Różnorodność budowy komórek eukariotycznych

Wprowadzenie
Przeczytaj
Grafika interaktywna
Sprawdź się
Dla nauczyciela
 Różnorodność budowy komórek eukariotycznych

Schemat budowy komórki roślinnej.

Źródło: Englishsquare Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Wyspecjalizowana budowa komórki eukariontów wynika ze specjalizacji funkcji pełnionych

przez poszczególne organelle komórkowe. Zwiększa to sprawność i efektywność
wszystkich procesów życiowych. Dzięki takiej wyspecjalizowanej budowie komórki mogły
osiągnąć większe rozmiary. Możliwe było także powstanie organizmów wielokomórkowych
i organizacja poszczególnych grup komórek w tkanki. Komórki eukariotyczne można
podzielić na trzy główne kategorie: komórki grzybów, roślin i zwierząt. Komórki należące
do każdej z nich odznaczają się specyficznymi cechami, które wynikają z pozycji
filogenetycznej, budowy i trybu życia danej grupy organizmów. Dzięki niniejszemu
e‐materiałowi poznasz różnorodność budowy komórek eukariotycznych na przykładzie
komórki roślinnej, grzybowej i zwierzęcej.
Twoje cele

Scharakteryzujesz organelle typowe dla komórek eukariotycznych oraz omówisz ich

funkcje.
Wykażesz różnice w budowie komórki roślinnej, grzybowej i zwierzęcej.
Rozpoznasz elementy budowy komórek eukariotycznych na ich modelach oraz
zdjęciach mikroskopowych.
Przeczytaj

Komórka jako podstawowa jednostka budowy organizmów

Komórka jest podstawową jednostką strukturalną i funkcjonalną systemów ożywionych.

Umożliwia ona przeprowadzanie procesów życiowych, takich jak oddychanie, rozmnażanie
czy odżywianie. Wyróżniamy organizmy jednokomórkowe (np. bakterie, niektóre protisty)
oraz organizmy wielokomórkowe (rośliny, zwierzęta), u których komórki zorganizowane są
w narządy lub tkanki.

Komórki eukariotyczne i prokariotyczne

Główny podział komórek opiera się na obecności lub braku jądra komórkowego. Na tej
podstawie wyróżnia się odpowiednio komórki eukariotyczne i prokariotyczne.

prokariotyczne bezjądrowe

Komórki

eukariotyczne jądrowe

Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Każda żywa komórka zawiera błonę komórkową, cytoplazmę, rybosomy oraz materiał
genetyczny. Komórki eukariotyczne są jednak bardziej złożone od prokariotycznych
i zawierają dodatkowe elementy strukturalne – organella komórkowe, które otoczone są
błoną plazmatyczną. Należą do nich m. in. mitochondria, plastydy, aparat Golgiego czy
wakuole.
 Słonie (Elephan dae) to zwierzęta należące do organizmów eukariotycznych, zwanych także eukariontami
lub organizmami jądrowymi. Organizmy te są zbudowane z komórek o wyższym stopniu organizacji
w porównaniu z komórkami prokariotycznymi.
Źródło: Pixabay, domena publiczna.

Gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus) jest przedstawicielem organizmów prokariotycznych,

zwanych także prokariontami lub organizmami bezjądrowymi. To jednokomórkowce, których materiał
genetyczny nie jest oddzielony błoną od cytoplazmy. Prokarionty nie mają organelli komórkowych
typowych dla eukariontów, takich jak mitochondria, plastydy, aparat Golgiego czy wakuole.
Źródło: Ma hew J. Arduino, Wikimedia Commons, domena publiczna.

Elementy budujące komórki eukariotyczne

 Cytozol
Błona komórkowa
Peroksys…
Jądro komórkowe
Lizosomy

Ściana komórkowa

Mitochon…
Aparat …
Cytoplazma

Cytoszkielet

Rybosomy
Struktury występujące w …

Wakuole
Siateczka…

Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Wnętrze komórki eukariotycznej wypełnione jest koloidalnym roztworem – cytozolem,

zwanym też cytoplazmą podstawową. Tworzą go białka, lipidy, cukry oraz liczne pierwiastki
zawieszone w wodzie.

Cytozol otacza błona komórkowa, która występuje we wszystkich komórkach. Zbudowana

jest z dwóch warstw fosfolipidów i związanych z nimi białek. Główną jej funkcją jest
oddzielenie środowiska wewnętrznego komórki od środowiska zewnętrznego. Umożliwia
ona utrzymanie gradientu stężeń oraz transport substancji odżywczych i wody. Ponadto
odgrywa ważną rolę w komunikowaniu się komórki ze środowiskiem zewnętrznym oraz
innymi komórkami.

Wszystkie żywe komórki zawierają materiał genetyczny. U eukariontów prawie wszystkie

geny komórki zlokalizowane są w jądrze komórkowym. Struktura ta otoczona jest
podwójną błoną nazywaną otoczką jądrową, która oddziela jej zawartość od środowiska
wewnętrznego komórki. Jądro komórkowe jest miejscem replikacji i transkrypcji materiału
genetycznego. Jego funkcja polega również na regulacji i kontroli wszystkich procesów
życiowych zachodzących w komórce.

W cytozolu zawieszone są organelle komórkowe, które wraz z nim stanowią cytoplazmę

komórki.
Ważnym elementem strukturalnym komórki jest znajdujący się we wnętrzu cytoplazmy
system błon, nazywany siateczką śródplazmatyczną lub retikulum endoplazmatycznym.
Wyróżnia się dwa rodzaje siateczki śródplazmatycznej: szorstką i gładką. Na zewnętrznej
powierzchni pierwszej z nich występują rybosomy, czyli niewielkie kompleksy powstałe
z połączenia RNA i białek. Potocznie nazywane są „fabrykami białek”, ponieważ odpowiadają
za syntezę tych związków chemicznych. Gładka siateczka śródplazmatyczna bierze udział
w syntezie lipidów, detoksykacji komórki, magazynowaniu jonów wapnia oraz podobnie jak
siateczka szorstka w obróbce białek powstałych na rybosomach.

Proces glikozylacji, czyli dołączania reszt cukrowych do powstałych białek sekrecyjnych,

kontynuowany jest w aparacie Golgiego. Aparat Golgiego jest także miejscem gromadzenia
i sortowania produktów powstałych w szorstkiej siateczce śródplazmatycznej. Zbudowany
jest z diktiosomów – spłaszczonych cystern błonowych. Ze względu na pełnione funkcje
aparat Golgiego jest szczególnie rozbudowany w komórkach sekrecyjnych.

Energia zawarta w wiązaniach chemicznych związków organicznych przekształcana jest

w energię użyteczną biologicznie w postaci ATP oraz energię cieplną z udziałem
mitochondrium, w którym zachodzi oddychanie tlenowe.

W niektórych komórkach eukariotycznych związki organiczne mogą być utleniane

w peroksysomach. Struktury te zawierają enzymy, które usuwają atomy wodoru
z substancji organicznych, wykorzystując w tym celu tlen cząsteczkowy. Produktem, jaki
powstaje podczas tej reakcji, jest nadtlenek wodoru (H2O2), należący do reaktywnych form
tlenu. Rozkład tego związku również następuje w peroksysomach.

Organellami charakterystycznymi dla komórek eukariotycznych są także lizosomy.

Uczestniczą one w trawieniu związków organicznych. Lizosomy powstają z pęcherzyków
odłączających się od aparatu Golgiego. To właśnie w aparacie Golgiego ostatecznie
modyfikowane są enzymy powstające na siateczce śródplazmatycznej szorstkiej, zanim
trafią one do lizosomów. Lizosomy pełnią w komórce funkcje trawienne, służąc zarówno do
degradacji materiału pobranego przez komórkę z zewnątrz, jak i do rozkładu jej własnych
(zbędnych lub uszkodzonych) struktur. Strawiony materiał przechodzi do cytozolu,
natomiast niestrawione resztki są usuwane z komórki w procesie egzocytozy lub pozostają
w niej jako ciała resztkowe. Wyspecjalizowaną formą lizosomu jest akrosom w plemnikach.

We wszystkich rodzajach komórki występują wakuole. Organelle te są pęcherzykami

otoczonymi jedną błoną białkowo‐lipidową. Wakuole powstają z istniejących już w komórce
wakuol, z siateczki śródplazmatycznej i aparatu Golgiego. Pełnią funkcje trawienne,
a ponadto magazynują wodę, sole mineralne i związki organiczne. Uczestniczą także
w utrzymaniu turgoru.

Komórka roślinna
 15 14 13 12
11
10

16

9
8

7
1
2

3 4 6
5

ściana komórkowa

cytoplazma

siateczka śródplazmatyczna gładka

jądro komórkowe

siateczka śródplazmatyczna szorstka

6
 rybosom związany z siateczką śródplazmatczną szorstką

aparat Golgiego

mitochondrium

rybosom mitochondrialny

10

włókna cytoszkieletu

11

glioksysom

12

peroksysom

13

wakuola

14

rybosom

15

chloroplast
16

błona komórkowa

Model komórki roślinnej.

Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

W komórkach roślinnych występują specyficzne organelle, zwane plastydami. Struktury te

otoczone są dwiema błonami. Wyróżnia się ich różne rodzaje, np. chloroplasty,
chromoplasty i leukoplasty. Pierwsze z nich zawierają chlorofil i uczestniczą w procesie
fotosyntezy – to dzięki nim rośliny wytwarzają pokarm (są zatem organizmami
autotroficznymi). Chromoplasty bogate są w barwniki: karoteny i ksantofile, które nadają
pomarańczowe zabarwienie kwiatom i owocom oraz liściom jesienią. Leukoplasty pełnią
funkcję zapasową – gromadzą tłuszcze, cukry lub białka.

W niektórych komórkach roślinnych występuje specyficzny rodzaj peroksysomów -

glioksysomy. Są to organelle, w których zachodzi skomplikowany szlak przemian tłuszczy
w cukry.

Celulozowa ściana komórkowa nadaje komórkom kształt i większą wytrzymałość

mechaniczną. Pozwala to roślinom rosnąć nawet na duże wysokości w poszukiwaniu
dostępu do światła czy stawiać opór czynnikom środowiskowym, jak na przykład wiatrowi.
Ponadto ściana komórkowa zabezpiecza komórki przed inwazją drobnoustrojów.

Turgor komórki utrzymywany jest natomiast dzięki obecności jednej dużej wakuoli, która
otoczona jest pojedynczą błoną - tonoplastem i wypełniona sokiem wakuolarnym
(komórkowym). Wakuola w komórkach roślin pełni często funkcje magazynujące.
W niektórych wakuolach występujących w komórkach roślinnych zawarte są także
barwniki nadające kolor niektórym organom, np. kwiatom czy owocom.

Komórka grzybowa
 6
5
7
8
9

10

2
11
12
1
13
14

aparat Golgiego

ściana komórkowa

błona komórkowa

cytoplazma

wakuola

mitochondrium
7

rybosom mitochondrialny

peroksysom

rybosom

10

włókna cytoszkieletu

11

rybosom związany z siateczką śródplazmatyczną szorstką

12

siateczka śródplazmatyczna szorstka

13

jądro komórkowe

14

siateczka śródplazmatyczna gładka

Model komórki grzybów.

Źródło: Englishsquare Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Grzyby były kiedyś zaliczane do roślin ze względu na obecność ściany komórkowej oraz
dużych wakuol. Późniejsze analizy wykazały jednak, że ściana ta zbudowana jest z chityny,
a nie z celulozy jak u komórek roślinnych. Ponadto okazało się, że komórki grzybowe dzielą
pewną pulę cech z komórkami zwierzęcymi, są cudzożywne i nie mają chloroplastów, a ich
materiałem zapasowym jest glikogen. Inną wspólną cechą niektórych komórek grzybowych
i zwierzęcych jest występowanie centrioli, czyli organelli komórkowych biorących udział
w tworzeniu wrzeciona podziałowego w dzielących się komórkach. Organelle te nie
występują u roślin wyższych (nagonasiennych i okrytonasiennych).

Komórka zwierzęca

14

13

1
12
11
2
3
10
9
8
4

7
5 6

błona komórkowa

mitochondrium

rybosom mitochondrialny

4
 siateczka śródplazmatyczna gładka

lizosom

rybosom

cytoplazma

jądro komórkowe

rybosom związany z siateczką śródplazmatyczną szorstką

10

siateczka śródplazmatyczna szorstka

11

centriola

12

peroksysom

13

aparat Golgiego
14

włókna cytoszkieletu

Model komórki zwierzęcej.

Źródło: Englishsquare Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Komórka zwierzęca nie ma ściany komórkowej – wyposażona jest wyłącznie w błonę

komórkową, co umożliwia komórkom łatwiejsze przemieszczanie się i pobieranie pokarmu
na drodze endocytozy. Ważną rolę w utrzymaniu kształtu komórki odgrywa natomiast
cytoszkielet. Występujące w komórce zwierzęcej wakuole są na ogół drobne,
a magazynowanym w nich polisacharydem jest glikogen.

Porównanie komórek eukariotycznych

Struktura Komórka eukariotyczna

roślinna grzybowa zwierzęca

Jądro komórkowe + + +

Błona komórkowa + + +

Aparat Golgiego + + +

Mitochondria + + +

Lizosomy - - +

Rybosomy + + +

Siateczka śródplazmatyczna + + +

Wakuole + + +

Centriole -/+ -/+ +

Ściana komórkowa + + -

Plastydy + - -

Cytoszkielet + + +

Peroksysomy + + +

Glioksysomy + -/+ -
Słownik
białka sekrecyjne

białka i peptydy, takie jak enzymy, hormony, cytokiny, przeciwciała, wydzielane przez
komórki
komórki sekrecyjne

komórki wydzielające różne substancje, np. białka sekrecyjne, jony, polisacharydy, łój,
toksyny
glikozylacja

łączenie węglowodanów ze związkami organicznymi, np. białkami

tonoplast

pojedyncza, półprzepuszczalna błona otaczająca wakuole w komórkach roślin i grzybów

organellum

(l. mn.: organella); struktura oddzielona błoną od cytozolu, np. chloroplasty, mitochondria
Grafika interaktywna

Funkcje wybranych składników komórek eukariotycznych

1 2 3 4

5 6 7 8

Wyznacznik komórek eukariotycznych, odróżniający je od komórek prokariotycznych.

Funkcje:
– kontrola procesów komórkowych;
– tworzenie podjednostek rybosomów.

Właściwa dla wszystkich komórek (zarówno eukariotycznych, jak i prokariotycznych).

Funkcje:
– ochrona komórki;
– regulacja transportu substancji do wnętrza oraz na zewnątrz komórki;
– utrzymywanie równowagi osmotycznej.
3

Struktura typowa dla wszystkich komórek eukariotycznych.

Funkcje:
– wytwarzanie ATP.

Specyficzne dla komórek roślinnych.

Funkcje:
– biorą udział w procesie fotosyntezy, prowadzącym do zmiany energii świetlnej
w chemiczną oraz przemiany związków nieorganicznych (CO2, H2O) w glukozę; jako produkt
uboczny procesu fotosyntezy wydzielany jest tlen.

Obecne we wszystkich komórkach eukariotycznych.

Funkcje:
– magazynowanie wody, soli mineralnych, substancji organicznych;
– trawienie substancji odżywczych;
– utrzymanie turgoru.

Właściwa dla komórek roślinnych oraz grzybowych. U roślin zbudowana z celulozy,

a u grzybów – z chityny.

Funkcje:
– nadawanie kształtu komórce;
– ochrona przed urazami mechanicznymi;
– regulacja transportu substancji do komórki i z komórki.

Obecna we wszystkich typach komórek eukariotycznych.

Funkcje:
– synteza białek i lipidów;
 – detoksykacja komórki;
– magazynowanie jonów wapnia;
– obróbka potranslacyjna białek.

Obecny we wszystkich typach komórek eukariotycznych.

Funkcje:
– glikozylacja białek;
– gromadzenie i sortowanie białek.
Źródło: Louisa Howard, Bstlee, Englishsquare Sp. z o.o., Mnolf, Thomas Dreps, licencja: CC BY-SA 3.0.

Polecenie 1

Przeanalizuj grafikę interaktywną, a następnie wskaż struktury, w których zachodzi biosynteza

związków organicznych.

Polecenie 2

Wymień struktury komórkowe otoczone dwiema błonami oraz wskaż komórki, w których
występują.

Polecenie 3

Wskaż różnice i podobieństwa w budowie komórki roślinnej i komórki grzybowej.

Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia: 輸醙難

Ćwiczenie 1 輸

Zaznacz struktury komórkowe pozwalające na odróżnienie komórki roślinnej od zwierzęcej.

 chloroplasty

 błona komórkowa

 jądro komórkowe

 ściana komórkowa

 mitochondrium

 aparat Golgiego
Ćwiczenie 2 醙

Pogrupuj wymienione struktury komórkowe na takie, które występują we wszystkich

rodzajach komórek (tzn. zarówno w komórkach eukariotycznych, jak i w komórkach
prokariotycznych), oraz na takie, które są charakterystyczne wyłącznie dla komórek
eukariotycznych.

Struktury występujące we wszystkich komórkach

wakuole rybosomy

plastydy błona komórkowa

cytozol materiał genetyczny

Struktury występujące wyłącznie w komórkach
eukariotycznych aparat Golgiego peroksysomy

mitochondria

siateczka śródplazmatyczna

lizosomy
Ćwiczenie 3 醙

Do podanych organelli komórkowych przyporządkuj funkcję.

siateczka śródplazmatyczna oddychanie komórkowe

błona komórkowa sortowanie białek

mitochondrium trawienie substancji pokarmowych

ochrona przed uszkodzeniami

chloroplasty mechanicznymi, nadawanie kształtu
komórkom roślinnym i grzybowym

jądro komórkowe udział w fotosyntezie

kontrolowanie i regulowanie syntezy

aparat Golgiego
białek

lizosomy synteza białek

izolacja środowiska wewnętrznego

ściana komórkowa
komórki od otoczenia

Ćwiczenie 4 醙

Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń.

Prawda Fałsz
Aparat Golgiego zbudowany jest ze spłaszczonych cystern
 
błonowych.

Oddychanie komórkowe zachodzi w peroksysomach.  

Ściana komórkowa jest charakterystyczna dla komórek
 
roślin i grzybów.
Chromoplasty są strukturami magazynującymi
 
węglowodany i tłuszcze w komórkach roślinnych.
Ćwiczenie 5 醙

Uzupełnij tekst odpowiednimi określeniami.

uczestniczą w . Strawiony materiał przechodzi do , natomiast

niestrawione resztki są usuwane z komórki w procesie lub pozostają w niej jako
ciała resztkowe. Lizosomy powstają z pęcherzyków odłączających się od . Pełniona
przez lizosomy funkcja możliwa jest dzięki obecności .

egzocytozy endocytozy Peroksysomy chloroplastów wakuoli Rybosomy

mitochondrium

trawieniu substancji pokarmowych, zbędnych produktów przemiany materii oraz patogenów

kontroli procesu syntezy białek

przemianie energii świetlnej w energię chemiczną w procesie fotosyntezy

zasadowych hydrolaz aparatu Golgiego jądrze komórkowym kwaśnych hydrolaz

cytozolu Lizosomy
Ćwiczenie 6 醙
Przenieś nazwy w odpowiednie miejsca na schemacie.











Aparat Golgiego Cytoplazma Błona komórkowa Siateczka śródplazmatyczna

Ściana komórkowa Wakuola Chloroplast Jądro komórkowe Mitochondrium

Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 7 難

„Komórki grzybów podobnie jak roślin cechuje obecność ściany komórkowej. Tłuszcze
gromadzone są w wakuolach. Pod mikroskopem dostrzegalny jest przepływ cytoplazmy. Nie
stwierdza się obecności plastydów. Grzyby nie produkują barwników asymilacyjnych (pewne
barwniki mogą występować, ale nie mają one zdolności fotosyntetycznych) i są
chemoorganoheterotrofami”.
Źródło: S. Lisiecki, Ł. Łopusiewicz, Rola i znaczenie grzybów w środowisku naturalnym, Badania i Rozwój Młodych
Naukowców w Polsce. Nauki przyrodnicze, t. I, s. 73–78

Przeczytaj uważnie tekst, a następnie wyjaśnij, w jaki sposób odżywiają się grzyby i na czym
polega różnica w budowie komórek grzybów i roślin związana z ich odmiennym sposobem
odżywiania.
Ćwiczenie 8 難

Komórki eukariotyczne.
Źródło: Englishsquare Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Przeanalizuj powyższą ilustrację przedstawiającą w schematyczny sposób trzy komórki

eukariotyczne. Która z nich jest komórką zwierzęcą, która roślinną, a która grzybową? Swoją
odpowiedź uzasadnij.
Dla nauczyciela

Autor: Daria Reczyńska

Przedmiot: biologia

Temat: Różnorodność budowy komórek eukariotycznych

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym

i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

II. Komórka. Uczeń:

1) rozpoznaje elementy budowy komórki eukariotycznej na preparacie

mikroskopowym, na mikrofotografii, rysunku lub na schemacie;

Zakres rozszerzony

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

II. Komórka. Uczeń:

1) rozpoznaje elementy budowy komórki eukariotycznej na preparacie

mikroskopowym, na mikrofotografii, rysunku lub na schemacie;

13) wykazuje różnice w budowie komórki prokariotycznej i eukariotycznej;

14) wykazuje różnice w budowie komórki roślinnej, grzybowej i zwierzęcej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych,
technologii i inżynierii;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:
Uczeń:
 charakteryzuje struktury charakterystyczne dla komórek eukariotycznych i omawia
ich funkcje;
wykazuje różnice w budowie różnych typów komórek eukariotycznych na przykładzie
komórki roślinnej, grzybowej i zwierzęcej;
rozpoznaje elementy budowy komórek eukariotycznych na ich modelach oraz
preparatach mikroskopowych.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm;
strategia eksperymentalno‐obserwacyjna.

Metody i techniki nauczania:

pogadanka;
mapa myśli;
analiza grafiki interaktywnej;
ćwiczenia interaktywne;
ćwiczenia mikroskopowe.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale;

komputery z głośnikami i dostępem do internetu;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
szary papier;
markery;
mikroskopy;
gotowe preparaty mikroskopowe (komórki roślinne, grzybowe, zwierzęce);
zakraplacze;
woda;
zlewka;
szkiełka nakrywkowe;
szkiełka podstawowe;
moczarka kanadyjska;
skalpel/żyletki;
 igła laboratoryjna.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel prosi chętnych uczniów o:

zdefiniowanie terminu „komórka”;

przypomnienie sposobów frakcjonowania komórek.

2. Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie zapoznają się z wprowadzeniem do e‐materiału oraz tekstem w sekcji

„Przeczytaj”. Analizują modele komórek eukariotycznych zamieszczone w tej części
e‐materiału.
2. Uczniowie, pracując w niewielkich, czteroosobowych grupach, wykonują na dużych
arkuszach papieru mapy myśli dotyczące struktur występujących w komórkach
eukariotycznych. Za punkt wyjścia przyjmują mapę zamieszczoną w e‐materiale. Ich
zadaniem jest:

dopisanie nieuwzględnionych struktur;

określenie, w jakich komórkach eukariotycznych dana struktura występuje;
określenie funkcji każdej struktury.

3. Po upływie wyznaczonego czasu każda z grup zmienia miejsce zgodnie ze

wskazówkami zegara. Uczniowie na podstawie e‐materiału, w tym także grafiki
interaktywnej, sprawdzają poprawność map myśli wykonanych przez kolegów.
Czerwonymi pisakami korygują błędy lub uzupełniają brakujące informacje.
4. Grupy wracają na swoje poprzednie miejsca a ich członkowie przeprowadzają analizę
błędów, które popełnili, wykonując mapę myśli. Nauczyciel monitoruje pracę uczniów.
5. Uczniowie, w parach, wykonują polecenia do grafiki interaktywnej. Ochotnicy
przedstawiają swoje odpowiedzi na forum klasy.
6. Nauczyciel prosi uczniów, żeby uważnie przyjrzeli się zdjęciom mikroskopowym
zamieszczonym na grafice interaktywnej, a następnie w parach przeprowadzili
obserwacje mikroskopowe otrzymanych preparatów (komórki roślinnej, grzybowej
i zwierzęcej) i odnaleźli na nich te same struktury.
7. W parach uczniowie przygotowują preparat z liści moczarki kanadyjskiej, zgodnie
z instrukcją otrzymaną od nauczyciela (zob. materiały pomocnicze). Na wykonanym
preparacie odnajdują pod mikroskopem poznane na lekcji struktury
komórkowe. Dokumentują obserwację, wykonując rysunek spod mikroskopu,
podpisując go i opisując.
Faza podsumowująca:

1. Wybrani uczniowie na forum klasy wykonują ćwiczenia interaktywne od 1 do 5.

2. Nauczyciel ocenia pracę uczniów na lekcji.

Praca domowa:

Wszyscy uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne od 6 do 8. Zainteresowani tematem

wykonują model przestrzenny wybranej przez siebie komórki.

Materiały pomocnicze:

Instrukcja przygotowania preparatu mikroskopowego:

1. Na szkiełko podstawowe nanieś zakraplaczem kroplę wody.

2. Za pomocą skalpela odetnij cienki fragment liścia moczarki kanadyjskiej, a następnie
umieść go w kropli wody.
3. Igłą laboratoryjną rozłóż równo odcięty fragment liścia moczarki kanadyjskiej.
4. Ustaw szkiełko nakrywkowe pod kątem 30° do szkiełka podstawowego, a następnie
delikatnie połóż je na preparacie.
5. Sprawdź, czy nie powstały pęcherze powietrza między szkiełkiem podstawowym
a nakrywkowym. Jeśli powstały, spróbuj je usunąć lub wykonaj preparat ponownie.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej:

Grafika interaktywna może zostać wykorzystana w fazie podsumowującej lekcję.