pani,
Stać nieruchomie i martwym być widzem.
MERKUCJO
Stój, jak chcesz, byleś tylko nie stał o to,
Co cię tak martwi, a w czym (z całym winnym
5.
ROMEO
Jeżeli można ufać sennym wróżbom,
Wkrótce mię czeka jakaś wieść radosna.
Król mego łona oddycha swobodnie,
I duch mój przez dzień cały niezwyczajnie
Lekkim nad ziemię wznosi się polotem.
Śniłem, że moja ukochana przyszła,
I że znalazła mię nieżywym (dziwny
Sen, co pozwala myśleć umarłemu!),
Lecz ona swymi pocałowaniami
Tyle tchu wlała w martwe moje usta,
Żem nagle odżył i został cesarzem.
Ach, jakże słodką jest miłość naprawdę,
Kiedy jej mara taką rozkosz sprawia!
(Wchodzi Baltazar).
Wieści z Werony! – Cóż tam, Baltazarze? [...]
Jak się ma Julia? Po raz drugi pytam,
Bo nie ma złego, jeśli jej jest dobrze.
BALTAZAR
Uszanowaniem dla twojej miłości)
Jak w błocie, widzę, po uszy zagrzązłeś. [...]
ROMEO
Uważamy
Za rzecz stosowną pójść tam na ten festyn,
Chociaż logiki w tym nie ma. [...]
Boję się, czyli nie przyjdziem za wcześnie;
Bo moja dusza przeczuwa, że jakieś
Nieszczęście, jeszcze wpośród gwiazd wiszące,
Złowrogi bieg swój rozpocznie od daty
Uciech tej nocy i kres zamkniętego
W mej piersi, zbyt już nieznośnego życia
Przyśpieszy jakimś strasznym śmierci ciosem.
Wszystko więc dobrze, bo jej już źle nie jest,
Ciało jej leży w lochach Kapuletów,
A duch jej gości między aniołami. [...]
ROMEO
Maż to być prawdą? Drwię sobie z was,
gwiazdy!
[…] Przynieś mi papieru
I atramentu, idź potem na pocztę
Zamówić konie. Wyjeżdżam tej nocy.
BALTAZAR
Błagam Cię, panie, zachowaj cierpliwość;
Wyglądasz blado, ponuro i wzrok twój
Coś niedobrego zapowiada.
ROMEO
Cicho.
Mylisz się; zostaw mię, zrób, com rozkazał. [...]
Tak, Julio!
Tej jeszcze nocy spocznę przy twym boku;
O środek tylko idzie. O, jak prędko
Zły zamiar wnika w myśl zrozpaczonego.
SCENARIUSZ LEKCJI

Ponadczasowość wersów o kochankach z Werony 45 min

Cele lekcji
Uczeń: poznaje konteksty literackie tragedii Romeo i Julia; rozwija umiejętność interpretacji utworu
poetyckiego; pracuje z przekładem intersemiotycznym

Metody nauczania
metoda problemowa, heureza, metoda impresyjna, dyskusja, praca z tekstem

Środki dydaktyczne
karta pracy, interpretacje muzyczne utworów poetyckich inspirowanych tragedią Szekspira

Przebieg lekcji
1. Nauczyciel prosi uczniów, aby podali przykłady współczesnych postaci Romea i Julii jako symbolu
miłości zakazanej i skazanej na tragiczny finał (np. główni bohaterowie filmu Titanic Jamesa
Camerona, miłość do wroga w Małej Moskwie Waldemara Krzystka).

2. Uczniowie słuchają wierszy w wersji śpiewanej:

• W Weronie Cypriana Norwida w wykonaniu Wandy Warskiej do muzyki Andrzeja Kurylewicza (np.
https://youtu.be/2QTxaiXjGJ0)
• Jestem Julią Haliny Poświatowskiej w wykonaniu Małgorzaty Bańki w jej własnej kompozycji (np.
https://www.youtube.com/watch?v=B7ieEaNbFg0&t=50s)
• Kochankowie z ulicy Kamiennej Agnieszki Osieckiej w wykonaniu Sławy Przybylskiej do muzyki
Wojciecha Solarza (https://www.youtube.com/watch?v=ZWlkNMqt1wk).
Dzielą się na trzy grupy, każda grupa będzie opracowywała w karcie pracy jeden z wysłuchanych
utworów. Uczniowie mają możliwość wyboru grupy.

3. Uczniowie odpowiadają na pytanie, co w dramacie Szekspira sprawia, że historia Romea i Julii jest
wiecznie żywa i nadal stanowi źródło inspiracji artystycznej (wzorzec pierwszej, idealnej miłości).

Praca domowa
Znajdź przykłady dzieł artystycznych różnego typu nawiązujących do Romea i Julii Szekspira. Wybierz
jedno dzieło i opisz je w notatce.
SCENARIUSZ LEKCJI

Odpowiedzi do karty pracy Romeo i Julia – nieśmiertelna para

1.
a) podmiot liryczny – nie ujawnia się w tekście, opowiada o mieście Romea i Julii i reliktach ich
miłości, można go zapewne utożsamić z poetą podróżującym po Włoszech
b) poeta opisuje Weronę (informacja zawarta już w tytule), miasto nieszczęśliwych kochanków: jest
tuż po burzy (Spłukane deszczem, poruszone gromem), rozpogodzone po deszczu, rozgwieżdżone
niebo i cyprysy to znaki łagodnego, przyjemnego krajobrazu śródziemnomorskiego; realia związane
z bohaterami tragedii – elementy krajobrazu miejskiego będące wytworem rąk człowieka (dom,
rozwalone bramy, groby) wnoszą kontekst dramatycznych wydarzeń, podkreśla go motyw
romantycznych ruin
c) sens tragicznej miłości Romea i Julii dostrzega jedynie natura, zrzuca gwiazdę – łzę dla
nieszczęśliwych kochanków, boleje nad ich losem; to gest przekroczenia śmierci, wiary, że miłość ma
naturę metafizyczną, jest silniejsza nad grób
d) poeta pokazuje dwie interpretacje zjawiska – spadającej gwiazdy: według upersonifikowanych
cyprysów – zgodnie z ludową tradycją, że meteoryty to łzy aniołów opłakujących zmarłych – to łza
natury współczującej kochankom (romantyzm); według uczonych to zwykły meteoryt, w jego
pojawieniu się nie ma żadnej metafizyki miłości (racjonalizm)

2.
a) podmiot liryczny – bezpośrednie wyznanie współczesnej Julii – porzuconej kobiety cierpiącej po
odejściu kochanka
b) wiersz przedstawia obraz młodej kobiety – najpierw zakochanej, później opuszczonej, na skraju
samobójstwa z powodu nieszczęśliwej miłości, a w końcu – patrzącej z dystansem (mam tysiąc lat) na
miłość i swoje cierpienia
c) miłość jako źródło cierpień, rozpala zmysły, niebezpiecznie pobudza rytm serca (Poświatowska
chorowała i zmarła na serce w wieku 32 lat), kiedy jest nieodwzajemniona – prowadzi człowieka na
skraj rozpaczy (upokorzona dziewczyna błaga mężczyznę, by wrócił, jest o krok od samobójstwa –
skoczenia z balkonu, który u Szekspira był, odwrotnie, symbolem miłosnego spełnienia)
d) współczesna Julia poznaje ciemną stronę miłości, jest jej ofiarą; wiersz ukazuje bohaterkę, która
przeszła drogę od miłosnego uniesienia, szaleństwa zmysłów, przez dno rozpaczy po porzuceniu,
piekło myśli samobójczych, aż po wypalenie i spokojne pogodzenie się z losem, docenienie życia jako
takiego – nawet jeśli jest samotne, a może właśnie szczególnie takie (wyizolowany wers żyję
podkreśla wartość egzystencji pierwszoosobowego „ja”, które posiadło mądrość tysiąca lat i nie
potrzebuje „drugiej połówki”)
SCENARIUSZ LEKCJI

3.
a) podmiot liryczny – nie ujawnia się w tekście, opisuje z dystansu i ocenia mieszkańców ulicy
Kamiennej
b) wiersz przedstawia konkretną przestrzeń – proletariacką ulicę Kamienną w Łodzi i jej mieszkańców;
obraz szarej, nędznej scenerii koresponduje z nędzną egzystencją bohaterów
c) miłość w wydaniu mieszkańców ulicy Kamiennej jest zwyczajna, przyziemna, banalna, budzi litość,
daleko jej do romantyzmu i siły uczucia opiewanego przez Szekspira; randki na ulicy Kamiennej są
trywialne i pospolite – kochankowie idą na piwo i chowają się po bramach przed przedstawicielami
władzy (boją się gliny i stróża), trudno się dopatrzeć tam wyższych potrzeb (mężczyźni nie adorują
kobiet, kobiety są brzydko ubrane, szczytem finezji jest pójście do kina, nikt nie czyta książek, nie
podróżuje); w pewnym momencie dochodzi do buntu, ludzie protestują, mają dość beznadziei, swojej
marnej egzystencji i żądają zmiany – chcą miłości, piękna, romantyzmu, jednak bunt wygasa
i wszystko wraca do normy
d) wiersz przedstawia szarą, przygnębiającą rzeczywistość kochanków ze środowisk robotniczych,
których na moment porywa bunt, jednak tęsknota za lepszym życiem i miłością jak z kart Szekspira
muszą ulec beznadziei, marzenia o odmianie losu się nie spełniły
 KARTA PRACY

Karta pracy Romeo i Julia – nieśmiertelna para

Cyprian Norwid W Weronie III

I Cyprysy mówią, że to dla Julietty,
Nad Kapuletich i Montekich domem, Że dla Romea – ta łza znad planety
Spłukane deszczem, poruszone gromem, Spada... i groby przecieka;
Łagodne oko błękitu. IV
II A ludzie mówią, i mówią uczenie,
Patrzy na gruzy nieprzyjaznych grodów, Że to nie łzy są, ale że kamienie,
Na rozwalone bramy do ogrodów – I – że nikt na nie... nie czeka!
I gwiazdę zrzuca ze szczytu;

a) Określ podmiot mówiący w wierszu.

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
b) Scharakteryzuj obraz świata przedstawionego.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
c) W jaki sposób poeta przedstawił w utworze motyw miłości?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
d) Sformułuj główną ideę utworu.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
 KARTA PRACY

Halina Poświatowska Jestem Julią Jestem Julią

Jestem Julią na wysokim balkonie
mam lat 23 zawisła
dotknęłam kiedyś miłości krzyczę wróć
miała smak gorzki wołam wróć
jak filiżanka ciemnej kawy plamię
wzmogła przygryzione wargi
rytm serca barwą krwi
rozdrażniła nie wróciła
mój żywy organizm
rozkołysała zmysły Jestem Julią
odeszła mam lat tysiąc
żyję
a) Określ podmiot mówiący w wierszu.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
b) Scharakteryzuj obraz świata przedstawionego.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
c) W jaki sposób poetka przedstawiła w utworze motyw miłości?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
d) Sformułuj główną ideę utworu.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
 KARTA PRACY

Agnieszka Osiecka Kochankowie z ulicy Kochankowie z ulicy Kamiennej

Kamiennej tramwajem jeżdżą w podróże.
Oczy mają niebieskie i siwe, Kochankowie z ulicy Kamiennej
dwuzłotówki w kieszeniach na kino, boją się gliny i stróża.
żywią się chlebem i piwem, Kochankowie z ulicy Kamiennej.
marzną im ręce zimą:
Aż dnia pewnego biorą pochodnie,
Kochankowie z ulicy Kamiennej w pochód ruszają, brzydcy i głodni.
pierścionków, kwiatów nie dają. „Chcemy Romea – wrzeszczą dziewczyny –
Kochankowie z ulicy Kamiennej my na Kamienną już nie wrócimy”.
wcale Szekspira nie znają. „My chcemy Julii – drą się chłopaki –
Kochankowie z ulicy Kamiennej. dajcie nam Julię, zbiry, łajdaki”.
Idą i szumią,
Wieczorami na schodach i w bramach, idą i krzyczą,
dotykają się ręce spierzchnięte, amor szmaciany płynie ulicą...
trwają tak czasem aż do rana,
kiecki są stare i zmięte. ...Potem znów cicho,
potem znów ciemno,
potem wracają znów na Kamienną.
a) Określ podmiot mówiący w wierszu.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
b) Scharakteryzuj obraz świata przedstawionego.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
c) W jaki sposób poetka przedstawiła w utworze motyw miłości?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
d) Sformułuj główną ideę utworu.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
SCENARIUSZ LEKCJI

Romeo i Julia w komentarzu artystycznym 45 min

Cele lekcji
Uczeń: rozwija umiejętność interpretowania tekstu nieliterackiego – plakatu teatralnego –
w odniesieniu do dramatu Romeo i Julia Williama Szekspira; poznaje specyfikę i historię plakatu
teatralnego; kształci umiejętność argumentowania

Metody nauczania
metoda problemowa, burza mózgów, praca z tekstem indywidualna i zbiorowa

Środki dydaktyczne
definicja plakatu teatralnego w opracowaniu Agnieszki Koecher-Hensel, reprodukcje plakatów do
spektakli i filmów inspirowanych dramatem Romeo i Julia (wyświetlane na rzutniku multimedialnym)

Przebieg lekcji
1. Uczniowie zapoznają się z tekstem Agnieszki Koecher-Hensel o plakacie teatralnym i wykonują
zadania w karcie pracy.

2. Nauczyciel prezentuje (z rzutnika) plakaty teatralne. Uczniowie analizują wybrany przez siebie
plakat, który – ich zdaniem – najtrafniej oddaje przesłanie dramatu Romeo i Julia. Opisują jego
kompozycję i interpretują użyte symbole. Prezentują i porównują swoje odpowiedzi. Jeśli pewne
projekty pozostaną niewybrane, nauczyciel inspiruje uczniów do ich wspólnego omówienia (burza
mózgów).
Propozycje plakatów:
• plakat Wiesława Wałkuskiego do baletu Romeo i Julia Siergieja Prokofiewa w Teatrze Wielkim z
1996 roku
https://archiwum.teatrwielki.pl/baza/-/o/plakat--romeo-i-julia-siergiej-prokofiew-1996-05-18-359-
83/57097/20181
– twarze kochanków ukazane jakby we śnie, z przymkniętymi powiekami, zapowiadają ich
samobójczą śmierć
– głowy wyłaniają się z róży – kwiatu symbolizującego piękno miłości, ale też cierpienie (zakrwawiony
kolec)
– cała kompozycja sprawia wrażenie wykutej w kamieniu, co przywodzi na myśl rzeźbę nagrobną,
oddającą hołd zmarłym i będącą ich pożegnaniem
SCENARIUSZ LEKCJI

• plakat do spektaklu Afterthought Theatre Shakespeare

http://www.philippahammond.com/philippa-hammond-on-stage/latest-romeo-and-juliet-theatre-
2018/
– sztylet w centrum symbolizuje sztylet, którym się zabiła Julia (w szerszym znaczeniu – zbrodnia na
miłości młodych bohaterów)
– czerwona róża oplatająca sztylet to symbol gorączki miłosnej, która przynosi szczęście i cierpienie
– opadający czerwony płatek – przywodzi na myśl łzę, sugeruje zniszczenie i śmierć
– maska – aluzja do balu maskowego, na którym kochankowie się poznali
– czarne tło podbija kontrast kompozycji, podkreśla przedstawione symbole, żywo kontrastuje
z czerwienią róży, co uwydatnia konflikt, na którym opiera się cała tragedia

• polski plakat do filmu Baza Luhrmanna Romeo i Julia z 1996 roku

https://www.filmweb.pl/film/Romeo+i+Julia-1996-550/posters
– czerwone serce w centrum – symbol miłości, zapowiada wprost, o czym traktuje dzieło
– serce zostało przedstawione na krzyżu – symbol ukrzyżowanej, uśmierconej miłości, nawiązuje też
do nagrobków, czyli śmierci głównych bohaterów
– pistolet wyłaniający się z krzyża – ukazuje związek Erosa i Tanatosa będący esencją dramatu,
śmiertelny konflikt między rodami Montekich i Kapuletich zbierający krwawe żniwo, łącznie
z głównymi bohaterami
– kontrastowe zestawienie barw podkreśla siłę konfliktu będącego osią utworu

Praca domowa
Stwórz własny plakat do spektaklu Romeo i Julia Williama Szekspira.

Odpowiedzi do karty pracy Plakat formą wypowiedzi artystycznej

1. np. Agnieszka Koecher-Hensel definiuje, czym jest plakat teatralny, i opisuje jego dzieje. Plakat to
dzieło plastyczne z obszaru grafiki użytkowej. Ma na celu poinformować publiczność o wydarzeniu
teatralnym i je rozreklamować. Jednocześnie wyraża stosunek plastyka do myśli zawartych
w dramacie. Pierwsze ogłoszenia tego typu tworzyli już starożytni Grecy i Rzymianie. Kolejny etap
rozwoju plakatu wyznaczył Hiszpan Agustín de Rojas, który zaczął rysować afisze na białym papierze.
Od XVIII do początku XIX wieku plakaty w Europie miały formę deski z namalowaną sceną
z przedstawienia. Postęp technik graficznych i drukarskich przyczynił się w XIX wieku do
spopularyzowania drukowanego plakatu kolorowego, którego mistrzem był Francuz Henri
de Toulouse-Lautrec. W Polsce pierwszy plakat teatralny powstał na okoliczność otwarcia po
SCENARIUSZ LEKCJI

przebudowie Teatru Wielkiego w 1891 roku. Rozkwit dziedziny przyniosła po 1956 roku polska szkoła
plakatu, która zawdzięcza sukces stosowaniu przez artystów skrótów myślowych, symboli i metafor
oraz swobodnemu interpretowaniu dzieł dramatycznych.

2. np. Artyści dążą do tego, by plakat teatralny oprócz informowania o wydarzeniu artystycznym
i zachęcania do jego obejrzenia wyrażał również stosunek grafika do dzieła dramatycznego, o którym
mówi. Plakat jest formą plastycznej interpretacji utworu, komentarzem do niego. Ponadto dzieło –
przez zastosowanie odpowiednich środków artystycznych – ma wzbudzać określone odczucia
w odbiorcy, pobudzać do myślenia, inspirować.

3. indywidualne odpowiedzi uczniów

 KARTA PRACY

Karta pracy Plakat formą wypowiedzi artystycznej

Plastycznie zakomponowane jednoarkuszowe ogłoszenie o wydarzeniu teatralnym, np. o premierze

lub festiwalu, umieszczane w przestrzeni publicznej (gabloty teatrów, słupy i tablice ogłoszeniowe).
Plakat teatralny drukowany jest w dużym formacie, przeważnie B1 (100 cm × 70 cm). Podobnie jak
afisz, pełni funkcję informacyjno-reklamową, ale ogranicza tekst do minimum, skupiając się na
wizualnej atrakcyjności przekazu. Jest jedną z najciekawszych dziedzin grafiki użytkowej w Polsce. [...]
Pierwsze formy zapowiedzi przedstawień stosowano już w starożytności; Grecy używali
pobielonych desek albo murów do ogłaszania spektakli, Rzymianie dzielili mur na panele, czarnym lub
czerwonym kolorem rysunku wskazywali na charakter widowiska – przedstawienia teatralnego lub
walki gladiatorów.
W XVI w. w Hiszpanii Agustín de Rojas zaczął rysować ręcznie anonse przedstawień na białych
kartkach o formacie 90 cm × 28 cm. Od 1737 do początków XIX w. w Europie przyciągano
publiczność, rysując na zwykłych deskach charakterystyczne sceny z przedstawienia. Wraz
z doskonaleniem technik graficznych i drukarskich – litografii, chromolitografii – od 1870 artystyczny
kolorowy plakat pojawił się w Anglii, Szwajcarii, Niemczech oraz we Francji, gdzie mistrzem w tej
dziedzinie był Henri de Toulouse-Lautrec. [...]
W Polsce pierwszy znany plakat teatralny wydrukowano z okazji otwarcia po przebudowie
Teatru Wielkiego (1891) – przedstawiał kompozycję portretów aktorów autorstwa Ludwika
Nawojewskiego. Jednak za pierwszy nowoczesny artystyczny plakat teatralny uznaje się zapowiedź
odczytu Stanisława Przybyszewskiego połączonego z przedstawieniem Wnętrza Maurice’a
Maeterlincka w Teatrze Miejskim w Krakowie, zaprojektowaną przez Stanisława Wyspiańskiego
(1898). [...]
Rozwój plakatu teatralnego nastąpił wraz z rozkwitem tzw. polskiej szkoły plakatu (określenie
krytyków światowych), która odnosiła sukcesy dzięki możliwości swobodnej interpretacji dramatu
i wprowadzeniu do języka plakatu skrótu myślowego, symbolu i metafory. Po 1956 artyści teatru,
a wraz z nimi plastycy, mogli przemówić własnym głosem, wyrażając w formie artystycznej
skomplikowane nieraz treści i problemy.
Projektowanie plakatu do premiery teatralnej poprzedza lektura utworu, nieraz rozmowy
z twórcami o założeniach inscenizacyjnych, ale proces powstawania obu dzieł jest równoległy.
Przekazanie własnego stosunku plastyka do myśli autora stało się równie ważne, jak sposób i kunszt
wyrażenia swego komentarza. […]
Encyklopedia teatru polskiego, hasło: Plakat teatralny, oprac. Agnieszka Koecher-Hensel
http://www.encyklopediateatru.pl/hasla/256/plakat-teatralny
 KARTA PRACY

1. Napisz streszczenie logiczne tekstu.

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

2. Sformułuj najważniejsze cele, którymi kierują się artyści przy tworzeniu plakatów.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

3. Jesteś artystą, który ma za zadanie stworzyć plakat do przedstawienia Romeo i Julia. Opisz
koncepcję, którą będziesz się kierować podczas projektowania plakatu.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
PROJEKT EDUKACYJNY

Impresje filmowe wokół Romea i Julii 5 tygodni

Cele projektu
rozwijanie kreatywności, wyobraźni uczniów, wdrażanie do współdziałania w grupie, wzajemnej
inspiracji, doskonalenie kompetencji komunikacyjnych, motywowanie do działań artystycznych,
rozwijanie kultury żywego słowa przez działania teatralne, poznanie impresji filmowej jako gatunku
filmowego i jej środków wyrazu, integracja społeczności szkolnej i klasowej, przygotowanie do
aktywnego uczestnictwa w kulturze, popularyzacja osiągnięć uczniów, nauka wykorzystywania
technik informatycznych

Rodzaj projektu
zbiorowy, klasowy

Zadania
Uczniowie przygotowują kilkuminutowe impresje filmowe (mpeg, avi lub mp4) inspirowane tragedią
Szekspira. Po zaprezentowaniu ich w klasie można je umieścić na szkolnej stronie internetowej.

Przykładowe źródła
filmy przygotowane na konkurs MEN Nowele Henryka Sienkiewicza
Krzysztof Kiwerski Myśliciel https://ninateka.pl/film/mysliciel-krzysztof-kiwerski
Agata Gorządek Reszta świata https://ninateka.pl/film/reszta-swiata-agata-gorzadek
Dorota Kędzierzawska Początek https://ninateka.pl/film/dorota-kedzierzawska-poczatek
Jerzy Skolimowski Hamleś https://www.youtube.com/watch?v=AA546WtLGgc

Harmonogram prac

Czas Działania Wskazówki

1. tydzień Przedstawienie zadania i harmonogramu
realizacji projektu (ustalenie terminów
spotkań konsultacyjnych z grupami).
Omówienie obowiązujących zasad
ochrony danych osobowych (RODO).
Podzielenie uczniów na grupy.
Poinformowanie o kryteriach oceny.
Nauczyciel przekazuje uczniom wzór
pisemnej zgody na przetwarzanie
danych osobowych i upublicznianie
wizerunku osób występujących
w filmie.
PROJEKT EDUKACYJNY
2. tydzień Wyjaśnienie pojęcia impresja na
podstawie słownika języka polskiego
i obrazu Claude’a Moneta Impresja.
Wschód słońca.
Omówienie gatunku impresji filmowej
i stosowanych w niej środków wyrazu.
Przygotowanie do pisania scenariusza
filmowego (ćwiczenia praktyczne pisania
scenariusza).
Prezentacja przykładowych impresji
filmowych (stworzonych przez reżyserów
zawodowych i amatorskich).
3. tydzień Przydział zadań w grupie.
Zapoznanie się ze wstępnymi etapami
pracy, materiałami przygotowanymi przez aktorska, scenografia, oprawa
uczniów.
Przedyskutowanie wstępnych pomysłów.
Zapoznanie ze scenariuszem filmu.
4. tydzień Tworzenie impresji filmowej.
5. tydzień Prezentacja impresji filmowych.
Ocena według kryteriów:
• temat (związek z dramatem Szekspira)
• kreatywność, pomysłowość
• walory artystyczne pracy
• dźwięk, montaż
• zaangażowanie uczestników grupy
• grupowa samoocena.
Przygotowanie przez uczniów
sprawozdania z pracy nad filmem.
Prezentacja prac na szkolnej stronie
internetowej.
impresja
1. «ulotne wrażenie»
2. «nastrojowy utwór muzyczny, opis
literacki lub obraz»
Rodzaj krótkiego filmu poetyckiego,
będącego zapisem subiektywnych
wrażeń i przeżyć, zrealizowany w stylu
artystycznym. Twórcy posługują się
symbolem, metaforą, alegorią.
Dominują w nim wizualne, muzyczne
i niekonwencjonalne środki wyrazu,
stwarzające atmosferę niedomówień.
Uczniowie rozdzielają między siebie
zadania (scenariusz, kostiumy, gra
dźwiękowa, realizacja techniczna,
efekty specjalne). Wybór lidera –
reżysera filmu, który będzie czuwał nad
wszystkim.
Współpraca całej grupy podczas
tworzenia filmu.
Nauczyciel inicjuje dyskusję na temat
powstałych filmów, nakierowaną na
dostrzeżenie ich walorów i związków
z lekturą.
SPRAWDZIAN NA KONIEC

Sprawdź, ile wiesz Grupa A

1. Uzasadnij, że w dramacie Romeo i Julia występują podane motywy: [0–3]

bunt – _____________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
samotność – ________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
pożegnanie – ________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
gniew – ____________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

2. W musicalu Romeo i Julia w reż. Janusza Józefowicza w tekście Jana Wermera padają
poniższe słowa. Kto je wypowiada? Swoją odpowiedź uzasadnij dwoma argumentami,
odwołując się do cytatu i całego dramatu Szekspira. [0–3]
W jeden płomień dwie świece złączył Pan.
Będę błagał byś chciał pokazać im swą łaskę
Miłosierdzia dar największy, co objawi wolę Twą,
Lecz powstrzyma łzy, a mnie znowu uczyni sługą Twym.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

3. Udowodnij, że dramat Szekspira charakteryzuje się podanymi cechami. [0–3]

brak jedności miejsca – ________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
złamanie zasady decorum – ____________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
obecność scen drastycznych – ___________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
SPRAWDZIAN NA KONIEC

4. Czy Romeo jest bohaterem dynamicznym? Zajmij stanowisko i udowodnij swoje zdanie,
odwołując się do treści dramatu. [0–1]
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

5. Na czym polega kontrast w podanym fragmencie i jaką pełni funkcję? [0–2]

ROMEO
Ciemny płaszcz nocy skryje mię przed nimi.
Lecz niech mię znajdą, jeśli ty mię kochasz.
Lepszy kres życia skutkiem ich niechęci
Niż przedłużony zgon w braku twych uczuć.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

6. Podaj przykład dzieła literackiego lub artystycznego, które zawiera motyw zakazanej
miłości, i opisz, w jaki sposób został on zrealizowany. [0–5]
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
SPRAWDZIAN NA KONIEC

Klucz odpowiedzi
1. bunt – Julia buntuje się przeciw rodzicom. Przeciwstawia się nienawiści rodowej i zakochuje się
w Romeo, w konsekwencji nie spełnia woli ojca i nie wychodzi za hrabiego Parysa; samotność –
Romeo skazany na banicję ucieka do Mantui i cierpi tam z powodu samotności i tęsknoty za Julią;
pożegnanie – Kochankowie po spędzonej razem nocy muszą się rozstać. Przychodzi im to z trudem,
spierają się, czy już naprawdę świta; gniew – W gniew wpada ojciec Julii, gdy Julia odmawia
zamążpójścia za hrabiego Parysa
2. ojciec Laurenty – wspomina o ślubie Romea i Julii, który jest trzymany w tajemnicy; zwraca się do
Boga, nazywa siebie Jego sługą
3. brak jedności miejsca – akcja dzieje się w Weronie i Mantui, w domu Kapuletich, w ogrodzie, na
cmentarzu; złamanie zasady decorum – treści poważne i dramatyczne (śmierć bohaterów) mieszają
się z komicznymi (wypowiedzi Benwolia); obecność scen drastycznych – widz ogląda pojedynki,
w których giną Tybalt, Merkucjo, Parys; ukazana jest śmierć Romea i Julii
4. np. Romeo jest bohaterem dynamicznym, ponieważ widać, jak miłość do Julii go zmienia. Na
początku utworu jest lekkomyślny, szybko się zakochuje i odkochuje, potem staje się odpowiedzialny,
poważnieje, żeni się z Julią. Wyłamuje się z tradycyjnego konfliktu między rodzinami, usiłuje
powstrzymać od pojedynków.
5. Romeo deklaruje, że wolałby szybką śmierć z rąk swoich wrogów – Kapuletich niż powolne konanie
z powodu odrzucenia przez Julię. Tym kontrastem podkreśla swoją miłość do dziewczyny.
6. indywidualne odpowiedzi uczniów
Propozycja punktacji
1) 3 pkt – właściwe uzasadnienie obecności wszystkich motywów; 2 pkt – właściwe uzasadnienie
obecności 3 motywów; 1 pkt – właściwe uzasadnienie obecności 2 motywów; 0 pkt – właściwe
uzasadnienie obecności mniej niż 2 motywów
2) 3 pkt – właściwa odpowiedź uzasadniona 2 argumentami; 2 pkt – właściwa odpowiedź
uzasadniona 1 argumentem; 1 pkt – właściwa odpowiedź, ale brak uzasadnienia; 0 pkt – brak
właściwej odpowiedzi
3) 3 pkt – właściwe uzasadnienie obecności 3 cech; 2 pkt – właściwe uzasadnienie obecności 2 cech;
1 pkt – właściwe uzasadnienie obecności 1 cechy; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
4) 1 pkt – zajęcie stanowiska i jego uzasadnienie oparte w tekście; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
5) 2 pkt – właściwe rozpoznanie kontrastu i jego funkcji; 1 pkt – właściwe rozpoznanie kontrastu bez
określenia jego funkcji; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
6) 5 pkt – podanie właściwego przykładu i pełny, poprawny pod względem językowym opis motywu;
4 pkt – niepełny opis i nieliczne błędy językowe; 3 pkt – niepełny opis i błędy; 2 pkt – błędy językowe i
próba opisu; 1 pkt – poważne błędy językowe i próba opisu; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
SPRAWDZIAN NA KONIEC

Sprawdź, ile wiesz Grupa B

1. Uzasadnij, że w dramacie Romeo i Julia występują podane motywy. [0–3]

zabawa – ___________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
ogród – ____________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
przyjaźń – __________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
władza – ___________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

2. W musicalu Romeo i Julia w reż. Janusza Józefowicza w tekście Jana Wermera padają
poniższe słowa. Kto je wypowiada? Swoją odpowiedź uzasadnij dwoma argumentami,
odwołując się do cytatu i całego dramatu Szekspira. [0–3]
Całe noce myślę, jak za mąż wydać ją...
Wszędzie patrzę, który najlepszy byłby mąż...
Dla niej całe życie poświęcam się.
Tyle pracy w noc i dzień.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

3. Udowodnij, że dramat Szekspira charakteryzuje się podanymi cechami. [0–3]

brak jedności czasu – _________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
występowanie scen zbiorowych – ________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
obecność konfliktu tragicznego – ________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
SPRAWDZIAN NA KONIEC

4. Czy Julia jest bohaterką dynamiczną? Zajmij stanowisko i udowodnij swoje zdanie,
odwołując się do treści dramatu. [0–1]
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

5. Na czym polega kontrast w podanym fragmencie i jaką pełni funkcję? [0–2]

ROMEO
[...] lecz choćby przyszedł nawał smutku,
Nie sprzeciwważyłby on tej radości,
Jaką mię darzy jedna przy niej chwila.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

6. Podaj przykład dzieła literackiego lub artystycznego, które zawiera motyw zakazanej
miłości, i opisz, w jaki sposób został on zrealizowany. [0–5]
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
SPRAWDZIAN NA KONIEC

Klucz odpowiedzi
1. zabawa – Bohaterowie spotykają się i zakochują od pierwszego wejrzenia na balu maskowym;
ogród – Romeo, skrywając się w ogrodzie, podsłuchuje miłosne wyznanie Julii; przyjaźń – Merkucjo
jest wiernym przyjacielem Romea, kiedy ginie, Romeo zabija Tybalta, by pomścić przyjaciela; władza
– Władca Werony usiłuje powstrzymać zwaśnione rody i zagasić konflikt, zakazuje pojedynków w
mieście i skazuje Romea na banicję za załamanie książęcego zakazu
2. ojciec Julii – Parys od pewnego czasu naciskał Kapuleta, aby ten oddał mu rękę córki, zamążpójście
Julii było więc tematem rozmów Kapuletich; ojciec odmowę Julii traktuje jak osobistą zniewagę,
czarną niewdzięczność dziecka, dla którego się poświęca
3. brak jedności czasu – akcja przekracza czas 24 godzin; występowanie scen zbiorowych –
przykładem takich scen są bal, sceny uliczne; obecność konfliktu tragicznego – bohaterowie
niezależnie od tego, co zrobią, nieubłaganie przybliżą się do katastrofy; porzucenie marzeń i rozstanie
unieszczęśliwiłoby ich na zawsze, walka o spełnienie w miłości przyniesie śmierć obojga
4. np. Julia jest bohaterką dynamiczną, ponieważ widać, jak miłość do Romea ją zmienia.
Na początku utworu jest spokojną, posłuszną córką, gdy zakochuje się w Montekim, zaczyna łamać
obowiązujące zasady: nie odrzuca zakazanej miłości do wroga, buntuje się, sprzeciwia woli ojca,
wybiera samobójczą śmierć.
5. np. Zestawieniem bezbrzeżnego smutku z radością, którą sprawia Romeowi choćby chwila
przebywania z Julią, bohater wyraża swoją miłość do dziewczyny.
6. indywidualne odpowiedzi uczniów
Propozycja punktacji
1) 3 pkt – właściwe uzasadnienie obecności wszystkich motywów; 2 pkt – właściwe uzasadnienie
obecności 3 motywów; 1 pkt – właściwe uzasadnienie obecności 2 motywów; 0 pkt – właściwe
uzasadnienie obecności mniej niż 2 motywów
2) 3 pkt – właściwa odpowiedź uzasadniona 2 argumentami; 2 pkt – właściwa odpowiedź
uzasadniona 1 argumentem; 1 pkt – właściwa odpowiedź, ale brak uzasadnienia; 0 pkt – brak
właściwej odpowiedzi
3) 3 pkt – właściwe uzasadnienie obecności 3 cech; 2 pkt – właściwe uzasadnienie obecności 2 cech;
1 pkt – właściwe uzasadnienie obecności 1 cechy; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
4) 1 pkt – zajęcie stanowiska i jego uzasadnienie oparte w tekście; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
5) 2 pkt – właściwe rozpoznanie kontrastu i jego funkcji; 1 pkt – właściwe rozpoznanie kontrastu bez
określenia jego funkcji; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
6) 5 pkt – podanie właściwego przykładu i pełny, poprawny pod względem językowym opis motywu;
4 pkt – niepełny opis i nieliczne błędy językowe; 3 pkt – niepełny opis i błędy; 2 pkt – błędy językowe i
próba opisu; 1 pkt – poważne błędy językowe i próba opisu; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
 BIBLIOGRAFIA

Literatura podmiotu
William Shakespeare, Romeo i Julia, tłum. Józef Paszkowski, Państwowy Instytut Wydawniczy,
Warszawa 1975. Dostępny: https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/romeo-i-julia.html

Literatura przedmiotu
William Shakespeare, Romeo i Julia, tłum. Stanisław Barańczak, Kraków 2006.
Szekspir – doskonały znawca psychosomatyki, „Zwierciadło” z 6 grudnia 2011. Dostępny:
https://zwierciadlo.pl/psychologia/rozwoj/szekspir-doskonaly-znawca-psychosomatyki
Encyklopedia teatru polskiego, hasło: Plakat teatralny, oprac. Agnieszka Koecher-Hensel. Dostępny:
http://www.encyklopediateatru.pl/hasla/256/plakat-teatralny

Warto przeczytać
Anna Bielska, Język Szekspira w wybranych polskich przekładach sztuki „Romeo i Julia”, [w:]
Neofilologia dla przyszłości, red. Jan Nosowicz, t. 1, Warszawa 2016. Dostępny:
https://lingwistyka.edu.pl/wp-content/uploads/2016/11/LSW_Neofilologia.tom1_.pdf
Katarzyna Bomba, Gdy mit staje się... papierkiem po cukierku. „Romeo i Julia” Szekspira w gimnazjum,
„Nowa Polszczyzna” 2002, nr 4, s. 32–44.
Izolda Bonarek, Ku inscenizacji „Romea i Julii”, „Polonistyka” 2004, nr 3, s. 35–39.
Katarzyna Droga, Dwa teatry: antyk i Szekspir, „Cogito” 2006, nr 22, s. 45–49.
Barbara Gajda, Najsłynniejsza miłość świata – Romeo i Julia, „Język Polski w Gimnazjum” 2002/2003,
nr 1, s. 4–5.
Stephen Greenblatt, Shakespeare. Stwarzanie świata, tłum. Barbara Kopeć-Umiastowska, Warszawa
2007.
Anthony Holden, William Szekspir, Warszawa 2018.
Jarosław Komorowski, „Romeo i Julia” Williama Shakespeare’a, Warszawa 1990.
Jan Kott, Szekspir współczesny, Kraków 1990.
Aneta Kyzioł, Życia i śmierć Williama S., „Polityka” 2016, nr 12, s. 90. Dostępny:
https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/1654096,1,co-wiemy-o-szekspirze.read
Małgorzata Pawłowska, Muzyczne narracje o kochankach z Werony, Toruń 2016.
Danuta Polańczyk, „Romeo i Julia” Williama Szekspira, Lublin 1999.
Grażyna Ratajczak, Kochając kogoś, rezygnujemy... William Szekspir „Romeo i Julia”, „Język Polski
w Gimnazjum” 2002/2003, nr 2, s. 61–62.
 BIBLIOGRAFIA

Tadeusz Sławek, Prawdziwość żwiru: rozważania Heaneyowskie na motywach Szekspira, „Literatura

na Świecie” 2003, nr 11/12, s. 401–423.
Jacek Strzemżalski, Czytanie Szekspira: Hamlet, Makbet, Romeo i Julia, Ryszard III, Warszawa 1990.
William Szekspir, red. Krzysztof Jędrzejewski, tłum. Bartosz Zając, Warszawa 2010.
Andrzej Żurowski, Czytając Szekspira, Warszawa 1996.