Analiza I Interpretacja Wynikow Badan Laboratoryjnych

PORADY
LEKARZA RODZINNEGO
PODSTAWOWE BADANIA
LABORATORYJNE
PRZYGOTOWANIE
DO BADAŃ
ZAKRES I PRZEBIEG BADAŃ
NORMY WYNIKÓW BADAŃ
INTERPRETACJA WYNIKÓW
• Badania krwi
• Badania moczu
• Posiew moczu
• Dobowa zbiórka moczu
• Badania kału
• Badania nasienia
• Cytologia
• Badania piersi
• Biopsja
• Markery nowotworowe
• Badania DNA
• Tomografia komputerowa
• Rezonans magnetyczny
##7#52#aMjE4MjQ5MDNBMzA2NTMyMw==
Spis treści
Wstęp 1
1. Badania krwi 2
2. Badania moczu 16
3. Posiew moczu 20
4. Dobowa zbiórka moczu 21
5. Badania kału 22
6. Badania nasienia 23
7. Cytologia 24
8. Badania piersi 25
9. Biopsja 27
10. Markery nowotworowe 27
11. Badania DNA 29
12. Tomografia komputerowa 30
13. Rezonans magnetyczny 31
Wydawnictwo Literat Opracowanie:

ul. Łazienna 28 Zespół redakcyjny
87-100 Toruń
tel.: 56 6539540 Konsultacje medyczne:
e-mail: wyd.literat@lit.com.pl lek. Jolanta Piekarczyk
www.ksiegarnia-najtaniej.pl
Skład komputerowy
i projekt okładki:
Dariusz Stompor
Copyright © by LITERAT
ISBN 978-83-7774-405-5
Plik zabezpieczony watermarkiem jawnym i niejawnym: 21824903A3065323
WSTĘP
Normy badań Częstotliwość wybranych
badań
laboratoryjnych Morfologia krwi z rozmazem, OB
Najbardziej wiarygodnym źródłem raz w roku
norm laboratoryjnych jest zwykle
personel laboratorium, który wykonuje Badanie ogólne moczu
badania, oraz lekarz. Wynika to przede raz w roku
wszystkim z korzystania z rozmaitych
metod analitycznych mających różną Poziom glukozy
dokładność. od 20 lat: raz w roku
Poniższe dane pochodzą z literatury Poziom cholesterolu

medycznej i są wartościami uznawa- 30-40 lat: co 3-5 lat; 40-50 lat: co 2 lata;
nymi za prawidłowe. Mogą się one od 50 lat: raz w roku
zmieniać w ciąży. Wszelkie wyniki
badań laboratoryjnych odbiegające od Test na krew utajoną w stolcu
niżej podanych należy niezwłocznie od 50 lat: raz w roku
skonsultować z lekarzem. Pamiętajmy
jednak, że każdy wynik morfologii AspAT i AIAT
krwi jest obarczony pewnym ryzykiem od 30 lat: raz w roku
błędu. Może to być spowodowane
nieprawidłowym odczytem aparatu lub Hormony tarczycy
pomyłką w laboratorium. Nie wpadaj- od 50 lat: raz w roku
my więc w panikę i nie doszukujmy się
ciężkiej choroby np. po jednorazowym Samobadanie piersi
podwyższeniu OB. Nie każde bowiem od 20 lat: raz w miesiącu
odchylenie od normy jest chorobą i nie
każdy prawidłowy wynik morfologii Cytologia
krwi świadczy o pełni zdrowia. od 20 lat: raz w roku
Badanie wzroku
Częste infekcje, apatia, wzmożone
pragnienie to oznaka, że trzeba 30-40 lat: co 3-5 lat; 40-50 lat: co 3 lata;
skontrolować swoje zdrowie! Nawet od 50 lat: co 2 lata; osoby z cukrzycą i nad-
jeżeli nic nam nie dolega, warto robić ciśnieniem: raz w roku
okresowe badania laboratoryjne.
Jeśli wykryjemy szybko chorobę,
to leczenie będzie skuteczniejsze
i tańsze!
W wynikach badań odzwierciedlają się

dieta, stresy i codzienna aktywność.

1
Badania krwi
1. Krew • Nie należy przyjmować leków, gdyż
niektóre z nich mogą wpłynąć na
wynik badania. Jeżeli zachodzi ko-
Krew jest bardzo ważnym składnikiem or-
nieczność przyjmowania leków, należy
ganizmu człowieka. Stanowi około 7% masy
zgłosić ten fakt lekarzowi interpretu-
ciała, czyli u dorosłego człowieka odpowia-
jącemu wyniki.
da to 5 litrom. Większość krwi to osocze
(55% objętości). Najważniejszą funkcją krwi Przebieg badania
jest dostarczanie tlenu, hormonów, skład-
ników odżywczych i enzymów do każdej Krew jest pobierana od pacjenta przez
komórki organizmu. Poza tym krew trans- osobę do tego uprawnioną. Krew pobiera się
portuje takie substancje, jak: cukry, białka, w pozycji siedzącej, ewentualnie leżącej, je-
immunoglobuliny (białka odpowiadające żeli pacjent zgłosi przypadki omdleń w cza-
za odporność organizmu), aminokwasy, sie poprzednich pobierań krwi. W zależno-
lipoproteiny (połączenia białek i tłuszczów), ści od rodzaju badanego parametru pobiera
trójglicerydy, witaminy, związki mineralne, się krew żylną, tętniczą lub włośniczkową.
zbędne produkty przemiany materii, np. Pobieranie krwi żylnej
CO2, mocznik i inne.
Krew żylna jest pobierana zazwyczaj z żyły
Krew chroni również organizm przed wni- kończyny górnej w zgięciu łokciowym.
kaniem do organizmu chorobotwórczych Pobierający zakłada pacjentowi opaskę
mikroorganizmów. Dzięki swojej krzepli- uciskową powyżej miejsca pobierania i prosi
wości bierze udział w zabliźnianiu ran. pacjenta o zaciśnięcie pięści w celu lepszego
uwidocznienia żyły. Miejsce pobrania musi
W skład krwi wchodzą:
zostać odkażone. Następnie badający nakłu-
• krwinki czerwone – erytrocyty wa żyłę i pobiera krew do probówki.
• krwinki białe – leukocyty Metody pobierania
• płytki krwi – trombocyty • Można pobierać krew do strzykawki.
• osocze – płynna część krwi. • Można wkłuć tylko igłę i podsta-
wić probówkę, aby krew sama do niej
Badania poszczególnych parametrów ściekała.
krwi ułatwiają w znaczny sposób • Stosowanie probówek próżniowych;
diagnostykę bardzo wielu chorób. Do- do specjalnej igły, którą wkłuwa się
starczają informacji o działaniu niemal pacjentowi, podłączana jest próżniowa
wszystkich narządów organizmu. probówka, do której krew swobodnie
Pozwalają również na odpowiednie spływa.
dobranie leków do danego schorzenia.
Po pobraniu wystarczającej ilości krwi
(w zależności od rodzaju i ilości badanych
Przygotowanie do badania krwi parametrów) pobierający wykłuwa igłę,
• Na badania krwi z reguły należy jednocześnie przyciskając miejsce pobrania
zgłosić się na czczo, w godzinach wacikiem. Pacjentowi zalecane jest mocne
rannych (6.00-9.00). przyciśnięcie wacika do miejsca wkłucia
i niezginanie ręki.
• Pacjent powinien być wypoczęty.
2
Pobieranie krwi tętniczej tycznych we krwi i to właśnie one nadają jej
czerwony kolor; czas przeżycia erytrocytów
Krew tętniczą pobiera się z tętnicy
wynosi około 120 dni, później rozpadają się
promieniowej lub udowej. W przypadku
w śledzionie i wątrobie.
pobierania krwi z tętnicy promieniowej
czasami potrzebne jest nacięcie skóry w celu
uwidocznienia tętnicy. Wykonuje się to
w znieczuleniu miejscowym. Krew tętnicza
jest pobierana głównie w celu wykonania
gazometrii.
Pobieranie krwi włośniczkowej
Krew włośniczkowa najczęściej pobierana
jest z palca lub płatka usznego. Badane
miejsce najpierw należy ucisnąć w celu
przekrwienia. Następnie miejsce pobrania
odkaża się. Po odkażeniu wykonywane jest
małe nacięcie jałowym nożykiem. Wypły-
wające krople krwi zbiera się do specjal- Krwinka czerwona – erytrocyt
nych, cienkich kapilar. Krew włośniczkową
pobiera się głównie od noworodków. Od
dorosłych pobierana jest w celu wykonania Wartości prawidłowe i przy-
badania gazometrycznego, a także oznacze-
nia glukozy i elektrolitów.
czyny odchyleń od normy
Badania krwi można wykonywać bez

Liczba erytrocytów
skierowania od lekarza, ale są wtedy
płatne. NORMA
Mężczyźni 4,5 x 1012 – 6,5 x 1012
Kobiety 4,0 x 1012 – 5,5 x 1012
Parametry oznaczane we krwi
i interpretacja wyników Poniżej Powyżej
normy normy
Morfologia (badanie podstawowe) wiąże
się z określeniem liczby krwinek białych, niedokrwistości nadkrwistości pier-
czerwonych, wartości hematokrytu (sto- pierwotne i wtórne wotne i wtórne
sunku objętości krwinek czerwonych do fizjologicznie u ko- odwodnienie orga-
objętości pełnej krwi) i stężenia hemoglo- biet w ciąży nizmu
biny. Wraz z morfologią często mierzy się
wskaźniki oceniające krwinki czerwone. przewodnienie fizjologicznie w re-
organizmu jonach wysokogór-
Krwinki czerwone (erytrocyty, RBC) – skich
służą przede wszystkim do transportu tlenu
w organizmie, mają czerwoną barwę (dzięki
barwnikowi zwanemu hemoglobiną), jest
ich najwięcej spośród elementów morfo-
3
Badania krwi
Średnia objętość krwinki Poniżej Powyżej
czerwonej (MCV) normy normy
niedokrwistość sferocytoza
NORMA z niedoboru żelaza
85-98 µl
zaburzenia gospo- odwodnienie
darki wodno-
Poniżej Powyżej -elektrolitowej
normy normy
niedokrwistości hipotoniczne prze- Retikulocyty

pierwotne i wtórne wodnienie
Są to niedojrzałe krwinki czerwone posia-
zaburzenia gospo- niedokrwistość dające pozostałości jądra. Powstają z ko-
darki wodno- megaloblastycz- mórek szpiku kostnego mających zdolność
-elektrolitowej na, z niedoboru podziału.
witaminy B12 i/lub
kwasu foliowego NORMA
5-15 ‰ ogólnej liczby krwinek czer-
Średnia zawartość wonych lub 30000-70000/µl
hemoglobiny w krwince
czerwonej (MCH) Poniżej Powyżej
normy normy
NORMA niedokrwistości stany niedotlenienia
27-32 pg (1,7-2,0 fmol) hipoplastyczne
i aplastyczne
Poniżej Powyżej nieleczone niedo- znaczna utrata krwi

normy normy krwistości megalo-
blastyczne
niedokrwistości niedokrwistości
niedobarwliwe megaloblastyczne zespół hemoli-
tyczny
przewodnienie
w przebiegu le-
czenia niedokrwi-
Średnie stężenie hemoglobi- stości z niedoboru
witaminy B12
ny w krwince (MCHC) i żelaza
NORMA
20-24 mmol/l Hematokryt (HCT, Ht)
Jest to stosunek objętościowy elementów
morfotycznych (erytrocytów, leukocytów)
4
do osocza krwi, określany jako procent Odczyn opadania krwinek
objętości krwinek w pewnej objętości krwi.
Ustalenie tej wartości możliwe jest poprzez
czerwonych (OB – odczyn
odwirowanie próbki krwi. Biernackiego)
Odczyn oznacza szybkość opadania krwi-
NORMA nek w próbce krwi. Przyspieszona prędkość
Mężczyźni: 40-54% opadania krwinek wskazuje na możliwość
Kobiety: 37-47% obecności w organizmie ognisk zapalnych.
NORMA
Poniżej Powyżej
normy normy Odczyt po 1 godzinie
Mężczyźni: 3-8 mm
zmniejszenie liczby zwiększenie liczby Kobiety: 3-10 mm
krwinek czerwo- krwinek Odczyt po 2 godzinach
nych Mężczyźni: 5-18 mm
przewodnienie powiększenie roz- Kobiety: 6-20 mm
miaru krwinek
zaburzenia wodno- Poniżej Powyżej
-elektrolitowe normy normy
(odwodnienie)
choroby krwi, np. infekcja bakteryjna
nadkrwistość lub wirusowa
Hemoglobina (HGB, Hb) schorzenia wątroby
i serca
Jest to barwnik występujący w krwinkach
czerwonych.
Krwinki białe
NORMA
(leukocyty, WBC)
Mężczyźni: 13-17 g/dl
Kobiety: 12-16 g/dl Służą przede wszystkim do obrony orga-
nizmu człowieka przed drobnoustrojami
(bakterie, wirusy, pasożyty).
Poniżej Powyżej
normy normy Wyróżnia się kilka rodzajów krwinek
białych:
niedokrwistości nadkrwistości pier-
pierwotne i wtórne wotne i wtórne • granulocyty (eozynofile, bazofile
i neutrofile)
przewodnienie odwodnienie
organizmu • limfocyty T i B
• monocyty.
5
Badania krwi
Granulocyty obojętnochłonne
z jądrem pałeczkowatym
NORMA
0-5%
Poniżej Powyżej
normy normy
niedobór witami- ostre zakażenia

ny B12
niedobór kwasu nadczynność nad-
Krwinka biała – leukocyt
foliowego nerczy
W diagnostyce bierze się pod uwagę
ostre białaczki choroby nowotwo-
zarówno ogólną liczbę krwinek białych, jak
szpikowe rowe
i liczebność poszczególnych rodzajów krwi-
nek, wyrażoną jako procent ogólnej liczby
białych krwinek. Granulocyty kwasochłonne
(eozynofile, EOS)
Ogólna liczba krwinek białych
NORMA
NORMA
1-4%
4 x 109 – 10 x 109/l
Poniżej Powyżej
Poniżej Powyżej normy normy
normy normy
choroba Cushinga choroby alergiczne
grypa fizjologicznie w ciąży i pasożytnicze
i po dużym wysiłku
niedoczynność
aplazja szpiku stany zapalne przysadki
zimnica niektóre białaczki ziarnica złośliwa
choroby autoimmu-
nologiczne Granulocyty zasadochłonne
(bazofile, BASO)
Granulocyty obojętnochłonne
NORMA
z jądrem podzielonym
0-2%
NORMA
40-70%
6
Poniżej Powyżej Poniżej Powyżej
normy normy normy normy
choroba Cushinga przewlekła choroba Cushinga mononukleoza

białaczka
szpikowa zakażenia
białaczka bazofi- białaczka limfa-

lowa tyczna
Limfocyty (LYM) Monocyty (MONO)

Należą do komórek immunokompetent- Monocyty są największymi leukocytami.
nych, czyli zdolnych do wytwarzania prze- W krwi przebywają krótko, zwykle około
ciwciał. Wyróżniamy dwa typy limfocytów. dwóch dni, po czym rozprzestrzeniają
Jeden to limfocyty T, które dojrzewają się do różnych tkanek. Ich zadaniem jest
w grasicy, druga grupa to limfocyty B pro- niszczenie ciał obcych na drodze fagocy-
dukowane w szpiku kostnym. Największa tozy. Przypada im rola zapoczątkowywania
liczba limfocytów, około 70%, znajduje się reakcji immunologicznej oraz uruchomienia
w węzłach chłonnych. wytwarzania przeciwciał.
Limfocyty B po wykryciu antygenu
namnażają się i przekształcają w komórki NORMA
plazmatyczne, które produkują duże ilości 20-45%
przeciwciał.
Do grupy limfocytów T zaliczają się: Powyżej
• komórki T pomocnicze – stymulują normy
limfocyty B do wytwarzania przeciw- zakażenia pierwot-
ciał niakami i riketsjami
• komórki T hamujące, przeciwdzia-
mononukleoza
łają nadmiernym reakcjom immuno-
zakaźna
logicznym organizmu
• komórki T cytotoksyczne, bezpo- białaczka monocy-
średnio niszczą obce komórki oraz towa
komórki własnego ciała zainfekowane
wirusami.
Grupy krwi
NORMA
Krew zawiera dwie substancje: antygeny
20-45% i przeciwciała, wpływające na określenie
grupy, do której ona należy. Istnieją cztery
grupy krwi: A, B, AB oraz 0. Antygeny
znajdują się w krwinkach czerwonych,
a przeciwciała w osoczu.
7
Badania krwi
Krew grupy A ma antygen A Dziedziczenie
i przeciwciało anty-B Dziecko dziedziczy dwa geny grupy krwi,
Krew grupy B ma antygen B i prze- po jednym od każdego z rodziców. Geny te
ciwciało anty-A łączą się ze sobą, dając jedną z czterech grup
krwi. Przedstawiona poniżej tabela obrazuje
Krew grupy AB ma oba antygeny procentowe prawdopodobieństwo wystąpie-
(A i B), ale żadnego nia jednej z nich przy określonych genach
przeciwciała rodziców.
Krew grupy 0 nie ma żadnego anty-
genu, ale posiada oba Czynnik Rh
przeciwciała (anty-A W grupach krwi występują również
i anty-B) antygeny układu Rh. Może być on dodatni
Grupy krwi Geny Grupy krwi dzieci

rodziców
0 A AB B
0+0 00 + 00 100%
0+A 00 + AA 100%
00 + A0 50% 50%
0+B 00 + BB 100%
00 + B0 50% 50%
0 + AB 00 + AB 50% 50%
A+A AA + AA 100%
AA + A0 100%
A0 + A0 25% 75%
A+B AA + BB 100%
AA + B0 50% 50%
A0 + BB 50% 50%
A0 + B0 25% 25% 25% 25%
A + AB AA + AB 50% 50%
A0 + AB 50% 25% 25%
B+B BB + BB 100%
BB + B0 100%
B0 + B0 25% 75%
B + AB BB + AB 50% 50%
B0 + AB 25% 50% 25%
AB + AB AB + AB 25% 25% 50%
8
(85% ludzi) lub ujemny (15% ludzi). Czyn- Badania biochemiczne dostarczają infor-
nik ten ma wpływ na przetaczanie krwi, macji na temat funkcjonowania prawie
osoby z grupą Rh- mogą otrzymać jedynie wszystkich narządów, gruczołów, a także
grupę krwi Rh-. Przetoczenie krwi z czyn- stanu nawodnienia organizmu. Opracowano
nikiem dodatnim wywołałoby powstanie tzw. profile oznaczeń, które łącznie najdo-
przeciwciał anty-Rh. Natomiast osoby kładniej przedstawiają stan funkcjonowania
z grupą krwi Rh+ mogą otrzymać zarówno danego narządu.
krew o czynniku dodatnim, jak i ujemnym.
Profile oznaczeń
Na szczególną uwagę zasługuje sytuacja,
• Profil kontrolny (ogólny) – sód,
gdy brak zgodności między Rh matki a Rh
potas, chlorki, mocznik, kreatynina,
płodu. Może się tak zdarzyć, gdy matka
bilirubina, AST, ALT, albumina,
ma grupę Rh-, a ojciec Rh+ i dziecko
białko całkowite, wapń, fosfor, kwas
odziedziczy po ojcu dodatni współczynnik.
moczowy.
Wtedy przy porodzie krew matki może
zmieszać się z krwią dziecka i doprowadzić • Profil nerkowy – sód, potas, mocz-
do zaburzeń. Przy pierwszym porodzie nie nik, kreatynina.
ma jeszcze większego niebezpieczeństwa,
• Profil wątrobowy – transaminazy.
ale przy drugim dziecku może pojawić się
zaburzenie zwane erytroblastozą płodową, • Profil kostny – białko całkowite,
prowadzącą do rozpadu krwinek płodu. albuminy, wapń, fosfor, fosfataza
W takich przypadkach ciąża powinna być alkaliczna.
pod szczególną obserwacją lekarską, a matce
podaje się gammaglobuliny. Nie ma takiego • Profil sercowy – transaminazy,
ryzyka, gdy matka ma grupę Rh+. kinaza kreatynowa, potas.
• Profil lipidowy – cholesterol, trigli-
cerydy, cholesterol HDL.
Badania biochemiczne krwi
• Profil tarczycowy – TSH, T4.
Oznaczenie składu osocza ocenia się na
podstawie badań biochemicznych krwi.
Gospodarka wodno-
Osocze – płyn otrzymywany po odwiro-
waniu krwi pełnej (takiej, która zawiera -elektrolitowa
wszystkie prawidłowo występujące elementy
komórkowe). Zalicza się do niej oznaczanie sodu, potasu
i chlorków, stanowi ona ważny element
Składnikami osocza są: równowagi ustrojowej, a jej zaburzenia
występują w przebiegu wielu chorób.
• enzymy (np. ALAT, ASPAT)
• hormony (np. T3, T4, TSH) Sód (Na+)
• białka (np. albuminy, immunoglo-
buliny) NORMA
135-145 mmol/l
• elektrolity (np. Na, K), pierwiastki
śladowe (np. Cu, Mb).
9
Badania krwi
Poniżej Powyżej kwasica oddechowa zasadowica odde-
normy normy chowa
utrata w przebiegu nadmierne pocenie zasadowica meta-

wymiotów i bie- boliczna
gunki
niewydolność nerek utrata wody
Przemiana węglowodanów
kwasica metabo- niedobór ADH
Wykładnikiem przemiany węglowodanów
liczna (hormon antydiure-
w organizmie jest glukoza, jej stężenie
tyczny)
jest bardzo ważne w procesie odżywiania
organizmów.
Potas (K+)
Stężenie glukozy jest regulowane na drodze
hormonalnej. Oznaczanie glukozy ma
NORMA przede wszystkim znaczenie w cukrzycy,
3,8-5 mmol/l która jest najczęstszym zaburzeniem gospo-
darki węglowodanowej.
Poniżej Powyżej
NORMA
normy normy
Dla krwi żylnej:
leki moczopędne niewydolność nerek noworodki – 2,8-4,4 mmol/l (50-115 mg/dl)
niemowlęta – 0,33-3,3 mmol/l (6-59 mg/dl)
wymioty, biegunka cukrzyca dzieci – 3,9-5,8 mmol/l (70-105 mg/dl)
dorośli – 3,9-5,6 mmol/l (70-100 mg/dl)
zmniejszona podaż choroba nowo-
Dla krwi kapilarnej:
w diecie tworowa (rozpad
55-100 mg/dl
komórek)
zasadowica
Poniżej Powyżej
normy normy
Chlorki (Cl-)
przedawkowanie cukrzyca insulino-
insuliny zależna typ I
NORMA
98-108 mmol/l insulinoma cukrzyca insulino-
zależna typ II
Poniżej Powyżej alkoholizm cukrzyca ciężarnych

normy normy
niedoczynność hor- choroby trzustki
wymioty kwasica metabo- monalna przysadki
liczna
toksyczne uszko- zaburzenia toleran-
dzenie wątroby cji glukozy
10
Gospodarka lipidowa LDL („zły” cholesterol)
(tłuszczowa) NORMA
Głównymi składnikami tłuszczowymi < 3,90 mmol/l (<100 mg/dl)
osocza krwi są triglicerydy (TG), cho-
lesterol (Ch), fosfolipidy (PL) i wolne Poniżej Powyżej
kwasy tłuszczowe (WKT), we krwi lipidy normy normy
występują w połączeniu z białkami i tworzą
lipoproteiny (chylomikrony, VLDL, LDL, nie ma znaczenia podwyższone
HDL). Każda z tych lipoprotein posia- diagnostycznego ryzyko rozwoju
da określoną zwartość poszczególnych miażdżycy
składników lipidowych osocza. Zaburzenia
gospodarki lipidowej są odpowiedzialne
m.in. za powstawanie miażdżycy. Triglicerydy (TG)
Cholesterol całkowity (Ch) NORMA

< 1,7 mmol/l (< 150 mg/dl)
NORMA
< 5,2 mmol/l (< 200 mg/dl)
Poniżej Powyżej
normy normy
Poniżej Powyżej nie ma znaczenia hiperlipoproteine-
normy normy diagnostycznego mie
nadczynność niedoczynność wzrost bez wzrostu
tarczycy tarczycy stężenia choleste-
choroby wątroby rolu obserwuje się
w zapaleniu trzustki,
choroby nowotwo- niewydolności nerek.
rowe
HDL („dobry” cholesterol) Przemiana białek

W skład białek osocza wchodzą albuminy
NORMA (białka proste) oraz immunoglobuliny, zło-
Mężczyźni: 0,90-1,42 mmol/l żone białka odpowiedzialne za odporność
(35-55 mg/dl) organizmu, poza tym oznacza się również
Kobiety: 1,16-1,68 mmol/l (45-65 mg/dl) produkty przemiany białkowej, takie jak
kreatynina i mocznik.
Poniżej Powyżej Białko całkowite

normy normy
ryzyko rozwoju nie ma znaczenia NORMA

miażdżycy diagnostycznego 66-87 g/l
11
Badania krwi
Mocznik (azot mocznika, BUN)
Poniżej Powyżej
normy normy
NORMA
choroby nerek wymioty, biegunki 3,3-6,7 mmol/l (20-40 mg/dl)
z białkomoczem
ciężkie oparzenia przewlekłe choroby Poniżej Powyżej
zapalne normy normy
przewodnienie marskość wątroby niedobory białkowe choroby nerek
uszkodzenia wą- choroba popro-

Albuminy troby mienna
NORMA
Kreatynina
3,9-6,2 mmol/l (150-240 mg/dl)
NORMA
Poniżej Powyżej Mężczyźni: 60-106 µmol/l
normy normy (0,7-1,2 mg/dl)
Kobiety: 53-97 µmol/l (0,6-1,1 mg/dl)
niedożywienie odwodnienie
zespół nerczycowy Poniżej Powyżej

normy normy
choroby przewodu
pokarmowego dystrofia mięśniowa niewydolność nerek
oparzenia niewydolność
krążenia
CRP (białko C-reaktywne) zmiażdżenie mięśni
NORMA
< 1 mg/l
Diagnostyka enzymologiczna
Poniżej Powyżej Enzymy występujące w organizmie są
normy normy potrzebne do przeprowadzania wielu reakcji
niezbędnych do życia i funkcjonowania
jest wskaźnikiem organizmu, miarą zawartości enzymów nie
diagnostycznym jest stężenie, ale ich aktywność wyrażana
procesów zapalnych w unitach na litr (U/l).
zawał serca
12
Aminotransferaza alaninowa obserwuje się w przebiegu nadczynności
(ALT, AlAT, GTP) przytarczyc, niedoboru witaminy D3, przy
niedoborach wapnia i fosforu w pożywieniu,
Enzym wewnątrzkomórkowy, występujący w przebiegu krzywicy, w zespole Cushinga,
głównie w wątrobie, w mniejszych ilościach chorobie Pageta. Spadek aktywności wystę-
w mięśniu sercowym, mięśniach szkieleto- puje przy zaburzeniach wzrostu kości.
wych i nerkach. Zwiększenie aktywności tego
enzymu we krwi może świadczyć o uszko-
dzeniu komórek, szczególnie wątrobowych. NORMA
Noworodki: 50-165 U/l
NORMA Dzieci: 20-150 U/l
Dorośli: 20-70 U/l
5-40 U/l
Aminotransferaza asparaginowa Kinaza kreatynowa (CK)

(AST, AspAT, GOT) Występuje w mięśniu sercowym, w mię-
śniach szkieletowych oraz w komórkach
Enzym wewnątrzkomórkowy, najwyższe
nerwowych (mózg). Wyróżnia się 3 izo-
stężenie wykazuje w mięśniu sercowym,
enzymy kinezy specyficzne dla każdego
niższe w wątrobie, erytrocytach, mięśniach
z powyższych narządów: serce – CK-MB,
szkieletowych i nerkach. Zwiększenie
mózg – CK-BB, mięśnie szkieletowe –
aktywności tego enzymu we krwi może
CK-MM. Wzrost aktywności poszczegól-
świadczyć o uszkodzeniu komórek.
nych izoenzymów może świadczyć o uszko-
dzeniach komórek danych narządów.
NORMA
10-40 U/l
NORMA
Kobiety: 40-285 U/l
Dehydrogenaza mleczanowa Mężczyźni: 55-370 U/l
(LDH, LD)
Występuje w dużych ilościach w mięśniach Gamma-glutamylo-transferaza
szkieletowych, wątrobie, nerkach. Wzrost (GGTP)
aktywności tego enzymu można obser-
wować w przebiegu zawału, w chorobach Występuje w wątrobie, trzustce i nerkach.
wątroby, nerek oraz mięśni. Podwyższenie jej aktywności może świad-
czyć o przewlekłym i ostrym zapaleniu
trzustki, ostrym zapaleniu wątroby, wystę-
NORMA
powaniu choroby wrzodowej żołądka, mo-
60-230 U/l nonukleozy zakaźnej i choroby alkoholowej.
Fosfataza alkaliczna NORMA

(ALP, Falk, FAL) 10-115 U/l
Występuje w kościach, wątrobie, nerkach,
ścianie jelita, łożysku i gruczole sutkowym
w czasie laktacji. Wzrost jej aktywności
13
Badania krwi
Diagnostyka Trijodotyronina (T3)
endokrynologiczna Wzrasta w nadczynności tarczycy, zmniej-

szenie stężenia występuje w zaburzeniach
Diagnostyka endokrynologiczna zajmuje dejodynacji tyroksyny, a także przy znacznej
się oznaczaniem hormonów. Hormony utracie białek osocza.
są substancjami produkowanymi przez
gruczoły organizmu. Ich odpowiednia ilość NORMA
oraz prawidłowe działanie jest niezbędne do 4,5-9,5 pmol/l (0,65 ng/dl)
prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Hormony gruczołu Hormony przysadki

tarczowego (tarczycy)
Przysadka mózgowa jest narządem odpo-
Należą do nich tyroksyna (T4) i trijodotyro- wiedzialnym za wydzielanie hormonów
nina (T3). Wydzielanie tych hormonów jest bezpośrednio działających na organizm oraz
zależne od podaży jodu, natomiast hormony hormonów tropowych, działających na inne
przysadki i podwzgórza kontrolują wydzie- narządy wydzielające hormony.
lanie T3 i T4. Najważniejszymi badaniami
stosowanymi w rozpoznawaniu chorób Hormon wzrostu (GH)
tarczycy są oznaczania stężenia wolnej trijo-
dotyroniny fT3 i wolnej tyroksyny fT4 oraz Jego nadmiar wywołuje akromegalię i gi-
stężenie hormonu tyreotropowego TSH. gantyzm, natomiast niedobór – karłowatość
przysadkową.
Tyreotropina (TSH)
NORMA
Hormon wydzielany przez przysadkę,
kontroluje wydzielanie hormonów tarczycy. 0-5 µg/l
Jego stężenie wzrasta w pierwotnej niedo-
czynności tarczycy i w nadczynnościach Prolaktyna
wtórnych, maleje natomiast w niedoczyn-
nościach przysadki i podwzgórza. Nadmiar wywołuje bezpłodność i zaburze-
nia miesiączkowania, niedobór – zaburzenia
laktacji.
NORMA
120-200 ng/dl
NORMA
1,39-24,5 ng/ml
Tyroksyna (T4)
Jej stężenie wzrasta w chorobie Gravesa- Kortykotropina
-Basedowa, we wtórnej nadczynności tar-
czycy wywołanej nadmiernym wydzielaniem Niedobór tego hormonu wywołuje wtórną
TSH. Stężenie T4 maleje w hipotyreozie. niedoczynność nadnerczy, a nadmiar – cho-
robę Cushinga.
NORMA
10-25 pmol/l (0,8-2 ng/dl)
14
Luteina/folitropina (LH/FSH)
NORMA
Hormony odpowiedzialne za dojrzewanie.
Zwiększenie ich stężenia powoduje przed- 30-50 sekund
wczesne dojrzewanie, natomiast niedobór
wywołuje hipogonadyzm oraz bezpłodność. INR
NORMA LH Jest to współczynnik wyrażający czas

protrombinowy, który wydłuża się przy
Faza folikularna: 2-15 j/l
niedoborze czynników krzepnięcia oraz
(jednostek/litr)
przy zmniejszonym stężeniu fibrynogenu
NORMA LH oraz zwiększonym stężeniu heparyny i pro-
Faza lutealna: 5-20 j/l duktów rozpadu fibrynogenu. Zwiększenie
Owulacja: 100 j/l współczynnika obserwuje się w chorobach
wątroby i w zespole złego wchłaniania.
NORMA FSH
Faza folikularna: 2-8 j/l NORMA
Faza lutealna: 2-8 j/l
0,7-1,5
Owulacja: 15-30 j/l
Fibrynogen
Stężenie tych hormonów jest bardzo
duże po okresie menopauzy. Oznaczanie to stosuje się w diagnostyce
wrodzonych hipofibrynogenemii (obni-
żone stężenie firynogenu), w diagnostyce
rozsianego wykrzepiania śródnaczyniowego
Diagnostyka koaguologiczna (DIC). Zwiększone stężenia fibrynogenu
obserwujemy po krwotokach oraz w niektó-
Diagnostyka koaguologiczna zajmuje się rych chorobach nowotworowych.
badaniem układu krzepnięcia krwi i jej
fibrynolizy, czyli rozpuszczania skrzepów.
NORMA
W procesach tych biorą udział tzw. czyn-
niki krzepnięcia. Następstwami zaburzeń 2-4,5 g/l
tych procesów mogą być skazy krwotocz-
ne (np. hemofilia) lub tworzenie zakrze-
pów i zatorów.
Czas kefalinowo-
-kaolinowy (aPTT)
Oceniane jest krzepnięcie krwi po dodaniu
kefaliny, kaolinu i jonów wapnia. Przedłużo-
ny czas aPTT może być spowodowany nie-
doborem większości czynników krzepnięcia,
jak również nadmierną aktywacją heparyny
lub antytrombiny III.
15
Badania moczu
2. Mocz • Mocz należy oddać rano, na czczo,
najlepiej zaraz po obudzeniu.
Badanie moczu nale- • Mocz pobiera się ze środkowe-
ży do podstawowych go strumienia, czyli w środku jego
badań laborato- oddawania.
ryjnych. Analiza
• Pobrany mocz trzeba dostarczyć jak
moczu może pomóc
najszybciej do laboratorium.
w rozpoznaniu
chorób nerek, dróg • W czasie miesiączki nie powinno
moczowych, wątroby. się oddawać moczu do badania, gdyż
Ułatwia też diagnozę nie można wtedy stwierdzić, skąd
cukrzycy i żółtaczki. pochodzi krew w moczu.
Podstawowe • Mocz oddaje się do pojemniczka po
parametry umyciu narządów wodą z mydłem lub
innym środkiem myjącym.
• białko
• glukoza
Parametry oznaczane w mo-
• bilirubina
• związki ketonowe
czu, zakres normy i przyczyny
• urobilinogen.
odchyleń od normy
Poza tymi związkami oceniane są także Parametry fizykochemiczne
składniki osadu moczu oraz właściwo-
ści fizyczne moczu, takie jak:
Dobowa ilość moczu
• barwa
Zależy przede wszystkim od ilości wy-
• przejrzystość pijanych płynów, układu termoregulacji
i funkcjonowania układu moczowego.
• zapach
• ciężar właściwy NORMA
• pH (odczyn). 0,6-2,0 l/dobę
Badanie moczu wykonuje się z jednorazowo
oddanego moczu lub też z dobowej zbiórki Gęstość (ciężar właściwy)
moczu. Poza tym można również wykonać
Zależy od ilości substancji rozpuszczonych
posiew moczu w celu identyfikacji bakterii
w moczu, wielkości przesączania i funkcji
zakażających układ moczowy oraz ocenić
kanalików nerkowych.
osad moczu.
Przygotowanie do badania NORMA
• Należy przygotować plastikowy 1,002-1,035 g/ml
pojemnik do zbiórki moczu – do
kupienia w aptece lub pobrania w la-
boratorium.
16
buraczków mocz staje się różowy, przy prze-
Poniżej Powyżej dostaniu się krwi – różowy lub purpurowo-
normy normy czerwony. Prawidłowo oddany mocz jest
przewodnienie zmniejszona podaż przejrzysty i klarowny – mętny występuje
organizmu wody w ropnych zapaleniach układu moczowego
i kamicy nerkowej.
moczówka prosta białkomocz
NORMA
niewydolność kana- cukromocz
lików nerkowych przejrzysty, słomkowy
biegunki, wymioty
Zmiany
stan gorączkowy
mętny
żółtobrązowy
pH moczu (odczyn)
Zależy od substancji obecnych w moczu, krwisty
wpływ na to mają głównie odżywianie
i stany chorobowe, prawidłowe pH moczu czerwony
powinno być lekko kwaśne, czyli około 5,5.
zielony
NORMA niebieski
5,0-8,0
czarny
Poniżej Powyżej fioletowy
normy normy
pomarańczowy
głodzenie dieta jarska
kwasica zasadowica
Parametry chemiczne moczu
leki zakwaszające leki alkalizujące
Białko (białkomocz)
Nie występuje w wykrywalnych ilościach
Barwa i przejrzystość
w prawidłowym moczu. Dla dokładnego
Zależy od obecności substancji barwni- określenia wielkości białkomoczu powinno
kowych i od gęstości. Barwnikiem moczu się oznaczać białko w moczu dobowym.
jest urochrom, barwiący mocz prawidłowo Oznaczanie białka jest bardzo istotne, gdyż
na słomkowy kolor. Intensywność koloru białkomocz jest następstwem wielu chorób
świadczy o ilości wypijanych płynów – im nerek i dróg moczowych. Obecność białka
jest ich więcej, tym mocz jest jaśniejszy w moczu musi być niezwłocznie zgłoszona
i odwrotnie. Zabarwienie moczu może lekarzowi. Białkomocz w stanie fizjologicz-
się zmienić na skutek przedostania się do nym występuje u kobiet pod koniec ciąży.
niego różnych barwników, np. po zjedzeniu
17
Badania moczu
NORMA NORMA
poniżej 100 mg/dobę brak
Poniżej Powyżej normy Występowanie

normy (>150 mg/dobę)
cukrzyca
szpiczak mnogi
biegunka, wymioty, odwodnienie
zapalenie kłębusz-
ków nerkowych głodzenie
stany zapalne dróg dieta bogatotłuszczowa, a ubogocukrowa

moczowych
stan gorączkowy
Cukier (glukoza)
W prawidłowym moczu zawarte są nie- Bilirubina
wielkie ilości węglowodanów. Gdy stężenie Jest to barwnik powstający w wyniku roz-
cukru w surowicy krwi przekracza 180 mg padu krwinek czerwonych, nie powinien się
przez dłuższy czas w ciągu doby, można się znajdować w moczu zdrowego człowieka.
spodziewać, że glukoza zacznie pojawiać się
w moczu.
NORMA
brak
NORMA
brak
Występowanie
Występowanie choroby wątroby
cukrzyca choroby dróg żółciowych
choroby nerek żółtaczka
Związki ketonowe Urobilinogen

W moczu prawidłowym nie występują, ich Jego stężenie świadczy o czynności wą-
obecność w moczu może być spowodowana troby i dróg żółciowych oraz o metaboli-
ich podwyższonym stężeniem we krwi na zmie hemoglobiny – w moczu występuje
skutek nieprawidłowej przemiany cukrów w ilościach śladowych.
i tłuszczów. Poza tym mogą świadczyć o źle
leczonej cukrzycy.
NORMA
0,1-1,0 mg/dl
18
Krwinki białe (leukocyty)
Poniżej Powyżej
normy normy W ciągu doby zdrowy człowiek wydala
do około 4 milionów białych krwinek,
noworodki żółtaczka hemoli- co odpowiada 1 do 8 leukocytów w polu
tyczna widzenia; stwierdzenie powyżej 10 leukocy-
leczenie antybio- choroby wątroby tów wskazuje na wystąpienie leukocyturii,
tykami najczęściej dzieje się tak przy bakteryjnych
zakażeniach układu moczowego.
żółtaczka mecha-
niczna
NORMA
1-8 wpw
Składniki morfotyczne (w polu widzenia pod mikroskopem)
moczu
Poniżej Powyżej
Krwinki czerwone
normy normy
W prawidłowym moczu krwinek nie
powinno być więcej, niż wskazuje norma. zapalenia dróg
W moczu ludzi zdrowych liczba wydala- moczowych
nych erytrocytów nie powinna przekra- zapalenia nerek
czać 3 milionów na dobę. Rozróżnia się
krwinkomocz – gdy obecność krwi nie jest infekcje układu
wykrywana gołym okiem – i krwiomocz, moczowego
gdy jest widoczna gołym okiem.
NORMA
Wałeczki
0-3 wpw (w polu widzenia Są to odlewy cewek nerkowych świadczące
pod mikroskopem) o poważnej patologii nerek. W prawi-
dłowym moczu może występować tylko
niewielka liczba wałeczków szklistych,
Poniżej Powyżej innych wałeczków nie powinno w ogóle być
normy normy w moczu.
kamica nerkowa
NORMA
skaza krwotoczna brak lub pojedyncze wałeczki szkliste
zapalenie kłębusz-
ków nerkowych Poniżej Powyżej
normy normy
nowotwory układu
moczowego uszkodzenie nerek
choroby zakaźne
19
Posiew moczu
Nabłonki • Mocz pobiera się ze środkowe-
go strumienia, czyli w środku jego
Są to złuszczone komórki nabłonka płaskie- oddawania.
go lub komórki nabłonkowe pochodzące
z nerek i dróg moczowych, ich obecność nie Badanie zleca lekarz w przypadku
ma istotnego znaczenia dla rozpoznawania zgłoszenia przez pacjenta następują-
chorób. cych dolegliwości:
• trudność w oddawaniu moczu
Bakterie
• częste oddawanie moczu bez całko-
Jeżeli mocz został pobrany prawidłowo,
witego opróżnienia
obecność bakterii może świadczyć o zakaże-
niach układu moczowego. • krwiomocz
• biegunka.
Poza tym posiew moczu powinien być
3. Posiew moczu wykonany u kobiet w ciąży oraz u osób
z zakażeniem wywołanym przez założony
Posiew moczu to hodowla bakterii pobra- do pęcherza moczowego cewnik.
nych z próbki moczu na specjalne podłoża.
W świeżo i prawidłowo pobranej próbce żyła główna tętnica
dolna nerkowa nadnercza
moczu osoby zdrowej nie powinno być
bakterii (posiew ujemny). żyła nerka
jądrowa lewa
Obecność bakterii w porcji moczu ze
środkowego strumienia może świadczyć
o zakażeniach układu moczowego. Ponad
105 komórek bakteryjnych w 1 ml sugeruje
zakażenie (posiew dodatni). Zakres
104-105 mikroorganizmów w 1 ml to wynik tętnica
żyła
niepewny i wymaga powtórzenia badania. biodrowa
jądrowa
wspólna
Obecność bakterii w moczu w przebiegu
zakażeń układu moczowego przebiega ze moczowody tętnica
biodrowa
wzrostem liczby leukocytów w moczu. Jeżeli
wspólna
wynik wskazuje na obecność bakterii w mo- ujścia
czu, ale bez leukocytozy, to przyczyną jest moczo- pęcherz
najczęściej zła technika pobierania próbki wodów moczowy
moczu, a nie infekcja. szyjka
Przygotowanie do badania trójkąt pęcherza
pęcherzowy moczowego
• Należy przygotować jałowy pojem-
cewka
nik do zbiórki moczu – do kupienia
moszna moczowa
w aptece lub pobrania w laboratorium
ujście zewnętrzne
• Mocz oddaje się do pojemniczka po żołądź prącia cewki moczowej
umyciu narządów wodą z mydłem lub
innym środkiem myjącym. Układ moczowy męski
20
Dobowa zbiórka moczu
4. Dobowa Wyniki badania
dobowej zbiórki moczu
zbiórka moczu • Białkomocz – pozwala na rozpo-
znanie przewlekłych zapaleń układu
Dobowa zbiórka moczu służy diagnozowa- moczowego.
niu przewlekłych chorób nerek i pozwala na
ocenę stopnia tracenia pewnych związków • Cukromocz – uzależniony jest od
chemicznych w chorobach metabolicznych. poziomu cukru i waha się w ciągu
Dzięki temu badaniu otrzymuje się obiek- dnia, określenie dobowego wydalania
tywne stężenie badanej substancji, niezależ- glukozy pozwala na ocenę leczenia
nie od zmiennego jej wydalania. cukrzycy, a także stwierdzenie, czy
w przebiegu cukrzycy nie doszło do
Przygotowanie do badania uszkodzenia kłębuszków nerkowych.
• Brak specjalnych zaleceń. • Liczba leukocytów (białych krwi-
nek) – określa się liczbą wydalonych
• Mocz jest zbierany przez pacjenta
krwinek białych w ciągu doby lub
od porannej „porcji” przez 24 godziny,
12 godzin (liczba Addisa), badanie
czyli do następnego dnia rano.
pozwala na rozpoznanie zakażeń
• Zbiera się go do specjalnego słoja układu moczowego.
lub pojemnika z podziałką po to, by
• Wałeczki – badanie wykonywane
jak najdokładniej określić ilość wyda-
rzadko, pozwala na różnicowanie
lonego moczu.
chorób nerek.
Przebieg badania
• Liczba minerałów – ocenia się wy-
• O godzinie 6.00 rano oddaje się dalanie takich minerałów, jak: wapń,
pierwszą „porcję” moczu do toalety. fosfor, potas, sód; pozwala to na kon-
trolowanie leczenia kamicy nerkowej,
• Następną „porcję” oddaje się już do
oraz na ocenę metabolizmu wapnia.
specjalnego pojemnika.
• W moczu można oznaczać hormony,
• Ostatnią „porcję” do pojemnika
jednak jest to zlecane rzadko, służy do
oddaje się o 6.00 rano następnego
diagnostyki patologii hormonalnych.
dnia.
Wskazania
• Zebrany do pojemnika mocz
należy dokładnie wymieszać, spraw- • choroby nerek
dzić objętość, a następnie odlać do
• choroby wątroby
pojemniczka około 200 ml i zanieść
do badania. • cukrzyca
• choroby układu moczowego.
Słój z moczem przechowuje się
w temperaturze pokojowej w chłod-
Badanie ogólne moczu powinno się
nym i zaciemnionym miejscu.
wykonywać przynajmniej raz w roku,
nawet przy braku występowania nie-
pokojących objawów.
21
Badania kału
5. Badania kału nabrać niewielką ilość kału (2 g) do
specjalnego pojemnika. Pojemniczki na
kał można kupić w aptece. Pojemnik
Badania kału są przydatne głównie
powinien być opisany imieniem i nazwi-
w diagnozie chorób układu pokarmowego.
skiem pacjenta.
Badania te polegają na mikroskopowej
ocenie rozmazu kału oraz na poszukiwaniu
krwi w kale. Poza tym ocenia się również Badanie jest wykonywane na zlece-
wygląd kału, kolor i konsystencję. nie lekarza. Jedynie badania okreso-
we na nosicielstwo wykonywane są
bez zlecenia.
Badania na krew utajoną w kale
pozwalają na rozpoznanie choro-
by nowotworowej jelita grubego, Wskazania
krwawiących wrzodów żołądka
lub krwawień z innych przyczyn. • choroby trzustki (ocenia się wtedy
Natomiast badania mikroskopo- zawartość kulek tłuszczowych)
we pozwalają na ocenę czynności • choroby zakaźne przewodu pokar-
wydzielniczej trzustki oraz pracy mowego
jelit. Poza tym wykonuje się również
badania na obecność różnych bakte- • zapalenie jelit (choroba
rii i pasożytów. Leśniowskiego-Crohna)
• nowotwór jelit oraz choroba wrzo-
Przygotowanie do badania dowa żołądka.
• Przed badaniem nie należy przyj-

Wyniki i interpretacja
mować leków przeciwbakteryjnych
i przeciwpasożytniczych.
Nazwa Badany
• Jeżeli będzie wykonywane badanie Norma
badania czynnik
na obecność krwi w kale, należy 3 dni
przed badaniem powstrzymać się od
krew wynik
jedzenia mięsa, a w szczególności
utajona ujemny
potraw z krwią.
• Nie należy również przyjmować wynik
żelaza, witaminy C i aspiryny. lamblie
ujemny
Kał
Pobranie kału
wynik
Kał pobierany jest przez pacjenta do spe- pasożyty
ujemny
cjalnego pojemniczka. W celu pobrania
próbki kał należy oddać do specjalnie
tłuszcz wynik
przygotowanego, wcześniej umytego
i skrobia ujemny
wodą z detergentem, pojemnika. Może
to być np. nocnik lub basen. Następnie
za pomocą szpatułki lub łyżeczki należy
22
Badania nasienia
6. Badania nasienia pojemnika, który powinien być ogrzany do
temperatury ciała człowieka.
Badanie nasienia ma podstawowe znaczenie
w wykrywaniu niepłodności męskiej. Polega Po pobraniu materiał należy nie-
ono na ocenie plemników oraz wydzieliny zwłocznie dostarczyć do laboratorium.
z prostaty i pęcherzyków nasiennych.
Oceniane są takie parametry, jak: liczba Wskazania
plemników, rodzaj ruchu plemników, ich
• brak potomstwa, mimo prób za-
budowa i żywotność.
płodnienia kobiety
Poza tym ocenia się stężenie fruktozy, fosfo- • ustalenie ojcostwa.
ranów i cytrynianów.
Nazwa badania:
Najważniejsze zastosowanie to usta- Badanie nasienia
lenie przyczyny braku potomstwa.
Poza tym nasienie bada się również Badany Norma
w celu ustalenia ojcostwa. czynnik
Przygotowanie do badania objętość > 2 ml
• Zaleca się zachowanie wstrze-

mięźliwości płciowej przez około pH zasadowe
5 dni przed badaniem.
barwa mleczna
• Jeżeli w dniu badania jest pla-
nowane pobieranie krwi, nasienie
należy oddawać zawsze po pobraniu ruchliwość > 50%
krwi.
liczba plemników 20-250 x 106/ml
• Przed badaniem należy zgłosić:
* sposób uzyskania nasienia żywotność > 70% żywych
* urazy okolicy jąder
samoistna całkowita
* przyjmowanie leków
homogenizacja po 30-60 min
* stosowanie używek.
> 30% form
morfologia
Przebieg badania prawidłowych
Przed pobraniem materiału należy umyć poniżej

spermatocyty
ręce oraz prącie wodą z mydłem. W celu 1 x 106/ml
uzyskania nasienia należy zastosować
poniżej
masturbację. Nasienie musi pochodzić granulocyty
5 x 106/ml
z pierwszego i jednego wytrysku. Oddaje
się je przed badaniem do czystego, jałowego
23
Cytologia
7. Cytologia Wyniki
Wynik podawany jest w formie poniż-
Badanie cytologiczne polega na ocenie szej klasyfikacji:
mikroskopowej wymazów z kanału i tarczy
części pochwowej szyjki macicy. Obec- obraz fizjologiczny – prawi-
Grupa I
nie zaleca się ocenę wymazu systemem dłowe komórki nabłonka
Bethesda (dawniej Papanicolaou), polega-
jącą na pobraniu i specjalnym wybarwieniu łagodne zmiany, bez cech
komórek nabłonka wielowarstwowego nowotworowych – oprócz
płaskiego, pokrywającego część pochwową komórek prawidłowych
Grupa II
szyjki macicy. widoczne również komórki
z cechami zapalenia, bakte-
rie, śluz
Badanie służy przede wszystkim
wykrywaniu stanów przednowo- zmiany o cechach rako-
tworowych i nowotworowych szyjki wych – obecne komórki
Grupa III
macicy. Poza tym pomocne jest dysplastyczne, o zmienionej
w ocenie stanów zapalnych pochwy budowie
oraz ocenie hormonalnej.
rak przedinwazyjny – po-
jedyncze komórki atypowe
Przygotowanie do badania Grupa IV
charakterystyczne dla
• Należy powstrzymać się od stosun- nowotworów
ków płciowych co najmniej 24 godzi-
zmiany złośliwe – liczne
ny przed badaniem. Grupa V
komórki atypowe
• Kilka dni przed badaniem nie
powinno się stosować leków dopo- Interpretacja wyniku
chwowych i płukania pochwy.
Przebieg badania Grupa I wynik prawidłowy
Badanie wykonywane jest przez ginekologa. zmiany wymagają leczenia,

Pacjentka układa się na stole ginekologicz- Grupa II nie są jednak poddawane
nym. Lekarz zakłada wziernik dopochwowy leczeniu onkologicznemu
tak, by uwidocznić szyjkę macicy. Pobierany
jest materiał do badania poprzez pocieranie podejrzenie obecności raka
powierzchni tarczy części pochwowej szyjki Grupa III (niepewne, zlecane dalsze
macicy metalową lub plastikową szczotecz- badania)
ką. Następnie z pobranego materiału wyko-
Grupa IV duże podejrzenie raka
nuje się rozmaz i odpowiednio się go barwi.
Czasami podczas badania mogą wystąpić
rozmaz przemawia za
lekkie dolegliwości bólowe i niewielkie Grupa V
rakiem
plamienia.
24
Badania piersi
Nowa klasyfikacja zmian Zalecenia
• Badanie powinno się wykonywać
dysplazja małego stopnia zawsze w 2-3 dni po miesiączce
(zmiany w budowie komórek (u kobiet niemiesiączkujących raz
CIN I
w przebiegu procesu zapal- w miesiącu).
nego)
• Przed badaniem należy rozebrać
CIN II dysplazja średniego stopnia się od pasa w górę.
dysplazja dużego stopnia • Lustro do oglądania musi obejmo-

CIN III
wać sylwetkę co najmniej do pasa.
CIS rak przedinwazyjny • Kształt, wielkość, symetrię, ułoże-
nie piersi oraz doły pachowe należy
Wskazania oglądać w kilku pozycjach (np. z rę-
koma uniesionymi, opuszczonymi,
• badania okresowe, profilaktyczne
założonymi za głowę).
wykonywane raz na rok u kobiet
z wysokim ryzykiem wystąpienia raka • Trzeba oglądać także skórę oraz
szyjki macicy i raz na dwa lata u ko- brodawki sutkowe.
biet z małym ryzykiem wystąpienia
nowotworu • Zawsze należy badać obie piersi.
• u kobiet w ciąży w I i III tryme- • Nie wolno zapominać o zbadaniu

strze ciąży dołów pachowych, dołków nad oraz
pod obojczykami w poszukiwaniu
• ocena stanu nabłonka pochwy. ewentualnie powiększonych węzłów
chłonnych.
• W umiejscowieniu każdej wy-
8. Badania piersi krytej zmiany należy posługiwać
się podziałem piersi na kwadranty
Rak piersi jest jednym z najczęstszych (cztery ćwiartki i osobno brodaw-
i najgroźniejszych nowotworów złośliwych ka sutkowa, jej otoczka i fragment
u kobiet. W Polsce znajduje się na pierw- położony bezpośrednio przy pasze)
szym miejscu zarówno wśród zachorowań, lub metodą zegara (przyrównanie
jak i zgonów wywołanych nowotworami piersi do tarczy zegara i lokalizowa-
wśród populacji żeńskiej. Rocznie w Polsce nie zmiany przez określenie numeru
umiera z jego powodu około 5000 kobiet. godziny).
Może również wystąpić u mężczyzn, ale
zdarza się to bardzo rzadko. Przebieg badania
Samodzielne badanie piersi jest prostą
metodą wczesnego wykrywania guzków • Badanie ręczne zaczyna się w po-
i innych nieprawidłowości w piersiach. zycji stojącej. Należy stanąć przed lu-
Składa się z dwóch etapów: oglądania strem tak, aby widzieć swoją sylwetkę
i badania dotykowego (palpacji). od pasa w górę.
25
Badania piersi
• Piersi bada się całą dłonią, zatacza- • Po wykonaniu całego cyklu (zdjęcia
jąc małe kółka po większych okręgach 1.-3.) należy przejść do badania dołu
lub wzdłuż wąskich pasów od oboj- pachowego (zdjęcie 4.).
czyka do dolnej krawędzi gruczołów.
• Każdą okolicę (małe kółka) trzeba 4.
zbadać trzykrotnie, za każdym razem
zwiększając siłę nacisku.
1.
• Następnie należy wygodnie się

położyć, zakładając za głowę rękę po
stronie piersi, którą się będzie badać
dotykiem (zdjęcie 5.). Badanie powta-
rzać tak, jak w pozycji stojącej.
2. 5.
3.
Kobiety powyżej 20. roku życia
powinny wykonywać samobadanie
piersi raz w miesiącu, około 2-3 dni po
miesiączce.
26
Biopsja Markery
9. Biopsja 10. Markery
Jest to inwazyjna metoda badania, pole-
gająca na pobraniu komórek zmienionych
nowotworowe
chorobowo tkanek. Materiał do badania Markerami nowotworowymi nazywamy
pobiera się zazwyczaj za pomocą igły. Po substancje, których stężenie i obecność są
pobraniu materiału biologicznego ocenia się związane z rozwojem nowotworu.
go pod mikroskopem (badanie histopato-
logiczne). Są to substancje wydzielane do płynów
ustrojowych, takich jak krew czy wysięki,
lub znajdujące się na powierzchniach
Badanie biopsyjne pozwala na do- komórek, zarówno nowotworowych, jak
kładną ocenę zmienionych chorobowo i nienowotworowych. Te ostatnie wy-
tkanek. Biopsję stosuje się do badania: krywa się w badaniu histopatologicznym
wątroby, nerek, szpiku kostnego, szyjki tkanek.
macicy, tarczycy, węzłów chłonnych,
prostaty i innych. Podział
• antygeny płodowe i zarodkowe –
normalnie występujące u płodu,
Biopsja tarczycy a pojawiające się w komórkach
nowotworowych w wyniku ekspresji
Przebieg badania genów
Pacjent do badania przyjmuje pozycję • antygeny łożyskowe – występujące
leżącą. Zabieg nie wymaga znieczulenia. normalnie w krwi kobiet ciężarnych
Lekarz wprowadza cienką igłę do tarczycy, i zanikające po porodzie
kontrolując miejsce wprowadzenia ultraso-
nografem. Pobierany jest fragment tkanki, • antygeny wydzielane przez komórki
którą następnie rozprowadza się na szkiełku typowo nowotworowe
i przekazuje do badania mikroskopowego. • hormony wytwarzane nadmiernie
Wynik wydawany jest jako opis, najczęściej przez nowotwory
po kilku dniach.
• inne.
Wskazania Przygotowanie do badania
• diagnostyka nowotworów tarczycy Badanie na obecność markerów nowotwo-
• określanie stopnia złośliwości rowych nie wymaga specjalnego przygo-
guzów tarczycy towania. Najczęściej oznacza się markery
krążące we krwi, poza tym wykrywane
• choroba Hashimoto. są też w badaniach histopatologicznych
tkanek, uzyskanych np. przez biopsję lub
Biopsja tarczycy z reguły nie wiąże się w trakcie operacji.
z żadnymi powikłaniami, ewentual-
nie może wystąpić krwiak w miejscu
wkłucia.
27
Markery
Rodzaje markerów Antygeny wydzielane przez
komórki nowotworowe
Antygeny płodowe
i zarodkowe Antygen CA 19-9
Wydzielany przez komórki raka żołądka,
Antygen rakowo-płodowy (CEA) trzustki, okrężnicy oraz dróg żółciowych.
Podwyższone stężenie tego markera
występuje u chorych na raka jelita grubego, Antygen CA 125
odbytu, szyjki macicy oraz przy przerzutach Jego stężenie zwiększa się w raku jajnika,
do wątroby. Ponieważ brak tego markera nie ale może też być podwyższone u kobiet
wyklucza obecności nowotworu, jest stoso- w ciąży i w chorobach nienowotworowych.
wany raczej w ocenie skuteczności leczenia
niż w diagnostyce. Antygen CA 15-3
Wykryty w komórkach raka sutka i uznany
NORMA
za marker tego nowotworu, przy czym
0,5-4 µg/l większe jego ilości pojawiają się dopiero
w fazie inwazyjnej, dlatego obecnie służy
α-fetoproteina (AFP) on bardziej do oceny skuteczności leczenia.
W większych ilościach występuje u płodu Antygen gruczołu krokowego

oraz u noworodków i kobiet w ciąży, później (PSA)
jej stężenie zmniejsza się wraz z dorastaniem.
Podwyższone stężenie występuje w raku Jest syntetyzowany w gruczole krokowym,
wątroby i jąder, ponieważ wzrost stężenia jego aktywność zwiększa się w przypadku
tego antygenu występuje tylko w tych raka prostaty.
nowotworach, może on być stosowany do ich
diagnostyki.
Antygen tkankowy (TPS)
Jest syntetyzowany przez komórki wielu
NORMA nowotworów, pozwala na odzwierciedle-
6-20 µg/l nie dynamiki rozwoju raka.
Wskazania
• ocena skuteczności leczenia
Antygeny łożyskowe
• diagnostyka i wykrywanie przerzutów
Gonadotropina kosmówkowa • ocena skuteczności i dokładności
Fizjologicznie jest wydzielana przez komórki operacyjnego usunięcia nowotworu.
łożyska, a u chorych na nowotwory złośliwe –
przez te nowotwory. Jej poziom wzrasta w ko- Badania markerów nowotworowych
smówczakach, potworniakach jąder i jajnika. są wykonywane na koszt pacjenta
lub, w przypadku zlecenia przez
NORMA lekarza, za darmo. Z wynikiem należy
do 10 j.m/l (w ciąży do 190 j.m/l) się zgłosić do onkologa.
28
Badania DNA
11. Badania DNA Zastosowanie
• wykrycie skłonności do zachorowań
W ostatnich latach bardzo dużo słyszy na poszczególne choroby
się o DNA oraz związanych z nim poję-
ciach, takich jak: • umożliwienie diagnostyki chorób
genetycznych
• gen
• ustalenie ojcostwa
• mutacja
• ułatwienie policji znalezienia spraw-
• klonowanie. ców (badanie DNA z pozostawionych
śladów, np. niedopałków papierosa,
Najważniejsze dla człowieka jest to, że
śladów krwi czy spermy i porównanie
badania DNA można wykorzystać w celach
ich z DNA podejrzanego).
diagnostycznych wielu chorób.
Badania DNA wykorzystuje się również
DNA to dwuniciowy łańcuch kwasu dezok-
w diagnostyce niektórych mikroorgani-
syrybonukleinowego, skręcony spiralnie.
zmów.
Jednym ze składników tych nici są związki
W ciągu ostatnich lat w Polsce powstało
chemiczne zwane zasadami.
bardzo dużo ośrodków, w których można
W DNA występują 4 zasady zwane prywatnie wykonać badania DNA.
odpowiednio:
• adenina (A)
Jednostki chorobowe,
które można zdiagnozować
• guanina (G)
za pomocą testów DNA
• cytozyna (C)
• tymina (T). Choroby nowotworowe
Zasady z każdego z łańcuchów łączą • mutacja genów BRCA 1
się odpowiednio w pary: i BRCA 2 – odpowiada za skłonność
do dziedziczenia nowotworów piersi
• adenina z tyminą oraz jajników; badanie zalecane: oso-
• guanina z cytozyną. bom, u których w rodzinie wystąpiły
w co najmniej dwóch pokoleniach
Kolejność tych par w łańcuchach DNA two- przypadki zachorowania na nowotwór
rzy tzw. kod genetyczny. Jest to informacja złośliwy; kobietom, u których w ro-
o budowie poszczególnych białek organizmu. dzinie wystąpił przypadek zachoro-
Błędy w kodzie, czyli mutacje, polegają wania na raka piersi przed 50. r.ż.;
m.in. na zamianie jednej pary zasad na inną kobietom, u których występują zmiany
lub wypadnięciu jednej lub więcej par zasad w piersiach lub jajnikach
z łańcucha. • diagnostyka HPV, czyli wirusa bro-
dawczaka ludzkiego – wirus ten po-
Kod zostaje wtedy błędnie odczytany, a co
woduje raka szyjki macicy lub zmiany
za tym idzie białko kodowane przez dany
przednowotworowe; badanie zalecane
odcinek kodu jest niepoprawnie zbudowane
kobietom pomiędzy 20. a 59. rokiem
i zmienia swoje właściwości.
życia
29
Badania DNA
• HTGR – wykrywa mutacje genów niki są gotowe po mniej więcej 10 dniach,
białek naprawczych wrażliwych na w zależności od rodzaju badania.
hormony płciowe, uszkodzenia tych
genów zwiększają ryzyko zachorowa-
nia na raka piersi, tarczycy, jajnika, je-
lita grubego; jest to badanie polecane
kobietom przyjmującym hormonalne
środki antykoncepcyjne
• ostre białaczki szpikowe.
Diagnostyka chorób genetycznych:

• hemochromatoza
• mukowiscydoza
• dystrofia mięśniowa
• choroba Parkinsona
• choroba Alzheimera.
Diagnostyka mikroorganizmów:
• Chlamydia Trachomatis – bakte- Łańcuch DNA
ria wywołująca choroby narządów
płciowych
• Chlamydia Pneumonice – bakteria
powodująca zapalenia układu odde- 12. Tomografia
chowego
komputerowa
• Toxoplasma gonidii – pierwotniak
powodujący poronienia, zakażenia, Tomografia komputerowa jest jedną z nowo-
a nawet śmierć płodu czesnych metod wykrywania i diagnozowania
wielu chorób. Istotą tomografii komputerowej
• Mycobacterium Tuberculosis – dia-
jest odwzorowywanie narządów w przekro-
gnostyka gruźlicy na wczesnym etapie
ju, tzn. wykonywanie zdjęć poszczególnych
rozwoju
warstw narządu. Warstwy te mają bardzo
• HSV – diagnostyka wirusa wywo- cienką średnicę (od 2 do 10 mm), co pozwala
łującego opryszczkę na wykrycie nawet kilkumilimetrowych zmian
w strukturze narządu.
• HBV, HCV – diagnostyka wirusów
wywołujących zapalenie wątroby.
Podstawą tomografii komputerowej
jest promieniowanie rentgenowskie,
Sposób wykonania badań DNA czyli takie samo, jakie jest używane
Badanie polega na pobraniu od pacjenta przy zwykłym prześwietleniu. Lampy
materiału do badania, najczęściej krwi. emitujące to promieniowanie przesu-
Materiał ten poddawany jest badaniu, a wy- wają się wzdłuż ciała pacjenta.
30
Tomografia Rezonans
Promieniowanie jest w różnym stopniu po- • przy podejrzeniu tętniaka aorty
chłaniane przez poszczególne tkanki i części
• do rozpoznawania nieurazowych
ciała, co pozwala je od siebie odróżnić.
zmian w mózgu, takich jak tętniak,
Poza tym w celu zwiększenia różnic pomię- wodogłowie czy krwawienia
dzy poszczególnymi tkankami podaje się
• tomografia klatki piersiowej –
kontrast – najczęściej są to związki jodu.
bardzo ważne badanie w podejrzeniu
Informacja o ilości pochłoniętego promie- nowotworów płuc, informuje o rozle-
niowania jest przekazywana do kompute- głości zmian nowotworowych, ocenia,
rów tomografu. Specjalne programy zamie- czy powiększone są również węzły
niają tę informację na obraz i tak powstaje chłonne; badanie to decyduje o dal-
tomogram, czyli wynik badania. szym leczeniu i pozwala na ustalenie
rozległości operacji
Przygotowanie do badania:
• badanie TK jamy brzusznej i mied-
• Pacjent powinien pozostawać na nicy pozwala na wykrycie zmian
czczo od 6 do 8 godzin przed wyko- patologicznych, przede wszystkim
nywanym badaniem. nowotworów takich narządów, jak:
• Należy zgłosić się do pracowni wątroba, trzustka, nerki, śledziona,
TK pół godziny przed wyznaczonym węzły chłonne jamy brzusznej (w tym
czasem badania. przypadku podawany jest kontrast)
• Badanie trwa 10-30 minut, w zależ- • w diagnostyce nowotworów jajnika,

ności od prześwietlanych części ciała. prostaty, macicy oraz pęcherza moczo-
wego.
Przebieg badania
Badanie jest wykonywane w pozycji leżącej, Tomografia komputerowa nie nadaje
unieruchomionej. Pacjent leży w specjalnym się do diagnostyki chorób jelit, ponie-
tunelu. Z uwagi na to, że pacjent musi leżeć waż gromadzące się w jelitach gazy
nieruchomo, małym dzieciom lub osobom uniemożliwiają ocenę zmian w tym
pobudzonym podaje się środki usypiające. narządzie.
Lekarz wykonujący badanie powinien

zapytać pacjenta, czy nie cierpi na lęk przed
zamknięciem, gdyż wystąpienie ataku takie-
go lęku może utrudnić badanie. 13. Rezonans magnetyczny
Zastosowanie
Rezonans magnetyczny, podobnie jak to-
• przede wszystkim w diagnostyce mografia komputerowa, należy do nowocze-
chorób mózgu oraz kręgosłupa, szcze- snych metod diagnostycznych przydatnych
gólnie przy diagnozowaniu dyskopatii w wykrywaniu różnorodnych schorzeń.
• przy podejrzeniu guza mózgu Rezonans pozwala na zobrazowanie prze-
kroju narządów wewnętrznych we wszyst-
• przy urazach czaszki – pozwala
kich płaszczyznach. Jest to możliwe dzięki
na wykrycie krwiaków powstałych
temu, że ciało ludzkie, tak jak wszystko na
w czasie urazu
świecie, składa się z atomów.
31
Rezonans
W rezonansie magnetycznym największe Lekarza wykonującego badanie należy
znaczenie mają atomy wodoru znajdujące poinformować o obecności:
się we wszystkich tkankach człowieka.
• sztucznej zastawki serca
Do przeprowadzenia badania używa się
specjalnego aparatu, który wytwarza pole • protezy naczyniowej
magnetyczne oraz fale radiowe. Pacjent
umieszczany jest w silnym polu magnetycz- • sztucznego biodra
nym wytwarzanym przez skaner. Powoduje • wkładki wewnątrzmacicznej
to uporządkowanie osi obrotu atomów
wodoru. Następnie, dzięki zmiennemu • innych metalicznych ciał, np. opił-
polu elektromagnetycznemu, dochodzi do ków, odłamków metalowych, gwoździ,
wzbudzenia rezonansu jąder atomów. Jądra płytek.
zaczynają wysyłać sygnały (fale radiowe),
które są odbierane przez specjalną antenę Należy poinformować lekarza o klau-
umieszczoną wokół pacjenta. Intensywność strofobii i skłonności do krwawień.
tych sygnałów jest różna w zależności od BEZWZGLĘDNYM PRZECIW-
typu tkanki. Sygnały te są przetwarzane WSKAZANIEM do przeprowadze-
przez komputer na obraz. nia rezonansu magnetycznego JEST
Badanie rezonansem magnetycznym może POSIADANIE ROZRUSZNIKA
wymagać podania środka kontrastującego. SERCA!
Obecnie najczęściej stosuje się takie pier- Pacjenci z rozrusznikiem nie powinni
wiastki, jak mangan Mn2+, żelazo Fe2+ oraz nawet wchodzić do pomieszczenia,
gadolinium Gd3+. w którym znajduje się magnes, gdyż
Przygotowanie do badania grozi to zakłóceniami pracy rozrusznika
i w efekcie może doprowadzić nawet
• Pacjent powinien być na czczo co do śmierci pacjenta. Również pacjenci
najmniej 6 godzin przed badaniem. z wszczepionym neurostymulatorem
• Małym dzieciom podaje się środki nie mogą być badani metodą RM.
uspokajające.
• Pacjent nie musi rozbierać się do Przebieg badania
badania.
Pacjent układany jest na leżąco na rucho-
• Pacjentka powinna poinformować mym stole. Następnie zostaje przesunięty
lekarza o tym, że jest w ciąży. do środka aparatu, czyli tzw. gantry. W cza-
• Zalecane jest niestosowanie maki- sie badania pacjent nie może się poruszać.
jażu oraz lakieru do włosów, a także Badanie trwa od 1 do 3 godzin. W tunelu
luźne ubranie bez metalowych zapięć zamontowane jest oświetlenie w celu pod-
czy suwaków. niesienia komfortu badanego.
Pacjent w czasie badania ma cały czas
Do pomieszczenia, w którym znajduje kontakt z lekarzem poprzez kamerę oraz
się aparat, nie należy wnosić żadnych mikrofon. Ponieważ temperatura w środku
metalowych rzeczy, gdyż może to spo- wzrasta do około 25°C, należy lekko się
wodować uszkodzenie aparatu (klucze, ubrać. Podczas badania pacjent słyszy
breloczki, biżuteria, zegarki itp.). dźwięk przypominający pukanie.
32
PORADNIKI W SERII
➔ Nordic Walking ➔ Cukrzyca ➔ Zdrowy tryb życia,
➔ Alergia ➔ Zdrowe potrawy aby uniknąć
➔ Pierwsza pomoc dla dzieci nowotworu
➔ Grypa i przeziębienie ➔ Odchudzanie. ➔ Układ krążenia
➔ Serce i układ Ćwiczenia ➔ Zdrowa tarczyca
krążenia ➔ Pamięć doskonała ➔ Zdrowe oczy
➔ Cholesterol ➔ Refleksoterapia stóp ➔ i inne

POLECAMY
www.ksiegarnia-najtaniej.pl wyd.literat@lit.com.pl

Analiza I Interpretacja Wynikow Badan Laboratoryjnych

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Analiza I Interpretacja Wynikow Badan Laboratoryjnych

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Analiza I Interpretacja Wynikow Badan Laboratoryjnych

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PORADY

Wydawnictwo Literat Opracowanie:

Poniższe dane pochodzą z literatury Poziom cholesterolu

W wynikach badań odzwierciedlają się

Plik zabezpieczony watermarkiem jawnym i niejawnym: 21824903A3065323

Badania krwi można wykonywać bez

niedokrwistości hipotoniczne prze- Retikulocyty

Poniżej Powyżej nieleczone niedo- znaczna utrata krwi

niedobór witami- ostre zakażenia

zimnica niektóre białaczki ziarnica złośliwa

choroba Cushinga przewlekła choroba Cushinga mononukleoza

białaczka bazofi- białaczka limfa-

Limfocyty (LYM) Monocyty (MONO)

Grupy krwi Geny Grupy krwi dzieci

utrata w przebiegu nadmierne pocenie zasadowica meta-

Poniżej Powyżej alkoholizm cukrzyca ciężarnych

Cholesterol całkowity (Ch) NORMA

HDL („dobry” cholesterol) Przemiana białek

Poniżej Powyżej Białko całkowite

ryzyko rozwoju nie ma znaczenia NORMA

uszkodzenia wą- choroba popro-

zespół nerczycowy Poniżej Powyżej

Aminotransferaza asparaginowa Kinaza kreatynowa (CK)

Fosfataza alkaliczna NORMA

endokrynologiczna Wzrasta w nadczynności tarczycy, zmniej-

Hormony gruczołu Hormony przysadki

NORMA LH Jest to współczynnik wyrażający czas

Poniżej Powyżej normy Występowanie

stany zapalne dróg dieta bogatotłuszczowa, a ubogocukrowa

Występowanie choroby wątroby

cukrzyca choroby dróg żółciowych

choroby nerek żółtaczka

Związki ketonowe Urobilinogen

• Przed badaniem nie należy przyj-

Przygotowanie do badania objętość > 2 ml

• Zaleca się zachowanie wstrze-

Przed pobraniem materiału należy umyć poniżej

Badanie wykonywane jest przez ginekologa. zmiany wymagają leczenia,

dysplazja dużego stopnia • Lustro do oglądania musi obejmo-

• u kobiet w ciąży w I i III tryme- • Nie wolno zapominać o zbadaniu

• Następnie należy wygodnie się

W większych ilościach występuje u płodu Antygen gruczołu krokowego

Diagnostyka chorób genetycznych:

• Badanie trwa 10-30 minut, w zależ- • w diagnostyce nowotworów jajnika,

Lekarz wykonujący badanie powinien

Plik zabezpieczony watermarkiem jawnym i niejawnym: 21824903A3065323

You might also like