Polska w czasach stalinizmu

1. Powstanie PZPR.
2. Hegemonia PZPR na scenie politycznej.
3. Kult jednostki.
4. Komunistyczna propaganda.
5. Komuniści i młode pokolenie.
6. Represje polityczne.
7. Zmiany ustrojowe w czasach stalinizmu.
 1. Powstanie PZPR.
* Podkreślenie roli PPS i stanowiska partii
robotniczych w sprawie niepodległości Polski
w referacie Władysława Gomułki na posiedzeniu
KC PPR (VI 1948).

* Sprzeczność poglądów Gomułki z oficjalną polityką

ZSRR - oskarżenie przez Bolesława Bieruta o tzw.
odchylenie prawicowo – nacjonalistyczne.
Władysław Gomułka
 1. Powstanie PZPR.
* Weryfikacja członków PPR i PPS.

* Procesy sądowe niektórych polityków PPS.

* Zjazd zjednoczeniowy PPR i PPS w Warszawie

(15.12.1948) - utworzenie Polskiej Zjednoczonej
Partii Robotniczej (PZPR) z dominującą rolą
komunistów Bolesława Bieruta, Jakuba Bermana
i Hilarego Minca.
Bolesław Bierut na zjeździe
zjednoczeniowym PPR i PPS
15 XII 1948

₌
⁺
Bolesław Bierut Jakub Berman Hilary Minc
 1. Powstanie PZPR.
* Uwięzienie Władysława Gomułki (1951 – 1954)
i jego zwolenników.
 2. Hegemonia PZPR na scenie politycznej.
* Rozbicie zbrojnego podziemia (Żołnierzy
Niezłomnych) po wyborach 1947.
 2. Hegemonia PZPR na scenie politycznej.
* Włączenie pozostałości mikołajczykowskiego
Polskiego Stronnictwa Ludowego do
kontrolowanego przez komunistów Stronnictwa
Ludowego – utworzenie Zjednoczonego Stronnictwa
Ludowego (ZSL) propagującego idee kolektywizacji
i sojuszu robotniczo-chłopskiego (27 XI 1949).
Logo ZSL
 2. Hegemonia PZPR na scenie politycznej.
* Wchłonięcie Stronnictwa Pracy przez Stronnictwo
Demokratyczne (9 VII 1950) głoszące m.in. hasło
uspołecznienia wśród rzemieślników.
 3. Kult jednostki.

* Oddawanie czci Stalinowi - sakralne formy kultu.

* Indoktrynacja stalinowska w szkołach, zakładach

pracy, w literaturze, filmie, środkach masowego

przekazu.
 3. Kult jednostki.

* Nadanie Katowicom nazwy Stalinogród.

* Powszechna żałoba po śmierci Stalina w 1953.

* Kult jednostki wobec Bolesława Bieruta.

 4. Komunistyczna propaganda.
* Realizm socjalistyczny (socrealizm)

obowiązującym kierunkiem w kulturze

i sztuce polskiej końca lat 40. i w latach 50.

* Poparcie władzy dla artystów w zamian za

podporządkowanie się przez nich polityce

stalinizmu.
 4. Komunistyczna propaganda.
* Rozkwit monumentalnego neoklasycystycznego

budownictwa np. Pałac Kultury i Nauki oraz

Marszałkowska Dzielnica Mieszkaniowa (MDM)

w Warszawie, Nowa Huta w Krakowie.

 4. Komunistyczna propaganda.
* Fałszowanie obrazu dziejów Polski w filmie
fabularnym i dokumentalnym m.in. przypisywanie
głównej roli robotnikom i chłopom, pokazywanie
II Rzeczypospolitej jako państwa faszystowskiego.

* Kontrolne funkcje cenzury w prasie, radio, teatrze

itp.

* Monopol komunistów w mediach.

 5. Komuniści i młode pokolenie.
* Tworzenie systemu ideologicznego przygotowania

młodego pokolenia do akceptacji komunizmu.

* Ułatwienie dostępu do edukacji młodzieży wiejskiej

i skrócenie drogi kształcenia dla przyszłych

nauczycieli.

* Ograniczenie autonomii wyższych uczelni.

 5. Komuniści i młode pokolenie.
* Włączanie młodych ludzi do działalność

masowych organizacji m.in. Związku Młodzieży

Polskiej (ZMP) i Służby Polsce (SP).

* Przymus uczestnictwa w zebraniach

i manifestacjach.
 6. Represje polityczne.
* Wprowadzenie systemu kontroli społeczeństwa
m.in. poprzez dowody osobiste (1951).

* Prześladowania działaczy niepodległościowych

m.in. stracenie rtm. Witolda Pileckiego i gen.
Augusta Emila Fieldorfa Nila; zamordowanie Jana
Rodowicza Anody; brutalne przesłuchania, śledztwa,
tortury.
Witold Pilecki
Emil Fieldorf
Jan Rodowicz
Katownie UB
 6. Represje polityczne.
* Aresztowania działaczy komunistycznych m.in.
w wojsku ludowym marszałka Polski Michała Roli-
Żymierskiego i gen. Stefana Mossora.
 6. Represje polityczne.
* Represje wobec Kościołów m.in. zamordowanie
zwierzchnika Polskiego Narodowego Kościoła
Katolickiego bp. Józefa Padewskiego, aresztowania
duchownych pracujących wśród ludności na
Mazurach.

* Nacjonalizacja majątku Kościoła Rzymsko –

– Katolickiego i organizacji Caritas.
Biskup Józef Padewski
Przejęcie Caritas przez komunistów
 6. Represje polityczne.
* Nasilenie represji pomimo podpisania

porozumienia władz z Kościołem Rzymsko –

– Katolickim (1950) m.in. aresztowania i procesy

biskupów, fałszywe oskarżenie bp. Czesława

Kaczmarka (14 – 22 IX 1953) o współpracę z

Niemcami.
Proces biskupa Czesława Kaczmarka
Torturowany w latch 1953 - 1956 biskup Antoni
Baraniak
Proces pracowników krakowskiej kurii biskupiej 1953
 6. Represje polityczne.
* Wydanie dekretu nakazującego duchownych

złożenie przysięgi na wierność PRL (1953).

* Internowanie Prymasa Polski ks. kardynała

Stefana Wyszyńskiego (1953 – 1956).

Prymas Polski kardynał Stefan Wyszyński
 6. Represje polityczne.
* Wsparcie komunistów dla organizacji niechętnych

Episkopatowi m.in. Bolesława Piaseckiego

i Stowarzyszenia PAX, ruchu księży patriotów.

Bolesław Piasecki
Księża Patrioci – kolaboracja z PZPR
 7. Zmiany ustrojowe w czasach stalinizmu.

* Przyjęcie nowej konstytucji (22.07.1952).

* Wprowadzenie nazwy państwa Polska

Rzeczpospolita Ludowa (PRL) i zmiana godła

w herbie państwowym – orzeł bez korony.

Konstytucja PRL z poprawkami Stalina
 7. Zmiany ustrojowe w czasach stalinizmu.
* Wprowadzenie zasady jednolitości władz
państwowych (w miejsce trójpodziału władzy) -
jednoizbowy Sejm PRL, Rada Państwa w miejsce
prezydenta, Rada Ministrów (rząd).

* Faktycznie decydująca rola I sekretarza KC PZPR.

* Dostosowanie ustroju państwa do wzorów

sowieckich m.in. lokalne rady narodowe.