Ay UG

J-01 SN-AI

(Affiliated Ayurveda College)

JOURNAL FOR THE SYLLABUS OF AYURVEDAACHARYA ( B.A.M.S.)

AS PER MSE-UG 2022 & NCISM GUIDELINE
FIRST PROFESSIONAL – B.A.M.S.

SAMSKRITAM EVAM AYURVED ITHIHAS

(SUBJECT CODE-AYUG-SN & AI)

Name of the student : ____________________________________

Name of the College : ____________________________________

Institutional Roll No. : ____________________________________

GAU Examination No. : ____________________________________

Academic Year : ____________________________________

 (Affiliated Ayurveda College)

CERTIFICATE
This is to certify that following practical journal cum activity book of
SAMSKRITAM EVAM AYURVED ITHIHAS embodies the outcome of original
practical performed by
Mr. / Miss. / Mrs. …………….………………………………………………………………
of 1st professional B.A.M.S. student having
Institutional Roll No :……………………... &
Gujarat Ayurved University (GAU) Examination No …………………….
These Practicals / Non-Lecture Activities have been carried out as a part of
prescribed syllabus of 1st Prof. BAMS course by NCISM. Total _______ No. of
Practical out of ________ practicals were done during the academic year
of__________. All above practicals are done under the supervision of me/us.

Signature Signature of Head Signature & Seal of Head

Faculty of Samskritam Dept. of Samhita of Institute / Principal
Siddhant & Samskritam

Date of University Signature of Signature of

Examination University Examiner – 1 University Examiner – 2
 GUJARAT AYURVED UNIVERSITY – JAMNAGAR

JOURNAL OF
SAMSKRITAM EVAM AYURVED ITHIHAS
(SANSKRIT AND HISTORY OF AYURVEDA)
(SUBJECT CODE-AYUG-SN & AI)

Journal Cum Activity Book

DEPARTMENT OF
SAMHITA SIDDHANTA & SAMSKRITAM
 INDEX
No. Subject TERM Page No. Signature
०१ शब्दरूपाणि I ०१ – ०६
०२ धातुरूपाणि I ०७ – २७
०३ संणधिः II २८ – ३२
०४ समासिः II ३३ – ३८
०५ णिरुक्तयिः पयाायपदाणि I,II,III ३९ – ४५
०६ परिभाषा I,II,III ४५ – ५१
०७ उपसराािः अव्ययाराािः I,II,III ५२ – ५७
०८ श्लोकािः I,II,III ५८ – १६०

Signature of Student

Signature
Faculty of Samskritam Signature of Head of Dept.
Samhita Siddhant & Samskritam Samhita Siddhant & Samskritam
 COMMON INSTRUCTIONS
• Gujarat Ayurved University, Jamnagar follows NCISM regulations.
• As per the amendment made in the NCISM syllabus on 11th February 2022,
Practical Examination is added for 100 Marks in Sanskrit Evam Ayurved Itihas
subject of First Professional B.A.M.S.
• Weightage of Record writing book is of 10 Marks.
• At the time of University Practical Examination, Student shall able to explain
Anvaya, Padachched etc. of each Shloka.
• Student shall write 50 Shlokas with good handwriting in Record Writing Book
from Ashtanga Hridaya Sutrasthana (01,02,04 & 11 to 14 Adhyay) and
Charaksamhita Sutrasthana Adhyay 5 & 6.
• Record Writing Book shall contain Shloka with Anvaya, Padachcheda, Samas,
Shabdarupani, Dhaturupani and Bhavartha.
• Student shall write one Shloka along with all the details on each page.
• The Record Writing Book must be duly certified and signed by the respective
Teacher & Head of the Department with date prior to the University Practical
Examination.
 Aim & Objective
• Record writing book is an effort to remove fear about Sanskrit language
and create affection towards Sanskrit and easy memorization of shloka
& sutra from Samhita.
• Our students get expertization in learning, speaking, reading & writing in
Sanskrit.
• Grammatical aspects of Samhita will lead the students towards better
understanding and realization of Samhita sutras.
• Students can get more confidence that may lead them to directly go
through original text of Samhita and there will be less requirement of
relay on translated text.
• Record writing book is an effort to make our students more efficient
about actual meaning of Sanskrit text so that they can understand
“Goodhaarth” (hidden meaning) mentioned in Samhita & its
commentaries.
• learning Sanskrit at graduate level in BAMS course will result in good
development of efficient literature study & will produce excellent
research scholars & Ayurved physicians.
०१. अधोलिखितानाां शब्दानाां रूपालि लििन्तु |

01. Write Down the Roop of Following Words

०१. अकारान्तः पुखिङ्गः वैद्यशब्दः

एकवचन द्विवचन बहुवचन

कर्ता प्रथमत
कमा द्विर्ीयत
करण र्र्
ृ ीयत
संप्रदतनम ् चर्थ
ु ी
अपतदतनम ् पञ्चमी
सम्बन्धः षष्ठी
अधधकरणम ् सप्तमी
संबोधनम ् संबोधनम ्

०२. नकारान्तः पुखिङ्गः रोलिन् शब्दः

एकवचन द्विवचन बहुवचन

कर्ता प्रथमत
कमा द्विर्ीयत
करण र्र्
ृ ीयत
संप्रदतनम ् चर्थ
ु ी
अपतदतनम ् पञ्चमी
सम्बन्धः षष्ठी
अधधकरणम ् सप्तमी
संबोधनम ् संबोधनम ्
 ०३. जकारान्तः पुखिङ्गः लिषज् शब्दः

एकवचन द्विवचन बहुवचन

कर्ता प्रथमत
कमा द्विर्ीयत
करण र्र्
ृ ीयत
संप्रदतनम ् चर्ुथी
अपतदतनम ् पञ्चमी
सम्बन्धः षष्ठी
अधधकरणम ् सप्तमी
संबोधनम ् संबोधनम ्
०४. आकारान्तः स्त्रीलिङ्गः किा शब्दः

एकवचन द्विवचन बहुवचन

कर्ता प्रथमत
कमा द्विर्ीयत
करण र्र्
ृ ीयत
संप्रदतनम ् चर्ुथी
अपतदतनम ् पञ्चमी
सम्बन्धः षष्ठी
अधधकरणम ् सप्तमी
संबोधनम ् संबोधनम ्
०५. इकारान्तः स्त्रीलिङ्गः मलतशब्दः

एकवचन द्विवचन बहुवचन

कर्ता प्रथमत
कमा द्विर्ीयत
करण र्र्
ृ ीयत
संप्रदतनम ् चर्ुथी
अपतदतनम ् पञ्चमी
सम्बन्धः षष्ठी
अधधकरणम ् सप्तमी
संबोधनम ् संबोधनम ्
 ०६. ईकारान्तः स्त्रीलिङ्गः धमनीशब्दः

एकवचन द्विवचन बहुवचन

कर्ता प्रथमत
कमा द्विर्ीयत
करण र्र्
ृ ीयत
संप्रदतनम ् चर्ुथी
अपतदतनम ् पञ्चमी
सम्बन्धः षष्ठी
अधधकरणम ् सप्तमी
संबोधनम ् संबोधनम ्
०७. तकारान्तः स्त्रीलिङ्गः योलषत् शब्दः

एकवचन द्विवचन बहुवचन

कर्ता प्रथमत
कमा द्विर्ीयत
करण र्र्
ृ ीयत
संप्रदतनम ् चर्ुथी
अपतदतनम ् पञ्चमी
सम्बन्धः षष्ठी
अधधकरणम ् सप्तमी
संबोधनम ् संबोधनम ्
०८. अकारान्तः नपुांसकलिङ्गः लपत्तशब्दः

एकवचन द्विवचन बहुवचन

कर्ता प्रथमत
कमा द्विर्ीयत
करण र्र्
ृ ीयत
संप्रदतनम ् चर्ुथी
अपतदतनम ् पञ्चमी
सम्बन्धः षष्ठी
अधधकरणम ् सप्तमी
संबोधनम ् संबोधनम ्
 ०९. इकारान्तः नपुांसकलिङ्गः अलिशब्दः

एकवचन द्विवचन बहुवचन

कर्ता प्रथमत
कमा द्विर्ीयत
करण र्र्
ृ ीयत
संप्रदतनम ् चर्ुथी
अपतदतनम ् पञ्चमी
सम्बन्धः षष्ठी
अधधकरणम ् सप्तमी
संबोधनम ् संबोधनम ्
१०. उकारान्तः नपुांसकलिङ्गः अश्रुशब्दः

एकवचन द्विवचन बहुवचन

कर्ता प्रथमत
कमा द्विर्ीयत
करण र्र्
ृ ीयत
संप्रदतनम ् चर्ुथी
अपतदतनम ् पञ्चमी
सम्बन्धः षष्ठी
अधधकरणम ् सप्तमी
संबोधनम ् संबोधनम ्
 ११. षकारान्तः नपुांसकलिङ्गः आयुष् शब्दः

एकवचन द्विवचन बहुवचन

कर्ता प्रथमत
कमा द्विर्ीयत
करण र्र्
ृ ीयत
संप्रदतनम ् चर्ुथी
अपतदतनम ् पञ्चमी
सम्बन्धः षष्ठी
अधधकरणम ् सप्तमी
संबोधनम ् संबोधनम ्
१२. सकारान्तः नपुांसकलिङ्गः स्रोतस् शब्दः

एकवचन द्विवचन बहुवचन

कर्ता प्रथमत
कमा द्विर्ीयत
करण र्र्
ृ ीयत
संप्रदतनम ् चर्ुथी
अपतदतनम ् पञ्चमी
सम्बन्धः षष्ठी
अधधकरणम ् सप्तमी
संबोधनम ् संबोधनम ्

Signature of Student signature of Teacher

०२.अधोलिखितानाां धातु नाां िट् , िृट्, िोट् , िङ् , लवलधर् लिङ् िकारािाां रूपालि लििन्तु |

02. Write down the िट् , िृट्, िोट् , िङ् , लवलधर् लिङ् Roop of following dhatu.

A. परस्मैपद
1. भ्वाद्वि - भू सत्तायाम् , गम्लृ गतौ , पा पाने

िट् िट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपरु
ु षः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः

िृट् िृट

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपरु
ु षः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः

िोट् िोट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपरु
ु षः
उत्तमपरु
ु षः उत्तमपुरुषः

िङ् िङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपरु
ु षः
मध्यमपरु
ु षः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः
 लवलधर् लिङ् लवलधर् लिङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः

2. अिाद्वि- अि् भक्षणे 3. जुहोत्याद्वि - िा िाने

िट् िट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपरु
ु षः
उत्तमपरु
ु षः उत्तमपुरुषः

िृट् िृट

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः

िोट् िोट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपरु
ु षः
उत्तमपरु
ु षः उत्तमपुरुषः

िङ् िङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपरु
ु षः
मध्यमपरु
ु षः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः
 लवलधर् लिङ् लवलधर् लिङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः

4. द्विवाद्वि- द्विवु द्विडािौ 5. स्वाद्वि - द्वचञ् चयने , शक्

िट् िट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपरु
ु षः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपरु
ु षः

िृट् िृट

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपरु
ु षः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः

िोट् िोट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपरु
ु षः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः

िङ् िङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपरु
ु षः
उत्तमपरु
ु षः उत्तमपुरुषः
 लवलधर् लिङ् लवलधर् लिङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः

6. तुिाद्वि - द्विख् िेखने , तुि् व्यथने

िट् िट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

िृट् िृट

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपरु
ु षः उत्तमपुरुषः

िोट् िोट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपरु
ु षः
मध्यमपरु
ु षः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः

िङ् िङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथमपुरुषः
प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः
मध्यमपुरुषः
उत्तमपरु
ु षः
उत्तमपरु
ु षः
 लवलधर् लिङ् लवलधर् लिङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः

7. रूधाद्वि - रूद्वधर् आवरणे

िट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः

िृट

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपरु
ु षः
मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः

िोट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपरु
ु षः
मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः

िङ्

लवलधर् लिङ्
पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथमपुरुषः
मध्यमपरु पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
ु षः
उत्तमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः
8. तनाद्वि- तनु द्ववस्तारे , कृञ् करणे

िट् िट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपरु
ु षः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः

िृट् िृट

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपरु
ु षः
उत्तमपरु
ु षः उत्तमपुरुषः

िोट् िोट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः

िङ् िङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपरु
ु षः उत्तमपुरुषः

लवलधर् लिङ् लवलधर् लिङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः
9. ि्याद्वि - ग्रह् उपािाने , ज्ञा

िट् िट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपरु
ु षः उत्तमपुरुषः

िृट् िृट

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपरु
ु षः
मध्यमपरु
ु षः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः

िोट् िोट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपरु
ु षः

िङ् िङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपरु
ु षः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः

लवलधर् लिङ् लवलधर् लिङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपरु
ु षः
10. चुराद्वि - भक्ष् , कथ्

िट् िट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपरु
ु षः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः

िृट् िृट

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपरु
ु षः
उत्तमपरु
ु षः उत्तमपुरुषः

िोट् िोट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः

िङ् िङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपरु
ु षः उत्तमपुरुषः

लवलधर् लिङ् लवलधर् लिङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः
 B. आत्मनेपद

1. भ्वाद्वि - िभ् , वृतु वततने

िट् िट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपरु
ु षः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपरु
ु षः

िृट् िृट

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः

िोट् िोट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपरु
ु षः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः

िङ् िङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपरु
ु षः
उत्तमपरु
ु षः उत्तमपुरुषः

लवलधर् लिङ् लवलधर् लिङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपरु
ु षः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः
 2. अिाद्वि- शीङ् स्वप्ने

िट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः

िृट

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः
मध्यमपरु
ु षः
उत्तमपुरुषः

िोट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः
मध्यमपरु
ु षः
उत्तमपुरुषः

िङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः
उत्तमपरु
ु षः

लवलधर् लिङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपरु
ु षः
मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः
 3. जुहोत्याद्वि – धा धारणपोषणयो: , िा(िाञ्)

िट् िट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपरु
ु षः
मध्यमपरु
ु षः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः

िृट् िृट

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपरु
ु षः

िोट् िोट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपरु
ु षः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः

िङ् िङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपरु
ु षः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपरु
ु षः

लवलधर् लिङ् लवलधर् लिङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपरु
ु षः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः
 4. द्विवाद्वि- द्ववि् , जनी प्रािु भातव

िट् िट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपरु
ु षः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः

िृट् िृट

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपरु
ु षः
उत्तमपरु
ु षः उत्तमपुरुषः

िोट् िोट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः

िङ् िङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपरु
ु षः उत्तमपुरुषः

लवलधर् लिङ् लवलधर् लिङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः
 5. स्वाद्वि - द्वचञ् चयने

िट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः
मध्यमपरु
ु षः
उत्तमपुरुषः

िृट

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपरु
ु षः
मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः

िोट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपरु
ु षः
मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः

िङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः

लवलधर् लिङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः
उत्तमपरु
ु षः
 6. तुिाद्वि - तुि् व्यथने

िट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः

िृट

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः
मध्यमपरु
ु षः
उत्तमपुरुषः

िोट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः
मध्यमपरु
ु षः
उत्तमपुरुषः

िङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः
उत्तमपरु
ु षः

लवलधर् लिङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपरु
ु षः
मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः
7. रूधाद्वि - रूद्वधर् आवरणे, द्वभद्विर् द्वविारणे

िट् िट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपरु
ु षः
मध्यमपरु
ु षः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः

िृट् िृट

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपरु
ु षः

िोट् िोट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपरु
ु षः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः

िङ् िङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपरु
ु षः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपरु
ु षः

लवलधर् लिङ् लवलधर् लिङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपरु
ु षः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः
 8. तनाद्वि- तनु द्ववस्तारे , कृञ् करणे

िट् िट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपरु
ु षः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः

िृट् िृट

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपरु
ु षः
उत्तमपरु
ु षः उत्तमपुरुषः

िोट् िोट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन िङ्

प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः
पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
उत्तमपुरुषः
प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः

लवलधर् लिङ् लवलधर् लिङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपरु
ु षः
 9. ि्याद्वि - ग्रह् उपािाने , ज्ञा

िट् िट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपरु
ु षः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः

िृट् िृट

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपरु
ु षः
उत्तमपरु
ु षः उत्तमपुरुषः

िोट् िोट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः

िङ् िङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपरु
ु षः उत्तमपुरुषः

लवलधर् लिङ् लवलधर् लिङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः
 10. चुराद्वि - चुर् , भक्ष्

िट् िट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपरु
ु षः
मध्यमपरु
ु षः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः

िृट् िृट

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः
िोट् िोट्
िोट्
पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः प्रथमपुरुषः

उत्तमपुरुषः मध्यमपरु
ु षः
उत्तमपुरुषः

िङ् िङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपरु
ु षः
उत्तमपरु
ु षः उत्तमपुरुषः

लवलधर् लिङ् लवलधर् लिङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपरु
ु षः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः
 कथ् घोष्
िट् िट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः

िृट् िृट

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपरु
ु षः
उत्तमपरु
ु षः उत्तमपुरुषः

िोट् िोट्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपरु
ु षः
मध्यमपरु
ु षः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः

िङ् िङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपुरुषः
मध्यमपुरुषः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपरु
ु षः

लवलधर् लिङ् लवलधर् लिङ्

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन

प्रथमपुरुषः प्रथमपरु
ु षः
मध्यमपरु
ु षः मध्यमपुरुषः
उत्तमपुरुषः उत्तमपुरुषः
Signature of Student
signature of teacher
०३. अधोलिखितानाां प्रत्येकस्य सन्ेः पञ्च पञ्च उदाहरिालन सांलहतातः
सन्दिभसलहतां (अष्टाङ्गहृदयतः , चरकसांलहतातः ) सांशोध्य लवलििन्तु|

03. Write down five example of each Sandhi forms with refer to Samhita.
(Ashtangahridyam & Charak Samhita)
A. अच् सांलध

1. यण् सन्धि
2. गुण सन्धि
3. वृन्धि सन्धि
4. यान्त्वान्त आिे श
5. िीघत सन्धि
B. हि् सखन्
1. श्चुव सन्धि
2. ष्टु व सन्धि
3. जश्त्व सन्धि
4. चवत सन्धि
5. परसवणत सन्धि
6. अनुस्वार सन्धि
C. लवसिभ सखन्
1. रुव आिे श
2. उव आिे श

Signature of Student signature of Teacher

०४. अधोलिखितानाां प्रत्येकस्य समासस्य पञ्च पञ्च उदाहरिालन सांलहतातः
सन्दिभसलहतां (अष्टाङ्गहृदयतः , चरकसांलहतातः ) सांशोध्य लवलििन्तु|

04. Write down five example of each Samas forms with refer to Samhita.
(Ashtangahridyam & Charak Samhita)

1. अव्ययीभावः
2. कमतधारयः
3. बहुव्रीद्वहः
 4. िन्द् वः

Signature of Student signature of Teacher

०५. सांलहतासु उपसिाभिाां प्रयोिः अव्ययानाां च प्रयोिः कखस्मन्नर्थे कुत्र कया
रीत्या च अिवत्तर्था उपसिभप्रयोिेि अर्थे लकां वैलशष्ट्यां समायालत तखििन्तु|
05. Write down Upasarag & Avyaya examples found in Samhita & what types of changes
occurs after application of Upasarga.
Signature of Student signature of Teacher
०६. अधोलिखितानाां शब्दानाां लनरुखतः तर्था पयाभयपदालन लििन्तु |
06. Write down the Nirukti (Etmyology) & paryaya (Synonyms) of
following words.

1. आयुः 2. वातः 3. द्वपतम् 4. कफः 5. शरीरम् 6. रस 7.मनः 8. अद्वनः

9.इन्धियः 10. रोगः 11. शुि 12. मूत्र 13. पुरीष 14. आत्मा 15. बुन्धिः
Signature of Student signature of Teacher
०७. अधोलिखितानाां शब्दानाां पररिाषाां लििन्तु|
07. Write down the definition of following words.
(A)
1. आयुवेिः
2. िू ष्यम्
3. सम्सगतः
4. सद्विपातः

(B)
1. चयः
2. प्रकोपः
3. स्थानसंश्रयः
4. द्ववपाकः

(c)
1. स्रोतस्
2. सात्म्यम्
3. अध्यशनम्
4. योिवाही
5. िङ्घन
6. बृांहण
7. पथ्य
Signature of Student signature of Teacher
०८. अधोलिखितानाां श्लोकानाां पदच्छे दां , अन्वयां,पदार्थं, व्याकरिात्मकलववरिां,
सांलधां, समासां, िावार्थं च लििन्तु|

08. Write down पदच्छे द, अन्वय,पदार्थभ, व्याकरिात्मकलववरि, सांलध, समास,

िावार्थभ of following shlokas.

1 तेभ्योऽद्वतद्ववप्रकीणेभ्यः ….. नाद्वतसंक्षेपद्ववस्तरम् अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्, 1.4

पदच्छे दः

अन्वयः

पदार्थभः

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
2 वायुः द्वपत्तं कफश्चेद्वत….. घ्नन्धन्त ते वततयन्धन्त च| अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,1.6

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
3 ते व्याद्वपनोऽद्वप हृिाभ्यो…. तेऽन्तमध्याद्विगाः िमात्| अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,1.7

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
4 शुिाततवस्थैजतन्मािौ … श्रेष्ठा द्वनन्त्या द्वििोषजाः अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,1.9

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
5 तत्र रूक्षो िघुः शीतः …. िघु द्ववस्रं सरं द्रवम्| अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,1.11

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
6 द्विग्धः शीतो गुरुमतन्दः …. तद्द्द्ववद्वत्रक्षयकोपतः अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,1.12

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
7 रसासृङ्ांसमेिोऽन्धस्थ… सप्त िू ष्याः अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,1.13

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
8 रोगास्तु िोषवैषम्यं…. िािद्वधष्ठानमद्वप द्विधा| अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,1.20

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
9 शरीरजानां िोषाणां ….. तथा तैिं घृतं मधु| अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,1.25

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
10 ब्राह्मे मुहूतत उद्वत्तष्ठे त्…. कृतशौचद्ववद्वधस्ततः || अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,2.1

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
11 अभ्यङ्गमाचरे द्वित्यं….सुवक्त्विार्ढ्तकृत् अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,2.8

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
12 द्वशरः श्रवणपािे षु… कफग्रस्तकृतसंशुद्ध्यजीद्वणतद्वभः अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,2.9

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
13 िाघवं कमतसामथ्यं…. व्यायामािु पजायते|| अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,2.10

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
14 उिततनं कफहरं ….. वक्प्रसािकरं परम् अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,2.15

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
15 जीणो द्वहतं द्वमतं ….द्वजवा साध्यमामयम्|| अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,2.19

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
16 द्वहंसास्तेयान्यथाकामं …कायवाङ्नसैस्त्यजेत्|| अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,2.21-22

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
17 कािे द्वहतं द्वमतं ब्रूयाि…. द्ववश्रब्धो, न च शद्वितः | अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,2.26-27

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
18 आचायतः सवतचेष्टासु…. द्वनत्यं सद्विद्वहतस्मृद्वतः || अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,2.-45,46,47

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
19 वेगाि धारयेिात….जृम्भाश्रुच्छद्वितरेतसाम् अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,4.1

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
20 धारयेत्तु सिा वेगान्…..रागािीनां द्वजतेन्धियः || अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,4.24

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
21 िोषाः किाद्वचत्कुप्यन्धन्त…. न तेषां पुनरुद्भवः || अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,4.26

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
22 शीतोद्भवं िोषचयं वसन्ते…. रोगानृतुजाि जातु|| अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,4.35

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
23 द्वनत्यं द्वहताहारद्ववहारसेवी…नाप्तोपसेवी च भवत्यरोगः || अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,4.36

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
24 िोषािीनां यथास्वं च द्ववयाि् … क्षयं चाद्वत द्ववसगततः | अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,11.24-25

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
25 स्वस्थानस्थस्य कायने …. क्षीणश्च तद्विधम्| अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,11.34-35

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
26 यििं िे द्वष्ट यिद्वप … तौ तौ वृन्धिक्षयौ जयेत्|| अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,11.42

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
27 यथाबिं यथास्वं च… क्षयाद्विवृिेररव रक्षणीयाः | अष्टाङ्गहृियम्,
सूत्रस्थानम्,11.44-45

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
28 पक्वाशयकटीसन्धि…. च कफस्य, सुत्रामुरः || अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,12.1,2,3

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
29 तेषां कोपे तु कारणम् …. द्वभयते तत्पुनन्धिधा|| अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,12.34-35

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
30 स्रंसव्यासव्यधस्वाप….. कमात द्वण वायोः अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,12.49-50

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
31 द्वपत्तस्य िाहरागोष्मपाद्वकताः … पाण्डु रारुणवद्वजततः || अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,12.51-52

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
32 श्लेष्मणः िेहकाद्विन्य…. स्वािु िवणौ द्वचरकाररता| अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,12.53-54

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
33 दृष्टापचारजः कद्वश्चत्….. व्याद्वधरे वं द्वत्रधा स्मृतः || अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,12.57

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
34 िू ष्यं िे शं बिं काि…. न स स्खिद्वत जातुद्वचत्|| अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,12.67-68

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
35 ग्रैष्मः प्रायो मरुन्धत्पत्ते…. कफद्वपत्ते तु शारिः || अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,13.14

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
36 प्रयोगः शमयेद्व्याद्वध… शमयेयो न कोपयेत्|| अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,13.16

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
37 व्यायामािू ष्मणस्… वायोश्च द्वनग्रहात्|| अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,13.17-18

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
38 श्रावणे काद्वततके चैत्रे …. वाय्वािीनाशु द्वनहतरेत्| अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,13.33-34

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
39 कृवा शीतोष्णवृष्टीनां …. द्वियाकािं न हापयेत्|| अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,13.36

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
40 उपिम्यस्य द्वह द्विवाि् … िङ्घनं िाघवाय यत्|| अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,14.1-2

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
41 िेहनं रूक्षणं कमत… िै ध्याद्द्द्ववतयं नाद्वतवततते| अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,14.3-4

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
42 न द्वह स्थूिस्य भेषजम्… मद्वतमेिोद्वनवातद्वजत् अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,14.31-32

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
43 अद्वचन्तया हषतणेन… सम्भृतवाद्विशेषतः अष्टाङ्गहृियम्, सूत्रस्थानम्,14.34

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
44
िौगतन्ध्यं गौरवं तिा.........िानमोजस्करं परम्|| चरकसंद्वहता, सूत्रस्थानम्, 05.93-94

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
45
चक्षुष्यं स्पशतनद्वहतं......पाित्रधारणम्|| चरकसंद्वहता, सूत्रस्थानम्, 05.100

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
46
नगरी नगरस्येव......कृत्येष्ववद्वहतो भवेत्|| चरकसंद्वहता, सूत्रस्थानम्, 05.103

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
47
आिावन्ते च िौबतल्यं..... श्रेष्ठमग्रे च द्वनद्वितशेत्|| चरकसंद्वहता, सूत्रस्थानम्,
06.08

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
48
वसन्ते द्वनद्वचतः श्लेष्मा .... रोगांस्ततः प्रकुरुते बहून्|| चरकसंद्वहता, सूत्रस्थानम्,
06.22

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
49
द्विवा सूयांशुसंतप्तं ..... द्वहतमम्बु यथाऽमृतम्|| चरकसंद्वहता, सूत्रस्थानम्,
06.46-47

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ
50
इत्युक्तमृतुसात्म्यं ...... ओकः सात्म्यं तिु च्यते|| चरकसंद्वहता, सूत्रस्थानम्,
06.49

पदच्छे दां

अन्वय

पदार्थभ

व्याकरिात्मकलववरि

सांलध

समास

िावार्थभ

Signature of Student signature of Teacher