GNED04
progresibong mga tao sa
I. Before 1872 – mayroong mga pag-aalsa sa Spanish
Colonialism
• Gabriela Silang 1763  Palaris Revolt 1765
• Tamblot Revolt 1622
Isang dahilan kung bakit sila natalo—ay hiwa-hiwalay ang
kanilang grupo sa pagaalsa para makamit ang kalayaan sa sektor
ng relihiyon.
Unang mga Pilipino – nagalsa na may oryentasyong
relihiyoso
• Bancao sa Leyte 1622
• Sumuroy sa Samar 1650
• Tapar sa Panay 1663
Karamihan ay mga babaylan o anak ng babaylan na gustong
bumalik sa dating relihiyon.
A. Hermano Pule (Apolinario Dela Cruz)
- ang nagpatuloy ng nasimulang pagaalsa
- 1841 – Inusig ng Espanyol ang samahan nila Pule na Cofradia
de San Jose sa Tayabas na laganap sa Timog Katagalugan
• Dahil para sa ilang prayle ang na ang samahan nila Pule
ay kakumpetensiya
• Nanalo man ng isang beses sila Pule ngunit naubos
sila
• Pinugutan at pinagparte-parte ang katawan ni Hermano
Pule
- Paglipas ng 2 taon ay nag-alsa ang Rehimiyentong Tayabas
• Inatake ang Fort Santiago noong Enero 19-20, 1843
• Isinisigaw ay “independensiya”
B. Padre Pedro Sebastian Pelaez
- nakaugnayan ni Hermano Pule
- Pioneer sa sekularisasyon ng mga parokya
- Konektado ito sa pakikipaglaban sa kalayaan nina: Bancao,
Sumuroy, Tapar,
Hermano Pule, hanggang Gomburza
C. La Gloriosa / Glorious Revolution (Spain – 1868)
- Pagbagsak ng monarkiya = republika
- Nagpadala ng isang liberal ng gobernador-heneral na si
Carlos Maria de la Torre sa pilipinas
C.1 Carlos Maria de la Torre (gobernador-heneral, 1869-1871)
: Jems :>>
- Ipinadala upang kunin ang mga loob ng liberal at mga
Pinas (pari, abugado, at mga negosyante)
- After 2 Year bumagsak ng republikan na Amadeo I of Spain
• Bumalik ang monarkiya
• Pinadala si Rafael de Izquierdo(Gobernador-
Heneral)
II. Ika-19 na Siglo
- nagkaroon ng malaking liberalismo sa Europa na nakaapekto sa
polisiya ng pilipinas—Ang Kalakalang Galyon
- pinamumunuan tayo ng spain sa mexico
- 1565, nagsimula si Miguel Lopez de Legazpi hanggang 1815
A. World Trade (1834)
- lumaya ang mexico ang spain at nabuo ang World trade
- pumasok ng mga ibat-ibang dayuhang mangangalakal -
nagbukas ang Suez Canal 1869
Egypt==Mediterranean Sea==Indian Ocean==Pinas
A.1 Sa pagbubukas ng Suez Canal 1869
- lumawag ang kaisipang liberal ng mga tao tungkol sa mabuting
pamahalaan
- Voltaire (French Revolution) (American Revolution)
- Jean-Jacques Rousseau
- John Locke
- Naliberalize ang edukasyon at di ito ginusto ng mga prayle dahil
sa pagbibigay ng kaisipan na maging malaya ang mga tao sa
spain
Last Remaining Spanish Colonies, 1869
1.Cuba 3. Guam
2.Puerto Rico 4. Pilipinas
B.Sitwasyon sa Pilipinas, 1869-1872
Unti-unting nabubuksan ang kaisipan ng mga progresibong
katutubong pinoy sa mabagal na pagbabago ng reporma.
B.1 Kwento ng Frailocracia sa Pilipinas
I. Marcelo H. del Pilar (La Soberania Monacal)
- Mayroong soberania monacal o monastic supremacy sa Pinas -
Ito ay tungkol sa pananatili ng mga prayle sa Pinas ng
mahabang panahon (40 taon)
- Ang pang-aabuso ng mga prayle sa kapangyarihan dahil
nagkakaroon sila ng kapangyarihang pinansyal at politikal
- ito ay dahil mayroong aspetong panlahi na mababa ang tinign sa
mga pilipino
- Indio – ang dating tawag ng mga spain sa Pilipino - Taga Pandacan, Maynila
- Ang pananaw ng mga Prayle ay binibigyan nila tayo ng kultura, - Kaklase niya si Burgos—kasama sa pagsusulit sa pagkapari
pero may masamang epekto ito: sa polisiya noong 1863/1864 - Pinakamaraming parokya na
1.Polo y servicio (Forced Labor) napagsilbihan: Batangas, Pasig, Marikina,
2.Bandala system (Direct Taxes) Manila
3.Encomienda system (Formal Forced Labor)
4.Hacienda system (Allocation of Land Ownership) C. Jose Apolonio Burgos, youngest, 35yrs old
- Taga Vigan, Ilocos Sur—isang Criollo o mekus ang lahi Spanish-
C. Dumami ang mga Tulisan at Bandido F and Fil-M
- ito ang naging paraan upang magkaroon ng hustisya sa pang - Nakapagtapos ng Pitong kurso—2 ay doktorado sa edad na 35
aabuso ng mga prayle. - kinikilala bilang unang antropologo sa Pilipinas
C.1 Cavite o kilala bilang, La Madre de los Ladrones - Sa kanyang pagtuturo ay naging estudyante niya si Paciano
Rizal (kapatid ni
- Ina ng mga magnanakaw dahil sa dami ng di kumikilala sa batas
Jose Rizal)
- Kilala bilang liberal, at sumasama sa piging ni Carlos Maria de la
C.2 Dr. Isagani Medina
Torre
- Isinulat ang “Before the Revolution 1571-1896”
- Mas kilala dahil sa pagiging bukas sa publiko
- Maraming “lawless elements” sa Cavite dahil sa pagkamkam
ng mga prayle sa kanilang mga lupain—kaya sila lumaban sa
I. Sekular ng mga Pari
sistema ng pamahalaan.
I. Mga Kura Paroko
- Pag-aalsa sa Silang, 1745
1.Padre Mariano Gomez – Bacoor, Cavite
2.PadreJacinto Zamora – Marikina

GOMBURZA 3.Padre Jose Apolonio Burgos – Manila Cathedral

(Pinakamahalaga)

A. Padre Mariano Gomes, oldest, 72 yrs old

- taga Santa Cruz, Maynila
- nadestino sa Cavite, Bacoor bilang kura paroko, 1824 (48yrs)
- unang nagsumite sa Ermita, Maynila ngunit di natanggap dahil
bata pa
- Economic Development ng Bacoor
- malapit sa mga mamamayan—pagtatanim ng mga asinan
- bukas ang loob magpahiram para magsimula ng buhay ng mga
tao ng bacoor
- naging instrumento para humina ang mga pagrerebelde sa
Cavite
A.1 Luis Parang Case
- dahil sa pagkamkam sa kanyang lupa ay namundok
- Umakyat si Gomes sa bundok upang kausapin si Parang at
maging tagapamagitan sa Palasyo ng Malacanang
A.2 Marcelino Gomez, pamangkin ni Padre Gomez
- ipinanganak si Padre Gomez noong 1799—higit 70 na ang edad
- kinikilala na katuwang ni Padre Sebastian Pelaes si Padre
Gomez
B. Padre Jacinto Zamora, 2nd oldest, 36yrs old
II. Planong pagkuha ng Spain sa mga Sekular na Parokya,
1850’s-1860’s
1850’s
- Padre Pedro Pelaez – nanguna ng kilusan na
kinakampanya ng mga indio, mestizo, at mga insular
- tungkol ito sa dapat na pag abandona ng mga prayle o
parang regular yung mga parokya at ipahawak na ito sa mga
paring sekular
III. Council of Trent (1545-1563)
Sa lugar na sasakupin, dapat ay may hatian ng trabaho
Regular Priests – Mission Work, walang hawak na parokya
Secular Priests – Parish Work, ang hahawak ng mga parokya
Pinagkaiba ng Regular at Sekular na Pari
Salitang Fraile/Prayle – “Brother”
Regular Priest – galing sa salitang (regla, o reglas, o
reglamentos)
- Bound by the rules
- Lahat sila ay purong Espanyol na galing Iberian
Peninsula

: Jems :>>
 Uri ng Regular Vows
Priest IV. Mga mahahalagang tao sa Sekularisasyon Movement
Dominicans Vow of poverty 1. Padre Pedro Sebastian Pelaez (June 29, 1812 – June 3,
Agustinians Vow of celibacy 1863)
Recollects Vow of obedience to the head of - namatay dahil nadaganan ng Katedral ng Maynila
Religious Order - at ipinagpatuloy ang laban nila Padre Mariano Gomes, Padre
Franciscans Jose Burgos,
Jesuits – Vow of obedience to the Pope Padre Jacinto Zamora, atbp
Heswita -
Society of
Jesus 2. Comite de Reformadores – Ang Unang Henerasyon ng
mga Reportmador - nagsusulong ng mga kinakailangang
Secular Priest – binubuo ng iba’t-ibang uri sa lipunan reporma para umunlad ng Pilipinas at magkaroon ng
- Hindi purong espanyol na ipinanganak sa Peninsula pagbabago sa mga tao
- Insulares/Creoles - Nagkaroon ng mga tagasunod ng estudyante ng Unibersidad ng
Santo Tomas
- Mestizos
- Sinundan nila Rizal at Isabelo Delos Reyes – Kilusang
- Indios Propaganda
Sila din under sa Obispo o Diocese
- Ayaw magpailalim ang mga prayle kaya nagkakaroon ng 3. Demonstration of 1869, UST
tunggalian sa iglesia sa sekular at regular - Nabuo dahil sa gustong patunayan ng mga Pilipino na
dapat hindi sila maliitin ng mga Espanyol.
Patronato Real o Royal Patronage
- Nagpakalat sila ng mga polyeto na angsasabi na “Hindi
- ang pagkakaisa ng gobyerno, estado, at simbahan
karapat-dapat sa mga indio ang mainsulto, o tumanggap ng
insulto mula sa propersor”
A. Ngunit noong 1768, nagkaroon ng alitan sina
- Dahil ang tingin ng mga Espanyol sa mga Indio ay
- Charles III of Spain at
napakaliit o walang dangal - Ito ang naging dahil kung bakit
- Pope Clement XIII
napaghinalaan si Padre Burgos dahil idolo siya nila:
Dahil sa alitan nito napaginitan ang mga Heswita at pinatalsik sa
Pilipinas 1.Maximo Paterno

- At kinuha ng mga Rekoletos ang mga parokya at 2.Paciano Rizal

Heswita 3.Felipe Buencamino
- Ang mga parokya ng rekoletos ay nakuha ng mga 4.Ambrosio Rianzares Bautista - Nagbasa ng Declaration of
Sekular Independence
- 1859, bumalik ang mga heswita para bawiin ang mga Na naging parte sa Kilusang Propaganda at sa rebolusyon
parokya kasama ang mga

- Umigting dito ang pagpapalawak ng sekularisasyon Comite de Reformadores

Dahilan ng pagpigil sa Sekularisayon sa Pilipinas

1.Limpieza de Sangre – Purity of Blood o Racial Purity
I. Motin de Cavite - Ang Pag-aalsa sa Cavite, (Enero 20, 1872)
- Naniniwala ang mga espanyol na sila ang superior sa dugo
- ang pagsugod sa arsenal ng Espanya sa Fort San Felipe sa
Cavite City - ito ay reaksyon ng mga sundalong nagtatrabaho
2.Matindi ang paghihinala nila sa pagpaplano ng rebolusyon
sa Cavite Arsenal na tinanggalan ng prebilehiyo ng pamahalaan
ng mga sekular na pari
– na pinamunuan ni Sarhento La Madrid
- dahil 1810, sa Mexico ang namuno sa rebolusyon ay pari—
- ngunit ang mga nag-alsa ay nasupil ng gobernador-heneral at
Padre Miguel
pinatay—kahit ang mga sumuko ay binaril nang sila ay
Hidalgo y Costilla,,, kaya nakalaya ang Mexico noong 1821
makalabas

3. Ang tingin ng mga Sekular na par nai ang mga Pilipino ay

Fr. John Schumacher, isang Heswitang Historyador
mahihina ito at di maganda ang mga ugali

: Jems :>>
- “Father Jose Burgos A documentary History”
- May malaking sabwatan na magaganap—na planong
pabagsakain ang buong pamahalaan—na gaganapin din sa
Manila
- Ngunit nalaman ito ni Gobernador-Heneral Rafael de Izquierdo
na may pagaalsang pinaplano kaya agad itong umaksyon
Ang mga Mason na utak ng pag-aalsa ayon sa dokumento
1. Maximo Inocencio,
2. Crisanto De Los Reyes,
3. Enrique Paraiso
Sila ay pinarusahan at ipinatapon sa Marianas, Guam—at nailipat
sa GOMBURZA ang sisi.
- Sinasabi na si Gobernador-Heneral Rafael de Izquierdo ay
isang mason din kaya ipinatapon niya lang sila.
A. Francisco Zaldua
- siya ang nagpatunay na ang pag-aalsa daw sa Cavite ay
mayroong isang pari na nagbayad sa kanila para gawin—Si
Padre Jose Burgos.
- si Francisco ay kasama talaga sa nag-alsa ngunit bumaligtad
siya at gumawa ng kwento na idinamay si Padre Burgos—at ito
ang naging batayan para arestuhin ang tatlong pari na
konektado sa kilusang sekularisasyon
Noong panahon na iyon mainit ang isyu sa sekularisasyon kaya
naman nung nagkaroon ng imbestigasyon—sinabi na may
kinalaman sina Padre Gomes, Burgos, at Zamora.
Sa pagpunta nila sa bahay ni Jacinto Zamora ay nakahanap sila
ng sulat; “dalhin ang bala at pulbura” – salitang tanda para sa
pera na ginagamit sa sugal kaya naaresto si Padre Zamora.
Ikinulong ang tatlong pari sa Fort Santiago, sa loob ng
intramuros
- si Zaldua na pangunahing saksi ay napatawan din ng pagbitay
- paglilitis-militar ang ginawa sa kanila
II. Ang Arsobispo ng Maynila, si Meliton Martinez
- naniniwala na inusente ang tatlong pati at ipinapasuot niya ang
kanilang habito sa araw ng pagbitay sa kanila kahit tutol dito ang
gobernador-heneral. - at papatunugin niya din ang mga kampana
para sa kanila—naniniwala siya na inosente ang GOMBURZA.
: Jems :>>
Nang lumaon ay inilipat sila sa kwartel ng mga Espanyol—
Bagumbayan na ngayo’y Japanese Garden sa Rizal Park,
Luneta
I. Mga huling salita ng GOMBURZA
1. Padre Mariano Gomez – “Kahit kunin niyong pari ay
iyong pinakamatindin naming kaaway na pari, para malaman nila
kung gaano kalinis ang aming budhi” - Luis Camara Dery –
sinasabi na may mga nakaalitan talaga ang mga GOMBURZA na
mga prayle—lalo na si Padre Burgos na siyang nagdiin sa kanila.
2. Padre Jose Burgos – “Pumunta kayo sa mga museo at
aklatan sa ibang bansa upang malaman ninyo kung sino ang
inyong mga ninuno” - maging mabuting Pilipino, pero isang
edukadong Pilipino.
- tuklasin mo ang kasaysayan para makilala mong hindi ka bobo,
at magaling ka, magaling ang lahi mo, ang mga ninuno mo.
ANG ARAW NG PAGBIBITAY SA GOMBURZA
II. Pebrero 17, 1872—Umaga sa Bagumbayan
- Bibitayin ang tatlong pari gamit ang garrote – paghihigpit ng
bakal sa leeg hanggang ito ay mabali.
- Unang binitay si Zaldua
- Pangalaw, si Padre Gomes (Hinarap ang kamatayan ng
kalmado)
- Pangatlo, si Padre Zamora (Nasiraan na ng bait)
- Pangapat, si Padre Bugos (umiiyak dahil wala siyang kasalana)
- Ayon kay Prof. Ambeth Ocampo, nanghihinayang siya sa buhay
niya
Ang mga labi ngayon ng tatlong pari ay nasa Libingan ng Paco,
Manila
Malaking Epekto ng GOMBURZA sa kasaysayan ng Pilipinas
1. Ayon sa sulat ni Emilio Jacinto
- GOMBURZA – ginawang hudyat sa kilusan ng KKK, na
nagsasalaysay na “ipinaghihiganti naming ang pagkamatay ng
tatlong pari, kaya kami naghihimagsikan”
2. Teodoro Agoncillo – History of the Filipino People
Noong 1872, wala daw kasaysayan ang Pilipinas bago ang taon
na ito
- sinasabi dito na kung di nangyari ang mga naganap noong 1872
ay di magkakaroon ng damdaming makabansa ang mga Pilipino
—dahil may kanya kanyang kinakabilangan ang mga tao dati at
di isa bilang Pilipino - Dahil sa pagkamatay ng tatlong pari—ay
nabuo ang pagiging nasyonalismo ng mga Pilipino
Edmund Plauchut, isang Pranses – La Solidaridad
Democratic Fortnightly
- nagbigay ng salaysay sa nangyari noong araw ng pagbitay
- na noong binibitay na ang mga pari—Lalo na kay Padre Burgos
ay ang mga
Pilipino ay lumuhod at sila’y mga nagdasal
2. Katalista ng Pagbabago: Ang kanilang sakripisyo
ay nagbigay daan sa mas matinding hangaring reporma at
nagsilbing inspirasyon sa iba pang lider ng Pilipinas na
hamunin ang kolonyal na pamahalaan, naglalatag ng
pundasyon para sa mas malawakang kilusan patungo sa
kasarinlan.

Pagkatapos ng pabigtay sa tatlong pari sa taong iyon ay naging

tahimik ang lahat ng mga Pilipino—at ang nangahas nalang na
1. Padre Jose Apolonio Burgos y Garcia
magbanggit ng tatlong pari ay si Jose Rizal noong kanyang inalay
9 Feb 1837 – Vigan, Ilocos Sur
ang El Filibusterismo sa tatlong pari.
Parents: Jose Burgos, Florencia Garcia
Studies: 7 Kurso
III. Ilan pa sa naging epekto sa pagbitay sa GOMBURZA
Colegio de San Juan de Letran – Bachelor of Arts
1.Kilusang Propaganda – Filipino Reformists
University of Santo Tomas – doctorate of philosophy and
Na sila; Jose Rizal,
theology and a licentiate in canon law
Marcelo H. Del Pilar
Mariano Ponce
Graciano Lopez Jaena 2. Padre Mariano Gomes de los Angeles
2 Aug 1799 – Santa Cruz, Manila
2.La Liga Filipina – ni Rizal ngunit siya ay nahuli at tinapon sa Parents: Alejandro Francisco Gomes, Martina Custodia (de los
dapitan Angeles)
Studies:
3.KKK – Andres Bonifacio Colegio de San Juan de Letran – Bachelor of Sacred Theology
- ang katipunang ito ang nagbigay daan ng Himagsikang (1815)
Pilipino University of Santo Tomas – Bachelor of Canon Law (1818)
- Bachelor of Sacred Theology (1823)
Conclusion: Ang pagiging martir ng tatlong pari na sina Padre
Gomes, Padre Zamora, at Padre Gomes—ang paghihirap at
3. Padre Jacinto Zamora y del Rosario
pagpatay sa kanila ang naging inspirasyon para mabuksan ang
14 Aug 1835 – Pandacan, Manila
mga mata ng mga Pilipino sa nasyonalistang kamalayan—sila
Parents: Venancio Zamora, Hilaria del Rosario
ang dahilan ng pagsilang ng mga bayani ang Propaganda
Studies:
Movement; ang mga Katipuneros; haggang sa panahon ng
Colegio de San Juan de Letran – Bachelor of Arts
rebolusyon. Ang
University of Santo Tomas – Bachelor of Both Laws (1859) and
GOMBURZA ang nagsilbing sigaw ng laban para sa mga Pilipino Doctorate of
Canon law
Pugaw Lawin in 1896 – pinamunuan ni Andres Bonifacio ang
isang rebolusyon sa pamamagitan ng pagpunit sa kanilang
Cedula—na naging simbolo ng pagkaalipin ng mga Pilipino

IV. Makasaysayang Epekto ng GOMBURZA:

1. Simbolo ng Pagsalungat: Kinikilala ang
GOMBURZA bilang mga simbolo ng tapang at
pagtatagumpay, na naglalarawan ng pakikipaglaban ng mga
Pilipino para sa kalayaan at katarungan.

: Jems :>>
Apolinario Mabini: Talino at Paninindigan
Apolinario Mabini (Pule) - July 23, 1864—Talaga,
Tanauan, Batangas
- 2 sa 8 na magkakapatid
- F: Inocencio (Farmer At Unang Kabesa de Barangay ng
Talaga)
M: Dionisa (Nagtitinda ng Kape at anak ng isang Guro,
na si Maestro
Juan Maranan)
Pag-aaral
- Lahat ng marka ni Mabini ay Sobresaliente
- Colegio de San Juan de Letran (1881)
- Bachelor of Art/Bachiller en Artes
Don Arcadio del Rosario (Abugado sa Maynila)
- Nanilbihan si Mabini bilang Sakateros sa lupain ni
Arcadio
- Dahil sa kagipitan at paglaganap ng Cholera ay bumalik
si Mabini sa Batangas
- Pinagaral niya si Mabini sa Unibersidad de Sto. Tomas
de Manila ng: Philosophy (1884) at Law (1888)
- Tinulungan din siya ni Don Numeriano Adriano
- kinuhang eskrimano sa Notaria Publica de D.
Numeriano
Adriano, Manila -- Intramuros (1890)
Pansamtalang nagturo si Mabini sa paaralan nila:
- Fr. Valerio Malabanan, Bauan (1883)
- Lipa (1885 – 1887)
- Isang Barya lamang ang kinita ng Ina ni Mabini noong
humiling siya ng bagong damit.
- Nilakad niya mula Lipa hanggang Bauan
- Ilang araw, naratay ang kanyang Ina, After 1 year
namatay
- Pangarap ng Ina nito na maging Pari si Mabini
Nagtahan Street, Sampaloc, Manila
- Nangupahan si Mabini habang nagaaral sa Santo
Tomas
- Naging Liberal si Mabini dahil kay Don Numeriano na
isa ding liberal
Europe: Aktibo sina Marcelo “Plaridel” del Pilar at
Jose Rizal
- Tinatawag silang repormador
Pinasok ni Don Mariano si Mabini sa lodge Balagtas
- Nakilala bilang “Katabay” –mapagmasid
La Liga Filipina
- Humina dahil sa pagkahuli kay Jose Rizal
: Jems :>>
- Nakiisa si Mabini sa muling pagtatag ng Liga (April
1893)
- Dito niya nakilala si Andres Bonifacio
Cuerpo de Compromisarios
- co-founder si Mabini—bilang kapalit sa La Liga Filipina
- upang matulungan ang mga repormador at La
Solidaridad(1894)
- 1894, nakapagtapos ng pag-aaral si Mabini
Cuerpo de Vigilanci de Manila (1895)
- Isa si Mabini sa mga tiniktikan ng mga sikretong ahente
ng pamahalaang espanyol
Hamon ng Tadhana
- 1895, unti-unting nanghina ang katawan
ni Mabini - Sinuri siya nila:
- Dr. T. H. Pardo De Tavera - Dr. Ariston
Bautista Lin - Dr. Isidoro de Santos - Dr.
Santiago Barcelona
- January, 1896 – di niya na maigalaw ang kanyang mga
binti - Oct 10, 1896 – hinuli si Mabini ng Guardia Civil
Veterana sa salang rebelyon
- Pinaghinalaan na sangkot sa Rebulusyon (Aug 1896)
- Marami ang ipinatapon sa Mindanao, Palawan, at
Africa
- Ikinulong sa San Juan de Dios Hospital
- Pinagbawalan na kumausap: 2 buwan
- di din siya binigyan ng doktor
Mga malalapit na kaibigan ni Mabini na pinatay
- Dec 30, 1896 – Binitay si Rizal
- Jan 11, 1897 – Don Numeriano at Domingo Franco
Fernando Primo de Rivera (Gobernador-Heneral)
- dumulog si Mabini upang mapalaya
- July 1897, napalaya si Mabini
- makalipas ang ilang araw ay namatay ang kanyang
tatay
Alay sa Bayan
- 1898, nagbago ang kanyang pananaw sa rebolusyon
noong nasa San Juan de Dios siya.
Dec 1897 - San Miguel de Mayumo, Bulacan
- Sumuko si Emilio Aguinaldo sa Biak na Bato
(nadismaya si Mabini)
Paciano Rizal (Heneral ng Rebolusyon)
- Hindi kumilala sa kasunduan sa Biak-na-Bato
- Tinanggap si Mabini

Bai, Laguna
- Inilipat si Mabini mula Los Banos
- Sumulat ng: Ordenanzas de la Revolucion
- Naglalaman ng Sistema ng pakikipaglaban at
pamamahala sa mga bayang napalaya
El Verdadero Decalogo (The True Decalogue)
- Halaga ng kabutihan para sa nakararami at ng
bayan
Republikang Demokratiko
- Nababagay daw para sa Pilipinas
- Binalangkas niya ang Constitutional Program
- isinulat niya noong nasa manila kasama si Don Arcadio
Antonio Guevarra (Ahente ng Rebolusyon)
- April 1898, Palihim na nilahathala ang gawa ni Mabini
sa Manila
Gabayan ang Bayan
U.S Asiatic Squadron
- May 1, 1898—Inatake ang Manila Bay,
- pinalubog ang barko ng mga espanyol
- Spanish-American War dahil sa interes ng US ang Cuba
- Nakiusap ang mga Espanyol kay Paciano Rizal para
sumoporta
- Nakusap ang mga US kay Aguinaldo sa Singapore at
Hong Kong
- Ipinangako ng mga Amerikano na tutulungan nito ang
mga
Pilipino na makalaya
Gobierno Dictatorial Filipinas
- June 2 1898, Kawit - natanggap ni Aguinaldo ang
constitution ni
Mabini
- inimbitahan ni Aguinaldo si Mabini sa Cavite
- June 12, 1898, Cavite Puerto – nagkita sa unang
pagkakataon
- Naging tagapayo si Mabini ni Aguinaldo
- Admiral Dewey – Tutulungan daw ng US ang Pinas
Pamahalaan Taga Pagbagong Puri (Hunyo 23, 1898)
- Government that Elevates Dignity
- June 18, 1898 – Sistema ng pamahalaan na gawa ni
Mabini
- Mabigyan kagustuhan ng nakararami
- Batayan ng pagsasaayos ng pamahalaang local
- Sistemang Panghukuman at Militar
- Ahensya ng Pamahalaan
: Jems :>>
- Pagbubuo ng Kongreso – magpapayo sa pangulo-
Probins
Aug 1898 – Bacoor, Cavite
- pagpapatawag sa mga lider ng baying nakalaya—dahil
nakikita na ang balak na pagsakop ng US sa Pinas
Comite Central Filipino (Hong Kong – Aug 1898) - Ang
pagpapadala ng mga kinatawan ng Pinas sa ibang bansa
upang ipakilala na malaya ang Pinas
Aug 13, 1898 – Walang pag-asa na makuha ang
Intramuros
- isinuko nito ng mga Espanyol sa US
Malolos, Bulacan – Aug 22, 1898
- Bagong Kabisera ng pamahalaan—upang bigyan
sekuridad
- Sept 10, 1898 – lumipat ang Pamahalaan mula Bacoor
Laban sa mga Banta ng Kalayaan
- 5 days, nagbukas ang kongreso sa Barasoain
Church
Felipe Buencamino – Barasaoin, Sept 18, 1898
- Nagbigay ng impluwensya sa talumpati ni Aguinaldo
Camara Negra del Presidente
- The Darkness in the Office of the President
- Ang tinawag kay Mabini ng mga kongresista.
- Hinarang ni Mabini ang Constitution sa
tanggapan ng Pangulo. - Iginiit ni Mabini na walang
kapangyarihang gumawa ng batas o constitution ang
kongreso dahil taga payo lamang ang mga ito ng
Pangulo.
Siniraan si Mabini ng mga Kongreso
- Syphilis ang dahilan kung bakit daw lumpo si Mabini
- Dec 1898, planong bumitiw si Mabini na maging taga- El Simili de Alejandro (1901)
payo ni Aguinaldo - Sa pahayagang El Liberal
- Jan 1, 1899, tinanggap ni Aguinaldo ang mga puna ni - dahilan kung bakit siya ay nakulong uli
Mabini sa
Konstitusyon at Binasa sa Kongreso Jan 16, 1901, Guam
- Jan 2, 1899, Binago ni Aguinaldo ang Gabinete - Ipinatapon si Mabini sa Guam
- Mabini = Foreign Affairs (Chief of the cabinet) - Kasama ang 56 na ayaw manumpa sa US
- Prudencio Mabini (eldest)
National Assembly (Jan 23, 1899)
- Jan 21, 1899, pagtanggap ni Mabini at Aguinaldo sa Heneral Arthur MacArthur
Konstitusyon at nag silang sa Republica ng Pilipinas - nagsabi ng dahilan kung bakit pinatapon si Mabini

Pukawin ang Diwa ng Bayan La Revolucion Filipina (Mabini)

- aral tungkol kamalian ng rebolusyon
Sumiklab ang Digmaan sa US at PH - Inalay sa ala-ala ng kanyang Ina
Felipe Calderon (Author of the Constitution)
- Ang amerikanista sa PH na nagtaksil Alang-Alang sa Bayan

March 29, 1899, San Isidro, Nueva Ecija
- napilitang ilipat ang republika dahil sa pagsugod ng US
sa Malolos
May 4, 1899, Tuluyang mag alis ni Mabini sa gobyerno
- Pinalitan siya nila
Paterno (Chief of the Cabinet)
Beuncamino (Foreign Affairs Secretary)
Ambrosio Rianzares Bautista (President of the
Assembly)
July 4, 1902, Amnestiya
- Pagdeklaro ng US Gov. na tapos na ang minaliit
nilang pagaaklas ng mga tagalog (Tagalog
Insurrection)
- Mabini at Artemio Ricarte (Natira sa Guam)
After 25 Buwan na pagkakatapon sa Guam
- Feb 26 1903, Nagtahan, Nakabalik si Mabini sa
Manila

July 1899, Rosales Pangasinan

- Lumipat dito si Mabini pagkatapos umalis

Aug 1899, Tarlac

- Pagendorso ni Aguinaldo kay Mabini ng pagiging
Punong Ministro sa
Korte Suprema
- Di kombensido si Paterno

Nov 1899, Tarlac,

- Napasakamay ng US ang Korte Sumprema

Paninindigan para sa Bayan

Pagkatapos bumagsak ng Tarlac
- Nagpunta si Mabini sa Cuyapo, Nueva Ecija
- Dec 10, 1899, Intramuros, nakulong siya

Sep 23, 1900

- Pinalaya si Mabini, ngunit di na siya pwedeng tumira sa
Manila
- Nanirahan sa Nagtahan Nakainom si Mabini ng
- Di napakuluang gatas ng kalabaw na may kolera

: Jems :>>
May 13, 1903 (11 Evening)
- Namatay si Mabini (38yrs old) JOSÉ RIZAL: Sa Landas ng Paglaya
- Libo-libo ang naghatid kay Mabini sa huling
hantungan sa tulong ni Don Arcadio Jose Rizal may pinaka mataas na marka bago
- Binondo Church ay napuno dumating si
- Claro M. Recto
1918 – 1969, Mabini sa Piso (US)
- Inilipat din siya sa 10 peso bill Dec 30, 1898, Rizal Day
- prinoklama ni Aguinaldo
1921, Luksang Parangal
- Mabini at Emilio Jacinto sa Ayuntamiento, Example of Veneration without Understanding
Intramuros
- Renato Constantiono
- Inilipat sa Manila North Cemetery ---------------------------------------------------------------------
-------------
1956, Dambanang Apolinario Mabini
Dr. José Protacio Rizal Mercado y Alonzo
- Ibinalik ang labi sa Talaga, Tanauan, Batangas
Realonda
1980, sinuri ng Philippine Orthopedic Center ang labi - (19 Hunyo 1861– 30 Disyembre 1896)
ni Mabini
- Polyo ang sanhi ng pagkalumpo Dec 1896, Fort Santiago
- Apat na taon di nagkita si Paciano at Jose Rizal
2014, Pagdiriwang sa ika-50 anibersaryo ng - Isinulat ang kanyang huling salita para kay
kapanganakan ni Mabini Paciano

Paciano Rizal (likod ng pagkabayani ni Jose Rizal)

- Di nagpapahayag ng damdamin sa bahay ng
Rizal
- Magsasaka at Heneral ng Rebolusyon

Feb 1883, Madrid

- Natuto ng Ideya ng Liberalismo si Rizal

La Solidaridad
- Pahayagan ng mga propagandista na sina:
- Marcelo H. Del Pilar
- Graciano Lopez Jaena
- Jose Rizal

Noli Me Tangere at El Filibusterismo - Ang

rebolusyon ay di magtatagumpay kung batay
sa pansariling interes lamang

Juan Luna at Felix Resureccion Hidalgo

- Mga pintor na binaggit ni Jose Rizal

The Brindis of 1884

- Dalawang Bansa, Dalawang Bayan

: Jems :>>
- Pinuri niya ang Spain para sa mga Pintor
Juan Luna at Felix Resureccion Hidalgo
- Mga pintor na binaggit ni Jose Rizal
The Calamba Hacienda Case
- Malaking kasawian ni Rizal
- Itinaas ng mga Dominicans ang renta sa lupa
sa Calambas
II.Oct 3, 1896, Barcelona Spain
- Naghintay siya ng 3 araw sa bangka
III. Oct 6, 1896, Fort Monjuich
- Ikinulong si Rizal
IV. Nov 3, 1896, Fort Santiago
- Bumalik sa PH at ikinulong sa Fort Santiago

Victoria Harbor, Hong Kong 1800s Dec 30, 1896, Fort Santiago
- Di pinatapak si Rizal ng kanyang pamilya sa PH - inilipat siya sa Bagumbayan--umaga (6:30AM)
at nagkita nalamang sa Hong Kong - Binaril si Rizal ng (14) Bulacan Firing Squad

Redemption of the Philippines

Dec 1891, D’Aguilar Street, Rednaxela Terrace, presupposes virtues, and virtue
Hong Kong - Laking takot ng pamilya ni Rizal ang presupposes sacrifice, and sacrifice
paguwi nito sa PH, kaya dito nalamang sila nagkita presupposes love
- Love (love of country)
La Liga Filipina
- Layunin: Pagbuklurin ang mamamayan bilang
isang nasyon.
- Itaguyod ang pagtutulungan
- Pagtatanggol sa isa’t-isa

1891-1893, Gov. Gen. Eulogio Despujol

- Naisip na mas problemado siya sa kanyang
halaga
- Noong nalaman nila ang simbolo ng reporma—
dinampot si
Rizal

KKK (Kataastaasang, Kagalanggalangang

Katipunan ng mga Anak ng Bayan)
- Andres Bonifacio

1892-1896, Dapitan
- Huling 4 na taon ni Rizal - Dr. Pio Valenzuela
- ipinadala siya ni Bonifacio para malaman ang
pananaw ni Rizal sa magaganap na rebolusyon.

I. Aug 30, 1896, Bumalik si Rizal sa Manila Bay -

upang pumunta sa Cuba—magbibigay serbisyo
bilang doctor sa rebolusyon
- Katipunan Siege on San Juan Del Monte
- Saktong pagpunta niya ay pumutok ang
rebolusyon

: Jems :>>
: Jems :>>