Algemene Economie II:

Definities van kernbegrippen

Van de kernbegrippen met een sterretje (*) moet je de definities studeren

voor vraag 1 van het schriftelijke examen. Je vindt de verklarende woordenlijst
(glossary) in het Engels achteraan in Mankiw and Taylor (2014, pp. 805–813).
De vertalingen zijn gebaseerd op Mankiw (2004, pp. 621–627). Waar dat nuttig
is, vermeldt de lijst ook de Engelse term.

Hoofdstuk 1

* micro-economie de wetenschap die bestudeert hoe huis-

houdens en bedrijven besluiten ne-
men en op welke manier zij elkaar
beı̈nvloeden via de diverse markten
* macro-economie de wetenschap die de verschijnselen be-
studeert die de economie in zijn geheel
betreffen, zoals inflatie, werkloosheid en
economische groei
* economische groei de toename van de hoeveelheid gepro-
duceerde goederen en diensten in een
economie over een bepaalde tijdsperi-
ode
* productiviteit de hoeveelheid producten en diensten
die een arbeider per uur kan produce-
ren

Hoofdstuk 2

* endogene variabele een variabele waarvan de waarde be-

* exogene variabele
* positieve uitspraken
* normatieve uitspraken
paald is binnen het model
een variabele waarvan de waarde be-
paald is buiten het model
beweringen die pogen om de wereld te
beschrijven zoals hij is
beweringen die pogen om voor te schrij-
ven hoe de wereld zou moeten zijn

1
Hoofdstuk 20

* bruto binnenlands pro- de marktwaarde van alle eindproduc-

duct (bbp) ten en –diensten die binnen een vast-
gestelde periode in een land zijn gepro-
duceerd
* consumptie de uitgaven van huishoudens aan goe-
deren en diensten, met uitzondering van
de aankoop van een nieuwe woonvoor-
ziening
* investeringen uitgaven die worden gedaan aan ka-
pitaalproductiegoederen, voorraden en
bouwwerken, met inbegrip van de uit-
gaven die door de huishoudens worden
gedaan aan nieuwe woonvoorzieningen
* overheidsaankopen uitgaven die door de lokale, regionale en
nationale overheid worden gedaan om
goederen en diensten aan te kopen
* overdracht (transfer pay- een betaling waartegenover geen uitwis-
ment) seling van een goed of dienst staat
uitvoer (exports) de aankopen door buitenlanders van in
het binnenland geproduceerde goederen
en diensten
invoer (imports) de aankopen door ingezetenen van een
land van in het buitenland geprodu-
ceerde goederen en diensten
* netto-uitvoer de uitvoer van een land min de invoer;
wordt ook de handelsbalans genoemd
bbp per hoofd (GDP per het bruto binnenlands product gedeeld
capita) door de bevolking; een maatstaf voor
het nationale inkomen per persoon
* nominaal bbp de productie van goederen en diensten
gewaardeerd tegen de lopende prijzen
(marktprijzen)
* reëel bbp de productie van goederen en diensten
gewaardeerd tegen vaste (of constante)
prijzen
* bbp-deflator een maatstaf voor het prijspeil, bere-
kend als de verhouding tussen het no-
minale bbp en het reële bbp, maal 100

Hoofdstuk 21

* consumentenprijsindex een maatstaf voor het prijspeil, bere-

(CPI) kend op basis van de totale kost van de
van goederen en diensten die door een
doorsneeconsument worden gekocht

2
 * inflatiepercentage
producentenprijsindex
* indexering
* nominale rentevoet
* reële rentevoet
Hoofdstuk 22
* fysiek kapitaal
* menselijk kapitaal
* natuurlijke hulpbronnen
technologische kennis
afnemend marginaal
product
* inhaaleffect
(catch-up effect)
Hoofdstuk 23
* beroepsbevolking
(labor force)
* participatiegraad van de
beroepsbevolking
* werkloosheidspercentage
(unemployment rate)
de procentuele verandering van de prijs-
index in vergelijking met de vorige pe-
riode
een maatstaf van de kost van een korf
goederen en diensten die de onderne-
mingen kopen
de automatische correctie (door een wet
of een contract) van een bedrag voor de
gevolgen van inflatie
de rentevoet zoals hij doorgaans wordt
gerapporteerd, en die niet is corrigeerd
voor de gevolgen van inflatie
de rentevoet die is aangepast aan de in-
flatiegevolgen
de voorraad van machines en bouwwer-
ken die worden gebruikt om goederen
en diensten te produceren
de kennis en vaardigheden die arbeids-
krachten verkrijgen door opleiding en
ervaring
de middelen die worden aangeleverd
door de natuur (zoals land, rivieren en
delfstoffen) en die worden gebruikt in
de productie van goederen en diensten
de mate waarin de maatschappij be-
grijpt hoe zij op de beste manier goe-
deren en diensten kan produceren
de eigenschap waarbij het marginaal
product van een input afneemt als de
inputhoeveelheid toeneemt
de eigenschap dat landen die vertrek-
ken met laag inkomen de neiging heb-
ben om sneller te groeien dan landen
die vertrekken met een hoog inkomen.
het totale aantal arbeidskrachten; om-
vat de werkenden en de werklozen
het percentage van de volwassen bevol-
king dat deel uitmaakt van de beroeps-
bevolking
het percentage van de beroepsbevolking
dat werkloos is
3
 * natuurlijk werkloos-
het normale werkloosheidspercentage
heidspercentage (natural waar het werkloosheidspercentage om-
rate of unemployment) heen schommelt
* conjuncturele werkloos- met hoeveel de werkloosheid afwijkt
heid (cyclical unemploy- van het natuurlijke werkloosheidsper-
ment) centage
* frictiewerkloosheid werkloosheid die ontstaat doordat ar-
(frictional unemployment)beidskrachten tijd nodig hebben om een
baan te zoeken die het beste aansluit bij
hun voorkeur en vaardigheden
* structurele werkloosheid werkloosheid die ontstaat doordat het
aantal beschikbare banen in een be-
paalde arbeidsmarkt niet voldoende is
voor iedereen die een baan wil
werkloosheidsverzekering een overheidsprogramma dat het inko-
men van de arbeidskrachten gedeeltelijk
beschermt als zij werkloos worden
werk zoeken (job search) het process waardoor arbeidskrachten
de juiste baan vinden die past bij hun
voorkeur en vaardigheden
vakbond (union) een arbeidersverbond dat onderhandelt
met de werkgevers over salarissen en ar-
beidsomstandigheden
* collectief onderhandelen het proces waarbij vakbonden en be-
(collective bargaining) drijven overeenstemming bereiken over
de arbeidsvoorwaarden
* efficiëntielonen lonen die door bedrijven boven het
(efficiency wages) evenwichtsloon worden betaald om de
arbeidsproductiviteit te vergroten

Hoofdstuk 24

* financieel systeem het geheel van instellingen in een econo-

* financiële markten
* financiële bemiddelaars
(financial intermediaries)
* beleggingsfonds
(investment fund )
* obligatie (bond )
mie die de spaartegoeden van een per-
soon koppelen aan de investeringsbe-
hoefte van een ander persoon.
financiële instellingen door middel
waarvan spaarders op directe wijze
fondsen ter beschikking stellen aan ont-
leners.
instellingen door middel waarvan spaar-
ders op indirecte wijze fondsen ter be-
schikking stellen aan ontleners.
een instelling die deelbewijzen aan het
publiek verkoopt en de opbrengsten ge-
bruikt om een portefeuille van aandelen
en obligaties te kopen
een certificaat waarop een financiële
schuldverklaring staat

4
* aandeel (share)
* particuliere sparen (pri-
vate saving)
* overheidssparen
(public saving)
* nationale sparen (natio-
nal saving)
* begrotingsoverschot
(budget surplus)
* begrotingstekort
(budget deficit)
* markt voor leenfondsen
(market for loanable funds)
crowding out (of verdrin-
ging)
een vordering op een gedeelte van het
eigendomsrecht van een bedrijf
wat huishoudens overhouden van hun
inkomen nadat zij de uitgaven voor be-
lastingen en consumptie hebben gedaan
wat overblijft van de belastingopbreng-
sten van de overheid nadat zij al haar
uitgaven heeft gedaan
de som van het particuliere sparen en
het overheidssparen; is gelijk aan het
totale inkomen in een economie vermin-
derd met de consumptiebestedingen en
de overheidsaankopen van goederen en
diensten
met hoeveel de opbrengsten van de
overheid hoger zijn dan de uitgaven
met hoeveel de opbrengsten van de
overheid lager zijn dan de uitgaven
de markt waarop wie wil sparen fondsen
aanbiedt en wie wil lenen om te inves-
teren fondsen vraagt
een afname van de investeringen door-
dat de overheid fondsen ontleent (zie
ook: crowding-out-effect, hoofdstuk 33)
5
Hoofdstuk 25

* financiën het domein van de economie dat be-

* contante (of actuele)
waarde (present value)
* toekomstige waarde (fu-
ture value)
* samenstellen
(compounding)
* risico-mijdend
(risk averse)
* diversificatie
ideosyncratisch risico
geaggregeerd risico
fundamentele analyse
* efficiënte-markt-
hypothese
* informationele efficiëntie
* random walk
studeert hoe mensen beslissingen ne-
men over de toewijzing van hulpmidde-
len over de tijd en hoe ze omgaan met
risico
hoeveel geld je vandaag nodig hebt
om—tegen de gangbare rentevoet—een
gegeven toekomstig bedrag te bekomen
hoeveel geld je bekomt in de toekomst
vertrekkend van een bepaald bedrag
vandaag, gegeven de gangbare rente-
voet
the accumulatie van een geldbedrag,
bijvoorbeeld op een spaarrekening, als
de verdiende rente op de rekening blijft
staan om bijkomende rente te genereren
met een afkeer van onzekerheid
de reductie van risico door één enkel ri-
sico te vervangen door een groter aantal
kleinere, niet-verwante risico’s
risico dat enkel één afzonderlijke econo-
mische agent aangaat
risico dat alle economische agenten te-
gelijkertijd aangaat
de studie van boekhoudkundige infor-
matie en toekomstverwachtingen van
een onderneming om de waarde van de
onderneming te bepalen
de theorie dat de prijs van een financieel
actief (zoals een aandeel of een obliga-
tie) alle publiek beschikbare informatie
over de waarde van het actief weerspie-
gelt
als de prijs van een actief alle beschik-
bare informatie op een rationele wijze
weerspiegelt
een verloop in de tijd van een variabele
dat onmogelijk is om te voorspellen

Hoofdstuk 26

geld het totaal aan middelen dat in de econo-

mie regelmatig door mensen wordt ge-
bruikt om goederen en diensten van an-
dere personen te kopen

6
 ruilmiddel iets dat door kopers aan verkopers
(medium of exchange) wordt gegeven als zij goederen en dien-
sten willen aankopen
rekeneenheid de maatstaf die mensen gebruiken om
(unit of account) prijzen toe te kennen en schulden te no-
teren
oppotmiddel iets waarmee mensen koopkracht van
(store of value) het heden naar de toekomst kunnen ver-
plaatsen
* liquiditeit het gemak waarmee een bezit kan wor-
den omgezet in een binnen de economie
aanvaard ruilmiddel
* chartaal geld (currency) de bankbiljetten en munten in handen
van het publiek
* giraal geld (demand depo- tegoeden bij een bank waartoe reke-
sits) ninghouders toegang hebben door een
debetkaart, het uitschrijven van een
cheque of betalingsopdracht
* centrale bank een instelling die is opgericht om de
geldhoeveelheid in een economie te con-
troleren
* geldvoorraad de hoeveelheid geld die beschikbaar is
(money supply) binnen een economie
* monetair beleid (mone- de acties die de centrale bank on-
tary policy) derneemt om de geldhoeveelheid te
beı̈nvloeden
* reserves deposito’s die banken hebben ontvan-
gen maar die zij niet hebben uitgeleend
* kredietverlening met een banksyseem waarin de banken
beperkte dekking slechts een deel van de deposito’s aan-
(fractional-reserve ban- houden als reserve
king)
* reserveratio de fractie van de deposito’s die banken
als reserve aanhouden
* geldmultiplicator de hoeveelheid geld die het bankwezen
(money multiplier ) genereert met iedere eenheid aan reser-
ves
* openmarktbeleid de aankoop en verkoop van overheids-
obligaties door de centrale bank
* reservevereisten de regels die bepalen hoeveel reserves de
banken moeten aanhouden ten opzichte
van de deposito’s
* herfinancieringsrente de rente die banken betalen wanneer ze
(refi -rente, refinancing geld op korte termijn lenen bij de Eu-
rate) ropese Centrale Bank

7
Hoofdstuk 27
* geldhoeveelheidstheorie
(quantity theory of money)
* nominale variabelen
* reële variabelen
* klassieke tweedeling
* neutraliteit van geld
(monetary neutrality)
* omloopsnelheid van geld
(velocity of money)
* kwantiteitsvergelijking
(quantity equation)
inflatiebelasting
* Fisher-effect
shoeleather costs
menukosten
Hoofdstuk 28
* handelsbalans
(trade balance)
* netto-uitstroom van
spaargeld (net capital
outflow )
* nominale wisselkoers
(nominal exchange rate)
* reële wisselkoers (real ex-
change rate)
de theorie die beweert dat de beschik-
bare geldhoeveelheid het prijspeil be-
paalt, en dat het groeipercentage van
de beschikbare geldhoeveelheid het in-
flatiepercentage bepaalt
variabelen gemeten in monetaire eenhe-
den
variabelen gemeten in fysieke eenheden
de theoretische scheiding van nominale
en reële variabelen
de hypothese dat veranderingen van de
geldhoeveelheid geen effect hebben op
de reële variabelen
de snelheid waarmee geld van eigenaar
verandert
de vergelijking M × V = P × Y , die
de hoeveelheid geld, de omloopsnelheid
van het geld en de geldwaarde van
de geproduceerde goederen en diensten
binnen een economie met elkaar in ver-
band brengt
de inkomsten die de overheid verwerft
door geldschepping
het verschijnsel dat de nominale rente-
voet het inflatiepercentage volgt
de middelen die worden verspild als
mensen door inflatie worden aangemoe-
digd om hun geldbezit te beperken
de kosten om de prijzen te veranderen
de uitvoer van een land min de invoer;
wordt ook de netto-uitvoer genoemd
de aankopen van buitenlandse activa
door ingezetenen van een land min de
aankoop van binnenlandse activa door
mensen in het buitenland
de koers waartegen je een munt van het
ene land kan ruilen tegen de munt van
een ander land
de koers waartegen je goederen en dien-
sten van het ene land kan ruilen te-
gen goederen en diensten van een ander
land
8
 * arbitrage
* koopkrachtpariteit
(purchasing power parity)
open economie
* handelsoverschot
(trade surplus)
* handelstekort
(trade deficit)
* handelsbalans in even-
wicht (balanced trade)
* appreciatie van de euro
* depreciatie van de euro
Hoofdstuk 29
* handelsbeleid
(trade policy)
kapitaalvlucht
(capital flight)
Hoofdstuk 30
* recessie
* depressie
* conjunctuurcyclus
(business cycle)
Hoofdstuk 31
* autonome bestedingen
een bedrijvigheid met als doel winst te
maken door gebruik te maken van prijs-
verschillen
een theorie van de wisselkoersbepaling
die vertrekt van de stelling dat je met
een eenheid van een munt dezelfde hoe-
veelheid goederen zou moeten kunnen
kopen in alle landen
een economie die vrije interacties heeft
met andere economieën in de wereld
met hoeveel de uitvoer de invoer over-
treft
met hoeveel de invoer de uitvoer over-
treft
als de uitvoer gelijk is aan de invoer
als de wisselkoers wijzigt zodat je voor
één euro meer van een andere munt kan
kopen
als de wisselkoers wijzigt zodat je voor
één euro minder van een andere munt
kan kopen
een overheidsbeleid dat op rechtstreekse
wijze de hoeveelheid goederen en dien-
sten die een land uitvoert of invoert
beinvloedt
een grote en plotse daling van de vraag
naar activa die zich in een land bevin-
den
een periode waarin de reële inkomens
afnemen en de werkloosheid stijgt
een langdurende en diepe recessie
de schommelingen van de economische
groei rond de trendgroei
bestedingen die niet afhangen van het
inkomen
9
 * multiplicator-effect de bijkomende verschuivingen van de
aggregatieve vraag die ontstaan door-
dat een expansief begrotingsbeleid
zorgt voor een stijging van het inko-
men waardoor tegelijkertijd de consu-
mentenbestedingen toenemen
* marginale consumptie- de fractie van bijkomend beschikbaar
neiging (marginal propen- inkomen die een gezin besteedt aan con-
sity to consume) sumptiegoederen eerder dan aan spa-
ren.
* marginale spaarneiging de fractie van bijkomend beschikbaar
inkomen die een gezin spaart eerder dan
te besteden aan consumptiegoederen

Hoofdstuk 32

model van aggregatieve het model dat de meeste economen ge-

vraag en aggregatief bruiken om de schommelingen op korte
aanbod termijn van de economische activiteit
rond de langetermijntrend te verklaren
* aggregatieve-aanbod- een curve die de hoeveelheid goederen
curve en diensten weergeeft die bedrijven wil-
len produceren en verkopen bij ieder
prijspeil
* aggregatieve-vraagcurve een curve die de hoeveelheid goederen
en diensten weergeeft die de huishou-
dens, bedrijven en de overheid willen
kopen bij ieder prijspeil
* natuurlijke productie- de productieomvang in een economie
omvang (natural rate of waarbij alle productiefactoren volledig
output) benut zijn en de werkloosheid op zijn
natuurlijk niveau ligt
stagflatie een periode van teruglopende productie
en stijgende prijzen

10
Hoofdstuk 33

* liquiditeitsvoorkeur- de theorie van Keynes waarin hij be-

theorie (theory of liquidity weert dat een aanpassing van de rente-
preference) voet de gevraagde en aangeboden hoe-
veelheid geld met elkaar in evenwicht
brengt
* crowding-out-effect de verschuiving in de omgekeerde rich-
ting van de aggregatieve vraag die
voortkomt uit een expansief begrotings-
beleid. Dit beleid zorgt voor een stij-
ging van de rentevoet, waardoor de in-
vesteringsuitgaven afnemen
* automatische stabilisa- veranderingen in het begrotingsbeleid
toren die, zonder dat de beleidsmakers actief
iets ondernemen, de aggregatieve vraag
stimuleren als de economie in recessie
gaat

Hoofdstuk 36

muntunie een geografisch gebied waarbinnen één

(of gemeenschappelijke- enkele munt als ruilmiddel fungeert
muntzone of monetaire
unie)
Europese Economische de Europese muntunie die de euro als
en Monetaire Unie gemeenschappelijke munt heeft aange-
(EMU) nomen
Europese eengemaakte de (vooralsnog onvoltooide) markt
markt waarin arbeid, kapitaal, goederen en
diensten vrij kunnen bewegen in de Eu-
ropese Unie
* optimale muntzone een groep van landen waarvoor een
gemeenschappelijke munt meer baten
heeft dan kosten, en waarvoor het dus
voordelig is om een muntunie te vormen
* asymmetrische schokken een toestand waarbij veranderingen in
de aggegatieve vraag of het aggregatief
aanbod verschillen tussen landen
* begrotingsfederalisme een begrotingssysteem voor een groep
landen, met een gemeenschappelijke be-
groting, een gemeenschappelijk belas-
tingenstelsel, en begrotingsoverdrach-
ten tussen de deelnemende landen

11
Hoofdstuk 38

financiële zeepbel als de prijzen van activa stijgen tot

aanzienlijk boven hun fundamentele
waarde

Referenties
Mankiw, N. G. (2004). Kernbegrippen van de Economie. Sdu, Den Haag.

Mankiw, N. G. and Taylor, M. P. (2014). Economics. Cengage Learning, And-

over, 3rd edition.

12