Professional Documents
Culture Documents
Zuhal Çelik Gemi Yakıt Devreleri Ve Bunkering
Zuhal Çelik Gemi Yakıt Devreleri Ve Bunkering
ORDU ÜNİVERSİTESİ
FATSA MESLEK YÜKSEKOKULU
ZUHAL ÇELİK
DANIŞMAN
ÖĞR. GÖR. CİHAN NACAK
ORDU, 2023
İçindekiler
BÖLÜM 1 .......................................................................................................................3
GİRİŞ..............................................................................................................................3
1. Yakıtlar ...................................................................................................3
2. Tanklar ...................................................................................................6
3. Isıtıcılar ................................................................................................10
1
BÖLÜM 2 .....................................................................................................................14
1. Boru Hatları:.........................................................................................17
4. Barçlar: ................................................................................................18
1. SATICILAR.............................................................................................21
2. ALICILAR...............................................................................................21
KAYNAKLAR .................................................................................................................23
2
BÖLÜM 1
GİRİŞ
AKARYAKIT DEVRESİ
Gemide başta ana makine olmak üzere yakıtla çalışan diğer makinelere (Dizel
jeneratörler, kazanlar, incinerator (çöp yakma cihazı), acil durum ya da liman jeneratörleri)
yakıt gerekmektedir. Yakıt devresi gemi bünyesindeki tanklara depolanmış yakıtları, ihtiyaç
duyulan merkezlere (makinelere) belirli aşamalardan geçirildikten sonra yakıt götürmek için
yapılmış önemli bir devredir.
Yakıtla çalışan makinelerde; yakıtı depolayan, temizleyen ve yeterli miktarda doğru
zamanda silindire püskürten sisteme, yakıt sistemi denir. Dizel motorlarında yakıt sistemi,
yakıtın belirli bir yerden alınıp yüksek basınç pompalarına verilmesini sağlayan oldukça
karmaşık bir devredir [1].
1. Yakıtlar
Fiziksel ve kimyasal yapısında bir değişim meydana geldiğinde enerji (ısı) açığa çıkaran
her türlü malzemenin genel adına yakıt denir. Yakıtların esas maddesini organik karbon
teşkil eder. Isı, bu organik karbonun oksijen ile reaksiyonu sonucunda açığa çıkar. Bu
reaksiyon ısısından sanayide büyük ölçüde faydalanılır [2].
3
II. Dizel yakıtı (Marine Diesel Oil) MDO:
Orta güçlü yüksek devirli dizel makinelerde kullanılır. HFO ye göre MDO
yakıtları temiz yakıt olup maliyeti yüksektir. Genellikle jeneratörlerde, acil durum ve liman
jeneratörleri ile incinerator de kullanılır. Aynı zamanda manevra, ilk çalıştırma ve durdurma
işlemlerinde ana makinede de kullanılır (Ana makinelerin durdurma zamanında yakıt
borularının içinde HFO yakıtı bırakılmaması gerekir. Bunun sebebi ana makine
bünyesindeki enjektörlerin tıkanmamasıdır.). Teknik özelliği: Yoğunluk 0.85 ton/ m³ –
viskozitesi düşük 14 Cst / 40 °C (Viskozite: Akıcılık Birimi: Cst) arasındaki viskoziteye
sahip yakıtların kullanılmasını kataloglarda tavsiye eder. [1]
4
1. Yakıt Devreleri
Dizel makinelerinde yakıt devresi, yakıtın belirli bir yerden alınıp püskürtme
pompalarına verilmesini sağlayan oldukça karmaşık bir devredir. [8]
Gemi dizel motorlarında kullanılan yakıtlar, damıtma ve fuel oil olarak iki ana bölüme
ayrılır. Günümüzün modern gemi dizel makinelerinde küçük, güçlü, yüksek devirli dizel
makineleri istisna edilirse yakıt olarak çoğu zaman türlü viskozitelerdeki fueloiller kullanılır.
Dizel makinelerinde kullanılacak yakıt önce geminin ana tanklarına alınır.
‘Dabılbotum’ veya ‘çift dip’ adları verilen bu tanklardan yakıt aktarma veya transfer
pompasıyla alınarak settling ya da dinlendirme tanklarına verilir. Settling tankında bir süre
dinlendirilerek yabancı maddeleri kısmen dibe çöktürülen yakıt, bir separatörden
geçirildikten sonra iyice temizlenmiş olarak servis tankına aktarılır. [8]
5
Gemideki Yakıt Devresinin Elemanları
Tanklar
Isıtıcılar
Streyner ve filtreler
Viskozitemetreler
Separatörler
Sayaçlar
Pompalar
Güvenlik cihazları [8]
2. Tanklar
Gemi ana makinesi veya jeneratör, kompresör, ısıtma sistemi gibi yardımcı makine
ve sistemler için gerekli olan yakıtın depolanması veya işlenmesi amacıyla oluşturulan
tanklardır. Gemilerde kullanılan ağır yakıtın, gemi ana makinesinde kullanılabilmesi için
inceltilmesi gerekir. Bu nedenle, sadece ana makine için depolama tankı, bekletme tankı,
servis tankı gibi bir dizi yakıt tankı gerekir. Ana makine için yanaşma manevrası gibi
durumlarda kullanılmak üzere ayrıca dizel yakıt depolama, bekletme ve servis tankları
tertiplenir. Gemilerde, içerdikleri yakıtın türüne, kullanım amacına ve bağlı olduğu sisteme
göre ana makine ağır yakıt depolama tankı, acil durum jeneratörü dizel yakıt tankı, ana
makine dizel yakıt tankı, ağır yakıt servis tankı, ağır yakıt bekletme tankı, dizel yakıt
bekletme tankı vb. şekillerde adlandırılan çok sayıda yakıt tankı bulunur. [9]
6
a. Ana Depolama Tankları ( Storage Tank)
Büyük kapasiteli depo amacıyla kullanılan yakıt tanklarıdır. Yakıt bu tanklara alınır ve
burada muhafaza edilir. Gerektiğinde settling tanklara transfer edilerek kullanılır. Bu tanklar
ambarların altında ve balast tanklarının arasındadır. Ayrıca makine dairesinin altında deep
tank olarak kullanılır. Geminin yara alması durumunda yakıtın denize akmasını önlemek için
gemi bordasına temaslı yapılmaz çift cidarlı olmasına dikkat edilir.
Günümüzün ağır devirli yüksek güçlü dize makinelerinde türlü fuel oiller yakıt olarak
kullanılmaktadır. Ancak dizel oil ile karşılaştırıldıkları zaman fuel oillerin yapılarında daha
büyük miktarda katı yabancı maddeler su ve tortu bulunmaktadır. Sözü edilen yabancı
maddelerin separatörden geçirilmeden önce yakıtlardan kısmen ayrılması gerekir. Bu amaçla
dinlendirme tanklarından yararlanılır. Dinlendirme tankları birer asma tanktır. Yakıt bu
tanklara bir geyt valf yardımıyla transfer pompasından verilir. Dabılbatım tanklarında olduğu
gibi bu tanklarda da bir iskandil borusu ve yakıtın ısıtılmasını sağlayan bir ısıtıcı bulunur.
Settling tankların taşıntıları dabılbatım tanklarına verilir. Settling tanklarının hava firar
boruları en az 50 mm iç çapında olur ve güverteye kadar uzatılan bu boruların uçları birer
alev kapanıyla kapatılır. Settling tanklarına birbirini tamamlayan iki ayrı ve yassı camdan
yapılmış ve üzerinde koruyucusu olan tesviye şişeleri yerleştirilir.
7
Fuel oilin içindeki su ve yabancı maddelerin ayrılması, tank dibine çökmesi için
ısıtılması gerekir. Yakıtın kendiliğinden tutuşmasını önlemek için sıcaklığın 50 dereceyi
geçmemesine dikkat edilir. Fuel oil ile çalıştırılan dizel makineleri için genel olarak iki
dinlendirme tankı kullanılır. Bu tankların ikisi birden temiz veya seperatörden geçirilen yakıt
ile doldurulur. Birindeki yakıt dinlendirilirken diğerindeki yakıt kullanılır. Dinlendirilen
yakıt tankta en az 12 saat tutulur ve tanktaki yakıt kullanılmaya başlamadan önce dreyn
valfleri açılarak su tortu ve yabancı maddeler tank dışına atılır. Settling tankları biri yüksek
diğeri alçak olmak üzere iki disçarç valfi ile donatılır. Ayrıca her settling tankı dibinde
biriken tortu ve suyun boşaltılmasını sağlamak amacıyla bir dreyn valfine sahiptir. Bu
yabancı maddelerin tekne dışına veya çamur tanklarına verilmesi için ayrıca boşaltma veya
striping pompalarından yararlanılır. [8]
Dolum sırasında yakıt taştığı veya yakıt geri döndüğü zaman tekrar kullanıma
verilen yakıtların depolandığı tanklardır. [1] Bu tanklar, sıvı türlerine göre yeterli sayıda
yapılır ve bir taşıntı tesisatı ile aynı özellikte sıvıların depolandığı tanklarla
irtibatlandırılırlar. Bunların dışında gemi ihtiyaçlarına göre değişik amaçlar için dizayn
edilmiş birçok tank çeşidi ile karşılaşmanız mümkündür.
8
Bu tankların isimleri ve üzerlerinde bulunabilecek serpantinler, alarm sistemleri,
şamandıra düzenekleri vb. dışında, yapısal olarak hepsi benzer özelliktedirler. Bazı
bünyesel veya asma tankların sürekli olarak ısıtılmaları gerekir. Örneğin, Viskozitesi
(Akma direnci) yüksek olan fuel oilin, çökelmesini önlemek ve incelterek gemi ana
makinesinde kullanılabilir hâle getirmek için, sürekli olarak ısıtılması gerekir. Bu ve
benzeri tankların içerisine serpantin olarak nitelendirilen ve içerisinde sürekli olarak
sıcak yağ veya hava dolaştırılan boru elemanlar bulunur. [9]
e. Asma Tanklar
Asma tanklar, genellikle kullanım amacı, bulunduğu yer, bağlı olduğu sistem gibi
özelliklerine göre, pompa odası sızıntı tankı (Pump Room Drain Tank), soğutma sistemi
genleşme tankı (Cooling System Exepansion Tank), portatif soğutma sistemi tankı
(Cooling System Portable Tank), portatif içme suyu tankı (Freshwater Portable Tank),
emiş sistemi toplama tankı (Vacuum System Collecting Tank) vb. isimlerle anılırlar.
Asma tanklar, ihtiyaca göre gerekli hesaplamaları yapılarak hazırlanan imalat resmine
göre üretilir ve seyir güvenliği açısından gemi yapısı üzerine sabitlenirler. [9]
9
3. Isıtıcılar
Gemide ısıtma sistemleri; sıcak su, buhar, kızgın yağ ve iklimlendirme tesisatı
tasarım, hesaplama ve projelendirilmesini içeren boru devreleri ve ekipmanlarıdır.
Gemilerde ısıtma sistemleri hem çalışanlar için hem de gemide sıcaklık istenen ( kargo,
akaryakıt depoları, yağ tankları, seperatör devresi vb.) yerler için vazgeçilmez bir
devredir.
Bir ısıtma merkezinde üretilen ısının, taşıyıcı bir ortam aracılığıyla, ısıtılması
istenen mekâna yerleştirilmiş ısıtıcılara gönderilmesi suretiyle gerçekleştirilen ısıtmaya,
merkezi ısıtma denir.
Merkezi ısıtma, ısı taşıyan akışkanın cinsine göre çeşitli isimler alır.
Sıcak su ile ısıtma
Kızgın sulu ısıtma
Alçak basınçlı buharla ısıtma
Yüksek basınçlı buharla ısıtma
Vakumlu buharla ısıtma
Sıcak hava ile ısıtma
Kızgın yağ (thermal-oil) ile ısıtma [12]
10
Fuel Oil Isıtıcıları
Gemilerde kullanılmakta olan fuel oil genel olarak atmosferik basınçta çok viskoz
bir yakıttır. Bu bakımdan tanktan tanka aktarılabilmesi ve brülörlerden iyi püskürtme
sağlanabilmesi için ısıtılarak viskozitenin azaltılması gerekir. Bu olay iki kademe
ısıtmayı gerektirir. Bilindiği gibi birinci kademeyi sağlayan dabılbatım ve settling
tanklarındaki ısıtıcılardır. Bunlara primer yani birincil ısıtıcılar denmektedir. Çok viskoz
yakıtlar pompalanabilmek için yaklaşık olarak 50 derece veya daha yüksek bir sıcaklığa
ihtiyaç duyar. İkinci kademe ısıtıcıları ise servis pompaları ve brülörler arasına
yerleştirilir. Bunlara da kısaca seconder denir.
4. Seperatörler (Separator)
11
döner elemanı olan seperatörlerdir. Bu iki tür merkezkaç seperatörden dizel motorlarının
yakıt devrelerinde yaygın olarak kullanılan seperatör; ikinci türden olanlardır.
Şekil 5: Seperatör
Modern yüksek ve süper yüksek devirli dizel makinelerinde yanma için gerekli zaman
kısa olduğundan çok daha özel hafif yakıtlar kullanılır. En uygun dizel yakıtı hafif
yakıtlardan bir kaçının harman edilmeleri ile oluşturulur. Son yıllarda ağır devirli gemi
dizel makinelerinde yakıt olarak yaygın bir biçimde fuel oiller kullanılır. Ağır yakıt adını
alır. Ağır yakıtlar çeşitli türlerde olup türlü isimler alır. Bunlardan en viskoz olanı no 6
yakıt bunker c, ağır fuel oil ve marine fuel oil olarak isimlendirilir. [8]
13
BÖLÜM 2
Bunker İşletmeler: Transit geçen yabancı bayraklı gemilere yakıt, yağ ve boya ikmali
yapan kuruluşlardır. Gemi işletme giderlerinin büyük bir kısmını yakıt giderleri
oluşturduğu için hem gemi makinelerinin performansı, hem de çıkabilecek problemlerin
getireceği yüksek maliyetler, yakıtlar için belirlenmiş standartlara uyulmasını
gerektirmektedir. Bunker işletmeler denizyolu ile yapılan taşımacılıkta önemli bir hizmeti
verirler. [13]
Dünya çapında buharlı gemi filosunun hızlı şekilde büyümesi ve sömürgeci güçlerin
donanmalarının kömüre kolay ulaşma ihtiyaçtı, birçok limanda kömür tedarik
istasyonlarının kurulmasına neden olmuştur. [19]
Günümüzde ise, yeni yatırımlar, sıkı kalite kontrolleri ile pazar, ana petrol üreticileri,
bağımsız ve ulusal devlete ait şirketler arasında dengeli bir konuma gelmiştir. [20]
BUNKERİNG ÖZELLİKLERİ
Bunkering ‘in temel amacı, gemilerin tam işleyişinde önemli bir unsur olan tüm gemi
stoklarının hızlı bir şekilde ikmal edilmesi olarak kabul edilir. İstenilen sıcaklığı korumak
için aktarılan yakıtın özelliklerini dikkate almak gerekir.
Bunker yaparken, ateşleme sıcaklığından 10 derece daha düşük olan yakıt sıcaklığı
ayarlanır ve korunur. Bu nedenle ekipman, aktarılan - taşınan yakıtın sıcaklığını ısıtmaya
ve soğutmaya izin verecek ek elemanlarla donatılmıştır. Gemi yakıt ikmali, yalnızca özel
ekipman ve ayrıntılı sıcaklık kontrolü ile gerçekleştirilen çok karmaşık ve çok yönlü bir
işlemdir. Ülkenin federal mevzuatı, çeşitli idari ihlallerin genel yargı hâkimleri tarafından
değerlendirilebileceğini belirtmektedir.
16
Şekil 6: Gemi Yakıt Tedarik Operasyonu Esnasında Tipik Haberleşme İşaretleri[26].
1. Boru Hatları:
Boru hattı teslimatı birçok petrol terminali ve limanda yaygın olarak kullanılmasına
karşın bakim maliyetlerinin yüksek ve esneklikten yoksundur [19]. Özellikle Pertobras
(Brezilya) ve KPC (Kuveyt) gibi ulusal petrol şirketleri tarafından işletilen petrol
terminallerinde bor hattı teslimatı kullanılmaktadır.
Bu terminallerde boru hattı sistemleri ile saatte 500 tondan fazla yükleme kapasitesi
sağlanabilmektedir. Cape Town, Durban ve Singapur limanları gibi az sayıda limanda, bazı
kuru yük rıhtımlarının yanında çalışan bor hattı sistemleri mevcuttur. Bu limanlarda her
rıhtımdaki ikmal borusu rıhtım duvarına gömülür. Bu sistemde teslimat oranı genellikle
saatte 200 tonu geçemediği için sınırlıdır. Kıyı tankı içerisinden teslim edilen yakıt
miktarının ölçümü hem tank içi ölçüm hem de akis ölçer (debimetre) ile ölçülebilmektedir
[20].
17
2. Karayolu Tankerleri:
Karayolu tankerleri ile tedarik, küçük limanlarda nispeten düşük miktardaki yakıt
teslimi için en sık kullanılan yöntemdir. Karayolu tankerlerinin ortalama tedarik
kapasiteleri 25 m' olmakla birlikte, 10 m' ile 60 m' arasında değişmektedir. Büyük hacimli
karayolu tankerlerinin kullanıldığı bölgeler Ortadoğu, Kanada, Meksika ve Avustralya' dır.
Bu araçlar genellikle 25-50 metre arasına ikmal hortumlan ile donatılmışlardır [20].
3. Demiryolu Tankları:
Demiryolu tankları ile yapılan tedarikler günümüzde çok nadir olsa da özellikle
Rusya gibi bazı ülkelerde hala görülmektedir. Bu yöntem ile tedarik yapılabilmesi için,
demiryolu hattı gemiye yakın olmalıdır ve vagondan gemiye yakıt pompalamak için
taşınabilir bir pompa kullanılmaktadır. Teslimat oranı, pompanın kapasitesine bağlı
olmakla birlikte genellikle saatte 50 tondan fazla değildir. Ölçüm işlemleri, depo içinde
şerit metre ölçümü ya da kantar ile yapılmaktadır [20].
4. Barçlar:
Barçlar ile yapılan gemi yakıt ikmali en fazla kullanılan yöntemdir. Barçlar,
bordasında pompalama sistemi ve boru hatlar bulunan basit yüzen yapılar olarak
tanımlanabilir. Ayrıca, nehirlerde, kanallarda ve demirli gemilere operasyon sağlayabilen
makine ve dümen sistemi bulunan kendinden motorlu mavnalar ve kıyı sularda ve kısa
deniz mesafelerinde seyir yapabilecek şekilde donatılmış kıyı tankerleri de bulunmaktadır.
Barçlar, yakıt ikmali yapılacak gemiyle metal temasını önlemek ve güvenli ikmal sağlamak
amacıyla pnömatik usturmaçalarla donatılmaktadır. Yakıt tedarik hortumu, bare kargo bor
hattına (bare bunker manifoldu) ve alıcı geminin yakıt bor hattına (gemi bunker manifoldu)
bağlanır [20].
18
Bunker Barcının Gemiye Bağlanması
Barç Çeşitleri;
Kıyı Tankerleri
19
Bu maddeler; kirliliğin önlenmesi, emniyet kontrolü, iletişim ve sorumlulukların
yerine getirilmesini ve her iki tarafın birbirlerinin sorumluluklarının farkında olmasını
sağlayan bir mekanizmadır[19].
Yakıtın denize sızmasını önlemek için öncelikle tekne emniyetli bir şekilde
rıhtıma bağlanmalı, tüm motorlar durdurulmalı ve görevli personel dışındaki
kişiler ikmal bölgesinden uzak tutulmalıdır.
İkmal sırasında teknenin üzerine yakıt sızarsa, vakit kaybetmeden bir bez veya
havlu kullanarak dökülen yakıt temizlenmelidir.
20
GEMİ TEDARİK TARAFLARI
Gemi yakıt tedarik sürecinde taraflar satıcılar, alıcılar ve bazı durumlarda bu isleme
aracılık eden yakıt komisyoncular (bunker brokerler) olmak üzere üçe ayrılmaktadır.
1. SATICILAR
Gemi yakıt tedarik pazarında satıcı taraf, ürünü alan, müşteriyi bulan, tedarik
operasyonunu ayarlayan ve finansal riski alan taraftır. Bu taraf, ürünü üreten ve ya
harmanlayan rafineri ya da ithalatçı olabileceği gibi doğrudan gemiye satış gerçekleştiren
tüccar da olabilir. Satış, sözleşmeden doğan teslimat, kalite ve yönetmeliklere uyumla ilgili
yükümlülüklerini yerine getirmekle yükümlüdür.[21]
1960'lara kadar, gemi yakıtlar dünyanın önde gelen petrol şirketleri tarafından
satılmıştır. Bunlar (BP, Chevron, Esso, Gulf, Mobil, Shell ve Texaco), eskiden yedi kardeş
olarak adlandırılan şirketlerdi. Bu şirketler günümüzde de piyasanın en büyük şirketleridir,
ancak çeşitli birleşmeler sonucu sayılan dörde düşmüştür (BP, Chevron, ExxonMobil ve
Shell).
Satıcılar, özellikle de tüccarlar, bazı limanlarda onlar için hareket edecek yerel bir
acente kullanmayı seçebilirler. Genellikle hizmet sağlamadıkları limanlar için bir yakıt
komisyoncusu aracılığıyla, o bölgede alıcı ve tedarikçi olarak hareket edecek tarafla
anlaşmalar yapmaktadırlar. [21]
2. ALICILAR
Alıcı, bunker sözleşmeleri için en kritik taraftır. Bunker piyasasını araştıran, alınan
teklifleri değerlendiren, özellikle fiyat da dâhil olmak üzere diğer ayrıntıları da müzakere
eden ve genellikle de yakıt faturasının ilk alıcısıdır [21]
Gemiye yakıt alımını yapan taraf, gemi sahibi, kiracısı ya da işleticisi gibi geminin
işletme kontrolünü elinde bulunduran taraftır. Bu geminin sahibi (ship-owner) olabileceği
gibi zaman esaslı (time charter) ya da çıplak gemi (bareboat charter) kiralama
sözleşmesinin yapan taraf da olabilir. [20] Gemiyi işleten geminin gerçek sahibi olduğu
durumlarda, gemi sahibi yakıt kalitesini ve özelliğini seçme konusunda özgürdür. Eğer
gemi kirada ise kiracı kira sözleşmesinde belirtilen kalitede yakıt alımı yapmak zorundadır.
21
[21]. Bunların dışında alıcı olan taraflardan biri de tüccarlardır (trader). Tüccarlar genellikle
belli bir limanda belli bir gemi için yakıt satın alır ve daha sonra bunu gemiyi işleten tarafa
satarlar [20].
Düzensiz hat (Tramp) taşımacılık yapan genel yük (general cargo) gemilerinde,
gelecekteki kargoların mevcut konumu, piyasanın faiz oranları, sefer maliyetleri daha
dikkatli değerlendirilmektedir. Bu taşımacılıkta yakıt masrafları toplam operasyon
masraflarının %50' sinden fazlasını oluşturmaktadır. Bu yüzden yakıt fiyatları oldukça
önemli bir değişken haline gelmektedir.[23] Ayrıca dikkat edilmesi gereken konulardan biri
de yakıt ve taşınacak yük miktar ayarlamasının nasıl yapılması gerektiğidir. [21] Özellikle
ham petrol ve yakıt fiyatlarının yüksek seyrettiği dönemlerde alım yapılacak miktar ve
tedarik limanı önem kazanmaktadır. [23]
Yapmış oldukları bu isin ücretini ise alıcıyla nihai anlaşmaya varan satıcı tarafından
alırlar. Yakıt komisyoncular genellikle dış kaynak kullanımına yönelen büyük alıcılar ve
yakıt komisyoncularının pazar bilgisini kullanarak ihtiyaçlarını karşılamaya alışan küçük
alıcılar tarafından kullanılmaktadır [20]. Genellikle alıcının temsilcisi olarak kabul edilir
ve satış sözleşmesine taraf değildirler. Bu nedenle, sorumluluğa tabi tutulmamaktadır[24].
Zaman zaman yakıt komisyoncuları, alıcı olan gemi sahibi ya da kiracı için değil
satıcı için çalışmaktadırlar. Bu durumda yakıt komisyoncusu, komisyon hizmet ücretini
alıcıdan almaktadır[25].
22
KAYNAKLAR
[1] T.C. Millî Eğitim Bakanlığı, (2012), " GEMİ YAPIMI- AKARYAKIT BORU DEVRE
RESMİ" Ankara, Türkiye
[2] Prof. Dr. Aynur Büyükutku "Yakıtlar jeolojisi " Ankara Üniversitesi Kütüphane
ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı Açık Ders Malzemeleri, Türkiye
[4] Qi, D. H., Chen, H., Matthews, R.D. ve Bian, Y. ZH. (2009). Combustion and
Emission Characteristics of Ethanol – Biodiesel – Water Micro – Emulsions Used
in a Direct Injection Compression Ignition Engine. Journal of Fuel, 89, 958-964.
Petersen MJ.,(1982), "Dynamics of ship collisions". Ocean Eng ;9(4):295–329.
[7] Prof. Dr. Adnan Parlak,(2016) “Gemi Sistemi Devreleri”, Yıldız Teknik
Üniversitesi, İstanbul, Türkiye
[8] T.C Milli Eğitim Bakanlığı (2013).”Gemi Devreleri ” Denizcilik, Ankara, Türkiye
[9] T.C Milli Eğitim Bakanlığı (2011).”Tank İmalatı” Denizcilik, Ankara, Türkiye
23
[10] Denizcilik sözlüğü (2014), "Servis tankı nedir?",
[12] T.C Milli Eğitim Bakanlığı, (2012). “Gemi Isıtma Sistemleri Resmi”, Ankara,
Türkiye
[14] Yürürlük usulü hakkında geniş bilgi için bkz. m.12, 14.
[17] https://motherhouse.ru/tr/housing-and-communal-services/gde-mozhet-
osushchestvlyatsya-bunkerovka-sudov-poryadok-i-usloviya/
[18] https://www.nkfu.com/gemi-yakit-ikmali-nasil-yapilir/
[22] Ronen, D. (2011). The Effect of Oil Price on Containership Speed and Fleet
24
[25] Harrison, T. (2011). Legal Issues in Bunkering: An Introduction to the Law
Relating to the Sale and Use of Marine Fuels. Oxford: Petrospot.
[26] ABS, (2012). "A Master Guide to: Using Fuel Oil Onboard Ships", 07.04.2017,
http://www.standard-
club.com/media/24163/AMastersGuidetoUsingFuelOilOnboardships.pdf
25
26