LISTA (RUCH DRGAJĄCY)

1. Zderzak sprężynowy ugina się o 8 cm, jeżeli uderzy w niego wagon poruszający się z
prędkością 1 m/s. O ile ugnie się ten zderzak, jeśli:
a) prędkość wagonu nie zmieni się, a masa wzrośnie dwukrotnie
b) masa wagonu nie zmieni się, a prędkość wzrośnie dwukrotnie.

2. Łuk naciągnięty o 0,6 m wystrzeliwuje strzały maksymalnie na wysokość 60 m. Na

jaką wysokość wzniesie się strzała, jeżeli łuk naciągniemy o 0,8 m? Przyjmij, że nie ma
strat energii, a stała sprężystość nie zmienia się.

3. Dwa wagoniki o masach 1 kg i 2 kg są połączone nitką. Pomiędzy wagonikami znajduje

się sprężyna o stałej sprężystości 40 N/m. Jakie prędkości uzyskają wagoniki, jeśli
nitkę przetniemy i pozwolimy wagonikom rozjechać się? Sprężyna jest ściśnięta o 6
cm.

4. Ciało drga ruchem harmonicznym zgodnie z równaniem: x(t) = 2,4 cos (5πt /4 + π/6 )
gdzie x jest w metrach a t w sekundach.
Obliczyć okres i częstotliwość drgań oraz maksymalne wartości prędkości i
przyśpieszenia. Dla chwil: a) t = 0 i b) t = 1 s obliczyć wychylenie, prędkość i
przyśpieszenie.
5. Punkt materialny wykonuje drgania opisane równaniem: x(t) = 10 sin (8πt + 0,4 π ),
zapisane w układzie SI. Na podstawie tego równania określ amplitudę, częstość drgań,
okres drgań oraz wartość kąta fazowego i wychylenie w chwili t = 2 s.
6. Obliczyć okres drgań ruchu harmonicznego wykonywanego przez punkt materialny o
masie m = 100g, jeśli przy wychyleniu x = 30 cm siła utrzymująca punkt materialny w
tym ruchu wynosi F = 0,5 N.
7. Na desce leży ciężarek o masie m = 2 kg. Deska wykonuje drgania harmoniczne w
kierunku pionowym o okresie T = 0,5 s i amplitudzie A = 15 cm. Obliczyć maksymalną
siłę F z jaką ciężarek działa na deskę.
8. Wiedząc, że w pewnym ruchu tłumionym o okresie T = 1s amplituda drgań
zmniejszyła się o 0,6 amplitudy poprzedniej obliczyć stałą tłumienia oraz pulsację
drgań własnych układu.
9. Obliczyć pulsację rezonansową oraz amplitudę rezonansową drgań harmonicznych
wymuszonych punktu materialnego o masie m = 2 kg, jeśli stała tłumienia δ = 3 s-1, a
pulsacja drgań własnych ω0 = 30 rad/s i amplituda siły wymuszającej F0 = 1,5 N.
LISTA (RUCH BRYŁY SZTYWNEJ)

1. Wyprowadzić wzór na moment obrotowy bezwładności pręta o długości L i masie m:

• względem osi przechodzącej przez środek pręta i prostopadłej do tego pręta
• względem osi doczepionej do jednego z końców i prostopadłej do tego pręta
2. Wyprowadzić wzór na moment bezwładności jednorodnego krążka względem osi
przechodzącej przez środek krążka prostopadle do jego powierzchni. Masa tego
krążka m = 2 kg, promień r = 10 cm.
3. Obliczyć moment bezwładności rury grubościennej o grubości ścian d i masie M
względem osi pokrywającej się z osią rury.
4. Po idealnie gładkiej równi pochyłej o kącie nachylenia α (względem poziomu) i o
długości L staczają się pełny walec o masie m i promieniu r oraz pierścień o takiej
masie i promieniu.
Obliczyć przyśpieszenie liniowe (u podnóża równi), jeśli wiemy, że momenty
bezwładności tych brył wynoszą odpowiednio: walca 0,5 mr2 i pierścienia mr2.
5. Jaką siłą trzeba przycisnąć klocek hamulcowy do powierzchni koła rozpędowego o
momencie bezwładności I i promieniu R, aby zatrzymać go po upływie czasu t, jeśli
wiruje ono z prędkością kątową ω0? Współczynnik tarcia wynosi μ.
6. Dwie tarcze o momentach bezwładności l1 i l2 są osadzone niezależnie od siebie na
wspólnej osi. Tarcze wirują z prędkościami kątowymi ω1 i ω2. W pewnej chwili tarcze
zsunięto z sobą tak, że zlepiły się (ponieważ były pokryte super-klejem). Znaleźć
prędkość kątową układu po zlepieniu się tarcz (odpowiednik zderzenia niesprężystego).
7. Dokonaj zestawienia odpowiednich dla siebie wielkości i praw obowiązujących w
ruchu postępowym ciał i obrotowym brył. Przyporządkuj do nich także jednostki.
LISTA (ŚRODEK MASY)

Zad. 1 (dotyczy rozkładu 2 cząstek):

Dwie cząstki rozłożone wzdłuż osi (np. x-ów) o masach m1 = 7 kg i m2 = 3,8 kg rozsunięte są na
odległość 150 cm. Znaleźć położenie środka masy (ŚM) względem osi przechodzącej przez 1
cząstkę oraz innej osi odległej o x1 = 50 cm od 1 cząstki.

Zad. 2 (dotyczy rozkładu 3 cząstek):

Trzy cząstki rozłożone wzdłuż osi (np. x-ów) o masach m1 = 7 kg, m2 = 3,8 kg i m3 = 7 kg
rozsunięte są na odległości: d1 = 150 cm (odległość pomiędzy 1 i 2 cząstką) oraz d2 = 40 cm
(odległość pomiędzy 2 i 3 cząstką) – wzdłuż jednej prostej. Znaleźć położenie środka masy
(ŚM) względem osi przechodzącej przez 1 cząstkę oraz innej osi odległej o x1 = 50 cm od 1
cząstki.

Zad. 3 (dotyczy trójkątnego rozkładu 3 cząstek):

Trzy cząstki o masach m1 = 1,2 kg, m2 = 2,5 kg i m3 = 3,4 kg leżą w wierzchołkach trójkąta
równobocznego o boku a = 280 cm. Znaleźć położenie środka (ŚM) masy układu tych trzech
cząstek.

Zad.4 (dotyczy jednorodnego rozkładu masy okrągłej płyty):

W okrągłej jednorodnej płycie o promieniu 2R wycięto krążek o promieniu R (nie centralnie,
ale w taki sposób, że jeden z punktów obwodu wycięcia leży w środku płyty. Znaleźć
położenie środka (Xśm) masy.

Zad. 5. dotyczy jednorodnego rozkładu masy:

Wyznacz środek masy (Zśm) ściętego stożka obrotowego (kurhan Silbury Hill w Stonehenge w
Anglii), którego górna podstawa ma promień r2=16 m a dolna ma promień r1 = 88 m,
wysokość h = 40m a objętość V wynosi 4,09 ·105 m3. Oblicz pracę W potrzebną do usypania
kopca, przy założeniu, że każde ziarenko piasku trzeba było podnieść na jego wysokość
środka masy z poziomu dolnej podstawy. gęstość gruntu ρ = 1,5· 105 kg/m3.

Zad. 6. dotyczy jednorodnego rozkładu masy piramidy Cheopsa w Gizie:

Wyznacz wysokość środka masy (Zśm) piramidy w wysokości H = 147 m. jej podstawa jest
kwadratem o boku L = 230 m. Objętość piramidy V = L2H/3. Przyjmij gęstość budulca ρ =
1,5· 105 kg/m3. Policzyć także pracę W potrzebną do ułożenia piramidy przy założeniu, że
wszystkie bloki skalne zostały podniesione z poziomu podstawy.

Zad.7. (ruch środka masy):Trzy cząstki (m1 = 4,0 kg, m2 = 8,0 kg i m3 = 4,0 kg) znajdują się
początkowo w spoczynku. W pewnej chwili zaczyna na każdą z nich działać siła zewnętrzna,
pochodząca spoza układu. Kierunki i wartości sił : F1 = - 6 N, F2 = 12 N (α=45°), F3=14 N. Ile
wynosi przyspieszenie środka masy układu i w którym kierunku będzie się poruszał?
I Rok – BUDOWNICTWO (NS) Wrocław 28 maja 2011r
Grupa 2

Zadania

Temat: RUCH DRGAJĄCY, RUCH BRYŁY SZTYWNEJ, ŚRODEK MASY.

1. Ruch drgający.

Zad.2

Łuk naciągnięty o 0,6m wystrzeliwuje strzały maksymalnie na wysokość 60m. Na jaką wysokość wzniesie się strzała, jeżeli łuk
naciągniemy o 0,8m? Przyjmij, że nie ma strat energii, a stała sprężystość nie zmienia się.

kx 2
E PS =
2

E P = mgh

E PS = E P

kx 2 x 2 2mg
= mgh → =
2 h k

x12 2mg x 22 2mg

= ; =
h1 k h2 k

x12 x 22 x 22 h1
= → h2 = 2
h1 h2 x1

(0,8) 2 ⋅ 60
h2 = ≈ 106,67[m]
(0,6) 2

Jeżeli łuk naciągniemy o 0,8m wystrzelona strzała wzniesie się na wysokość h=106,67[m].
Zad.3

Dwa wagoniki o masach 1kg i 2kg są połączone nitką. Pomiędzy wagonikami znajduje się sprężyna o stałej sprężystości
40N/m. Jakie prędkości uzyskają wagoniki, jeśli nitkę przetniemy i pozwolimy wagonikom rozjechać się? Sprężyna jest ściśnięta
o 6cm.

kx 2 mV 2
E PS = ; EK =
2 2

E PS = E K

kx 2 mV 2 kx 2
= → V=
2 2 m

kx 2 kx 2
V1 = ; V2 =
m1 m2

40 ⋅ (0,06) 2 m 40 ⋅ (0,06) 2 m

V1 = ≈ 0,39   ; V1 = ≈ 0,27  
1 s 2 s

Wagonik o masie 1kg uzyska prędkość V1=0,39[m/s], a wagonik o masie 2kg uzyska prędkość V2=0,27[m/s].

Zad.8

Wiedząc, że w pewnym ruchu tłumionym o okresie T = 1s amplituda drgań zmniejszyła się o 0,6 amplitudy poprzedniej,
obliczyć stałą tłumienia oraz pulsację drgań własnych układu.

Λ An
δ= ; Λ = ln ; An +1 = 0,4 An
T An +1

An
ln
0,4 An
δ=
T

1
ln
0,4 5
δ= = ln ≈ 0,92
1 2

2Π
ω = ω 02 + δ 2 ; ω =
T

2
2Π  2Π 
= ω 02 + δ 2 → ω 0 =   −δ
2

T  T 

2
 2Π  2  Rad 
ω0 =   − (0,92) ≈ 6,22  
 1   s 

Stała tłumienia wynosi δ=0,92 natomiast pulsacja drgań własnych ω0=6,22[Rad/s].

2. Ruch bryły sztywnej.

Zad.2

Wyprowadzić wzór na moment bezwładności jednorodnego krążka względem osi przechodzącej przez środek krążka
prostopadle do jego powierzchni. Masa tego krążka m = 2kg, promień r = 10cm.

I = kmr 2 ; k-współczynnik kształtu

I = I1 + I 2

I1-moment bezwładności krążka o promieniu r-Δr pomniejszonego o cienkościenną rurę

I2-moment bezwładności cienkościennej rury o grubości Δr i promieniu r

r
r r- r

m1
m2

m1 Π (r − ∆r ) 2 m(r − ∆r ) 2
I 1 = km1 (r − ∆r ) 2 ; = → m1 =
m Πr 2 r2

m 2 2Πr ⋅ ∆r 2m∆r
I 2 = m2 r 2 ; = → m2 =
m Πr 2 r

m(r − ∆r ) 2 2m∆r 2
I =k 2
(r − ∆r ) 2 + r
r r

(r 2 − 2r∆r + ∆r 2 )(r 2 − 2r∆r + ∆r 2 )

I = km + 2mr∆r ; ∆r << r to ∆r 2 → 0 zatem można pominąć
r2

(r 2 − 2r∆r )(r 2 − 2r∆r )

I = km + 2mr∆r
r2

r 4 − 4 r 3 ∆r + 4 r 2 ∆r 2
I = km + 2mr∆r ; ∆r << r to ∆r 2 → 0 to 4r 2 ∆r 2 → 0 zatem można pominąć
r2

I = kmr 2 − 4kmr∆r + 2mr∆r

1
I = kmr 2 + (2 − 4k )mr∆r ; ∆r ≈ 0 ale ∆r ≠ 0 to (2 − 4k )mr∆r ≈ 0 → 2 − 4k = 0 → k=
2

1 2 1  kg 
Stąd wzór na moment bezwładności jednorodnego krążka ma postać: I= mr = ⋅ 2 ⋅ 0,12 = 0,01 2 
2 2 m 

Moment bezwładności jednorodnego krążka wynosi I=0,01[kg/m2]

 Zad.5

Jaką siłą trzeba przycisnąć klocek hamulcowy do powierzchni koła rozpędowego o momencie bezwładności I i promieniu R,
aby zatrzymać go po upływie czasu t, jeśli wiruje ono z prędkością kątową ω0? Współczynnik tarcia wynosi μ.

M = TR ; T = µFN

M = µFN R

∆ω
M = Iε ; ε = ; ∆ω = ω 0 − 0 = ω 0 ; ∆t = t − 0 = t
∆t

ω0
M =I
t

ω0
I = µFN R
t

Iω 0
Stąd klocek hamulcowy należy docisnąć z siłą FN =
µRt

3. Środek masy.

Zad.2

Trzy cząstki rozłożone wzdłuż osi (np. x-ów) o masach m1 = 7kg, m2 = 3,8kg i m3 = 7kg rozsunięte są na odległości: d1 =
150cm (odległość pomiędzy 1 i 2 cząstką) oraz d2 = 40cm (odległość pomiędzy 2 i 3 cząstką) – wzdłuż jednej prostej. Znaleźć
położenie środka masy (ŚM) względem osi przechodzącej przez 1 cząstkę oraz innej osi odległej o x1 = 50cm od 1 cząstki.

a)

m 2 d 1 + m3 ( d 1 + d 2 )
r0 =
m1 + m2 + m3

3,8 ⋅ 150 + 7(150 + 40)

r0 = ≈ 107[cm]
7 + 3,8 + 7

Środek masy znajduje się w odległości r0=107[cm] względem osi przechodzącej przez 1 cząstkę.

b)

− m1 x1 + m2 (d1 − x1 ) + m3 (d1 + d 2 − x1 )
r0 =
m1 + m2 + m3

− 7 ⋅ 50 + 3,8 ⋅ (150 − 50) + 7(150 + 40 − 50)

r0 = ≈ 57[cm]
7 + 3,8 + 7

Środek masy układu znajduje się w odległości r0=57[cm] względem osi przechodzącej w odległości 50cm od 1 cząstki.

WNIOSEK! Środek masy w danym układzie ciał nie zależy od położenia osi.
Zad.7

Trzy cząstki (m1 = 4,0kg, m2 = 8,0kg i m3 = 4,0kg) znajdują się początkowo w spoczynku. W pewnej chwili zaczyna na każdą z
nich działać siła zewnętrzna, pochodząca spoza układu. Kierunki i wartości sił : F1 = - 6N, F2 = 12N (α=45°), F3=14N. Ile
wynosi przyspieszenie środka masy układu i w którym kierunku będzie się poruszał?

Fw
aśm =
mśm

Fw = ( F1 + F2 cos α + F3 ) 2 + ( F2 sin α ) 2

Fw = (−6 + 12 cos 45 + 14) 2 + (12 sin 45) 2 ≈ 18,54[N ]

m śm = m1 + m2 + m3

m śm = 4 + 8 + 4 = 16[kg ]

18,54 m
a śm = ≈ 1,16  2 
16 s 

→
Fw [F1 + F2 cos α + F3 ; F2 sin α ]

→
Fw [16,49;8,46]

Środek masy układu porusza się z przyśpieszeniem aśm=1,16[m/s2] zgodnie z kierunkiem wektora wypadkowej sił
→
Fw [16,49;8,46].