Budowa i funkcje układu wydalniczego.

Jakie choroby są
spowodowane nieprawidłowościami w jego działaniu?

Dzięki układowi wydalniczemu, zwanemu moczowym, zbędne produkty przemiany materii i

toksyny są wydalane z organizmu. Jego rolą jest także produkcja hormonów
odpowiedzialnych za regulację ciśnienia krwi. Nieprawidłowości w jego działaniu objawiają
się szeregiem dolegliwości, które trzeba leczyć farmakologicznie lub chirurgicznie.

Układ wydalniczy składa się z nerek, moczowodów, pęcherza moczowego oraz cewki
moczowej. Gdy jedno z nich zawodzi, organizm nie jest w stanie wydalić moczu, ani pozbyć
się szkodliwych substancji. Ich nagromadzenie powoduje zatrucie, którego skutkiem może
być niewydolność wielonarządowa i śmierć chorego.
Funkcje układu wydalniczego
Podstawową funkcją w układzie wydalniczym człowieka (układzie moczowym) jest
oczyszczanie organizmu ze szkodliwych produktów przemiany materii i toksyn. Jest on
również odpowiedzialny za proces filtracji i wydalania moczu z organizmu. Produkuje też
niektóre hormony. Wytwarzana przez niego renina ma duży wpływ na regulację ciśnienia
krwi, a erytropoetyna jest odpowiedzialna za stymulowanie produkcji erytrocytów. To w nim
produkowane są prostaglandyny i kalcytriol, który jest aktywną formą witaminy D3.
Sprawnie działający układ moczowy zapewnia człowiekowi utrzymanie stałości płynów
ustrojowych. Jego budowa anatomiczna jest uwarunkowana płcią.

Jak jest zbudowany układ wydalniczy?

Układ wydalniczy składa się z czterech części. Jego najważniejszym organem są nerki –
parzysty narząd położony zaotrzewnowo na wysokości odcinka lędźwiowego kręgosłupa.
Zbudowany z kory i rdzenia złożonego ze struktur stożkowych, kształtem przypomina ziarno
fasoli. Wymiar nerki nie powinien przekraczać 11 centymetrów długości i 3–5 centymetrów
szerokości. W jej wnętrzu znajdują się nefrony zbudowane z kłębuszków nerkowych
odpowiedzialnych za proces filtrowania moczu pierwotnego oraz cewek: bliższej i dalszej,
których rolą jest wchłanianie jonów jodu, wapnia, potasu, glukozy oraz aminokwasów.

Nerki są unaczynione przez tętnicę nerkową, której segmenty rozgałęziają się i przechodzą w
sieć naczyń włosowatych. Z pęcherzem moczowym nerki łączą się za pomocą moczowodów,
które wyglądem przypominają przewody o długości 28–34 centymetrów i są silnie
unerwione. Ich zablokowanie powoduje silny ból, który nazywa się kolką nerkową.

Elementem układu wydalniczego jest również pęcherz moczowy. Kształtem przypomina

niewielką cytrynę, która rozciąga się pod wpływem moczu. U jego podstawy znajduje się
mięsień zwieracz, który blokuje niekontrolowane popuszczanie, a ciut niżej – mięsień
poprzecznie prążkowany nazywany zwieraczem cewki. Dba on, aby proces oddawania moczu
był zależny od woli człowieka. Do układu wydalniczego przynależy też cewka moczowa. Jej
budowa morfologiczna jest uwarunkowana płcią. Żeńska ma zaledwie 4 centymetry i biegnie
po przedniej ścianie pochwy. Jej koniec jest w przedsionku. Męska jest dużo dłuższa. Mierzy
około 20 centymetrów, rozpoczyna się ujściem wewnętrznym, a kończy na prąciu.

Jak dbać o układ wydalniczy?

Prawidłowa higiena układu wydalniczego jest kluczowym elementem w zapobieganiu wielu
chorób. Podstawą jest regularne opróżnianie pęcherza, nieprzetrzymywanie moczu oraz
niedopuszczanie do infekcji. Istotną rolę odgrywają: przestrzeganie zasad higieny osobistej i
okresowe badania diagnostyczne. Są one niezbędne, ponieważ niektóre schorzenia układu
moczowego nie mają żadnych objawów.

Do najczęściej diagnozowanych chorób układu wydalniczego zalicza się:

zapalenie pęcherza moczowego, które objawia się pieczeniem w momencie oddawania

moczu oraz uczuciem ciągłego parcia na pęcherz;
kamicę nerkową;
ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek, którego cechą charakterystyczną są silne
dolegliwości bólowe;
śródmiąższowe zapalenie nerek;
niewydolność nerek, której postęp prowadzi do konieczności dializowania lub przeszczepu
narządu;
choroby kłębuszków nerkowych;
nowotwory układu moczowego.
Diagnostyka tych schorzeń opiera się głównie na badaniach laboratoryjnych i
mikrobiologicznych: badaniu ogólnym moczu, posiewie, badaniu poziomu kreatyniny i
przesączania kłębuszkowego. Jeśli jest to konieczne, chorego kieruje się na badania
obrazowe.

Stany zapalne powstałe na skutek infekcji można leczyć środkami dostępnymi bez recepty
np. furaginą lub preparatami na bazie surowców roślinnych. Leczenie zakażeń bakteryjnych
wymaga wizyty u lekarza, ponieważ niezbędna jest antybiotykoterapia. Antybiotykami
najczęściej stosowanymi są cyprofloksacyna i kotrimoksazol, ale wybór leku i dawkowanie
zależy od decyzji specjalisty.
Wszystko co musisz wiedzieć o
układzie oddechowym
Układ oddechowy jest odpowiedzialny za wymianę gazową pomiędzy
organizmem żywym a jego otoczeniem. Niezwykle ważnym elementem
układu oddechowego u człowieka są płuca. Zwierzęta, w zależności od
gatunku i środowiska (wodne lub lądowe), do oddychania używają
narządów takich jak skrzela, tchawki, płuca, płucotchawki. Układ
oddechowy nie występuje u bezkręgowców, m.in. płazińców, obleńców
czy pierścienic (oddychają one całą powierzchnią ciała). Najważniejszą
funkcją układu oddechowego u człowieka jest transport tlenu do
komórek i usuwanie z organizmu dwutlenku węgla.

Charakterystyka układu oddechowego u człowieka

Układ oddechowy u człowieka dzieli się na drogi oddechowe i właściwy narząd

oddechowy, czyli płuca. Drogi oddechowe dodatkowo dzielimy na jamę nosową,
gardło, krtań, tchawicę i oskrzela. Dodatkowo pracę układu oddechowego u
człowieka wspomaga przepona i mięśnie międzyżebrowe. W budowie jamy
nosowej rozróżnia się między innymi nozdrza przednie i tylne. Te ostatnie łączą
jamę nosa z gardłem. Główną funkcją jamy nosowej jest oczyszczenie i ogrzanie
wdychanego powietrza. Gardło w układzie oddechowym człowieka prowadzi do
krtani. Krtań jest aparatem głosowym i jest położona pomiędzy gardłem a
tchawicą. Tchawica ma kształt rury, która przechodzi w oskrzela i wyścielona jest
błoną śluzową. Główną funkcją oskrzeli w układzie oddechowym jest transport
powietrza do płuc. Płuca zbudowane są z pęcherzyków i to w nich dochodzi do
wymiany gazów. Składają się one z dwóch warstw – opłucnej płucnej (trzewnej) i
opłucnej ściennej. Do głównych procesów układu oddechowego należą:
wentylacja płuc, dyfuzje gazów (tlenu i dwutlenku węgla) i ich transport.
REKLAMA

Najczęstsze choroby układu oddechowego i ich objawy

Do najczęściej spotykanych objawów chorób układu
oddechowego należą katar (inaczej zwany nieżytem nosa) i kaszel. Powodują je
infekcje lub stanowią reakcję alergiczną organizmu. Nie należy lekceważyć
przewlekłych postaci kaszlu, gdyż może on świadczyć o innych, poważniejszych
chorobach, niekoniecznie ze strony układu oddechowego. Bardzo często
dolegliwościom typu nieżyt nosa, ból gardła czy kaszel towarzyszy infekcja krtani
(w postaci "chrypki"). Każdorazowo zaleca się kontakt z lekarzem internistą w
przypadku, gdy wyżej wspomniane objawy utrzymują się dłużej niż kilka dni, w
celu wykluczenia poważniejszych chorób układu oddechowego. Niepokojącym
objawem ze strony układu oddechowego bywają wszelkie trudności z
oddychaniem (duszności). Powinno się je jak najszybciej zgłosić lekarzowi w celu
prawidłowej diagnozy (mogą świadczyć o chorobach typu astma czy rozedma
płuc).

Prawidłowy oddech kluczem do zdrowia

Zdrowy dorosły człowiek powinien wykonywać do 20 oddechów w ciągu minuty.

Im głębszy oddech, tym więcej powietrza dostaje się do płuc. Właściwe dotlenienie
organizmu jest kluczowe w zachowaniu ogólnego zdrowia. Za prawidłowe uważa
się oddychanie za pomocą przepony. W kontroli prawidłowego oddechu pomaga
uprawianie sportów typu joga, tai-chi i pilates, gdyż to właśnie w nich duże
znaczenie odgrywa prawidłowy oddech.