WYKŁAD 4

Rodzaj: Pseudomonas – ogólna charakterystyka

 Średniej wielkości G- pałeczki

 Ściśle tlenowe
 Katalaza +, oksydaza +
 Zwykle ruchliwe (rzęski położone polarnie)
 Niektóre produkują rozpuszczalne barwniki, dyfundujące w czasie hodowli do podłoża
 Laktoza -, redukcja azotanów +

Naturalny habitat:

 Środowiskowe

Chorobotwórczość

 Oportunistyczne patogeny człowieka i zwierząt

 Rzadko schorzenia pierwotne
 Czynniki predysponujące:
o Uszkodzenia tkanek (rany, oparzenia)
o Inne schorzenia
o Immunosupresja
o Brak równowagi naturalnej flory, np. po antybiotykoterapii
 Zakażenia szpitalne:
o Biofilm
o Wysoka oporność na chemioterapeutyki

Czynniki zjadliwości:

a) Fimbrie i egzopolisacharydy (biofilm)

b) LPS
c) Egzotoksyna A
d) Leukocydyny
e) Enterotoksyna
f) Enzymy – proteazy, fosfolipaza, elastaza
g) Siderofory

Pseudomonas aeruginosa – pałeczka ropy błękitnej

1. Zakażenia ran
2. Zakażenia szpitalne – cewniki, oparzenia, rany
3. Ucho pływaka
4. Zakażenia skóry, zespół zielonych paznokci
5. Zakażenia układowe – drogi moczowe, płuca, wsierdzie, opony m-r, ppok
6. Ciężkie zakażenia gałki ocznej
7. Posocznica
8. Botriomykoza u zwierząt
Diagnostyka laboratoryjna

1. Mikroskopia: pałeczki G-
2. Izolacja:
a. Niewymagające, warunki tlenowe, 24 – 48h
b. Media selektywne: Pseudomonas agar, King B
c. Kolonie 3 – 4 m, płaskie, nierówny brzeg, niebiesko – zielone, czasem metaliczny
połysk, charakterystyczny zapach jaśminu
d. Formy S, R, M
e. Podłoża płynne: zmętnienie, osad, błonka na powierzchni, pod błonką często
zgromadzony barwnik
f. Hemoliza β
g. Wzrost na Mc Conkey’u
h. Możliwa produkcja kilku różnych barwników u różnych szczepów:
i. Piocyjanina (niebieska)
ii. Piowerdyna (żółto – zielona / żółto – brązowa)
iii. Piorubina (czerwona)
iv. Piomelanina (brązowa)
v. Piowerdyna jest fluorescencyjna w świetle UV (= fluoresceina)
3. Identyfikacja – zwykle biochemiczna
a. Katalaza +, oksydaza +
b. API 20NE
i. Dodatkowo próby na wzrost w 42oC i 5oC i ruchliwość
4. Możliwa diagnostyka molekularna (PCR)
5. Typowanie – rybotypowanie, serotypowanie, typowanie fagowe, bakteriocynowe
6. Antybiogram
a. Konieczny; częsta wielolekooporność
b. Wskazane testy ilościowe – E- Testy; mikrorozcieńczenia; rekomendacje CLSI, EUCAST
c. Pseudomonas aeruginosa oporny na klasyczne penicyliny, ampicylinę, amoksycylinę –
kwas klawulanowy, tetracykliny, makrolidy, chloramfenikol i wiele cefalosporyn
d. Zwykle wrażliwy na anti – pseudomonas penicillins (piperacylina), aminogangliozydy,
ipinemem, chinolony
e. Zalecana terapia skojarzona

Kontrola / epidemiologia

 Szczególnie istotna higiena basenów, publicznych łaźni, pryszniców

Rodzaj: Bordetella – taksonomia

Ogólna charakterystyka:

 Małe G- pałeczki lub ziarniaki

 Ściśle tlenowe
 Oksydaza +, Katalaza +
 Nie fermentują cukrów
 Energię pozyskują z oksydacji aminokwasów i kwasów karboksylowych
 B. bronchiseptica, B. avium ruchliwe, B. pertusis i B. parapertusis brak rz esek
 B. b i a rosną na Mc Conkey’u
Naturalny habitat:

 Zakaźne obligatoryjnie pasożyty górnych dróg oddechowych zdrowych i chorych zwierząt i

człowieka – nie są srodowiskoew
 B. bronchiseptica może stanowić składnik flory górnych dróg oddechowych różnych gatunków
zwierząt
 B. avium – drogi oddechowe drobiu, zwł. indyków
 Zakażenie ssaków drogą kropelkową (aerozol) – zakażone osobniki to rezerwuar
 U drobiu możliwy rozsiew pośredni

Chorobotwórczość

 Zakaźne chorzenia dróg oddechowych z wysokim poziomem zachorowalności, ale niską

śmiertelnością
 Typowe objawy to kaszel z / lub bez duszności, wypływ z oczu lub nosa i spadek m.c
 Przebieg schorzenia cięższy przy infekcjach towarzyszących

Czynniki zjadliwości i patogeneza:

1. Adherencja i kolonizacja
a. Fimbrie
b. Hemagluty
2. Ewazja
a. Cyklaza adenylowa – hamuje funkcje fagocytów
b. Otoczka – B. pertusis (tylko w organizmie)
3. Toksyczność
a. LPS
b. Toksyna dermonekrotyczna
c. Osteotoksyna
d. Egzotoksyna krztuścowa (tylko B. pertussis)
e. Cytotoksyna tchawicza – paraliż nabłonka

Chorobotwórczość

1. Świnie:
a. Zakaźne zanikowe zapalenie nosa (ZZZN) – z lub bez współzakażenia Pasterella
multocida
b. zapalenie oskrzeli i płuc u prosiąt / młodych świń
2. Psy:
a. zakaźne zapalenie tchawicy i oskrzeli psów = kaszel kenelowy (psiarniowy)
i. z towarzyszeniem lub bez innych patogenów
1. wirusy: psi adenowirus typ 2 (CAV-2), wirus parainfluenzy (CPIV),
herpeswirus (CaHV1), reowirusy,

Bodetella pertussis – chorobotwórczość

 choroba wieku dziecięcego – krztusiec / koklusz

 choroba endemiczna, ale możliwe epidemie
 transmisja drogą oddechową, wysoka zakaźność we wczesnej facie zakażenia
 czynniki zjadliwości: fimbrie, hemaglutynina, LPS, hemolizyny, cyklaza adenylowa, toksyny:
dermonekrotyczna, tchawicza i krztuścowa
 możliwe wtórne zakażenia- gronkowce, H. influenzę
Krztusiec – objawy:

 2 tygodniowy okres wylęgania

 Faza I kataralna: kaszel, lekki kaszel – wydalanie dużych ilości zarazka
 Faza II kaszlu napadowego: 10 tygodni, kaszel napadowy, z bezdechem, w czasie wdechu
dźwięk przypominający pianie
 Kaszel może prowadzić do wymiotów, sinicy, konwulsji (niemowlęta)
 Starsze dzieci i dorośli – peroksyzmy kaszlu i limfocytoza, bardzo wolna rekonwalescencja
 Rzadko – poważne komplikacje w postaci zapalenia mózgu

*zapobieganie: szczepienia dzieci (DiTePer)

Bodetella parapertussis

Schorzenie podobne do krztuśca (krztusiec rzekomy, parakrztusiec), łagodniejszy przebieg, często

subkliniczny

Diagnostyka krztuśca (B. pertussis)

1. Bardzo wrażliwa – wymazy powinny być posiewane bezpośrednio na podłoża

2. Mikroskopia:
a. Barwienie błękitem – tulidynowym – ziarnistości metachromatyczne, biegunowo
b. Otoczka
3. Wymagająca – podłoża specjalne
a. Agar Bordet-Gengou – wyciąg ziemniaczany, 20% krwi baraniej i glicerol
b. Agar Regan – Lowe – z węglem, krwią i antybiotykiem (cephalexin)
c. Wolny wzrost 72- 96 h (do 7 dni); wilgotna atmosfera
d. Kolonie drobne, gładkie, przeświecające, możliwa hemoliza
4. Identyfikacja biochemiczna:
a. Nieruchliwe
b. Katalaza +, oksydaza +
c. Uraza - , indol –
d. Oksydacja…

Rodzaj Haemophilus – taksonomia

Ogólna charakterystyka:

 Małe G- pałeczki lub ziarniakopałeczki, czasek krótkie filamenty

 Niektóre wytwarzają otoczkę (h. influenzae)
 Ruchliwe
 Oksydaza, katalaza – zmiennie
 Fermentacja glukozy z wytworzeniem kwasu +
 Redukcja azotanów +
 Wymagające wzrostowo – agar czekoladowy + czynnik X i V; 5-10% CO2
 Haemophilus bezwzględnie potrzebuje do wzrostu czynnika X (hemina) i /lub

Chorobotwórczość

Haemophilus influenzae
 Patogen człowieka
 Często zasiedla błony śluzowe górnych dróg oddechowych (szczepy bezotoczkowe, komensal,
80% dorosłych)
 Otoczka głównym czynnikiem zjadliwości
 Zapalenie opon mózgowych u dzieci (5-mieś – 5 rok ż) – typ b szczepionka
 Zapalenie górnych i dolnych dróg oddechowych – typ nie – b
 Zapalenie zatok
 Zapalenie ucha środkowego
 Czasem zapalenia stawów

1. Materiał
a. Haemophilus wrażliwy, próbki chronić przed wysychaniem, badać w c. 24 h od
pobrania
b. Mrożenie i media transportowe nie są przydatne
c. Jedyna metoda przechowywania – głębokie mrożenie (< - 60oC
d. Wyniki izolacji wymagają wnikliwej analizy i interpretacji
e. Materiał zależy od objawów (lokalizacji)
2. Bezpośrednia mikroskopia
a. Małe
3. Izolacja
a. Agar krwawy lub agar czekoladowyz czynnikiem X i V
b. Satelitarny wzrost obok posianego liniowo na płytce S. aureus
c. 10% CO2 24 – 48 h
d. Kolonie drobne, przypominają krople rosy
4. Identyfikacja biochemiczna (katalaza, oksydaza, ureaza, btrak metod zautomatyzowanych)
5. Testy na zapotrzebowanie na czynniki wzrostowe X i V
a. Krążki nasączone czynnikiem X, V i oboma na TSA
b. Test ze S. aureus (czynnik V)
c. Test porfirynowy (czynnik X) z kwasem ALA, ocena wyniku w świetle UV po 4 h
inkubacji
6. Określenie typu otoczkowego (groźniejszy b) – aglutynacja szkiełkowa
7. Antybiogram